Opbouw INTERNET - Cardan.nl

Hoe werkt internet ? 

Opbouw INTERNET 

Opdracht PL9 lerarenopleiding 

Student: Teus Groeneveld 

Studentnr: 1007164 

Datum: 30 mei 2007 

©opyright: Teus Groeneveld - www.cardan.nl Pag: 1


INLEIDING .................................................................................................................................................... 5 

ONTSTAAN VAN NETWERKEN................................................................................................................. 6 

TELEX........................................................................................................................................................... 6 

INTRODUCTIE MODEM.................................................................................................................................... 7 

ASYNCHRONE COMMUNICATIE ....................................................................................................................... 7 

NETWERK PROTOCOL MIDDELS ASCII............................................................................................................ 8 

OPKOMST COMPUTER + NETWERKEN .............................................................................................................. 8 

ARPA net ................................................................................................................................................ 10 

Ontwikkeling lokale netwerken ................................................................................................................ 11 

OPBOUW NETWERKEN ........................................................................................................................... 12 

NETWERK TOPOLOGIEËN.............................................................................................................................. 12 

Sternetwerk ............................................................................................................................................. 13 

Ringnetwerk ............................................................................................................................................ 13 

Busnetwerk.............................................................................................................................................. 13 

Boomnetwerk .......................................................................................................................................... 13 

Maasnetwerk........................................................................................................................................... 13 

BEREIK NETWERKEN (LAN/MAN/WAN)..................................................................................................... 13 

LAN ........................................................................................................................................................ 13 

Hub en switching hub........................................................................................................................................... 14 

Router ................................................................................................................................................................. 14 

Brigdes................................................................................................................................................................ 15 

MAN ....................................................................................................................................................... 15 

WAN ....................................................................................................................................................... 15 

Openbare netwerken ............................................................................................................................................ 15 

Particuliere netwerken.......................................................................................................................................... 15 

DE SERVER.................................................................................................................................................. 15 

PATCHKASTEN............................................................................................................................................. 16 

BEKABELING ............................................................................................................................................... 16 

De coaxkabel .......................................................................................................................................... 17 

Glasvezelkabel ........................................................................................................................................ 17 

Twisted pair kabel................................................................................................................................... 18 

Communicatie via satelliet....................................................................................................................... 18 

OSI MODEL: STANDAARDISATIE PROTOCOLLEN............................................................................ 19 

DE LAGEN VAN HET OSI MODEL................................................................................................................... 19 

Fysieke laag............................................................................................................................................ 19 

Datalink laag .......................................................................................................................................... 19 

Netwerk laag........................................................................................................................................... 20 

Transport laag ........................................................................................................................................ 20 

Sessie laag .............................................................................................................................................. 20 

Presentatie laag ...................................................................................................................................... 20 

Apllicatie laag......................................................................................................................................... 21 

OSI MODEL IN DE PRAKTIJK ......................................................................................................................... 21 

Laag ....................................................................................................................................................... 24 

Definitie.................................................................................................................................................. 24 

ONSTAAN VAN INTERNET ...................................................................................................................... 25 

ONTSTAANSGESCHIEDENIS........................................................................................................................... 25 

HET ONTSTAAN VAN HET WWW.................................................................................................................. 25 

GESCHIEDENIS VAN HET INTERNET IN NEDERLAND ....................................................................................... 26 

INLEIDING INTERNET ............................................................................................................................. 27 

DE HARDWARE ............................................................................................................................................ 27 

Computer als kabel.................................................................................................................................. 28 

Host ........................................................................................................................................................ 28 

Network Interface Card........................................................................................................................... 28 

Variaties op een netwerk ......................................................................................................................... 28 



HET PROBLEEM VAN HET GEDEELDE MEDIUM................................................................................................ 29 

packets.................................................................................................................................................... 29 

ARPAnet ................................................................................................................................................. 29 

Routering................................................................................................................................................ 30 

Routetabel............................................................................................................................................... 31 

Interface Message Processor................................................................................................................... 31 

HET INTERNET............................................................................................................................................. 31 

Het probleem van de heterogene netwerken ............................................................................................. 31 

ARPA...................................................................................................................................................... 31 

Routers ................................................................................................................................................... 32 

Lagen van het Internet............................................................................................................................. 33 

Frame, datagram en encapsulatie............................................................................................................ 33 

MTU en fragmentatie .............................................................................................................................. 34 

IP adres .................................................................................................................................................. 34 

Decimale punt notatie.............................................................................................................................. 35 

Netwerkadres versus hostadres................................................................................................................ 35 

Netwerkklassen ....................................................................................................................................... 35 

Identificatie van programma's ................................................................................................................. 35 

TCP/IP protocol familie .......................................................................................................................... 36 

APPLICATIES ............................................................................................................................................... 36 

Clients en servers.................................................................................................................................... 37 

DOD MODEL VERSUS TCP/IP ....................................................................................................................... 38 

HOE WERKT HET INTERNET? ............................................................................................................... 39 

IP-ADRES.................................................................................................................................................... 39 

DOMAIN NAME SYSTEM................................................................................................................................ 39 

DE ROL VAN ROUTERS.................................................................................................................................. 40 

Informatie opdelen in pakketjes ............................................................................................................... 40 

WAT HEB JE NODIG OM TE SURFEN? .............................................................................................................. 40 

Hardware................................................................................................................................................ 40 

computer ............................................................................................................................................................. 40 

Software.................................................................................................................................................. 40 

Internet-verbinding.................................................................................................................................. 41 

Modem................................................................................................................................................................ 41 

Telefoonaansluiting.............................................................................................................................................. 41 

ADSL.................................................................................................................................................................. 41 

ISDN................................................................................................................................................................... 42 

De kabel .............................................................................................................................................................. 42 

Een permanente IP-verbinding.............................................................................................................................. 42 

TOEPASSINGEN VAN HET INTERNET .............................................................................................................. 43 

World Wide Web ..................................................................................................................................... 43 

e-mail...................................................................................................................................................... 43 

Usenet: de wereld van discussiegroepen .................................................................................................. 43 

IRC (Internet Relay Chat)........................................................................................................................ 44 

FTP (File Transport Protocol)................................................................................................................. 45 

Telnet...................................................................................................................................................... 45 

TCP PROTOCOL ........................................................................................................................................... 47 

Data encapsulatie.................................................................................................................................... 48 

De gebruikte datastructuren.................................................................................................................................. 48 

TCP Service Model.................................................................................................................................. 48 

Basis parameters voor TCP connecties.................................................................................................... 49 

TCP Connectie opbouw........................................................................................................................... 52 

Het detecteren van een oude dubbele connectie-opbouw .......................................................................... 53 

Half open connectie detectie.................................................................................................................... 53 

Keuze van het Initiële Sequentie-nummer................................................................................................. 54 

Normale connectie verbreking................................................................................................................. 54 

Window Management .............................................................................................................................. 55 

Hertransmissie Timeouts ......................................................................................................................... 56 

Netwerken met lange vertragingen........................................................................................................... 57 

Hogesnelheids netwerken ........................................................................................................................ 58 

IP PROTOCOL .............................................................................................................................................. 59 



IP Header ............................................................................................................................................... 59 

IP header velden met IP waarden.......................................................................................................................... 59 

IP header velden met TCP/UDP waarden.............................................................................................................. 60 

Adresseren en Routeren........................................................................................................................... 61 

Fragmentatie........................................................................................................................................... 62 

Reassembly ............................................................................................................................................. 62 

ETHERNET................................................................................................................................................... 63 

Ethernet Header...................................................................................................................................... 63 

Adres omzetting....................................................................................................................................... 64 

Werking van de ethernet driver................................................................................................................ 64 

ARP / RARP ............................................................................................................................................... 65 

Omzetten van 32 bit naar 48 bit adres...................................................................................................... 65 

Reverse Address Resolution Protocol....................................................................................................... 66 

DE TOEKOMST VAN HET INTERNET?.................................................................................................. 66 

CAPACITEIT................................................................................................................................................. 66 

GROOTSCHALIGHEID.................................................................................................................................... 66 

WEBWINKELEN ........................................................................................................................................... 67 

Kredietkaarten ........................................................................................................................................ 67 

SET......................................................................................................................................................... 67 

Chipkaarten ............................................................................................................................................ 67 

e-cash ..................................................................................................................................................... 67 

GERAADPLEEGDE BRONNEN:............................................................................................................... 68 

BOEKEN: ..................................................................................................................................................... 68 

INTERNET:................................................................................................................................................... 68 



Inleiding 

Dit document is een verslag ter afronding van de module PL9 m.b.t. de lerarenopleiding 

Techniek in de basisvorming. Doel van deze module is dat je in staat moet zijn hoofd- en 

subsystemen te onderkennen. Omdat de achtergrond over de werking van internet mij 

betrekkelijk onbekend was leek het mij leerzaam om dit als onderwerp te kiezen. 

Uitgaande van dit document heb ik tevens een PowerPoint presentatie opgebouwd. 



Ontstaan van netwerken 

Telex 

Telex (of verreschrift; Engelse afkorting 

van Teleprinter exchange) is een manier 

om op elektronische wijze brieven te 

versturen of schriftelijk te communiceren. 

De telex ontstond in de jaren 1920 en is 

eigenlijk zelfs het eerste medium dat het 

moderne "chatten" toeliet: een interactieve 

manier om teksten af te drukken op een 

typemachine op afstand. 

De telex is een digitale communicatiewijze 

die gebaseerd is op de Baudot-code, 

genoemd naar Baudot. Op deze code 

bestaan vele varianten, waarvan de 

Murraycode de bekendste is. De originele 

Baudot-code was geoptimaliseerd op het coderen met behulp van een klavier: de meest 

gebruikte letters vergden de gemakkelijkste vingerbewegingen; de Murray-code is 

geoptimaliseerd naar de bandbreedte van een telexverbinding: de meest gebruikte letters 

veroorzaken de laagste frequentiecomponenten in het signaal op de lijn. 

De Baudot-code bestaat uit 5 bits, telt 

dus 32 verschillende combinaties. Om de 

26 letters uit het alfabet en de 10 cijfers 

af te drukken heeft men dus een 

probleem dat opgelost werd door middel 

van de "letter shift" functie, die we 

vandaag nog altijd kennen op een 

computer. Deze functie liet letterlijk op afstand de wagen van de verreschrijver oplichten, 

zodat andere en meer karakters (ook punctuaties) konden worden afgedrukt en ook 

hoofdletters konden worden geschreven. 

Andere functies die we nog steeds in de computerwereld kennen zijn de "carriage return" en 

de "line feed". Deze commando's gaven respectievelijk het bevel aan de verreschrijver om 

de wagen terug te voeren naar het begin van het blad, om bijgevolg opnieuw aan de kantlijn 

te schrijven en om de papierrol naar boven te bewegen om een nieuwe lijn te beginnen. 

Deze functies hebben nog steeds een eigen ASCII-code. 

Het grote nadeel van de telex is dat het een eigen netwerk van centrales en kabels nodig 

heeft. 

Telex heeft een rijke geschiedenis en lag mede aan de basis van de economische 

internationalisering van de laatste decennia. Vanaf de jaren tachtig heeft de telex een 

enorme concurrentie gekregen van de telefax, die inmiddels ook al is achterhaald door de 

sterke opkomst van e-mail. Veel 

bedrijven en organisaties hebben 

nog een telefax, naast vele andere 

communicatiemiddelen. Wetgeving 

m.b.t. de geldigheid van 

documenten speelt hierin o.a. een 

rol. 

In Nederland werd de telex in 1933 

geïntroduceerd. Op 9 februari 2007 

is de KPN na 74 jaar gestopt met 

het telexverkeer. Er waren nog rond 

de 200 gebruikers over. 



Introductie modem 

Het woord modem is een samenvoeging tussen de 

twee woorden modulator en demodulator. Een 

modem wordt gebruikt om digitale data over en 

telefoonlijn te verzenden. Het zendende modem 

moduleert (omzetten van digitaal naar analoog) de 

data in een signaal dat aangepast, zodat het over 

telefoonlijn verzonden kan worden. De ontvangende 

modem moduleert (omzetten van analoog naar 

digitaal) het signaal terug naar digitale data. 

Draadloze modems veranderen data om naar 

radiosignalen en weer terug. 

Modems ontstonden in de Jaren '60 zodat terminals verbinding konden maken met 

computers over de telefoonlijn. Op dit plaatje zie je een typisch voorbeeld van een opstelling 

(een vereenvoudiging): 

In zo`n opstelling belt een terminal in op een grote centrale computer. De Jaren `60 was de 

tijd van tijd-verdelende computers (dat is dat je tijd koopt om op zo`n centrale computer te 

werken). Een bedrijf kocht vaker tijd bij zo`n centrale computer, zodat ze het via een 300 bitper-seconde 

(BPS) modem. 

Een terminal is simpel een toetsenbord en een beeldscherm. Een vaak gebruikte terminal uit 

die tijd was de DEC VT-100, deze computer werd een standaard in die dagen. De VT-100 

kon 25 lijnen waar elk 80 karakters op konden staan. Wanneer de gebruiker een karakter op 

de terminal typte, zond de modem de ASCII code van het karakter naar de computer. De 

computer zond het karakter terug naar de terminal terug zodat het op het beeldscherm kwam 

te staan. 

Mensen hebben een behoorlijk lange tijd met 300 BPS modems gedaan. De reden dat deze 

snelheid verdraaglijk was, omdat staat voor 30 karakters per seconde. Dat is veel sneller dan 

mensen kunnen typen of lezen. Toen mensen begonnen met het transporteren van grote 

programma`s en afbeeldingen werd 300 BPS onverdraaglijk. Modemsnelheden gingen door 

een serie van stappen (elke keer ongeveer 2 jaar tot een nieuwe snelheid: 

* 300 bit per seconde - 1960 tot en met ongeveer 1983 

* 1200 bit per seconde - werd populair in 1984 en 1985 

* 2400 bit per seconde 

* 9600 bit per seconde - verscheen eind 1990, begin 1991 

* 19.2K bit per seconde 



* 56K bit per seconde - werd standaard in 1998 

* ADSL, benaderd ongeveer 10 MBPS - begon een klein beetje te lopen rond 1999/2000 

Asynchrone communicatie 

Communicatie waarbij er geen synchronisatie is tussen het zendende en het ontvangende 

apparaat. Elk apparaat heeft zijn eigen 

klok. De synchronisatie wordt gedaan 

door een byte te beginnen met een 

startbit. De ontvanger weet dan dat er een 

byte aankomt. Na de byte worden nog één 

of twee stopbits verzonden om de 

ontvanger te kunnen laten controleren of 

alles netjes is aangekomen. Dit is de 

meest voorkomende vorm van seriële 

communicatie. Doordat er bij elke byte 

minimaal 2 bits extra moeten worden 

verzonden, verloopt dit wel wat trager dan 



synchrone communicatie. Officieel zijn er baudrates mogelijk van 110 tot 9600 baud. Als de 

apparatuur dicht bij elkaar staat, zijn hogere baudrates haalbaar; 19.200 baud is geen 

uitzondering. Sommige speciale software laat al communicatie tot 153.600 baud toe. Elk 

karakter wordt direct de lijn op gestuurd, dus niet als blok. Deze methode wordt vooral 

gebruikt in de pc- en MAC-wereld. Voorbeelden van asynchrone communicatie zijn huispost, 

e-mail, fax en briefpost. Dit is efficiënt als het werk grotendeels sequentieel moet worden 

uitgevoerd. 

Netwerk protocol middels ASCII 

Om communicatie mogelijk te maken tussen 2 apparaten was het noodzakelijk dat er 

sturingskarakters gedefinieerd werden. Dit protocol met ASCII karakters heeft een basis 

gelegd voor communicatie met netwerken 

Dec Code Betekenis 

0 NUL Null 

1 SOH Start of Header 

2 STX Start of Text 

3 ETX End of Text 

4 EOT End of Transmission 

5 ENQ Enquiry 

6 ACK Acknowledgment 

7 BEL Bell (geluidssignaal) 

8 BS Backspace 

9 HT Horizontal Tab 

10 LF Line Feed (nieuwe regel) 

11 VT Vertical Tab 

12 FF Form Feed 

13 CR Carriage Return (wagenterugloop) 

14 SO Shift Out 

15 SI Shift In 

16 DLE Data Link Escape 

17 DC1 Device Control 1 (XON) 

18 DC2 Device Control 2 

19 DC3 Device Control 3 (XOFF) 

20 DC4 Device Control 4 

21 NAK Negative Acknowledgement 

22 SYN Synchronous Idle 

23 ETB End of Transmission Block 

24 CAN Cancel 

25 EM End of Medium 

26 SUB Substitute 

27 ESC Escape 

28 FS File Separator 

29 GS Group Separator 

30 RS Record Separator 

31 US Unit Separator 

32 SP Space (spatie) 

Opkomst computer + netwerken 

Een derde belangrijke ontwikkeling betreft die van lokale en internationale 

computernetwerken. Sinds 1970, het jaar waarin vier Amerikaanse universiteiten door middel 

van het door het Amerikaanse Ministerie van Defensie ontwikkelde ARPA-netwerk werden 

verbonden, hebben computernetwerken een exponentiële groei doorgemaakt. Terwijl het 



ARPA-netwerk vier lokale universitaire netwerken en daarmee in totaal enkele honderden 

mensen met elkaar verbond, verbindt het huidige Internet meer dan 10.000 lokale netwerken 

en ruim zes miljoen hostcomputers met elkaar, die tezamen vele miljoenen computers, en 

nog eens een veelvoud aan gebruikers, toegang bieden tot het Internet. Op dit moment 

maken ruim veertig miljoen mensen - nu nog voornamelijk mannelijke blanke twintigers en 

dertigers uit het Noordatlantische gebied -regelmatig gebruik van Internet. Wanneer het 

aantal gebruikers in hetzelfde tempo blijft groeien zal het netwerk aan het eind van de eeuw 

wereldwijd meer dan honderd miljoen gebruikers kennen. 

Nu reeds biedt het Internet de gebruiker een groot aantal mogelijkheden, variërend van 

electronische post (e-mail) en nieuwsgroepen over alle denkbare onderwerpen en liveconversaties 

(Internet Relay Chat) tot uiteenlopende informatiediensten en virtuele 

winkelketens. De grote doorbraak bij het grote publiek kwam na de introductie van World 

Wide Web (WWW) in 1991. Dit hypermedium, ontworpen aan het Europese Laboratorium 

voor Deeltjesfysica (CERN) in Zwitserland, is gebaseerd op een eenvoudig concept: de 

combinatie van HyperText Markup Language (HTML) en Universal Source Locators (URL's). 

HTML stelt de gebruiker in staat op een relatief eenvoudige wijze documenten met tekst, 

beeld en geluid te vervaardigen die vervolgens in een van een uniek URL-adres voorziene 

site op Internet kunnen worden geplaatst. Dankzij in deze HTML-documenten geplaatste 

koppelingen (links) kan de user met een eenvoudige muisklik van de ene naar de andere 

WEB-page overgaan, het netsurfen. Aan het succes van het World Wide Web heeft niet 

alleen de grote gebruiksvriendelijkheid bijgedragen (wanneer de benodigde software 

eenmaal is geïnstalleerd, kan een kind ermee aan de slag gaan), maar vooral ook dat het 

ook gebruikt kan worden om de eerder genoemde andere Internetdiensten te gebruiken. Ook 

met betrekking tot het WWW staan de ontwikkelingen overigens niet stil. Als opvolger van 

HTLM is inmiddels een Virtual Reality Modeling Language (VRML) geïntroduceerd, een taal 

die het mogelijk maakt driedimensionele werelden in Internet te scheppen, waardoorheen de 

gebruiker zich kan verplaatsen en waarmee hij in interactie kan treden. 

De drie geschetste ontwikkelingen hebben gemaakt dat het aantal computers in de 

afgelopen decennia exponentieel is gestegen. Waren er in de jaren zestig wereldwijd niet 

meer dan enkele honderden computers, inmiddels heeft iedere bewoner van het Noord- 

Atlantische gebied gemiddeld twintig processoren tot zijn beschikking, waarvan de meeste 

onzichtbaar zijn verwerkt in wasmachines, auto's, telefoons, auto's etc. 

Het aantal personal computers bedroeg in 1995 wereldwijd meer dan 208 miljoen. De 

meeste daarvan bevinden zich in de Verenigde Staten, Europa en Japan (respectievelijk 

320, 220, 190 120 per 1000 inwoners). De overige landen in Azië en de meeste landen in 

Oost-Europa en op het Zuid-Amerikaanse continent zijn echter inmiddels begonnen hun 

achterstand in te lopen. Alleen het lost continent Afrika loopt ook met betrekking tot deze 

ontwikkeling een steeds grotere achterstand op. Op dit moment maken ruim veertig miljoen 

mensen - nu nog voornamelijk mannelijke blanke twintigers en dertigers uit het Noord- 

Atlantische gebied - regelmatig gebruik van Internet. Wanneer het aantal gebruikers in 

hetzelfde exponentiële tempo blijft groeien zal het netwerk voorhet eind van de eeuw 

wereldwijd meer dan honderd miljoen gebruikers kennen. 

Als we geschetste drie ontwikkelingen samennemen, dan mogen we op niet al te lange tijd 

een versmelting verwachten van de nu bestaande communicatienetwerken (telefoonnet, 

kabels, satelieten) en de nog steeds krimpende multimediale computer tot één nieuw 

telemedium. Een groot plat beeld-scherm in de wand van de huis- en werk-kamer, een kleine 

display aan de pols of een Virtual Reality bril of contactlenzen - en later wellicht directe 

stimulering van onze hersenen - zullen ons toegang bieden tot cyberspace en ons in staat 

stellen daar onderwijs te volgen, ons werk te doen en ontspanning te vinden. Deze 

activiteiten zullen echter in veel opzichten een ander karakter hebben gekregen dan zijn in 

de ons nu bekende wereld bezitten. 



ARPA net 

‘The Mother of all networks’ zoals de Amerikanen internet noemen, vond zijn zijn oorsprong 

in 1969 bij de introductie van ARPANET. (advanced Research Projects Agency). ARPANET 

was een experimenteel datacommunicatienetwerk dat door het Amerikaanse ministerie van 

landsverdediging werd opgezet om wetenschappers van diverse Amerikaanse universiteiten 

toegang te verlenen tot grote computerbestanden verspreid over het land. In de Verenigde 

Staten werden deze projecten regelmatig gesteund door de militaire overheid omdat 

wetenschap vaak ook de militairen ten goede kwam. 

In het begin van de jaren zeventig werd het netwerk geleidelijk voor andere doeleinden 

gebruikt. In 1976 werden op het ARPANET de eerste mailinglijsten verstuurd (dit zijn 

berichten met verzoek op commentaar) . Er werden meer en meer lokale en Nationale 

netwerken via ARPANET met elkaar verbonden maar dit verloopt zeer moeizaam omdat de 

verschillende soorten netwerken –en de computers die erop zijn aangesloten – vaak een 

andere taal spreken. Met andere woorden, deze netwerken gebruiken allemaal een 

verschillend communicatieprotocol. 

Daarom werd een ‘open’ netwerkprotocol ontwikkeld, het zogenaamde TCP/IP, dat in 1983 

werd geïntroduceerd en één van de belangrijkst mijlpalen vormt in de evolutie van het 

internet. 

In 1980 werden de militaire activiteiten van het netwerk ondergebracht in MILNET, terwijl 

APRANET voor wetenschappelijke doeleinden werd behouden. Maar in de jaren tachtig 

ontwikkelde de Nationale Science Foundation een eigen netwerk, NSFNET, om een aantal 

nationale computercentra toegankelijk te maken voor onderzoekers. In 1990 ging ARPANET 

volledig op in NSFNET, dat snel uitgroeide tot een nationaal, sterk vertakt netwerk. NSFNET 

kende niet alleen succes bij academici maar ook bij studenten. 

Aanvankelijk werd op het net geen commerciële informatie geduld. Maar omdat de vraag 

van de bedrijfswereld zo groot werd, werd in 1991 door een Amerikaans consortium van 

private informatieaanbieders een parallel net uitgebouwd waarop dit wel mogelijk was. Het 

Internet zoals we dat vandaag kennen, was daarmee gelanceerd. In 1994 oordeelde het 

NSF dat de verdere uitbouw van het internet beter zou worden overgenomen door privé- en 

openbare telecommunicatiemaatschappijen om de activiteiten en fondsen te kunnen 

gebruiken voor meer fundamenteel onderzoek. Internet kent sinds het midden van de jaren 



negentig een fenomenale groei. In 1996 waren er wereldwijd in zo’n 180 landen circa 60.000 

netwerken op het internet aangesloten en 5 miljoen computers. Met een gemiddeld van 4 

gebruikers per computer, was de internetgemeenschap toen al zo’n 20 miljoen gebruikers 

groot. 

