nummer 4

editoriaal
I Georges Spriet I
belgen gaan vechten in afghanistan
Sedert het einde van de Koude Oorlog
is er een aaneenschakeling van gewapende
conflicten waarbij de Verenigde
Staten steevast één van de oorlogspartijen
is. Beginnen we met de Operation
Desert Storm, de Golfoorlog van 1991,
om dan naar Restore Hope te gaan in
Somalië (1992-93), vervolgens hebben
we de oorlog in Bosnië met NAVO-bombardementen in 1995, de
militaire controle op de blokkade van Irak en het afdwingen van de
no-fly-zones, represaillemaatregelen tegen Soedan en Afghanistan
in 1998, de oorlog tegen Joegoslavië in 1999, de oorlog in
Afghanistan van 2001 en sedert 2003 de oorlog tegen Irak.
Met deze permanente oorlog willen de Verenigde Staten zich
als enige supermacht in de wereld handhaven. Oorlog wordt nu de
voortzetting van politiek met andere middelen. Ter meerdere eer en
glorie van de militaire industrie, en met als centrale concrete doelstelling
de VS-controle te verzekeren over grondstoffen en energie.
In Afghanistan komt ook de wereldambitie van het NAVO-bondgenootschap
zeer sterk naar voor. Het westers optreden heeft ook hier
te maken met de ontsluiting van de energiegrondstoffen uit
Centraal-Azië. Er bestaan immers concrete plannen voor een pijpleiding
om het gas uit Turkmenistan door Afghanistan naar
Pakistaanse havens te leiden, vanwaar de wereldmarkt dan kan
bevoorraad worden. Deze regio heeft enorm aan geostrategisch
belang gewonnen en wordt ook extra ‘aangehaald’ door andere
wereldspelers, voornamelijk via de Shanghai Cooperation
Organisation.
De Belgische soldaten zitten al langer in Afghanistan.
Hoofdzakelijk om de luchthaven van Kaboel te beveiligen, maar ze
participeren ook aan bepaalde PRT’s (Provincial Reconstruction
Teams), ofte civiel-militaire samenwerking (CIMIC). Vanaf 1 september
2008 komt er een uitbreiding van de Belgische aanwezigheid
met vier F-16’s en honderd manschappen in Kandahar. Dit gebeurt
officieel in assistentie van de Nederlandse missie daar, en zou volgens
minister De Crem, onder dezelfde spelregels (‘rules of engagement’)
vallen. Indien dit bevestigd wordt, betekent het dat de
Belgische F-16’s ook luchtsteun zullen geven aan de Amerikanen of
Britten van de Operation Enduring Freedom als die erom vragen,
met aanvallen tot in Pakistan. Met andere woorden Belgische militairen
kunnen dan volledig worden opgenomen in directe oorlogsoperaties.
Volgens het Nederlandse Clingendael Instituut hebben de PRT’s
vier belangrijke doelstellingen. De eerste is ‘force protection’, dit wil
zeggen dat de zogenaamde civiele samenwerking met de Afghaanse
overheid in de eerste plaats bedoeld
is om de troepen te beschermen. Ten
tweede gaat het om de stabilisatie van
regio’s die op zich dan helpt om de
derde doelstelling te realiseren, met
name ‘force acceptance’. De buitenlandse
militaire aanwezigheid wordt voor
de lokale bevolking aanvaardbaar
gemaakt door bepaalde ontwikkelingsprojecten, infrastructuur,
wegen, bruggen, school- en dispensariagebouwtjes. Ten slotte is er
de heropbouw zelf, maar die wordt door Clingendael maar op de
vierde plaats gezet qua belangrijkheid. Dat valt in het algemeen
goed af te leiden uit het gebruik van de fondsen door de buitenlandse
regeringen: de militaire operaties slorpen enorm veel meer
budgetten op dan de heropbouw.
Er is wel wat kritiek op deze samenwerking tussen militairen en
ontwikkelingshelpers. Alles draait om de verwarring dat één en
dezelfde instelling oorlog voert en tegelijkertijd opbouwprojecten
realiseert. Hierbij worden de civiele uitvoerders van de hulpprojecten
door een groot deel van de lokale bevolking bij de ‘vijand’ gecatalogeerd.
Bovendien is het gevaar niet denkbeeldig dat de hulp en
alle sociale contacten die daarbij betrokken zijn, geïnstrumentaliseerd
worden voor militaire objectieven.
Deze PRT’s werken daarnaast ook samen met Integrated
Development of Entrepreneurial Activities (IDEA). Het IDEA-project
is opgezet door het Platform Defensie-Bedrijfsleven en zet mensen
uit het bedrijfsleven in als reserve-officier of gemilitariseerd burger.
Met andere woorden dit soort ‘nation building’ staat mede ten
dienste van de ondernemerswereld, en kadert volop in het neoliberalisme.
Francine Mestrum schreef in dit tijdschrift al over deze ongezonde
samenhang tussen oorlog en ontwikkeling. CIMIC is de
negatie van het concept dat ontwikkeling definieert als een nationaal
project van collectieve emancipatie dankzij economische
modernisering, sociale vooruitgang en democratisering. De CIMICwerking
benadert de ontwikkelingssfeer volledig vanuit een veiligheidsbelang.
De vredesbeweging doet er goed aan te protesteren tegen de
oorlogsinzet van de F-16’s maar mag het achtergrondkader van
rekolonisatie en neoliberalisme niet uit het oog verliezen. Werk aan
de sensibiliseringswinkel.
De petitie tegen de inzet van de Belgische F-16’s in Afghanistan
is te vinden via de website van Vrede (www.vrede.be)
■
EDITORIAAL
3
Vrede | nr. 392 | juli - augustus 2008