1994-16-03 - Vrienden van Blijdorp

~NDENNIEUW
DE VERENIGING VRIENDEN VAN BLI]DORP
16e jaargang, nummer 3

16e jaargang nummer 3
VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP
Sonoystraat 6-a, 3039 ZT Rotterdam
Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging
Vrienden van Blijdorp en verschijnt 4 maal per jaar.
Oplage: 5.000
De vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten
doel:"het opwekken van belangstellmg voor de
Diergaarde Blijdorp, het steunen daarvan door het
bijeenbrengen van gelden en het doen van giften in
geld of natura, voorts het geven van bekendheid aan
het doel en streven van culturele zoölogische
tuinen". De jaarlijkse contributie bedraagt
(minimaal) f 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar
het verenigmgsorgaan Vriendennieuws ontvangen,
alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde
Blijdorp in Rotterdam of Artis mAmsterdam.
Bovendien worden de leden in staat gesteld om deel
te nemen aan excursies naar binnen- en
buitenlandse dierentuinen, speciale lezingen
gedurende het winterseizoen bij te wonen en worden
zij uitgenodigd voor de jaarlijkse Blijdorp-dag annex
Algemene ledenvergadering.
VERENIGINGSSECRETARIAAT:
J.Th'.A van Leeuwen,Sonoystraat 6-a,
3039 ZT Rotterdam.
VRIENDENFOON: 010 - 467 66 37
GIRO: 13 57 803
BANK: v.S.B. bank nr: 98.55.33.099
AFDELING REIZEN:
mevr. e . Berger-Kindt
Kortedreef 48, 3075 GR Rotterdam
Telefoon: 010 - 419 1863
Giro: 20 71 059
PROMOTIETEAM:
fam. H. Gerritse
Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam
Telefoon: 010 - 466 36 82
Giro: 6217917
REDACTIE-ADRES VRIENDENNIEUWS:
D.A van Herwijnen
MarshallIaan 11
3223 TJ Hellevoetsluis
Tel: 01883-17161
Redactie-medewerker: Marc Damen
Tekstverwerking: Marion Does
SAMENSTELLING
VERENIGINGSBESTUUR:
Voorzitter
e.M. Groenhorst
Vice-voorzitter
mevr. C. Berger-Kindt
Secretaris
J.Th.A van Leeuwen
Penningmeester AM. Bos
Leden
H. Gerritse
D.A van Herwijnen
T. Slijkoort
FOTO'S EN ILLUSTRATIES:
Diergaarde Blijdorp, R. Doolaard (5x), Emmen
Nooraer Dierenpark Zoo (1x), e .S.M. Guise (lx)
Laurens van Herwijnen (lx) M. en J.Th.A van
Leeuwen (2x), A Kats (1x)/-.K. Molkenboer (Ix),
M. en J. Schilfarth (7x) S. t:iheermahomed (2x)
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
A.M. Bos, R.J. Bruin, M. Damen" M. Does, Emmen
Noorder Dierenpark Zoo, H. en LT. Gerritse, e.S.M.
Guise, D.A van Herwijnen, A. Kats, J. Klapwijk
(Diergaarde Blijdorpl, M. en J .Th.A van Leeuwen,
M. en J. Schilfarth, T. Slijkoort, B. Swaep, Verein
der Tiergartenfreunde Nürnberg e.V.
FOTO VOORPAGINA:
Een vertrouwd beeld in Blijdorp: verhuizende dieren
(R. Doolaard)
,"'IF.NDENN!El1I\IS
'
v;r 2
Inhoudsopgave
In Memoriam
Mevr. S. Smael-De Haas 3
Van de redactie 5
Uitnodiging voor opening
kuifhertjesverblijf 7
Uit de promotiehoek 8
Nieuws uit Blijdorp 9
Nederland: Dierentuin
belevenissen tussen
tulpen en molens
Blijdorp's Beroemde Babies
Weer olifantje in
Efumen geboren!
Wie volgt: ..
Programrna Zondag-lezingen
voor de Vrie.nd~,n. '
"
De'AfPk;aanse'dier.enwereld"
Telefoon VVVB
(Vriendenfoon):
010-4676637
Zondag-lezingen
seizoen 1994-1995
Data: 13 november, 11 december,
8 januari, 12 februari, 12 maart
In memoriam erelid
mevrouw S. Smael-De Haas
Bij de voorbereiding van dit "Vriendennieuws" bereikte ons het droeve bericht van het overlijden
van mevrouw S. Smael-De Haas, oud-bestuurslid en erelid van de Vereniging Vrienden
van Blijdorp. Gedurende vele jaren heeft zij zich op onvermoeibare wijze ingezet voor "haar"
vereniging en Diergaarde Blijdorp. Het bestuur en de leden van de Vereniging Vrienden van
Blijdorp gedenken deze bijzondere, inspirerende vrouw in eerbied en dankbaarheid.
Ben Swaep, mede-oprichter, oud-voorzitter en erelid van onze Vereniging heeft mevrouw
Smael, als geen ander, gekend. In de hieronder volgende woorden wijdt hij aan de overledene
een persoonlijk In Memoriam.
Ons erelid mevrouw S. Smael-De Haas, die zoveel
voor onze vereniging heeft betekend, is
niet meer. Op dinsdag 23 augustus is deze, altijd
zo actieve vrouw op 85-jarige leeftijd overleden.
Belangstellenden hadden zich op die
herfstachtige zaterdagmorgen daaraan volgend
verzameld in het crematorium in Rotterdam
Zuid om afscheid van haar te nemen. Dat men
haar een warm hart toedroeg, bleek ook uit de
vele bloemstukken, waarmee de baar was gedekt.
Oud-voorzitter en erelid B. Swaep herinnerde
er tijdens de sobere plechtigheid aan, dat
mevrouw Smael de administratie van de toen
nog prille vereniging in juiste banen heeft geleid.
Gedurende de periode, dat zij bestuurslid
was - van 1966 tot 1981 - heeft zij met niet aflatende
ijver en verantwoordelijkheidsgevoel
zowel de financiën beheerd als het secretariaat
geleid. Zij wist zich daarbij, tot aan diens verscheiden,
immer gesteund door haar zeer aimabele
echtgenoot. Swaep wees er op, dat veel van
het administratieve werk in die tijd nog handmatig
werd gedaan. Tegenwoordig is ook bij de
Vrienden de computer daartoe het aangewezen
apparaat. Nadat mevrouw Smael zich niet
meer herkiesbaar had gesteld voor het bestuurslidmaatschap
is zij wel het wel en wee
van de vereniging nog altijd nauwgezet blijven
volgen. Tht op hoge leeftijd heeft zij deelgenomen
aan excursies. Daarbij en op de jaarlijkse
algemene ledenvergaderingen was het voor
haar een feest om weer eens met ouderen en
jongeren te converseren. Recht door zee als zij
immer was, stak zij haar mening niet onder
stoelen of banken. Zij bleef de doelstellingen
van de vereniging met extra financiële bijdragen
steunen, vooral wanneer er weer een nieuwe
actie werd gelanceerd. Al met al zei Swaep
niet teveel, toen hij concludeerde dat de ontslapene
heel veel voor de Vrienden en dus de Diergaarde
heeft gedaan. De dochter van mevrouw
Smael heeft zichtbaar ontroerd de vele blijken
van medeleven in ontvangst genomen. Het
moet haar goed hebben gedaan dat er met zoveel
lof over haar moeder werd gesproken.
Mevrouw Smael
tijdens één van de
vele bijeenkomsten in
de Diergaarde met
een jonge gorilla, één
van haar favoriete
diersoorten.

