Open dag met een missie

Open dag met een missie
Dierenkliniek Wolvega maakt zich hard voor zorgdierteam
Cindy Schwering
Het eerste zorgdierteam van de provincie Friesland komt in Wolvega,
als het aan dierenarts Aline Noordam van Dierenkliniek Wolvega ligt.
De open dag van dit jaar werd aangegrepen om het onderwerp zorgdier
eens goed op de kaart te zetten.
Dit jaar worden kosten nog moeite
gespaard. Deze jaarlijkse open dag
pakken de medewerkers van de Dierenkliniek
Wolvega fors uit. In en om de
kliniek worden tal van activiteiten
georganiseerd. Vooral jeugdige dierenliefhebbers
kunnen vandaag hun hart
ophalen. Een springkussen, een kinderboerderij,
een puzzeltocht en zelfs een
tochtje op een echte kameel behoort
vandaag tot de mogelijkheden op het
terrein van de dierenkliniek. Hoewel
het weer anders doet vermoeden, is het
thema dit jaar ‘vakantie en huisdieren’.
Ondanks het druilerige weer is de
opkomst enorm. Ook niet zo vreemd,
want het programma heeft veel leuks
in petto.
Puzzelroute door de kliniek
Wie de kliniek binnenstapt, ziet allemaal
pijlen op de grond. “Dat is de
puzzelroute”, verklaart één van de
assistentes die bezoekers bij de deur
welkom heet. “Via die route word je
vanzelf door de hele praktijk geleid”.
Met het wedstrijdformulier in de hand
begin ik aan de route die als eerste
naar de wachtkamer leidt waar de
hoofdprijs – een hondenfietskar – al
staat te pronken. De vragen zijn niet
altijd even gemakkelijk. Hoeveel bloedwaardes
meet het Vet-ABC apparaat?,
Welke gasnarcose gebruiken we om
dieren onder narcose te houden?, Hoeveel
soorten programma’s heeft de
autoclaaf? Gelukkig lopen er genoeg
medewerkers van de kliniek rond die
bereid zijn om de puzzelaars op weg te
helpen. “We willen natuurlijk graag
vertellen over onze nieuwe methoden
en apparaten, maar wel op een leuke
manier”, verklaart Noordam de keuze
voor de puzzelroute. “Op deze manier
stellen mensen vragen over datgene
dat wij graag onder de aandacht willen
brengen.”
Vakantiebeurs voor dieren
De hele dag door worden er demonstraties
gegeven, waaronder doggydance
en frisbeeën met de hond. Eén
van de meest indrukwekkende demonstraties
is die van hulphond Indy. Aan
een half woord van haar baasje heeft
deze uitstekend opgeleide hulphond
genoeg. In een mum van tijd weet
Indy op commando de schoenen en
sokken van haar aan de rolstoel
Een kijkje achter de schermen.
gekluisterde baasje uit te trekken. Maar
ook het pakken van de autosleutels en
zelfs het afrekenen bij de kassa is voor
Indy geen probleem. Wie meer wil
weten over hulphonden en de opleiding
hiervan, kan terecht aan de
kraam op de vakantiebeurs. Stichting
hulphond is slechts één van de vertegenwoordigers
op deze vakantiebeurs
voor dieren. “Dit jaar is het thema van
De Week van het Huisdier dieren en
vakantie. We vonden het leuk om hierbij
aan te sluiten en hebben dit vormgegeven
in een vakantiebeurs”, legt
dierenarts Aline Noordam uit.
De vakantiebeurs wordt – heel toepasselijk
– gehouden in een grote tent
naast de kliniek. De braderieachtige
opzet en feestelijke aankleding zorgen
2 • augustus 2008

Een voedingsadvies gaat er altijd in.
gelijk voor het ultieme vakantiegevoel.
“Wat voor dier wil je dat ik voor je
maak?”, vraagt een vrolijke clown aan
een geschminkt meisje. In een handomdraai
heeft de clown een hondje
van de ballon weten te maken. Ondertussen
worden er in de kliniek naast de
tent lezingen gehouden over dierengedrag
en teken en tekenbestrijding.
