Sloterpolder, v5 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

3-34 Eindnoten H. 3
Eindnoten H. 3 (Heijungs in de Sloterpolder)
1 Opmerkelijk in de burgerlijke stand van Sloten is de opkomst van een aantal nieuwe beroepen m.b.t. de spoorwegen:
conducteur, kruier, opzichter, opziener, machinist, wachter. Om het beroep extra status te geven werd menigmaal
toegevoegd: “aan den spoorweg”.
2 Henrich Heijungs bezat bij zijn dood 11 paarden op 17 ha. land. Die paarden had hij nodig om zijn land te bewerken
voor het veevoer van 37 koeien. Misschien verhuurde hij ze ook. Het is speculatief deze getallen te extrapoleren naar
de grootte van de Sloterpolder (4.200 ha.) maar duidelijk is dat er honderden paarden in de polder waren.
3 Er zijn diverse verhoudingsgetallen bekend.
Slokker, blz. 110: In Gouda waren er in de vroegmoderne tijd 6,5 smeden per 1000 inwoners en in een handelsstad
als Amsterdam slechts 1,5. In Leeuwarden was het slechts 0,67, terwijl 2 per 1000 inwoners voor kleine steden in
Friesland niet ongebruikelijk was.
Idem, blz. 249: Ritter, Het Utrechtse smedengilde, schatte het aantal smeden in 1793 op 170-200.
Schover, blz 197: Naast de geweermakers waren er in de periode van 1849 tot 1879, 26 Duitse smeden die verspreid
over de stad woonden, (...). De Duitse smeden vormden een klein deel van de in totaal bijna vierhonderd smeden die
in 1849 in Utrecht werden geteld.
Noot van de auteur:
Ritter’s en Slokker’s verhoudingsgetallen: Utrecht 1793, 30.000 inwoners, 170-200 smeden, verhouding 5,7-6,7
smeden per 1.000 inwoners; Amsterdam 1820, 140.000 inwoners, verhoudingsgestal 1,5 dus ca 900 smederijen.
Schover: Utrecht 1849, 46.000 inwoners, 400 smeden, verhoudingsgetal is dan 8,7. Gegeven deze spreiding is het
wel duidelijk dat de verhoudingsgetallen afhangen van tijdsperiode, demografie en exportpositie, en daarom voor de
Sloterpolder niet overgenomen kunnen worden.
4 Meer informatie over Huijer in het vorige hoofdstuk.
5 Enkele opvallende veranderingen op deze locatie die helpen om afbeeldingen te dateren. De dubbele houten klapbrug
wordt in 1900 vervangen door een enkele stalen klapbrug op dezelfde plek. In 1921 annexeert Amsterdam de
gemeente Sloten en een deel van van Nieuwer Amstel, w.o. de Dubbelbuurt. De enkele klapbrug wordt in 1925
vervangen door een brede ophaalbrug meer naar het noorden. Rond die tijd is de kleine overhaal eveneens gesloopt.
De Overtoomsesluis wordt in 1942 vervangen door een nieuwe in het Nieuwe Meer, de Schinkelersluis. In 1931 werd
reeds een deel van de Dubbelbuurt gesloopt om ruimte te geven aan het wegverkeer. Voor het op breedte brengen
van de doorvaart wordt niet alleen de Overtoomsesluis gesloopt maar ook de rest van de Dubbelbuurt.
6 De Sloterweg is de enige landverbinding tussen Sloten en de Overtoom. De weg wordt in 1816 bestraat en beplant.
Perceeleigenaren financieren het project. Om de kosten te dekken heffen zij tol voor het gebruik van de weg. Met het
tolgeld wordt de Sloterweg vervolgens ruim een eeuw lang onderhouden. In 1921 annexeert Amsterdam de gemeente
Sloten. Twee jaar later wordt de tol opgeheven. Er bevond zich een tolgaarderskantoortje aan de oostkant van Sloten
en eentje aan de zuidkant van de Overtoom (kadastraal kavel 682: directie van de Sloterweg).
7 BS Sloten 1829, geboorten, akte 50. Let op de schrijfwijze door de ambtenaar: Heinrich Johan Huyungs. En BS
Sloten 1831, geboorten, akte 26.
