Schoolgids - Visio

Visio Onderwijs Grave 

Schoolgids 

2013-2014

Schoolgids Deel 1 / Algemeen Grave / 2013-2014 Deel / 

1

Deel 1 / Algemeen 

Deel 2 / Visio 

onderwijs Grave 

Voorwoord 5 

Koninklijke Visio, expertisecentrum voor 

slechtziende en blinde mensen 7 

Perspectief voor iedereen........................... 7 

Het onderwijs van Koninklijke Visio ............. 7 

Het onderwijsaanbod................................. 8 

− Scholen 8 

− Ambulante onderwijskundige begeleiding 9 

Indeling Visio Onderwijs............................10 

Visie op onderwijs - waar Visio Onderwijs voor 

staat ......................................................10 

Pedagogisch klimaat en veiligheid ..............11 

Aanmeldprocedure en toelatingscriteria.......12 

Passend Onderwijs ...................................12 

Kerntakendiscussie ..................................13 

Kwaliteitszorg..........................................13 

− Wet Kwaliteit (v)so 13 

− Toezichtkader Inspectie 13 

Onze school 14 

Locatie en gebouw .................................. 14 

− Aantal leerlingen per 1 januari 2013 14 

− Speciaal (basis) onderwijs 14 

− Braille 15 

− Inhoud van het speciaal (basis) onderwijs 15 

− Ontwikkelingsperspectief, leerroute, 

groepsplan 15 

− Moeilijk lerende kinderen (mlk) 16 

− Kerndoelen 16 

− Groepssamenstelling 16 

− Het volgen van de leerlingen 17 

Onderwijs voor kinderen met een .............. 17 

meervoudige beperking (MB) .................... 17 

− Algemeen 17 

− VSO MB 18 

Voortgezet speciaal onderwijs ................... 18 

− Inhoud van het voortgezet speciaal 

onderwijs 19 

− Leerroutes 19 

− Leerroute VMBO 19 

− Leerroute HAVO-bovenbouw 20 

− Leerroute praktijkonderwijs 21 

− Stage 22 

− Schoolwerkweken 23 

− Groepssamenstelling 23 

− Jaarplan 23 

− Ontwikkelingsperspectief en de bespreking 

van het ontwikkelingsperspectief 23 

Extra voor onze leerlingen ........................ 24 

− Samenwerken met zorg 24 

− Taal voor allochtone leerlingen 24 

− Therapieën 24 

De ontwikkeling van het onderwijs ............ 25 

− Algemeen 25 

− Beleid 25 

− Leren leren 25 

− “Leren leren” SO 25 

− “Leren leren” VSO 26 

− Leergebiedoverstijgende doelen 26 

− Leerlingenparlement 27 

Visueel onderzoek en gezondheidszorg 27 

− Gezondheidszorg 27 

− Schoolarts GGD 27 

2

Deel 2 / Visio onderwijs 

Grave 

Uitstroom 28 

− De resultaten van het onderwijs SO 28 

− Uitstroomcijfers SO 28 

− De resultaten van het onderwijs VSO 28 

− Schoolverlaters 29 

− Uitstroomgegevens VSO 29 

Samenwerkingsverbanden in de regio 29 

Ons team 29 

SO ........................................................ 29 

VSO....................................................... 29 

− Namen teamleden; 30 

− - Leerkrachten SO 30 

− - Docenten VSO 30 

− - Leraarondersteuners 31 

− - Onderwijsassistenten 31 

− - Vakleerkrachten 31 

− - Specialisme leerkrachten 31 

− - Onderwijsondersteuning 31 

− Therapeuten 31 

− - Algemene ondersteuning 31 

− Kampbijdrage 36 

− Werkweek 36 

− Lesuitval 36 

− Gym- en zwemkleding 36 

− Bibliotheek 37 

− Vervoer van en naar school 37 

− Activiteiten 37 

VSO.......................................................37 

− Vakanties 37 

− Lunchpakket, Cup a soup, fris en snoep 38 

− Te laat komen, afwezigheid, overblijven 38 

− Lesuitval 38 

− Schoolwerkweek 38 

− Sponsoring 38 

− Gym- en zwemkleding 38 

− Schoolbenodigdheden 39 

− Huiswerkklas 39 

− Bibliotheek 39 

− Vervoer van en naar school 40 

− Rapporten 40 

− Activiteiten 40 

Ouderparticipatie 31 

Hoe werken we samen met ouders? ........... 31 

− Ouderbijdrage 32 

− Oudercommissie 33 

− Medezeggenschapsraad 33 

Veiligheid 33 

Wetten en regels 33 

De veilige school ..................................... 33 

Gedragsregels SO.................................... 33 

− Gedragsregels onderbouw: 33 

− Gedragsregels bovenbouw: 34 

Leefregels voor de leerlingen van het VSO .. 34 

− Verlof 35 

− Ziekmeldingen 35 

Praktische zaken van A tot Z 35 

SO ........................................................ 35 

− Vakanties 35 

− Lunchpakket, fruit en tussendoortjes 36 

− Traktaties 36 

− Opvang in de ochtend en overblijven 36 

− Buitenschoolse activiteiten 36 

3

Deel 3 / Bijlagen 

Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, 

medezeggenschap, klachtenregeling en 

informatieverstrekking 42 

Klachtenregeling......................................43 

Ongevallenverzekering .............................44 

Privacy ...................................................44 

Schorsen en verwijdering..........................44 

Informatieverstrekking door de school aan 

gescheiden ouders ...................................44 

Adressen scholen 45 

Koninklijke Visio ......................................45 

Afkortingen en begrippen ..........................46 

Toelatingscriteria .....................................47 

Nuttige adressen .....................................49 

Routebeschrijving 50 

4


Voorwoord 

Voor u ligt de schoolgids van Visio Onderwijs. 

Visio Onderwijs maakt deel uit van Koninklijke 

Visio, expertisecentrum voor slechtziende en 

blinde mensen. Leerlingen met een visuele 

beperking, al dan niet in combinatie met een 

andere beperking, kunnen bij ons terecht voor 

hun volledige onderwijsloopbaan. Wij bieden 

primair onderwijs en voortgezet onderwijs aan 

op scholen voor (voortgezet) speciaal 

onderwijs, evenals ambulante 

onderwijskundige begeleiding voor kinderen 

die onderwijs volgen op reguliere scholen. 

In kleine groepen wordt het onderwijs 

aangeboden, waarbij ruimte is voor het tempo 

en ontwikkelingsniveau van ieder kind. 

Ook vinden we het belangrijk dat kinderen met 

plezier naar school gaan. Dit is een 

voorwaarde voor elk kind om zich goed te 

ontwikkelen en te leren. Hiertoe werken wij 

graag met u als ouder samen. We hechten er 

veel belang aan om een goede relatie met u te 

onderhouden over de thuis- en woonsituatie 

van uw kind en nodigen u van harte uit uw 

verwachtingen daarover met ons te delen en 

vorm te geven. 

Deze schoolgids geeft uitgebreide informatie 

over onze scholen voor kinderen en jongeren 

met een visuele en/of meervoudige beperking. 

Naast praktische informatie wordt duidelijk 

wat Visio Onderwijs u en uw kind te bieden 

heeft. 

Ontwikkelen van vaardigheden en 

mogelijkheden 

Het onderwijs op de Visio-scholen sluit 

nadrukkelijk aan bij het onderwijs op reguliere 

scholen. De kerndoelen zoals deze in het 

regulier basisonderwijs gelden, worden op 

aangepaste wijze ook door ons gehanteerd. 

Voor leerlingen vanaf twaalf jaar is er de 

mogelijkheid om praktijkonderwijs, VMBO of 

HAVO te volgen, waarbij we streven naar een 

positief resultaat op het reguliere eindexamen. 

Leerlingen met (ernstige) meervoudige 

beperking kunnen deelnemen aan praktisch 

onderwijs, gericht op het ontwikkelen van 

(arbeidsmatige) vaardigheden. 

De kinderen en jongeren worden gestimuleerd 

om hun talenten en mogelijkheden zo goed 

mogelijk te benutten. Naast de gebruikelijke 

schoolse vakken, worden de leerlingen 

geschoold in sociale en praktische 

vaardigheden. De kinderen werken zowel 

zelfstandig als samen aan hun sociaalemotionele, 

motorische en zintuiglijke 

ontwikkeling. 

We vinden het van groot belang de kinderen 

en jongeren te stimuleren tot maximale 

zelfstandigheid en zelfontplooiing. Dit wordt 

onder andere zichtbaar bij het werken met 

passende dagen weektaken. Onderwijs aan 

onze leerlingen is maatwerk, dat groepsgericht 

wordt ingevuld. 

Koers voor 2013-2014 

Het onderwijs op de Visio-scholen is 

doelgericht en staat voor kwaliteit. Dit sluit 

aan bij de huidige ontwikkelingen op het 

gebied van kwaliteit en wetgeving in het 

(speciaal) onderwijs, waarin in 2013 en 2014 

enige wijzigingen optreden. 

In het schooljaar 2013-2014 zult u als ouder 

merken dat we werken met het zogenaamde 

ontwikkelingsperspectiefplan (OPP). Hierin 

wordt aangegeven op welk niveau uw kind 

werkt en wat het verwachte 

uitstroomperspectief van uw kind is. Dit plan 

komt in samenspraak met u tot stand en is 

richtinggevend voor het onderwijs dat uw kind 

krijgt aangeboden. Op vaste momenten in het 

jaar meten wij de ontwikkeling van uw kind, 

waardoor u de voortgang en de ontwikkeling 

van uw kind mede kunt volgen. Hiermee bent 

u er van verzekerd dat uw kind optimaal 

gestimuleerd wordt om binnen de eigen 

mogelijkheden, maximaal te presteren. En dat 

wij hierover verantwoording afleggen aan u als 

ouder. Tevens leggen wij verantwoording af 

5


aan de samenleving door het aanleveren van 

alle vereiste gegevens inzake instroom, 

doorstroom en uitstroom aan de Inspectie van 

het Onderwijs. 

Kwaliteit van onderwijs 

Onze onderwijskwaliteit meten wij regelmatig. 

Dit doen we door het afnemen van 

gevalideerde tests, het regelmatig afnemen 

van tevredenheidsonderzoeken en het 

afleggen van verantwoording aan de Inspectie 

van het Onderwijs. Met het afgeven van een 

basisarrangement voor iedere Visio-school 

heeft de inspectie geoordeeld dat wij voldoen 

aan de gestelde kwaliteitsnormen. 

Toch blijven wij ons graag verbeteren. Wij 

nodigen u dan ook van harte uit om uw tips, 

opmerkingen en kritische noten met ons te 

bespreken. Daarmee stelt u ons in staat om 

voor uw kind, en voor alle kinderen binnen 

Visio Onderwijs, het beste onderwijs te 

realiseren en daarmee optimale kansen te 

creëren voor een goede en passende toekomst 

voor al onze kinderen en jongeren. En dat 

doen we graag ! 

We wensen u en uw kind een goed schooljaar 

2013-2014 toe. 

Directie Visio Onderwijs 

Marjan van den Haak en Marcel Janssen 

6


Koninklijke Visio, 

expertisecentrum voor 

slechtziende en blinde mensen 

Perspectief voor iedereen 

In Nederland krijgen jaarlijks duizenden 

mensen te maken met blijvende 

slechtziendheid of blindheid. Wanneer iemand 

slecht ziet of helemaal blind wordt, heeft dat 

ingrijpende gevolgen voor wonen, werken, 

ontspanning, onderwijs, opvoeding en 

mobiliteit. Op al deze terreinen biedt 

Koninklijke Visio ondersteuning. Onze diensten 

zijn er voor kinderen en volwassenen die 

slechtziend of blind zijn. Ook mensen die naast 

een visuele beperking een andere beperking 

hebben, kunnen bij ons terecht. Met 

vakmanschap en bezieling begeleiden wij onze 

cliënten en leerlingen bij een zo zelfstandig 

mogelijk leven. Mensen die persoonlijk of 

professioneel betrokken zijn bij iemand met 

een visuele beperking, kunnen ook bij Visio 

terecht voor advies, ondersteuning en 

deskundigheidsbevordering. In onze 

dienstverlening staat de vraag van de cliënt en 

de leerling centraal. Samen zoeken we naar de 

beste oplossing. 

Voor meer informatie over onze 

dienstverlening verwijzen wij u naar onze 

website: www.visio.org. 

Het onderwijs van Koninklijke Visio 

Visio Onderwijs – dat formeel bestaat uit drie 

onderwijsinstellingen (drie brin-nummers) – 

verzorgt speciaal onderwijs, voorgezet speciaal 

onderwijs en ambulante 

onderwijskundige begeleiding aan leerlingen 

met een visuele beperking en aan leerlingen 

die naast een visuele beperking, ook een 

verstandelijke of andere beperking hebben. In 

de wet wordt dit onderwijs “cluster 1” 

genoemd. De wet en ook het ministerie 

hanteert voor de leerlingen van cluster 1 de 

terminologie “visueel gehandicapt” en 

“meervoudig gehandicapt”. Binnen Visio kiezen 

we in plaats daarvan voor mensen/leerlingen 

met een visuele beperking en 

mensen/leerlingen met een meervoudige 

beperking. In deze schoolgids spreken we 

daarom over visueel beperkt en meervoudig 

beperkt; op enkele plekken wordt meervoudig 

beperkt in deze schoolgids afgekort als mb. 

Zeventig procent van de kinderen met een 

visuele beperking gaat naar een gewone 

school, mede dankzij de ambulante 

onderwijskundige begeleiding van Visio. 

Daarnaast heeft Visio zeven scholen; in 

Amsterdam, Breda, Grave, Haren (twee 

locaties), Huizen en Rotterdam. 

De kerndoelen, zoals die binnen het reguliere 

basisonderwijs gelden, zijn het uitgangspunt 

en er bestaat voor leerlingen vanaf twaalf jaar 

de mogelijkheid om deel te nemen aan 

praktijkonderwijs, VMBO of HAVO. 

Instellingsplan 

Voor alle scholen van Visio Onderwijs bestaat 

een gezamenlijk plan voor de periode tot 

medio 2015: het instellingsplan. Daarin staan 

de visie en de missie van het onderwijs 

verwoord. Bovendien geeft het de accenten 

aan voor de komende jaren. De schoolgidsen 

en jaarplannen worden afgeleid van het 

instellingsplan. Het plan is te verkrijgen op de 

onderwijslocaties of te downloaden via 

www.visio.org . 

7


Het onderwijsaanbod 

Scholen 

Visio Onderwijs heeft zeven scholen van 

waaruit onderwijs wordt aangeboden. Op de 

zeven scholen is er het volgende 

onderwijsaanbod: 

so vso so-mb vso-mb 

----------------------------------------------------------------- 

Amsterdam X X 

Breda X X 

Grave X X X X 

Haren (Rummerinkhof) X 

Haren (Rijksstraatweg) X X 

Huizen X X X X 

Rotterdam X X X X 

----------------------------------------------------------------- 

so = speciaal onderwijs 

vso = voortgezet speciaal onderwijs 

so-mb = speciaal onderwijs voor leerlingen met een 

meervoudige beperking 

vso-mb = voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen 

met een meervoudige beperking 

Speciaal onderwijs 

Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen 

van de kerndoelen primair onderwijs, die zijn 

aangepast voor leerlingen met een visuele 

beperking. 

Speciaal onderwijs voor leerlingen met 

een meervoudige beperking 

Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen 

van de kerndoelen so-mb, die zijn aangepast 

voor leerlingen met een visuele beperking. 

Ontwikkeling in de leerlingenaantallen per regio 

Regio 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Zuid 261 260 264 274 279 298 311 315 315 315 

Midden 155 157 143 155 160 166 167 167 162 156 

Noord 83 89 81 79 80 78 74 71 66 61 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Totaal 499 506 488 508 519 542 552 553 543 532 

Regio Zuid 

Regio Midden 

Regio Noord 

= Grave, Breda, Rotterdam 

= Amsterdam, Huizen 

= Haren (2x) 

8


Ontwikkelingen in de leerlingenpopulatie 

Samenstelling in 2002 Samenstelling in 2007 Samenstelling in 2012 

A P A P A P 

------------------------------------- ------------------------------------- ------------------------------------- 

so 183 35,9 so 170 32,8 so 164 30,8 

vso 125 24,5 vso 133 25,6 vso 146 27,4 

(v)so-mb 202 39,6 (v)so-mb 216 41,6 (v)so-mb 222 41,7 

------------------------------------- ------------------------------------- ------------------------------------- 

510 100 519 100 532 100 

A = Absoluut 

P = Procentueel 

Voortgezet speciaal onderwijs en 

voortgezet speciaal onderwijs voor 

leerlingen met een meervoudige 

beperking 

Het vso en het vso-mb hebben drie 

uitstroomprofielen: 

- vervolgonderwijs 

- arbeid 

- dagbesteding 

Wanneer we kijken naar de ontwikkeling van 

het leerlingenaantal over de afgelopen tien 

jaar, dan zien we dat het leerlingenaantal in 

de periode 2003 tot 2006 schommelde tussen 

500 en 510. Vanaf 2006 is een stijging te zien, 

en vanaf 2011 weer een lichte daling. Het 

aantal lijkt zich te stabiliseren rond de 540 

leerlingen. 

Ambulante onderwijskundige begeleiding 


Visio Onderwijs streeft naar thuisnabij 

onderwijs. Dit betekent dat we integratie in 

het reguliere onderwijs proberen te 

bevorderen. Dit doen we door het bieden van 

ambulante onderwijskundige begeleiding (aob) 

aan leerlingen met een visuele beperking in 

alle onderwijsvormen. Op deze manier maakt 

circa zeventig procent van al onze leerlingen 

gebruik van thuisnabij onderwijs met 

ambulante onderwijskundige begeleiding. 


wordt geboden aan de leerkrachten en 

leerlingen in het basisonderwijs, voortgezet 

onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, 

overig (voortgezet) speciaal onderwijs en 

hogescholen/universiteiten. 