“Wie het interessant vindt om een van
de lezingen bij te wonen, kan daar zo
naar binnen lopen. Maar mensen kunnen
er ook voor kiezen op deze vakantiebeurs
rond te blijven lopen. We bieden
dit bewust heel vrijblijvend aan”,
zegt Noordam. “In het verleden hebben
we al eens vaker lezingen georganiseerd,
maar daarbij viel de opkomst
altijd tegen. Om de opkomst te vergroten
combineren we de lezingen dit jaar
daarom met allerlei leuke activiteiten
eromheen.”
Uiteindelijk hebben meer dan zeshonderd
mensen de open dag bezocht. “We
zijn meer dan tevreden”, aldus Noordam.
“De opkomst was boven verwachting,
maar bovenal was de sfeer
erg goed. En niet onbelangrijk: ik heb
de indruk dat het minisymposium over
zorgdieren gaat bijdragen aan de vervolgstap
in het realiseren van een
zorgteam. De aanwezigen waren positief
verrast en onder de indruk van
wat ze daar te horen hebben gekregen.
Ik ben ervan overtuigd dat we hierdoor
weer een stapje dichter bij ons doel
zijn gekomen!”
Liefde op pootjes
De loods naast de kliniek is voor de
gelegenheid omgebouwd tot ‘congrescentrum’.
Rond het middaguur start
hier het minisymposium. “Ondertussen
draait de open dag gewoon door, dus
het zal af en toe misschien wat rommelig
zijn”, waarschuwt Noordam de
toehoorders alvast. En inderdaad, het
programma moet gelijk al worden
omgegooid omdat op het moment
suprème de techniek het laat afweten
en het geplande filmpje niet kan worden
afgespeeld. Ook de aanwezigheid
van enkele honden die af en toe al
blaffend van zich laten horen, dragen
bij aan een ongedwongen sfeer. Terwijl
medewerkers zich buigen over het
technische mankement wordt er geïnventariseerd
wat voor mensen er zoal
op het symposium zijn afgekomen. Op
de vraag of er mensen van zorginstellingen
aanwezig zijn, schieten verscheidene
handen omhoog. Maar ook
augustus 2008 • 3

Voor meer informatie over Hippische Psychotherapie: www.rainbowranch.nl
Voor meer informatie over Zorgdier Nederland: www.zorgdier.nl
blijken er mensen aanwezigen die
overwegen om vrijwilliger te worden,
een paardentrainer, medewerkers van
de GGZ en een medewerker van
Bezoekdier en Therapiehond Nederland.
Dan blijkt het technische euvel te
zijn opgelost en kan het filmpje worden
afgespeeld. De titel ‘Liefde op poo
tjes’ zegt niets teveel. De DVD laat ons
kennismaken met mevrouw Koopmans
die in een verzorgingstehuis woont.
Mevrouw Koopmans heeft vroeger zelf
een hond gehad waarvan een grote
foto naast haar bed staat te pronken.
Als de vrijwilligers met de zorghond
haar kamer binnenkomen, fleurt
mevrouw Koopmans al op. Terwijl de
zorghond plaatsneemt op een kleedje
op haar bed, zingt mevrouw Koopmans
met de vrijwilligers liedjes van vroeger.
Ondertussen krijgt de golden
retriever af en toe een brokje en een
knuffel van haar. Niet minder aangrijpend
is het fragment over een jongetje
uit Kenia dat met eigen ogen heeft
moeten zien hoe zijn moeder werd verkracht
en waarvan zijn vader is vermoord.
Zodra het jongetje mag wandelen
en spelen met de hond, kruipt het
getraumatiseerde jongetje langzaam uit
zijn schulp. Maar we zien ook mensen
met een verstandelijke handicap die
zichtbaar genieten van de afleiding en
het gezelschap van een zorghond.