Nieuwe
bank nodig
VSB-BANK
-
Daar kom ie verder mee.
~liB UITVAARTVERZORGING e.M. Bouwman
Albert Verweystraat 2a
3061 SB Rotterdam
Tel. 010 - 414 53 43
B99. 01 0 - 414 55 64
Van de redactie
Op de cover van het voor u liggende "Vriendennieuws"
ziet u een kenmerkende foto voor het
Blijdorp van nu en de komende jaren. De verhuizende
giraffe geeft de dynamiek weer van
de snel veranderende Rotterdam Zoo, die ons
allen zo ter harte gaat. Dat de zich transformerende
Diergaarde gewaardeerd wordt, blijkt
wel uit de in steeds grotere getale toestromende
bezoekers. "Taman Indah" (mèt het fantastische
buitenterras) heeft, althans tot voor de
lange hitte-periode in Nederland, de bezoekcijfers
belangrijk doen stijgen. Zelfs een tijdelijke
verhuizing van de giraffen naar het oude olifantenverblijf
- een fraai ogende oplossing voor
de noodzaak het voormalige theehuis (o.m. verblijf
van de giraffen geworden) te ontruimen en
in oude, nog fraaiere luister te herstellen -
("Singapore theehuis") - maakt de Diergaarde
voor velen nog aantrekkelijker. En er staan nog
vele kleine en zeer grote nieuwbouw-plannen
op het programma! We zullen u daarvan in het
"Vriendennieuws" zeker op de hoogte blijven
houden. Als u dit leest zal het nieuwe door de
Vereniging gesponsorde kuifhertjesverblijf bijna
voltooid zijn en geopend worden. Een ander
klein project op rekening van de Vrienden van
Blijdorp kondigt zich intussen al weer aan. Aan
de voet van het directie-kantoor zal op de
plaats van het otterverblijf een stokstaartjes­
"biotoopje" gebouwd worden. (Die diertjes nodigen,
trouwens, uit tot het gebruik van verkleinwoorden!).
Op de illustratie kunt u zien hoe het
verblijf er waarschijnlijk uit zal gaan zien (kosten:
fl. 80.000,-). Het "mega-project" aan de
linkerzijde van de Rivièrahal ("Kongo") t.b.v.
mensapen, dwergnijlpaarden, reptielen en vogels
wordt gedeeltelijk door de Vereniging gesteund
met de "Gorilla's in een nieuw decor, .. "­
actie. Uw bijdragen daarvoor blijven natuurlijk
van harte welkom!
Dynamiek kenmerkt ook de vele activiteiten
van onze Vereniging. De winkel, een zeer belangrijk
fonds-vormend element, haalt in de
florerende Diergaarde prima omzetten. De betrokkenheid
van vele leden werkt inspirerend
op de totale organisatie van onze nog steeds
groeiende Vereniging Vrienden van Blijdorp.
Voor wat het "Vriendennieuws" betreft, uit die
betrokkenheid zich in spontane en belangeloze
assistentie bij het produceren van ons huistijdschrift.
Marion Does (tekstverwerking), Marc
Damen (redactionele bijdragen) en, natuurlijk,
Rob Doolaard met zijn eminente foto's, waren
ook bij de totstandkoming van dit nummer onmisbaar.
De "oude" foto's van jonge Blijdorp
dieren, door leden ons toegestuurd, èn gepubliceerd
lijken een nieuwe rubriek in te luiden.
De suggestie om een fotowedstrijd en begeleidende
expositie (in de Diergaarde) te organiseren,
wordt nader bestudeerd. Dank aan de heer
Van Leeuwen voor zijn waardevolle idee! Het
valt zeker te combineren met een door het bestuur
nog uit te werken plan om in 1995 een
grote fotowedstrijd op te zetten t.b.v. de Vereniging
(en de Diergaarde, dus!)
De binnenlandse excursie naar de Burgers' Zoo
in Arnhem en de (toch gerealiseerde) meerdaagse
reis naar de 2 dierentuinen van Berlijn
mochten zich verheugen in een enthousiaste en
ruime belangstelling van veel van onze leden.
De verslagen ervan treft u in het volgend
"Vriendennieuws" aan.
Uw steun aan de Vereniging, in welke vorm
dan ook, - (vele) vrije uren (voor onze winkel en
tijdschrift), giften (met name voor de gorilla's
("Kongo")), suggesties, ideeën en redactionele
bijdragen, maar vooral uw enthousiasme -
wordt ten zeerste op prijs gesteld.
Namens het bestuur en de redactie,
Daan van Herwijnen
Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies.
Informatie over:
Het O.R.V. depositofonds (=verzorgingsfonds) .
De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot een
af te sluiten verzekering.
Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.

Uitnodiging
""B1"U'(J1. uil.:
45 Hlinuüzn unit.kt. 6t.t.l~t.n
tJan ~t. laaûl.t. 51aa1' ""Blil~"'1'.
Wij hebben voor educatieve en recreatieve
doeleinden gefilmd in de Diergaarde vanaf 1989!
Ons bedrijf is gespecialiseerd in het maken van
natuurfilms.
De videofilm laat o.a. zien:
· de belevenissen van Ernst en de gorillafamilie
· de ijsberen vanaf de kleine Laska
· de olifanten tlm Taman lndah
· zwemmende en duikende java-apen
· beelden van de mantelbavianen
· parende okapi's
· en nog veel meer ...
Bestellen is mogelijk door overmaking van] 25,­
onder vermelding van: "Blijdorp in beweging"
op postgironummer 5503532,
of banknummer 894831399,
t.n.v. A.T.V., von Suttnerstraat 48,
2806 HE Gouda.
De band wor

Uit de promotiehoek
Beste Vrienden en Vriendinnen,
nog napuffend van de drukte in de afgelopen
vakantie-periode, schrijf ik weer een stukje
voor het Vriendennieuws. Het is in de winkel
ontzettend druk geweest. We waren blij dat we
het nieuwe magazijn zo dichtbij hadden; dat
scheelde ongeveer een dag in de week aan
werk. En dat het druk was ,bleek wel uit de omzet!
De omzet tot aan de grote vakantie was redelijk,
maar werd maar liefst in zes weken tijd
ruim verdubbeld. U ziet: het Promotie-team
heeft nu niet bepaald stil gezeten. Fantastisch,
mensen, BEDANKT voor jullie inzet!
Het Promotie-team werd ook weer groter; we
werkten op een gegeven moment drie nieuwe
mensen op één dag in. Ik mag wel zeggen dat
iedereen aan zijn trekken komt, wat de "bemanning"
van de winkel betreft.
De klantenkring breidt zich ook steeds verder
uit. U wilt het misschien niet geloven, maar wij
hebben voor de winkel een heuse KLANTEN­
KRING ... ! Deze mensen kopen al hun verjaardags-
en andere kadootjes bij ons in de winkel.
Nu de vakanties afgelopen zijn, krijg je alweer
te horen: "0, dit neem ik vast mee voor die man
met die baard!" Dat vinden wij prima want uiteindelijk
woont hij helemaal in Spanje en staan
wij met onze winkel in Diergaarde Blij dorp ,
wat veel dichterbij is.
'!bt slot nog even een leuke kado-tip:
Wat denkt U van een mooie sweater met opgeborduurd
embleem (normaal f 45,-) Th koop
tot het eind van het jaar voor f 35,- in de kleuren
kobalt, navy en grijs. Een witte sweater
met opdruk (f 35,-) kunt u voor de belachelijk
lage prijs van f 29,95 kopen (zolang de voorraad
strekt). We hebben ook fantastisch mooie
James Hamilton puzzels voor dé grote bezigheid
in de winter; ze zijn er vanaf 500 tot 1500
stukjes. Ook zijn er puzzels van het Amazone
gebied die met z'n vieren onder elkaar gekoppeld
kunnen worden. De prijzen zijn redelijk
want de duurste is f 40,-. Ik zou zeggen: "Kom
snel, 'n kadootje vindt u altijd wel! " Verder hebben
wij nog een keur aan andere artikelen,
vanaf de baby-rammelkubus tot aan een paraplu.
Kom naar de Diergaarde (het is er zo mooi!) en
loop dan meteen eens langs de winkel. U kunt
er ook gezellig eens een praatje maken met
onze vrijwilligers. Ze vinden dat echt leuk!
Wat mij betreft weer tot de volgende keer en
"Vrienden olijke Groeten"!
Greet en Henk Gerritse
Nieuws uit Diergaarde
Blijdorp.
De belangrijkste wijzigingen in het dierenbestand van Diergaarde Blijdorp
over de maanden april tot en met juli 1994 waren de volgende:
geelkeelgaailijsters, 4 driekleurglansspreeuwen,
4 Monelettispreeuwen, 1 witte specht, 6
Balispreeuwen, 2 kwaststaartratkangoeroes, 3
zandwallabies, 4 Bennet's wallabies, 4 grijze
reuzenkangoeroes, 2 muismaki's, 2
dwergoeistities, 1 zwarte slingeraap, 1 mutslangoer,
1 mantelbaviaan (dood), 1 withandgibbon,
4 Mrikaanse relmuizen, 8 Egyptische
stekelmuizen, 1 Gambia hamsterrat, 2 Europese
otters, 4 kleine panda's, stokstaartjes, 3
Bengaalse katten (2 dood), 2 jagoearundi's, 1
Siberische lynx, 1 caracal, 2 Californische zeeleeuwen,
2 Przewalskipaarden, 2 Chapman zebra's,
4 poedoes, 1 bontebok (dood), 1 witstaartgnoe,
2 elandantilopes, 3 Indische antilopen
(1 dood geboren), 1 dwerggeit.
Ontvangen: 4 wandelende
takken, 1 vogelspin,
1 schorpioen, 1
keizerschorpioen, 29
muilbroedende kempvissen, 1 roodstaartmeerval,
1 koraalklimmer, 1 grondel, 2 pijlvissen,
1 gele doktersvis, 1 Picasso trekkersvis,
3 anemoonvissen, 10 boomkikkers (nog te determineren
soort van de Fiji-eilanden), 1 Chinese
weekschildpad, 1 roodbuikspitskopschildpad,
8 Ambonese doosschildpadden,
1 Griekse landschildpad, 1
groene leguaan, 1 baardagame, 1 Afrikaanse
doornstaartagame, 10 rotshagedissen, 1 Helena
klimslang, 1 Cubaanse slang, 3 Jan van
Genten, 2 grote zaagbekken, 13 koereigers, 1
Kongopauw, 1 Temminek's tragopan, 1 Germain
pauwfazant, 2 Brahmaanse wouwen, 2
blauwoogkakatoes, 1 fazantduif, 1 negenbandgordeldier,
1 rode reuzenkangoeroe, 2
civetkatten, 1 ijsbeer.
Geboren: 8 Victoria cichliden, 1 Zuidamerikaanse
cichlide, 2 bruine grondhaaien, 2 tijgerpythons,
2 Mrikaanse doornstaartagames, 1
Nieuwguinese slangehalsschildpad, 5
pauweoogsierschildpadden, 1 sporenschildpad,
1 glad-randklepschildpad, 2 Chinese rattenslangen,
1 Children's python, 2 wondergecko's,
13 nandoes, 6 ooievaars, 3 Europese flamingo's,
1 rode flamingo, 2 jufferkraanvogels, 2 witnekkraanvogels,
2 zwartvoetpinguins, 6 bergeenden,
26 gele boomeenden, 8 Baikaltalingen, 8
mandarijneenden, 8 manenganzen, 15 Himalaya
sneeuwhoenders, 3 Germain pauwfazanten,
11 Wallichfazanten, 6 blauwe oorfazanten,
2 Salvadorifazanten, 1 Lady Amherstfazant,
1 argusfazant, 6 Kongopauwen, 1 grote
hokko, 1 mesbekhokko, 15 roelroeis, 1 Javaanse
patrijs, 5 kluten, 3 koereigers, 1 witkopgoean,
1 manenduif, 3 Mauritiusduiven (1 dood
uit het ei), 1 jaarvogel, 1 Papoea neushoornvogel,
1 Scheepmakers kroonduif, 1 viooltjeslori,
1 Stella lori, 4 edelpapegaaien, 3 rosekakatoes­
, 2 langsnavelkakatoes, 1 palmkakatoe, 1 gewone
kookaburra, 3 blauwvleugelkookaburra's,
1 of 2 roodsnaveltoks, 2 '!bco toekans, 3
Gestorven: 1 doopvontschelp, 1 miljoenpoot,
5 jonge bruine grondhaaien, 1 verpleegsterhaai,
1 gestippelde kogelvis, 1 zilverbladvis, 1
slijkspringer, 1 wimpelaal, 1 Victoria cichlide, 1
maanvis, 1 zeepaardje, 3 barbelen, 1 grote
muilbroedende betta, 1 slanke meerval, 1 Indische
meerval, 1 Aziatische meerval, 4 piranha's,
1 grote sirene, 1 Australische boomkikker,
1 geelwangschildpad, 1 Ambonese doosschildpad,
1 spinschildpad, 1 Indische doornstaart-agame,
1 Mrikaanse doornstaartagame,
1 halsbandleguaan, 1 denappelskink, 2 rotshagedissen,
1 jonge nandoe, 1 Europese flamingo,
1 rode flamingo, 1 kluizenaarstinamoe, 1
Molukkenibis, 1 zwarte ibis, 1 Molukkenibis x
lepelaar, 1 kastanje-eend, 2 mandarijneenden,
1 krooneend, 2 Carolina-eenden, 4 gele boomeenden,
1 vlekbekeend, 1 Nijlgans, 1 zwartnekvruchtenduif,
1 lachduif, 1 muskaatduif, 7 roelroeIs,
2 Javaanse patrijzen, 1 stekelstaarthoen,
3 Himalaya sneeuwhoenders, 1 Wallichfazant,
1 Germain pauwfazant, 4 Kongopauwen, 1
zwartkap parkiet, 1 hyacinthara, 1 Sumatraanse
neushoornvogel, 2 Papoea jaarvogels, 1
palmkakatoe, 1 rosekakatoe, edelpapagaai, 1
zwarte ral, 2 blauwvleugelkookaburra's, 1
groenhelmtoerako, 1 kolibrie, 1 blauwkoptangara,
1 zilversnaveltangara, 4 roodkuifkardinalen,
1 vale lijster, 1 middelste beo, 2
driekleurglansspreeuwen, 5 Bali-spreeuwen, 2
~DE:~