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Regio Zuid 623 594 651 644 755 803 834 883 898 900 

Regio Midden 317 337 333 339 353 358 375 372 388 390 

Regio Noord 125 132 135 138 160 168 173 176 186 213 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

1.065 1.063 1.119 1.121 1.268 1.329 1.382 1.431 1.472 1.503 

Regio Zuid = Grave, Breda, Rotterdam 

Regio Midden = Amsterdam, Huizen 

Regio Noord = Haren 

Het aantal aob-leerlingen is in de periode van 

2003 tot 2006 licht gegroeid. Vanaf 2006 is 

sprake van een sterkere groei. In de periode 

van 2006 tot 2012 is het aantal aob-leerlingen 

in totaal met circa 380 toegenomen. Tussen 

2003 en 2012 is het aantal aob-leerlingen in 

totaal met bijna 440 leerlingen gegroeid. 

9


Indeling Visio Onderwijs 

Raad van Bestuur 

Directeur Onderwijs 

Directie Onderwijs 

Directeur Onderwijs 

Zuid-Nederland 

ZON 

Midden- en Noord-Nederland 

Grave 

so | vso | so-mb | vso-mb 

Huizen 


Breda 

so-mb | vso-mb 

Amsterdam 

so | vso 

Rotterdam 


Haren 

so | so-mb | vso-mb 

aob 

aob 

Visie op onderwijs - waar Visio 

Onderwijs voor staat 

“Perspectief voor elk kind” 

“Perspectief voor elk kind” is een belangrijk 

uitgangspunt van ons onderwijs. We willen als 

onderwijsinstelling ieder kind, ongeacht de 

individuele beperkingen, een perspectief voor 

de toekomst bieden. Elk kind is anders en 

heeft een eigen ontwikkeling. Die ontwikkeling 

en de ondersteuningsvragen van de leerling 

staan centraal en geven richting aan het 

onderwijs, uiteraard binnen de wettelijke 

kaders. Daarbij is er een dialoog tussen ouders 

en onderwijsmedewerkers. Naast 

kennisontwikkeling is er binnen ons onderwijs 

aandacht voor zintuiglijke, sociaal-emotionele 

en lichamelijke ontwikkeling. Hiermee 

ondersteunen en begeleiden we kinderen in 

hun groei naar zelfredzaamheid en 

zelfstandigheid. Elke leerling moet de beste 

mogelijkheden krijgen om tot ontwikkeling te 

komen, en binnen zijn mogelijkheden kunnen 

integreren in de maatschappij. We bevorderen 

hun verantwoordelijkheidsgevoel. Leerlingen 

doen, behalve kennis, ook vaardigheden op 

waarmee ze een sociaal netwerk kunnen 

opbouwen en kunnen samenwerken. 

“Leren leren” 

Het onderwijstraject kent een opbouw waarbij 

stapsgewijs wordt toegewerkt naar zo 

zelfstandig mogelijk leren, leven en werken. 

“Leren leren” is een belangrijk concept in ons 

onderwijsprogramma. Met “leren leren” wil 

Visio meer aansluiten bij de kennis- en 

belevingswereld van leerlingen. Dit betekent 

dat leerlingen gebruik maken van meerdere 

leerbronnen en verschillende leeromgevingen. 

Daarnaast zijn bij het “leren leren” de vragen 

en keuzes van de leerling (of zijn ouders) 

meer dan voorheen bepalend voor de planning 

en uitvoering van het onderwijs. 

Gewoon waar het kan, speciaal waar het moet 

We vinden het belangrijk dat een kind naar díe 

onderwijssetting gaat, waarbinnen het de 

beste kansen en mogelijkheden heeft om tot 

ontplooiing te komen. Voor het ene kind is dit 

het reguliere onderwijs, dichtbij huis, in 

combinatie met ambulante onderwijskundige 

begeleiding (aob). Voor een ander kind is dit 

10


(tijdelijk) het speciaal of voortgezet speciaal 

onderwijs van Visio. Binnen onze scholen is 

het onderwijs “gewoon waar het kan, speciaal 

waar het moet”. De meeste methoden die we 

gebruiken binnen het speciaal onderwijs en 

voortgezet speciaal onderwijs sluiten aan bij 

het reguliere basis- en voortgezet onderwijs. 

Hierdoor is het voor leerlingen gemakkelijker 

om eventueel de overstap naar het reguliere 

onderwijs te maken. 

Zorg in Onderwijs 

Naast het volgen van kwalitatief goed 

onderwijs hebben veel leerlingen ook een 

grote zorgbehoefte. Daarom beschikt Visio 

over een afdeling Zorg in Onderwijs (ZON). 

Voor een gewone school is lesgeven en zorg 

bieden aan uw kind soms moeilijk te 

combineren. Door ons brede dienstenpakket 

(naast Onderwijs ook Revalidatie & Advies en 

Wonen & Dagbesteding) hebben we de 

mogelijkheid om op onze Visio-scholen zowel 

onderwijs als zorg te bieden. Binnen Visio 

streven we dan ook naar een optimale 

samenwerking tussen Onderwijs en Zorg. De 

afdeling ZON maakt het mogelijk om op de 

onderwijslocaties (al dan niet tijdens 

schooltijd) de zorg te bieden waar de 

leerlingen behoefte aan hebben. “Eén kind, 

één plan” is hierbij het uitgangspunt. 

Medisch handelen 

Visio wil zo goed mogelijk aansluiten bij de 

zorgbehoefte van de leerlingen. Uiteraard zijn 

we hierin zo zorgvuldig mogelijk. Vanuit de 

overheid zijn er regels opgesteld waar scholen 

zich aan moeten houden bij het uitvoeren van 

medische handelingen. Met medische 

handelingen bedoelen we handelingen die op 

voorschrift van een arts uitgevoerd moeten 

worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het 

toedienen van medicijnen, het toedienen van 

(oog)druppels, aanbrengen van huidzalf, het 

geven van sondevoeding. De afspraken 

rondom medische handelingen zijn als volgt: 

- Als op voorschrift van een arts bij een 

leerling één of meerdere medische 

handelingen onder schooltijd verricht moeten 

worden, is het nodig dat de school beschikt 

over een uitvoeringsverzoek van de 

betreffende arts. Daarnaast heeft de school 

een individueel ondersteuningsplan nodig dat 

door de ouders is ingevuld en ondertekend. 

Beide documenten dienen in het leerlingdossier 

aanwezig te zijn; wanneer deze niet 

aanwezig zijn, zal de school de ouders hier om 

vragen. Ook wanneer de leerling de handeling 

zelf kan uitvoeren, moeten deze formulieren 

opgenomen zijn in het leerling-dossier. 

- Visio is er verantwoordelijk voor dat de 

handeling wordt uitgevoegd door bekwaam en 

bevoegd personeel. Handelingen worden 

uitgevoerd volgens de algemene aanwijzingen 

die zijn opgenomen in protocollen (deze zijn 

beschikbaar op school). Bij het uitvoeren van 

de handelingen wordt ook rekening gehouden 

met de individuele behoeften van de leerling 

zoals vermeld in het individueel 

ondersteuningplan. 

- Het uitvoeren van een medische handeling 

zonder uitvoeringsverzoek van een arts is 

formeel niet toegestaan. Om die reden wordt 

er in de scholen van Visio geen paracetamol, 

andere zelfzorggeneesmiddelen of 

homeopathische middelen toegediend zonder 

uitvoeringsverzoek en ingevuld 

ondersteuningsplan. 

Pedagogisch klimaat en veiligheid 

Visio Onderwijs vindt het belangrijk een 

klimaat te creëren waarin leerlingen zich 

veilig, gerespecteerd en gewaardeerd voelen. 

We nemen leerlingen serieus en vinden het 

belangrijk dat ze zich gesteund voelen door 

hun medeleerlingen en leerkrachten. De 

gewenste sfeer is het uitgangspunt voor de 

manier waarop we met elkaar omgaan: 

11


aanmeldproces. Na de aanmelding worden 

verschillende oogheelkundige gegevens van de 

oogarts verzameld. 

hoe leerkrachten met leerlingen omgaan, 

leerlingen met elkaar en leerkrachten 

onderling. Wanneer we signaleren dat een 

leerling of leerkracht het klimaat negatief 

beïnvloedt, spreken we hem daarop aan. De 

scholen beschikken over een pestprotocol. 

Hierin staat aangegeven hoe we pesten 

tegengaan en aanpakken. Het pestprotocol is 

één van de onderdelen van het veiligheidsplan 

dat we in het najaar 2013 gaan actualiseren 

en waarover we u zullen informeren via de 

website en onze scholen. We willen onze 

leerlingen met een visuele beperking ook een 

fysiek veilige omgeving bieden waarop ze 

“blindelings” kunnen vertrouwen. Dit betekent 

dat we onder andere van onze leerlingen en 

leerkrachten verwachten dat ze lesmaterialen 

gestructureerd opbergen en hun eigen spullen 

opruimen. De gebouwen zijn voorzien van 

(tactiele) verwijzers en markeringen, zodat 

leerlingen de weg goed kunnen vinden. We 

bieden leerlingen hiermee een omgeving 

waarin ze veilig kunnen bewegen en waarin ze 

zich veilig voelen. 

Aanmeldprocedure en toelatingscriteria 

Cluster 1 is het onderwijscluster voor 

onderwijs aan kinderen met een visuele 

beperking. 

Wanneer u een kind wilt aanmelden, dan kunt 

u bellen met het Cliëntservicebureau van Visio 

(088 585 85 85). Een medewerker brengt uw 

vragen in kaart en geeft informatie over de 

stappen en de doorlooptijd van het 

De aanmelding wordt beoordeeld door de 

Commissie van Onderzoek, waarin onder 

andere een orthopedagoog, oogarts en 

maatschappelijk werker zitting hebben. Zij 

beslissen over de toelating tot cluster 1. Als de 

Commissie van Onderzoek vindt dat het kind 

een dusdanige beperking ondervindt van zijn 

of haar visus, dat het kind het onderwijs op 

een reguliere school niet kan volgen, dan is 

een advies voor een school van Visio mogelijk. 

Ook is het mogelijk dat geadviseerd wordt dat 

een kind regulier onderwijs kan volgen met 

ondersteuning van een ambulant 

onderwijskundig begeleider. Bij Visio hanteren 

we de criteria die door de branche zijn 

opgesteld. U vindt het schema in de bijlage 

van deze schoolgids. Een besluit over toelating 

wordt indien mogelijk binnen zes weken 

genomen, na aanmelding en ontvangst van 

het onderwijskundig rapport van de huidige 

school en de actuele oogheelkundige 

gegevens. 

Passend Onderwijs 

Binnen het primair en voortgezet onderwijs 

(PO en VO) ontstaan regionale 

samenwerkingsverbanden waarin ook de 

scholen voor leerlingen met lichamelijke 

beperkingen, verstandelijke beperkingen en 

gedragsproblematiek zijn opgenomen. De 

scholen voor leerlingen met visuele 

beperkingen (cluster 1) en de scholen voor 

leerlingen met auditieve beperkingen (cluster 

2) maken hier geen onderdeel van uit, maar 

blijven zelfstandig. Dit heeft te maken met de 

relatief kleine omvang van deze doelgroepen 

en dus ook de beperkte omvang van deze 

clusters, in combinatie met de specifieke 

expertise. 

Visio Onderwijs zal wel samenwerken met de 

samenwerkingsverbanden in het PO en VO. We 

vinden het immers belangrijk dat een visuele 

beperking bij een kind tijdig wordt 

12


gesignaleerd en dat doorverwijzing naar Visio 

Onderwijs plaatsvindt. Voldoet het kind aan de 

toelatingscriteria, dan zal bekeken worden 

welke ondersteuning en expertise gewenst zijn 

om het onderwijs voor de leerling zo 

toegankelijk mogelijk te maken. 

Cluster 1 en 2 werken steeds meer samen 

vanwege hun vergelijkbare positie en de 

daarbij behorende regelgeving. Het doel is om 

het onderwijs aan leerlingen met zintuiglijke 

beperkingen een goede plek te geven binnen 

het Nederlandse onderwijsbestel. Daarnaast is 

de samenwerking bedoeld om de regionale en 

landelijke taken inhoudelijk en strategisch zo 

goed mogelijk vorm te geven. 

Kerntakendiscussie 

Begin 2012 is het management van Visio 

Onderwijs gestart met een discussie over de 

kerntaken en de functies van het onderwijs. 

Wat verstaan we onder “goed onderwijs”? 

Welke kaders en functies horen hierbij? De 

kerntakendiscussie is gestart vanuit de 

behoefte om binnen Visio Onderwijs te komen 

tot eenheid in kwaliteit binnen ons onderwijs. 

Ons standpunt is dat het niet afhankelijk mag 

zijn van de schoollocatie over welke 

onderwijsvoorzieningen een leerling (so, vso, 

so-mb en vso-mb) kan beschikken. Het 

voorzieningenniveau zou voor elk type 

leerling, op iedere Visio-school vergelijkbaar 

moeten zijn. Ook externe 

beleidsontwikkelingen zoals het 

‘opbrengstgericht werken’ maakt het nodig om 

te komen tot standaardisatie in kwaliteit. 

In concept zijn inmiddels uniforme kaders voor 

kwaliteit geformuleerd; in het schooljaar 

2013/2014 vindt hierover besluitvorming 

plaats. 

items die hierin zijn opgenomen zijn het 

opbrengstgericht werken, het opstellen van 

een ontwikkelingsperspectief voor iedere 

leerling en de nieuwe uitstroomprofielen voor 

het vso (vervolgonderwijs, arbeid, 

dagbesteding). In de komende jaren vindt 

verdere doorontwikkeling op deze onderdelen 

plaats in lijn met de wet. 

Toezichtkader Inspectie 

Tegelijkertijd met dit wetsvoorstel past de 

Inspectie van het Onderwijs het toezichtkader 

aan dat gebruikt wordt bij de beoordeling van 

de kwaliteit van het so en vso. Daarbij staat 

de volgende vraag centraal: “Heeft de school 

voor de leerlingen een 

ontwikkelingsperspectief vastgesteld en kan de 

school zich verantwoorden over het 

eindresultaat in termen van de 

uitstroombestemming van de leerlingen?” 

Kwaliteitszorg 

Wet Kwaliteit (v)so 

Om te komen tot kwaliteitsverbetering binnen 

het (voortgezet) speciaal onderwijs is de 

“Wet Kwaliteit (v)so” opgesteld die vanaf 

augustus 2013 van kracht is. De belangrijkste 

13

Deel 2 / Speciaal onderwijs 

Onze school 

M.i.v. 1 juli 2013 is 

Visio Onderwijs Grave tijdelijk gehuisvest op: 

St. Elisabethstraat 4-6 

5361 HK GRAVE 

Postbus 54 

5360 AB GRAVE 

T 088 585 82 50 

E onderwijsgrave@visio.org 

www.visio.org 

Locatie en gebouw 

Wachtend op de nieuwbouw heeft Visio 

Onderwijs Grave de komende twee schooljaren 

een tijdelijk onderkomen in het voormalige 

bestuurskantoor. Dit gebouw staat net buiten 

het centrum van het historische stadje Grave. 

Binnen de school zijn er twee 

afdelingen:speciaal onderwijs (SO) en 

voortgezet speciaal onderwijs (VSO). Binnen 

iedere afdeling is er ook onderwijsaanbod voor 

leerlingen met een meervoudige beperking 

(MB). 

In de tijdelijke locatie zijn het SO en VSO in 

twee aparte vleugels, dichtbij elkaar, 

ondergebracht. 

In hetzelfde gebouw, in een andere vleugel, is 

de locatie Wonen & Dagbesteding van Visio 

ondergebracht. Ook zijn hier tijdelijke het 

diagnostisch centrum en de ondersteunende 

diensten gevestigd. 

Aantal leerlingen per 1 januari 2013 

Soort onderwijs 

Aantal 

leerlingen 

---------------------------------------------------- 

speciaal onderwijs 79 

waarvan MB 20 

voortgezet speciaal onderwijs 53 

waarvan MB 5 

Speciaal (basis) onderwijs 

Visio Onderwijs Grave is in de eerste plaats 

een gewone school waar kinderen spelen, 

leren en zich ontwikkelen. Toch is het óók een 

heel speciale school. De visuele beperking van 

de leerlingen vraagt om een aanpassing van 

het onderwijs. 

De leerstof die onze leerlingen aangeboden 

krijgen is hetzelfde als in het regulier 

onderwijs. Als het nodig is, passen we 

materiaal en tempo aan. We kiezen 

bijvoorbeeld voor een andere methode, een 

aangepast programma, een andere wijze van 

leren of de inzet van individuele begeleiding. 

Uitgangspunt is dat iedere leerling in zijn eigen 

tempo de leerstof doorwerkt. In ons speciaal 

onderwijs maken we gebruik van dagen 

weektaken waarbij de leerling een actieve rol 

heeft in de planning van de leerstof. 

Leerlingen kunnen bij ons niet blijven zitten. 

Een leerling kan wel twee jaren achtereen in 

dezelfde groep zitten, maar dat betekent niet 

dat we de leerstof herhalen. In een nieuw 

schooljaar gaat het kind verder waar het 

gebleven is. Naast aandacht voor de cognitie 

werken we ook aan sociale en emotionele 

vaardigheden, zelfstandigheid en 

zelfredzaamheid. 

In het regulier onderwijs wordt steeds meer 

gebruik gemaakt van visueel aantrekkelijke 

materialen en methoden. Voor kinderen en 

jongeren met een visuele beperking kan dat 

14


problemen opleveren. Onze docenten staan 

dagelijks voor de taak de ziende wereld voor 

onze leerlingen begrijpelijker te maken. 

Daarbij houden we rekening met de 

mogelijkheden en beperkingen van iedere 

leerling. Behalve een visuele beperking, 

hebben onze leerlingen ook vaak een andere 

beperking. Bijvoorbeeld leer- of 

gedragsproblemen, of een ziekte die 

aanpassingen vergt. Dat maakt het onderwijs 

speciaal en aangepast aan de mogelijkheden 

van iedere leerling. 

Braille 

Niet alleen blinde leerlingen hebben voor hun 

ontwikkeling braille nodig. Het kan ook 

voorkomen dat een leerling op enig moment 

tot de ontdekking komt dat het lezen van 

zwartdruk te inspannend is als er veel tekst 

gelezen moet worden. Ook kan er sprake zijn 

van een visusdaling die de omschakeling naar 

braille noodzakelijk maakt. Het aanleren van 

braille gebeurt meestal in een één-op-één 

situatie. 

