Betekenisvolle Technologie in de Zorg - Sre

We verwachten van een robot in de zorg dat deze vriendelijk is, iets dat in de
industrie totaal niet aan de orde is. Een robot in de zorg heeft impact op zowel de
zorgprofessional, die zijn taken ziet veranderen, als op de patiënt waarmee de
robot contact heeft. De collega’s Roger Bemelmans, Gert Jan Gelderblom en
Nadine Spierts voeren onderzoeken uit naar de ontwikkeling van betekenisvolle
toepassingen van sociale robotica. Dit onderzoek wordt uitgevoerd met PARO 11 ,
een robot zeehondje dat via sensoren kan reageren op aanraking, licht, temperatuur,
beweging en geluid. PARO kan kwispelen met zijn poten en staart en kan de
ogen openen en sluiten. PARO kan emoties tonen zoals verbazing, blijdschap en
boosheid en het produceert klanken die lijken op een echte baby zeehond. PARO
is in eerste instantie ontworpen als een therapeutisch hulpmiddel bij de zorg voor
dementerende ouderen, maar wordt inmiddels ook bij andere patiëntgroepen
ingezet. Hoewel PARO al in 2005 werd geïntroduceerd zijn er nog nauwelijks
effectstudies uitgevoerd. Hierdoor blijft de betekenis van PARO ook onduidelijk.
Door de genoemde onderzoekers worden nu bij drie zorginstellingen effectstudies
uitgevoerd, waarvoor in samenspraak met de professionals vooraf een aantal
zorginterventies is geselecteerd. Dit moet conclusies opleveren over de meerwaarde
die PARO zou kunnen hebben en informatie voor de zorgprofessionals om
de uiteindelijke implementatie van de PARO-interventies te ondersteunen. PARO
krijgt pas betekenis als het iets toevoegt aan het werk van de zorgprofessional en
aan de patiënt.
Het beschreven voorbeeld illustreert dat technologische innovaties in de zorg pas
betekenis krijgen als die innovaties goed worden geïmplementeerd en rekening
houden met de zorgverleners en met de patiënt. De effecten van de implementatie
moeten ook gemeten en goed geëvalueerd worden. Helaas ontbreekt het
hieraan in veel gevallen.
In september was ik op het Ambient Assisted Living Forum 12 , waar een groot
aantal door de EU gefinancierde onderzoeksprojecten werden gedemonstreerd,
met als doel om met behulp van ICT-oplossingen de kwaliteit van leven van
ouderen te verbeteren en hen in staat te stellen zo lang mogelijk zelfstandig te
wonen en te leven, ook als ze last krijgen van lichamelijke en/of geestelijke
beperkingen. Hoewel de behoeften en de wensen van ouderen en hun mantelzorgers
worden genoemd als uitgangspunt, heb ik hier toch verschillende projecten
zien langskomen, die voornamelijk vanuit de technische mogelijkheden waren
gedefinieerd en waarbij de betekenis voor de oudere of de zorgverlener ver te
zoeken was.
Zo werd er een monitoringsysteem gepresenteerd om mensen met dementie in
staat te stellen langer in hun eigen thuissituatie te wonen. In dit systeem is
13