Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kant en het oordelen<br />
<strong>Hannah</strong> <strong>Arendt</strong><br />
Verantwoordelijkheid en oordeel<br />
College 9 oordelen<br />
zie ook www.maieutiek.nl<br />
Kant onderzoekt grenzen van wat wij<br />
kunnen weten op een radicale manier.<br />
Hij schrijft 3 kritieken:<br />
Kritiek van de zuivere rede (kennis probleem)<br />
Kritiek van de praktische rede (wat moet Ik<br />
doen)<br />
Kritiek van het oordeelsvermogen.<br />
Dit laatste werk pakt <strong>Arendt</strong> op als inzicht<br />
gevend in mogelijkheid om politiek te<br />
oordelen. Uitgaannd van mensbeeld van<br />
Kant (Oordelen blz 50 en 58)<br />
Hier en nu karakter van handelen<br />
Handelen en spreken op het publieke<br />
domein gaat over grootsheid, over<br />
opgenomen worden in geschiedenis.<br />
Dus : Niet over intenties<br />
Dus : Niet over gevolgen<br />
Toch gaat het niet om onverschilligheid.<br />
Daarom is oordeelsvermogen noodzakelijk<br />
onderdeel van menselijke van de mens.<br />
Smaak en moreel oordeel<br />
<strong>Arendt</strong> verzet zich tegen algemene studies<br />
van menselijk gedrag en de grenzen<br />
daarvan omdat die altijd gaan over de<br />
soort<br />
Ze zoekt ruimte voor het ‘wie’ in het<br />
oordeelsvermogen.<br />
Zoekt reflexiviteit zonder algemene regels,<br />
wel regulatieve ideeën, maar geen<br />
Waarheid/Doelgerichtheid (Oordelen blz 24)<br />
Kant<br />
Bepalende oordelen zijn oordelen waarbij<br />
regel vastligt en hier en nu moeten<br />
worden toegepast altijd rede bij nodig!<br />
Reflexieve oordelen zijn oordelen waarbij<br />
uit ervaringen een regel kan worden<br />
opgesteld waarlangs het oordeel gevormd<br />
moet worden<br />
Esthetisch oordeel is reflexief<br />
Esthetisch oordeel is ook contemplatief en<br />
belangeloos (i.t.t. bepalende oordelen)<br />
Sensus commmunis<br />
“ een extra zintuig- vergelijkbaar met een<br />
extra geestelijk vermogen –dat ons<br />
invoegt in een gemeenschap.” (Oordelen blz 109)<br />
“De sensus communis is het specifiek<br />
menselijke zintuig omdat communicatie,<br />
dat wil zeggen spraak, ervan afhankelijk<br />
is.” (Oordelen blz 109)<br />
Op basis hiervan beoordelen we welke<br />
ervaringen (gevoelens) wel en niet<br />
mededeelbaar zijn.<br />
1
Stelregels van sensus communis<br />
Denk voor jezelf (verlichtingseis)<br />
Verplaats je in de gedachten van de ander<br />
(verruimde denkwijze)<br />
Denk met jezelf in overeenstemming (eis<br />
van consistentie)<br />
gemeenschapszin<br />
De sensus communis maakt dat als apiori<br />
een gemeenschapszin aangenomen wordt<br />
die als basis ligt onder het kunnen<br />
spreken over anders individuele en niet<br />
mededeelbare ervaringen uit de sensus<br />
privatus.<br />
Als we dit niet veronderstellen zouden wij<br />
geen morele gemeenschap kunnen<br />
vormen.<br />
Van autonoom subject naar sociabiliteit<br />
Vanwege vermogen zich in ander te<br />
verplaatsen is het oordeelsvermogen een<br />
politiek vermogen bij uitstek (Oordelen blz 19)<br />
Niet wetenschappelijk, maar exemplarisch<br />
Geleid door voorbeelden waarover wij<br />
oordelen vormen ( en al oordelen<br />
gevormd zijn door generaties vóór ons)<br />
Niet alleen op basis van resultaat (oorzaak<br />
gevolg) maar ook als afzonderlijke daad<br />
Handelen is geen maken<br />
Vanaf Plato steeds meer maken centraal<br />
Onverwachte verdwijnt daarmee,<br />
verscheidenheid staat onder druk.<br />
Waarheidsclaim laat pluraliteit verdwijnen<br />
Hoe houden we ruimte voor andersdenken?<br />
Moderne varianten 1 Habermas<br />
Habermas vat probleem op als cognitief<br />
probleem ‘gegeneraliseerde ander’ (Oordelen<br />
blz 22)<br />
Pogingen tot machtsvrije discussie als<br />
publiek domein<br />
<strong>Arendt</strong>’s aspect van verbeelding en<br />
verrassing verdwijnt hiermee naar<br />
achtergrond<br />
Moderne varianten 2 Lyotard<br />
Lyotard radicaliseert <strong>Arendt</strong>’s invulling van<br />
verbeelding en zegt sesus communis =wij<br />
Het ‘wij’ van de sensus communis -en daarmee<br />
het begrip zelf- is een regulatief idee.<br />
De sensus communis heeft als ideaal ruimte te<br />
bieden, maar sluit altijd weer mensen uit.<br />
Om sensus communis te hebben moeten er<br />
totaliserende lijnen zijn naast het verschil van de<br />
pluraliteit (Oordelen blz 26)<br />
2
<strong>Arendt</strong><br />
Solidariteit is erkenning verschil tussen<br />
zelf en ander<br />
Eigen identiteit staat niet vast<br />
Duurzaamheid van eigenheid in de vorm<br />
van consistentie gaat nooit over tot<br />
gestolde ideologie.<br />
Onthullen van wie is ook het op het spel<br />
zetten van eigen (groeps) identiteit (Oordelen blz<br />
27)<br />
3
Change language