Inhoud van het speciaal (basis) onderwijs 

Voordat kinderen in staat zijn iets te leren, 

moeten zij zich veilig voelen op school. 

Daarom besteden we daar veel aandacht aan. 

Iedere leerling heeft een vaste mentor. Deze is 

voor de leerling (meestal) de eerste 

vertrouwenspersoon. 

We besteden aandacht aan het maken van 

afspraken, over hoe we met elkaar omgaan, 

over pesten en over sociaal-emotionele 

ontwikkeling. We benaderen de leerlingen met 

respect en ondersteunen ze bij het opgroeien 

naar zelfstandige en gelijkwaardige 

deelnemers aan de samenleving. Binnen de 

grenzen van hun mogelijkheden spreken wij 

onze leerlingen hierop aan en dagen hen uit 

om, de soms moeilijke, stappen hierin te 

nemen. 

Ontwikkelingsperspectief, leerroute, 

groepsplan 

Vanaf schooljaar 2013-2014 is er voor iedere 

leerling een ontwikkelingsperspectief 

vastgesteld. Het ontwikkelingsperspectief geeft 

het te verwachten uitstroomprofiel van de 

leerling aan, de leerrendementsverwachting en 

de leerroute van de leerling. 

Visio onderwijs Grave kent twee routes: 

normaal lerend en meervoudig beperkt. 

In de normaal lerend route maken we voor de 

moeilijk lerende leerlingen aanpassingen. In 

de leerroute staat het onderwijsproces 

beschreven dat een kind gedurende de 

schoolloopbaan aangeboden krijgt. Afgeleid 

van deze route maakt de groepsleerkracht 

jaarlijks een groepsplan, met daarin de doelen 

voor het komende schooljaar. Ook de 

vakleerkrachten maken een groepsplan voor 

iedere groep. 

In de laatste maanden van ieder schooljaar 

vindt met de ouders de evaluatie plaats of het 

ontwikkelingsperspectief nog passend is. 

15


Moeilijk lerende kinderen (mlk) 

Voor de moeilijk lerende leerlingen spitsen we 

het programma van de basisschool nog 

explicieter toe op de individuele 

mogelijkheden. De leerlingen werken door 

middel van een weektaak ieder op eigen 

niveau aan de cognitieve vakken. Hiernaast is 

er veel ruimte om met elkaar te “Leren door te 

doen”. De leerlingen werken gezamenlijk aan 

bijv. producten voor de verkoop tijdens onze 

Kerst- en voorjaarsmarkt. Bij het maken en 

verkopen van deze producten komen 

verschillende creatieve vaardigheden en 

technieken aan bod, en wordt er bovendien op 

een praktische manier gewerkt aan 

bijvoorbeeld rekenvaardigheden als geld 

rekenen, meten en wegen. Door de cognitieve 

vakken in praktische situaties aan de orde te 

laten komen, krijgen ze voor de leerlingen 

meer betekenis en dit verhoogt vaak de 

motivatie. 

Kerndoelen 

De kerndoelen voor visueel beperkten zijn 

afgeleid van de kerndoelen voor het primair 

onderwijs. Deze kerndoelen zijn officieel door 

de minister erkend. 

Het verschil ten opzichte van de kerndoelen 

voor het primair onderwijs is dat sommige 

kerndoelen niet haalbaar zijn voor onze 

leerlingen. Bij een aantal vakken betekent het 

dat er extra aandacht is voor onderdelen. Bij 

andere vakken worden delen ervan 

weggelaten omdat ze minder van toepassing 

zijn voor onze doelgroep. 

Voor de zeer moeilijk lerende leerlingen zijn 

aangepaste leerlijnen geschreven. 

Uitgangspunt hierbij is dat de cognitieve 

vakken ondersteunend zijn voor de 

praktijkvakken. 

Groepssamenstelling 

De leerlingen zijn ingedeeld in groepen op 

basis van leeftijd en niveau. Iedere groep 

werkt per vakgebied in drie verschillende 

onderwijsarrangementen; het 

basisarrangement, het verdiept- of het 

intensief arrangement. Uw kind is per 

vakgebied ingedeeld in één van deze 

arrangementen. Soms werken we 

groepsdoorbrekend en kan uw kind voor een 

bepaald vak bij een onderwijsarrangement van 

een andere groep aansluiten. 

Groepsdoorbrekend werken kan plaats vinden 

bij de vakken rekenen, taal, lezen, spelling en 

wereldoriëntatie. Afhankelijk van de 

groepssamenstelling en groepsgrootte zetten 

we extra ondersteuning in van een 

klassenassistent, leraarondersteuner of 

remedial teacher. 

Al jarenlang krijgen blinde en slechtziende 

kinderen de meeste lessen samen. 

Toch vraagt het onderwijs aan blinde 

leerlingen vaak een andere benadering. Dat 

heeft ertoe geleid dat een aantal vakken of 

onderdelen daarvan wordt gegeven aan 

groepjes slechtziende en blinde leerlingen 

samen en andere vakken aan beide groepen 

apart. Goede voorbeelden daarvan zijn 

bewegingsonderwijs, mobiliteit, textiele 

werkvormen en topografie. We streven ernaar 

dat kinderen zoveel mogelijk op hun eigen 

niveau deze lessen volgen. Dit kan zijn in 

niveaugroepen in de eigen klas, maar ook in 

groepen buiten de eigen klas. 

16


Het volgen van de leerlingen 

We volgen en registreren de vorderingen van 

de leerlingen bij rekenen, taal, spelling en 

lezen in een leerlingvolgsysteem. Daarvoor 

nemen we bij de leerlingen van de midden- en 

bovenbouw tweemaal per jaar toetsen af. Voor 

het volgen van de sociaal-emotionele 

ontwikkeling maken we voor alle leerlingen 

gebruik van het OVM (ontwikkelvolgmodel). 

De mentor van de leerling vult hiervoor twee 

keer per jaar een observatielijst in. Met al 

deze informatie kunnen we bewuste keuzes 

maken voor het vervolg van het 

onderwijsprogramma. 

Leerlingen krijgen twee keer per jaar, in 

januari en juni, een schoolrapport. De 

vorderingen van de leerlingen bespreken we 

met ouders. 

Als uw kind zes, negen en twaalf jaar is vindt 

er een uitgebreid onderzoek plaats naar de 

leermogelijkheden, intelligentie en sociaalemotionele 

ontwikkeling. De uitkomsten van 

deze onderzoeken helpen bij het verder 

begeleiden van het onderwijsproces van uw 

kind. 

Alle informatie van een leerling bewaren we in 

een leerlingendossier dat toegankelijk is voor 

de ouders. 

Onderwijs voor kinderen met een 

meervoudige beperking (MB) 

Algemeen 

Visio Onderwijs biedt ook onderwijs aan 

kinderen met een meervoudige beperking. 

Het onderwijs aan deze kinderen vraagt een 

andere benadering en manier van werken. Het 

ontwikkelingsniveau van de leerlingen loopt 

sterk uiteen. We spreken over verschillen 

tussen leerlingen onderling, maar ook over 

verschillen in de ontwikkeling van de 

individuele leerling op het gebied van de 

sociale, emotionele, cognitieve, motorische en 

zintuiglijke ontwikkeling. Daarnaast is er soms 

sprake van bijkomende stoornissen en 

syndromen. 

Leerlingen met een meervoudige beperking 

hebben een individueel lesprogramma, 

aangepast aan hun mogelijkheden. Hierbij 

wordt gebruik gemaakt van de aangepaste 

kerndoelen ZML (zeer moeilijk lerenden) en de 

aangepaste leerlijnen. Er wordt rekening 

gehouden met het toekomstperspectief van de 

leerling en de nadruk daarbij ligt op het 

praktisch leren. Leerlingen leren door te doen. 

Leerkrachten worden regelmatig geschoold om 

beter in te kunnen spelen op de problematiek 

van deze doelgroep. Deze scholing is gericht 

op spelontwikkeling, communicatie, 

sensomotorische integratie en omgaan met 

autisme. 

17


De jongste groep werkt in een mooi ingericht 

klasje aan hun eigen programma. In de klas is 

een ruime snoezelruimte ontwikkeld, waar de 

kinderen zich kunnen ontspannen en waar 

allerlei activerende materialen aangeboden 

worden op het gebied van visuele, tactiele en 

auditieve stimulatie. 

Voor kinderen met een meervoudige beperking 

jonger dan vier jaar, is er de mogelijkheid deel 

te nemen aan een peutergroep. Deze wordt 

begeleid vanuit Visio Revalidatie & Advies en 

door Visio Wonen & Dagbesteding. 

VSO MB 

Visio onderwijs biedt onderwijs aan leerlingen 

met een meervoudige beperking van 13 jaar 

t/m 20 jaar. Dit noemen we de VSO-MB groep. 

Het onderwijs aan deze groep heeft als doel 

om de leerlingen zo goed mogelijk voor te 

bereiden op een zo zelfstandig mogelijk leven, 

met een eigen keuze voor vrije tijd en werk- of 

dagbesteding. 

De domeinen waar aangewerkt wordt zijn: 

wonen, werken, vrije tijd en samenleving. 

De onderbouwperiode tot 15 jaar bestaat uit 

het eigen maken van basisvaardigheden en 

het oriënteren op dagbesteding en waar 

mogelijk arbeid. In de bovenbouw vanaf 16 

jaar, wordt er een keuze gemaakt binnen het 

domein werken voor een profiel wat past bij de 

leerling. Dit wordt samen met de leerling 

gekozen op basis van talenten en interesse. 

Daarnaast werken we aan het verhogen van 

zelfvertrouwen, zelfstandigheid, 

zelfredzaamheid, motivatie en aan een goed 

groepsgevoel. De groep werkt met veel 

praktische vakken, zoals verzorgingsvakken en 

sociale vaardigheden. De nadruk wordt gelegd 

op wat de leerlingen kunnen, niet op wat ze 

niet kunnen. We proberen op deze manier het 

competentiegevoel te verhogen. Het lespakket 

wordt zo concreet mogelijk aangeboden. We 

leggen verantwoordelijkheid zo veel mogelijk 

bij de leerling zelf, waardoor intrinsieke 

motivatie wordt verhoogd. Dit doen we onder 

andere door te werken met klassen- en 

weektaken. Door middel van een portfolio en 

coachingsgesprekken wordt de voortgang van 

de leerling vastgesteld. Het werken met een 

weektaak en portfolio geeft de leerling zicht op 

zijn eigen leerproces hetgeen duidelijkheid en 

structuur biedt, zeker voor de leerling met een 

stoornis binnen het autistische spectrum. 

Voortgezet speciaal onderwijs 

Op het VSO kunnen leerlingen kiezen uit een 

aantal reguliere opleidingen: 

praktijkonderwijs, VMBO en HAVO bovenbouw. 

Daarnaast bestaat de mogelijkheid een 

individueel leertraject op te stellen met de 

leerling in overleg met de ouders. 

De school is speciaal, omdat de groepen klein 

zijn (gemiddeld zeven leerlingen) en het 

onderwijs aangepast is aan de individuele 

vragen van de leerlingen. Tegelijkertijd is de 

school zo gewoon mogelijk om de relatie met 

de maatschappelijke realiteit voor de 

leerlingen in stand te houden, zodat ze ook 

terug kunnen gaan naar het reguliere 

onderwijs. 

Met iedere leerling stellen we, samen met de 

ouders, een ontwikkelingsperspectief op. In 

het ontwikkelingsperspectief worden o.a. het 

uitstroomprofiel, de 

leerrendementsverwachting en de doelen voor 

het nieuwe schooljaar geformuleerd. Iedere 

leerling heeft een mentor. De mentor is ook de 

contactpersoon voor de ouders. De mentor 

18


coördineert binnen de school alle zaken rond 

de leerling. We benaderen de leerlingen met 

respect en ondersteunen ze bij het opgroeien 

naar zelfstandige en zelfredzame 

gelijkwaardige deelnemers aan de 

samenleving. Binnen de grenzen van de 

mogelijkheden spreken wij leerlingen aan op 

hun capaciteiten. We dagen hen uit om de, 

soms moeilijke, stappen te nemen, zodat ze 

zich ontwikkelen. 

Inhoud van het voortgezet speciaal onderwijs 

Bij de leerlingen die het VSO bezoeken willen 

we een fundament leggen voor de toekomst. 

Dit betekent dat we onderwijs bieden dat 

gericht is op het behalen van een diploma of 

onderwijs dat opleidt naar arbeid of een 

andere vorm van dagbesteding. 

Daarnaast richt het onderwijs zich ook op de 

leerstofoverstijgende vaardigheden die de 

participatie in de maatschappij bevorderen. 

We besteden onder andere aandacht aan 

sociale vaardigheden, stages en 

mobiliteitsvaardigheden om de leerlingen in 

staat te stellen ook daadwerkelijk deel te 

nemen aan het maatschappelijk leven. 

De leerlingen van het praktijkonderwijs en de 

basisberoepsgerichte leerweg van het VMBO 

nemen in leerjaar 3 deel aan een assesment 

binnen Visio. Voor de HAVO-leerlingen vindt 

dit assesment plaats in leerjaar 4. Dit 

assesment is bedoeld om de opleidings- en 

beroepsmogelijkheden voor de toekomst in 

kaart te brengen. De leerlingen die de 

kaderberoepsgerichte of de theoretische 

leerweg volgen op het VMBO nemen in het 4de 

leerjaar deel aan het project “ontdek je 

talenten”. 

Op grond van de gegeven adviezen stromen 

jongeren ofwel door naar een reguliere mboopleiding 

of ze gaan een opleiding volgen bij 

het REA college Bartiméus, afdeling 

Sonneheerdt. Ook kan er een functietraining 

geadviseerd worden die kan leiden naar 

arbeid. 

Leerroutes 

De leerroutes die onze school aanbiedt zijn: 

- VMBO Onderbouw 

- VMBO Theoretische Leerweg 

- VMBO KaderBeroepsgerichte leerweg; 

sector Zorg en Welzijn 

sector Economie 

- VMBO BasisBeroepsgerichte leerweg; 

sector Zorg en Welzijn 

sector Economie 

- HAVO bovenbouw (twee jaar); 

profiel Economie en Maatschappij 

profiel Cultuur en Maatschappij 

- Praktijkonderwijs 

- Individuele leertrajecten 

Leerroute VMBO 

Het VMBO onderwijs is te splitsen in de 

onderbouw en bovenbouw. 

De onderbouw duurt twee jaar. Aan het einde 

van de onderbouw valt de definitieve 

beslissing in welk niveau de leerling zijn 

examen kan halen. Ook is dit een moment om 

te beslissen of het raadzaam is om de 

bovenbouw op een regulier VMBO te 

vervolgen. 

Aan het einde van de onderbouwperiode kiest 

de VMBO-leerling voor één van de 

bovengenoemde leerwegen en sectoren. 

De bovenbouwperiode duurt in principe drie 

jaar. 

19


De theoretische leerweg kent veel 

theorievakken en weinig praktijk- en creatieve 

vakken. De examenkandidaten maken een 

sectorwerkstuk waarbij ze kunnen kiezen uit 

de sectoren Zorg en Welzijn, Economie of 

Landbouw. 

Deze leerweg bereidt de leerling voor op 

niveau 3 of 4 van het MBO. Afhankelijk van 

inzet, motivatie en cognitieve mogelijkheden 

kan de leerling doorstromen naar het HAVO. 

In de kaderberoepsgerichte leerweg is veel 

aandacht voor praktijkvakken. Binnen het 

lesrooster bestaat uit de helft uit 

praktijkvakken de andere helft uit 

theorievakken. Binnen deze leerweg bieden we 

twee sectoren aan: Zorg en Welzijn, en 

Economie. Deze leerweg bereidt de leerling 

voor op niveau 3 van het MBO. Afhankelijk van 

het vakkenpakket, de inzet, motivatie en 

cognitieve mogelijkheden kan de leerling 

doorstromen naar het HAVO binnen Visio 

Onderwijs. 

Binnen de basisberoepsgerichte leerweg is ook 

veel aandacht voor de praktijk. Ongeveer de 

helft van het lesrooster bestaat uit 

praktijkvakken. Binnen deze leerweg bieden 

we de sectoren Zorg en Welzijn, en Economie 

aan. Deze leerweg bereidt de leerling voor op 

niveau 2 van het MBO. 

Omdat een school voor speciaal onderwijs de 

kaderberoepsgerichte en basisberoepsgerichte 

leerweg niet zelfstandig mag aanbieden, is 

Visio Onderwijs Grave een 

samenwerkingsverband aangegaan met het 

Merletcollege in Grave. Het Merletcollege in 

Grave is een reguliere school voor voortgezet 

onderwijs met een VMBO-afdeling. Deze 

samenwerking heeft vooral betrekking op 

uitwisseling van schoolexamens, 

vakinhoudelijke programma’s en 

lerarencontacten. De leerlingen volgen geen 

lessen op het Merletcollege. Ook de lessen van 

de praktijkgerichte vakken worden op de eigen 

locatie aangeboden. De VMBO examens 

worden, evenals op reguliere scholen, 

afgesloten met schoolexamens en centrale 

landelijke examens. 

Voor de leerlingen die VMBO-T volgen is het 

bovendien mogelijk om staatsexamen af te 

leggen of om voor slechts enkele vakken een 

staatsexamencertificaat te behalen. Hiernaast 

is het voor de leerlingen uit de basis- en 

kaderberoepsgerichte leerweg mogelijk om in 

één of meerdere vakken een 

staatsexamencertificaat te behalen op het 

niveau van de theoretische leerweg. 

Leerroute HAVO-bovenbouw 

Al enige jaren hebben we een HAVObovenbouw 

opleiding. Deze opleiding duurt in 

principe twee jaar. 

Binnen de HAVO-bovenbouw bieden we twee 

profielen aan namelijk: Economie- 

Maatschappij en Cultuur- Maatschappij. 