Ontwikkeling lokale netwerken 

Naast ARPA net ontstond ook in de office- en industriële 

omgeving behoefte om computers te verbinden ten 

behoeve van gegevensuitwisseling door middel van 

lokale netwerken. 

Grote bedrijven zoal IBM en Digital hebben bij de 

ontwikkeling van deze lokale netwerken een grote rol 

gespeeld. 

IBM heeft hierbij ruim van kunnen profiteren, terwijl 

anderen niet zo fortuinlijk waren. Met name Digital 

(voorheen Digital Equipment of DEC) konden het niet 

bolwerken, niet zozeer doordat zij faalden, maar omdat 

zoveel zaken om hen heen veranderden. Zo was Digital 

met Decnet pionier op het gebied van netwerken, en ook 

met betrekking tot 'time-shared' besturingssystemen 

zoals VMS. De industrie nam het concept over, maar implementeerde het met tcp/ipnetwerken 

en de besturingssystemen Unix en NT. 

Digital werd ingehaald, een gebruikelijk lot van pioniers, en ik twijfel of zelfs Lou Gerstner 

veel voor hen had kunnen doen. 

Digital was niet het enige bedrijf dat groeide en vervolgens ten onder ging met het 

minicomputer-concept. De belangrijkste concurrent, HP, overkwam dat echter niet. Het is 

uiterst treurig dat Digital uiteindelijk door Compaq werd opgeslokt, om - naar ik vermoed - de 

overblijfselen tenslotte in de liefdevolle handen van zijn aartsrivaal te vinden. Feitelijk zijn alle 

minicomputerbedrijven van de jaren negentig verdwenen, met uitzondering van HP. Het is de 

moeite waard om zich af te vragen hoe dat komt, omdat het van belang zou kunnen zijn voor 

dit laatste waagstuk. 

Het belangrijkste onderscheid tussen HP en DEC betrof de veelzijdigheid. 

DEC was een minicomputerbedrijf, gezegend met het ware ontwerpgenie van Gordon Bell, 

terwijl HP aanvankelijk voorloper was op het gebied van 'high performance' 

instrumentontwerp. HP zette jaren lang ook de toon met geavanceerde 

zakrekenmachientjes, totdat het bulkgoederen werden. HP was nooit goed in grote volumes 

en lage prijzen. 

Aanvankelijk ontwikkelde HP 

minicomputers speciaal voor 

gegevensverzameling 

en 

procescontrole, waarmee ze hun 

belangrijkste 

instrumentlijn 

ondersteunden. Anders dan DEC, 

betrad HP de markt van zakelijke 

computer met de 3000-serie, een 

volstrekt andere architectuur en 

software voor minicomputersystemen. 

DEC gebruikte dezelfde VAXarchitectuur 

voor zowel proces- als 

zakelijke toepassingen, zij het met 

verschillende besturingssystemen. HP's 

positie was veel beter om conflicten met 

prijzen en ondersteuning in de twee 

verschillende markten te voorkomen. 

HP liet zich ook in met dure 



engineering-werkstations, waarbij het onder andere Sun beconcurreerde en Digital achter 

zich liet. HP stoelde de nieuwe technologie op risc-processoren, Unix en tcp/ip-netwerken. 

Dat voerde hen naar de huidige dominante positie. DEC was veel te laat met het verlaten 

van zijn VAX, VMS en Decnet-systemen; in dit geval ten koste van de eerste plaats. Maar de 

eerste plaats is niet altijd het best voor de lange termijn, getuige OS/2 versus NT. 

Compaq is natuurlijk een ander verhaal. Het is veel jonger dan HP en de enige overlevende 

van de pc-explosie. IBM en HP zijn nog steeds grote spelers in de pc-sector, maar Dell, 

enzovoort, zijn relatief nieuw. Compaq overleefde in het begin, omdat ze een draagbare 

machine maakten die compatibel is met de IBM-pc, iets wat zelfs IBM niet presteerde. Dit 

succes gebruikten ze om op het juiste moment een voet tussen de deur te krijgen bij de 

markt van pc's voor ondernemingen Daarom hebben ze, vermoed ik, de veranderingen in de 

pc-markt, met de vraag naar snellere en goedkopere producten, overleefd. 

Compaq leek zich bewust van het verval in de pc-markt dat we nu meemaken, lang voordat 

het zover was, en probeerde zich te richten op het marktsegment van de zwaardere 

systemen - met wisselend succes. Ze deden twee strategische overnames, eerst Tandem en 

toen Digital. De eerste was een slimme zet, die hun geloofwaardigheid in de 

ondernemingssector vergrootte en hun productfolio verbreedde zonder overlap met de range 

van kernproducten. 

Digital was een ander verhaal. De positieve kant is dat ze een substantieel team hebben om 

de groeiende dienstensector en een groter klantenbestand te lijf te gaan. 

Aan de andere kant hebben ze een zeer goede, maar verouderende productrange, en een 

aanzienlijke overlap met Compaqs Intel-servers. 

Opbouw netwerken 

Als je op een computer in een bedrijf een applicatie opstart, dan zal die applicatie bijna altijd 

op een server staan. 

Dat betekent dat de computer via het netwerk kenbaar moet maken dat hij een applicatie van 

de server wil ontvangen. 

Er moet dan een datastroom op gang komen van de server naar het werkstation. 

Deze datastroom moet zo worden geregeld dat de data die de server verstuurt, in de goede 

volgorde naar het juiste station wordt gestuurd. 

De ontvangende computer moet deze datastroom weer van het netwerk afhalen en 

vervolgens in het geheugen plaatsen, om op die manier in staat te zijn de applicatie te 

draaien. 

In een LAN met meerdere servers zijn er voor wat betreft gebruik de volgende 

mogelijkheden: 

Gemeenschappelijk gebruik van een grote hoeveelheid programma’s 

Gebruik van relatief dure randapparatuur. 

Teksten doorzenden naar de bestemming 

Een fax op de computer gereed maken en via het netwerk versturen. 

Een rapport dat door meerdere mensen is geschreven, in concept via het netwerk naar 

een van de andere schrijvers sturen, die er weer verder aan kan werken. 

Centraal beheer van agenda’s. 

Beschikbaar stellen van veel informatie 

Delen van databestanden 

Via het netwerk bestanden raadplegen die elders zijn opgeslagen. 

Netwerk topologieën 

Netwerken bestaan uit een aantal onderling verbonden apparaten. 

Behalve computers kunnen in een netwerk ook printers, robots, transportsystemen en 

dergelijke zijn opgenomen. 

De computer in het netwerk waarop de applicatiesoftware draait en eventueel ook de 

bestanden te vinden zijn die voor andere netwerkgebruikers toegankelijk zijn, word de server 

genoemd. 



Verder zijn er knooppunten, ook wel nodes genoemd waarbij verschillende 

communicatielijnen bij elkaar komen. 

De verschillende knooppunten zijn volgens een bepaalde structuur, ook wel topologie 

genoemd met elkaar verbonden. 

Sternetwerk 

Bij een sternetwerk zijn alle knooppunten of nodes in het 

netwerk verbonden met één centraal punt. Alle verkeer tussen 

de nodes loopt via deze centrale. Een dergelijk netwerk is 

nogal kwetsbaar. Als de centrale node uitvalt, is er geen 

verkeer in het netwerk meer mogelijk. Het loopt snel vol en is 

bij uitbreiden al snel erg duur. 

aansluitingen. 

Ringnetwerk 

Bij een ring netwerk loopt er één kabel als een ring langs alle 

nodes. Gegevens worden een richting door de ring verzonden 

en door het eerstvolgende knooppunt doorgegeven, net zo lang 

tot zij bij het bestemmingsstation aankomen. Is vrij kwetsbaar. 

Als er een knooppunt uitvalt, wordt de informatie niet meer 

doorgegeven en functioneert het hele netwerk 

niet meer. Dit wordt veel toegepast in een 

lokaal netwerk met niet al te veel 

Busnetwerk 

Een busnetwerk heeft een centrale lijn waarmee de computers verbonden 

zijn. Het is vrij eenvoudig uit te breidden. De beperkende factor zit hem in 

het gebruikte protocol en in het soort kabel. Bij een busnetwerk moet het 

uiteinde van de kabel voorzien zijn van een terminator om reflecties van 

het signaal te doven. 

Boomnetwerk 

Bij een boom netwerk is er meestal sprake van een hiërarchische 

opbouw. De computer boven aan het netwerk is het belangrijkste. Net 

als bij een bus en sternetwerk is er meestal maar één route tussen 

twee knooppunten. 

Maasnetwerk 

Bij een maasvormig netwerk bestaat er een verbinding tussen alle 

knooppunten. Deze topologie is niet alleen vrij onoverzichtelijk, maar 

ook erg duur. In de praktijk kom je het haast nooit tegen, wel een 

gedeeltelijk vermaasd netwerk. De snelheid van een maasvormig 

netwerk kan hoog zijn. 

Bereik netwerken (LAN/MAN/WAN) 

LAN 

Netwerken met een klein bereik worden lokale netwerken (Local Area Networks, LAN’s) 

genoemd. 

Er is sprake van een LAN als het netwerk zich in één ruimte bevindt, in één gebouw of op 

één bedrijfsterrein bevindt. 

De fysieke verbinding van een LAN bestaat uit twisted pair, coax of soms packet radio. 

Soms glasvezel of infrarood. 



De structuur kan een sternetwerk, een ringnetwerk, een busnetwerk of een combinatie van 

deze structuren zijn. 

Hub en switching hub 

In een ethernet-netwerk op 

basis van twisted-pair 

worden de stations 

aangesloten op een hub. Op 

elke poort van de hub word 

één station aangesloten. 

Hubs hebben een beperkt 

aantal poorten (4,8,16,24). 

Fysiek zijn de stations dan 

via een sterstructuur op deze 

hub aangesloten. 

De logische verbinding tussen een de stations in een Ethernet netwerk is een busnetwerk. 

Hubs kunnen meestal gestapeld worden (stackable hubs). Op deze manier kunnen toch nog 

voldoende aansluitingen worden gerealiseerd. De taak van de hub is: het opnieuw 

(onvervormd en met de oorspronkelijke sterkte) op de lijn zetten van het signaal. 

Bij Ethernet (maar ook bij andere LAN technologien) delen een aantal nodes hetzelfde 

medium. De nominale snelheid van ethernet is 10 Mbps, maar als een groot aantal 

computers op hetzelfde segment actief zijn dan beschikt elke computer gemiddeld over 

minder capaciteit. 

Om te voorkomen dat de response tijd erg hoog oploopt zijn er switching hubs. Een 

switching hub is een hub met een ingebouwde pakketschakelaar. Daardoor kan elke poort 

op de maximale snelheid communiceren 

Router 

Met behulp van een router kunnen twee 

fysiek verschillende (of fysiek gelijke) 

netwerken op elkaar aangesloten 

worden. Je kunt hier bijvoorbeeld een 

Ethernet-LAN aansluiten op een 

datanetwerk. Ook kun je met behulp van 

routers een groot netwerk opsplitsen in 

een aantal subnetwerken. 

Een router werkt tot en met de 

netwerklaag. Met een router kunnen dan 

ook verschillende netwerken gescheiden 

gehouden worden. Een router moet dus 

de intelligentie bevatten om zowel de 

routering te verzorgen als 

adresconversie uit te voeren. Niet elk 

netwerk koppelt op dezelfde manier een 

netwerkadres aan een station. 

Een router splitst het netwerk op in 

subnetwerken. Hierdoor is de beheerder van een netwerk beter in staat om het 

informatieverkeer te regelen. Door het opsplitsen in subnetwerken kan onder andere 

bescherming worden geboden tegen broadcaststormen. 

Verder is er sprake van een hiërarchische opbouw van de adresstructuur. De netwerk adres 

informatie maakt het mogelijk om een netwerk in een aantal subnetwerken op te delen. Met 

behulp daarvan kan aan stations de toegang tot bepaalde delen van het netwerk worden 

ontzegd. 



Brigdes 

Bridges nemen hun beslissing om een bericht al dan niet door te zenden op grond van het 

MAC-adres. Bridges zijn dan ook transparant voor de protocollen van de hogere lagen. 

Eigenlijk kun je zeggen dat bridges deze protocollen niet begrijpen, en dus gewoon maar 

doorlaten. De MAC-laag biedt echter ook informatie over het gebruik van de protocollen in de 

hogere lagen. 

De router kan op grond van deze informatie besluiten om een bericht al dan niet door te 

zenden. Routers die meerdere protocollen aan kunnen, worden wel aangeduid als 

multiprotocol-routers. 

Verder werken niet alle protocollen altijd met dezelfde maximale pakketlengte. Dit houdt in 

dat het nodig kan zijn dat de router pakketten opsplitst in kleinere pakketten (fragmentatie) 

De router maakt op de netwerklaag gebruik van routeringsprotocollen en routeringstabellen. 

MAN 

Stedelijk netwerk. 

Metropolitan Area Network. Beperkt zich tot een stad of een stedelijk gebied. 

WAN 

Wide Area Network. 

Deze kunnen ook grote afstanden overbruggen, van een stad tot een hele regio, een heel 

land of de hele wereld 

Openbare netwerken 

Netwerken voor de lange afstand kunnen openbaar zijn of particulier. De openbare 

infrastructuur van de nationale KPN’s wordt tot de openbare netwerken gerekend. 

Voorbeelden hiervan zijn, het telefoon netwerk, datanetwerken en het telexnet. 

Openbare netwerken zijn in principe voor iedereen toegankelijk. Dat wil nog niet zeggen dat 

zij in de praktijk echt toegankelijk zijn. Voor veel openbare netwerken moet betaald worden 

of moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan alvorens er toegang toe te verkrijgen is. 

Dit kan een lidmaatschap zijn, maar ook het voldoen aan bepaalde technische eisen. 

Particuliere netwerken 

Particuliere netwerken zijn netwerken die door een bedrijf of organisatie beheerd worden. 

Lokale netwerken zijn eigenlijk altijd particuliere netwerken. 

Er bestaat ook een groot aantal particuliere WAN’s. 

Deze kunnen overigens vrij toegankelijk zijn.Soms zijn ze echter alleen toegankelijk voor een 

zeer beperkte groep mensen. Pariculier WAN’s maken voor transport van data vrijwel altijd 

gebruik van een openbare infrastructuur.Voor Nederland geld dat het verboden is om over 

de openbare weg verbindingen aan te leggen. Dat mogen alleen organisaties doen die van 

de minister toestemming hebben gekregen. In Nederland zijn dat: 

KPN Telecom 

Telfort 

Enertel 

Dit staat overigens los van een 

licentie om een draadloos 

telefoonnetwerk te beheren. 

De server 

De tijd dat de server echt de 

centrale computer was en het 

netwerk als op zich zelf staand werd 

beschouwd is zo’n beetje voorbij. 

Netwerken worden steeds vaker met 

elkaar verbonden. 

Een server wordt meer en meer een 



eerste opstap maar een groter geheel. Door netwerken onderling te verbinden ontstaan er 

grotere netwerken waarmee meer informatie toegankelijk is en een betere communicatie 

mogelijk wordt. 

Netwerkkoppelingen tussen afdelingen, vestigingen, overzeese partners, afnemers en 

opdrachtgevers nemen snel toe. In de ontwikkeling van netwerkkoppelingen speelt Internet 

als wereldomspannend netwerk een dominante rol. 

Betrouwbaarheid en snelheid zijn belangrijke elementen die bij de aanschaf van een server 

meetellen. 

Omdat servers in sommige opstellingen wel duizend 

gebruikers of meer bedienen kunnen zowel Novell’s Netware 

als Windows NT ingezet worden op computers met meerdere 

processoren (multiprocessing). Zo kunnen deze 

besturingssystemen met andere processoren geïnstalleerd 

worden. 

Omdat de eisen die aan een server gesteld worden hoog 

kunnen zijn is het niet verstandig om als netwerkserver een 

dezelfde machine te gebruiken als voor werkstations. 

Qua betrouwbaarheid, bedrijfszekerheid en snelheid worden aan een server hoge eisen 

gesteld. Enkele voorbeelden van voorziening en uitbreidingen zijn: 

Een noodstroomvoorziening (UPS, Uninterruptable Power Suppply) 

Het direct kopiëren van alle opgeslagen informatie over meerdere schijven (disk mirroring 

of disk duplexing) 

Verdelen van informatie over een groep schijven (RAID, Redundant Array of Inexpensive 

Disks) 

Het online houden van 2 identieke servers (File Server Duplexing) 

Goede back-up faciliteiten 

Geheugentechnieken voor cache- en hoofdgeheugen, waarbij defecte geheugencellen 

de werking van de computer niet verstoren. 

Veel geheugen, 512 Megabyte is geen uitzondering. 

Snelle interfaces naar onder andere schijven (SCSI enz.). 

Patchkasten 

In een gebouw worden de verschillende verdiepingen met 

elkaar verbonden. Deze bekabeling bevindt zich in de 

schachten in het gebouw. Maximaal 500 meter verder liggen 

de TC’s (telecommunicatie kast)In deze kast komen alle 

verbindingen samen. 

Op een patch panel (prikbord) worden alle verbindingen 

gemaakt tussen de actieve netwerkcomponenten en de 

passieve verbindingen. Meestal is de bekabeling ruim 

bemeten en zijn lang niet alle aansluitpunten bezet. 

Voor de maximale lengte vanaf deze patchkast tot het aansluitpunt word vaak 90 m 

aangehouden. Dit aansluitpunt is meestal een connector die in een contactdoos bij de 

werkplek zit. Vanaf die contactdoos wordt de computer dan met een snoer van maximaal 3 

meter aangesloten. 

Een dergelijke structuur zorgt voor een flexibele en stabiele netwerkbekabeling.Het zoeken 

van fouten alsmede het uitbreiden van het netwerk is in dergelijke gevallen niet moeilijk. 

Bekabeling 

Als één of meerdere computers met elkaar worden verbonden kan dat op vele manieren. 

Meestal wordt er gekeken welke soort bekabeling er wordt gebruikt. Veel gebruikte 

kabelsoorten zijn: 

Coaxkabel 

Glasvezelkabel 



 

Twisted-pair kabel 

De coaxkabel 

Iedereen die is aangesloten op het kabeltelevisienet, ontvangt de 

programma’s via een coaxkabel. Maar zo’n kabel kan ook voor 

datacommunicatie, zoals Internet, worden gebruikt. 

Voor datacommunicatie in kleine netwerken wordt nog regelmatig 

gebruik gemaakt van coax kabel. Deze bestaat uit een koperen kern 

als geleider, omgeven door een isolator. Om die isolatie heen 

bevindt zich een tweede, cilindrische geleider als afscherming. Deze 

laatste bestaat meestal uit geweven of gevlochten koperdraad. Het geheel 

wordt door een beschermende mantel omgeven. Door de goede 

afscherming van de kern is de kans op fouten bij het gegevenstransport 

gering. 

Een nadeel van de coax is dat hij vrij duur is en lastig te verwerken. 

Bovendien neemt de coax betrekkelijk veel ruimte in de kabelgoten in 

beslag. Coax wordt vooral binnen gebouwen of op het eigen bedrijfsterrein 

voor datacommunicatie gebruikt. 

Glasvezelkabel 

Glasvezel is een medium dat al jaren sterk in opkomst 

is. Glasvezel of glasfiber bestaat uit een kern van 

lichtgeleidend materiaal en een mantel van ander 

materiaal. De kern is nooit van glas, meestal wordt 

een kunstvezel gebruikt. 

De vezel is een lange, lichtgeleidende buis met 

rondom een spiegelwand. De spiegeling ontstaat door 

de hoek van de lichtstraal en het verschilt in 

brekingsindex tussen de kern en het omringende 

medium. Een lichtstraal die in de kern valt, zit daar als 

het ware gevangen. 

Voor lichtstraaltransmissie door glasvezel wordt gebruik gemaakt van Light Emitting Diodes 

(LED’s) en Injection Laser Diodes (ILD’s). De eerste voor lagere snelheden, de tweede voor 

hogere snelheden. Het apparaat dat elektrische signalen omzet in lichtimpulsen en 

lichtimpulsen terug vertaalt in elektrische signalen heet een optisch modem. 

Glasvezel kan zowel analoog als digitaal worden gebruikt. Bij digitaal gebruik is het 

onderscheid tussen de één en de nul wel of geen licht. Bij analoge transmissie wordt de 

sterkte van de lichtbron gevarieerd. De bandbreedte van glasfiber is enorm groot. 

Momenteel worden over glasvezel snelheden bereikt tot 1 Gbps, maar het is niet 

denkbeeldig dat in de toekomst veel hogere snelheden gerealiseerd worden. 

Bij glasvezel treedt zeer weinig demping op. Bovendien is de vezel ongevoelig voor storing 

door elektromagnetische velden en elektrische storingen. De installatie van glasvezel is nog 

vrij lastig. 

Voor het maken van lassen is speciale apparatuur nodig. 

Het maken van aftakkingen is niet mogelijk. De 

randapparaten zijn nog steeds duur. De kabel zelf is licht en 

dun, hij word uit een goedkope, niet schaarse grondstof 

gemaakt. Een nadeel is wel dat de kabel fysiek erg 

kwetsbaar is. 

Bij een glasvezelkabel wordt de informatie niet in de vorm 

van elektrische pulsen verzonden maar in de vorm van 

lichtflitsen. Bit 1 kan op die manier worden voorgesteld als 

‘wel een lichtflits’. Bit 0 als ‘geen lichtflits’. Het grote 

voordeel van glasvezel ten opzichte van andere 

transportkanalen is de enorme ‘bandbreedte’: dit is de 



maximale hoeveelheid informatie die (per tijdseenheid) via zo’n kabel kan worden 

verzonden. Deze grote bandbreedte kan worden aangewend om zeer veel gegevens (bv. 

Digitale videobeelden) met zeer hoge snelheden te verzenden of om verschillende 

informatiestromen(bv. Honderden telefoongesprekken) tegelijkertijd via dezelfde kabel te 

versturen. 

Twisted pair kabel 

Een twisted-pair kabel bestaat uit in elkaar gevlochten 

aderparen. Minimaal twee paren, worden samen gebruikt voor 

één verbinding. Verschillende paren worden samengevoegd tot 

één kabel. Door het twisten wordt de onderlinge beïnvloeding 

beperkt. 

Twee naast elkaar liggende draden pikken normaal storingen 

op en nemen elkaars signaal over. Om dit te voorkomen 

worden de paren weer tegen elkaar ingedraaid. Deze kabel 

wordt voor zeer veel toepassingen gebruikt. Twisted-pair kabel 

is flexibel en betrekkelijk goedkoop. 

De kabel is eenvoudig aan te leggen. 

Meestal wordt deze kabel UTP kabel genoemd. (Unshielded 

Twisted Pair). Deze kabel heeft geen afscherming. 

Er bestaat ook STP ( Shielded Twisted Pair). Dit is een 

afgeschermde kabel die wat minder storingsgevoelig is, maar 

natuurlijk duurder. 

Communicatie via satelliet 

Net zoals televisieprogramma’s kunnen ook 

gegevens uit een computer via radiogolven 

worden verstuurd. Indien zeer grote 

afstanden moeten worden overbrugd, zijn 

satellieten een uitstekend transportmiddel. 



OSI model: standaardisatie protocollen 

Toen aan het eind van de jaren 70 en het begin van 

de jaren 80 het gebruik van netwerken nog in de 

kinderschoenen stond verliep de ontwikkeling erg 

chaotisch. Bedrijven die de voordelen van het gebruik 

van netwerken inzagen zetten netwerken op, maar zij 

merkten al vrij snel dat de uitbreiding van deze 

netwerken problematisch was. Dat kwam omdat 

verschillende netwerken waren gebouwd met 

verschillende standaarden. Sommige bedrijven 

ontwikkelden zelf een standaard voor 

netwerkcommunicatie die later vaak moeilijk te 

verenigen bleek met de standaarden van andere 

netwerken. De behoefte aan een algemene standaard 

was daarmee geboren. 

In 1984 bracht the International Orginasation for 

Standardization (ISO) het OSI model uit als een 

handvest voor het ontwikkelen van netwerkapparatuur 

en software. Het OSI model is tegenwoordig het 

meest gebruikte model voor datatransport op een 

netwerk. 

