MS-2004-3 GIJSBERTS - Migrantenstudies

De concentratie van minderheden in een buurt en wederzijdse beeldvorming
Een nog openstaande vraag is of er op theoretische gronden een relatie kan worden verondersteld
tussen het aandeel allochtonen in een buurt en wederzijdse opvattingen tussen autochtonen en
allochtonen. Wederom kan deze relatie op basis van de etnische competitietheorie worden gelegd
(Olzak 1992; Taylor 1998). Het is waarschijnlijk dat negatieve oordelen over de andere groep variëren
naar gelang de mate van (ervaren) competitie in een buurt. Verondersteld kan worden dat autochtonen
die in een buurt met veel minderheden wonen deze aanwezigheid als bedreigend ervaren voor hun
positie. Als gevolg van deze ervaren dreiging, zouden bewoners van deze buurten wel eens negatiever
kunnen oordelen over minderheden. Daarnaast kan de snelheid van het ‘verkleuringsproces’ van
belang zijn. De afgelopen jaren zijn de aandelen allochtonen in een aantal buurten snel toegenomen.
Deze ontwikkeling zou een aanvullend negatief effect kunnen hebben op beeldvorming omtrent
minderheden.
Voor opvattingen van autochtonen zijn relaties tussen de aanwezigheid van minderheden in
verschillende contexten als buurt of land en negatieve houdingen ten aanzien van deze minderheden
meermalen vastgesteld (Quillian 1995; Coenders en Scheepers 1998; Lubbers 2001; Gijsberts et al.
2004). Met betrekking tot allochtonen is echter veel minder bekend over een mogelijke relatie tussen
het wonen in een concentratiebuurt en negatieve opvattingen over autochtonen. Wel is uit ander
onderzoek duidelijk geworden dat er een vrij sterke relatie is tussen concentratie en sociaal-culturele
integratie (Dagevos 2004). Het maakt voor de integratie dus uit of minderheden in ‘witte’ of in
‘zwarte’ buurten wonen. Dit artikel moet duidelijk maken of hetzelfde geldt voor het hebben van
negatieve opvattingen over autochtonen.
Mocht er inderdaad een relatie worden gevonden tussen de mate van concentratie in een buurt
en/of de toename hierin en de beeldvorming over en weer, dan rest de vraag waarom deze relatie er is.
Een eerste veronderstelling is, zoals hierboven reeds aangeduid, gebaseerd op de etnische
competitietheorie en stelt dat een concentratie van minderheden in een buurt negatief uitwerkt op de
beeldvorming onder autochtonen omdat autochtonen zich in een situatie met veel minderheden in
hogere mate bedreigd voelt door deze aanwezigheid (Olzak 1992; Quillian 1995). Het ervaren van
deze dreiging speelt in dit geval dus een interveniërende rol in de relatie tussen het wonen in een
concentratiebuurt en negatieve opvattingen onder autochtonen. Of het ervaren van dreiging ook voor
allochtonen een rol speelt, kan met de huidige gegevens helaas niet worden onderzocht.
Een tweede veronderstelling berust op de contacthypothese die er van uitgaat dat onbekend
onbemind maakt: negatieve beeldvorming treedt op als gevolg van het ontbreken van contacten tussen
autochtonen en allochtonen. Juist in concentratiebuurten zijn de ontmoetingskansen tussen
autochtonen en allochtonen lager (Van Praag 2003a) en als gevolg hiervan opvattingen over en weer
wellicht negatiever. In dit geval zouden sociale contacten dus een interveniërende rol spelen in de
relatie tussen het wonen in een concentratiebuurt en negatieve opvattingen over de andere groep: in
4