De reden van dit smalle aanbod heeft als 

achtergrond dat onze leerlingen in deze 

profielen de grootste slaagkans hebben op 

verdere studie en op arbeid. Maar ook omdat 

deze profielen een verbreding en verdieping 

vormen van de sectoren van ons VMBO. 

Binnen deze 2 profielen is er een beperkte 

keus in de vakken. (Zie bijlage voor het 

overzicht van de vakken die gegeven worden.) 

20


De examinering op het HAVO is uitsluitend 

geregeld via staatsexamens. Deze keuze is 

bewust gemaakt om verschillende redenen: 

- de leerlingen die in HAVO-4 instromen 

kunnen een HAVO-profiel kiezen met 

bijbehorend vakkenpakket, maar ze kunnen 

ook besluiten om slechts in één of meerdere 

vakken examen te doen. De eerste 

mogelijkheid levert een diploma op, de tweede 

mogelijkheid levert deelcertificaten op. Deze 

deelcertificaten blijven tien jaar geldig, zodat 

er altijd nog een HAVO-diploma “verzameld” 

kan worden. 

- leerlingen die in een bepaald vak snel het 

eindexamenniveau halen kunnen in dat vak 

eerder examen doen en een deelcertificaat 

behalen. Omgekeerd geldt hetzelfde voor 

leerlingen die juist heel zwak zijn in een 

bepaald vak. Zij kunnen meer tijd nemen om 

tot het eindexamenniveau te komen en op een 

later tijdstip het deelcertificaat behalen. 

- Leerlingen van de KaderBeroepsgerichte 

leerweg biedt deze wijze van examinering de 

enige mogelijkheid om HAVO-4 te bereiken. In 

het reguliere onderwijs is immers een diploma 

theoretische leerweg vereist met vaak een 

gemiddeld eindcijfer rond zeven. Dankzij de 

kleinschaligheid en intensieve begeleiding ziet 

Visio ook voor deze leerlingen, mits ze 

voldoende capaciteiten bezitten en inzet 

tonen, de mogelijkheid om in twee of drie jaar 

een HAVO bovenbouw af te ronden. 

De samenwerking met het Merletcollege ligt 

hier op het niveau van lesmethodes, 

toetsmateriaal, docentencontacten en in 

sommige gevallen deelnemen aan enkele 

lessen. 

Leerroute praktijkonderwijs 

Praktijkonderwijs is voor moeilijk lerende 

jongeren. Het doel is de leerling zo goed 

mogelijk voor te bereiden op de gebieden 

wonen, werken en vrije tijd. Hierbij wordt 

gebruik gemaakt van situaties die zo natuurlijk 

mogelijk zijn. Rekenen met geld kan 

bijvoorbeeld in het kader van boodschappen 

doen aan bod komen. 

Het praktijkonderwijs is te splitsen in de 

onderbouw en bovenbouw. De onderbouw 

duurt drie jaar en de bovenbouw minimaal 

twee jaar. In de onderbouw oriënteren de 

leerlingen zich op vier leerwegen: zorg en 

welzijn, plant en dier, dienstverlening en 

techniek. In het derde jaar starten de 

leerlingen met een interne stage, deze is 

bedoeld als voorbereiding op de externe 

stages in de hogere leerjaren. 

Na de onderbouw kiezen de leerlingen waar ze 

zich verder in gaan verdiepen. Het 

uitgangspunt is steeds de eigen ontwikkeling 

van de leerling. De leerkrachten begeleiden 

deze ontwikkeling met coachingsgesprekken. 

De interesses van de leerling worden 

besproken, evenals hetgeen de leerling 

belangrijk vindt om te leren. De leerling legt 

de vorderingen die hij maakt vast in een 

portfolio. Deze map wordt gedurende de 

schoolloopbaan gevuld zodat de leerling als hij 

21


de school verlaat een overzicht heeft van de 

dingen die hij allemaal geleerd heeft. 

Vier jaar geleden zijn we gestart met het 

aanbieden van de opleiding tot 

Arbeidsmarktgekwalificeerd Assistent (AKA). 

Als een praktijkleerling de capaciteiten heeft 

om de AKA opleiding te volgen, mag hij het 

zesde leerjaar hiervoor te gebruiken. 

De AKA opleiding is een opleiding op ROC 

niveau 1. We werken hiervoor samen met ROC 

de Leijgraaf in Veghel. De leerlingen krijgen bij 

ons op school les uit de methode kr8. 

Hiernaast lopen ze stage. Een docent van het 

ROC beoordeelt de stage, het portfolio en de 

schoolexamens. Als al deze onderdelen 

voldoende zijn ontvangt de leerling het AKA 

certificaat met een daarbij behorend 

vervolgadvies. Dit vervolgadvies varieert van 

advies om te gaan werken of in een enkel 

geval naar een opleiding op niveau 2. 

Stage 

Binnen het VSO vormen naast de verplichte 

vakken ook de stages een wezenlijk en 

verplicht onderdeel van het leerproces van 

leerlingen. Stages leggen een relatie met de 

(beroeps) praktijk en zijn de meest geschikte 

wijze om erachter te komen welk beroep of 

welke richting de leerling het meest 

aanspreekt en in hoeverre de visuele 

beperking daarbij een rol speelt. Het 

stagebureau binnen school ondersteunt en 

begeleidt de leerlingen bij het vinden, 

voorbereiden en evalueren van hun 

stageactiviteiten. 

Ook zijn er mogelijkheden om stage te lopen 

op een ROC of een HBO opleiding. Bij dit 

22


proces is de betrokkenheid en actieve rol van 

de ouders heel belangrijk. Het samen zoeken 

naar een geschikte stageplek, het 

ondersteunen bij het leggen van contacten en 

meedenken over het vervoer, zijn 

basisvoorwaarden waarmee u als ouder backup 

kunt geven aan een geslaagde stage. 

Gesprekken over “wat wil ik”, en “wat kan ik” 

zijn verhelderend voor zowel leerling als ouder 

en geven inzicht in de mogelijkheden van een 

passend vervolg na het voortgezet onderwijs 

bij Visio. 

Schoolwerkweken 

Ieder jaar staat de schoolwerkweek op het 

programma. In deze week vinden de 

onderwijsactiviteiten niet binnen de muren van 

de leslokalen plaats maar in een minder 

voorspelbare situatie. 

Binnen deze werkweken bieden we een 

evenwichtig programma aan met educatieve, 

culturele, sportieve en creatieve elementen. 

Het (leren) samenwerken en het (leren) 

omgaan met verantwoordelijkheden. 

De leerlingen worden tijdens deze week 

aangesproken op hun creatieve en sportieve 

mogelijkheden en op hun sociale 

vaardigheden. Ze zijn daarbij vaak 

grensverleggend bezig. De leerlingen worden 

in situaties gebracht waarbij o.a. een beroep 

wordt gedaan op het leren omgaan met hun 

beperking, het om hulp moeten vragen, op 

hun doorzettingsvermogen, zelfstandigheid, 

zelfredzaamheid en sportiviteit. 

Groepssamenstelling 

Iedere leerling zit in een stamgroep waarbij 

leerjaar en intellectuele mogelijkheden 

belangrijke uitgangspunten zijn. In de 

stamgroepen zitten slechtziende en blinde 

leerlingen bij elkaar. Elke leerling heeft een 

mentor. Indien nodig kunnen leerkrachten 

ondersteuning van een onderwijsassistent of 

leraarondersteuner krijgen. 

Jaarplan 

De leerinhoud van de vakken is verdeeld over 

vijf jaar. Voor ieder jaar is een standaard 

hoeveelheid leerstof vastgesteld. Als leerlingen 

in een klas volgens de standaard werken, dan 

krijgen ze les in de leergroep aan de hand van 

een groepsplan. Leerlingen daarentegen die 

een eigen tempo volgen binnen een groep, 

volgen een individueel vakwerkplan. Ieder 

schooljaar maken de docenten een 

leerstofplanning. De uitzonderingen op de 

standaard worden vermeld in het 

ontwikkelingsperspectief, waar ook de 

individuele doelen beschreven staan 

betreffende de vakoverstijgende en 

onderwijsondersteunende gebieden zoals 

mobiliteit, sociale vaardigheden en loopbaanen 

beroepsvoorbereidende activiteiten. Bij de 

jaarlijkse bespreking van het 

ontwikkelingsperspectief zijn altijd de leerling 

en de ouders aanwezig. 

Ontwikkelingsperspectief en de bespreking van 

het ontwikkelingsperspectief 

Het motto “Uw kind centraal” loopt als een 

rode draad door heel onze school. Samen met 

u en uw zoon of dochter stellen we vanaf 

schooljaar 2013-2014 een 

ontwikkelingsperspectief vast. Het 

ontwikkelingsperspectief geeft het te 

verwachten uitstroomprofiel van de leerling 

aan, de leerrendementsverwachting en de 

leerroute van de leerling. 

23


In het laatste kwartaal van het schooljaar 

nodigen we de leerlingen en de ouders uit voor 

de bespreking van het 

ontwikkelingsperspectief. Vanuit de school 

neemt de mentor altijd deel aan deze 

bespreking. Daarnaast kan de coördinerend 

cliëntbegeleider van Visio Wonen & 

Dagbesteding aansluiten (indien uw zoon of 

dochter van deze diensten gebruik maakt). 

Voor nieuwe leerlingen vindt de eerste 

bespreking van het ontwikkelingsperspectief 

plaats binnen vier weken na plaatsing. 

In de bespreking komen in ieder geval de 

leerroute, de leerrendementsverwachting, de 

schoolse ontwikkeling en de 

toekomstwensen van de leerling ter sprake. 

Ook worden individuele doelen geformuleerd. 

De mentor maakt een verslag van het gesprek 

in de vorm van een ontwikkelingsperspectief. 

Dit komt ter beschikking van leerling en 

ouders en is het vertrekpunt voor het 

eerstvolgende gesprek. In de bovenbouw 

is het onderwijsprogramma vooral afgestemd 

op de participatie van de leerling in het 

maatschappelijk leven. 

Extra voor onze leerlingen 

Samenwerken met zorg 

Leerlingen van onze school kunnen gebruik 

maken van de diensten van Wonen & 

Dagbesteding Grave van Visio. Leerlingen 

kunnen volledig of een deel van de week 

wonen op deze locatie. Het is ook mogelijk om 

in aanmerking te komen voor dagbehandeling. 

Voor “wonen” en “dagbehandeling” is een 

indicatie nodig van een zorgverzekeraar of 

zorgkantoor. 

Voor de leerlingen die gebruik maken van 

wonen en/of dagbesteding zijn er kernteams 

gevormd met medewerkers van Wonen & 

Dagbesteding en school. Op die manier willen 

we ervoor zorgen dat iedere leerling de best 

mogelijke begeleiding krijgt, waarbij ieder 

onderdeel op elkaar afgestemd wordt. Wonen 

& Dagbesteding biedt ook mogelijkheden voor 

weekendopvang en vakantieopvang. Als u hier 

meer informatie over wilt kunt u via de mentor 

van uw kind in contact komen met de 

maatschappelijk werker van het woon- en 

dagcentrum. 

Taal voor allochtone leerlingen 

Bij Visio Onderwijs Grave zijn diverse 

nationaliteiten onder de kinderen 

vertegenwoordigd. Leerlingen die de 

Nederlandse taal nog onvoldoende beheersen, 

krijgen van de leerkrachten en indien 

wenselijk van de logopediste, begeleiding bij 

het beter leren van de Nederlandse taal. Dit 

kan in de klas, maar soms kiezen we ervoor 

om een intensief programma buiten de groep 

uit te voeren. De ouders, die de Nederlandse 

taal niet helemaal machtig zijn, vragen we om 

een tolk mee te brengen tijdens 

oudergesprekken en de gesprekken over het 

ontwikkelingsperspectief van hun kind. 

Therapieën 

Voor veel leerlingen zijn therapieën belangrijk. 

Denk hierbij aan oefentherapie en 

fysiotherapie: om motorisch beter te leren 

functioneren. Of logopedie: om beter te leren 

communiceren. Binnen de onderwijstijd stellen 

we leerlingen in de gelegenheid therapie te 

volgen. De therapie staat altijd in het teken 

van een onderwijskundig doel. De leerlingen 

verlaten de groep voor therapie. Aan het 

aantal therapieën onder schooltijd is een limiet 

gesteld, omdat leerlingen anders te veel 

onderwijstijd missen. Dit zou ten koste gaan 

24


van andere aspecten van de ontwikkeling. We 

kijken in zo’n geval of de therapie ook op een 

andere tijd kan plaatsvinden. 

Het krijgen van therapie gaat altijd in overleg 

met ouders. Meestal vindt dit overleg plaats 

tijdens de bespreking van het 

ontwikkelingsperspectief. Voor sommige 

therapieën is een indicatie nodig van een 

zorgverzekeraar of zorgkantoor. Fysiotherapie 

wordt extern verzorgd. Betaling hiervan loopt 

via uw zorgverzekering. 

Het schoolplan is afgeleid van het 

instellingsplan Visio Onderwijs 2011-2015. In 

dit plan zijn de visie en missie van Visio 

onderwijs beschreven. Deze plannen zijn op 

school te verkrijgen of te downloaden via 

www.visio.org 

Leren leren 

Sinds 2005 zijn we bezig met 

onderwijsvernieuwingen. We hebben dit de 

titel “leren leren” meegegeven. Uitgangspunt 

is dat de leerlingen op verschillende manieren 

onderwijs ervaren, vaardigheden aanleren en 

kennis ontwikkelen. Alles toegespitst op de 

mogelijkheden van de individuele leerling. De 

begeleider heeft in dat proces een coachende 

rol. 

“Leren leren” SO 

Binnen het SO zijn de uitgangspunten die we 

gebruiken om ons onderwijs vorm te geven: 

de rijke leeromgeving, de leraar als coach en 

meer leerling-initiatief. Dit is terug te vinden in 

de manier waarop de klassen worden 

ingericht. Voorbeelden hiervan zijn: 

De ontwikkeling van het onderwijs 

Algemeen 

De maatschappij verandert in hoog tempo. Als 

school willen wij zo goed mogelijk inspelen op 

die veranderingen. 

Om die reden stellen we ons regelmatig de 

vragen: Hoe ziet onze school er over vijf jaar 

uit? Welke deskundigheid is er dan nodig? 

Welke kinderen zullen dan onze school 

bezoeken? Wat is goed onderwijs? Welke 

functies en deskundigheden worden daarbij 

verlangd? Hoe kun je het een en ander 

realiseren? 

Beleid 

In het schoolplan onderwijs Grave staan onze 

beleidsvoornemens voor de komende jaren 

beschreven. In het jaarplan is dit voor één 

kalenderjaar voor onze locatie Grave verder 

uitgewerkt. 

- de ontdek- en werkhoeken; 

- de manier waarop instructiemomenten 

worden ingericht, waarbij niet de methode, 

maar de leerling de maat is voor de instructie; 

- het schoolbreed invoeren van dagtaken en 

weektaken, waarbij de leerling gedurende zijn 

schoolloopbaan steeds beter leert zelfstandig 

te plannen. 

Sinds enkele jaren werkt de afdeling SO met 

het BAS traject; Bouwen aan een Adaptieve 

School. De naam zegt het al: adaptief 

onderwijs is onderwijs dat wordt aangepast 

aan het niveau van de leerlingen. Niet het 

onderwijs, maar de leerling staat centraal. Dit 

is onderwijs op maat. Drie kernwoorden staan 

centraal bij adaptief onderwijs: relatie, 

competentie en autonomie. Dit houdt het 

volgende in: 

a De leerlingen kunnen samenwerken en 

omgaan met anderen; 

25


b De leerlingen hebben vertrouwen in eigen 

kunnen en dat dat terecht is wordt ook tegen 

hen gezegd; 

c De leerlingen voelen zich veilig en kunnen 

iets zelfstandig doen. 

“Leren leren” VSO 

Binnen het VSO is het doel van “leren leren” 

om het onderwijs meer aan te laten sluiten bij 

de kennis- en belevingswereld van de 

leerlingen en bij de vragen die leerlingen aan 

zichzelf en aan medewerkers stellen. Dit 

betekent dat de leerlingen leerstof verwerken 

en vaardigheden ontwikkelen op een wijze die 

het beste bij hen past. De thema’s hierbij zijn: 

een uitdagende leeromgeving, de 

veranderende rol van de leerkracht en meer 

leerling-initiatief. 

Een blijvend belangrijk onderdeel is het 

coachen van de leerlingen. Iedere week zijn 

hiervoor speciale lesuren gereserveerd. 

Binnen het praktijkonderwijs gaan de 

leerlingen door met het werken met 

prestaties. Hierdoor komt de samenhang van 

vakken en leerstof beter tot uitdrukking. 

Binnen de prestaties wordt veel aandacht 

besteed aan leerstofoverstijgende 

vaardigheden, zoals samenwerken, initiatieven 

nemen, overleggen, plannen, hulpvragen 

stellen en zelfstandig werken. De taak van 

iedere leerling bij de prestaties is gebaseerd 

op de leervragen die de leerling heeft gesteld. 

Om ook de leerlingen van het 

Praktijkonderwijs goed te kunnen volgen en 

vorderingen vast te leggen maken we gebruik 

van leer- en ontwikkelingslijnen. 

De leerlijnen gaan over het beheersen 

van bepaalde vaardigheden zoals bijvoorbeeld: 

het kunnen werken met Word of het kunnen 

schrijven van een brief. De ontwikkelingslijnen 

gaan over de persoonlijke ontwikkeling van de 

leerlingen zoals bijvoorbeeld omgaan met je 

beperking en zelfstandigheid. Deze leer- en 

ontwikkelingslijnen zijn terug te vinden in het 

portfolio van de leerling waarin de 

ontwikkeling wordt bijgehouden. 