.v
KRAANVERHUUR
vlaardingweg 22
3044 CK rotterdam
tel. 010 • 437 57 77*
fax 010·4621295
Verhuur van mobiele kranen tlm 200 ton
Hoogwerkers •
TRANSPORT
.v
Vorkheftrucks
vlaardingweg 22
3044 CK rotterdam
tel. 010 • 437 57 77*
fax 010·4621295
Monelettispreeuwen, 4 Nijlroezetten, 1 grote
Maleise vliegende hond, 1 kowari, 1 voskoesoe,
2 zandwallabies, 2 muismaki's, 1 slanke lori, 2
mutslangoeren, 1 stekelmuis, 1 witbuikegel, 1
Gambia hamsterrat, 2 witstaartgnoes, 1
damagazelle, 1 Indische antilope, 1 elandantilope.
Verzonden: 4 roodbuikspitskopschildpadden,
7 vierteenschildpadden, 1 Moorse landschildpad,
9 Griekse landschildpadden, 1 Ambonese
doosschildpad, 2 gladrandklepschildpadden, 7
Filippijnse zeilhagedissen, 1 Afrikaanse doornstaartagame,
4 Californische lintslangen, 2
ringpythons, 2 Chinese rattenslangen, 3 rode
flamingo's, 2 groene Javahoenders, 4 Himalaya
sneeuwhoenders, 6 Kongopauwen, 2 kuifgoeans,
4 manenduiven, 4 blauwvleugelkookaburra's,
1 Mauritiusduif, 1 grijze
reuzenkangoeroe, 1 doeroecoeli, 2 muismaki's,
2 pinché-aapjes, 1 vissende kat, 2 jagoearundi's,
1 Europese otter, 1 rolstaartbeer, 1
dwergnijlpaard, 1 okapi, 1 kleine kantjil, 1 poedoe,
2 Arabische oryxen.
De opening van Taman Indah was natuurlijk
de belangrijkste gebeurtenis van de afgelopen
maanden. Inmiddels is deze attractie al een
maand of 4 opengesteld voor het publiek en, zoals
verwacht, werkelijk een attractie van wereldformaat.
Aan de verhalen te horen heeft
zo'n beetje de hele dierentuinwereld Taman Indah
al gezien. Natuurlijk is niet iedereen even
positief. Het getuigt van zeer veel durf en
doorzettingsvermogen dat Diergaarde Blijdorp
dit miljoenen kostende project heeft verwezenlijkt.
Er kleefden natuurlijk nogal wat risico's
aan, om in een zo ambitieus project zoveel
nieuwigheden te stoppen. Waarschijnlijk zullen
er nu ook in andere dierentuinen dergelijke gebouwen
komen; die hebben, natuurlijk, wel
eerst de kat, of liever gezegd, de olifant uit de
boom gekeken. Inmiddels zijn we 4 maanden
verder en zijn de dieren, de dierenverzorgers
en de vaste bezoekers al wat gewend aan deze
nieuwe topattractie, hoewel ik persoonlijk toch
bij ieder bezoek weer nieuwe dingen ontdek. Je
raakt er nooit uitgekeken! De olifanten hebben
sinds half juni ook de buitenverblijven tot hun
beschikking en dat doet ze zichtbaar goed;
vooral Sonny weet niet wat haar overkomen is:
dat ze haar oude dag toch nog hier mag doorbrengen!
Ramon heeft voor het eerst van zijn
leven een bad genomen, op 1 augustus op zijn
nieuwe buitenperk! Het buitenverblijf voor de
neushoorns wordt waarschijnlijk volgend voorjaar
geopend.
Na de grote olifantenverhuizing was het in juli
de beurt aan de giraffen om te verhuizen. Het
oude olifantenterras heeft inmiddels een grote
opknapbeurt gehad; de gracht van het buitenverblijf
is half zo diep gemaakt en die van het
binnenverblijf is geheel verdwenen. De opening
naar het buitenverblijf moest uiteraard verhoogd
worden en het buitenperk is ingezaaid.
Het zal voor de mensen die Diergaarde Blijdorp
al tientallen jaren bezoeken wel even wennen
zijn, voor het eerst gras op het olifantenterras!!
Op 20 juni zijn de 5 giraffen één voor één in
een open kist met een vorkheftruck naar hun
nieuwe behuizing gebracht, waarbij Como de
beschikking heeft over de voormalige kraamstal.
Zoals bekend krijgt het voormalige giraffengebouw
zijn oorspronkelijke bestemming als
theehuis weer terug. In de komende herfst
wordt met de verbouwing ervan gestart. De
opening is gepland in het voorjaar van 1995.
Voor het eerst in de geschiedenis van de Rotterdamse
Diergaarde is er een Papoea jaarvogel
uit het ei gekomen. Het is de tweede Papoea
jaarvogel die in een dierentuin ter wereld
kwam. Het ouderpaar is al sinds 1987 in
Blijdorp. Vrijdag 13 mei werden er voor het
eerst piepgeluiden gehoord uit het nest in de
Kibokokas. Vijf weken daarvoor had het jaarvogelvrouwtje
zich in een holle boomstam ingemetseld,
met olifantenmest en eigen mest,
daarbij geholpen door het mannetje. Inmiddels
hebben moeder en jong het nest al verlaten en
is de hele familie te bekijken. Ook de reuzentoekans
zorgden voor nageslacht, evenals vorig
jaar, maar toen overleed plotseling de fokman.
Eind mei kreeg het vrouwtje een nieuwe partner
en het klikte meteen. Helaas kregen man
en vrouw na enige tijd toch nog onenigheid,
< fllrENDENNIE!i\liS
v'- 11 '

