INTENTIENOTA ERFGOEDCONVENANT - Erfgoedcel Aalst

1.4. Erfgoedactoren
1.4.1 Lokaal
1.4.1.1. Stedelijk
1.4.1.1.1. Stedelijk museum
Reeds in 1901 besliste het stadsbestuur van Aalst om een stedelijk museum op te richten.
Vanaf 1903 werd dit museum beheerd door de hiertoe opgerichte ‘Oudheidkundige Kring van
de Stad en het voormalige Land van Aalst’, die zich als doel stelde archeologische en
historische voorwerpen uit het hele Land van Aalst te verzamelen én te bestuderen. Dit
betekent dus dat het museum van Aalst van in den beginne ruimer dan een louter
stadsmuseum was opgevat. Het verzamelgebied besloeg het volledige grondgebied van het
voormalige Land van Aalst, en de Oudheidkundige Kring zette dan ook een actief
verwervingsbeleid op om allerlei archeologische, historische, archivalische en folkloristische
objecten te verzamelen. In 1911 verhuisde men van het Oud-Hospitaal naar het Oud-
Schepenhuis, waar het museum, samen het met stadsarchief, tot 1969 gehuisvest bleef. Na de
Eerste Wereldoorlog werd de Oudheidkundige Kring niet meer heropgestart, en nam het
stadsbestuur het beheer van het museum over. Na een grondige restauratie (1959-1969) van
het Oud-Hospitaal nam het stedelijk museum met zijn archeologische, geschied- en
heemkundige collecties hier het kloostergedeelte en kapel van in. Ook werden volop tijdelijke
tentoonstellingen georganiseerd. Wanneer in 1994 de Academie voor Schone Kunsten haar
gebouwen van het Oud-Hospitaal verliet, kwam het hele complex vrij voor het stedelijk
museum. Een restauratie- en herinrichtingsprogramma werd opgestart, dat op 10 september
2000 resulteerde in de opening van de eerste fase: de vernieuwde vroegere ‘ziekenzalen’, die
nu plaats bieden aan vaste thematische opstellingen rond Louis Paul Boon, priester Daens en
het Daensisme, het Aalsterse carnaval, Valerius De Saedeleer en twee ruime zalen voor
tijdelijke tentoonstellingen. Een moderne infrastructuur met onthaalruimte, lift, toiletten en bar
vervolledigde dit bouwprogramma. In de jaren erna werd dit aangevuld door de restauratie van
de neogotische gebouwen tot moderne reserves, administratieve, educatieve en technische
ruimtes. Wat de restauratie van het oude kloosterpand en kapel (de oudste en mooiste
gebouwen) betreft, werd ervoor geopteerd om stapsgewijze in verschillende fasen te werken.
Hierdoor zal de definitieve herinrichting van het museum een zeer geleidelijk proces worden:
één voor één zullen vernieuwde thematische opstellingen, passend in een nieuw
museumconcept, gerealiseerd worden.
Het vernieuwde Stedelijk Museum Aalst wordt nu volledig herdacht en geheroriënteerd tot een
modern, hedendaags museum met veel aandacht voor educatieve werking en
publieksparticipatie. Dit is een complex proces, met oog voor inspraak en expertise
(stuurgroep), waarbij tevens het bouwtechnische dossier van de restauratie van het gebouw
een belangrijke rol speelt. Er werd geopteerd om het verhaal van stad en regio te vertellen in
één dynamisch, sterk publieksgericht verhaal, opgebouwd rond enkele belangrijke
aandachtspunten (ontwikkeling van de vroegmiddeleeuwse stad, Dirk Martens, Pieter Coecke
en de renaissance, de industrialisatie van de negentiende eeuw met de opkomst van het
Daensisme en de beschrijving ervan door Louis Paul Boon, carnaval, Valerius De Saedeleer,
..). Is het uitgangspunt van het Stedelijk Museum Aalst het vertellen van het verhaal van stad en
regio, toch worden ook voldoende ‘boven-regionale’ aspecten belicht, waardoor de inhoud een
ruimere, meer universele betekenis krijgt. Zo zijn er verschillende deelaspecten die een ruim
publiek van buiten de regio zeker kunnen aanspreken (Valerius De Saedeleer, het Daensisme,
Louis Paul Boon, Dirk Martens en de renaissance, ..). Belangrijk is dat al deze aspecten
integraal deel uitmaken van het volledige verhaal, dat ze een onlosmakelijke eenheid vormen.
Centraal in dit geheel wordt de ontvangst-, oriëntatie- en documentatiezaal (de ‘gastentafel’),
waar de bezoeker een overzicht krijgt van het hele verhaal van stad en regio en een aanduiding
van de verschillende onderwerpen die verder in het museum kunnen uitgediept worden. Tevens
biedt een bibliotheek- en documentatieruimte de mogelijkheid om de verscheidene
Intentienota erfgoedconvenant 20