De lagen van het OSI model 

Het OSI model bestaat uit 7 lagen die elk hun eigen functie vervullen in bij het transporteren 

van data-eenheden op een netwerk. Een laag gebruikt de diensten van een ondergelegen 

laag. 

Fysieke laag 

Hier bevinden zich de interfaces met het netwerk, nl. de elektrische en mechanische 

karakteristieken hiervan. Dit betekent dus hoe de bits georganiseerd worden over 

verschillende media. Het betreft zaken als voltage, aantal pinnen en de lokatie ervan, soort 

interface die vereist is (RS-232, V.35) alsook de standaarden voor LAN-bekabeling zoals 

IEEE 802.3. TCP/IP definieert zelf geen fysieke standaarden, het maakt er gebruik van. 

De fysieke laag beschrijft de elektrische en mechanisme karakteristieken van het netwerk. 

Kabeltypes, stekkers, de spanning op de kabels, de manier waarop kabels gevlochten 

moeten worden zijn onderdeel van de fysieke laag. Datatransport over een kabel gaat met 

elektrische signalen. Voltagereeksen corresponderen met nullen en enen uit het binaire 

stelsel. (Laag voltage = 0, hoog voltage = 1). Op de fysieke laag wordt data beschouw in bits, 

ofwel binair. 

Datalink laag 

Hier leven de MAC- of hardwareadressen. MAC staat hier voor Media Access Control. De 

bits van laag 1 worden hier omgezet in dataframes volgens het gewenste protocol. Hoe 

verschilt per soort netwerk. LANs gebruiken andere encapsulatiechnieken/protocollen dan 

ATM, ISDN of SMDS (WAN-technologieen). Ethernet is een van die protocollen, c.q. 

encapsulatiemethoden. Hoeveel bytes er hoe in een datagram gaan en hoe die 

datagrammen werken, is de taak van de datalink laag. Switching is een taak van 

datadoorvoer die pakketten bestemd voor ander pc's of zelfs andere subnetten een op een 

doorschakelt (switcht). Laag 2 is bovendien nog in twee sublagen verdeeld: de MAC-laag en 

de Logical Link Control (LLC). Dze draagt zorg voor het opbpouwn en afbreken van 

verbindingen, newerkverkeerbesturing, frame-alignment en ontvangstbevestiging. De MAClaag 

komt ter sprake bij de adressering en het toegang verlenen. Hij houdt zich ook bezig 

met foutcontrole 

De datalinklaag verzorgt de functionaliteit die nodig is om data betrouwbaar te kunnen 

versturen tussen netwerkapparaten in een netwerk. De datalinklaag gebruikt MAC of 



'hardware' adressen om data naar de juiste plek te sturen.Op een netwerk heeft elk apparaat 

een uniek eigen MAC adres dat ingebakken zit in het apparaat (in geval van een PC zit het 

MAC adres ingebakken in de netwerkkaart). 

De bekendste techniek die werkt op de datalinklaag is Ethernet. Ethernet is een technologie 

die van MAC adressen gebruikt maakt om data te transporteren in een netwerk. 

Switches en netwerkkaarten zijn apparaten die in laag 2 van het OSI model werken. De data 

op laag 2 is verdeeld is 'frames'. Frames zijn data-eenheden die voorzien zijn van een 

header waarin de MAC adressen van de verzender en de ontvanger opgenomen zijn. 

De netwerklaag verzorgt de functionaliteit die nodig is om data te verzenden tussen 

netwerken. De netwerklaag is verantwoordelijk voor routing, 'flow control' en voor 

foutafhandeling. 

Netwerk laag 

Het tehuis van TCP/IP, van IP om precies te zijn. Hier vindt IP-adressering en -routering 

plaats. Als er tussen verschillende netwerken verkeer moet worden doorgestuurd, dan wordt 

dat op IP-adres gerouteerd, met behulp van routeringsprotocollen (RIP, OSPF, IGRP of 

BGP) 

Routers werken op laag 3 van het OSI model. Het belangrijkste protocol van de netwerklaag 

is het Internet Protocol (IP). Routers gebruiken IP adressen om het dataverkeer tussen 

verschillende netwerken te regelen. Onder andere computers, routers en printers in een IP 

netwerk hebben naast een MAC ook een IP adres. 

De data op laag 3 is verdeeld in pakketjes. Pakketjes zijn data-eenheden waar onder andere 

het IP adres van de verzender en de (uiteindelijke) ontvanger zijn opgenomen. 

Transport laag 

Het werkveld van TCP - transmissiecontrole protocol. Controle of alle bits zijn aangekomen 

en het in juiste volgorde plaatsen van de informatie vindt hier plaats. 

De transportlaag verzorgt datatransmissie tussen twee eindgebruikers met behulp van 

foutcontrole, hertransmissie en 'stroomcontrole' (timing). De transportlaag zorgt ervoor dat 

hoger gelegen lagen (software uit de applicatielaag bijvoorbeeld) geen rekening hoeven 

houden met de correctheid en de juiste timing van de datatransmissie. 

Het belangrijkste protocol in de transportlaag is het Transfer Control Protocol. TCP zorgt 

voor een verbinding tussen twee stations op een netwerk en voor correcte datatransmissie 

tussen de stations. De data-eenheden op laag 4 heten segmenten. In een segment zijn 

onder andere het poortnummer via welke gecommuniceerd wordt van de verzender en de 

ontvanger opgenomen. 

Sessie laag 

Opbrengen en beëindigen van verbindingen tussen twee punten geschiedt hier. Ook de 

naamherkenning en beveiliging gebeurt hier. De sessielaag synchroniseert verbindingen. 

Waar laag 1 tot en met 4 zich vooral bezig houden met het verpakken (en uitpakken) van 

data en addressering is de sessielaag de eerste laag die zich direct met de software bezig 

houdt die van het netwerk gebruik maakt. De sessielaag maakt, onderhoudt en verbreekt 

sessies tussen twee programma's. Veel gebruikte protocollen die op de sessielaag werken 

zijn NetBIOS, en RPC. 

Presentatie laag 

Woonplaats van de redirector, die input/output van serverbronnen reguleert. Deze laag 

bepaalt het benodigde dataformaat voor communicatie over een netwerk. Het is de tolkvertaler 

van het netwerk zogezegd. Hij vertaalt de gegevens die van de applicatielaag 

afkomen in een herkenbaar tussenformaat d.m.v. protocolconversie, encryptie 

De presentatielaag fungeert als een vertaallaag waarop één taal gesproken wordt tussen 

twee programma's. en netwerk kan alle soorten besturingssystemen herbergen, zoals 

Windows, Linux en Apple. Deze besturingsystemen maken soms gebruik van een andere 

representatie van data. De presentatielaag op de verzendende computer vertaalt data uit de 



applicatielaag (7) naar de gemeenschappelijke taal voordat het naar lager gelegen lagen 

stroomt en verzonden wordt. De presentatielaag op de ontvangende computer vertaalt data 

uit de sessielaag (5) naar de taal die door het programma op de applicatielaag (7) begrepen 

wordt. Naast vertalen zorgt de presentatielaag voor compressie en encryptie van data. De 

presentatielaag wordt niet altijd gebruikt, omdat vertalen, encryptie of compressie niet altijd 

nodig zijn. 

Apllicatie laag 

De laag waar de applicaties leven die het netwerk gebruiken. Hierbij valt te denken aan 

HTTP, FTP, maar ook DNS of NFS. Sommige protocollen draaien zonder dat de gebruiker er 

erg in heeft (DNS), andere vereisen exliciet netwerkkennis van de gebruiker (smtp) 

De applicatielaag is de laag die gebruikt wordt door netwerkprogramma's. Dit kunnen internet 

browsers zijn, FTP clients, of e-mailprogramma's. Zulke programma's maken gebruik van 

protocollen die op de applicatielaag draaien zoals HTTP (gebruikt door de webbrowser), 

SMTP (gebruikt door e-mailprogramma's) en FTP (gebruikt door FTP clients). 

OSI model in de praktijk 

Het begon allemaal met ARPA. Zo 

rond 1972 startte het Amerikaanse 

ministerie van defensie (DoD) 

samen met the National Science 

Foundation een project genoemd 

naar de Defence Advanced 

Research Projects Agency. De 

opdracht was een zich min of meer 

zelf herstellend data netwerk te 

maken zo goed mogelijk bestand 

tegen component uitval (zeg bom 

inslag). Het netwerk zou vooral 

gebruikt moeten kunnen worden om 

de verschillende grote computers 

die in de VS geïnstalleerd waren 

met elkaar te verbinden en wel 

zodanig dat terminal gebruikers de 

mogelijkheid zouden krijgen data te 

raadplegen onafhankelijk van de 

afstand of het merk van de aangesloten systemen. Dit soort netweken was al redelijk in 

opkomst met name bij IBM maar voor dit ARPA netwerk was de eis expliciet gericht op de zo 

genaamde "multy vendor" kant van de zaak en op de reeds genoemde vorm van 

robuustheid. 

In zo'n situatie had men natuurlijk voor een conventionele vorm van robuustheid kunnen 

kiezen door bij voorbeeld alles dubbel of drie dubbel uit te voeren maar in het ARPA net koos 

met voor een heel andere aanpak. Men koos voor Packet Switching over een maasvormig 

netwerk. Hierbij werden de te transporteren data blokken voor verzending opgedeeld in 

kleinere pakketten die in principe allemaal onafhankelijk van elkaar of van de gekozen route 

hun eindbestemming moesten zien te bereiken. Het bezwaar hierbij was natuurlijk dat er een 

soort van onzekerheid over de volgorde van de aangekomen pakketen ontstond en ook dat 

er pakketten onderweg zoek konden raken maar daar stond tegenover dat niet door een 

verbroken verbinding de communicatie helemaal zou stagneren. Het beginsel van packet 

switching was overigens ook al onderkend bij anderen maar de overtuiging om zonder vaste 

verbindingsopbouw te werken was toch wel uniek. 

Op dat moment ontstond het inmiddels zo bekende IP (Internet Protocol) protocol, althans 

een eerdere versie dan het IP zoals we dat vandaag in het Internet tegenkomen. 

Met de bekende Amerikaanse voortvarendheid en vooral ook als gevolg van de vrije 

research mentaliteit van de vele research medewerkers van de deelnemende instituten en 



reken centra werd gekozen voor een pragmatische aanpak waarbij nieuwe technieken direct 

werden uit geprobeerd op het geïnstalleerde netwerk en de er op aangesloten computers. 

Hier ontstond een telecommunicatie ontwikkeling geheel buiten of naast de bestaande 

Telecommunicatie wereld van de bekende en zeer machtige telecom operators en 

fabrikanten. 

In die tijd bestond er nog überhaupt nog weinig contact tussen de computer wereld en de 

telecommunicatie wereld. Ze hadden elk hun eigen jargon en ontwerp cultuur en vooral dat 

laatste was van belang. Een aardige anekdote uit die tijd was dat een grote computer 

fabrikant een mainframe op de markt bracht met een mean time between failure van 20 

minuten. Het betrof overigens wel een machine van zo'n 50 miljoen gulden. Voor mensen uit 

de telecomwereld (ook wel bellheads genoemd) een absolute nachtmerrie. 

ARPA echter bracht de eerste verbroedering tussen de disciplines en ex ARPA researchers 

vonden zowel banen in de Europese telecom. industrie als in de computer branche. 

Ook het grote standaardisatie lichaam van de telecommunicatie wereld , de CCITT (ITU) 

pakte de trend van het packet switching op maar koos voor de voorzichtige weg waarbij de 

pakketten langs een van te voren opgezette verbinding naar hun eindbestemming reisden. 

Hieruit kwamen de bekende datanetten voort als Transpac en Datanet 1 beiden gebaseerd 

op het wellicht nog bekende X.25 protocol. Maar keren we terug naar ARPA. 

Zoals gezegd leverden de aangesloten research instellingen de benodigde expertise. Geen 

informatici want die bestonden toen nog niet maar wis- en natuurkundigen, ingenieurs of 

anderszins, kortom lieden van diverse disciplines die belangstelling kregen voor dit 

vakgebied en na verloop van tijd sloeg dit over naar Europa waar met name vanuit de 

vereniging IFIP actief werd deelgenomen in werkgroepen. Ook de officiële standaardisatie 

lichamen ISO en IEC werden geattendeerd op deze ontwikkeling en zo rond 1978 besloot 

men om ook op dit gebied actief te worden. Omdat men wel inzag dat het data communicatie 

gebeuren een vrij ingewikkelde aangelegenheid besloot men om een speciale commissie te 

belasten met de opdracht om een model te bedenken waarmee het hele netwerk gebeuren 

op een goed gestructureerde manier kon worden beschreven waarmee de standaardisatie 

van de benodigde communicatie techniek op een overzichtelijke manier zou kunnen 

verlopen. 

Dit model werd het OSI 

model genoemd of formeel 

het referentie model voor 

Open 

Systeem 

Interconnectie. Deze 

opdracht had al wel heel 

weinig gemeen met het 

gebruikelijk standaardisatie 

werk. Een nog niet bestaand 

abstract model te doen 

opstellen ten behoeve van 

enkele al wel bestaande 

standaarden en een heleboel 

nog niet bestaande 

standaarden. Deze 

commissie, SC 16 geheten 

(later omgedoopt in SC 21) ging in 1979 van start en kwam al heel spoedig met een voorstel 

voor een soort hiërarchisch lagen model. Het model kende zeven lagen, waarbij iedere laag 

werd gekarakteriseerd door een zo genaamde Service definitie en de er bij mogelijke 

Protocollen. Spoedig volgde ook de CCITT met dit soort activiteit maar dan vooral vanuit de 

Telecom mentaliteit en cultuur. 

Voor wat het uiteindelijke model betrof werd dit vrijwel letterlijk over genomen waar bij de 

invulling nogal wat problemen ontstonden toen het X.25 gebeuren er in moest worden 

gesitueerd. Het is overigens grappig om hier even te melden dat ISO van standards sprak. 

CCITT (ITU) van recommendations en de IETF van RFC's (Request For Comment) maar de 



bedoeling was voor iedereen om afspraken te maken over de wijze waarop informatie moest 

worden gecodeerd en vervoerd over netwerken. Inmiddels was de OSI commissie van het 

gezamenlijk opererende ISO en IEC uitgegroeid tot een expertgroep van zo'n 1000 mensen 

met internationale werk bijeenkomsten van zo'n 500 mensen. 

Voor de lagere lagen, dwz de niveaux die nodig waren om het concrete transmissie 

gebeuren te beschrijven werd intensief samen gewerkt met een reeds bestaande norm 

commissie voor data communicatie (SC6) en samen met deze groep zien we dan toch al 

gouw zo'n 1500 liefhebbers zich bezig houden met het verzinnen, het testen en elkaar 

overtuigen van de benodigde services, protocollen en het model zelf natuurlijk. 

Bovendien werd aandacht besteed aan het formuleren van geschikte formele 

beschrijvingstechnieken bij voorkeur ook nog te gebruiken voor validatie en zelfs 

implementatie. Ook diverse generieke gereedschappen moesten worden gecreëerd zoals 

nodig om de netwerken te kunnen beheren en te beveiligen. Aan tafel zat een grote 

verscheidenheid aan mensen, die net als bij het Internet vergaderingen elk met een zeker 

hartstocht bijdragen leverden. Op informatica congressen en in wetenschappelijke 

publicaties verschenen de bijdragen aan dit werk. Het betrof immers dikwijls geheel nieuw 

materiaal op hoog technisch en wetenschappelijk niveau. 

De bijeenkomsten waren tumultueus en leidden niet zelden tot grote conflicten. 

Bekend waren de discussies tussen de zo genaamde connectieloze en de connectie 

georiënteerden en die tussen de packet switchers en de circuit switchers , terug te brengen 

op het eerder genoemde cultuurverschil tussen de telecom wereld en de informatica wereld. 

Discussies ook over de noodzaak van de vierde laag en de noodzaak om de lagen vijf en 

zes gescheiden te houden of samen te brengen in een generieke gereedschap laag. 

Tweespalt over de te gebruiken formele beschrijvings techniek (LOTOS, ESTELLE of SDL) 

en of er naast verificatie ook implementatie mee mogelijk moest worden. 

Grote consternatie toen men bij de standaardisatie van netwerk management constateerde 

dat er wellicht een "help I am Dying" signaal verzonden moest kunnen worde van uit een niet 

goed werkende router of netwerk relay station waar volgens de model methodiek alleen 

maar de laagste drie of twee lagen in geïmplementeerd waren. Een van de zeer hoog 

oplopende discussies ging over het Service begrip ;wat is Service en wat is een Interface?? 

Wellicht dat het nu wat duidelijker is geworden dat het standaardisatie proces voor data 

netwerken niet helemaal te vergelijken is met de discussies over de afmetingen van 

baksteen. 

Ondanks alle enthousiasme en de betrekkelijke onafhankelijkheid van de dikwijls zeer 

eigenzinnige experts verliep het werk langzaam. In de onder de V.N. vlag varende ISO-IEC 

combinatie had men zich tenslotte te houden aan de vele formele voorschriften zoals 

vertalingen, stem procedures en tijdschalen. 

Bovendien streefde men een alles kunnende standaard set na. 

Het resultaat was heel goed maar te volumineus en dikwijls te ingewikkeld. 

De standaardisatie van Internet vond plaats bij de IETF waar voortvaren en zeer pragmatisch 

gewerkt kon worden. Niet gehinderd door internationale (ISO-IEC) reglementen kon snel 

voortgang worden geboekt met daarbij het belangrijke uitgangspunt dat nieuwe voorstellen of 

uitbreidingen daarop on-line ( en dus testbaar) beschikbaar moesten worden gesteld om 

voor erkenning in aanmerking te kunnen komen. 

De internet protocol stack groeide gestaag uitgaande van eenvoudige basis technieken die in 

een later stadium zouden kunnen worden uitgebreid met eventueel nog gewenste nieuwe 

toeters en bellen. 

Inmiddels had de mini aan populariteit gewonnen en waren terminals steeds intelligenter 

waarbij juist voor die systemen internet software beschikbaar kwam. In 1991 hadden we een 

situatie waarbij er nog een grote onzekerheid bestond over de kansen van de Internet 

protocol stack. 

OSI werd gezien als meer solide en werd inmiddels zwaar ondersteund door de Europese 

commissie in de vorm van OSI conformance testfaciliteiten , research budgetten voor OSI 

georiënteerde Telematica/ICT projecten, handboeken en zelfs plannen voor OSI 

verplichtingen bij overheden binnen de Europese gemeenschap. ( het EPHOS programma) 



.Ook de Amerikaanse overheid voelde er voor en de grote computer fabrikanten hadden 

inmiddels zo het een en ander aan OSI spul geïmplementeerd. Echter de PC was in opkomst 

en daarmee kwam het data netwerk dichter tegen de goedkopere huishoudelijk markt te 

zitten en internet was eenvoudig en goedkoop te leveren ook al waren de mogelijkheden 

wellicht wat beperkter. 

In 1992 werd het vonnis geveld. Bij het Europese instituut voor elementaire deeltjes 

onderzoek (CERN) ontstond het World Wide Web . Gebaseerd op het al bestaande hyperlink 

concept en uitgebreid met beeld faciliteiten en een bijzonder eenvoudige opmaak taal 

afkomstig uit de uitgeverswereld, (HTML), leek de doorbraak van de Internet protocol stack 

niet langer te stuiten. 

Nu moet gezegd dat ook zonder het web de internet protocols vele gemakkelijke voordelen 

hadden nog afgezien van het feit dat de bij ISO en CCITT (ITU) apart gestandaardiseerde e- 

mail service , bekend onder de ITU naam X.400 , onmogelijk en ongezellig in het gebruik 

was terwijl de internet e-mail juist zo super gebruikers vriendelijk bleek. Dit alles alsmede de 

steeds duidelijker voordelen van het connectieloze IP protocol deden de weegschaal 

doorslaan en nog geen jaar later was de OSI stack voor algemeen gebruik , "exit". 

Het is overigens niet zo dat daarmee het gehele resultaat van al die jaren OSI werk naar de 

prullenmand verhuisde. Ook in het internet worden nog steeds OSI gedeelten gebruikt zoals 

bijvoorbeeld de syntax notatie ASN.1. Bovendien is de internet stack redelijk gestructureerd 

volgens de spelregels van het algemeen OSI model zij het dat er maar van maar vijf lagen 

gebruik wordt gemaakt. OSI protocols worden bovendien nog steeds gebruikt voor de 

uitwisseling van management en signaleringsinformatie tussen telefoon centrales en het 

populaire sms bericht maakt voor een belangrijk gedeelte gebruik van de OSI stack. 

Gaandeweg zijn er de volgende protocollen ontstaan: 

Laag Definitie Praktijk toepassing 

7 Applicatie HTTP, SMTP, SNMP, FTP, Telnet, SSH en SCP, NFS, RTSP, 

6 Presentatie XML, XDR, ASN.1, SMB, AFP 

5 Sessie TLS, SSH, ISO 8327 / CCITT X.225, RPC, NetBIOS, ASP 

4 Transport TCP, UDP, RTP, RTCP, SCTP, SPX, ATP 

3 Netwerk IP, ICMP, IGMP, X.25, CLNP, ARP, RARP, OSPF, RIP, IPX, DDP 

2 Data Link 

Ethernet, Token ring, PPP, HDLC, Frame relay, ISDN, ATM, SDH, 

SONET, PDH 

1 Fysiek elektriciteit, radio, laser 



Onstaan van internet 

Ontstaansgeschiedenis 

Het Internet is ontstaan in de 60er jaren als een project van het Ministerie van Defensie van 

de Verenigde Staten. De bedoeling was een gedecentraliseerd netwerk te creëeren dat nog 

steeds zou werken als bepaalde delen plat zouden liggen. Dus in plaats van lineair 

geschakelde computers waarbij het hele netwerk ontregeld is als één schakel ontbreekt, 

werden de computers als in een web met elkaar verbonden: 

Dit project werd ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) genoemd. De 

Advanced Research Projects Agency van het Pentagon werdin 1969 opgericht om een veilig 

en betrouwbaar communicatie netwerk voor het defensie apparaat te ontwikkelen. 

Om het netwerk wereldwijd te kunnen gebruiken, was een nieuw standaard protocol 

benodigd. Zo werd de IP (Internet Protocol) technologie ontwikkeld waarin bepaald wordt 

hoe electronische boodschappen ingepakt, geadresseerd en verstuurd worden via dat 

nieuwe netwerk. 

Dit standaard protocol werd in 1977 ontwikkeld en werd TCP/IP (Transmission Control 

Protocol/Internet Protocol) genoemd. TCP/IP maakt het mogelijk om verschillende branches 

van andere complexe netwerken direct aan het ARPANET te verbinden. Dit nieuwe geheel 

van netwerken werd al gauw het Internet genoemd. 

Wetenschappers en onderzoekers in andere branches gingen al redelijk vlot gebruik maken 

van dit netwerk. Evenals de National Science Foundation (NSF) van de Verenigde Staten, 

die zelf een soortgelijk netwerk had ontwikkeld dat NSFNET heette. Dit netwerk nam de 

TCP/IP technologie over van ARPANET en zo ontstond een groot internationaal netwerk. 

In de 70er jaren werd het netwerk verfijnd door hoge snelheids computers op strategische 

plaatsen neer te zetten en met elkaar te verbinden waardoor de snelheid van het 

dataverkeer groeide. 

In 1985 begon de NSF een programma om het Internet in de gehele VS aan te bieden. De 

NSF creëerde een backbone onder de naam NSFNET, die ter beschikking werd gesteld aan 

alle educatieve instellingen, overheids instellingen en aan organisaties die bezig waren met 

internationaal onderzoeken. 

Het ARPANET werd in 1989 gesloten vanwege gebrek aan fondsen en aan support vanuit 

het leger. 

In de 90er jaren maakte het Internet een explosieve groei mee. Geschat werd dat het aantal 

op het internet aangesloten computers elk jaar verdubbelde. 

Halverwege 1994 verbond het Internet ongeveer twee miljoen computers in meer dan 100 

landen en waren er ongeveer 23 miljoen gebruikers. 