Leergebiedoverstijgende doelen 

Om onze VMBO- en HAVO-leerlingen te helpen 

inzicht te krijgen in hun persoonlijke 

capaciteiten en vaardigheden zijn er voor de 

leergebiedoverstijgende kerndoelen “rubrics” 

ontwikkeld door het team. Deze rubrics zijn er 

voor de thema’s: sociaal vaardig, zelfkennis en 

zelfstandigheid. Twee keer per jaar scoort de 

leerling zichzelf op de rubrics en wordt ook 

gescoord door de mentor. Vervolgens hebben 

leerling en mentor een gesprek over deze 

score en worden de doelen voor een nieuwe 

periode vastgesteld. Op deze manier kunnen 

we de ontwikkeling van onze leerlingen ook op 

de leergebiedoverstijgende doelen volgen en 

vastleggen. Hiernaast worden de leerlingen 

uitgedaagd tot het uitvoeren van een 

maatschappelijke stage. Op het gebied van de 

leergebiedoverstijgende doelen is er een 

lessenpakket samengesteld waarmee er in het 

rooster structureel aandacht is voor de 

domeinen: sociaal-emotionele ontwikkeling, 

seksuele vorming en weerbaarheid. In het 

eerste en derde leerjaar volgen de leerlingen 

weerbaarheidslessen en lessen uit de methode 

“Leefstijl”. In het tweede en vierde jaar zijn er 

lessen Seksuele Vorming en Leefstijl. In het 

jaar dat de leerlingen het VSO verlaten volgen 

ze een training Omgangskunde en 

Empowerment. In deze training gaan ze aan 

de slag met hun eigen leervragen. Een 

26


onderdeel hiervan is: Omgaan met je visuele 

beperking in de maatschappij. 

Leerlingenparlement 

Aan het begin van het schooljaar zijn er 

verkiezingen onder de leerlingen van het VSO 

voor het leerlingenparlement. Het streven is 

om vanuit ieder leerjaar één 

vertegenwoordiger in het parlement te 

hebben. Het parlement bespreekt tijdens 

parlementsvergaderingen, samen met de 

coördinator voorstellen en meningen van 

leerlingen over allerlei zaken. De leefregels op 

het VSO en andere afspraken worden in 

overleg met het leerlingenparlement 

opgesteld. 

zodat de onderwijsleersituatie zo goed 

mogelijk op de behoefte van de leerling 

afgestemd wordt. Ook deze bezoeken kunnen 

aanleiding zijn voor het aanvragen van een 

onderzoek. 

Visueel onderzoek en 

gezondheidszorg 

Visuele onderzoeken vinden plaats aan het 

Diagnostisch Centrum van Visio in Grave. Alle 

kinderen die op school verblijven hebben een 

breed toelatingsonderzoek gehad. Waar nodig 

vinden vervolgonderzoeken plaats. 

Wij vinden het van groot belang dat alle 

kinderen jaarlijks voor controle naar de 

reguliere oogarts gaan. De visuele situatie van 

uw kind kan veranderen of de diagnose kan 

beter gesteld worden. 

Wij vragen u om de uitslag van de jaarlijkse 

controle aan de mentor door te geven om een 

optimaal onderwijsaanbod te kunnen bieden 

met goede afstemming van de visuele 

hulpmiddelen. Eventueel kan daarnaast een 

visueel functie onderzoek en 

hulpmiddelenonderzoek bij Visio zinvol zijn. De 

specialisten kunnen onder meer een advies 

geven over verantwoord fietsen, een advies 

geven over de juiste verlichting,een gesprek 

houden met de jongere over beleving, wensen 

en de te verwachten toekomst. 

Aanvragen voor een visueel functie onderzoek 

of voor hulpmiddelen kunt u neerleggen bij de 

mentor van uw kind. De lowvisionmedewerker 

bezoekt jaarlijks de groepen, 

Gezondheidszorg 

Om op school zo goed mogelijk voor uw kind 

te kunnen zorgen, is het van belang om over 

de juiste gegevens te beschikken. Daarom 

moeten de volgende gegevens op school 

bekend zijn: 

- Het gebruik van medicijnen: welke, hoeveel 

en wanneer? Ook is het belangrijk wijzigingen 

door te geven 

- Het gebruik van een leefregel: bijvoorbeeld 

een dieet of bepaalde zaken die niet mogen of 

kunnen 

- of er allergische reacties voor bepaalde 

stoffen of etenswaren zijn 

– een telefoonnummer waarop u altijd 

bereikbaar bent, ook als u een geheim 

telefoonnummer heeft. 

Daarnaast is het belangrijk dat gegevens, naar 

aanleiding van een bezoek aan een specialist, 

altijd doorgegeven worden. 

Schoolarts GGD 

Aan onze school is een schoolarts verbonden: 

de heer Ad Craaijo. Hij is werkzaam voor de 

GGD Hart van Brabant. In het kader van 

periodiek onderzoek onderzoekt de schoolarts 

jaarlijks enkele groepen leerlingen van onze 

27


school. Als u een vraag heeft voor de 

schoolarts, of als u een afspraak wilt maken 

kunt u bellen met GGD Hart van Brabant, Land 

van Cuijk, T 0900 46 36 43. 

Uitstroom 

De resultaten van het onderwijs SO 

Een belangrijk aspect van het onderwijs op 

onze school is dat iedere leerling in zijn eigen 

tempo en niveau de basisschool doorloopt. Het 

programma stemmen we af op de individuele 

mogelijkheden van de leerlingen. Aan het 

einde van de basisschool doen de leerlingen 

van de eindgroep mee aan de Cito-toets. Dit 

objectieve toetsinstrument geeft een aardige 

indicatie van het bereikte niveau van de 

leerlingen. De Cito-toets wordt alleen 

afgenomen bij de leerlingen die de leerstof van 

de basisschool grotendeels doorlopen hebben. 

De meeste leerlingen van de eindgroep 

stromen aan het eind van het schooljaar door 

naar onze VSO-afdeling of naar een school in 

het regulier onderwijs. In dat laatste geval 

krijgen ze vanaf dat moment begeleiding door 

een Ambulant Onderwijskundig Begeleider van 

Visio. De richtingen van uitstroom zijn zeer 

divers: van Praktijkonderwijs tot brugklas 

HAVO - VWO. 

Uitstroomcijfers SO 

Soort 

onderwijs 

2010- 

2011 

aantal 

2011- 

2012 

aantal 

2012- 

2013 

aantal 

VMBO VSO 8 8 8 

cluster 1 

PRO VSO 3 0 0 

cluster 1 

VMBO 

0 1 2 

regulier 

SO cluster 1 1 0 0 

SO cluster 3 0 0 1 

HAVO 0 1 0 

De resultaten van het onderwijs VSO 

De richtingen die onze leerlingen inslaan 

nadat ze het VSO hebben afgerond zijn zeer 

divers. Sommige leerlingen willen verder 

studeren, anderen gaan liever werken. De 

leerlingen die het VMBO hebben afgerond, 

hebben de startkwalificatie voor een MBOopleiding 

op zak. De leerlingen die de havoopleiding 

hebben afgerond, kunnen 

doorstromen naar een HBO-opleiding. De 

leerlingen die een individueel leertraject 

hebben gevolgd kunnen met de gevolgde 

route doorstromen naar het MBO (niveau 1 en 

soms niveau 2). Het is evenwel ook mogelijk 

om door te stromen naar een baan in het vrije 

bedrijf, een baan in de sociale werkvoorziening 

of een andere vorm van dagbesteding. De 

individuele leertrajecten worden afgesloten 

met certificaten en/of getuigschriften. Het 

Praktijkonderwijs wordt afgesloten met 

getuigschriften en een portfolio waarin de 

leerling heeft verzameld wat hij tijdens zijn 

schoolloopbaan heeft geleerd. Het vervolg op 

het praktijkonderwijs is meestal een baan in 

het vrije bedrijf, in de sociale werkvoorziening 

of een andere vorm van dagbesteding. Een 

enkele leerling gaat na afronding van het 

praktijkonderwijs naar het MBO (niveau 1). 

28


Schoolverlaters 

schooljaar 2010- 

2011 

2011- 

2012 

HAVO 1 1 1 

VMBO 4 5 5 

PRO 0 0 0 

AKA 1 1 1 

Uitstroomgegevens VSO 

Soort onderwijs 2010- 

2011 

2011- 

2012 

2012- 

2013 

HBO 1 1 1 

Regulier ROC 3 4 2 

AOC 0 0 1 

REA college 0 1 1 

Vroegtijdig de 2 0 0 

school verlaten 

Sociale 

0 1 0 

werkvoorziening 

Dagbesteding 0 0 1 

Arbeid 0 0 1 

HAVO regulier 0 0 1 

Samenwerkingsverbanden in de 

regio 

2012- 

2013 

Visio Onderwijs Grave werkt regelmatig samen 

met andere organisaties. Door samenwerking 

kunnen we de zorg aan onze leerlingen 

verbeteren en onze expertise verder 

ontwikkelen. 

Medewerkers van Visio Onderwijs Grave 

ontwikkelen zich voortdurend. Zo wordt de 

Master Sen gevolgd op Fontys Hogescholen en 

Hogeschool Utrecht. Windesheim verzorgt het 

PABO-aanbod voor medewerkers. 

Verschillende partners bieden ondersteuning 

om het onderwijsaanbod te professionaliseren. 

Enkele partners zijn: Hogeschool Utrecht 

Seminarium voor Orthopedagogiek (Leren 

leren, Bouwen Aan een Adaptieve school-BAS 

en ontwikkelingsvolgmodel) en landelijk werkt 

cluster 1 (Visio en Bartiméus) samen als het 

gaat over opbrengstgericht werken. 

Visio Onderwijs Grave heeft een 

samenwerkingsverband met de Radboud 

Universiteit in verband met onderzoeken naar 

o.a. eye-tracking en basisscript. Met de 

Universiteit Leiden bestaat de samenwerking 

o.a. uit het onderzoek naar een geschikt 

lettertype voor slechtziende leerlingen 

(Matilda) en onderzoeken naar diagnostisering 

voor visueel beperkte leerlingen met 

stoornissen in het autistisch spectrum(VB- 

ASS). 

De school van Visio onderwijs Grave is Calibris 

gecertificeerd. Dat betekent dat wij 

stagiair(e)s mogen aannemen van ROC’s 

niveau 3 en 4. Onze school kiest bewust voor 

derde en vierde jaars studenten vanwege de 

specifieke doelgroep. 

Visio Onderwijs Grave voert, waar nodig, 

overleg met andere scholen voor speciaal 

onderwijs binnen de regio. Ook werken we 

samen met instanties zoals MEE, IBN en 

Jeugdzorg. 

Ons team 

SO 

Binnen het SO is de groepsleerkracht van uw 

kind de centrale mentor en degene die het 

overzicht van het totale onderwijsproces 

bewaakt. Voor de dagelijkse ondersteuning 

werken enkele leraarondersteuners en 

klassenassistenten in de klassen. 

Vakleerkrachten geven muziek en 

bewegingsonderwijs (gym en zwemmen). 

VSO 

Binnen het VSO zijn er docenten geschoold als 

groepsleerkrachten, maar er zijn ook 

vakdocenten werkzaam. Bijna iedere docent is 

ook mentor van een groep leerlingen. Voor de 

dagelijkse ondersteuning zijn er 

onderwijsassistenten. 

Behalve leerkrachten, leraarondersteuners en 

onderwijsassistenten zijn er ook specialisten 

betrokken bij het onderwijs. 

29


Het gaat hier om specialismen als logopedie, 

oefentherapie, fysiotherapie, remedial 

teaching, mobiliteit, sociale vaardigheden en 

weerbaarheid. 

Aan de school zijn ook gedragswetenschappers 

en coördinatoren verbonden. De 

gedragswetenschappers voeren onderzoeken 

uit, begeleiden individuele leerlingen en waar 

nodig bieden ze ondersteuning aan de 

mentoren. 

De coördinatoren verzorgen de dagelijkse 

organisatie en ondersteunen 

onderwijsinhoudelijke onderwerpen. 

Specifiek voor de leerlingenbegeleiding is een 

commissie samengesteld (CvB) die bestaat uit 

de adjunct directeur, gedragswetenschappers 

en de coördinator. 

aan voor studenten die de richting 

orthopedagogiek aan een universiteit volgen. 

De meeste teamleden werken al geruime tijd 

op onze school. Hierdoor hebben ze veel 

ervaring opgedaan in het geven van 

onderwijs aan kinderen/jongeren met een 

visuele beperking. Ter aanvulling krijgt het 

team jaarlijks up-to-date scholing. Dit gebeurt 

zowel individueel, op speciale onderdelen en 

vakgebieden, als in teamverband. Er zijn op 

onze school leerlingen, die naast hun visuele 

problematiek nog andere aandachtsgebieden 

hebben, zoals autisme of NT2 onderwijs. Ook 

op deze terreinen proberen we het team 

optimaal te scholen. 

Om het team te coachen wordt een methode 

ingezet die SVIB heet. Dit staat voor School 

Video Interactie Training. Dit houdt in dat door 

gebruik te maken van video opnamen van een 

klassensituatie of leerling-situatie, gekeken 

kan worden naar groeimomenten en kansen 

voor de leerkracht om de leerling beter te 

helpen. 

Ieder schooljaar bieden we stagiair(e)s de 

mogelijkheid een deel van de opleiding op 

onze afdeling te volbrengen. Deze studenten 

volgen de opleiding voor onderwijsassistent, 

leraar Basisonderwijs of docent Voortgezet 

onderwijs. Daarnaast bieden we stageplaatsen 

Namen teamleden; 

- Domeindirecteur 

Marcel Janssen 

- Adjunct-directeur 

Willy Smits 

- Coördinatoren 

Marjon Franken en Cindy Bekkers 

- Leerkrachten SO 

Mieke van den Acker, Yvonne Bisseling, Koen 

Heijligers, Rian Kleisterlee, Caroline van der 

Logt, Noortje Opsteegh, Jeanne Schaap, 

Hanneke Straten, Saskia van Veen, Ester 

Verberk, Saskia Verbunt, Bart Wellens 

- Docenten VSO 

Marianne van Beers, Carla Beks, Don van 

Dijk, Marjolijn Graauwmans, Suzanne van de 

Broek, Pauline Janssen, Lenny Melssen, Jacky 

Peppinck, Tom van Riel, Paul Roeffen, Ineke 

Toll, Marie-José van Weegen 

30


- Leraarondersteuners 

Jeannette van den Brand, Ingrid van den 

Broek, Riekie Linders, Maritha Strik, André 

Vurens 

- Onderwijsassistenten 

Sylvia Ebbers, Dennis Franken, Evelien 

Strijbosch, Susan Cornelissen, Marij Hendriks 

(VSO) 

- Vakleerkrachten 

Bewegingsonderwijs: Ruud Dominicus, 

Martijn Vos 

Muziek: Mieke van der Ven 

- Specialisme leerkrachten 

Textiele werkvormen, handvaardigheid: 

Jeanne Schaap, Noortje Opsteegh 

Braille: Yolanda Hol, Caroline van de Logt 

Remedial teaching: Caroline van der Logt 

- Onderwijsondersteuning 

Gedragswetenschappers: Ed Lubbers, Anke 

Vinke, 

Maatschappelijk werk: Karin Baars 

Didactisch onderzoek: Lonny Hendriks 

Mobiliteitsinstructeur: Dorine Vollenberg (SO), 

Carolien Willemse (VSO) 

Computerinstructie: Don van Dijk 

Decaan: Marie-José van Weegen 

Stagebegeleiders: Pauline Janssen en Marie- 

José van Weegen 

Therapeuten 

Logopedie: Monique Verriet 

Oefentherapie: Paulien van Leesten 

Fysiotherapie: Marieke Graat (extern) tel: 

0486-473171 

- Algemene ondersteuning 

Hermine Pierik, en Joan Vrolijk 

Receptionist: Tom Greuter 

ICT: Richard de Bruin 

Secretaresse: Nadine Awuy 

Technische Dienst: Henk van Berkel, Johan 

Haller, Toon Verheijen 

Huishoudelijke Dienst: Pim Albers, Teresa 

Kerkhoff 

Jaarlijks hebben wij een aantal stagiair(e)s. 

Ouderparticipatie 

Hoe werken we samen met ouders? 

Wij hechten zeer aan actieve betrokkenheid 

van ouders bij de (schoolse) ontwikkeling van 

de kinderen. Wij zijn dan wel de 

ervaringsdeskundigen als het gaat om 

onderwijs aan slechtziende en blinde kinderen 

en jongeren; u vervult die rol als het gaat om 

de ontwikkeling van uw eigen kind. We 

proberen u zo goed mogelijk betrekken bij 

alles wat met uw kind te maken heeft. 

Dit doen wij op onze school door: 

- Gesprekken over het 

ontwikkelingsperspectief 

- Rapportbespreking: u kunt naar aanleiding 

van het rapport een gesprek aanvragen met 

de mentor van uw zoon of dochter. Ook kan 

het zo zijn dat de mentor u hiervoor 

uitnodigt. Indien gewenst, kan het gesprek 

ook telefonisch plaats vinden 

- Nieuwsbrieven: regelmatig ontvangt u een 

nieuwsbrief van school met daarin verslagen 

van excursies, activiteiten en actuele 

ontwikkelingen. 

- Ouderavonden en informatiebijeenkomsten: 

ieder schooljaar organiseren we een 

31


ouderavond en informatiebijeenkomsten. 

Tijdens deze dagen staan informatieuitwisseling, 

scholing en informele contacten 

met andere ouders centraal. 

- Huisbezoeken: als u of de school dit 

wenselijk acht, legt de maatschappelijk 

werkende, eventueel samen met de mentor, 

een huisbezoek af. 

- Via de Visio Onderwijs website: 

www.visio.org/Onderwijs (hier vindt u een 

link naar: Grave) kunnen ouders snel en 

direct zaken opzoeken die op school spelen 

en leven. 

Daarnaast zijn er op het SO nog extra 

contacten: 

- Heen-en-weer schriftje: kinderen in de 

onderbouw krijgen altijd een schriftje mee 

naar huis, waarin de leerkracht schrijft wat 

er op school gebeurt. U kunt in datzelfde 

schriftje informatie van thuis kwijt aan de 

leerkracht. Mocht het wenselijk zijn, dan is 

een schriftje ook in de midden- of 

bovenbouw te gebruiken. 

- Themabijeenkomsten en ouderdagen: ieder 

schooljaar zijn er bijeenkomsten waarop u 

een kijkje kunt nemen in de klas van uw kind 

en/of geïnformeerd wordt over een 

inhoudelijk onderwerp dat voor uw kind van 

toepassing is. Daarnaast kunt u natuurlijk 

altijd in overleg een afspraak maken met de 

groepsleerkracht voor een bezoekje aan de 

klas. 