deze continentale schildpad kweekt. De ouderdieren
werden in 1984 door de Algemene Inspectiedienst
in beslag genomen en kwamen zo
in Blijdorp terecht. Ook de flamingo's zorgden
voor nageslacht; dit jaar tekenden zij voor 5
jongen. Een flamingomannetje onderhield dit
jaar zelfs een relatie met maar liefst 3 verschillende
vrouwtjes, met als resultaat 2 gezonde
jongen. Een van de twee flamingomannetjes,
die vorig jaar zoveel opschudding veroorzaakten
door samen een ei uit te broeden, verhuisde
tijdelijk naar een andere dierentuin. Het overgebleven
mannetje liet zijn oog al snel vallen
op een flamingovrouwtje, maar dit resulteerde
nog niet in een ei. Dit nieuws haalde wederom
de voorpagina van de Telegraaf.
Marc Damen
Bron: Interne Mededelingen
den. Totaal zijn er dit jaar dus 3 reuzen toekans
geboren. Toekangeboortes blijven een zeldzaamheid
in dierentuinen.
Op 15 mei werden er 2 Przewalskiveulens geboren;
de ene in de loop van de ochtend, onder
het oog van vele bezoekers. De andere merrie
wachtte met bevallen tot het nacht werd. Beide
veulens zijn van het vrouwelijk geslacht en
brengen de kudde op 6 dieren. De Blijdorpse
Przewalskipaarden zijn erg belangrijk voor het
Europese fokprogramma, omdat de hengst
Bogan, de vader van de veulens, uit de Verenigde
Staten (San Diego Zoo) afkomstig is. Hij vertegenwoordigt
een bloedlijn die in Europa nog
niet oververtegenwoordigd is. De meeste dierentuinen
in Europa mogen van de E.E.P.-coördinator
niet meer fokken omdat er voor die
veulens geen plaats meer is. Gelukkig is er nog
wel vraag naar de Rotterdamse veulens.
Ook nog een droeve mededeling omtrent het
Rotterdamse dierenbestand: op 23 juni overleed
plotseling een van de persoonlijkheden uit
Diergaarde Blijdorp; de grote Maleise vliegende
hond Pipo. Pipo kwam zo'n elf jaar geleden
via een particulier in Blijdorp terecht en sleet
zijn dagen in het nachtdiergedeelte van het
.f1IrF.NDENNlElJ1I...
V:- 12'::;
Henri Martinhuis, ondersteboven hangend aan
zijn eigen klimtouw, of aan langstrekkende
kinderwagens, vaak tot grote schrik van de
moeders. Pipo vormde letterlijk het levende bewijs
dat vleermuizen eigenlijk helemaal niet
zulke enge dieren zijn als velen nog altijd schijnen
te denken.
Nu we toch bij het Henri Martinhuis zijn; de
leeggekomen verblijven van de Roloway meerkatten
en de mutslangoeren zijn inmiddels anders
ingericht en worden al bewoond door
doodshoofdaapjes en pinché-aapjes.
Sinds enige tijd heeft Blijdorp weer een nieuwe
ijsbeerman: Orca. Hij komt uit Monde Sauvage,
een dierentuin in België. Zoals in de voorgaande
jaren is ook Orca in Blijdorp op fokleen
en gaat hij in het najaar weer terug naar België.
In december zal blijken of Orca's missie is
geslaagd. De buren van de ijsberen, de Californische
zeeleeuwen, zorgden eind juni voor 2
jongen. Thari en Sjaan zijn reeds ervaren moeders
zodat de verzorgers zich geen zorgen hoeven
te maken.
Als andere bijzondere geboortes zijn de sporenschildpadden
de moeite van het vermelden
waard. Het is voor het eerst dat Blijdorp met
De specialist voor uw touringcarreis,
zoals:
• Dagtochten • Bruiloften
• Personeelsreizen • Schoolreizen
• Excursies • Meerdaagse reizen
01883 · 31220
Rijksstraatweg 36 . Hellevoetsluis . Telex 29610 . Fax 01883 . 12368

De Nederlandse dierentuinen zijn niet alleen erg populair bij ons, maar ook bij onze Oosterburen.
Dat is niet zo verwonderlijk, want voor heel veel Duitsers liggen onze dierentuinen op
slechts een paar uur afstand rijden. Nederlandse dierentuinen zijn ook in het buitenland aardig
bekend, wat niet zo vreemd is, want ze "timmeren allen aardig aan de weg". Europees ge·
zien nemen de Nederlandse dierentuinen toch wel het voortouw. Het is echter niet zo dat de
Duitse dierentuinen stil blijven staan in de tijd, maar wat zij bouwen is vaak weinig vernieuwend.
Revolutionaire projecten als Burgers' Bush en Desert en ons eigen Taman lndah zult u
daar tevergeefs zoeken!Onlangs verrees in het Tierpark Hellabrunn in München dan ook een
vleermuisgrot naar Rotterdams voorbeeld. De Allwetterzoo in Münster opende pas een nieuw
binnen verblijf voor de olifanten à la "Rotterdam". Dierentuin-freaks uit Duitsland zijn wel
eens jaloers op hun Nederlandse "collegae" vanwege het moderne karakter van de Nederlandse
tuinen. Ook wordt er regelmatig melding gemaakt van de ontwikkelingen in Nederlandse dierentuinen
en verschijnen er vaak artikelen in Duitse dierentuinbladen. Recentelijk verscheen
er in het tijdschrift "Tiergarten Aktuell" een verslag van een reis die twee Duitse dierentuinliefhebbers
langs Nederlandse dierentuinen hebben gemaakt. Om u een indruk te geven hoe
onze Oosterburen tegen onze dierentuinen aankijken, volgt hier de vertaling van dit verslag.
(md)
"Nederland:
dierentuinbelevenissen tussen
tulpen en molens"
In Nederland, een land dat bij veel mensen bekend
is door zijn bloemen, windmolens en kaas,
zijn enkele dierentuinen een nieuwe richting
opgegaan met betrekking tot de presentatie
van de dieren en de educatie van de dierentuinbezoeker.
De dieren worden in een zo natuurlijk
mogelijk gemaakte omgeving, dikwijls samen
met andere diersoorten uit dezelfde omgeving,
gehouden. Daarbij wordt door gedeeltelijk
nieuwe informatiesystemen bij de bezoekers
begrip voor deze soorten en hun leefomgeving
gewekt. Op welke manier deze doelstellingen
in de verschillende dierentuinen tot uitdrukking
gebracht worden, wil ik aan de hand van
enkele voorbeelden duidelijk maken.
Apenheul, Apeldoorn
Het in 1971 geopende apenpark "Apenheul"
ligt midden in het natuurpark "Berg en Bos" in
Apeldoorn. Het hart van het park wordt gevormd
door 2 grote gorilla-eilanden, waarop 2
zilverrugmannen met hun familie in een zeer
natuurlijke omgeving leven. Deze met gras begroeide
en met bomen beplante eilanden zijn
rijkelijk voorzien van klimmogelijkheden.
Meerdere keren per dag worden de imposante
mensapen door de dierenverzorgers gevoerd,
waarbij deze de bezoekers allerhande wetenswaardigheden
over de gorilla's vertellen.
Om de gorilla-eilanden heen is het apenpark in
7 secties verdeeld, waarin verschillende soorten
apen vrij rondlopen. In een van deze afdelingen
leeft een groep van ongeveer 100 doodshoofdaapjes.
Op bepaalde tijden kunnen de bezoekers
op een daarvoor bestemde voerplaats
deze potsierlijke apen met door de verzorgers
uitgedeeld voer (meelwormen) voeren. Daarbij
mogen de mensen de aapjes niet aaien. De
apen klimmen over de bezoekers, onderzoeken
ieders handen naar iets eetbaars en gaan niet
zelden op de schouder van een bezoeker zitten
om te zonnebaden.
In de verschillende gebieden zwerven bovendien,
onder andere, berberapen, zwarte brulapen,
witkopsaki's, wolapen en leeuwaapjes
rond. Apenheul neemt overigens deel aan het
reïntroductieproject van de leeuwaapjes in Brazilië.
Enkele klauwaapjes, zoals goudkopleeuwaapjes
en dwergzijdeaapjes worden in
zeer natuurlijk ingerichte verblijven gehouden.
De groepen van deze sierlijke aapjes fascineren
de bezoekers steeds weer door hun hechte familieleven.
Omdat vrijlevende apen tassen niet met rust
laten op zoek naar iets eetbaars en andere interessante
zaken, krijgt iedere bezoeker bij de ingang
van het park een tas die "aap-proof' is.
Bovendien is eten en drinken slechts in 2 apenvrije
gedeelten toegestaan. Op deze manier
wordt er gezorgd voor de veiligheid van mens
en dier en bestaat er de mogelijkheid tot wederzijds
contact.
Burgers' Zoo, Arnhem
Een totaal ander concept, om dieren, hun levenswijze
en leefomgeving dichtbij de bezoeker
te brengen, volgt Burgers' Zoo in Arnhem. Deze
dierentuin, die in 1923 de poorten opende,
sloeg vroeger al nieuwe wegen in. Zo kon het
publiek hier voor de eerste keer in Nederland
een roofdierenverblijf in de stijl van Hagenbeek
(droge gracht in plaats van tralies) zien en
werd hier in 1968 het eerste safaripark van het
Europese vasteland geopend. Bovendien leeft
in Burgers' Zoo al meer dan 20 jaar één van de
best onderzochte chimpanseegroepen op een
enorm, natuurlijk vormgegeven eiland.
Omdat de kunstrotsen uit de tijd van Hagenbeek
enigszins bouwvallig werden en daarom
een grote renovatie van de verblijven noodzakelijk
maakten, besloot men veel oude verblijven
volledig af te breken en daarvoor in de
plaats verblijven en gebouwen neer te zetten,
die aan de modernste eisen voldoen. Zo ontstond
bijvoorbeeld het verblijf voor zwartvoetpinguins,
direct achter de nieuw gebouwde ingang.
Hier kan de bezoeker zien, hoe de pinguins
net zoals in de natuur van hun hoger in
de rotsen gelegen broedholen, over klippen
naar beneden waggelen en springen. Voor de
geïnteresseerde bezoeker staat er een enorm
bord met tal van wetenswaardigheden, net zoals
overigens op veel andere plaatsen in de dierentuin.
yRfENDENNlElI\\'S
15