1962 Idee J.C.R. Licklider “Galactic Network” 

1963 Aangesteld als hoofd onderzoek ARPA bij defensie 

1967 opstart ARPAnet op basis van protocol TCP/IP (gegevenstransport) 

1972 Introductie internet op basis van FTP protocol (Bestandstransport) 

1990 NSFnet opvolger ARPAnet 

1995 Overdracht aan commercie en publiek voor uitbouw Internet 

1996 Intro HTTP protocol (datacrossing) 

Het ontstaan van het WWW 

Sir Tim Berners-Lee is geboren in Londen in 1955. Hij wordt gezien als de bedenker en 

grondlegger van het World Wide Web (WWW). Als directeur van het World Wide Web 

Consortium houdt hij toezicht op de ontwikkeling van webtalen en -protocollen als HTML, 

XML, CSS en HTTP. Berners-Lee schreef ook de eerste webbrowser, net als het web World 

Wide Web genaamd, en de eerste webserver. 

Zijn meest recente vondst is het semantisch web, als opvolger van het World Wide Web. 

Hoewel er in de academische wereld veel aandacht voor is, is het nog onduidelijk of het 

semantisch web eenzelfde succes zal worden als het WWW. 



Berners-Lee ontving de Japanprijs voor 2002. 

Op 14 april 2004 is bekend geworden dat Tim Berners-Lee de Millennium Technology Prize 

2004 gewonnen heeft en op 16 juli 2004 is hij tot ridder geslagen door Koningin Elizabeth II 

van het Verenigd Koninkrijk. Hij kreeg de titel van Knight Commander, de tweede hoogste 

rang in de Orde van het Britse Rijk. 

Geschiedenis van het internet in Nederland 

In Nederland begon de geschiedenis van het Internet op de universiteiten. Deze waren al 

vanaf de begintijd verbonden met andere academische netwerken in Europa en de VS om 

wetenschappelijke data uit te wisselen. Dit gebeurde eerst via het ARPANET. Backbones 

werden aangelegd om het verkeer te versnellen en uit te breiden. Zo is in 1985 de SURFnet0 

backbone aangelegd. 

Tijdlijn 

vanaf jaren 70 - wetenschappelijk gebruik via ARPANET 

1979 - Usenet en BBS zien het licht 

1989 - Internet toegankelijk voor alle academici 

1989 - Pine e-mail voor UNIX geïntroduceerd 

1993 - Pine e-mail voor DOS geïntroduceerd: geboorte van PC-client voor e-mail 

1993 - NCSA Mosaic browser voor UNIX geïntroduceerd 

1993 - XS4ALL eerste ISP voor het publiek 

1993 - NCSA Mosaic browser voor Windows geïntroduceerd: geboorte van 

multimediaal Internet 

1994 - Digitale Stad Amsterdam open met e-mailpostbus 

1994 - Bart Internet Services 3e ISP 



Inleiding internet 

Dit is een inleiding tot de werking van het Internet. De nadruk ligt niet op de technische 

details, maar op het verkrijgen van een conceptueel overzicht. De volgende onderwerpen 

komen aan bod: 

omschrijving van het Internet 

de communicatie tussen computers en computernetwerken 

packet switching 

routering 

TCP/IP 

introductie van een internet lagen model 

client/server 

Internet als virtueel netwerk of virtuele computer 

Het Internet is... 

 

Het Internet is een verzameling computerprogramma's, die onderling informatie kunnen 

uitwisselen, op een van te voren afgesproken manier Internet is een structuur, geen 

netwerk. 

Deze omschrijving doet het voorkomen, alsof het Internet alleen maar software en niet ook 

een netwerk van computers is. Dat is precies de bedoeling. Zoals een computerprogramma 

niet samenvalt met de computer waarop het draait, zo is ook het Internet niet gelijk aan het 

onderliggende systeem van computers en computernetwerken. Het doel van het Internet is 

om communicatie mogelijk te maken tussen programma's, die draaien op verschillende 

computers, met verschillende besturingssystemen en die verbonden zijn in netwerken van 

verschillende makelij; het geeft een eenheid aan de versplinterde wereld van de 

computersystemen. Dat is ook de reden dat het Internet niet een netwerk onder netwerken 

is. Dan zou het slechts het aantal computernetwerken met eén vermeerderen. Het is wel een 

structuur waarop de computernetwerken kunnen worden aangesloten, ter bevordering van 

de onderlinge samenwerking. 

de rol van het protocol 

De structuur heeft de vorm van een reeks protocollen, afspraken zo u wilt, waaraan een 

computer op een bepaald netwerk en het netwerk zelf zich moet houden, wil het informatie 

kunnen uitwisselen met een andere computer op een willekeurig ander netwerk. De 

protocollen stellen daarbij maar minimale eisen aan de deelnemende netwerken. Het succes 

van het Internet laat zien dat niet alleen aan deze eisen voldaan kan worden, maar dat het 

ook veelvuldig gebeurt. De protocollen van het Internet zijn te zien als een tussentaal, waarin 

de informatie een vorm heeft, die gelezen, geschreven en gedistribueerd kan worden door 

de deelnemende computersystemen. 

Het Internet mag dan zelf geen computernetwerk zijn, het is wel een antwoord op een aantal 

problemen die in de loop der tijd zijn gerezen bij het maken en gebruiken van 

computernetwerken. Deze problemen en hun oplossingen laten zich presenteren als een 

draad van problemen en oplossingen daarvoor die zelf weer nieuwe problemen oproepen. 

Door de keten van problemen en oplossingen aan het begin op te pakken en systematisch te 

volgen wordt het internet als het ware voor uw ogen weer opnieuw opgebouwd. Deze manier 

van schetsen van het Internet is ook historisch correct, althans in grote lijnen; de historische 

details zullen we overigens, net als de technische, zoveel mogelijk schuwen. 

De hardware 

De oersituatie waaruit alle netwerken zijn ontstaan, is die van de onderling verbonden 

computers. Tussen elk paar computers liggen kabels waarover de informatie zijn weg vindt. 

Er is dan een directe verbinding (direct connection), zoals het nu eenmaal heet, tussen elk 

paar computers. Er is minstens een onoverkomelijk probleem met deze configuratie: het 

aantal kabels en aansluitpunten neemt exponentieel toe met het aantal computers. Nemen 

we computers, dan moet elk van deze n computers met andere computers verbonden 

worden, wat een totaal van kabels vereist. Dit aantal kunnen we door twee delen als elke 



kabel voor het informatietransport in twee richtingen gebruikt kan worden, maar daar staat 

tegenover dat elke kabel weer twee aansluitpunten nodig heeft. Voor een klein netwerk van 

25 computers leidt dat alras tot een gigantisch aantal van 300 (tweeweg) kabels en 600 

poorten. Op het Internet zijn miljoenen computers aangesloten. Reken uit en schrik. 

Computer als kabel 

Het antwoord op het probleem van de paarsgewijs 

verbonden computers is het computernetwerk. In een 

netwerk krijgt de computer de rol van kabel. In figuur 

1.1 zien we, dat er voor een netwerk van vier 

computers niet meer dan drie kabels noodzakelijk zijn. 

Ook het aantal benodigde aansluitpunten voor de 

kabels is drastisch gedaald. Er is intussen wel een 

probleem ontstaan: de adressering. 

Figuur 1.1: Van verbinding naar netwerk 

Hoe weet computer B uit figuur 1.1, dat de informatie die A op de lijn zet niet voor hem is, 

maar voor computer D? Een oplossing is om computers namen of adressen te geven, deze 

met de data mee te zenden en vervolgens de computers laten beoordelen of de informatie 

die op de lijn staat voor hen bedoeld is. 

Omdat de computer als kabel fungeert en er tegelijk voor zorgt dat de informatie op de juiste 

plaats terecht komt, spreken we nu niet meer van verbonden computers, maar van een 

netwerk. Voor het functioneren van het netwerk moeten nu ook afspraken gemaakt worden 

over het formaat van de informatie. Waar staat bijvoorbeeld het adres? Direct aan het begin, 

of tussen het tekenpaar $# en _, om maar wat te noemen. 

Host 

Omdat elke computer in een netwerk een deel van zijn tijd moet besteden aan het 

informatietransport, al was het alleen maar om het adres te inspecteren, heeft het minder tijd 

over voor zijn eigenlijke taak (schaken bijvoorbeeld). 

Dat kan door voor elke computer die mee mag doen in het netwerk een andere, kleinere 

computer te plaatsen die het netwerkverkeer afhandelt. Deze ontvangt via de kabel zijn 

informatie en kijkt of het voor zijn hoofdcomputer, die nu host genoemd wordt, is bestemd. 

Is dat niet het geval, dan wordt de informatie enkel doorgestuurd, is dat wel het geval dan 

rest de kleine computer niets anders te doen, dan zijn host te storen met de mededeling, dat 

er wel degelijk nieuws van het front is. 

Network Interface Card 

De kleine netwerkhulpcomputer heeft meestal de vorm van een insteekkaart in de computer. 

Deze kaart wordt een Network Interface Card (NIC) genoemd. 

Variaties op een netwerk 

Er bestaan talloze variaties op de hierboven geschetste algemene structuur van een 

netwerk. Er zijn verschillen in het medium dat wordt gekozen voor het transport van 

informatie, zoals coax kabels, glasvezelkabels, radiogolven en infraroodverbindingen; zelfs 

het elektriciteitsnet kan worden gebruikt. De netwerken kunnen ook verschillen in de vorm 

waarop de computers met elkaar verbonden zijn. 

Dat kan via een enkele kabel (bus-structuur), zoals in figuur 1.1, maar de kabel kan ook een 

volledige cirkel maken, waar de informatie in één richting door heen gaat (ring-structuur). En 

dan kan er nog een centraal knooppunt bestaan, een hub, waar elke computer rechtstreeks 

op aangesloten is (ster-structuur). 

Zulke patronen in de bekabeling worden aangeduid met de term netwerktopologie. Verder 

kunnen de regels verschillen die de NIC's hanteren bij het bezetten van de lijn. Sommigen 



zenden gewoon uit in de hoop dat anderen niet op hetzelfde moment iets uitzenden, anderen 

wachten op toestemming of hebben mechanismen om te ontdekken of een lijn leeg is. Al 

deze verschillen maken dat het ene netwerk het andere niet is. De manier waarop informatie 

verstuurd wordt, alsmede de verschillen in het formaat waarin de informatie verpakt kan 

worden, maken dat het ene netwerk niets beginnen kan met de informatie van het andere 

netwerk. 

Het probleem van het gedeelde medium 

Wil het netwerk uit figuur 1.1 functioneren, dan moet de informatie in beide richtingen op de 

kabel worden gezet. Bij dergelijke netwerken is het niet de verantwoording van de zender om 

te zorgen dat de informatie op de juiste plaats komt, maar van de ontvanger om de voor hem 

bestemde informatie van de lijn te halen. Sommige typen netwerken maken de lijn leeg nadat 

de informatie is aangekomen, anderen gaan ervan uit dat de informatiestroom op de een of 

andere manier wel doodbloedt, bijvoorbeeld in een moordlustige weerstand aan de 

kabeleinden die alle signalen verstikt. 

Men spreekt wel van een gedeeld medium: alle computers gebruiken alle kabels. Een 

gedeeld medium houdt het functioneren van het netwerk simpel, maar het heeft een zeer 

groot nadeel. Als er meer computers op het netwerk worden aangesloten, dan wordt het 

steeds drukker op de kabel en wordt het transport van informatie navenant trager. Het 

opschalen van het netwerk is daarmee problematisch. 

Voor kleinere netwerken is de situatie nog werkbaar, maar bij grote, wereldomspannende, 

netwerken wordt het al snel onhoudbaar. 

Het antwoord op het probleem van het gedeelde medium is op zich triviaal: deel het medium 

zo weinig mogelijk. Maar dat niet-delen kan op vele manieren. Twee verdienen onze 

bijzonder aandacht: packets en routing, oftewel het opdelen van de informatiestromen in 

kleine pakketjes en het gericht verzenden van de informatie. De combinatie van beide 

antwoorden heeft geleid tot de moderne netwerken. 

packets 

Een deelantwoord op het probleem van het gedeelde medium is om de informatiestroom in 

stukken te knippen, er pakketjes (packets) van te maken en de stukken uit verschillende 

informatiestromen de gelegenheid te geven om ombeurten de lijn te bezetten. Dit levert in de 

praktijk een zeer grote efficiëntieverbetering op. 

Nemen we als voorbeeld de situatie waarin een gebruiker vanaf computer B inlogt op 

computer A. Via het toetsenbord worden commando's ingetikt (Dame d8 naar d1), die 

vervolgens naar computer B worden gestuurd, die voert het commando uit en stuurt, Deo 

volente, het resultaat van de verwerking weer terug naar A (Koning e1 slaat Dame d1). Op 

het Internet heet deze toepassing Remote Login of Telnet. 

Wat de gebruiker precies intikt, mag ons hier niet interesseren, maar wel wat er op de lijn 

tussen beide computers gebeurt. Daar gebeurt namelijk vrijwel niets. De tijd die zelfs een 

razendsnelle typist nodig heeft voor het intikken van een commandoregel is een eeuwigheid 

voor de computer. 

Die had, tussen het intikken van twee letters door, met gemak het aantal dagen tussen nu en 

1 oktober 1969 kunnen uitrekenen, het moment dat het eerste op packets gebaseerde 

netwerk ter wereld, het ARPAnet, in gebruik werd genomen. De informatie zelf gaat al 

razendsnel over de lijn, zodat ook de bezettingstijd van de lijn zeer minimaal is. Als er maar 

een gebruiker is ingelogd, is het niet erg. 

Maar stel nu dat een tweede gebruiker ook van de computer A gebruik willen maken. Als de 

lijn maar een verbinding toelaat, dan moet B wachten tot A het klaar is. Wordt de informatie 

in brokken opgedeeld en verbrokkeld verstuurd dan komt de lijn met (grote) tussenpozen wat 

B de gelegenheid geeft om gelijktijdig met A te werken. 

ARPAnet 

Het eerste netwerk dat, afgezien van wat laboratorium experimenten hier en daar, gebruik 

maakte van packets, was het ARPAnet, de voorloper van het huidige Internet. In die tijd was 



het gebruik van packets een zeer gewaagde stap, maar wel een die aansloeg. Niet alleen 

werd het idee toegepast in netwerken die computers op grote afstand moesten verbinden (de 

WAN's of Wide Area Networks), maar ook bij de kleinschaliger netwerken (LAN' of Local 

Area Networks). Overigens begonnen LAN's pas populair te worden nadat het ARPAnet zijn 

succes had bewezen. Het meest populaire netwerktype voor LAN's op dit moment, het 

Ethernet, is ontworpen door Bob Metcalfe die direct geınspireerd werd door de architecten 

van het ARPAnet. De moderne LAN's en WAN's hebben in het ARPAnet een 

gemeenschappelijke voorvader. 

Routering 

Het tweede antwoord op het probleem van het gedeelde medium bestaat uit het gericht 

kiezen van een pad voor de informatie. Dit wordt routering of routing genoemd. Als de 

informatie in pakketjes is opgedeeld, is het gericht verzenden van de informatie gelijk aan het 

probleem van het gericht verzenden van de pakketjes. 

Dat kan, alweer, door aan de pakketjes adresinformatie toe te voegen en het netwerk uit te 

bouwen met software die op basis van het adres een goede route kan bepalen. Dat laatste 

gebeurt in de regel met een zogeheten switch, ook wel packet-switch of pakketschakeling 

genoemd. Elke computer stuurt data naar een packet-switch en voorziet het pakket van het 

adres van de doelcomputer. 

De switch inspecteert het pakket en als de geadresseerde computer op dezelfde switch is 

aangesloten dan wordt het daar naar toe gestuurd. Maar een netwerk kan meerdere 

switches hebben en als de doelcomputer op een andere switch is aangesloten, dan wordt 

het naar die switch gestuurd, die het op zijn beurt naar een aangesloten computer 

transporteert. 

Er zijn ook switches waarop geen computer is aangesloten, alleen maar andere switches. 

Een informatiepakket kan dus meerdere switches passeren alvorens het op de plaats van 

bestemming aankomt. Als het u duizelt, dan biedt figuur 1.2 uitkomst. 

Figuur 1.2: Een fictief packet-switched WAN 

Als computer A uit figuur 1.2 iets wil sturen naar computer I, dan moeten de 

informatiepakketjes naar switch A, switch A moet weten dat de kortste weg, en in dit geval 

ook de enige weg, gaat over switch C, B en E, om uiteindelijk bij I aan te komen. 

De switch kiest voor een pad op basis van het doeladres en over wat het weet over de 

structuur van het netwerk om de kortste weg te kunnen bepalen. Een verbinding tussen een 



computer en een switch of tussen twee switches wordt een hop genoemd en deze manier 

van omgaan met de informatiepakketten wordt next hop forwarding genoemd. 

Routetabel 

Er bestaan verschillende manieren om een switch te laten bepalen wat de 'next hop' is die 

een pakket moet maken. Het eenvoudigste is het om domweg een tabel te maken waarin 

voor elk doeladres staat wat de volgende hop moet zijn. Zo'n tabel heet een routetabel. Elke 

switch moet over een dergelijke tabel beschikken. 

Als het netwerk groot wordt, hebt u geen reden de persoon te benijden die deze tabellen 

moet maken en bijhouden. Daarom wordt de switch vaak voorzien van software om continue 

te bepalen wat de kortste, of snelste, weg is. Deze software is behoorlijk complex. Als er 

bijvoorbeeld een switch uitvalt, dan kan de routetabel op basis daarvan aangepast worden. 

Dit vereist vanzelfsprekend dat de switches ook onderling op geregelde tijden berichten naar 

elkaar sturen om te zien of ze nog wel naar behoren functioneren. Wordt er op een gegeven 

moment niets meer gehoord van een bepaalde switch, dan wordt de informatie langs een 

andere route gestuurd. Een netwerk gonst dus van berichten die als doel hebben het 

netwerk in stand te houden, ook al gebeurt er verder niets. 

Interface Message Processor 

Het eerste WAN dat van switches gebruikt maakte was, uiteraard, het ARPAnet. De switches 

werden binnen het ARPAnet Interface Message Processors genoemd en de afkorting 

IMPinterface message processors wordt zo af en toe nog steeds gebruikt om een switch aan 

te duiden. 

Het Internet 

Het probleem van de heterogene netwerken 

Het ARPAnet is het eerste WAN en het eerste netwerk waar packets en routing tezamen zijn 

toegepast: een packet-switched netwerk.Daarmee is een zeer belangrijke stap gezet naar 

een volwaardig Internet. Veel van de structuur van het ARPAnet is direct terug te vinden in 

de structuur van het latere Internet; op het Internet wordt de informatie ook in packets 

verdeeld en wordt elk packet afzonderlijk naar zijn doel gestuurd. 

Maar ze zijn zeker niet identiek. Het succes van het ARPAnet heeft geleid tot problemen 

waarvoor het Internet een oplossing is. Het probleem begon toen velen trachtten het 

ARPAnet na te bootsen. De grote architect van het ARPAnet bijvoorbeeld, Lawrence Roberts 

werd directeur van het bedrijf Telenet dat een commercieel netwerk oprichtte, werkend 

volgens de principes van het ARPAnet. 

In Europa werd hard gewerkt aan andere netwerken als CYCLAD in Frankrijk en TIDAS in 

Zweden. Nabootsingen waren het, maar geen kopieën. Elk netwerk werkte anders. En het 

aantal groeide. De groei van de afzonderlijke netwerken deed groepen van computers 

ontstaan, die wel onderling maar niet met elkaar konden communiceren. Dat moest beter 

kunnen. 

ARPA 

De militiaire onderzoeksorganisatie die verantwoordelijk was voor de bouw van het 

ARPAnet, het ARPA (Advanced Research Projects Agency) financierde ook vele andere 

netwerkprojecten al even uitbundig. Daaronder waren met name netwerken die verbindingen 

legden via radiogolven en satellietverbindingen: mobiele netwerken dus. 

De manier waarop deze netwerken intern opereerden verschilde drastisch van het ARPAnet. 

Hierin maakte men gebruik van betrouwbare verbindingen zodat aan de controle van het 

transport van informatie niet zoveel gedaan werd; dat zat wel snor. Radiogolven daarentegen 

waren zeer gevoelig voor storing (magnetische stormen) en de protocollen die voor de 

transmissie gebruikt werden bevatten nu wel mechanismen om fouten te detecteren en te 

corrigeren. 



Kortom, de protocollen verschilden drastisch per netwerk. Het is een geluk dat dit probleem 

zich ook binnen het ARPA voordeed omdat zij, in tegenstelling tot veel anderen die tegen 

hetzelfde probleem aanliepen, het vele geld, de goede mensen (waaronder Bob Kahn en 

Vinton Cerf) en de sterke wil hadden om het probleem snel en voortvarend aan te pakken. In 

het begin van de jaren zeventig begon het werk aan de oplossing van dit prangende 

probleem, het resultaat was de TCP/IP protocol familie. 

Op 1 januari 1983 ging het ARPAnet over op deze nieuwe methode en velen zien dit als de 

geboortedatum van het Internet. Het grootste net ter wereld werd het Internet. Maar we lopen 

op de zaken vooruit. 

Routers 

In zeer grote lijnen bestaat de oplossing op het probleem van de niet communicerende 

netwerken uit het verbinden van de afzonderlijke netwerken via speciale computers, voorzien 

van speciale software, die de informatie van het ene netwerk kan plukken volgens de 

protocollen van dat netwerk en weer kan plaatsen op een ander netwerk volgens de daar 

geldende protocollen. 

Voor het verbinden van 3 netwerken zijn er dus 2 verbindende, en vertalende, computers 

nodig, zoals figuur 1.3 illustreert. Deze inter-netwerkcomputers worden gateways of, iets 

moderner, routers genoemd. Routers transporteren de informatie tussen netwerken, zoals de 

switches en NIC's dat doen binnen een netwerk. Op basis van adresinformatie, die 

verondersteld wordt aanwezig te zijn in de packets, wordt bepaald naar welk netwerk de 

informatie gezonden moet worden. 

Figuur 1.3: Routers koppelen netwerken 

Om nu te voorkomen dat er voor elk paar netwerken een nieuw type router ontworpen moest 

worden moet worden, werken ze met een tussentaal; de informatie die van een speciaal 

netwerk afkomstig is, wordt in deze tussentaal vertaald en van daaruit weer in de taal van het 

andere netwerk. 

Zo hoeft elk van de betrokken netwerken maar een extra taal te leren. Het is dus als 

tussentaal dat het Internet fungeert als de grote organisator van de communicatie tussen de 

netwerken. Het is ook pas in deze taal dat de routers elkaar kunnen adresseren, omdat 

alleen hier over de samenstellende netwerken heen gekeken kan worden. Deze tussentaal is 

geen natuurlijke taal, verre van dat zelfs, maar heeft de vorm van een precieze verzameling 

van regels waarin, onder veel meer, is vastgelegd hoe de informatie verpakt en hoe de 

adressen geschreven moeten worden; we hebben het over het Internet Protocol of gewoon 

IP. 

De informatie die over het Internet verstuurd wordt, verandert qua vorm tijdens het transport. 

Telkens wanneer een packet bij een router aankomt, wordt het vertaald naar IP om te zien 

wat de volgende stap in de route (hop) moet zijn. Als die bepaald is, wordt het pakket 

vertaald in de vorm die geschikt is voor het volgende netwerk dat op de route ligt. Het is alsof 

de oorspronkelijke informatie onderduikt in een netwerk, daar onzichtbaar voor de 

buitenwereld zijn weg vindt, om bij de volgende router weer boven water te komen. 



Als een vlinderslagzwemmer die telkens zijn hoofd boven water steekt, bereikt een packet 

zijn einddoel. Maar dan wel een zwemmer die elke keer als hij zijn hoofd boven water steekt 

ook even kijkt waar hij nu naar weer toe moet. 

Figuur 1.4: Twee lagen binnen het Internet 

Lagen van het Internet 

We kunnen in de architectuur van het Internet dus minstens twee lagen onderscheiden, het 

onderwater en het bovenwater van onze zwemmer, of de laag van de netwerken en de laag 

van IP. Figuur 1.4 geeft dit weer. De informatie wordt bij de overgang van netwerk naar 

router en terug steeds weer getransformeerd van de ene laag in de andere. 

Figuur 1.5: De algemene structuur van een packet 

Frame, datagram en encapsulatie 

Omdat er zoveel transformaties plaatsvinden, moet er wel voor gezorgd worden dat de 

inhoud van de informatie onveranderd blijft. Om te zien hoe dat bewerkstelligd wordt, moeten 

we iets weten over de structuur van een packet. De meest algemene representatie van een 

packet is als in figuur 1.5. 