- Feesten en vieringen: in de loop van het 

schooljaar organiseren we een aantal 

vieringen en feesten. Hiervoor ontvangt u 

een uitnodiging. 

- Mekkerus: twee keer per jaar verschijnt de 

Mekkerus, onze schoolkrant. Hierin schrijven 

leerlingen en medewerkers wat hen zoal 

bezighoudt. U als ouder kunt ook kopij 

aanleveren. 

Ouderbijdrage 

Aan de ouders vragen we ieder schooljaar een 

vrijwillige ouderbijdrage van € 25,00. Het 

bedrag dat we ontvangen wordt besteed aan 

activiteiten voor de leerlingen. Denk 

bijvoorbeeld aan de viering van Sinterklaas, 

Suikerfeest, Kerst, carnaval, Pasen, en 

buitenschoolse activiteiten. De ouderbijdrage 

wordt beheerd door de Oudercommissie. 

Ouders krijgen een brief thuis met informatie 

over hoe en wanneer ze kunnen betalen. 

Naast de ouderbijdrage vraagt de school ook 

een tegemoetkoming in de kosten van de 

werken/of kampweken. 

32


Oudercommissie 

Visio onderwijs Grave heeft een 

oudercommissie. In de oudercommissie zitten 

ouders van het SO en het VSO. Deze groep 

van enthousiaste ouders vergadert regelmatig 

over zaken die betrekking hebben op het 

onderwijs dat Visio Grave biedt. 

Contactpersoon voor het SO is 

Yvonne Jans, tel: 06-2394024 e-mail: 

sander.yvonne.jans@home.nl . Voor het VSO 

is dat Frency Putters, tel: 0412-484803 

e-mail: frencyputters@gmail.com . 

Medezeggenschapsraad 

Er zit een delegatie van ouders in de 

Medezeggenschapsraad (MR) van Visio. Die 

raad geeft advies en instemming over allerlei 

beleidszaken van Visio, en Visio Onderwijs. In 

de bijlage vindt u de namen van de leden. 

Veiligheid 

We kiezen voor een positieve benadering naar 

de leerlingen die heel duidelijk en transparant 

is. Het beleid bij incidenten is direct gericht op 

gedragsverandering bij betrokkenen. Er is dan 

altijd een “op maat” benadering van de 

situatie. Er worden geen standaard afspraken 

gemaakt over hoe te handelen bij 

vechtpartijen, diefstal en pestgedrag. Voor 

iedereen moet duidelijk zijn dat er een grens is 

overschreden. Incidenten hebben altijd 

consequenties voor de betrokken leerlingen. 

Bij incidenten bepaalt de adjunct-directeur of, 

en op welke wijze, ouders geïnformeerd 

worden. Bij diefstal en zedenzaken doet de 

school altijd aangifte. In andere situaties 

wordt een afweging gemaakt of er aangifte 

wordt gedaan. We stimuleren ouders en 

leerlingen om ook aangifte te doen. De 

schoolregels worden regelmatig met de 

leerlingen besproken. 

Wetten en regels 

De veilige school 

De afgelopen jaren hebben we veel aandacht 

besteed aan het beleid rondom een veilige 

school. De leerlingen moeten zich veilig 

kunnen voelen. Behalve duidelijke schoolregels 

zijn er mogelijkheden voor weerbaarheidlessen 

en wordt er in de klas veel aandacht besteed 

aan de sociale en emotionele aspecten. In de 

bovenbouw en het VSO wordt een cyclus van 

weerbaarheidlessen gegeven. Enkele docenten 

hebben hiervoor een speciale opleiding 

gevolgd. Op onze school hebben we 

gedragsregels. Ze zijn tot stand gekomen in 

samenspraak met de leerlingen. 

Twee keer per jaar nemen we de regels door 

met de leerlingen: aan het begin van een 

nieuw schooljaar en aan het begin van een 

nieuw kalenderjaar. Zo blijven ze “leven” bij 

iedereen. Bij overtreding van bepaalde regels 

horen soms gewoon mondelinge correcties. 

Echter bij het overtreden van de regels 

rondom pesten, schelden, pijn doen, vernielen, 

niet ophouden en schuttingtaal horen altijd 

sancties. De aard van de sancties wordt per 

groep vastgesteld, door de leerlingen en de 

leerkracht. 

Gedragsregels SO 

Gedragsregels onderbouw: 

- we pesten en schelden niet 

- we doen elkaar geen pijn 

- we lachen elkaar niet uit 

- we doen niets bij een ander, wat je zelf ook 

niet wil 

- we stoppen als iemand stop zegt 

33


- we praten niet door elkaar 

- we luisteren naar elkaar 

- we zeggen geen woorden die niet netjes zijn 

- we komen niet aan de spullen van een ander 

- we zijn zuinig op alle spullen 

- we helpen elkaar als het nodig is 

Gedragsregels bovenbouw: 

- we pesten niet 

- we schelden niet, schelden doet pijn 

- we doen elkaar geen pijn 

- we luisteren naar elkaar 

- we behandelen een ander zoals je zelf ook 

behandeld wilt worden 

- we gaan netjes om met onze eigen spullen 

en die van een ander 

- we houden op als iemand zegt dat je moet 

ophouden 

- we helpen elkaar als het nodig is 

- we gebruiken geen schuttingtaal 

- we zijn eerlijk, eerlijkheid duurt het langst 

Leefregels voor de leerlingen van het 

VSO 

1. Je komt op tijd in de les, zodat de les op 

een goede manier kan beginnen. Als je te laat 

bent beoordeelt de leerkracht of je om een 

geldige reden te laat bent. 

2. Je zorgt er voor dat je de schoolspullen die 

je in de les nodig hebt altijd bij je hebt in een 

stevige boekentas of rugzak. Zo kun je goed 

en plezierig werken en hoef je geen spullen te 

lenen. 

3.Tijdens de lessen is het stil op de gang en in 

de aula. 

4. Het gebruik van telefoons tijdens de les is 

niet toegestaan. Als je je telefoon meeneemt 

in de les, zet je hem uit en geef je hem af aan 

de docent. 

5. Je mag alleen op internet als je daarvoor 

toestemming van de docent hebt gekregen. 

6. In de school draag je geen jas, pet of 

zonnebril tenzij het een advies is van de 

oogarts. Deze spullen draag je buiten of 

gebruik je in je vrije tijd. 

7.. Eten en drinken doe je niet in de klas tenzij 

er getrakteerd mag worden. 

8. Als je tijdens pauzes hebt gegeten en/of 

gedronken ruim je je eigen spullen op. Een 

schone en ordelijke omgeving werkt voor 

iedereen positief. 

9. Als je een screening mobiliteit hebt gehad, 

vaardig bent bevonden en toestemming hebt 

van je ouders mag je vanaf de 2e klas het 

schoolplein af in de grote pauze. 

10. Je spreekt op school Nederlands, zodat 

iedereen je kan verstaan. 

11. We zorgen samen voor een veilige school. 

Het maken van discriminerende opmerkingen, 

pesten, het uiten van bedreigingen, schelden 

en vloeken wordt op onze school niet 

toegestaan. Het is belangrijk dat iedereen zich 

veilig, op z’n gemak en geaccepteerd voelt. 

We gaan met respect met elkaar om. 

12. We hebben een rookvrije school dus is 

roken in de school niet toegestaan Roken 

levert gevaar op voor de gezondheid van jezelf 

en anderen. 

13. Het gebruik van energiedrankjes (Red Bull 

e.d.) op school, op het schoolterrein en tijdens 

de door school georganiseerde activiteiten 

elders is niet toegestaan. 

14. Het is niet toegestaan op school, op het 

schoolterrein en tijdens de door school 

georganiseerde activiteiten elders onder 

invloed van drugs te verkeren. Ook mag je 

niet in het bezit zijn van drugs, drugs 

gebruiken of drugs verhandelen. Drugs leveren 

gevaar op voor je gezondheid en drugs kunnen 

je gedrag nadelig beïnvloeden. 

15. Het gebruik van alcohol op school, op het 

schoolterrein en tijdens de door school 

georganiseerde activiteiten elders is niet 

toegestaan. Op feesten, schoolwerkweken en 

andere door de school georganiseerde 

activiteiten worden aan leerlingen onder de 16 

jaar geen alcoholische dranken verstrekt. Aan 

leerlingen van 16 jaar en ouder kan beperkt 

alcoholgebruik worden toegestaan. Het is 

bovendien verboden op alle door de school 

georganiseerde activiteiten dranken mee te 

brengen. Alcohol levert gevaar op voor je 

gezondheid en kan je gedrag nadelig 

beïnvloeden. 

34


16. Wees zuinig op de spullen van jezelf, van 

een ander en van de school. Bij het kwijtraken 

of beschadigen van spullen van de school of 

van een ander word je aansprakelijk gesteld. 

17. Het is niet toegestaan om zonder 

schriftelijke toestemming van de 

geportretteerde foto-, film-, of geluidsmateriaal 

te publiceren. 

18. Iedereen krijgt een kluisje toegewezen. 

Hierin kunnen tassen en waardevolle spullen 

worden opgeborgen. Verlies van de sleutel 

moet gemeld worden bij de mentor of adjunctdirecteur. 

Een nieuwe sleutel kost € 5,00. 

Verlof 

Voor ieder verlof moeten de ouders of 

verzorgers schriftelijk of telefonisch 

toestemming vragen aan de adjunct-directeur 

(geldt alleen voor jongeren onder de 18 jaar; 

jongeren van 18 jaar en ouder mogen zelf 

schriftelijk of mondeling toestemming vragen). 

Voorbeelden voor verlof zijn een bezoek aan 

tandarts, ziekenhuis, UWV of bruiloft. Verder 

zijn de leerlingen zelf verantwoordelijk voor 

het nakomen van afspraken rond stages en 

therapieën. Hetzelfde geldt voor afspraken 

met bijvoorbeeld de medische, pedagogische 

of psychologische dienst. 

- Toestemming om Grave in te gaan 

Leerlingen die van hun ouders toestemming 

hebben om Grave in te gaan, mogen dat ook 

in een vrij uur of tijdens een deel van de 

middagpauze. 

Ziekmeldingen 

Indien uw kind vanwege ziekte of om een 

andere reden niet of pas later op de dag op 

school kan komen, moet u dit zo spoedig 

mogelijk melden bij de mentor of coördinator 

en wel voor aanvang van het eerste lesuur. 

(bij ziekte op de dag zelf tussen 8.00 - 8.30 

uur, T 088 58 58 250) en bij Visio Wonen & 

Dagbesteding (T088 585 85 00). Leerlingen 

die stage lopen moeten zich tijdig op school en 

op het stageadres afmelden. 

Praktische zaken van A tot Z 

SO 

Schooltijden 

Maandag 08.45 uur – 15.15 uur 

Dinsdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Woensdag 08.45 uur – 12.15 uur 

Donderdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Vrijdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Ochtendpauze is van 10.15 uur - 10.30 uur. 

Lunchpauze van 12.15 uur - 13.15 uur. 

* Opmerking m.b.t. de woensdag: 

de kleuters en de MB-leerlingen onder de 7 

jaar zijn de hele dag vrij. 

Vakanties 

De overheid stelt elk jaar de vakantieperiodes 

vast, vooral in verband met de 

vakantiespreiding. Wij houden ons zoveel 

mogelijk aan het advies van de overheid. 

Vakantierooster en studiedagen SO/VSO 2013- 

2014 Koninklijke Visio - Onderwijs Grave 

1e schooldag na de zomervakantie 2013: 

donderdag 15 augustus 2013 

Extra vrije dagen 

De data van deze extra vrije dagen zijn nog 

niet bekend. 

Vakantierooster 2013-2014 

Herfstvakantie 

maandag 14-10-2013 t/m vrijdag 18-1-2013 

Kerstvakantie 

35



Voorjaarsvakantie 


Pasen 

vrijdag 18-4-2014 t/m maandag 21-4-2014 

Meivakantie 


Hemelvaart 

donderdag 29-5-2014 

Pinksteren 

maandag 9-6-2014 

Zomervakantie 


Studiedagen SO/VSO 

De data van de studiedagen zijn nog niet 

bekend. 

Lunchpakket, fruit en tussendoortjes 

Alle leerlingen blijven in de middagpauze over. 

Ze brengen hun eigen lunchpakketje mee. Ook 

tijdens de pauzes in de ochtend en middag 

(kleuters) kunnen de kinderen een stuk fruit of 

een boterham eten, geen snoep en chips. 

Kampbijdrage 

Een schoolkamp is een wezenlijk onderdeel 

van het schoolprogramma en een belangrijk 

onderdeel van de lessen. Jaarlijks gaan enkele 

groepen op kamp. Tijdens deze kampen leren 

de kinderen veel: zelfstandigheid, 

zelfredzaamheid, samenwerken en oriëntatie 

in een vreemde ruimte. Voor het kamp wordt 

een bijdrage gevraagd van € 60,00. 

Werkweek 

Een aantal groepen gaat niet op kamp en 

betaalt dan ook geen kampbijdrage. Deze 

groepen hebben een werkweek in en rond de 

school. In deze week worden verschillende 

activiteiten georganiseerd, binnen een van te 

voren gekozen thema. Voor deze leerlingen 

vragen wij een bijdrage van € 30,00 

Traktaties 

Wanneer uw kind voor zijn of haar verjaardag 

op school wil trakteren, dan mag dat. Wel 

verzoeken wij u dit op een bescheiden en 

gezonde wijze te doen. 

Opvang in de ochtend en overblijven 

Het merendeel van de leerlingen komt per taxi 

naar school. Vanaf kwart over acht vangen 

een leerkracht en een klassenassistent deze 

leerlingen op. Tussen de middag blijven de 

leerlingen over en eten in de klassen. Daarbij 

zijn medewerkers van school aanwezig. 

Buitenschoolse activiteiten 

Binnen het SO worden enkele buitenschoolse 

activiteiten ondernomen. Deze activiteiten 

duren in principe nooit langer dan één dag. 

Aan deelname zijn doorgaans geen extra 

kosten verbonden. 

Lesuitval 

De lesuitval binnen het SO is minimaal. 

Vergaderingen en besprekingen zijn zoveel 

mogelijk na schooltijd. Bij ziekte van een 

leerkracht wordt er direct naar een andere 

oplossing gezocht. We sturen de leerlingen 

nooit naar huis. 

Gym- en zwemkleding 

De leerlingen krijgen op school gym- en 

zwemlessen. 

Benodigdheden voor de gymles: 

- broekje en shirt 

- voor de buitenlessen sportsokken en 

36


sportschoenen 

- handdoek in verband met verplicht douchen 

De zwemlessen worden gegeven in ons eigen 

(binnen)zwembad. 

Benodigdheden voor de zwemles: 

- zwemkleding 

- handdoek 

Wij verzoeken u heel dringend handdoeken, 

zwem- en gymkleding en sportschoenen van 

een naam te voorzien. 

Bibliotheek 

Onze school beschikt over een eigen 

bibliotheek met boeken in zwartdruk en 

braille. De boeken zijn vooral bedoeld voor het 

lezen in de klas. De brailleboeken lenen we uit, 

als kinderen thuis willen lezen. We kunnen niet 

vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk het 

is om zelfstandig te kunnen lezen. Daarom 

stimuleren wij kinderen ook buiten school te 

lezen. Kinderen kunnen lid worden van de 

bibliotheek thuis; de leerlingen die bij Wonen 

& Dagbesteding wonen van de bibliotheek in 

Grave. Voor het aanvragen van leesboeken en 

romans in braille en op Daisy cd-rom kunnen 

leerlingen terecht bij het loket 

www.aangepast-lezen.nl , T 070 3381 500. Tot 

18 jaar is lidmaatschap gratis. Voor jongeren 

bestaan er tijdschriften in braille, in gesproken 

vorm en in vergrote druk. Voor abonnementen 

kunt u terecht bij Dedicon Grave. Hieraan zijn 

kosten verbonden. U vindt hierover informatie 

op de site www.anderslezen.nl . 

Vervoer van en naar school 

Het vervoer van leerlingen valt onder de 

verantwoordelijkheid van de ouders, 

verzorgers en de leerlingen. Dit betekent dat 

u de kinderen zelf naar en van school of het 

stageadres brengt en haalt, of u regelt het 

vervoer, via de gemeente, met een taxibedrijf. 

Graag vernemen wij van u aan het begin van 

het schooljaar de naam en het 

telefoonnummer van het taxibedrijf. De 

maatschappelijk werker kan u eventueel 

behulpzaam zijn bij het regelen van 

taxivervoer. 

Activiteiten 

In de loop van het schooljaar vinden 

verschillende activiteiten plaats. We 

organiseren bijvoorbeeld activiteiten rondom 

Sinterklaas, Suikerfeest, Kerstmis, Nieuwjaar 

en carnaval. De precieze data van deze 

vieringen geven wij u op tijd door via de 

“nieuwsbrief voor ouders” of per brief. Om het 

jaar is er een open dag. 

VSO 

Schooltijden 

Maandag 08.45 uur – 15.15 uur 

Dinsdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Woensdag 08.45 uur – 12.15 uur 

Donderdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Vrijdag 08.45 uur – 15.15 uur 

Ochtendpauze van 10.15 uur - 10.30 uur. 

Lunchpauze van 12.00 – 12.45 uur. 

Vakanties 

De overheid stelt elk jaar de vakantieperiodes 

vast, vooral in verband met de 

vakantiespreiding. Wij houden ons zoveel 

mogelijk aan het advies van de overheid. 

Vakantierooster en studiedagen SO/VSO 2013- 

2014 Koninklijke Visio - Onderwijs Grave 

1e schooldag na de zomervakantie 2013: 

donderdag 15 augustus 2013 

37


Extra vrije dagen 

De data van deze extra vrije dagen zijn nog 

niet bekend. 

Vakantierooster 2013-2014 

Herfstvakantie 


Kerstvakantie 


Voorjaarsvakantie 


Pasen 

vrijdag 18-4-2014 t/m maandag 21-4-2014 

Meivakantie 


Hemelvaart 

donderdag 29-5-2014 

Pinksteren 

maandag 9-6-2014 

Zomervakantie 


Studiedagen SO/VSO 

De data van de studiedagen zijn nog niet 

bekend. 

