Armoede en sociale uitsluiting - CD&V

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingPRAKTIJKVOORBEELDEN BELEID EN MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENINGa. Invoeren van de toegankelijkheidsscanMaatschappelijke dienstverlening moet laagdrempelig zijn. Om tot concrete verbeterpuntente komen voor de toegankelijkheid van de eigen diensten, kan een lokaal bestuur gebruikmaken van de toegankelijkheidsscan. De toegankelijkheidsscan is een zelfevaluatieinstrument,ontwikkeld door VVSG op vraag van Vlaams minister van Welzijn,Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen. De scan laat lokale besturen toe om de lokaledienst- en hulpverlening te evalueren vanuit toegankelijkheidsperspectief. De scan helpt omlacunes en tekortkomingen op te sporen en deze analyse vormt meteen de basis voorverbeteracties. Concreet wordt de dienstverlening afgetoetst aan de “7 B’s van integraletoegankelijkheid”: Bekendheid, bruikbaarheid, begrijpbaarheid, bereikbaarheid,beschikbaarheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid van de dienst- en hulpverlening.Meer info:http://www.vvsg.be/sociaal_beleid/Lokaal_Sociaal_Beleid/sociaalhuis/Pages/Charterenscantoegankelijkelokaledienst-enhulpverlening.aspxhttp://www.vvsg.be/sociaal_beleid/Documents/tekst%20toegankelijkheidscharter.dochttp://www.vvsg.be/sociaal_beleid/Documents/Handleiding%20scan%20en%20charter.docb. Ondertekenen ToegankelijkheidscharterLaat de gemeente de intentieverklaring ondertekenen, opgesteld door de VVSG, waarin debasisprincipes van toegankelijke dienst- en hulpverlening in de gemeente wordenopgesomd. Daardoor geeft de gemeente aan zich te willen engageren om deze principes inde praktijk te brengen en bekend te maken bij de lokale bevolking. Uiteraard staat het allelokale besturen vrij om zelf bijkomende elementen toe te voegen aan het charter voor deeigen gemeente.c. Resolutie toegankelijkheidOm het toezicht op de dienstverlening te vergroten werd in het Antwerpse een resolutieaangenomen, gesteund door alle partijen, die het mogelijk maakte om consequent deschepenen tijdens de gemeenteraad te ondervragen betreffende de toegankelijkheid vanhun diensten ten opzichte van kansarmen en wat ze doen aan het bestrijden van armoedebinnen hun beleidsdomein.d. Proactief gebruik van de rechtenverkennerMensen in armoede zijn niet altijd op de hoogte van alle beschikbare hulp- endienstverlening. Hierdoor lopen zij vaak belangrijke ondersteuning mis. Om hieraantegemoet te komen zorgde Jo Vandeurzen recent voor een versterking en een decretaleverankering van de “rechtenverkenner”. Via het gebruik van de rechtenkenner kunnenburgers beter geïnformeerd worden over hun sociale rechten, beschikbare diensten,… HetCindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 4

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitinginstrument zou bovendien standaard gebruikt moeten worden in de relevante diensten inelke gemeente.Meer info:http://www.rechtenverkenner.bee. Automatische toekenning van rechtenEen belangrijke manier om te garanderen dat ondersteunende maatregelen daadwerkelijkde mensen bereiken die ze het meest nodig hebben, is het automatisch toekennen vanrechten. Zo bereiken de diensten ook mensen die niet op de hoogte waren van demaatregelen, of die er niet in slaagden om moeilijke aanvraagprocedures te doorlopen. Doortoegang tot de federale kruispuntbank sociale zekerheid, kan het OCMW proactief nagaan ofeen bepaalde persoon in aanmerking komt voor een bepaalde OCMW-dienst. Ook hetaanleveren van allerlei attesten wordt hierdoor vermeden.Voorbeelden:• Lijnkaarten• Stookoliepremies• Stedelijke premiesf. Gebruik van de rechtencirkelWie niet enkel de toegankelijkheid van de dienstverlening, maar ook de mate waarin allecentrale stappen in het proces van dienstverlening voldoende aan bod komen in de socialedienstverlening van de lokale besturen, kan daarbij een beroep doen op de rechtencirkel.Aan de hand van de rechtencirkel analyseert men de verschillende aspecten van dedienstverlening van het OCMW.De rechtencirkel is een werkinstrument ontwikkeld door het Hoger Instituut voor de Arbeid(HIVA) dat op een grafische manier weergeeft in welke mate de negen stappen bij hetgaranderen van rechten via maatschappelijke dienstverlening worden gerealiseerd. Dezenegen stappen zijn: preventie, opsporen, benaderen, toeleiding, toegang, onthaal,rechtendetectie, realiseren van rechten en nazorg. Op basis van de analyse aan de hand vande rechtencirkel, kan gewerkt worden aan concrete verbeterpunten.Meer info: http://hiva.be/resources/pdf/publicaties/R1183.pdfVoorbeelden:Verschillende gemeenten boeken goede resultaten door het versterken van deopvolging en het verhogen van de betrokkenheid van burgers doorheen het procesvan dienst- of hulpverlening. De opvolging gebeurt van heel dichtbij en er wordtingezet op een strikte begeleiding.Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 5