De header is het gedeelte waarin het adres staat, de rest bevat de te verzenden data. De 

header bevat meer dan alleen maar het adres, bijvoorbeeld ook de grootte van het packet en 

getallen die de foutencontrole dienen, maar daar gaan we hier niet op in. Vooral de header 

informatie verschilt type netwerk, zoals elders in deze uitgave wordt uitgelegd. 

De structuur van figuur 1.6 is gelijk voor zowel de packets op de laag van de netwerken als 

voor de laag van IP. De naam niet, ze worden frame en datagram genoemd, respectievelijk. 

De vraag is nu, uiteraard, hoe het uit een datagram een frame gemaakt wordt en omgekeerd. 

at gebeurt door het packet volgens IP in het dataveld van de frame voor het onderhavige 

netwerk te stoppen; het IP datagram wordt de data van het netwerk frame. Het resultaat is 

getoond in figuur 1.6. Het IP pakket is ingekapseld in het pakket voor het netwerk. Deze 

procedure heet dan ook inkapseling of encapsulatie. 

Figuur 1.6: Encapsulatie 

De router die een dergelijk frame ontvangt, gooit de header van het specifieke netwerk weg, 

kijkt naar het IP adres, besluit op basis daarvan naar welk netwerk het datagram 

doorgezonden moet worden en kapselt de IP data weer in een voor dat netwerk specifieke 

vorm; de theorie is simpel. 



MTU en fragmentatie 

Het is niet zo dat een IP datagram altijd in een frame kan worden gestopt, omdat een 

datagram te groot kan zijn voor een frame. Het omgekeerde komt niet voor, omdat volgens 

IP de grootte van een datagram vrij is. Maar het is niet verstandig het te groot te kiezen, 

omdat de onderliggende netwerken wel beperkingen opleggen aan de maximale grootte van 

een frame. 

Een Ethernet bijvoorbeeld, hanteert een maximale grootte van 1500 bytes per frame. Veel 

netwerken kennen zo'n bovengrens, die wordt aangeduid met MTU (Maximum Transfer 

Unit). Als een IP datagram te groot is voor een bepaald netwerk, dan moet een router de IP 

datagrammen in kleinere pakketjes splitsen, die elk uiteraard worden voorzien van het juiste 

adres. Dit steeds verder verbrokkelen, fragmentatie genoemd, van de datagrammen is iets 

wat tijd kost en dus vermeden dient te worden. Daarom zal een IP datagram ook niet al te 

groot gemaakt worden. 

De grootte van de datagrammen is in de regel instelbaar per computer. Als het verkeer gaat 

over netwerken die met hele grote frames werken, dan kan met grote datagrammen een 

tijdwinst geboekt worden. Maar grote datagrammen versturen via netwerken met een lage 

MTU kost daarentegen extra tijd. Sommige van de met veel bombarie aangeprezen Internet 

boosters spelen met instellingen als de MTU om snelheid van de dataoverdracht te 

vergroten. 

IP adres 

De datagrammen moeten op de plaats van bestemming gebracht worden. Omdat elk van 

deelnemende netwerken een eigen manier van adresseren heeft die op andere netwerken 

niet van toepassing is, moest er een nieuw adresschema ontwikkeld worden. 

De IP adressen en de adresseringsmechanismen die op de routers aanwezig, tonen 

bovendien de onderliggende structuur van het Internet als een netwerk van netwerken, voor 

hen die weten te zien tenminste. De IP adressen zijn daarbij ook nog eens pregnant 

aanwezig in de omgeving van de Internet gebruiker, al verdwijnen ze wel steeds meer naar 

de achtergrond, omdat er op het Internet een systeem is ontwikkeld, het Domain Name 

System (DNS), waardoor gebruikers zowel met uit woorden bestaande domeinnamen als 

www.academicservice.nl kunnen werken als met IP adressen. 

IP adres en domeinnamen zijn twee manieren om hetzelfde Internet adres mee aan te 

duiden, met dit verschil dat IP adressen gekoppeld zijn aan computers en DNS namen ook 

gekoppeld kunnen zijn aan programma's en bestanden op een computer. Maar het zijn toch 

de IP adressen die meer informatie geven over de werking van het Internet. Het is instructief 

om een IP adres eens wat nader onder de loep te nemen. 

Een IPadres is qua vorm een getal van 32 bits groot en niets meer. Een legitiem adres is 

dus: 

Omdat IP adressen nog wel eens gecommuniceerd moeten worden, is er een notatie 

ontwikkeld voor dit soort adressen, die ook over de telefoon verteld kunnen worden, zonder 

iemand een paniekaanval te bezorgen. Deze notatie is uit het binaire getal te halen via twee 

eenvoudige stappen. De eerste is om de 32 bits te verdelen in 4 groepjes van 8. Het vorige 

adres wordt dan: 

Dit is een reeks van vier binaire getallen elk van 8 bits groot. Een binair getal kan ook als een 

decimaal getal worden uitgedrukt. Zo kan het getal hierboven in decimale notatie geschreven 

worden als: 



Decimale punt notatie 

Dit is de decimale punt notatie die gangbaar is geworden. Elk getal in deze notatie 

vertegenwoordigt 8 bits en kan dus niet groter zijn dan 256. 

Netwerkadres versus hostadres 

Maar nu komt het. Elk IP adres bestaat uit twee delen, een netwerkadres en een 

computeradres (ook wel hostadres). Wanneer een router de volgende hop moet bepalen 

voor een datagram kijkt het eerst alleen naar het netwerkadres. 

Is dit netwerk direct gekoppeld aan de router, dan vertelt het computeradres waar het 

datagram naar toe moet. Behoort het netwerkadres een ander netwerk toe, dan moet het 

datagram via een of meer andere netwerken naar een ander router gebracht worden. Het 

computeradres doet dan niet terzake, wel het adres van het doelnetwerk. 

De routetabellen op de router hoeven dus alleen maar te verwijzen naar netwerken en niet 

naar afzonderlijke computersystemen en dat bekort de routetabellen aanzienlijk. Daarnaast 

heeft verdeling in hostadres en netwerkadres ook vanuit het oogpunt van netwerkbeheer een 

groot voordeel, omdat men nu het geven van adressen aan computers binnen een netwerk 

kan overlaten aan de netwerkbeheerders. 

Zolang het netwerkadres uniek is, en de netwerkbeheerder zijn werk goed doet, zal er nooit 

éen adres aan twee computers gegeven worden. 

Netwerkklassen 

Welke stuk van het adres nu als netwerkadres moet worden gezien, hangt af van de grootte 

van het eerste getal in het IP adres. Is bijvoorbeeld het eerste getal kleiner dan 128 dan is 

alleen dit getal het netwerkadres, is het getal tussen 192 en 224, dan zijn de eerste drie 

getallen het netwerkadres. Let wel dat er in het laatste geval maar een getal overblijft om alle 

computers mee te nummeren en dus kan zo'n netwerk niet meer dan 256 computers 

bevatten. Er zijn dus aanzienlijk meer kleine netwerken dan grote netwerken. De aldus 

ontstane groepen van netwerken worden klassen genoemd. 

adresresolutie 

Als een packet eenmaal is aanbeland op het netwerk waar de doelcomputer een onderdeel 

van is, dan zitten we nog met het probleem van het vinden van de juiste computer. De 

afspraken die voor een netwerk gelden, geeft aan een computer uiteraard wel een adres, 

maar dat is normaalgesproken geen IP adres. Een NIC van een Ethernet heeft bijvoorbeeld 

een voor die kaart uniek nummer als adres. 

Op de een of andere manier moet een computer dus twee adressen krijgen, een volgens IP 

en een volgens de regels van het eigen netwerk. Wanneer een netwerkcomputer informatie 

ontvangt voor een computer in dat netwerk, wordt het IP adres vertaald in een 

netwerkspecifiek adres. 

Dit proces heet adresresolutie. Het toekennen van IP adressen aan computers op een 

netwerk kan in de regel geautomatiseerd worden, zodat de kans op conflicten minimaal is. Er 

bestaan verschillende protocollen voor computers in een netwerk om elkaar IP adressen toe 

te kennen, zoals RARP, BOOTP en DHCP. Ze vallen buiten het bestek van deze inleiding. 

Identificatie van programma's 

We kunnen nu de informatie van de ene computer naar de ander krijgen. Maar wat moet een 

computer met die informatie doen? Eigenlijk maar een ding; de informatie moet doorgegeven 

worden aan een programma die, hopelijk, weet wat ermee aangevangen moet worden. Het 

zijn geen computers die informatie genereren, dat doen programma's en die genereren het 

ten behoeve van een ander programma (en de gebruikers ervan). 

Wil de informatie bij het juiste programma aankomen, en op een beetje moderne computer 

kunnen er vele programma's tegelijkertijd lopen, dan moet niet alleen gespecificeerd worden 

welke de zendende en ontvangende computers zijn, maar ook wat de zendende en 

ontvangende programma's zijn. Binnen IP is voor de identificatie van programma's geen 

ruimte gereserveerd. Al wat telt binnen IP zijn computers en dus is IP onvolledig. 



TCP/IP protocol familie 

De identificatie van programma's is een taak die is toebedeeld aan andere protocollen. Veruit 

de meest gebruikte is TCP oftewel Transport Control Protocol. De combinatie van TCP en IP 

is zo gewoon dat men het Internet karakteriseert als bestaande uit de TCP/IP protocollen. 

Vaak wordt het woord familie er aan toegevoegd als erkenning van het feit dat er meer 

protocollen zijn. 

Bovenop de laag van de IP protocol van figuur 1.5 is dus nog een andere laag te plaatsen: 

de TCP laag. Als een programma data wil versturen, dan kan het informatiepakketjes 

aanmaken volgens TCP. In de header van TCP staat dan een code voor het type applicatie 

dat geacht wordt de data te ontvangen. Deze code is niet meer dan een nummer, 

poortnummer of port genoemd, waarover binnen TCP afspraken zijn gemaakt. De code 23 

wordt gebruikt voor Telnet, 25 voor e-mail, enzovoort. 

Dit TCP pakket wordt voor verzending ingekapseld in een IP datagram en voorzien van het 

adres van de doelcomputer. Daar aangekomen zal de daar draaiende IP software de IP 

header verwerken en weggooien om het resterende TCP pakket doorgeven aan de 

bovenliggende TCP laag. Deze inspecteert de code, gooit de header weg en stuurt de data 

op zijn beurt door naar het beoogde programma. 

TCP heeft meer mogelijkheden dan alleen het vinden van de juiste applicaties. Het pakt ook 

een aantal, zij het geplande, tekortkomingen van IP aan. We hebben gezien dat IP niet kan 

garanderen dat een datagram ook daadwerkelijk aankomt; een datagram kan onderweg 

verloren raken. 

Ook is het mogelijk dat afzonderlijke datagrammen langs een verschillende route 

getransporteerd worden, bijvoorbeeld omdat een bepaalde router of switch het even te druk 

heeft of is uitgevallen. Daardoor is niet gegarandeerd dat de datagrammen in de juist 

volgorde aankomen. TCP biedt mogelijkheden om dat wel te garanderen. In principe wordt 

dat doel bereikt door aan de header volgnummers mee te geven. 

Het nummer geeft aan welke plaats een het onderhavige informatiepakket in de originele 

informatiestroom had. De ontvangende computer, althans de TCP software die daarop 

draait, gebruikt deze nummers niet alleen om de juiste volgorde te herstellen, maar ook om 

ontbrekende pakketjes te identificeren. 

Als een pakket niet aankomt binnen een bepaalde tijd, dan krijgt de zendende computer een 

verzoek om het nog eens te proberen. Als een zender geen bericht van ontvangst krijgt, gaat 

hij er van uit dat het packet verloren is gegaan en stuurt op eigen houtje een kopietje. TCP 

garandeert daarmee een betrouwbare verbinding tussen programma's bovenop de niet zo 

betrouwbare manier van transport die IP verzorgt. 

Applicaties 

De verzameling van afspraken die voor het Internet gelden bestaat uit twee groepen: een 

harde stabiele kern met daaromheen een uitbreidbare verzameling die afhankelijk zijn van 

wat men precies wil communiceren. De harde kern bestaat uit de TCP/IP protocollen die 

hierboven zijn besproken. 

Zonder gebruik van TCP/IP is er geen communicatie, althans niet op het Internet. Maar 

behalve deze harde TCP/IP kern, bestaan er ook nog een andere afspraken, die gekoppeld 

zijn aan specifieke programma's. Zulke afspraken worden applicatieprotocollen genoemd. De 

woorden applicatie en programma zijn uitwisselbaar. 

Elk verzameling van programma's die tezamen een protocol hanteren ,wordt een dienst of 

service genoemd. Deze protocollen smeden de programma's die eraan gehoorzamen tot een 

geheel aaneen. Het World Wide Web (WWW) is een voorbeeld van een dienst. Het maakt 

gebruik van een bepaald protocol (het HTTP protocol), waarmee een browser als Netscape 

of MS Explorer communiceert met een webserver. Dit proces is geïllustreerd in figuur 1.7. De 

gestreepte pijlen geven het vraag en antwoord spel aan dat de applicaties plegen te spelen 

en waarvan de details in het applicatieprotocol zijn vastgelegd. Onderbroken lijnen zijn 

gebruikt om aan te geven dat er tussen hen geen fysieke lijn bestaat (maar wel een virtuele). 



De fysieke communicatie wordt verzorgd door de TCP/IP protocollen en de onderliggende 

hardware, in de figuur aangegeven met doorgetrokken pijlen. 

Figuur 1.7: De communicatie tussen een browser en een webserver 

Het ene applicatieprotocol is daarbij het andere niet. E-mail programma's moeten elkaar 

bijvoorbeeld vertellen waar zich temidden van de informatiestroom de naam van de 

geadresseerde bevindt, terwijl een video-conferencing programma op de een of andere 

manier geluidsinformatie van beeldinformatie moet onderscheiden. 

Het Internet kent talloze protocollen en er komen er steeds nieuwe bij. De oudste en nog 

steeds springlevende protocollen op het Internet, soms wel primaire protocollen genoemd 

zijn FTP (File Transfer Protocol) voor het oversturen van bestanden, Telnet voor het 

bedienen van de ene computer vanaf een andere en E-mail, wel, u weet waarvoor. 

Clients en servers 

De applicatieprotocollen vormen een bonte verzameling. Iedereen die software voor het 

Internet ontwikkelt, kan zelf een protocol ontwerpen. Dat kan niet alleen, dat gebeurt ook. Al 

die diensten hebben daarbij een fundamentele architectuur gemeen. 

Juist omdat de TCP/IP protocollen passief zijn, dus nooit het transport van informatie op 

gang brengen, moet een van de applicaties van een dienst dat doen. Degene die begint met 

de communicatie heet de client, degene die antwoordt is de server. 

Alle applicatieprotocollen gaan uit van deze taakverdeling tussen de communicerende 

programma's. De protocollen schrijven verder voor hoe de communicatie in detail kan 

verlopen. 



DoD model versus TCP/IP 

Omdat men zocht naar een vereenvoudiging van het OSI model om het internet concept 

beter te kunnen implementeren heeft het toenmalige werkgroep van het Amerikaanse leger 

het z.g.n. DoD model ontwikkelt. 

Het belangrijkste daarbij is dat zij de 3 bovenste lagen, te weten applicatielaag + 

presentatielaag en sessielaag hebben samengevoegd. 

Hierdoor is een vier-lagenstructuur ontstaan die als volgt is opgebouwd: 

Op basis hiervan is de volgende implementatiestructuur voor internet opgezet: 

22Bytes 20Bytes 20Bytes 

4Bytes 

64 to 1500 



Hoe werkt het Internet? 

IP-Adres 

Elk van de op Internet aangesloten netwerken en elk van de op die netwerken aangesloten 

hostcomputers, heeft een eigen specifiek nummer, het zogenaamde Internet Protocol – 

adres. Zonder dit adres zou zoeken op het Internet onmogelijk zijn. Dit IP-adres bestaat uit 

een reeks bits. Maar omdat het voor gebruikers bijzonder moeilijk is om met zo’n binair getal 

om te gaan, wordt het IP-adres voorgesteld door vier groepen getallen, gescheiden door een 

punt, zoals bv. 143. 179 20.11. 

Aan de hand van dit adres weet een de zogenaamde router naar welke computer een pakket 

informatie moet worden doorgestuurd. 

Domain name system 

Om het eenvoudiger voor te 

stellen werd er een systeem 

bedacht om computers ook 

namen te geven, het 

zogenaamde domaine name 

system. Uit DNS kan je al 

aardig wat informatie te weten 

komen over het soort computer 

waarmee je verbonden bent. 

Een DNS lees je van rechts 

naar links. Neem het voorbeeld: 

dino.axipil.fr 

Het uiterst rechtse gedeelte is 

het hoofddomein. In Europa is 

dit meestal de aanduiding van 

het land, in dit voorbeeld Frankrijk. Elk land heeft zijn eigen code: België: be , Nederland: nl 

Maar in de Verenigde Staten duidt dit domein op het soort organisatie dat de hostcomputer 

exploiteert. Hier een lijstje van enkele categorieën: 

com : commerciële organisatie, edu: educatieve organisatie 

gov: overheidsorganisatie, int: internationale organisatie 

mil: militaire organisatie, net: netwerkexploitant 



org: overige organisaties zoals bv. Belangenverenigingen 

Naast het hoofddomein bevat het DNS nog een aantal subdomeinen. In ons voorbeeld 2, 

namelijk de naam van het bedrijf (‘axipil’) en de naam van de computer(server/host) waarop 

zich de informatie bevindt die we zoeken. 

Informatie opdelen in pakketjes 

Volgens het Internetprotocol worden berichten in 

kleine stukken verdeeld alvorens ze worden 

verzonden. Je kan dit systeem het best vergelijken 

met een brief die je eerst in honderd snippers 

verscheurt alvorens hem te verzenden. Elke 

snipper krijgt het adres van de bestemmeling en 

een eigen nummer. De routes in het netwerk 

ontvangen een snipper, kijken naar de code en 

sturen het pakketje verder... tot bij de 

bestemmeling. Daar worden alle snippers terug 

aan elkaar geplakt (in de juiste volgorde 

gesorteerd) en aan de ontvangende computer als 

één bericht aangeboden. 

De rol van routers 

Zoals de ene snelweg overgaan in de andere, worden 

ook netwerken met elkaar verbonden. Dit gebeurt via 

een soort van knooppunten, routers genaamd. Een 

router is een computer die voortdurend berichten 

ontvangt van andere computers. Hij kijkt eerst naar het 

adres van de informatie en stuurt vervolgens het 

pakket door naar een ander netwerk of naar de 

computer van de bestemmeling. Normaal zou de 

router eerst moeten nagaan welke de kortste weg naar 

de eindbestemming is. Maar door het enorm aantal 

netwerken die reeds op het internet zijn aangesloten, 

is dit niet steeds meer mogelijk en wordt er wel eens 

een ommetje gemaakt. 

Wat heb je nodig om te surfen? 

Hardware 

computer 

Internet stelt geen extravagante eisen aan je computer. Het is wel 

aan te raden een computer te gebruiken met minstens 16Mb 

werkgeheugen(RAM) en over een harde schijf beschikt met 

minstens 100Mb vrije schijfruimte. Een kleurenscherm en een 

grafische kaart zijn ook aan te bevelen. Een S-VGA kaart geeft een 

resolutie van 800 x 600 beeldpunten, zeker voldoende om foto’s en 

grafische beelden weer te geven. Maar ook het aantal kleuren dat 

wordt gebruikt is belangrijk voor de kwaliteit van de beelden; 256 

kleuren is een minimum maar 65000 of 16.7 miljoen is natuurlijk 

beter. 

Software 

Voor Internet te kunnen gebruiken heb je drie soorten software nodig: 



 

 

 

 

 

Besturingssysteem: Als je een pc hebt, heb je ook een besturingssysteem. Voor het 

gebruik van Internet, gebruik je best een meertakenverwerkend besturingssysteem, zoals 

Windows. Dit is systeemsoftware die verschillende taken tegelijk kan uitvoeren. Zo kan 

je bijvoorbeeld de pc één bestand van Internet laten afhalen terwijl je ondertussen een 

brief typt. 

Communicatiesoftware: Om je computer te laten communiceren met internet heb je een 

communicatieprogramma nodig. Dit programma zorgt ervoor dat je computer via de 

modem met andere computers kan ‘praten’ in TCP/IP-taal. Bij recente 

besturingssoftware, zoals windows wordt de communicatiesoftware standaard 

bijgeleverd. 

Clientsoftware: Alle Internettoepassingen werken volgens het zogenaamde clientservermodel. 

Je pc is een client van de computer (server) waarop je op een bepaald 

moment bent aangesloten. Zo waren er tot voor kort verschillende clientprogramma’s 

nodig per toepassing: 

Nieuwsgroepen: WinVN,Newswatcher en Newsexpress , e-mail: Eudora, file transfer(ftp) 

: WS-FTP en Fetch, WWW: netscape, Mosaic en MSN Explorer 

De huidige browserpakketten trachten deze programma’s te integreren in één pakket. 

Internet-verbinding 

Backbone 

Een backbone kan je vergelijken met een supersnelweg met 

verschillende baanvakken waarop massale hoeveelheden 

voertuigen tegen zeer hoge snelheden kunnen voorbij razen. Dit 

netwerk bestaande uit glasvezel- en satellietverbindingen met 

enorme datasnelheden en een grote bandbreedte vormt dus de 

‘ruggengraat van het huidige Internet. 

Modem 

Om met je computer ‘online’ te kunnen gaan heb je 

natuurlijk een telefoonaansluiting nodig. Dit kan de 

reeds aanwezige telefoonaansluiting zijn, maar denk 

eraan dat terwijl je bezig bent met Internet, je niet 

tegelijkertijd kan bellen of worden opgebeld. 

Een telefoonlijn kan enkel met analoge signalen 

werken, en niet met de digitale pulsen die van een PC 

komen. Daarom moet je een modem aansluiten op je 

PC. Deze zorgt ervoor dat de informatie die je zelf op 

Internet verstuurt vanuit je computer eerst analoog 

wordt gemaakt (modulatie) en dat analoge informatie 

die naar jou wordt verstuurd, digitaal wordt gemaakt alvorens ze in je computer 

terechtkomt(demodulatie) 

Er zijn verschillende manieren om je aan te sluiten op het Internet. 

Telefoonaansluiting 

Dial-up toegang: met de inbelaansluiting maak je met je pc en het telefoonnet een verbinding 

met de Internetaanbieder (vb telenet) die je de toegang verleent tot Internet. Deze dial-up 

verbinding is het goedkoopst, maar de snelheid is niet steeds optimaal. 

ADSL 

Met ADSL kan je via het telefoonnet veel grotere snelheden halen. Dit komt omdat een 

ADSL-lijn in feite opgesplitst is in een (analoog) deel voor telefonie en een (digitaal) deel 



voor datacommunicatie. Dit digitale deel wordt niet meer – zoals bij een dial-up verbindinggedeeld 

met andere gebruikers van het telefoonnet, maar is enkel voor de ene abonnee 

gereserveerd. Daardoor is de bandbreedte groter en constant. De gebruiker kan bovendien 

tegelijk het Internet gebruiken en telefoneren. 

ISDN 

ISDN staat voor Integrated Services Digital Network. In de term komen twee elementen voor: 

digitaal netwerk en integratie van diensten. ISDN gebruikt het telefoonnet als transportweg 

voor datacommunicatie, maar verstuurt de informatie digitaal in plaats van analoog, wat ten 

goede komt aan zowel de snelheid als aan de kwaliteit van het informatietransport. 

Eigenlijk maakt ook ISDN gebruik van telefoonlijnen, alleen verloopt het volledige 

communicatiecircuit digitaal. Het grote voordeel van ISDN is de grotere betrouwbaarheid en 

snelheid van de lijn. De gebruiker heeft de beschikking over 2 lijnen die apart kunnen 

gebruikt worden om tegelijk te kunnen telefoneren en Internetten (64kbps) of samen 

(128Kbps) kunnen gebruikt worden met het dubbele van de capaciteit. ISDN moet 

daarenboven op termijn een universeel netwerk vormen waarlangs het transport van alle 

telecommunicatiediensten (zoals telefonie, telefax, Internet e.d.) plaatsvindt. 

De kabel 

Om Internet aan te bieden gebruiken de kabelmaatschappijen coaxkabel. Deze kabel heeft 

een veel grotere bandbreedte dan de telefoonkabel, waardoor dus veel grotere snelheden 

mogelijk zijn. Hierbij moeten wel een aantal kanttekeningen worden gemaakt (ook bij ADSL) 

De neerwaartse snelheid, van server naar gebruiker, is veel groter dan de opwaartse 

snelheid, van gebruiker naar server. De snellere verbinding geldt dus vooral tussen de 

Internetprovider en de gebruiker: de gegevens moeten natuurlijk ook de andere kanalen van 

het Internet passeren, wat (vooral voor internationale communicatie) de snelheid kan 

drukken, vooral tijdens piekperiodes. 