Lunchpakket, Cup a soup, fris en snoep 

De leerlingen die in de lunchpauze overblijven, 

brengen hun eigen lunchpakket mee naar 

school. Het VSO heeft een winkeltje. 

Leerlingen dragen de (gedeelde) 

verantwoordelijkheid voor prijzen, 

assortiment, inkoop, boekhouding en 

bemanning van het winkeltje. Leerlingen 

kunnen er snoep, hartige snacks, Cup-a-soup 

en frisdrank kopen. 

Te laat komen, afwezigheid, overblijven 

Onze leerlingen hebben een eigen 

verantwoordelijkheid. Wij verwachten dat zij 

minimaal vijf minuten voor aanvang van de 

eerste les van de ochtend en middag op school 

zijn. De afspraken met taxi’s moeten zo 

gemaakt worden, dat op tijd aanwezig zijn 

mogelijk is. Als er problemen zijn met op tijd 

aanwezig zijn, dan moet de leerling dit tijdig 

doorgeven aan de mentor. Afwezigheid moet 

zo snel mogelijk, vóór aanvang van het eerste 

lesuur, gemeld worden bij de coördinator. Als 

deze niet aanwezig is: melden bij de receptie 

(T 088 585 82 50). De leerlingen blijven 

tussen de middag, onder begeleiding van 

medewerkers, op school over. De leerlingen 

mogen vanaf klas 2, alleen met schriftelijke 

toestemming van de ouders, vanaf 12.15 uur 

het stadje in. 

Lesuitval 

We proberen lesuitval zoveel mogelijk te 

voorkomen, maar soms is dit onvermijdelijk. 

Bij uitval van een les blijven leerlingen op 

school. Hier werken ze verder aan hun 

vakwerkplannen en/of wordt de les door 

andere docenten waargenomen. 

Schoolwerkweek 

De schoolwerkweek staat ieder jaar op de 

activiteitenkalender. De schoolwerkweek is 

voor iedere leerling een verplichte activiteit. 

De kosten die verbonden zijn aan deze week 

bedragen € 150,00. Dit bedrag kan in een keer 

betaald worden, maar het is ook mogelijk om 

gespreid te betalen. 

Sponsoring 

Het is de verantwoordelijkheid van de school 

om leerlingen onder schooltijd te beschermen 

tegen ongewenste invloeden. Daarom voert de 

school een terughoudend beleid ten aanzien 

van sponsoring. 

Gym- en zwemkleding 

Onze leerlingen krijgen op school gym- en 

zwemlessen. 

Benodigdheden voor de gymles: 

- broekje en een shirt 

- voor de buitenlessen ook sportsokken en 

sportschoenen 

- handdoek in verband met verplicht douchen. 

De zwemlessen worden gegeven in ons eigen 

(binnen)zwembad. Benodigdheden voor de 

zwemles: 

- zwemkleding 

- handdoek. 

38


Wij verzoeken u heel dringend handdoeken, 

zwem- en gymkleding en sportschoenen van 

een naam te voorzien. 

Schoolbenodigdheden 

Het is belangrijk dat leerlingen een stevige 

boekentas hebben, zodat de boeken goed 

opgeborgen kunnen worden. Schade door 

onzorgvuldig omgaan met de boeken van 

school, brengen we in rekening bij de ouders. 

Dezelfde regeling geldt eveneens voor het 

kwijtraken van boeken van school en het 

toebrengen van schade aan hulpmiddelen van 

de school. Op school wordt voor studieboeken 

ook gebruik gemaakt van diverse 

schermleessoftware, zoals Supernova, Daisyspeler, 

iPod en iPad. Leerlingen zorgen zelf 

voor goed schrijfmateriaal, liniaal, gum, 

passer, geo-driehoek, rekenmachine 

(eventueel in overleg met de mentor), een 

headset (koptelefoon met microfoontje) en 

schriften (tenzij ze gebruik moeten maken van 

schriften met speciale lijnen). Vanaf de eerste 

schooldag moeten de leerlingen gebruik 

maken van een agenda. Er bestaan 

tegenwoordig ook agenda's (APP's) die 

speciaal zijn ontwikkeld voor onze doelgroep 

(volledig toegankelijk). Voor de 

iPad/iPod/iPhoner's onder de leerlingen kan dit 

natuurlijk ook een mooie optie zijn. 

gratis onderwijsversie zie: 

https://itunes.apple.com/nl/app/vipagenda/id6 

03540053?mt=8 

(inclusief leesrooster, puntenlijst.) 

Ook kun je een agenda op A4 formaat aan je 

mentor vragen. 

Voor leerlingen die al goed om kunnen gaan 

met een computer/laptop wordt de 

zelfredzaamheid enorm vergroot als zij in het 

bezit zijn van een USB-stick. Leerlingen zijn 

zelf verantwoordelijk voor het meenemen en 

gebruiken van de eigen hulpmiddelen. 

Huiswerkklas 

Leerlingen kunnen op dinsdag en/of donderdag 

deelnemen aan de huiswerkklas. De 

huiswerkklas begint om 15.20 uur en eindigt 

om 16.05 uur. Een leerkracht van het VSO is 

hierbij aanwezig. Inschrijvingen voor de 

huiswerkklas gelden voor minimaal een half 

schooljaar. 

Bibliotheek 

Het VSO beschikt over een eigen bibliotheek 

met boeken in zwartdruk en luisterboeken 

(alleen leesboeken, geen studieboeken). Het 

lenen van de boeken is mogelijk via de 

docenten. Leerlingen kunnen ook lid worden 

van de bibliotheek in de eigen woonplaats. 

Voor het aanvragen van leesboeken en romans 

in braille of schermleessoftware voor iPod, 

iPad en Daisy cd-rom kunnen leerlingen 

terecht bij het loket www.aangepast-lezen.nl, 

39


T 070 33 85 00 070 3381 500. Tot 18 jaar is 

lidmaatschap gratis. Voor jongeren bestaan er 

tijdschriften in braille, in gesproken vorm en in 

vergrote druk. Voor abonnementen kunt u 

terecht bij Dedicon Grave. Hieraan zijn kosten 

verbonden. U vindt hierover informatie op de 

site www.anderslezen.nl . 

Vervoer van en naar school 

Het vervoer van leerlingen valt onder de 

verantwoordelijkheid van de ouders, 

verzorgers en de leerlingen. Dit betekent dat u 

de kinderen zelf naar en van school of het 

stageadres brengt en haalt, of u regelt het 

vervoer, via de gemeente, met een taxibedrijf. 

Graag vernemen wij van u aan het begin van 

het schooljaar de naam en het 

telefoonnummer van het taxibedrijf. De 

maatschappelijk werker kan u eventueel 

behulpzaam zijn bij het regelen van 

taxivervoer. 

Omdat wij onze leerlingen opvoeden tot 

zelfstandige burgers hebben wij ervoor 

gekozen om hen vanaf de bovenbouw van het 

VSO, waar mogelijk, zelfstandig te laten 

reizen. 

Rapporten 

De VMBO- en HAVO- leerlingen ontvangen 

twee keer per schooljaar een rapport over de 

schoolvorderingen: rond Kerstmis en voor het 

begin van de zomervakantie. De mentoren 

reiken de rapporten uit en ze bespreken de 

rapporten met de leerlingen. U kunt naar 

aanleiding van het rapport een gesprek 

aanvragen met de mentor van uw kind. Ook 

kan de leerkracht zelf u hiervoor uitnodigen. 

Indien gewenst, kan het gesprek ook 

telefonisch plaats vinden. De PRO-leerlingen 

houden hun vorderingen bij in hun portfolio. 

Dit wordt minimaal 1 keer per jaar, tijdens de 

ontwikkelingsperspectiefbespreking, met 

ouders besproken. 

Activiteiten 

In de loop van het schooljaar vinden er 

verschillende activiteiten plaats. We 

organiseren bijvoorbeeld activiteiten rond 

Sinterklaas, Suikerfeest, Kerstmis, Nieuwjaar 

en carnaval. Eens per twee jaar is er 

een open dag. Om het jaar wordt er een 

buitenlandse ski- en stedenreis georganiseerd 

voor de leerlingen van het laatste en 

voorlaatste schooljaar. In de laatste week van 

het schooljaar werken alle leerlingen aan een 

project. In juni vindt de schoolwerkweek 

plaats. Daarnaast zijn er nog “officiële” 

activiteiten, zoals schriftelijke examens, 

mondelinge examens, praktijkexamens en de 

diploma-uitreiking. De data van deze laatste 

activiteiten geven wij u op tijd door via de 

“nieuwsbrief voor ouders” of per brief. 

40


41


Raad van Toezicht, Raad van 

Bestuur, medezeggenschap, 

klachtenregeling en 

informatieverstrekking 

Raad van Toezicht Koninklijke Visio 

Dhr. drs. E.F. Stoové (voorzitter) 

Mw. J. van Vliet MHA (vicevoorzitter) 

Dhr. Drs. G. Joosten 

Dhr. prof. Dr. F.F.H. Rutten 

Dhr. prof. dr. G.P.M. Luyten 

Dhr. Z. Arslan 

Mw. drs. J.Ch. Pawlikowski 

Raad van Bestuur Koninklijke Visio 

Dhr. drs. M. (Marten) de Bruine, MBA 

(voorzitter) 

Dhr. A.J.G. (Jo) Triepels, MHA 

Wat is de medezeggenschapsraad (mr) 

en wie zitten er in? 

Visio Onderwijs bestaat formeel uit drie 

onderwijsinstellingen, die ieder twee of drie 

schoollocaties hebben. Per onderwijsinstelling 

is er een medezeggenschapsraad zodat er 

medezeggenschapsraden bestaan voor Zuid, 

Midden en Noord. De mr wordt gevormd door 

ouders en personeelsleden, waarbij er 

evenveel zetels zijn voor ouders als voor 

personeelsleden. De omvang van de mr is 

afhankelijk van het aantal leerlingen en het 

aantal schoollocaties. De mr van Zuid heeft 

zes zetels voor ouders en zes zetels voor 

personeelsleden. De mr-en van Midden en 

Noord bestaan uit twee zetels voor ouders en 

twee zetels voor personeelsleden. 

Wat doet de mr? 

De mr praat mee over alles wat met de school 

van uw kind te maken heeft. De directie moet 

ieder belangrijk besluit voorleggen aan de mr. 

De rechten en bevoegdheden van de mr staan 

beschreven in de Wet Medezeggenschap op 

Scholen (WMS). De mr heeft 

instemmingsrecht en adviesrecht over zaken 

die van wezenlijk belang zijn. De ouder- en 

personeelsgeleding van de mr moeten 

bijvoorbeeld gezamenlijk instemmen met de 

schoolgids en het schoolreglement. 

Gezamenlijk moeten ze adviseren over de 

deelname aan een onderwijskundig 

experiment. Daarnaast heeft de oudergeleding 

instemmingsrecht over de besteding van de 

vrijwillige ouderbijdrage. In een aantal 

gevallen moet de directie advies vragen aan 

de mr over hun plannen met de school. De mr 

kan ook ongevraagd een standpunt kenbaar 

maken aan de directie. De directie moet ieder 

advies dat de mr geeft serieus nemen, maar 

hoeft de adviezen niet over te nemen. 

Gemeenschappelijke 

medezeggenschapsraad (gmr) 

Voor Visio Onderwijs als geheel bestaat een 

gemeenschappelijke medezeggenschapsraad 

die periodiek overleg voert met het bestuur. 

De gmr bestaat net als de mr uit een 

oudergeleding en een personeelsgeleding. 

Voor iedere geleding zijn zes zetels 

beschikbaar, zodat er in totaal twaalf zetels 

zijn. Een belangrijk deel van de gmr-leden is 

tevens mr-lid. Ook zonder mr-lid te zijn, is het 

echter mogelijk om gmr-lid te worden. De gmr 

praat mee over alle zaken die betrekking 

hebben op het gehele onderwijs van Visio. De 

gmr heeft instemmingsrecht over een nieuw 

instellingsplan voor Visio Onderwijs of 

wijzigingen in de onderwijskundige 

doelstellingen. Ook wordt instemming 

gevraagd wanneer er plannen zijn voor een 

fusie. Gezamenlijk moeten de ouder- en 

personeelsgeleding adviseren over het 

strategisch beleidsplan en wijzigingen in de 

organisatiestructuur. 

Lid worden van de mr of de gmr? 

In de mr en gmr bent u dicht bij de bron. U 

bent snel op de hoogte van nieuwe 

ontwikkelingen en beleidszaken in het 

onderwijs van uw kind. Denk en praat erover 

mee. Door uw deelname aan de mr of gmr 

krijgt u inzicht in de manier waarop Visio 

Onderwijs met financiën, personeel en 

42


voorzieningen omgaat. Uw stem wordt 

gehoord en u hebt dus daadwerkelijk invloed. 

De mr en de gmr vergaderen een aantal keer 

per jaar. De mr-vergaderingen vinden plaats 

in de regio (Zuid, Midden of Noord) waarvoor 

de mr is ingesteld. De gmr-vergaderingen 

vinden in Huizen plaats. Af en toe wordt er een 

studieavond georganiseerd over een 

onderwerp dat door de mr of gmr zelf bepaald 

is. De reiskosten worden voor de mr- en gmrleden 

vergoed en u als ouder ontvangt een 

presentievergoeding van € 50,00 per 

bijgewoonde vergadering, met een maximum 

van zes vergaderingen per jaar (voor een 

voorzitter of secretaris bedraagt de vergoeding 

€ 60,00). 

Is na het lezen van deze informatie uw 

nieuwsgierigheid gewekt, hebt u belangstelling 

voor deze dankbare taak of wilt u eerst wat 

meer weten? Neem dan gerust contact met 

ons op. U kunt ons bereiken via de volgende 

e-mailadressen: 

mr Zuid: mrzuid@vsio.org | mr Midden: mr- 

IOSB@visio.org | mr Noord: mrvon@visio.org 

| gmr: gmr@visio.org. 

Klachtenregeling 

Het is van groot belang dat de school een 

veilige leeromgeving biedt. De leeromgeving 

moet vrij zijn van ongewenste 

omgangsvormen zoals seksuele intimidatie, 

agressie en geweld. Het klimaat op onze 

scholen moet zo zijn, dat leerlingen, docenten 

en andere medewerkers goed op de hoogte 

zijn van het beleid rondom ongewenste 

omgangsvormen én dat zij zich vrij voelen om 

onregelmatigheden te melden. 

Visio heeft een klachtenregeling voor 

leerlingen, cliënten en hun ouders. Binnen 

deze regeling zijn duidelijke procedures 

geformuleerd, zodat iedere klacht serieus en 

met zorg wordt behandeld. 

Klacht indienen 

Er zijn twee manieren om een klacht in te 

dienen. De eerste mogelijkheid is het 

bespreken en behandelen van uw klacht of 

onvrede in onderling overleg, dus met de 

betrokken medewerker en eventueel de 

schoolleiding. De tweede mogelijkheid – of 

wanneer de eerste manier niet tot de 

gewenste oplossing heeft geleid – is het 

indienen van een formele klacht bij de 

onafhankelijke Klachtencommissie voor 

cliënten en leerlingen. 

Bespreking en behandeling van de klacht in 

onderling overleg 

Als een klacht in onderling overleg tussen 

ouders, leerling, medewerker en schoolleiding 

goed wordt besproken, dan leidt dit vaak tot 

een aanvaardbare oplossing. De ouders en de 

leerling kunnen hierbij hulp krijgen van een 

externe vertrouwenspersoon. Een 

vertrouwenspersoon kan ondersteunen bij het 

verwoorden van de klacht of kan advies en 

informatie geven. Koninklijke Visio kiest voor 

externe vertrouwenspersonen omdat 

leerlingen of ouders zich vaak beter durven te 

uiten bij mensen die onafhankelijk zijn. 

Behandeling door de Klachtencommissie voor 

cliënten en leerlingen 

Het indienen van een klacht bij de 

Klachtencommissie betekent dat een meer 

formele procedure in gang wordt gezet dan het 

bespreken van de klacht met de direct 

betrokkenen. De Klachtencommissie is een 

onafhankelijke commissie waarvan de leden 

niet aan Visio verbonden zijn. De 

Klachtencommissie onderzoekt de klacht en 

stelt de betrokken partijen in de gelegenheid 

om hierop een toelichting te geven. De 

Klachtencommissie doet een uitspraak in 

termen van “ongegrond”, “gegrond” of 

“gedeeltelijk gegrond”. Ook kan de 

Klachtencommissie aanbevelingen doen om 

opnieuw optreden van de klacht te voorkomen 

of ter verbetering van een situatie. 

43


Meer informatie en contact 

Op de website van Koninklijke Visio vindt u 

onder het kopje “Over Visio” het onderwerp 

”Klachtenregeling”. Via die pagina kunt u de 

volledige klachtenregeling downloaden en treft 

u de gegevens van de externe 

vertrouwenspersoon en de Klachtencommissie 

aan. 

Ongevallenverzekering 

Voor de leerlingen van de scholen is een 

ongevallenverzekering afgesloten. Ook tijdens 

evenementen in schoolverband zoals bij een 

schoolkamp of tijdens stage is de verzekering 

van toepassing. Bagage is bij 

schoolactiviteiten niet verzekerd. Ook schade 

aan kleding of brillen is niet via de school 

verzekerd. Diefstal van goederen valt evenmin 

onder de verzekering van de school. 

Privacy 

Persoonsgegevens van de leerling worden 

verwerkt met inachtneming van de regels van 

de Wet bescherming persoonsgegevens. 

Relevante gegevens van de leerling worden 

opgenomen in het leerlingendossier en alleen 

gebruikt voor het doel waarvoor ze zijn 

opgenomen. Wanneer de leerling naast 

onderwijs, aanvullende zorg- of 

dienstverlening binnen Visio ontvangt 

(conform een overeenkomst) dan hebben 

degenen die direct betrokken zijn bij de 

uitvoering van de zorg- of 

dienstverleningsovereenkomst inzage in de 

gegevens, voor zover dit nodig is voor 

uitoefening van hun werkzaamheden. 