en een koffieplantage. De Bush is echter pas
het begin van een nieuwe periode in Arnhem.
Tot het jaar 2000 ontstaan in Burgers' nog
meer van dergelijke biotopen, waarin de dieren
in hun bijna natuurlijke omgeving dichter bij
de bezoeker gebracht worden. De onlangs geopende
Desert en Mangrovehal (met wenkkrabben,
slijkspringers en slangehalsvogels)
zijn hier verdere voorbeelden van.
:groep Aziatische olifanhoorns,
Maleise tapirs,
neekhoorns en diverse
~ n plaats hebben. Het
ten hier ook binnen een
ik verblijf hebben. Vernieuw
wolvenverblijf en
blijf voor de Amoerpan-
In de Burgers' Bush, een ongeveer 1,5 hectare
groot overdekt oerwoud, dat in 1988 geopend
werd, volgt de bezoeker een junglepad, waarop
veel te ontdekken valt. In het dichte oerwoud
leven talrijke vogels en met een beetje geluk
kan men er zelfs reptielen, zoals groene leguanen,
ontdekken. Zijpaadjes nodigen ertoe uit
om het oerwoud nog beter te leren kennen.
Voor extra spanning zorgen onder andere een
verongelukte Landrover en een enorme waterval.
Her en der in het oerwoud verstopt liggen
verschillende verblijven, met onder andere
dwergotters, capybara's en zeekoeien. Op overhangende
takken zitten slangehalsvogels met
uitgespreide vleugels. Ook is er in de Bush een
mooie fokgroep van de zelden gehouden aardvarkens
te zien. Het gebruik van het oerwoud
door de mens wordt getoond door een rijstveld
Diergaarde Blijdorp, Rotterdam
In de Rotterdamse Diergaarde, die op het huidige
grondgebied sinds 1940 bestaat, wordt
sinds enkele jaren aan de uitwerking van een
Masterplan gewerkt. Hierbij is gepland dat de
dieren van een werelddeel in natuurlijke biotopen
en leefgemeenschappen gehouden worden.
In de Diergaarde worden zeer moderne gebouwen
en verblijven gebouwd, die de dieren optimale
levensvoorwaarden en de bezoekers een
maximum aan waarnemingsmogelijkheden en
informatie bieden. Azië is het eerste werelddeel,
dat gerealiseerd wordt.
In 1991 werden als eerste elementen, het moerasgebied,
de vrije-vlucht-volière, de vleermuisgrot
en de Mongoolse steppe geopend. Op vlonders
wandelen de bezoekers door het met rijstplanten
en bamboe begroeide moerasgebied. Op
een open plek lopen Mandsjoerijse kraanvogels,
in een volière leven wouwen. Het verblijf
J af gratis
Dhr./mevr:
Adres: .
Postcode/plaats:
ik word ook "Vril'nd" van Blijdorp en
ontvang bij mijn lidmaats( hap twee
kaartjes voor Blijdorp of Artis en
vier maal per jaar "Vriendennieuws".
'dam is ook de manier
lformatie over de dieren
igt het voor het wapitii
uit om het gewicht, de
'an dit kunststuk te "be­
;al verblijven staan ook
Iformatie aan blinde berdjes
in braille.
,ark, Emmen.
mpark in Emmen heeft
landel staan. Maar deze,
~lijk voetgangersdomein
Jok om vele andere rede-
12 ha. grote dierentuin
jaar zo'n publieksmag­
'eveer 1,6 miljoen bezoeer
vergelijking: de stad
twoners). In deze qua op­
Ituin zijn 3 musea, 6 res-
Geboorte datum:
Giro/bankrekening:
Telefoon:
Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.
Aangemeld door het lid:
Dhr./mevr. :
Telefoon:
Sotlo\slraal b-a • JO IlJ ZT Rottl'tddlll. k+ 010 - 4b~ bh l~

In de Burgers' Bush, een
groot overdekt oerwoud,
werd, volgt de bezoeker e
veel te ontdekken valt. I
leven talrijke vogels en
kan men er zelfs reptiele
nen, ontdekken. Zijpaad.
om het oerwoud nog be
Voor extra spanning zoT!
verongelukte Landrover .'
val. Her en der in het oe;
verschillende verblijven,
dwergotters, capybara's e
hangende takken zitten
uitgespreide vleugels. 00;
mooie fokgroep van de z'
varkens te zien. Het gebi
door de mens wordt geto.
voor de kleinklauwotters is voorzien van glas
zodat de bezoekers de dieren ook onder water
kunnen zien. Op een eiland in het midden van
het moerasgebied leeft een groep Javaanse makaken.
Een wiebelende hangbrug bevindt zich
in de vrije-vlucht-volière die op het moerasgebied
aansluit en waarin ibissen en vele andere
vogelsoorten te zien zijn. Een waterval stort
zich van de rotsen, waarin een vleermuisgrot
verborgen is. Tht je ogen aan het donker gewend
zijn, hoor je slechts het schreeuwen van
de vleermuizen.
Deze hangen met honderden aan de rotswanden,
scheren vlak langs de bezoekers of hangen
aan het langs de rondweg aangebrachte fruit,
zodat men de dieren van zeer dichtbij kan bekijken.
De weg voor de bezoekers is overigens
met vlakke kunstrots overdekt, zodat de vleermuizen
daar geen houvast vinden en het risico
dus vrij klein is, dat de bezoeker onder de uitwerpselen
weer naar buiten komt. In een tentoonstellingsruimte
wordt door computer, levensecht
nagemaakte vleermuizen, hoofdtelefoons
en informatieborden verteld over soorten,
gedrag en mythen van vleermuizen. Op de ruime
Mongoolse steppe leven Przewalskipaarden
en kamelen samen.
In het voorjaar van 1994 werd Taman Indah
geopend, een Aziatische bosbiotoop waarin de
negen dieren sterke fokgroep Aziatische olifanten,
de Indische neushoorns, Maleise tapirs,
mutslangloeren, reuzeneekhoorns en diverse
vogels en reptielen een plaats hebben. Het
unieke is, dat de olifanten hier ook binnen een
flink gemeenschappelijk verblijf hebben. Verder
werd in 1992 een nieuw wolvenverblijf en
in 1993 een nieuw verblijf voor de Amoerpanters
geopend.
Opmerkelijk in Rotterdam is ook de manier
waarop de bezoekers informatie over de dieren
wordt gegeven. Zo nodigt het voor het wapitiperk
opgehangen gewei uit om het gewicht, de
vorm en de structuur van dit kunststuk te "bevatten".
Voor een aantal verblijven staan ook
bronzen beelden, ter informatie aan blinde bezoekers.
Daarbij ook bordjes in braille.
o
~
Noorder Dierenpark, Emmen.
Ook het Noorder Dierenpark in Emmen heeft
educatie hoog in het vaandel staan. Maar deze,
direct in het gemeentelijk voetgangersdomein
gelegen dierentuin is ook om vele andere redenen
opmerkelijk. Deze 12 ha. grote dierentuin
werd de afgelopen 15 jaar zo'n publieksmagneet,
dat, in 1991, ongeveer 1,6 miljoen bezoekers
werden geteld (ter vergelijking: de stad
Emmen heeft 80.000 inwoners). In deze qua oppervlakte
kleine dierentuin zijn 3 musea, 6 resyRIENDENNlElJ\>.;..
17 '\)

taurants, 3 speeltuinen, 1 souvenirwinkel en
natuurlijk een heleboel fascinerende diersoorten
in perfect ingerichte verblijven te vinden.
Het geheim daarvan is, dat de ter beschikking
staande ruimte optimaal gebruikt wordt. Hoe
dit principe werkt, wil ik uitleggen aan de
hand van het Azië-huis.
In het Azië-huis zijn Aziatische olifanten, slangen,
tijgers en een vrije-vlucht-hal ondergebracht.
Op de begane grond van dit gebouw bevindt
zich een tentoonstelling over slangen.
Naast de mooi ingerichte terraria kunnen de
bezoekers, middels computers en borden met
tekst, allerlei wetenswaardigheden over deze
dieren te weten komen. Via een trap komt men
in de kelder, waar men een tentoonstelling over
olifanten vindt. De tentoonstelling is verdeeld
in twee delen; in het eerste deel wordt verteld
over de verhouding tussen mens en olifant, in
het andere deel wordt de biologie van deze dikhuiden
uit de doeken gedaan. Ook hier weer
nodigen computers de bezoekers ertoe uit hun
kennis over deze diersoort te testen. Het vergelijken
van de hartslag van een mens met die
van een olifant, het bevoelen van een (nagemaakte)
slurf enz. fascineert groot en klein.
Door een groot raam kan men in de tweede etage
onder de grond kijken. In deze grote hal kan
men de uit meer dan tien dieren bestaande olifantenkudde
vrij rond laten lopen. Dit is zeker
handig als de dieren, vanwege het slechte weer,
niet op het grote buitenverblijf gelaten kunnen
worden. Binnen- en buitenverblijf zijn verbonden
door een gracht. Men komt weer terug op
de begane grond vanuit de slangententoonstelling
door een kleine vrije-vlucht-hal met tropische
planten, vogels en vissen. Zo komt de bezoeker
bij de tijgers. Ook hier wordt zeer indringend
door een tentoonstelling over deze
roofkatten geïnformeerd. Door pantserglas kan
men een blik werpen op het grote buitenverblijf.
Ook het dak van deze gang kunnen de tijgers
betreden, hetgeen vanuit uitzichttorentjes
te zien is. Buiten de grote kooi is nog een platform
aangebracht, van waaruit de bezoeker een
stukje van het leven van de tijger kan meemaken.
Op dezelfde wijze worden de meeste verblijven
en gebouwen geconstrueerd. Door het gebruik
van meerdere etages wordt de ter beschikking
staande ruimte optimaal benut en de gebouwen
worden zo onopvallend mogelijk in het landschap
ingepast. Optimale levensvoorwaarden
worden voor de dieren bereikt door natuurlijk
vormgegeven verblijven en grote groepen. Zo
leven bijvoorbeeld meer dan tien nijlpaarden
samen in een zeer ruim bassin met verschillende
dieptes en veel stroomversnellingen. De dieren
beschikken ook nog over een groot landgedeelte.
Ook de binnenverblijven
(niet te
zien voor het publiek)
zijn zeer ruim
opgezet en onder de
grond ondergebracht.
In geen enkele andere
dierentuin in Europa
heb je zo sterk
de indruk, een vrijlevende
groep nijlpaarden
te zien, als hier
in Emmen.
Een ander voorbeeld
voor die geslaagde
presentatie van een
leefomgeving is de
Afrikasavanne. Dit
ongeveer 1 ha grote verblijf vormt het hart van
het dierenpark. Impala's, springbokken, waterbokken,
gnoes, giraffes, Grant's zebra's, witte
neushoorns, struisvogels en kroonkraanvogels
leven daar vreedzaam samen. Dit komt doordat
de dieren zoveel ruimte ter beschikking staat,
dat ze elkaar gemakkelijk uit de weg kunnen
gaan. De heuvel in het midden van de savanne
stelt de dieren in staat, uit elkaars gezichtsveld
te verdwijnen. Bovendien zorgen rotsen ervoor,
dat bijvoorbeeld antilopen zich ongestoord door
neushoorns of struisvogels in bepaalde delen
kunnen terugtrekken.
In het kader van dit artikel kon helaas maar
een klein deel van alle indrukken die het Noorder
Dierenpark bij de mensen achterlaat, beschreven
worden. Het moet u er echter toe aanzetten,
dit ongewone en zeker ook voor de dierentuinwereld
toonaangevende dierenpark zelf
te bezoeken, en ook de nieuwe dierentuinconcepten
in Apenheul, Blijdorp Zoo en Burgers'
Zoo zelf in ogenschouw te nemen.
"Nederland, dierentuin-belevenissen tussen tulpen en windmolens"
Monika en Jürgen Schilfarth uit Nürnberg zijn fervente dierentuin-bezoekers. Al vele jaren
lang bezoeken zij jaarlijks vele dierentuinen in en buiten Europa. In de loop der jaren hebben
ze die tientallen dierentuinen al meerdere malen bezocht. Voor de Nederlandse tuinen hebben
ze een zwak. Ze bezochten onze zoo's altijd met veel interesse en plezier. Met de Diergaarde
heeft Jürgen, onder meer een groot kenner van de olifant in "gevangenschap", een speciale relatie.
Niet in het minst, natuurlijk, vanwege onze prachtige groep olifanten en, sinds kort, het
fraaie "Taman Indah". Monika, de schrijfster van het onderstaande artikel, doet een resumerend
verslag van meerdere bezoeken aan enige (laten we wel wezen) wereldberoemde vaderlandse
dierentuinen. Naar haar mening vormen de educatieve aspecten een héél sterk punt
van onze tuinen. Kortom, een verslag van liefhebbers voor liefhebbers! De redactie dankt Monika,
Jürgen en de collega's in Nürnberg voor hun zeer gewaardeerde medewerking en toestemming
tot publikatie van het artikel. Oorspronkelijk geschreven voor het tijdschrift "Tiergarten
Aktuell" (Jahrgang 9, Heft 1, April 1993) van de "~rein der Tiergartenfreunde Nürnberg
e. v. " ("Niederlande: Zooerlebnisse zwischen Tulpen und Windmühlen").
~rtaling: Marc Damen.
Foto's: Jürgen Schilfarth.
(davh)
< rI11ENDENNIEliII'S
V;:- 19 ;