Een zeer belangrijk argument voor de kabelaansluiting is dat de gebruiker geen 

telefoonkosten meer heeft. Bovendien blijft de telefoon vrij tijdens gebruik van het Internet. 

Een permanente IP-verbinding 

Gebruikers die zeer frequent Internet raadplegen of zelf permanent voor andere gebruikers 

beschikbaar moeten zijn ( met een eigen website), kunnen best beschikken over een 

zogenaamde ‘permanente IP-verbinding’ ook ‘leased line’ of ‘huurlijn’ genoemd. Dit is een 

telefoonlijn die permanent open ligt. Die steeds gebruikt kan worden zonder dat er telkens 

een verbinding moet worden gemaakt. De gebruiker betaalt hierbij een vast maandelijks 

bedrag. Aan zo’n abonnement zijn vrij hoge kosten verbonden. Het spreekt dan ook vanzelf 

dat een permanente IP-verbinding enkel geschikt is wanneer je – wellicht beroepshalve of 

als een informatieleverancier- vrijwel permanent met Internet verbonden moet zijn. 



Toepassingen van het Internet 

World Wide Web 

De bij het grote publiek bekendste toepassing van Internet is 

ongetwijfeld World Wide Web. Afgekort als WWW. Bij 

gesprekken met nieuwe gebruikers valt het op dat Internet 

vaak wordt gelijkgesteld met het WWW. WWW is een 

gigantisch web van met elkaar verbonden bestanden over de 

meest uiteenlopende onderwerpen. Deze bestanden worden 

geëploiteerd door informatieleveranciers (aanbieders) . Deze 

documenten -die allemaal een eigen adres hebben - zijn op 

een bepaalde manier opgebouwd. WWW-documenten 

bevatten naast tekst ook grafische elementen en een aantal 

hyperlinks. Dit zijn kruisverwijzingen naar andere 

documenten uit hetzelfde bestand (computer) of uit een andere bestanden (die zich 

eventueel op andere netwerken kunnen bevinden) . Op die manier surf je van de ene 

computer naar de andere. 

e-mail 

Iedereen die een abonnement heeft op 

Internet kan met iedere andere 

Internetabonnee elektronische 

informatie uitwisselen: een recept, de 

tekst van de laatste hit van Bon Jovi, 

een liefdesbrief of gewoon zakelijke 

informatie. 

On-line communicatie heeft is dikwijls in 

staat vooroordelen te doorbreken die bij 

traditionele communicatie nadrukkelijk 

aanwezig zijn. E-mail gebruikers 

kunnen in hun communicatie met 

anderen niet worden beïnvloed door het 

uiterlijk of het stemgeluid van de ander. Correspondenten kunnen zich vrijer gedragen. 

Verlegen mensen kunnen plotseling moet vatten, kinderen kunnen ongemerkt adviezen 

verstrekken aan volwassenen die vol belangstelling naar hen luisteren. 

Adreslijsten. Een adreslijst is een verzameling e-mail adressen van personen die in hetzelfde 

onderwerp geïnteresseerd zijn. Wie op een adreslijst staat ontvangt automatisch alle 

elektronische post die circuleert over het onderwerp van die specifieke adreslijst. Berichten 

die je zelf verstuurt, komen eveneens automatisch bij alle andere abonnees aan 

Adreslijsten bieden dus een unieke mogelijkheid aan groepen gebruikers met 

gemeenschappelijke interesses om op een eenvoudige manier intensief contact met elkaar 

te onderhouden. Adreslijsten bestrijken een bijzonder breed veld van interesses/ film, fitness, 

godsdienst, kinderliteratuur, er is zelfs een adreslijst voor liefhebbers van doedelzakken. 

Momenteel kent Internet vele duizenden van deze adreslijsten. 

Een gigantische lijst van adreslijsten waar je eveneens kan zoeken op trefwoord vind je op 

LISZT. Hier kan je eveneens meer informatie vinden over hoe je kan aanmelden bij een 

specifieke adreslijst, aan welke regels je dient te houden, hoe je nieuwe berichten kan 

versturen, en hoe je terug kan afmelden. 

Usenet: de wereld van discussiegroepen 

USENET functioneert als een openbaar, elektronisch platform waar iedereen met iedereen 

kan discussiëren over de meest uiteenlopende onderwerpen. USENET kan je dus net als de 

adreslijsten beschouwen als een verzameling van virtuele vergaderzalen waar duizenden 

discussiegroepen gesprekken houden over hobby’s, wetenschappelijke onderwerpen, 



politiek, kunst enz. Het discussiëren verloopt via het sturen van berichten. Iedere 

deelnemer van een discussiegroep kan een bericht plaatsen (dat kan een mededeling zijn, 

een bijdrage aan de discussie, maar ook een vraag), waar anderen dan vervolgens op 

kunnen reageren. Op die manier kan er zeer snel een grote hoeveelheid informatie worden 

opgebouwd. 

USENET-discussiegroepen lijken zeer sterk op e-mail adreslijsten maar er zijn toch een 

aantal verschillen. Bij een adreslijst worden alleen maar berichten verstuurd naar iemand die 

zich expliciet als abonnee van die adreslijst heeft aangemeld. Bij USENET zijn alle artikelen 

van iedere discussiegroep in principe toegankelijk voor iedere Internetgebruiker, zonder dat 

men zich als abonnee moet aanmelden, Je kan USENET nog het best beschouwen als een 

reusachtig elektronisch mededelingenbord. 

IRC (Internet Relay Chat) 

Via internet kun je praten met alle op het 

net aangesloten computergebruikers 

dichtbij of aan de andere kant van de 

wereld. Dat ‘praten’ of ‘chatten’ moet je wel 

in de figuurlijke zin bekijken. Je legt contact 

met een andere gebruiker of met meerdere 

gebruikers tegelijkertijd en je tikt via het 

toetsenbord in wat je wilt zeggen. De 

persoon aan de andere kant kan jouw tekst 

lezen en onmiddellijk weer antwoorden. Op 

die manier kunnen hele gesprekken of 

discussies ontstaan. Eén van de meest 

bekende is systemen om te praten via het 

Internet is het Internet Relay Chat. Elke 



gebruiker heeft een nickname. Het praten kan plaatsvinden tussen 2 personen onderling of 

op een kanaal. De meest gebruikte taal is Engels. Maar soms kan de taal die wordt gebruikt 

afgeleid worden van de naam van dat kanaal, zoals #dutch of #chinese 

Je kan ook praten via WWW. Er bestaan WWW-servers waarop een babbelfunctie is 

opgenomen. Elk ‘kanaal’ is dan een WWW-pagina. 

Verschillen met IRC:: 

- Een eerste verschil is dat je voor IRC een specifiek softwareprogramma nodig hebt, 

zoals bv. MIRC, terwijl dit niet nodig is met WWW, aangezien hier gebruik gemaakt 

wordt van de WWW-browser. 

- IRC bevat geen grafische informatie. WWW, en dus ook een WWW-babbelbox, kan wel 

met grafische informatie ( zoals tekeningen, pictogrammen en foto’s) worden 

opgesmukt. 

- IRC is veel sneller dan WWW. Dat komt omdat telkens als je de toevoegingen wil 

bekijken , je een nieuwe WWW-pagina moet opvragen. Dat maakt babbelen via WWW 

toch nogal omslachtig. 

FTP (File Transport Protocol) 

FTP is een reeks van afspraken (protocollen) om op een correcte en foutloze manier 

gegevens van de ene naar de andere computer te transporteren. FTP wordt meestal gebruikt 

om bestanden op te halen van de zogenaamde anonymous FTP-archieven. Op vele 

plaatsen in de wereld staan publiek 

toegankelijke archieven. In dergelijke 

archieven zijn documenten en software 

die je gratis (freeware) of tegen een kleine 

vergoeding (share ware) via het netwerk 

kunt ophalen. Ook voor het kopiëren van 

bestanden tussen jouw computer en de 

webserver gebruik je een FTPprogramma. 

Om je website te kunnen 

publiceren dus. Voor Windows heet het 

meest gebruikte programma FTP-explorer 

en voor Macintosh wordt het 

freewareprogramma’ Fetch’ het meest gebruikt. File Transport Protocol groeide zeer snel uit 

tot een wereldstandaard. Je kan nu bestanden verzenden of ontvangen van om het even 

welke computer ter wereld, voor zover deze is aangesloten op het Internet. FTP is zeer 

gemakkelijk in gebruik. 

Telnet 

Niet iedereen beschikt over een krachtige computer met software om alle mogelijkheden van 

Internet te benutten. In die gevallen kan Telnet erg nuttig zijn. Via Telnet kan je immers 

gebruik maken van software op andere computers. 

Telnet is een protocol, een reeks van regels en afspraken, waarmee je een verbinding kan 

maken met een andere 

computer op Internet. Je 

eigen computer gedraagt 

zich daarbij als een 

terminal, men spreekt van 

terminalemulatie. Dit wil 

zeggen dat de server ( de 

dienstverlenende 

computer) alle taken op 

zich neemt en dat Telnet 

zich opstelt als een soort 

van doorgeefluik tussen 

die server en je eigen 



computer. De eigen computer zal enkel data versturen en ontvangen. Aangezien Telnet een 

van de eerste Internetprotocols was, zijn de meeste computers waarop je via Telnet kan 

inloggen Unixcomputers. Om te werken met Telnet, moet je dus een aantal Unixcommando’s 

en –programma’s leren kennen. De meeste Internetverbindingen werden vroeger opgezet 

viaTelnet, maar die diensten die vroeger enkel via Telnet bereikbaar waren, worden nu meer 

en meer ook aangeboden via het WWW. 

Via Telnet kan je toegang krijgen tot nuttige Internetsoftware en interactieve spelletjes. Bijna 

alle Internetdiensten worden via Telnet aangeboden. Je kan bijvoorbeeld FTP’en en 

chatten. Je kan Telnet ook gebruiken om, tenminste als je lokale leverancier dat toestaat, 

vanop een andere plaats in te loggen en je e-mail te controleren. Verder kan je via Telnet in 

grote databases of bibliotheken inloggen om aan research te doen of om te kijken of een 

bepaald boek ergens aanwezig is. Verder kan je via Telnet ook gebruik maken van het 

WWW. 



TCP protocol 

Het hart van het internet is gebaseerd op twee 

protocollen, IP en TCP. Deze twee protocollen 

leveren verschillende functies. Het IP protocol 

(Internet Protocol), zorgt ervoor dat het TCPprotocol 

netwerk- onafhankelijk kan draaien. Dit 

betekent dat dus TCP zo ontwikkeld kan worden 

dat deze geen rekening hoeft te houden met wat 

voor netwerk-architectuur wordt gebruikt om 

communicatie met verschillende processen tot 

stand te brengen. 

TCP (Transmission Control Protocol) levert dus 

schijnbaar, aan de applicaties die draaien boven 

de TCP laag, een betrouwbare 

gegevensoverdracht over het op datagram 

gebaseerde IP protocol. In de bijlage staat een 

uitsplitsing van de TCP/IP protocollen onderverdeeld in de diverse lagen. In figuur 2.1 zijn de 

verschillende lagen aangegeven, met daarbij een aantal voorbeeld applicaties, en netwerk 

protocollen. 

We kunnen een aantal observaties maken over het TCP protocol: 

1. TCP werkt boven IP, en IP levert een 'best-try datagram transmissie service'. Dit is een 

hele interessante observatie omdat TCP de applicaties waar het voor werkt laat denken 

dat ze te maken hebben met een rechtstreekse (virtual circuit) verbinding met het remote 

proces. Het vernufte is dus dat betrouwbare services wordt aangeboden over een 

connectionless datagram gebaseerde netwerk verbinding. 

2. TCP levert zogenaamde End-to-End fout detectie door gebruik te maken van een hertransmissie-algoritme 

van onbetrouwbare segmenten. Doordat er dus gebruik wordt 

gemaakt van hertransmissie moeten de segmenten genummerd zijn. Dit is noodzakelijk 

voor zowel ordening van binnengekomen segmenten, als voor detectie van duplicaten 

segmenten die veroorzaakt zouden kunnen worden door herttransmissie. 

3. Omdat de zender natuurlijk niet als maar segmenten kan blijven sturen, omdat de buffer 

van de ontvanger dan zou overlopen, moet er dus ook iets gedaan worden aan flowcontrol 

van de segmenten om 'buffer-overflow' te voorkomen. 

4. In een pakket georiënteerd netwerk is het mogelijk voor een pakket om in het netwerk 

rond te circuleren voor onbepaalde tijd, en komt deze dan op een willekeurig moment 

binnen bij de ontvanger dan raakt deze de kluts kwijt. Vandaar dat dus ook zoiets als een 

TTL (Time To Live) Parameter aan de pakketten worden meegegeven. Als niet binnen de 

TTL tijd het pakket is aangekomen bij de ontvanger dan wordt dit pakketje vernietigd, 

zodat ook geen congestie in het netwerk kan optreden. 

5. Omdat TCP werkt met een full-duplex verbinding moet dus de opbouw en afbreking van 

een connectie volgens een goed gedefinieerde en gestandaardiseerde methode 

gebeuren. Anders blijven er zogenaamde ghost verbindingen bestaan die de poort blijven 

vasthouden, en deze poort dan nooit wordt vrijgegeven. Op den duur loopt dan het 

systeem uit de beschikbare poorten. 

6. Elk proces die een tcp-connectie maakt met een proces draaiend op de remote systeem, 

moet zonder problemen meerdere conversaties met andere of dezelfde processen 

aankunnen zonder dat hier verwarring over bestaat. Vandaar dat een tcp-connectie altijd 

uniek met een lokaal host, lokaal poort, remote host, remote port geïdentificeerd kan 

worden. 

7. Omdat de pakketten over verschillende netwerken worden gestuurd, en dat elke netwerk 

zijn eigen maximale pakketlengte heeft kan het voorkomen dat dus de pakketten worden 

opgesplitst in kleinere stukken. TCP moet er dus ook zorg voor dragen dat als een 

segment is opgesplitst in stukken dat deze het weer aan elkaar plakt, voordat de 

segment wordt verstuurd naar de applicatie. 



Data encapsulatie 

Zoals in figuur 2.1 te zien is loopt de 

data van de applicatie door 

verschillende lagen van het netwerk 

communicatie model heen. Elke laag 

voegt aan de data wat informatie toe 

die voor die laag van belang is. Deze 

redundantie toevoegen maakt 

uiteraard de lengte van de pakketten 

groter. Afhankelijk van de lengte van 

de data, optie velden, e.d. kan een 

pakket een maximale lengte hebben. 

In figuur 2.2 staat de route die de data doorloopt en geeft aan welke laag de data 

encapsuleert met een header. 

De gebruikte datastructuren 

Applicaties die gebruik van TCP maken noemen de data die wordt verstuurd een 'stream', 

terwijl applicaties die gebruik maken van UDP refereren naar data als 'message'. TCP noemt 

data een 'segment', en UDP noemt het een 'pakket'. De Internetlaag noemt zijn data een 

'datagram'. De Netwerk Acces Laag noemt de data die hij het netwerk opstuurt of opvangt 

een 'frame' of 'pakket'. In figuur 2.3 staan de diverse datastructuren vermeld. 

Alle datastructuren die in figuur 2.3 zijn genoemd, hebben allemaal dezelfde betekenis 

namelijk data die verstuurd moet worden. De bijlage geeft schematisch de afhankelijkheid 

aan van de subprotocollen, en de volgende bijlage geeft weer hoe de communicatie verloopt 

tussen de protocollen onderling. 

TCP Service Model 

TCP levert aan de applicaties een 

betrouwbare verbinding door gebruik te 

maken van een virtuele connectie (vergelijk 

met het X.25 netwerk). Dit betekent dat er 

tussen twee processen die op twee 

verschillende machines draaien deze 

verbinding gebruikt kan worden om data 

van de ene proces naar de andere te 

versturen. Een proces draait meestal op 

een Internet host die bekend is door een 

Internet Protocol adres. Een host wordt geindentificeerd door zijn IP adres, en een poort op 

deze host wordt gekenmerkt door een 16 bits getal. Een combinatie van IP adres en poort 

nummer wordt een socket genoemd. Als een proces probeert te communiceren met een 

andere proces op een remote host, stuurt hij zijn eigen socket door. De remote host heeft 

ook een IP adres en een poort waarop een draait. Nu kan een TCP connectie worden 

aangeduid door de sockets van beidde hosts. Het is belangrijk te weten dat een socket in 

meer dan een verbinding kan worden gebruikt. Dit wordt geïllustreerd in figuur 2.4. 

Beschrijving van figuur 2.4: 

We zien dat er een tweetal connecties zijn opgebouwd, namelijk: 

1. Connectie: [193.78.240.1] (23) en [193.78.240.2] (1234) 

Connectie: [193.78.240.1] (23) en [193.78.240.13] (xxxx) 

2. We zien dat er een server telnet socket aanwezig is waarop cliënten kunnen verbinden: 

Well-known server Telnet socket: [193.78.240.1] (23) 

3. We zien dat er een cliënt telnet socket is: 

Cliënt Telnet socket: [193.78.240.2] (1234) 

Er zijn een aantal poorten gedefinieerd als Well-known sockets, waarop standaard 

processen draaien. Zo is bijvoorbeeld in figuur 2.4, poort 23 de standaard telnet socket van 



een host. In RFC 1700 kunnen nog andere well-known sockets gevonden worden. Door de 

afspraak om bepaalde processen een well-known poort nummer te geven, is het voor 

software fabrikanten welke TCP/IP-client programmatuur schrijven makkelijk om deze 

standaardpoorten in hun produkt te verwerken. Processen welke gebruik maken van een 

TCP verbinding, willen graag een verbinding kunnen OPEN-en, actief of passief (ook wel 

door LISTEN aangeduid), informatie kunnen SEND(en) en RECEIVE(n), de STATUS van 

een verbinding kunnen opvragen, een verbinding kunnen CLOSE(n), of als noodzakelijk blijkt 

een verbinding kunnen ABORT(en). 

Basis parameters voor TCP connecties 

Zoals eerder in dit verslag is vermeld, levert TCP een betrouwbare, gesequenseerde 

aflevering van een stream van bytes, door gebruik te maken van de onderliggende, 

onbetrouwbare datagram service (IP). Om dit te kunnen bereiken maakt TCP gebruik van 

hertransmissie op time-outs en positieve bevestiging (ack) bij ontvangst van de informatie. 

Omdat door hertransmissie ook duplikaten frames/pakketen kunnen voorkomen, onderhoudt 

TCP ook een pakket-nummeringsalgoritme. Ook een verschijnsel wat wordt geïntroduceerd 

door hertransmissie te gebruiken, is out-of-order aankomst van de pakketten. Dat betekent 

dat dus voordat TCP de data doorgeeft aan de applicatie deze op volgorde gezet moeten 

worden. Flow control in TCP maakt gebruik van de windowing algoritme, waarbij de 

ontvangende zijde van de verbinding de zender aangeeft welke pakketnummers de zender 

direkt mag versturen en het geeft ook aan de ontvanger door welke pakketten hij reeds 

ontvangen heeft (deze methode wordt ook wel accumulatieve bevestiging genoemd). De 

accumulatieve bevestiging maakt het mogelijk om beidde kanten informatie-uitwisseling over 

de connectie tot een minimum te beperken. 

De Urgentie pointer is een 16-bit waarde welke de offset (verschuiving) aangeeft vanaf de 

sequentie nummer van het pakket waarin de Urgentie pointer zit. De som van het sequence 

nummer en de urgentie pointer is het sequentienummer van de laatste byte van urgente 

data. Urgente data is data waarvan het URG-bit is gezet, dus een ‘1’ bevat. Door gebruik te 

maken van het URG-bit en de Urgentie Pointer kan TCP zo belangrijke segmenten voorrang 

geven boven de segmenten waarvan de URG-bit niet is gezet. Zo kan dus belangrijke 

segmenten voorrang krijgen. Zoals in figuur 2.5 kan worden gezien, kan een tcp-segment 

ook opties bevatten. De opties zitten in het laatste gedeelte van een segment en zijn altijd 

een veelvoud van 32 bits, als dit niet het geval is dan wordt het padding-veld gebruikt om de 

opties aan te vullen tot de 32 bits. In een segment mogen meerder opties voorkomen. 

Hieronder is een sommatie gegeven van de beschikbare opties. 



Een optie kan in twee formaten opgegeven worden: 

1. Een enkele byte 

2. Een driedelige optie, welke een byte bevat die aangeeft welke type optie aanwezig is, een 

andere die aangeeft hoeveel bytes de opties beslaan, en als laatste de bytes die de opties 

aangeven. 

Mogelijk opties: 

End of Option List: 

Option kind = 0 

Option length = 1 

Option Data = N/A 

Deze optie markeert het einde van alle opties in de TCP header 

No-Operation: 


Option length = 1 

Option Data = N/A 

Deze optie mag gebruikt worden tussen meerdere opties, om bijvoorbeeld de opties op 32 

bits te uitlijnen. 

Maximum Receive Segment Size Optie: 


Option Length = 4 

Option Data = Maximum Receive Segment Size 

Als deze optie aanwezig is, wordt er onderhandeld over de maximum segment grootte, in 

bytes, welke de zender van deze optie wil ontvangen over de momenteel opgebouwde TCP 

connectie. Deze optie wordt alleen tijdens de initialisatie/opbouw van de connectie verstuurd 

(dus zoals later wordt uitgelegd in een SYN-segment). Als tijdens de opbouw van de 

verbinding deze optie niet wordt meegegeven, dan neemt de ontvanger aan dat een 

segment elk willekeurige grootte mag hebben. 

Window Scale Option: 



Option Data = Amount by which to scale the received window 

De waarde van de variabele 'shift' geeft het aantal bits aan welke de ontvanger bij zijn 

zendwindow moet rechts- bijtellen, om het te laten passen in de 16 bits TCP header. De 

waarde mag ook nul zijn (zodoende kan een schalings waarde van 1 op de grootte van de 

zend window verkregen worden). Zowel de zendende als de ontvangende TCP moeten de 

window scale optie uitwisselen, omdat de schaling van de grootte van de zend window in 



elke richting anders kan zijn. Zie later in dit verslag meer over de zenden ontvang window. 

Deze optie moet worden uitgwisseld gedurende de opbouw van de verbinding. 

SACK-Permitted Option: 



Met deze optie kan worden aangegeven dat de zender selectieve acks kan accepteren van 

de ontvanger. Deze optie moet tijdens de opbouw van de verbinding onderhandeld worden 

tussen de twee TCP's. 

SACK Option: 


Option length = variable 

Option data = list of blocks of received data 

De selectieve bevestiging (SACK) optie wordt gebruikt voor bevestiging van informatie over 

een actieve connectie. Het wordt door de ontvanger gebruikt om de zender aan te geven 

welke datablokken is ontvangen en gequeued voor verzending. De ontvanger wacht hierbij 

nog steeds op ontvangst van data om zo gaten te vullen tussen de ontvangen blokken. Later 

in dit verslag wordt beschreven hoe de ontvangstbevestiging bij TCP wordt toegepast. 

TCP Echo Option: 



Option data = 4 bytes of data to be echoed back 

Om gebruik van de TCP opties te maken, moet het eerste optie met het SYN-segment 

worden meeverstuurd welke de verbinding opzet. Een TCP echo verzoek mag alleen 

verstuurd worden als er een was ontvangen tijdens de opbouw van de verbinding, dus met 

een SYN-segment. Deze optie kan gebruikt worden om bijvoorbeeld de round-trip-time te 

meten, dan zal de vier bytes welke worden verstuurd de tijd aangeven op het moment dat 

het data-segment werd verstuurd. 

TCP Echo Reply Option : 



Option data = four bytes of data echoed back 

Een TCP welke een ECHO optie ontvangt zal antwoordden met een ECHO reply optie in het 

volgende eerstvolgende segment (bijv. het ACK segment). Als er meerdere echo verzoeken 

staan, zal de TCP de meest recentste segment met de oudste sequentie nummer kiezen om 



te antwoordden. 