8 Willem (doopnaam Wilhelmus) Mekel is zoon van Arie Mekel en Anna Catharina Harte. Arie heet eigenlijk Johann
Heinrich Arnold Mekel. Hij was afkomstig uit Dinklage, een dorp in de Kreis Vechta, Oldenburg, d.i. ongeveer 60 km
ten noorden van Osnabrück. Hij vestigde zich ca. 1785 in de Sloterpolder bij de Overtoom. Willem komt in de OAT
van 1832 voor als Willem Meckel; hij woont langs de Sloterweg op de kadastrale nummers 654 en 654a.
9 Het gemeentehuis van Nieuwer Amstel lag indertijd aan de Amsteldijk. Amsterdam annexeert Nieuwer Amstel voor
een deel in 1896. Na een tweede onteigening in 1921 werd het overblijvende deel Amstelveen genoemd.
10 Opregte Haarlemsche Courant 23 maart 1809.
11 Algemeen Handelsblad 6 juni 1848. Idem Opregte Haarlemsche Courant 9 juni 1848.
12 Algemeen Handelsblad 7 mei 1856. Idem Opregte Haarlemsche Courant 13 mei 1856.
13 Gegevens gebaseerd op Amstelodamum, 44 ste jaargang, januari 1957, bl. 2-15, met enkele tekst verbeteringen en
aanvullende vondsten.
14 BS Sloten, overlijdens 1848, akte 9, overlijdens datum 16 januari 1848, adres Overtoom 430. Dat is dus de Bonte Os.
15 Pieter Schravezande, geboren Amsterdam 21 april 1818 trouwt Sloten 25 januari 1840 met Alida Jutte, geboren
Overtoom (gemeente Sloten) 10 mei 1820, overleden Vrijenban 18 december 1895. Alida is dichter van Johann
Wilhelm Jutte en Sieske Martens Kok. Vader Jutte heet soms slecht Wilhelm Gutte. Naast Jutte en Gutte komt ook de
variatie Jütte voor bij de 14 kinderen van Wilhelm Jutte. De broodbakkerij van Jutte huisde op verpondings nr. 428
(kadastrale nrs. 717, 718, 719). Bij de herontwikkeling van de wijk in het begin van de 20 ste eeuw is hier veel gesloopt.
Het Rechthuis ging tegen de vlakte om ruimte te maken voor de Bosboomstraat (na 1922 Andreas Schelfhoutstraat).
16 Opregte Haarlemsche Courant 8 april 1830.
17 Algemeen Handelsblad 27 oktober 1851.
18 Algemeen Handelsblad 23 april 1847.
19 In Slotense overlijdens akten wordt Jacobus van Elven zo frequent buurman en gebuur genoemd dat men – als dit
woord te letterlijk wordt opgevat - ongewild de indruk krijgt dat iedere dode naast hem woont.
20 Men moet dit wellicht in het licht van de tijd zien waarbij een burgemeester in een kleine gemeente geen dagtaak
heeft aan zijn werkzaamheden, zelfs niet wanneer hij tevens secretaris is. Ten tijde van burgemeester Schuijt zijn er
klachten over zijn afwezigheid in het gemeentekantoor. Het verwijt is dat hij teveel tijd besteedt aan zijn andere baan
als veilingmeester. Een boze briefschrijver beweert in de krant dat Schuijt de akten door onbevoegden laat schrijven,
waarna Schuijt die achteraf ondertekent. Het bezwaar is dat de akte iets beweert wat niet waar is, namelijk dat een
aangifte bij de ondertekenaar is gebeurd! Schuijt trad daarmee min of meer in de voetsporen van Matthijs Hanenberg,
zijn voorganger, die naast hoofd van de gemeente vooral openbaar notaris was en veel aandacht besteedde aan
veilingen e.d. Bovendien hield hij een kantoor aan in Amsterdam op de Nieuwezijds Voorburgwal achter het paleis.
21 De buurtschap Overtoom heeft voldoende stadse allures om allerlei gebruiken uit Amsterdam te hebben overgenomen.
In grote steden was het heel gebruikelijk dat een uitvaartondernemer ook de aangifte verzorgde. Het zou de
auteur niet verbazen wanneer Van Elven er ook een uitvaartonderneming op na hield.
22 BS Nijmegen 1833, geboorten, akte 425.
23 Reeuwijk blz 60.