Blijdorp's Beroemde Babies (1)
Als reactie op de oproep van de redactie om oud
foto-materiaal over Blijdorp ter beschikking te
stellen van het "Vriendennieuws", ontvingen
wij de volgende brief van mevr. C.S.M. Guise te
Rotterdam, over haar "vriendjes":
"In een foto-album heb ik een opname van 13
mei 1972 met als onderschrift: "deze beertjes
zijn van Moskou naar Rotterdam gekomen". Al
jaren vraag ik me af of dit onze "Mien" en "Katrien"
zijn. En onlangs heb ik een jongetje horen
zeggen: "mama, zo heten ze toch zeker niet
echt"
Mijn tweede vraag is: hoe heetten ze toen ze
kwamen; ongetwijfeld veel mooier! Ik kan me
herinneren dat ik helemaal weg was van deze
beertjes; het feit dat ik vanaf mijn eerste levensdag
een ijsbeer in bed had, heeft hier beslist
toe bijgedragen. Zelfs al liggen ze als
kleedjes in hun verblijf, de ijsberen van
Blijdorp zijn bij mij favoriet. Ooit hoop ik beren
in hun eigen omgeving te gaan bekijken." Mevrouw
Guise sloot de afgedrukte foto bij.
Navraag bij de ijsberen-post levert de volgende
informatie op: in 1972 zijn er, inderdaad, 4 jonge
ijsbeert jes in Blijdorp aangekomen: 2 uit
Keulen ("Theo" en een vrouwtje), 2 via "Moskou"
("Albert" en ook een vrouwtje). De vrouwtjes
zouden aanvankelijk "Olga" en "Lowina"
() "gedoopt" zijn. Al meer dan 22 jaar gaan
beiden als "Mien" en "Katrien" door het leven.
"Theo" is nog niet zo lang geleden in Antwerpen
gestorven. "Albert" is al bij aankomst in
1972 naar Artis gegaan. Of de beide afgebeelde
beertjes "Mien" en "Katrien" zijn, blijft een
open vraag. Maar dat maakt de foto er niet
minder leuk om!
De tweede foto toont ons een zeer jonge Ramon
in een voor hem zéér karakteristieke en, naar
later gebleken is, heel "vrucht(en) -afwerpende
pose. De fam. Kats stuurde ons deze leuke foto
van de (nu reusachtige) bul, - "tijdens zijn eerste
schreden naar volwassenheid" - ter publikatie
op. Dank aan beide inzenders voor hun aandoenlijke
"kiekjes"!
Of deze rubriek een florissante toekomst tegemoet
gaat, hangt mede af van uw aller medewerking!
De redactie ziet met belangstelling
uw foto's en geschreven bijdragen "binnenstromen".
Weer olifantje geboren in Emmen!!
Veel eerder dan verwacht is op dinsdag 23 augustus
om 3.20 uur in het Noorder Dierenpark
in Emmen weer een olifantje geboren. '!ben de
olifantenverzorger 's morgens de stal in liep,
zag hij temidden van alle kolossen een piepklein
olifantje staan, slechts 65 kilo zwaar en
maar 76 cm. lang. De baby-olifant kreeg de
naam Ant B w e Lay, Birmaans voor ."kleine
verrassing". En dat was het ook, want de baby
werd pas in oktober verwacht. Ant Bwe Lay is
het tweede kind van moeder Htoo Khin Aye ;
haar eerste jong, Mingalar 00, werd op 1
maart 1992 geboren. '!btaal zijn er nu in Emmen
4 olifanten geboren. Het is misschien interessant
om alle olifanten die in Nederland geboren
zijn eens op een rijtje te zetten.
• De eerste olifant die in Nederland ter wereld
kwam, was niet, zoals velen denken,
Bernhardine. Al op 22 november 1939
(!) werd er in de oude RAl in Amsterdam,
waar op dat moment Circus Strassburger
vertoefde, een vrouwelijke olifant geboren,
die de naam GINA kreeg, de afkorting van
Geboren In Nederland, Amsterdam. Moeder
en jong werden in Artis ondergebracht
en op 16 november 1940 verhuisde de
moeder van dit dier, Birma of Lisa geheten,
naar de zojuist gereedgekomen Diergaarde
Blijdorp; Gina bleef in Artis achter
waar ze in 1967 stierf.
• De tweede olifant die in Nederland geboren
werd, was tevens de eerste olifant die
in een Nederlandse dierentuin
geboren werd, en wel
onze eigen Bernhardine, op
16 juni 1984. Bernhardine,
vernoemd naar Prins Bernhard,
was de eerste olifant
ter wereld, die geboren
werd uit 2 olifanten die zelf
ook in een dierentuin geboren
waren (Ramon en Irma
zijn resp. in Hannover en
Kopenhagen geboren).
• In 1990 kreeg Bernhardine
gezelschap van haar zusje
Yasmin.
• In 1992 voegde zich een
tweede Nederlandse diewaar
olifanten geboren zijn. In het Noorder
Dierenpark kwamen in 3 maanden
tijd zelfs 2 olifantjes ter wereld; Mingalar
00 en haar halfbroertje Bo Gyi, waarvan
de laatste helaas in 1993 aan de gevolgen
van een val in de gracht overleed.
• Op 4 maart 1993 werd in Blijdorp voor de
derde maal een olifant geboren; het liep
echter minder goed af dan de beide voorgaande
keren; de uit Ouwehands Dierenpark
afkomstige Raja werd m.b.v. een keizersnee
van een dood jong bevrijd.
• De zevende olifant die in Nederland geboren
werd, kwam op 29 mei 1994 in Emmen
ter wereld. Het jong, zoon van
Khaing Lwin Htoo, had echter een
hartafwijking en stierf de volgende dag.
• De (voorlopig) laatste in dit rijtje is Ant
Bwe Lay, de kleine verrassing. Waarschijnlijk
komt nummer 9 weer op naam
van Blijdorp, want Irma is weer zwanger!
Nederland doet het de laatste jaren zeker niet
slecht met het fokken van olifanten, hoewel het
jammer is dat er maar 2 dierentuinen deelnemen
aan de fok. Over een jaar of tien kan ook
Dierenpark Amersfoort zich misschien in dit
rijtje terugvinden. Daar loopt immers een jonge
broer van Ben. Laten we hopen dat veel dierentuinen
het voorbeeld uit Rotterdam en Emmen
gaan volgen, zodat we over enkele decennia ook
nog olifanten kunnen zien!
Marc Damen
rentuin in het zeer korte Van links naar rechts:Htoo Khin Aye, Ant Bwe Lay, Mingalar 00,
rijtje van dierentuinen Swe San Htay en Khaing Lwin Htoo. Emmen, augustus 1994.
yRJENDENNIE!""'-
21 - .,~