TCP Connectie opbouw 

Beschrijving van figuur 2.6 

De sequentie nummers worden 

willekeurig gekozen, afhankelijk van de 

waarde van de ISN (Initiële Sequentie 

Nummer). Zoals in figuur 2.6 wordt 

geïllustreerd, wordt tijdens de opbouw 

van de verbinding een ISN (Initiële 

Sequentie Nummer) onderhandeld. Zo 

geeft TCP A aan dat zijn ISN=100 is in 

zijn SYN-segment. TCP B ontvangt het 

SYN-segment van TCP A, en verstuurd een SYN-RECVD-segment met zijn ISN=200 samen 

met een bevestiging van het SYN-segment (ACK=101). Dus hiermee geeft TCP B aan dat 

het eerst volgende pakketnummer welke hij verwacht van TCP A dus 101 is. Zie later meer 

over de initiele sequence nummering. 

Ook zien we dat een TCP connectie zich in een bepaalde state kan bevinden. Zo staat 

tijdens de opbouw van de verbinding TCP A in de state CLOSED en staat TCP B in de state 

LISTEN. De verschillende TCP toestanden hangen af van de applicaties die op deze hosts 

draaien, zo heeft een server applicatie andere toestanden dan een cliënt applicatie. In figuur 

2.6 is duidelijk te zien dat TCP a de cliënt is, en dat TCP B de server applicatie is. 

Aangezien een TCP verbinding een full-duplex verbinding is, kan het dus ook voorkomen dat 

TCP A en TCP B tegelijkertijd een connectie met elkaar proberen te openen. Deze situatie is 

beschreven in figuur 2.7. 

Zoals in figuur 2.7 is te zien, openen 

beidde TCP's tegelijkertijd een 

connectie. Als deze situatie optreedt 

moet door TCP gezorgd worden dat 

er alleen één TCP connectie tot stand 

komt, en geen twee. Door de 

mogelijkheid van TCP om bij twee 

simultane connectie-opbouw 

verzoeken er alleen een te maken, 

onderscheid TCP zich duidelijk met 

andere connectie georiënteerde 

protocollen die dus gewoon twee 

verbindingen zouden hebben opgezet. 


TCP A en TCB B zitten beidden in de CLOSED state. In stap 2 wordt door TCP A een SYNsegment 

verstuurd naar TCB B, en terwijl deze nog onderweg is wordt in stap 3 door TCP B 

een SYN-segment verstuurd naar TCP A. Het segment van TCP B komt aan bij TCP A en 

deze gaat van de SYN-SENT state naar de SYN-RECVD state. In stap 4 gebeurt hetzelfde 

bij TCP B, deze ontvangt de SYN-segment van TCP A en gaat van SYN-SENT state naar 

SYN-RECVD state. In stap 5 verstuurt TCP A een bevestiging van het SYN-segment naar 

TCP B terwijl de bevestiging van TCP A nog onderweg is, wordt door TCP B ook een 

bevestiging van het SYN-segment verstuurd naar TCP A. In stap 6 krijgt TCP A de 

bevestiging van TCP B binnen en gaat naar de ESTABLISHED stat. In stap 7 komt even 

later de bevestiging van TCP A binnen, en gaat deze ook naar de ESTABLISHED state. 



Het detecteren van een oude dubbele connectie-opbouw 


Het voordeel van de 3-wegs 

handshaking van TCP is dat heel 

gemakkelijk oude SYN-segmenten 

kunnen worden gedetecteerd. Figuur 

2.8 illustreert hoe een oude SYNsegment 

wordt opgevangen door TCP. 

In lijn 2 wordt een goedde SYNsegment 

verstuurd, maar deze wordt 

vertraagd waarbij intussen dan een 

oudde SYN-segment, van een vorige 

sessie, bij TCB B aankomt (lijn 3). Als 

de ACK voor het oude SYN-segment 

terugkomt in lijn 4 reageert TCP A met een RST (RESET) segment (lijn 5). Als het RSTsegment 

aankomt bij TCP B terwijl TCP B in een ongeschynchronieerde toestand bevindt ( 

SYN-SENT of SYN-RECVD), zal TCP B terug vallen naar de passieve OPEN of actieve 

OPEN state. Het is dus van belang dat TCP bijhoudt of het in actieve OPEN state of 

passieve OPEN state bevond. TCP gaat dan terug naar de LISTEN toestand. Nu komt de 

originele SYN-segment aan bij TCP B welke wel aan de eisen van de huidige connectie 

voldoet (lijn 6), nu wordt dus weer een gewone connectie opgebouwd zoals altijd. 

Half open connectie detectie 

Beschrijving van Figuur 2.9: 

Het kan ook voorkomen dat tijdens een 

verbinding een van de machines crashed. 

Figuur 2.9 laat dan zien hoe deze situatie 

wordt opgelost. In lijn 1 is te zien dat TCP 

A crashed tijdens een verbinding die al 

opgezet was. Nu gaat TCP A weer 

trachtten om een verbinding op te zetten, 

terwijl TCP B denkt dat de connectie nog 

steeds bestaat omdat het geen FINsegment 

heeft ontvangen. TCP A 

verstuurt een SYN-segment met nummer 400 naar TCP B, als deze aankomt bij TCP B dan 

weet deze geen raad met het segment maar bewaart deze wel. TCP B verwacht een pakket 

met nummer 300, en maakt dit kenbaar door een segment te versturen dat hij op 

ontvangstnummer nummer 101 zit te wachten, en dat het alle pakketten van voorheen goed 

heeft ontvangen. In regel 4 verwacht TCP A een ACK op zijn SYN-segment, maar krijgt nu 

een pakket met een totaal andere nummer, TCP A verstuurt dan in regel 5 een RST(reset)- 

segment om TCP B te resetten. TCP B ontvangt het RST-segment en verbreekt zijn 

verbinding. Nu haalt TCP B weer het oude ontvangen segment op, en stuurt hier een 

response op, dus een SYN-segment naar TCP A. Dit gebeurt dus in lijn 7. Hierna wordt dus 

weer een normale connectie opgebouwd. 

Connecties worden over het algemeen gereset als er data binnenkomt welke niet voor de 

huidige connectie is bedoeld. Als het niet zeker is of de data bedoeld is voor de huidige 

connectie, worden de volgende regels gevolgd om te bepalen of er een RST-segment moet 

worden verstuurd of niet. 

1. Als de connectie niet bestaat (bv. CLOSED is), dan wordt een reset verstuurd op 

response van een inkomend segment , tenzij het een RST-segment betreft. Als het 

inkomende segment een ACK bevat, wordt het reset segment zo opgebouwd dat het, het 

pakketnummer van het ACK segment bevat. In alle andere gevallen wordt een reset 

segment verstuurd met pakketnummer 0, en de ACK-veld wordt gezet op de som van de 



pakketnummer en de lengte van het segment welke het probleem in eerste instantie 

veroorzaakte. De connectie blijft gesloten. 

2. Als de connectie zich in een niet gesynchroniseerde toestand bevindt (bv. LISTEN, SYN- 

SENT, of SYN- RECVD) , en het inkomende segment bevestigt iets dat nog niet is 

verstuurd, of als het inkomende segment andere niet correcte attributen bevat (bv. goede 

security of precedence indicators) dan moet dus ook een reset verstuurd worden. De 

pakketnummer en het ACK veld worden gegenereerd zoals in 1. staat vermeld. 

3. Als de connectie zich in een gesynchroniseerde toestand bevindt (bv. ESTABLISHED) 

dan wordt elke niet accepteerbare segment (bv. foutieve pakketnummers, e.d.) opnieuw 

verstuurd in een ACK segment welke geen data bevat . Dit segment moet dan het 

huidige pakketnummer en een bevestigings nummer hebben welke nog ontvangen moet 

worden. 

Meer details kan gevonden worden in RFC 793 en RFC 1122. Zie de Literatuur verwijzing in 

de bijlagen van dit verslag. 

Keuze van het Initiële Sequentie-nummer 

Voor het hergebruik van sockets (poort nummer, en adres) zijn vrijwel geen restricties 

gedefinieerd. Nieuwe incarnaties van een oude socket kunnen problemen opleveren als de 

nieuwe incarnatie van de socket dezelfde sequentie nummers gaat gebruiken die net 

voorheen in een eerdere connectie werd gebruikt. Het is noodzakelijk om connecties te 

kunnen hergebruiken, anders zouden de vrije sockets langzaam opraken, voornamelijk als 

een host is gecrasht. 

Het ISN (Initiële Sequentie Nummer) heeft een grote maar doch een eindige waarde. De ISN 

kan waarden aannemen tussen 0 en 232-1. In het huidige ontwerp van de TCP/IP-protocol 

specificatie , wordt aangenomen dat een initiële sequentie nummer generator tikt met een 

snelheid van ongeveer één tick per vier microseconde. Het initiele sequentie nummer begint 

elke 4.55 uur weer opnieuw met zijn tel cyclus. Hierbij wordt aangenomen dat een segment 

niet zo lang in het netwerk aanwezig is, zodat tegen de tijd dat de ISN zijn nieuwe cyclus 

begint, elke vorige segment welke dezelfde ISN nummer gebruikt al lang weg is van het 

netwerk. Deze aanname wordt helaas moeilijker als men gaat werken met high speed 

netwerken, waarbij dus de cyclus tijd van het ISN veel kleiner is. Hier wordt apart aandacht 

aan geschonken in een van de paragrafen over hoge snelheid netwerken. Ondanks een 

goede voorzorgsmaatregel voor ontwerp van het protocol, kan als een host crasht deze alle 

informatie kwijtraken over zijn vorige verbindingen en hoe lang het down is geweest. Voor 

deze gevallen, is het noodzakelijk voor het TCP protocol dat een host welke down is geweest 

geen nieuwe connecties accepteert of erop reageert, gedurende de MSL (Maximum 

Segment Lifetime) tijd welke volgens de TCP specificaties 2 minuten bedraagt. Deze tijd 

wordt ook wel de quiet time genoemd. Gedurende deze tijd mag de host geen verbindingen 

opzetten of accepteren. Een alternatief op de quiet time is om segmenten een soort van een 

tijd stempel (time-stamp) te geven. Met de tijd stempel kan nagegaan worden hoe vers de 

segmenten zijn. Meer hierover wordt verderop in dit hoofdstuk behandeld. 

Normale connectie verbreking 

Beschrijving van Figuur 2.10: 

Omdat TCP full-duplex communicatie 

toelaat, is het zo, dat als één kant de 

verbinding verbreekt dat niet wil zeggen 

dat dan automatisch de andere kant ook 

klaar is met het versturen van data. De 

TCP CLOSE operatie betekent dus meer 

'Ik heb geen data meer te versturen' dan 

'Ik wil geen data meer ontvangen'. Dit 

betekent dus dat als de ontvangende 

TCP de connectie moet blijven open houden totdat hij alle data binnen heeft en van de 



zendende TCP de melding krijgt dat de verbinding verbroken mag worden. Ook al is het 

proces aan de ontvangende TCP klaar en heeft aan de operating systeem doorgegeven dat 

het klaar is met versturen van data, moet de verbinding open blijven totdat de zendende TCP 

ook klaar is met het versturen van data. 

Er zijn drie manieren waarop een verbinding gesloten kan worden: 

1. De lokale TCP voert een close uit als response op de applicatie. 

2. De remote TCP doet een close (segment waarbij het FIN control veld '1' is) 

3. Beide TCP's sluiten tegelijkertijd (Simultane close) 

In figuur 2.10 wordt in stap 2 door TCP A een FIN-segment verstuurd naar TCP B . Hiermee 

geeft TCP A dat het klaar is met het versturen van data. TCP A gaat dan naar het FIN-WAIT 

toestand, en wacht op bevestiging van zijn FIN-segment of op een FIN-segment van TCP B. 

In lijn 3 krijgt TCP A een bevestiging van TCP B van zijn FIN-segment en gaat nu in de 

TIMEWAIT toestand, en wacht op een FIN van TCP B. In lijn 4 ontvangt TCP A een FINsegment 

van TCP B, in lijn 5 verstuurt TCP A dan een bevestiging van het FIN-segment van 

TCP B. TCP B gaat naar de CLOSED toestand zodra het de bevestiging van TCP A heeft 

ontvangen, dus in lijn 5. In lijn 5 wacht 

TCP A een tijd van 2 x de MSL 

(Maximum Segment Lifetime) voordat 

het de verbinding daadwerkelijk 

verbreekt. Deze manier van connectie 

verbreking gebeurt dus op manier 1 

zoals hierboven vermeld. Voor manier 

2 geldt hetzelfde als manier 1 maar 

dan zijn de rollen van TCP A en TCP 

B verwisseld. 

Manier 3, de simultane connectie 

verbreking, wordt getoond in figuur 

2.11. 

Window Management 

Om de doorvoer van segmenten te 

controleren, gebruikt TCP een window 

om bij te houden hoeveel en welke bytes 

er door een TCP connectie verstuurd 

wordt. De window grootte wordt 

aangegeven in elke TCP header. De 

ontvanger van een pakket geeft aan in 

de TCP header van een bevestigings 

pakket hoeveel bytes verstuurd mag 

worden en ook, gebaseerd op de waarde 

van de bevestiging veld in de TCP 

header, welke byte sequentie nummer 

verstuurd mag worden. De ontvangende 

TCP mag de window grootte aanpassen om zo de hoeveelheid data te vergroten of 

verkleinen die het zou willen ontvangen als het bevestigingen stuurt van vorige ontvangen 

data pakketten. In normale omstandigheden wordt tijdens de opbouw van een verbinding ook 

de window grootte onderhandeld, en kan al naar gelang worden veranderd als er behoefte 

naar is. Als de window grootte zo wordt verkleind dat het permissies terug neemt van 

pakketten welke al waren toegekend om data te versturen, wordt dit gezien als een error. 

In figuur 2.12 staat aangegeven hoe een zend window eruit ziet, als de bron TCP een zend 

window heeft van 3 bytes data. In het begin is de zend window 3 bytes lang, en zoals figuur 



2.12 laat zien is er nog geen data verstuurd. Figuur 2.13 laat nu zien hoe de window eruit 

ziet nadat er 2 bytes data is verzonden door de window. 

Zoals in figuur 2.13 is te zien, zien we dat er 

nog geen ontvangst bevestiging is van de 

twee verzonden pakketten, daarom blijft het 

begin van de window staan op pakket 0. We 

zien dat er nu alleen nog pakket 3 verstuurd 

mag worden, dit geeft tevens onze maximale 

aantal pakketten welke verstuurd mogen 

worden aan, dus 1. 

In figuur 2.14 is nu te zien hoe de zend 

window eruit ziet als een bevestiging van de 

twee verstuurde pakketten is ontvangen. 

We zien in figuur 2.14 dat als de verzonden 

bytes worden bevestigd de linker kant van de window 2 opschuift. Aangezien de zend 

window hier drie bedraagt schuift de rechterkant van de window ook mee, dus twee naar 

rechts. 

In de vorige figuren is duidelijk geworden hoe de zend window wordt gebruikt om pakketten 

te kunnen bijhouden welke al verstuurd 

zijn, en wat de maximale uitstaande 

pakketten mogen zijn. De zend window 

mag ook op nul gezet worden als er 

bijvoorbeeld geen pakketten meer 

verstuurd mogen worden. Als dit het geval 

is, mag de zendende TCP toch kleine 

data segmentjes versturen naar de 

ontvangende TCP om te kunnen 

achterhalen of de host niet gecrasht is. Dit 

wordt in vaktermen ook wel het 'proben 

van een window' genoemd op bepaalde 

tijdstippen. 

Hertransmissie Timeouts 

Als een segment verloren gaat in het netwerk, wordt gebruik gemaakt van timeouts aan de 

zender kant om zo de verloren segmenten op te vangen. De zender start een timer als het 

een segment verstuurd, als niet binnen de timer tijd een ACK op de verzonden segment 

wordt ontvangen, zal het de betreffende segment opnieuw gaan versturen. De keuze van de 

timeout teller is een hele delicate kwestie, omdat als deze niet goed is afgesteld zal onnodig 

bandbreedte van het netwerk worden gebruikt voor nutteloze hertransmissies van 

segmenten. Als de timeout te lang is, zal de effectiviteit van de datatransmissie snelheid 

afnemen omdat door herstelling van verloren data te traag zal gebeuren. Omdat vertragingen 

in een store-and-forward netwerk erg varieert, is het een zware uitdaging om een optimale 

timeout waarde te vinden. 

Er zijn voor TCP twee belangrijke optimalisaties ontwikkeld door Van Jacobsen, Philip Karn, 

en Craig Partridge. De oorspronkelijke round trip time schatting werkte alleen onder 

omstandigheden waarbij de round-trip tijd niet erg varieerde. Dus dat betekende dat de 

oorspronkelijke algoritmes herschreven moesten worden, omdat de oorspronkelijke 

algoritmes niet in alle omstandigheden correct werkten. Bijvoorbeeld in een lage snelheid 

netwerk kan de round trip tijd van pakketten erg varieren afhankelijk van de grootte van de 

pakketten, welke dus problemen geeft als de originele algoritmes gebruikt zouden worden. 

Een goedde berekening van de round-trip tijd zal hertransmissies tot een minimum 

beperken, zodat optimaal van de beschikbare bandbreedte gebruik kan worden gemaakt. 



Karn specificeert welke gemeten round-trip tijden gebruikt zouden moeten worden in de 

algoritme voor het berekenen van de round-trip tijd. Van Jacobsen recommandeert een 

methode om de geschatte round-trip tijden te verfijnen, welke uitgaat van de gemeten 

variantie van de round-trip tijd. 

Voor verdere studie over de schatting van de round trip tijd, kan men de bijbehorende RFC’s 

doorlezen. Dit zijn de RFC’s 1072, 1185. 

Netwerken met lange vertragingen 

Zoals eerder is geconstateerd is een combinatie van bandbreedte en round-trip tijden 

bepalend voor de efficientie van de gebruikte netwerkverbinding. Het produkt van de 

snelheid van het netwerk met de round-trip tijd wordt ook wel ‘delay bandwidth product’ 

genoemd. Als dit produkt groter is dan toegestane windowgrootte zal de throughput er onder 

gaan lijden terwijl de zender het versturen van paketten uitstelt totdat de bevestigingen van 

de verstuurde data. Als de ‘delay bandwidth product’ groter is dan de maximale grootte van 

de window, is er geen enkele mogelijkheid om dit probleem te verhelpen. 

Een tweede probleem die zich voordoet in long-delay netwerken, is de cummulatieve 

werking van de bevestigings algoritme welke gebruikt wordt in TCP. Als een segment 

verloren gaat, zullen de segmenten die daarna komen en goed overkomen, niet bevestigd 

kunnen worden, totdat het verloren segment wordt bevestigd. 

Zo kan dus door 1 segment, welke is verloren gegaan, de daarop volgende segmenten niet 

geaccepteerd worden door de ontvangende TCP, totdat er een hertransmissie heeft plaats 

gevonden van het verloren segment. Dit betekent dus dat onnodig de andere segmenten ook 

opnieuw verstuurd zouden moeten worden, die eigenlijk goed waren aangekomen. 

Voorbeeld: 

Er wordt een segment met nummer 1 verstuurd. Dit segment gaat verloren. De zendende 

TCP gaat door met het versturen van segmenten. Deze segmenten komen goed aan bij de 

ontvangende TCP, maar deze zit te wachten op een segment met nummer 1. Dus de 

ontvangende TCP negeert alle andere segmenten totdat het segment 1 krijgt, en gaat dan 

pas weer andere segmenten accepteren. 

Uit het bovenstaande voorbeeld kan dus worden geconcludeerd dat het misschien beter is 

om een selectieve bevestiging algoritme te gebruiken. Hierbij kan dus aangegeven worden 

welk segment niet is aangekomen en of alleen dat segment opnieuw verstuurd kan worden. 

en derde nadeel van long-delay netwerken is dat de round-trip tijd continu gemeten moet 

worden, om zo veranderingen in de round-trip tijd te kunnen opvangen. Als dit niet gedaan 

wordt kan dit leiden tot congestie van het netwerk of inefficiënt gebruik van de 

netwerkcapaciteit. Omdat het berekenen van de round-trip tijd erg tijd consumerend is, wordt 

bij sommige TCP implementaties alleen de round-trip tijd van 1 segment per window 

opgemeten. 

Voor een netwerk welke gebruik maakt van kleine windows is deze algoritme goed te 

gebruiken, maar voor long-delay netwerken met grote window grootte is deze algoritme niet 

goed genoeg. Een oplossing voor dit soort netwerken is ontwikkeld door Jacobsen en 

Braden. Jacobsen en Braden stellen voor om, de ingestelde window grootte flexibel te 

kunnen wijzigen, gebruik te maken van een selectieve bevestigings algoritme en gebruik te 

maken van TCP echo optie om de round-trip tijd te berekenen. 

De window Schalings optie, vergroot de effectieve window grootte met 2S waar S de window 

schalings factor is. In de huidige specificaties is S kleiner dan of gelijk aan 14, dus een 

effectieve window grootte levert tot aan 230, oftewel 1 gigabyte. Om de ontvanger het 

mogelijk te maken om de zender te laten weten dat data niet in volgorde binnenkomt, wordt 

een selectieve bevestiging algoritme gebruikt. 

Omdat een selectieve bevestigings algoritme nog niet is gestandaardiseerd, zal dus TCP’s 

met de originele bevestigings algoritme ondersteund moeten blijven. Dit zal dus goed gaan, 

maar zal nooit zo effectief werken als gebruik wordt gemaakt van de selectieve bevestigings 

algoritme. 



Hogesnelheids netwerken 

Gigabit netwerken beginnen nu op de markt te verschijnen. TCP door zijn begrensde window 

grootte (65536 bytes max.) , kan van deze hogesnelheids netwerken geen optimaal gebruik 

maken van de transmissie capaciteit, als de vertraging voor bevestiging groter is dan de tijd 

om een volledig maximum grootte window te versturen. 

Van Jacobsen, Braden en Zhang beschrijven methoden om deze limieten te overwinnen. 

Hoge snelheidsnetwerken hebben nog een extra uitdaging en dat is dat de sequentie 

nummering sneller verloopt dan in de andere netwerken waar TCP/IP in eerste instantie voor 

bedoeld was. Als dit gebeurt bestaat een grote kans dat oude duplikaten pakketten als 

huidige pakketten worden gezien, en worden geaccepteerd, waardoor TCP helemaal de mist 

in loopt en zijn oorspronkelijke functie, het leveren van een 100% betrouwbare 

gegevensoverdracht, niet meer waar kan maken. 

Duplicaten van sequentie nummers kan voorkomen, als de sequentie nummers hergebruikt 

worden in de huidige connectie voordat alle vorige pakketten, welke die sequentie nummers 

gebruiken, worden afgeleverd of omdat een oude connectie pakketten heeft achter gelaten in 

het netwerk en een nieuwe connectie gestart wordt voordat de oude pakketten verdwenen 

zijn. 

De snelheidsverloop van de nummering sequentie is gedeeltelijk een functie van een 

netwerk om verkeer te accepteren en de permissie van de ontvanger om data te ontvangen. 

Als er geen limitaties worden gezet aan de snelheid van de nummerings tijd, beschrijft tabel 

1 de diverse tijden in netwerken dat de sequentie nummering afloopt en weer begint bij de 

beginwaarde. 

Zoals gezien kan worden in tabel 1, zien we dat bij snelheden sneller dan 45 Mbits/sec komt 

de wrap time (tijd om sequentie nummers te doorlopen) tegen de tijd van de MSL (Maximum 

Segment Lifetime = 120 seconden) tijd aan waardoor de TTL mechanisme de mist in zal 

lopen. Van Jacobsen, Zhang en Braden stellen voor om tijdstempels te gebruiken . 

Het idee is dat elk segment die aankomt welke een tijdstempel heeft die kleiner is dan de 

meest actuele geaccepteerde segment tijd stempel, weggegooid moet worden als een oudde 

duplikaat. 

Een ander probleem die zich ook voor kan doen is dat sequentie nummers verkeerd worden 

gebruikt na een crash van een systeem welke bezig was om segmenten te versturen. De 

standaard TCP specificatie zegt dat een zgn. quiet time gewacht moet worden voordat de 

gecrashte host weer een connectie kan proberen te maken. 

Dit wordt gespecificeerd als 2 keer de MSL (Maximum Segment Lifetime). Eenzelfde 

strategie wordt gebruikt voor het sluiten van verbinding om beidde zijden de mogelijkheid te 

geven om goed de connectie te kunnen afsluiten. 



IP Protocol 

Het Internet Protocol (IP) is ontworpen voor het gebruik in gekoppelde computer netwerken 

die gebruik maken van packet-switching (pakket georiënteerd) en dient ervoor om blokken 

data (datagrammen) te transporteren van het bronadres naar de bestemming. 