Paard als therapie
Na het filmpje is het woord aan Géza
Kovács, psycholoog aan de Praktijk
voor Hippische Psychotherapie en
Begeleiding Veluwe (HPBV) en de
Rainbow Ranch. Kovács staat op het
punt om te promoveren op de effecten
van deze ‘paardentherapie’. “Hippische
Psychotherapie is een nieuwe vorm
van psychotherapie”, legt hij uit. “Bij
deze vorm van therapie worden paarden
ingezet. Vooral bij jongeren slaat
deze therapie heel goed aan. Zo hebben
we een aantal goede resultaten
bereikt bij de jongeren die slachtoffer
zijn geworden van de brand in Volendam.
Je kunt je voorstellen dat het
voor een zestienjarige ‘niet cool’ is om
met een psycholoog in een hokje te
gaan praten.”
Kovács laat een filmpje zien van één
van de slachtoffers van de Volendambrand
die vertelt over haar ervaringen
met de therapie. “Ik heb lange tijd de
grote meid gespeeld, gedaan alsof er
niets aan de hand was. Op de ranch
was er geen ontkomen aan; ik werd
daar keihard met mijn neus op de feiten
gedrukt. Wat ik zelf zo geweldig
aan deze therapie vond, is dat je gelijk
resultaten ziet en het geleerde in de
praktijk kan brengen.”
De Rainbow Ranch bevindt zich in
Spanje. “Hier gaan de patiënten een
hele week naartoe”, vertelt Kovács.
“Hier zijn allerlei dieren aanwezig,
maar vooral de paarden worden ingezet
als therapie. Het paard wordt als
verlengstuk van de therapie gebruikt,
vooral metaforisch. Een paard kan een
patiënt heel goed een spiegel voorhouden.
Voelt een paard spanning, dan
merk je dat gelijk aan het paard. Paarden
zijn heel gevoelige dieren, daarom
zijn ze zo geschikt om therapeutisch in
te zetten.”
“En na die week?”, wil een van de toehoorders
weten. “We hebben ook een
ranch op de Veluwe. Daar vindt de
nazorg plaats, want natuurlijk ben je
er niet met één weekje. Maar in die
ene week is vaak wel een enorme
sprong voorwaarts gemaakt. Hoe lang
een cliënt nazorg nodig heeft, verschilt
van cliënt tot cliënt”, aldus Kovács.
Zorghond Dino als grote steun
Dan vertelt Manja Planting wat haar
zorghond Dino voor haar betekent.
“Zonder Dino had ik hier nu niet
gestaan”, vertrouwt ze de aanwezigen
toe. Bij mevrouw Planing is pas laat
ontdekt dat ze ADHD heeft. Bovendien
heeft ze last van depressies en angststoornissen.
“Dino is een hele steun
voor mij. Ik functioneer ook veel beter
door hem. Als ik een baan heb waar ik
Dino niet mee naartoe mag nemen,
functioneer ik veel slechter. Nu werk
ik als secretaresse bij de GGZ en kan
ik Dino gelukkig elke dag meenemen.
Daar is hij niet alleen van grote waarde
voor mij, maar ook voor andere
patiënten. Sommige cliënten willen
niet praten met een psycholoog, maar
houden hele verhalen tegen Dino.”
Stiching ZorgDier
Tot slot de presentatie van Jan van
Summeren van de stichting ZorgDier.
“Ik heb zelf een depressie gehad en
weet uit eigen ervaring dat een dier –
in mijn geval een hond – je door zo’n
moeilijke periode heen kan helpen.”
Inmiddels werkt van Summeren al een
aantal jaren hard aan het opzetten van
Minisymposium zorgdieren
De dierenkliniek Wolvega zet zich
actief in om een zorgdierteam in de
provincie Friesland te realiseren. De
ingrediënten hiervoor – voldoende
vrijwilligers, zorginstellingen die
hiervan gebruik willen maken en
natuurlijk geld – zijn nog niet in
voldoende mate aanwezig.
Dierenarts Aline Noordam probeert
daar verandering in aan te brengen.
Om het fenomeen zorgdier eens
goed onder de aandacht te brengen,
de verschillende partijen hierover
met elkaar in contact te brengen en
natuurlijk om geld in te zamelen, is
er een minisymposium over zorgdieren
gekoppeld aan de open dag.