Wie volgt ..
Een wel heel enthousiast lid van onze Vereniging heeft op bijzondere wijze van zich doen spreken.
Mr. de Leeuw uit Tholen heeft, op de "werkplek", propaganda gemaakt voor de VVVB. Zijn persoonlijke
leden-werfactie op de burelen van (,vooruit, ... ) de Crédit Lyonnais Bank resulteerde in
het fraaie aantal van 8C!) nieuwe leden! Deze handelwijze verdient navolging en onze hartelijke
steun. Ons devies luidt dan ook: "Gaat naar uw werk en ronselt!" Een "magistrale" geste, beste
Vriend!
Programma
"Zondag-lezingen
voor de Vrienden",
seizoen 1994-1995.
Op de onderstaande data zult u in de komende wintermaanden
weer van harte welkom zijn op de "Zondag-lezingen voor de
Vrienden". Een keur aan stafmedewerkers van de Diergaarde,
- allen bewezen ras-vertellers -, zal u weer in (te) korte tijd op de hoogte brengen van het wel en
(ook) wee van onze Diergaarde. Vele aspecten van de hedendaagse, moderne dierentuin zullen de
revue passeren. Op 8 januari houdt Thn Dorresteyn, directeur van de Diergaarde, weer zijn traditionele,
gloedvolle Nieuwjaarscauserie. Wim Droppert zal ons kennis laten maken met die andere
(collega-) vrijwilligers in Blijdorp: de Rondleiders.
Aanvang:
Duur:
Plaats:
Thegang:
Datum
13 november 1994
11 december 1994
11 uur
1 uur
Koboko cl Educatief Centrum
gratis, op vertoon van uw geldige lidmaatschapkaart
Spreker
Rob Belterman
Wim Droppert
Titel
"Dierregistratie enstamboeken in Blijdorp"
(met dia's) (Educatief Centrum).
"De "andere" vrijwilligers in Blijdorp:
"Rondleiders" .
~ CARMEN HALLElVS
~~ ~ I.I2Jj
-00 Speciaal slagerij in lSC gekeurd ~-1--
Runder-, varkens- en kipscharrelvlees
Tevens scharrelvleeswaren
WQftlt-het VGCN" U ..... tijd CNn VO9 SP R OTTERdAM
TElEfoON 010 ' 466 71 80
GEREEdSCHAppEN • IJZERWARE N
ElEkTRA • S ANiTAiR • V ER f • SlEUTElsERVicE
~ H. Mourik en Zn
Specialist in
Aardappelen, groente en fruit.
Vers gesneáen rauwkost,
vruchtensalade en stamppotte n.
Statensingel 127
3039 LJ Rotterdam
'n" 010 - 466 1671
De Vriend
voor uw
ogen en oren.
1 ~~1-!!o~E2
1 State.weg 108. Ro".rdun. OlO . 4666052 1
8 januari 1995
Thn Dorresteyn
"Recente ontwikkelingen in Diergaarde Blijdorp."
12 februari 1995
12 maart 1995
Henk Zwartepoorte "Reptielen en dierentuinen in het zuid-westen
van Amerika"(met dia's) (EducatiefCentruml.
Gerard Visser
"Het Oceanium in Blijdorp."
Waalstraat 45
3131 CS Vlaardingen
Voor informatie:
'D' 010-4354407
Fax: 010 - 435 21 17
RENOVATIE
ISOLATIE
I REPARATIE
AKBEDEKKING
ONDERHOUD
alle soorten zinkwerken !
DE MEEST AllROUND DAKBEDEKKER UIT DE REGIO!!!
yRlENDENNlEliI\;S
23

Mede-bestuurslid Ton Slijkoort zal u, met ingang van dit nummer; in een nieuwe rubriek "De
Afrikaanse Dierenwereld" informeren over enige, ook in de Diergaarde aanwezige, vertegenwoordigers
van de Afrikaanse fauna. Als zeer ervaren safari-deelnemer heeft hij ons in woord
en beeld (wie kent niet zijn prachtige dia's) heel wat te vertellen.
De Afrikaanse dierenwereld.
De grote koedoe
(wetenschappelijke naam:
Tragelaphus strepsiceros).
Een van de sierlijkste antilopen uit het geslacht
van de schroefhoorn-antilopen is ongetwijfeld
de grote koedoe. Deze grote antilope
bewoont een groot gedeelte van Afrika, n.l. van
Tsjaad en Ethiopië via de oostkant van Mrika
tot Zuid-Mrika toe. Opmerkelijk is dat deze
soort ontbreekt in grote delen van Kenia en
Tanzania als gevolg van de runderpest-epidemie
die in het begin van deze eeuw Mrika teisterde.
Wat bij de mannelijke dieren meteen in
het oog springt zijn de kurketrekkervormige
hoorns, die een lengte kunnen bereiken van
168 cm .. Aan de hoorns valt verder op dat zij
gekield zijn, d.w.z. dat er op de hoorns een verhoogde
richel aanwezig is. Naast de hoorns zijn
bij beide geslachten ook de grote trechtervormige
oren karakteristiek; op de rug bevinden zich
manen. De tekening bestaat uit een witte V
voorop de kop, diverse witte vlekken en op de
flanken een variabel aantal witte strepen. De
mannetjes hebben tevens halsmanen die wel
20 cm. lang kunnen worden. Er worden diverse
ondersoorten onderscheiden, waarbij opgemerkt
kan worden dat de dieren van het noorden
naar het zuiden donkerder van kleur en tevens
groter worden.
Het leefgebied van de grote koedoe is gevarieerd,
maar de dieren geven de voorkeur aan gebroken
rotsachtige gebieden met redelijk veel
struikgewas en tevens aan plaatselijk dichte
struiken waar overdag gerust wordt. In het
laagland zijn de dieren te vinden in de acaciagordels
langs de rivieren. Op de open vlaktes
en in woestijnen zal men nooit een koedoe tegenkomen.
De grote koedoe is wat de Engelsen
een "browser" noemen. In het Nederlands is dit
te vertalen met "knabbelaar". Dit houdt in dat
de dieren hoofdzakelijk blad eten, hetgeen ongeveer
80% van hun dieet uitmaakt. Voor de
overige 20% worden grassen en kruiden gegeten.
In de droge tijd kan dit dieet aangevuld
worden met wortels, sappige knollen en vochthoudende
vruchten zoals wilde meloenen. Als
er water aanwezig is, drinken de dieren regelmatig.
Het is echter niet zo dat koedoes gebonden
zijn aan water, omdat er met het voedsel
ook het nodige vocht naar binnen komt. In de
droge tijd, wanneer het voedsel schaars wordt,
willen koedoes wel eens een excursie ondernemen
naar boerderijtjes van de plaatselijke bevolking.
Bescherming hiertegen is niet gemakkelijk
omdat de dieren, die toch wel een 300 kg.
wegen, met gemak over een omheining van 2,5
m. hoog springen.
Koedoes leven in familiegroepjes van 6 tot 12
dieren. Dit zijn meestal moeders met kalveren
en oudere dochters waarbij zich soms een paar
mannelijke dieren aansluiten. In de droge tijd
kunnen zich groepen van wel 100 dieren vormen.
Wanneer dit gebeurt in wildparken waar
omheen een omheining staat, zoals het Krugerpark
in Zuid-Mrika, kan het voorkomen dat de
bomen afweermiddelen gaan produceren in de
bladeren. Dit middel, Tannine genaamd, is er
de oorzaak van dat er dan sterfte optreedt onder
de dieren die te veel van de bladeren met
dit produkt eten. De voortplanting van de koedoe
is niet overal aan een vaste tijd gebonden.
In sommige streken is de natte tijd een kriteriurn,
terwijl in andere gebieden het gehele jaar
door kalveren worden geboren. De draagtijd is
ongeveer 7 maanden waarna er een enkel kalf
wordt geboren. De kalveren "drukken" zich de
eerste tijd en worden enkele keren per dag door
de moeder opgezocht om gezoogd te worden. De
leeftijd van de koedoe bedraagt in de natuur 7-
8 jaar. In de dierentuin is dit aanzienlijk meer.
Er is een leeftijd van 23 jaar geregistreerd.
Predatoren zijn luipaard, hyenahond, cheetah
en leeuw, terwijl de jonge dieren ook wel gegrepen
worden door de arend en de serval.
Naast deze predatoren is er nog een belager,
namelijk de mens. Koedoes zijn jarenlang een
begeerde jachtbuit geweest. Overal kan men
aan muren de trofeeën tegenkomen. Ook nu
nog is het in bepaalde Afrikaanse landen mogelijk
om tegen betaling van een fors bedrag te
jagen op groot wild. Meestal gebeurt dit onder
strenge controle, terwijl het geld dat binnenkomt
in de vorm van deviezen goed gebruikt
kan worden. Van de geschoten dieren wordt alles
benut. Van het vlees maakt men biltong.
Het vlees wordt hiervoor in dunne repen gesneden
en in de zon gedroogd. Zo vormt het een eiwitrijke
aanvulling op het overigens vaak eiwitarme
dieet van de bevolking.
T. Slijkoort