Schorsen en verwijdering 

Ondanks alle aandacht die wordt besteed aan 

het bieden van een veilig klimaat binnen Visio 

Onderwijs – er is bijvoorbeeld een protocol 

aanwezig over het voorkomen en aanpakken 

van (cyber-)pesten – kan het voorkomen dat 

de veiligheid van medeleerlingen of 

medewerkers op enigerlei wijze in gevaar 

wordt gebracht door een leerling. Er zal dan 

direct een gesprek volgen met de leerling en 

zijn ouders/verzorgers. Eventueel kan de 

adjunct-directeur besluiten tot schorsing voor 

een bepaalde periode. De schorsing wordt 

schriftelijk bevestigd en in kopie gestuurd aan 

het bevoegd gezag, de leerplichtambtenaar en 

de Inspectie van het Onderwijs. Als het 

schorsen niet het gewenste effect heeft, dan 

kan het verwijderen van de leerling van een 

school een vervolgstap zijn. De directie 

raadpleegt in dat geval de betrokken leraar en 

gaat een gesprek aan met de 

ouders/verzorgers. Vervolgens zal de directie 

het bevoegd gezag adviseren over het 

verwijderen van de leerling en dit advies 

voorzien van een deugdelijke motivering. 

Wanneer de ouders/verzorgers het niet eens 

zijn met het besluit, dan kunnen zij dit binnen 

zes weken schriftelijk kenbaar maken. Hierop 

moet het bevoegd gezag binnen vier weken 

reageren. De school heeft een 

inspanningsverplichting van acht weken om 

voor de leerling een geschikte andere school 

te vinden. De leerplichtambtenaar en de 

Inspectie van het Onderwijs worden op de 

hoogte gesteld. 

Informatieverstrekking door de school 

aan gescheiden ouders 

Als ouders scheiden, dan behouden zij meestal 

beiden het ouderlijk gezag over hun kind, ook 

al woont het kind maar bij één ouder. De 

school behandelt deze ouders gelijkwaardig en 

zal hen allebei informeren over het 

functioneren en de ontwikkeling van hun kind. 

Dit betekent dat beide ouders worden 

uitgenodigd voor ouderavonden en 

rapportbesprekingen en dat zij beiden de 

rapporten krijgen toegestuurd. De nietverzorgende 

ouder hoeft dus niet zelf om 

informatie te vragen. Als na een scheiding één 

van de ouders het ouderlijk gezag krijgt 

toegewezen, dan verstrekt de school alleen 

informatie aan de gezaghebbende ouder. 

44


Adressen scholen 

Koninklijke Visio 

Aanmelding en informatie 

Cliëntservicebureau T 088 585 85 85 

www.visio.org/onderwijs 

Onderwijs Amsterdam 

>>> so en vso 

Slotermeerlaan 103 

1063 JN Amsterdam 

T 088 585 60 00 

onderwijsamsterdam@visio.org 

Onderwijs Breda 

>>> (v)so-mb 

Galderseweg 65 

4836 AC Breda 

T 088 585 82 00 

onderwijsbreda@visio.org 

Onderwijs Grave 

>>> so, vso en (v)so-mb 

Tijdelijk adres 1 juli 2013 tot 1 augustus 2014 

St Elizabethstraat 4 - 6 

5361 HK Grave 

T 088 585 82 50 

onderwijsgrave@visio.org 

Oud Bussummerweg 76 

1272 RX Huizen 

T 088 586 17 00 

onderwijshuizen@visio.org 

Onderwijs Rotterdam 

>>> so, vso en (v)so-mb 

Heindijk 4 

3079 PM Rotterdam 

T 088 585 83 30 

onderwijsrotterdam@visio.org 

Visio ambulante onderwijskundige begeleiding 

AOB Zuid-Nederland 

Heindijk 4 

3079 PM Rotterdam 

T 088 58 58 299 

aobrotterdam@visio.org 

AOB Noord-Nederland 

Oud Bussummerweg 76 

1272 RX Huizen 

T 088 586 17 00 

aobhuizen@visio.org 

Onderwijs Haren 

>>> (v)so-mb 

Rijksstraatweg 284 

9752 CL Haren 

T 088 585 75 00 

onderwijsharen@visio.org 

Onderwijs Haren 

>>> so 

Rummerinkhof 6a 

9751 SL Haren 

T 088 585 75 00 

onderwijsharen@visio.org 

Onderwijs Huizen 

>>> so en (v)so-mb 

45


Afkortingen en begrippen 

aob ambulante onderwijskundige begeleiding 

AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten 

NCL Neuronale Ceriod Lipofuscinosis 

CCE Centrum voor Consultatie en Expertise 

CIZ Centrum Indicatiestelling Zorg 

CSB Cliëntservicebureau 

CvO Commissie van Onderzoek 

cvi cerebrale visuele inperking 

CvB Commissie van Begeleiding 

gmr gemeenschappelijke 

medezeggenschapsraad 

INK Instituut Nederlandse Kwaliteit 

kdv kinderdagverblijf 

mb meervoudige beperking 

vvb visuele en verstandelijke beperking 

mr medezeggenschapsraad 

OCW Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen 

ov oudervereniging 

PRO praktijkonderwijs 

(v)so (voortgezet) speciaal onderwijs 

zmlk zeer moeilijk leren kinderen 

ZON Zorg in Onderwijs 

cluster 1 alle scholen voor leerlingen met een 

visuele beperking 

consulententeam team van deskundigen dat 

geraadpleegd kan worden bij probleemgedrag 

van leerlingen met autisme 

didactische benadering de wijze van 

overdracht van kennis en vaardigheden 

expertise specifieke deskundigheid 

fysieke herinrichting de aanpassingen in de 

leeromgeving zowel binnen als rondom de 

school 

groepsplan geheel van doelen die gebaseerd 

zijn op de leerroute waarin de leerlingen in die 

groep zich bevinden 

individueel plan verbijzondering van doelen 

die voor de desbetreffende leerling niet in het 

groepsplan staan 

indicatie-aanvraag aanvraag bij het CIZ 

voor een AWBZ-vergoeding voor één of 

meerdere functies 

leerlijn aanwijzingen om met tussendoelen te 

komen tot een kerndoel 

leerlingvolgsysteem stapjes om de 

ontwikkeling te volgen en als basis te dienen 

voor het bepalen van de beginsituatie 

leerroute pakket van 

kerndoelen/tussendoelen behorende bij een 

bepaalde categorie 

leerlingen 

leren leren visie binnen het onderwijs waarbij 

de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid 

van de leerling centraal staat 

motorische ontwikkeling ontwikkeling van 

het bewegingssysteem 

observatiebespreking bespreking met 

ouders naar aanleiding van een 

observatieperiode van een leerling 

onderwijs-zorgarrangement totaal van 

onderwijs- en zorgdoelen die binnen de 

onderwijstijd gesteld worden 

onderwijsvoorwaardelijke zorg zorg die 

nodig is om onderwijs mogelijk te kunnen 

maken voor een leerling 

oriëntatie en mobiliteit zelf bewust worden 

waar je je bevindt in de ruimte en je daarin 

kunnen verplaatsen 

pedagogisch klimaat creëren van een 

omgeving waarin opvoedkundig verantwoord 

gewerkt wordt 

pedagogische benadering de 

opvoedkundige benadering van de leerling 

toelatingscriteria wettelijk vastgestelde 

criteria waaraan een leerling moet voldoen om 

te worden toegelaten 

tyltylschool school voor leerlingen met een 

lichamelijke en verstandelijke beperking 

uitstroommogelijkheden mogelijkheden ná 

school, zoals betaalde arbeid, gesubsidieerde 

arbeid of dagopvang 

verwijzers voorwerpen (of delen ervan), 

plaatjes, foto’s en/of tekens die verwijzen naar 

een handeling, een ruimte of een activiteit 

zelfredzaamheid het zich zelfstandig kunnen 

redden bij alledaagse handelingen 

zintuiglijke ontwikkeling ontwikkeling van 

de zintuigen, zoals visus, gehoor, tast, geur en 

smaak 

46


Toelatingscriteria 

Kinderen met visuele functiestoornissen die 

belemmerend zijn voor het 

onderwijsleerproces en de participatie in de 

onderwijsleeractiviteiten, kunnen worden 

toegelaten. Na de aanmelding worden 

verschillende oogheelkundige onderzoeken 

verricht en gegevens verzameld. Vervolgens 

wordt er besloten of iemand wel of niet wordt 

toegelaten. 

Schema ten behoeve van de indicatie 

Enkelvoudige beperking 

Oogheelkundig In combinatie met Toelating 

gezichtsscherpte =< 0,3 

en/of gezichtsveld =< 30° 

en/of hemianopsie 

en/of leesvisus =< 0,25 

Ja, altijd (behoort tot de doelgroep). 

gezichtsscherpte 0,3 – 0,5 - 

- 

- 

stoornissen in de lagere visuele functies 

(visueel sensorische functies en/of 

oculomotore functies) (bijvoorbeeld: 

specifieke functiestoornissen, zoals 

contrast-gevoeligheid en 

licht(over)gevoeligheid; 

gezichtsveldbeperking anders dan een 

concentrische beperking 0,5 - 

- 

stoornissen in de lagere en/of hogere 

visuele functies zoals beschreven bij 

gezichtsscherpte 0,3 – 0,5 

interdisciplinair afwegen of er vanuit 

visuele beperkingen in het dagelijks 

leven en/of cerebrale aandoeningen van 

het visueel systeem voldoende 

indicaties zijn voor toelating tot 

onderzoek 

Toelating indien: 

1. 

2. 

3. 

de visuele beperking samenhangt 

met meetbare visuele stoornissen 

de visuele beperking leidt tot 

participatieproblemen 

er geen alternatieve verklaring voor 

de participatieproblemen 

aanwijsbaar is 

Uitsluitend bij het voldoen aan alle 

hiervoor genoemde drie punten is een 

toelating voor behandeling/ 

begeleiding geïndiceerd 

47


Voor leerlingen met een gezichtsscherpte van 

0,3 tot 0,5 kan toelating plaatsvinden wanneer 

op basis van onderzoek geconstateerd wordt 

dat de leerling overwegend is aangewezen op 

een orthopedagogische en orthodidactische 

benadering. 

Leerlingen met een meervoudige 

beperking 

Leerlingen met visuele en verstandelijke 

beperkingen worden leerlingen met 

meervoudige beperkingen genoemd. Voor 

deze leerlingen gelden de toelatingscriteria op 

visueel gebied zoals hierboven beschreven. 

Ernstige meervoudige beperkingen 

Naast een visuele en verstandelijke beperking 

kan er sprake zijn van een motorische 

beperking, autisme, progressieve 

ziektebeelden, epilepsie, spraaktaalproblematiek 

en/of slechthorendheid. 

Genoemde bijkomstige beperkingen zijn geen 

criteria voor 

toelating. Bij toelating is het echter wel 

belangrijk om zicht te krijgen op de ernst en 

de mate van de bijkomstige beperking(en). Zo 

kan de inzet van de behandelingen en 

therapieën zo goed mogelijk geïntegreerd 

worden binnen het dagelijkse onderwijs aan de 

leerling. Als er sprake is van kinderen met 

zeer ernstige gedragsproblemen of als 

duidelijk aantoonbaar is dat het kind geen 

ontwikkelingsmogelijkheden heeft, dan kan 

het niet worden toegelaten. Als er sprake is 

van een grote persoonlijke zorgbehoefte en/of 

extra ondersteunende begeleiding van een 

kind op het gebied van algemene dagelijkse 

levensverrichtingen, dan kan er worden 

verzocht extra zorgbegeleiding te faciliteren 

vanuit Zorg in Natura of het 

persoonsgebonden budget (pgb) van de 

leerling. 

48


Nuttige adressen 

Alle locaties van Visio zijn te vinden op 

www.visio.org onder het kopje “Adressen”. De 

routebeschrijving naar de scholen kunt u 

vinden bij de “Adressen onderwijs”. 

FOVIG 

(Federatie Ouders Visueel Gehandicapten) 

Postbus 110 

5120 AC Rijen 

www.fovig.nl/contact@fovig.nl 

Oogvereniging 

Postbus 2344 

3500 GH Utrecht 

T 030 299 28 78 

www.oogvereniging.nl/info@oogvereniging.nl 

Ooglijn (informatiepunt bij oogproblemen) 

T 030 294 54 44 

Stichting Oogfonds Nederland 

Postbus 2086 

3500 GB Utrecht 

T 030 254 57 11 

www.oogfonds.nl/info@oogfonds.nl 

World Wide Vision 

(levert producten voor mensen met een 

visuele, auditieve en/of leesbeperking) 

Luxemburgstraat 7 

5061 JW Oisterwijk 

T 013 528 56 66 

info@worldwidevision.nl 

www.worldwidevision.nl 

T 070 33 81 550 

www.aangepastlezen.nl/klanten@aangepastlez 

en.nl 

Dedicon 

Postbus 24 

5360 AA Grave 

T 0486 48 64 86 

info@dedicon.nl 

www.dedicon.n 

Stichting Uitgeverij XL 

Westvlietweg 68 R 

2495 AA Den Haag 

T 070 367 60 58 

info@uitgeverijxl.nl 

www.uitgeverijxl.nl 

Uitgeverij Grote Letter Bibliotheek 

Postbus 26 

1390 AA Abcoude 

T 0294 28 50 20 

vragen@groteletter.nl 

www.groteletter.nl 

OV-Begeleiderskaart 

www.ns.nl/cs/Satellite/reizigers/service/de-ovbegeleiderskaart 

Onderwijsinspectie 

Voor vragen aan de Inspectie van het 

Onderwijs kunt u contact opnemen met: 

T 0800 50 10 (gratis) 

www.onderwijsinspectie.nl 

Iris Huys 

(levert hulpmiddelen voor slechtziende en 

blinde mensen) 

James Wattstraat 13 b 

2809 PA Gouda 

T 0182 52 58 89 

www.irishuys.nl 

Aangepast Lezen 

Postbus 84010 

2508 AA Den Haag 

49


Routebeschrijving 

M.i.v. 1 juli 2013 tijdelijk gehuisvest op: 

Elisabethstraat 4-6 

5361 HK Grave 

Komend vanuit de richting Utrecht - Den 

Bosch (A2) 

• Den Bosch - Nijmegen (A 50). 

• Afslag Oss-Oost, Schaijk, Grave. (N 324) 

• Einde afrit richting Schaijk, Grave. 

• Blijf de weg volgen. Bij de stoplichten gaat u 

rechtdoor. (aan rechterkant staat een grote 

muur met kleurtjes;gevangenis) De volgende 

straat slaat u rechtsaf ( N 321). Na 200 meter 

ziet u aan de rechterzijde Visio. 

Komend vanuit de richting Utrecht - 

Arnhem (A 12) 

• Arnhem - Nijmegen - Den Bosch (A 50). 

• Afslag Wijchen en de volgende afslag weer 

Wijchen. 

• Aan het einde van de afslag gaat u rechtsaf. 

Bij de T-splitsing linksaf (Grave staat 

aangegeven). 

• Bij de rotonde rechtdoor en na enkele 

kilometers bij de T-splitsing rechtsaf richting 

Grave. 

• Als u over de brug bent, gaat u de 

verkeerslichten voorbij en dan de eerste afslag 

links (er staat daar een Mariakapelletje). Dit is 

de St. Elisabethstraat. Na 200 meter ziet u 

Visio aan uw rechterzijde. 

Openbaar vervoer 

• Vanuit 's-Hertogenbosch lijn 90 richting 

Grave. Halte: Busstation Grave 

• Vanuit Nijmegen lijn 99 richting Uden of lijn 

9 richting Grave. Halte: Busstation Grave 

• Vanuit Eindhoven lijn 121 richting Uden of 

lijn 152 richting Uden tot Uden, vanaf Uden 

lijn 99 richting Nijmegen. Halte: Busstation 

Grave 

• In alle gevallen stapt u uit bij het busstation 

in Grave. U loopt het stadje in en helemaal 

rechtdoor. Op de T-splitsing steekt u, bij het 

stoplicht, over en vervolgt uw weg naar 

rechts. Na 50 meter ziet u Visio aan uw 

linkerkant. 

• Voor actuele vertrektijden kunt u het beste 

contact opnemen met de informatielijnen van 

het openbaar vervoer (0900 - 9292). 

Komend vanuit de richting Venlo (A 73) 

• Afslag Cuijk. Aan het einde van de afslag 

gaat u rechtsaf richting Grave. 

• Deze weg moet u blijven volgen tot u bij 

Grave bent (u rijdt dan op de dijk langs de 

Maas). De weg maakt een linkse bocht. 

Daarna bevindt Visio zich aan uw linkerzijde. 

50

Visio Onderwijs 

Visio Onderwijs is er voor kinderen van vier tot twintig 

jaar met een visuele beperking, al dan niet in combinatie 

met een andere beperking. Visio Onderwijs biedt speciaal 

onderwijs (so), voortgezet speciaal onderwijs (vso) en 

onderwijs aan kinderen met een meervoudige beperking 

(mb). 

“Perspectief voor elk kind” is een belangrijk uitgangspunt 

van ons onderwijs. We willen als onderwijsinstelling 

íeder kind, ongeacht zijn individuele beperkingen, een 

perspectief voor de toekomst bieden. 

Zeventig procent van de kinderen met een visuele 

beperking gaat naar een gewone school met behulp van 

ambulante onderwijskundige begeleiding door Visio. 

Daarnaast heeft Visio zeven scholen: in Amsterdam 

(so en vso), Breda (mb), Grave (so, vso, mb), Haren 

(twee locaties: so en mb), Huizen (so en mb) en 

Rotterdam (so, vso en mb). 

De kerndoelen zoals die binnen het reguliere onderwijs 

gelden, zijn het uitgangspunt en er bestaat voor leerlingen 

vanaf twaalf jaar de mogelijkheid om deel te 

nemen aan praktijkonderwijs, vmbo of havo. 

Koninklijke Visio 

expertisecentrum 

voor slechtziende en 

blinde mensen 

www.visio.org 

Volg ons op:

Schoolgids - Visio

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?