Het Internet Protocol heeft dus als hoofdtaak het routeren en fragmenteren van pakketten 

data door het netwerk op basis van IP bestemmings adressen en andere gegevens die 

beschreven staan in de IP header. Het is op zichzelf een niet goed betrouwbaar protocol wat 

betreft transmissie fouten en bufferoverflows, omdat er geen ACK’s (bevestigingen van 

ontvangst) worden gegeven, er geen error controle plaats vindt op de data (alleen op de 

header) en de data bij fouten dus niet herstuurd wordt. 

Vandaar dat IP bijna altijd samen met TCP wordt gebruikt, die weer wel de controle houdt 

op deze zaken. Het Internet Protocol is connectieloos en dus gebaseerd op het versturen 

van pakketjes data zonder onderlinge relatie en zonder volgorde (Datagram service). 

IP Header 

Elk datagram pakketje die door IP verstuurd wordt, wordt voorzien van een IP header die 

aan het begin van de data wordt “geplakt”. Deze header is opgebouwd uit verschillende 

velden en deze velden zien er als volgt uit. 

Binnen deze header zijn verschillende velden te onderscheiden die allemaal een 

verschillende functie hebben voor het gebruik en de verwerking van de IP datagrammen. In 

figuur 3.1 zijn de velden die licht zijn afgedrukt, de velden die door de bovenliggende laag 

TCP (dat in hoofdstuk 2 al is behandeld) of door UDP (dat in hoofdstuk 4 wordt behandeld) 

worden meegegeven. De donker gekleurde velden worden door het Internet Protocol zelf 

van waarden voorzien als deze de header aan de data koppelt. 

IP header velden met IP waarden 

Version: 

Het version veld is een 4 bit veld die het internet formaat bevat (is op dit moment versie 4). 

Internet Header Length (IHL): 

Het IHL veld bestaat ook uit 4 bit en geeft de lengte van de header weer in een aantal van 32 

bit words. Hierdoor is ook gelijk bekend waar de data begint. 

Total length: 



Dit is een 16 bit veld die de lengte van de gehele datagram (header + data) beschrijft, 

gemeten in bytes. Het uiterste maximum is 65535 bytes maar de normaal gebruikte 

maximum lengte voor de hosts is 576 bytes. 

Flags: 

Het Flag veld bestaat uit 3 controle bits waarvan de eerste (bit 0) gereserveerd is voor 

toekomstig gebruik en dus nu nog waarde 0 moet bevatten. Bit 1 (DF flag) wordt gebruikt 

door de zender om aan te geven of de datagram gefragmenteerd mag worden. Als dit bit 

geset is dan mag er onderweg niet gefragmenteerd worden. Bit 2 (MF flag) wordt gebruikt bij 

fragmentatie en geeft aan, dat als hij geset is, er nog meer fragmenten volgen en als deze 

gereset is, dat het, het laatste fragment is. 

Fragment offset: 

Dit is een 13 bit veld en wordt gebruikt bij het fragmenteren om aan te geven waar voor 

welke plek in de datagram dit fragment bedoelt is. Bij het eerste fragment is de offset altijd 0 

en bij de andere fragmenten worden de offsets gemeten in units van 8 bytes. 

Header Checksum: 

Dit is een 16 bits veld die zorgt voor een controle op de compleetheid van de header. De 

header checksum is de som van alle 16 bits words in de header en verandert per punt van 

passeren en bij fragmentatie. 

Padding: 

Dit is een veld met een variabele lengte, die voor een stukje opvulling van de header zorgt, 

zodat deze eindigt op een 32 bit begrenzing. 

IP header velden met TCP/UDP waarden 

Type of Service: 

Dit 8 bit veld beschrijft de kwaliteit van de gewenste service waarbij elke bit een afzonderlijke 

instelling is. De invulling van deze bits kan als volgt. 

Bit 0 - 2 : Precedence. 

Bit 3 : 0 = Normal Delay, 1 = Low Delay. 

Bit 4 : 0 = Normal Throughput, 1 = High Throughput. 

Bit 5 : 0 = Normal Relibility, 1 = High Relibility. 

Bit 6 : Monetary Cost 

Bit 7 : Reserved for Future Use. 

Er kan maar 1 van de bits 3 - 6 geset zijn. 

- Precedence. 

111 - Network Control 

110 - Internetwork Control 

101 - CRITIC/ECP 

100 - Flash Override 

011 - Flash 



010 - Immediate 

001 - Priority 

000 - Routine 

Identification: 

Dit veld is 16 bits groot en dient ervoor om de fragmenten van een datagram een specifiek 

nummer te geven zodat bij het reassembleren de verschillende fragmenten bij de juiste 

datagram worden gevoegd. 

Time to Live: 

Dit 8 bit veld geeft de maximale tijd aan waarin de datagram zich op het internet mag 

bevinden voordat deze wordt verwijderd. De tijd die dit veld bevat wordt gemeten in 

seconden en wordt bij ieder punt van passeren bijgewerkt. Als de tijd nul wordt, wordt de 

datagram vernietigd en zo wordt dus voorkomen dat deze blijft rondspoken als er een error 

optreed. 

Protocol: 

Dit 8 bit veld geeft het hogere level protocol aan die verwerkt zit in de data van de datagram 

(zie RFC 1700 voor de Assigned internet protocol numbers). 

Source Adres: 

Dit is het 32 bit bron adres, dus van welke IP adres het bericht verstuurd is. 

Destination Adres: 

Dit is het 32 bit bestemming adres, dus het IP adres waar het bericht naar verstuurd moet 

worden. 

Options: 

Voor uitleg over de options velden zie hoofdstuk 2 over TCP. 

Adresseren en Routeren 

Het routeren en adresseren van de pakketten gebeurt door middel van de adressen die 

worden meegegeven door de bovenliggende laag (TCP of UDP). En, omdat iedere 

aansluiting in een IP netwerk een uniek IP adres bevat die nergens ter wereld hetzelfde mag 

zijn, komt het pakket altijd bij de juiste bestemming. 

Deze adressen die gebruikt worden als bron -of bestemmingsadres bestaan uit 4 bytes en 

bestaan uit een netwerknummer gevolgd door een lokaal adres. Het routeren gebeurt 

doormiddel van een routerings tabel die door elke host wordt bijgehouden en waarmee de 

pakketten via de verschillende routers verstuurd kunnen worden. 

Er zijn drie soorten van adres classes te onderscheiden ingedeeld aan de hand van de grote 

van het netwerk. Dit zijn: 

Class A : 

eerste bit = 0 + 7 bits = netwerk id. + 24 bits = host id. 

Class B : 

eerste 2 bit = 10 + 14 bits = netwerk id. + 16 bits = host id. 



Class C : 

eerste 3 bit = 110 + 21 bits = netwerk id + 8 bits = hostid. 

Hierbij gaat het er dus om of er een adres gewenst is met een klein aantal netwerken en een 

groot aantal hosts, of een gemiddeld aantal netwerken en hosts, of een groot aantal 

netwerken met een klein aantal hosts. 

Aan dit adres is dan ook door de source gelijk te zien of de bestemming binnen het lokale 

netwerk ligt of dat deze doorgestuurd moet worden naar een router om vandaar uit verder te 

worden verstuurd. 

Fragmentatie 

Als een datagram te groot is voor het netwerk dat hij moet passeren, dan wordt deze 

gesplitst in fragmenten. ,Door dit splitsen, moet de IP header die bij de datagram hoort 

geheel of gedeeltelijk in de fragmenten worden gekopieerd. Hierbij kunnen een aantal velden 

veranderen, zoals: 

Options field, deze bevat gedeeltes die weggelaten mogen worden bij fragmenteren. More 

fragments flag, wordt geset als er meer fragmenten ontstaan. Fragment offset, is per 

fragment verschillend. Internet header length field en Total length field, door verschil in opties 

kunnen ook deze lengtes veranderen. Header checksum, verandert bij elke verandering van 

de header. 

Om te kunnen fragmenteren moeten de volgende velden rechtstreeks gekopieerd worden in 

de fragmenten: Identification, omdat dit een uniek datagram nummer is en bij reassembly 

moet kunnen zien welke fragmenten bij elkaar horen. Source en Destination adres en 

Protocol velden, elk fragment moet natuurlijk naar hetzelfde adres met het zelfde 

bovenliggende protocol. 

Andere velden in de header worden ook mee gekopieerd maar zijn niet van belang voor het 

goed fragmenteren. Zie de bijlage voor een voorbeeld van fragmentatie en nog een bijlage 

voor een blokschema van de handelingen nodig voor fragmentatie. 

Reassembly 

Als de fragmenten bij het bestemmings adres aankomen moeten deze weer ge- 

“reassembled” worden naar een datagram. Aangezien de fragmenten verschillende routes 

kunnen volgen en door een error vernietigd kunnen worden, kunnen de fragmenten in 

verschillende volgorde 

aankomen en kunnen ook 

nog fragmenten van 

verschillende datagrammen 

door elkaar aankomen. 

Daarom worden de 

verschillende fragmenten 

eerst in een buffer 

geplaatst en pas als alle 

fragmenten van een 

datagram ontvangen zijn, 

wordt hier weer een geheel 

datagram van gemaakt. In 

figuur 3.2 is een voorbeeld 

te zien van een buffer 



waarin drie IP datagrammen worden gereassembled. 

Als de fragmenten 

binnenkomen worden ze 

gecontroleerd op hun IP 

identificatie (ip_id) en 

aan de hand daarvan 

naar de juiste 

reassembly buffer 

toegestuurd. Hierin 

worden de fragmenten 

met behulp van hun 

fragment offset geplaatst op de juiste plek in de datagrambuffer. 

Als de fragmenten binnen komen dan kan dat op verschillende manieren. Dit kunnen 

namelijk de eerst gestuurde fragmenten zijn maar ook fragmenten die na een error voor de 

tweede keer gestuurd zijn. 

Hierdoor kunnen fragmenten elkaar gedeeltelijk of geheel overlappen. Figuur 3.3 is een 

voorbeeld van hoe de verschillende fragmenten binnen komen en hoe ze elkaar gedeeltelijk 

of geheel kunnen overlappen. 

De fragmenten zijn genummerd op hun tijd van binne nkomst in de buffer. Hierbij worden er 

bytes weggegooid van het deel van het fragment dat het achterstuk van een eerder fragment 

overlapt. (de voorkant van fragment 5 die het achterstuk van 1 overlapt) of wordt het hele 

fragment weggegooid als alle bytes al aanwezig zijn (fragment 6). 

Als een fragment het voorstuk van een eerder fragment overlapt wordt het voorstuk van dat 

eerdere fragment verwijderd (fragment 2) of als het eerdere fragment geheel overlapt wordt 

dan wordt hij geheel verwijderd (fragment 3). Zie bijlage voor een blokschema van de 

handelingen die nodig zijn voor reassembly. 

Ethernet 

Ethernet is een veel gebruikte standaard voor local area netwerken (LAN) en werkt volgens 

het principe van CSMA/CD wat staat voor Carrier Sense, Multiple Access met Collision 

Detection. Dit betekent dat er meerdere aansluitingen op een lijn zitten en die door middel 

van een carrier kijken of de lijn vrij is voor zenden en mochten er toch twee tegelijk zenden 

dan is er nog de collision detection . Het ethernet werkt met een verbinding van 10 Mbit/sec 

en met adressen van 48 bit wat dus verschillend is met de IP adressen die 32 bit groot zijn. 

Ethernet Header 

Ook de data die over ethernet gestuurd wordt bevat data die voorzien is van een header. In 

figuur 6.1 is de opbouw te zien van de ethernet header die ook weer bestaat uit een aantal 

verschillende velden. 

De eerste twee velden bevatten een 6 bytes (48 bit) destination en source adres. Daarna 

volgt een 2 byte type veld dat aangeeft wat voor type data er volgt (voor IP data is het type 

veld 0x0800). Hierna volgt het data veld die op zijn minst 46 bytes moet bevatten en zo niet 

opgevuld moet worden met lege bytes. Het CRC (Cyclic Redundancy Check) veld dient 

ervoor om errors te detecteren in het complete frame. 



Adres omzetting 

Doordat Ethernet met 48 bit adressen werkt en IP met 32 bit adressen moet hiervoor tijdens 

het communiceren met elkaar een omzetting plaats vinden. Dit omzetten van de 32 bit IP 

adressen naar 48 bit ethernet adressen kan op 2 manieren gebeuren namelijk: 

Doormiddel van een statische lijst waarbij iedere host, een lijst bijhoudt van alle andere 

aangesloten hosts, met hun IP adres en ethernet adres, of doormiddel van het Address 

Resolution Protocol (ARP) wat verderop wordt uitgelegd. Dit laatste lijkt de beste oplossing in 

verband met een betere uitbreidbaarheid van het net. 

Werking van de ethernet driver 

In figuur 6.2 wordt een blokschema getoond van de ethernet device driver. 

Als er een frame verstuurd wordt naar de ethernet driver dan wordt er eerst een interupt 

ontvangen op leintr (zie schema). Daarna kijkt leintr naar de hardware of er een frame is 

ontvangen. 

En als er een frame ontvangen is roept hij leread op om de frame van de interface naar een 

ketting van mbufs (buffers) te transporteren waarbij argumenten worden meegegeven zoals 

van welke interface kaart de frame ontvangen is en het aantal bytes in de frame. Als de 

hardware een melding geeft dat de frame is ontvangen of dat er een error is geconstateerd 

dan worden de interface statistieken bijgewerkt en wordt de hardware gereset en wordt 

lestart aangeroepen die weer een ander frame probeert te transporteren. 

Alle ethernet drivers leveren hun ontvangen frames af bij ether_input voor verdere 

processen. Deze ether_input controleert of het een “broadcast adres” is en wat voor type 

data de frame bevat. Als het geen broadcast adres is dan wordt deze doorgegeven aan de 



queue die overeenkomt met het datatype. Via deze queue worden weer interrupts 

gegenereerd en verstuurd naar de data types. 

Als er een frame verstuurd moet worden vanaf de hogere lagen via de ethernet driver het net 

op, dan wordt if_output aangeroepen, waarna ether_output het hardware adres opzoekt, bij 

het meegegeven IP adres, via ARP. 

Het ARP protocol kijkt of de adressen in de cache voorkomt of dat er een broadcast moet 

worden verzonden.Hierna voorziet de ether_output de data van een ethernet header en 

stuurt deze door naar de ethernet send queue. 

In deze queue worden de frames gebufferd en weer opgehaald door lestart om te worden 

verzonden. Door middel van interrupts wordt aangegeven of de frames ontvangen zijn en dat 

de volgende frame verzonden kan worden. 

ARP / RARP 

Het probleem van IP adressen is dat het alleen werkt op 

het TCP/IP protocol omdat het een 32 bit adres is. Als het 

over een Ethernet link gestuurd moet worden, dat een 48 

bit adres heeft, dan moet er een omzetting plaats vinden 

tussen deze twee. Hiervoor dient dan het Address 

Resolution Protocol (ARP) (zie ook figuur 7.1) die een 32 

bit internet adres omzet naar een 48 bit ethernet adres 

(ook wel hardware adres genoemd). Het omgekeerde van ARP is RARP (Reverse Address 

Resolution Protocol). 

Omzetten van 32 bit naar 48 bit adres 

Het 32 bit IP adres wordt omgezet naar een 48 bit internet adres om te kunnen 

communiceren met andere computer netwerken die gebruik maken van 48 bit adressen. In 

figuur 7.2 wordt een voorbeeld gegeven 

van een FTP verbinding die wordt 

opgezet, en waarbij een omzetting plaats 

moet vinden tussen de verschillende 

adressen en die gebruikt maakt van 

ARP. Hierbij vinden de volgende 

stappen plaats: 

1. De FTP cliënt roept de functie op om 

de hostname om te zetten in een 32 

bit IP adres. Deze functie wordt de 

resolver genoemd in het Domain 

Name System. 

2. De FTP cliënt vraagt aan zijn TCP 

protocol om een verbinding te maken 

met het IP adres. 

3. TCP zendt een connectie request 

segment naar de remote host door 

een IP datagram te verzenden 

naarzijn IP adres. 

4. Als de bestemmings host zich op een 

lokaal netwerk bevindt (b.v. ethernet, 

token ring of het andere eind van een 

point to point verbinding) dan kan het 

IP datagram rechtstreeks verzonden 

worden naar de host. Maar als de bestemming zich op een remote netwerk bevindt dan 

wordt de IP datagram naar een lokale router gestuurd. 

5. Als er, zoals in de tekening, een ethernet gebruikt wordt, dan moet het 32 bit IP adres 

door ARP omgezet worden naar een 48 bit ethernet adres om van het logische internet 

adres een corresponderend hardware adres te maken. 



4. ARP wordt gebruikt om een netwerk af te scannen waar veel hosts of routers op aan 

zitten gesloten. 

5. ARP zendt een ARP request frame naar elke host op het netwerk (dit heet een 

broadcast). Deze broadcast wordt in de tekening aangegeven met een gestippelde lijn. 

De ARP request bevat het IP adres van de bestemming en een vraag aan de ontvangers 

met “als je de eigenaar van dit IP adres bent stuur dan een response met je hardware 

adres”. 

6. De ARP van de bestemmings host herkent het IP adres en bevestigd dit met een ARP 

reply die zijn IP adres bevat met het daarbij behorende hardware adres. 

7. De ARP reply is ontvangen en het IP datagram die de ARP request - reply in gang heeft 

gezet kan nu worden verzonden. 

8. De IP datagram wordt verzonden naar de bestemmings host. 

Voor een snellere werking van de omzetting van 32 bit naar 48 bit adressen, wordt er door 

de hosts een ARP Cache bijgehouden, zodat er niet steeds een broadcast gegeven hoeft te 

worden maar er eerst gekeken kan worden of het adres in de lijst van de cache voorkomt. 

Reverse Address Resolution Protocol 

Het Reverse Address Resolution Protocol (RARP) is het omgekeerde van ARP en zet dus 

een 48 bit adres om naar een 32 bit adres. Dit komt maar zelden voor omdat als een 

systeem wordt opgestart het IP adres van dat systeem wordt ingelezen van disk en het dus 

bij voorbaat al bekend is. 

Alleen als er een systeem gebruikt wordt zonder disk, zoals een X-terminal, dan is er een 

andere manier nodig om het IP adres aan te roepen. Hierbij wordt dan het hardware adres 

gelezen en zendt dan een RARP broadcast op het netwerk met de vraag of er iemand het IP 

adres van het systeem wil terug zenden. 

De toekomst van het Internet? 

Capaciteit 

Eén van de belangrijkste technologische problemen waarmee Internet nu reeds wordt 

geconfronteerd, is de capaciteit van het netwerk. Dit probleem is enerzijds te wijten aan de 

spectaculaire groei van het aantal gebruikers – die bovendien steeds snellere ( en dus 

capaciteitsverslindende) verbindingen gebruiken – en anderzijds aan het stijgend gebruik 

van multimediatoepassingen. 

Dit resulteert in ergerlijke opstoppingen en zenuwslopende wachttijden. De vergelijking met 

de autofiles is echt niet ver weg. De meest voor de hand liggende oplossing voor dit 

probleem is het gebruik van breedbandverbindingen, zoals coaxkabel en glasvezel. 

Grootschaligheid 

De grootschaligheid maakt Internet 

tegelijk aantrekkelijk en kwetsbaar, 

omdat het een interessant doelwit 

vormt voor computerkrakers. Reeds 

in 1988 liet een jonge Amerikaanse 

hacker een computervirus los op 

Internet. De elektronische ‘worm’ 

richtte nogal wat schade aan in 

verschillende bestanden. 

De beveiligingsproblematiek is 

sindsdien een belangrijk 

agendapunt voor alle exploitanten 

van Internetnetwerken en zal dat in 

de toekomst ook blijven. 



Webwinkelen 

De commercialisering heeft logischerwijze geleid tot elektronische uitstalramen met 

informatie en afbeeldingen van producten die via het Internet kunnen worden besteld. 

Allemaal goed en wel, maar hoe zullen deze financiële transacties gebeuren? Gezien het 

grote marktpotentieel van Internet, is dit één van de hete hangijzers van de commerciële 

Internetgemeenschap: 

Kredietkaarten 

De meest eenvoudige manier van betalen op het Internet is door het nummer van je 

kredietkaart door te geven aan de verkoper. Deze vraagt autorisatie bij de 

kredietkaartmaatschappij. 

De maatschappij stort het geld bij de verkoper en int bij de koper. Maar dit systeem wordt 

niet echt als veilig ervaren. Hoewel daarvan nog maar weinig voorbeelden bekend zijn, kan 

het kredietkaartnummer in principe worden onderschept. Daarenboven kan de koper ook 

niet bewijzen dat hij daadwerkelijk betaald heeft omdat hij geen afschrift heeft van de 

betaling. 

SET 

Dit is de door VISA en Mastercard ontwikkelde variant van het kredietkaartmodel, wat zorgt 

voor de authentificatie, vertrouwelijkheid en integriteit. SET( secure electronic transactions) is 

specifiek ontwikkeld om de gegevens van de koper ( het kredietkaartnummer) vertrouwelijk 

te houden. 

Het gebruik van de kredietkaarten is echter niet geschikt voor kleine bedragen, hiervoor 

bestaan dan ook andere systemen. 

Chipkaarten 

Alle relevante informatie wordt opgeslagen op een chip die in een kaart is verwerkt. Op de 

kaart kan een bedrag gestort worden. Een voorbeeld hiervan is de protonkaart. Banksys 

heeft een toestel ontwikkeld, waarmee je met proton kan betalen 

e-cash 

Bij e-cash wordt gebruik gemaakt 

van elektronische geldstukken die 

vanaf de bankrekening op de harde 

schijf van de computer worden 

overgeheveld. 

In dit systeem wordt geld 

gerepresenteerd als een door de 

bank uitgegeven serie nummers met 

een bepaalde waarde. Met dit saldo 

aan digitaal geld kunnen betalingen 

worden uitgevoerd. 

De elektronische geldstukken 

kunnen immers worden 

overgeheveld van de ene 

elektronische geldbeugel naar de 

andere. 

Het voordeel van dit systeem is dat 

de privacy is gewaarborgd van diegene die de betaling uitvoert. Verschillende grote 

bedrijven (Microsoft, ING,Citibank) wilden maar wat graag geld investeren in dit 

vooruitstrevende bedrijf Digicash dat met e-cash op de proppen was gekomen. 

Maar door slecht management en achterdocht werd elk deal de nek omgewrongen. Na 

verloop van tijd ging Digicash failliet. Een aantal medewerkers van het vroegere Digicash 

proberen nu het patent te verkopen en anders verdwijnt het van de markt. 



Een droevig einde van een vooruitstrevend product dat voorbestemd was om cash geld uit 

de wereld te bannen. 

Geraadpleegde bronnen: 

Boeken: 

Communicatie voor het HBO – ISBN 90 5574 154 X 

ICT-Infrastructuur en Datacommunicatie – ISBN 90 395 1648 0 

Computernetwerken – ISBN 90 430 0443 x 

Computers, Datacommunicatie & Netwerken – ISBN 90 6233 465 2 

Computernetwerken Tanenbaum – ISBN –90 430 0698 x 

TCP/IP in 24 uur – ISBN 90 395 1160 3 

Bliksemstart TCP/IP versie 6, Internet protocol; een introductie – ISBN 90 71039 02 1 

Internet: 

http://www.computerwoorden.nl/index.php3?htopic=thema&topic=datacom&letter=a&PHPSESSID=10 

36b80de 

http://www2.eur.nl/fw/hyper/colleges/ontologiehyper/paden/geschiedenis/Gescomp/gescom.html 

http://www.computable.nl/artikel_print.jsp?id=1291062&pijler=904424&rubriek=1272857&site=241 

http://www.homepages.hetnet.nl/~s.internetcafe/Geschiedenisinternet.doc 

http://www.tekstenuitleg.net/artikelen/osi_model/1 

http://www.standard-tales.tbm.tudelft.nl/anecdotefirstelderTale5.htm 

http://www.xs4all.nl/~elma/schalmei/inleiding_tot_werking.html 

http://www.internetvraagbaak.nl/internethistory.htm 

http://scholieren.samenvattingen.com/documenten/show/4426396/ 

http://www.vreer.net/adsl/osimodel.html 

http://web.inter.nl.net/users/Rohiet.Seosahai/TCP.htm

Opbouw INTERNET - Cardan.nl

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?