Een bezoek aan de dierentuin
van Edinburgh, zomer 1994
Dit jaar hebben we onze vakantie doorgebracht
in het Lake District, Noord-Engeland. Omdat
Edinburgh er 'maar' 250 km vandaan ligt, wilden
we er natuurlijk naartoe om de zoo aldaar
te bezoeken.
Edinburgh is een prachtige oude stad en de zoo
dateert uit 1913. De entree is gloednieuw en
ziet er heel indrukwekkend en modern uit. Het
is een enorme hal met een souvenir-supermarkt
en kassa's, waar we op vertoon van ons
Blijdorp-abonnement zo door mogen lopen. Ook
de gids is nieuw en belooft heel wat. Direkt na
de ingang stuiten we op een levensgrote kunststof
olifant: de enige olifant die de tuin rijk is.
In 1989 had de zoo nog één vrouwtje, een Afrikaanse
olifant, in bezit. Daar de tuin geen financiële
mogelijkheden had om een goed verblijf
te bouwen voor meerdere olifanten, is dit
dier naar een andere tuin in Engeland gegaan.
Men ging ervan uit dat het beter was géén olifanten
te houden dan een eenzaam dier onder
onvoldoende omstandigheden. Als dierenvrienden
kunnen we daar alleen maar achter staan!
Edinburgh streeft ernaar om de dieren met zo
min mogelijk tralies ten toon te stellen en om
het verblijf zo natuurlijk mogelijk in te richten.
Voor een groot gedeelte zijn ze daar zeker in geslaagd,
hoewel een aantal verblijven toch in
onze ogen alweer ouderwets lijkt. Zeker nu we
in Blijdorp de laatste jaren zo verwend zijn met
projecten als het moerasgebied, de Chinese
tuin en natuurlijk Taman Indah. Zo is er nog
een echte berekuil; ook de fazanterie met al z'n
gaas en schrikdraad (tegen stropers!) toont
nogal ouderwets.
Edinburgh Zoo heeft een hele uitgebreide collectie
dieren, vooral zoogdieren. Vissen zijn er
niet te vinden en de collectie slangen en amfibieën
is erg klein. Deze dieren bevinden zich in
een ouderwets slangenhuis en we merken dat
de meeste bezoekers dit als een echt 'griezelkabinet'
beschouwen.
De tuin ligt tegen een heuvel en daardoor heb
je af en toe prachtige uitzichten op de stad en
de omringende heuvels. Eén van de eerste dingen
die we bezoeken is het apenhuis uit 1973.
Hier huizen de kleinere apen; het doet erg aan
het Henri Martinhuis denken. De verblijven
zijn vrij eenvoudig, maar de ruimte is goed benut.
Heel veel takken om in te klimmen en op
de grond een laag van stro en houtsnippers.
Ook de buitenverblijven zijn gevuld met takken,
planten, waterpartijen en een laag aarde
op de vloer. Een praatje met de hoofdverzorger
leert ons dat de apen veel minder vaak ziek
zijn, sinds ze niet meer 'steriel' gehuisvest worden.
Ze doen zo blijkbaar toch wat meer weerstand
op. Bovendien zijn ze veel actiever en
vaak bezig om voedsel tevoorschijn te peuteren.
De dieren zien er dan ook gezond uit en zitten
heel goed in hun vacht.
Iets hoger op de heuvel ligt het Chimpanseeverblijf.
Er woont een groep van 12 chimps.
Het verblijf is goed gevuld met klimmateriaal
en vooral de jonge dieren zijn flink aan het ravotten.
Net als in Blijdorp worden er op diverse
tijdstippen praatjes bij de dieren gehouden en
kan het publiek
vragen
stellen. Het is
goed verzorgd
en leerzaam.
Een bezoek
aan de gorilla's
van Edinburgh
stemt ons wat
triest. Er zijn
twee gorilla's :
een mooie zilverrug
(Kumba)
en een
vrouwtje (Yinka).
Het vrouwtje
is lange tijd
door mensen
opgevoed en
heeft dan ook
veel meer interesse
voor haar
verzorgers dan voor haar partner. Het verblijf
ziet er goed uit: meerdere ruimtes voor de dieren,
zowel binnen als buiten. Het zou prachtig
zijn voor een groep, maar nu ligt Kumba triest
in de éne ruimte voor zich uit te staren, terwijl
Yinka vanuit de andere ruimte de bezoekers
bestudeert. Als ze gevoerd worden komt er wat
actie. De zilverrug is echt een indrukwekkend
dier en als we buiten staan te kijken ruikt hij
al even indrukwekkend. Daar merken we in
Blijdorp helaas weinig van door al het glas,
maar hier zijn we slechts gescheiden door een
greppel. Heel jammer dat er waarschijnlijk
geen jonge gorilla's zijn te verwachten. Het is
te hopen dat er snel verandering komt en dat
Edinburgh met andere tuinen gorilla's kan uitwisselen
om zo de fok van deze prachtige dieren
voort te zetten.
Andere dieren doen het wat dat betreft beter in
Edinburgh Zoo: de tapirs hebben een jong,
evenals de giraffen en de witte neushoorns.
Ook de zeeleeuwen hebben een nakomeling van
ca. 2 weken oud. Wat opvalt is dat de moeder
en het jong apart zijn gezet in een heel klein
stukje van het verblijf. Dit zou zijn omdat het
mannetje agressief was tegenover het jong. Het
is jammer dat het water zo troebel is dat je niet
veel van de dieren kunt zien; er verschijnt alleen
af en toe een neus boven water om een
luchtje te scheppen.
De verblijven van de leeuwen en de Siberische
tijgers ogen wat ouderwets. Vooral het verblijf
van de tijgers is nogal kaal en leeg, terwijl de
verblijven van de andere katten (luipaarden,
jaguars en lynxen) veel moderner zijn. Hier is
er veel niveauverschil en veel begroeiing waardoor
de goed gecamoufleerde dieren weliswaar
moeilijker te vinden zijn, maar het verblijf veel
natuurlijker is. Met de leeuwen en de tijgers
wordt niet meer gefokt omdat er zowel in het
~~~

was er 1 jong dat helaas na 6 weken is doodgegaan.
Om 14.00 uur is er de beroemde 'Pinguïn-Parade',
Het is zo grappig: aan de ene kant van het
hek verzamelen zich alle ongeduldige bezoekers,
aan de andere kant de pinguïns die zin
hebben om te lopen. Wie wacht er nu op wie
Vooral de Gentoo's willen wel meelopen. Het
schijnt dat zij in het wild ook grote afstanden
afleggen naar hun broedgebied, Om twee uur
gaat dan eindelijk het hek open en waggelt een
aantal pinguïns hun rondje achter de verzorgers
aan, tot grote hilariteit van de toeschouwers.
In een apart verblijf zitten nog de rotspinguïns
("rock-hoppers"), een kleine pinguïnsoort
die, zoals hun naam al zegt, in
rotsachtige gebieden leeft.
Er leven nog wat andere vogels in de Zoo: fazanten,
uilen, flamingo's, en watervogels. Van
de tropische vogels treffen we alleen wat papegaaien
en kakatoes aan,
De tuin heeft boven op de heuvel nog enkele
zéér grote weiden waarmee nauwelijks iets gedaan
wordt. In tegenstelling tot Blijdorp is er
aan ruimte dus geen gebrek, maar de financiële
middelen laten blijkbaar wel te wensen over.
Er is veel groen in de tuin, maar voor degenen
onder u die van bijzondere planten houden is
een bezoek aan de Royal Botanical Garden van
Edinburgh zéér aan te bevelen. Deze bevindt
zich even buiten het drukke centrum van de
stad en is een oase van rust en schoonheid.
Monique van Leeuwen.
wild als in andere dierentuinen momenteel
geen plaats voor nieuwe dieren is.
Afgezien van de vele bekende diersoorten zoals
zebra's, herten, beren, dwergnijlpaarden, antilopen,
kangoeroes, kamelen en lama's vonden
we ook een ons onbekende soort: de "bush-dogs"
(bos-honden, zie foto pag. 27). Dit zijn hele
grappige beestjes met het lijf van een hondje en
het kopje van een beer. Ze leven in familiegroepen
in Noord- en Midden Amerika. Ze jagen samen
en kunnen goed zwemmen en duiken.
In het midden van de tuin ligt het verblijf van
de dieren waarmee Edinburgh Zoo beroemd is
geworden: de pinguïns. Het schijnt dat Edinburgh
Zoo in 1914 de eerste dierentuin ter wereld
was waar koningspinguïns te zien waren
en waar het eerste kuiken van deze dieren in
1919 succesvol is grootgebracht. Momenteel leven
er 4 soorten pinguïns.
In het nieuwe, ruime verblijf leven de Gentoo-,
konings- en macaronipinguïns vreedzaam
naast elkaar. Ze hebben een grote, diepe vijver,
die op de meeste plaatsen meer dan 3 meter
diep is. Er zijn grote ruiten zodat de bezoekers
de dieren ook onder water kunnen zien 'vliegen'.
Veruit de grootste groep vormen de Gentoo-pinguïns
(ezelspinguïns). Dit jaar legden

Vereniging vrienden
van Blijdorp
Het ideale arrangement
voor partijen
personeelsfeestjes
en
gezelschappen
Diner met
avondrondleiding
Van Hoorn BY.
BOUW- EN AANNEMINGSBEDRIJF
Voor meer informatie:
Diergaarde
Blijdorp
Van Aerssenlaan 49
3039 KE Rotterdam
Telefoon 010 - 4431416
Groenedijk 12 2903 LZ
Capelle aan den IJssel
Tel. : 010 - 450 33 33 Telefax 010 - 450 15 86
I ENDENNlE li'I.r,
31 ';)

Bij Multi Mail aan 't juiste adres
Met onze desk top publishing computer (DTP) maken wij de mooiste
ontwerpen voor uw druk- of kopieer werk. Rond zetten, rasters,
kortom: onbeperkte mogelijkheden (dus ook uw zetwerk).
Multi Mail drukwerkservice is een vliegensvlugge drukkerij waar bijna
alles mogelijk is. Briefpapier, enveloppen, visitekaartjes, stickers,
(kleur-) kopieën, stempels, enz. enz .. Kleine of grote oplage:
ze worden met dezelfde zorg behandeld.
Op onze afdeling afwerking beschikken wij over verschillende
vouW-, inbind-, brocheer-, papierboor-, nummer-, ril-, perforatieen
snijmachines die uw drukwerk de beste nabewerking garanderen.
Daar schrikken wij niet van! Doordat Multi Mail alles onder 1 dak
heeft kunnen wij het hele traject met vliegensvlugge snelheid
doorkruisen zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit of prijs.
Een vrijblijvende offerte of bestelling: Bij Multi Mail aan It juiste adres.
P.S. Heeft u al eens uw kopieerprijs vergeleken met onze drukprijs
De uitkomst zal u verrassen!
Multi Mail B.v.
Kipstraat 35-37
3011 RS Rotterdam
Telefoon 010 -4146977
Telefax 010 -4123411