4 • augustus 2008

zijn stichting. “We hebben tot nu toe
vooral in stilte gewerkt. We hebben
eerst kennis uit het buitenland
gehaald, goed cursusmateriaal ontwikkeld
en ervaring in de praktijk opgedaan.
Op dit moment zijn we vooral
druk bezig met allerlei onderzoeken
om de effecten van zorgdieren aan te
tonen. De resultaten hiervan zijn heel
positief, dus al met al lijkt de tijd nu
rijp om meer naar buiten te treden.
De effecten van een zorgdier liegen er
niet om, zo is aangetoond dat mensen
opfleuren, meer zelfvertrouwen krijgen,
gemotiveerd raken en zich beter
kunnen concentreren. Dit is slechts een
bescheiden greep uit de bevindingen.
Het publiek kijkt niet raar op van deze
effecten. “Maar wisten jullie ook dat
een zorgdier voor een betere sfeer in
de gezondheidszorg zorgt?”, vraagt
De hoofdprijs!
Van Summeren. “Dat heeft onderzoek
namelijk ook aangetoond.”
Zorghond kan psychose voorkomen
Van Summeren kan putten uit talloze
positieve ervaringen met zordieren.
“Eén van onze clienten is een vrouw
die af en toe een psychose krijgt. Sinds
we een Duitse Dog als zorghond bij
haar inzetten, heeft ze hier veel minder
In het verleden hebben we al eens vaker
lezingen georganiseerd, maar daarbij viel
de opkomst altijd tegen
vaak last van. Sterker nog: als de
indruk ontstaat dat ze een psychose
krijgt, worden we gebeld en komen we
onmiddellijk met de hond naar haar
toe en blijft de psychose vaak uit.”
“Worden er geen eisen gesteld aan de
zorgdieren?”, is een vraag uit het
publiek. “Jazeker wel. Een hond moet
heel goed gesocialiseerd zijn en zijn
baas moet heel goed gemotiveerd zijn,
anders kom je niet door de screening.
We maken het liefst gebruik van honden
als zorgdier, heel af en toe van
katten. De meeste katten zijn namelijk
niet genoeg gesocialiseerd om in te
zetten. Sommige rassen, waaronder de
Heilige Birmaan, zijn nog het meest
geschikt om in zetten als zorgdier.”
Kosten
De opleiding kost per cursist ongeveer
€ 1.100,-. Dat zorgt voor enig geroezemoes
in de zaal. “Maar wat is
duur?”, wil Van Summeren weten.
“Als die vrijwilliger vervolgens drie
jaar lang één keer per week een bezoek
brengt aan een cliënt, waar hebben we
het dan over? Volgens mij moet de
vraag vooral zijn: wat levert het op?”
De opleiding duurt vier dagen. Hier zit
het screenen van de hond – door een
gedragsdeskundige – ook bij in. Sinds
2003 zijn er 85 zorgdierteams opgeleid.
Wie overweegt om vrijwilliger te worden
kan na afloop terecht bij de heer
Van Summeren of bij één van de zorgdierteam-vrijwilligers
die hij heeft
meegenomen. Dierenarts Aline Noordam
laat de congresgangers weten dat
zich al een tiental vrijwilligers heeft
aangemeld en hoopt dat dit congres
voor nog een aantal aanmeldingen
zorgt.
Hoewel de opkomst bij het symposium
slechts een goede dertig personen
bedraagt, is dierenarts Aline Noordam
blij dat ze dit symposium heeft georganiseerd.
“Er waren medewerkers van
verschillende zorginstellingen aanwezig
– waaronder één die we nog niet
gesproken hadden – dus wie weet wat
dit symposium nog op gaat leveren. Ik
denk dat de toehoorders een goed
beeld hebben gekregen van wat een
zorgdier kan betekenen. Bovendien zag
ik gelijk na afloop al enkele mensen
netwerken, dus ja, ik denk zeker dat
dit symposium zijn vruchten gaat
afwerpen.”
augustus 2008 • 5