WAT IS EIGENLIJK EEN DROGREDEN? - Rijksuniversiteit Groningen

Komen er bij het inblikken van die discussie geen drogredenen
bij Een voorbeeld: het geven van onvoldoende argumenten om
een bepaalde conclusie te rechtvaardigen wordt veelal als een
drogreden aangemerkt. Bijvoorbeeld als overhaaste
generalisatie. Voor een betogende tekst klinkt dat
aannemelijk, maar in het kader van een discussie valt zoiets
moeilijk een drogreden te noemen: de tegenpartij kan, als zij
de argumentatie onvoldoende vindt, immers altijd om meer
argumenten vragen. Onvoldoende argumentatie lijkt daarom een
drogreden te zijn die niet makkelijk onder de
pragma-dialectische definitie is te brengen. Het is een
drogreden die pas ontstaat bij het vastleggen, het inblikken,
van de discussie in een betogende tekst. (Al is er binnen de
22
pragma-dialectische theorie wel een mouw aan te passen.) Wat
ik hiermee aannemelijk wil maken is dat het nuttig kan zijn
bij het ene soort onderzoek (onderzoek naar drogredenen in
discussies) de ene soort opvatting over drogredenen te
hanteren (in casu: de pragma-dialectische) en bij een ander
soort onderzoek (onderzoek naar drogredenen in betogende
teksten) een andere. In deze rede zal ik het overigens verder
alleen hebben over drogredenen in discussies.
Bekijken we nogmaals de eerder aangehaalde
pragma-dialectische opvatting over drogredenen:
Een drogreden is een overtreding van een discussieregel
welke deel uitmaakt van een systeem van regels voor het
voeren van kritische discussies.
Zoals u ziet is dit eerder een definitieschema dan een
definitie. Want wat zijn de discussieregels Daar zijn zeer
verschillende antwoorden op mogelijk. Je kunt zeggen: ieder
systeem van discussieregels genereert zijn eigen
drogredenbegrip. In het licht van het derde criterium
(bevordering van het onderzoek) zie ik dit als een voordeel.
De definitie stimuleert, juist door haar schematisch karakter,
het onderzoek naar diverse vormen van discussie, naar
uiteenlopende normen en regels. Eén soort onderzoek gaat
bijvoorbeeld uit van de befaamde tien regels voor kritische
discussie (ik zal ze hier niet citeren) die de
pragma-dialectici zelf hanteren, ander onderzoek kan uitgaan
23
van andere regels. Bovendien zegt de pragma-dialectische
definitie niet dat je eerst de regels moet hebben om daaruit
de drogredenen af te leiden. Je kunt ook omgekeerd te werk
gaan en naar regels zoeken die bepaalde zetten, die je zou
willen uitsluiten, ook daadwerkelijk
8