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingc. SchuldbemiddelingHet Vlaams Centrum Schuldbemiddeling (VCS) ontwikkelde het productgamma Eerste HulpBij Schulden, dat moet bijdragen tot een betere informatisering over schuldproblemen voorzowel het brede publiek als hulpverleners.Wat kan je doen wanneer je schulden hebt? Welke oplossingen zijn mogelijk? Waar kan jeterecht voor hulp? Wat kan een schuldeiser doen? Wat als de deurwaarder voor de deurstaat? Wat is het verschil tussen schuldbemiddeling en een collectieve schuldenregeling?Het VCS biedt op deze vragen een antwoord op maat van een breed publiek met delaagdrempelige website www.eerstehulpbijschulden.be. Voor hulpverleners,personeelsdiensten, intermediairen, sociale diensten… kortom alle professionals die inaanraking komen met personen met schulden, werd het handige boekje ‘Eerste Hulp BijSchulden’ geschreven.Daarnaast werd ook een budgetplanner ontworpen: een online tool die helpt inkomsten enuitgaven van een gezinsbudget te plannen en zo een handig hulpmiddel kan zijn voor alleVlamingen.Meer info:http://www.eerstehulpbijschulden.beCindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 9

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingPRAKTIJKVOORBEELDEN WERKa. Lokale visie over sociale economie ontwikkelen en opnemen in het LSB-planBetrek bij het opstellen en de opvolging van het LSB-plan de lokale actoren. Bij deontwikkeling van de sociale economie wordt aan de lokale besturen in eerste instantie eenregierol toegekend. Daarnaast kan een lokaal bestuur uiteraard ook zelf initiatieven in desociale economie organiseren of er in participeren. Het lokaal bestuur kiest zelf of ze eerderals regisseur of als actor optreedt, of de beide combineert. Voor CD&V is het valideren vanbestaande vrije initiatieven – gegroeid vanuit het lokale of regionale middenveld – en hetstimuleren van nieuwe initiatieven die spontaan kunnen ontstaan vanuit de lokalegemeenschap, de prioritaire opdracht van de lokale besturen.b. Stimuleren van lokale diensteneconomie onder de vorm van buurt- ennabijheidsdienstenBuurt- en nabijheidsdiensten zijn diensten waarbij sociale tewerkstelling gekoppeld wordtaan het aanbieden van diensten met een grote meerwaarde voor de lokale gemeenschap.De diensten richten zich op lokale welzijnsnoden of vitale diensten die niet door anderediensten of commerciële initiatieven worden ingevuld: buurtsportactiviteiten, buurtgerichtekinderopvang, klusjesdienst, digipunten, boodschappendiensten, energiesnoeiers, …Voor CD&V is het belangrijk dat het initiatief voor het nemen van initiatieven in de lokalediensteneconomie primair bij de lokale gemeenschap en het lokale middenveld ligt. Voor delokale besturen is er een belangrijke coördinerende en ondersteunende rol weggelegd. Zetdaarom in op de ondersteuning van bestaande initiatieven, of het stimuleren van nieuweinitiatieven door de lokale gemeenschap en het lokale middenveld. Vermijd met anderewoorden dat initiatieven in conflict komen met het reeds bestaande of het potentiëleaanbod. Wanneer er voor bepaalde diensten geen initiatief vanuit de lokale gemeenschapmogelijk is, kan een lokaal bestuur zelf als initiatiefnemer optreden.Een specifieke vorm van buurt- en nabijheidsdiensten zijn de buurtontwikkelingsdiensten. Bijbuurtontwikkelingsdiensten worden verschillende buurt- en nabijheidsdiensten op eengeïntegreerde wijze aangeboden binnen één globaal kader en krijgen ze een bijzonderbuurtgericht karakter. Ze zijn bedoeld om naast de bovengenoemde doelstellingen ook hetsociaal weefsel en de levenskwaliteit in specifieke (kansarme) buurten te verbeteren, metuitgesproken aandacht voor armoedebestrijding.Hieronder slechts een aantal concrete voorbeelden:Groenhulp-initiatieven voor het opfleuren en onderhouden van parken, bloemperken enandere groene zones in buurten en wijken.Buurtgerichte kinderopvang met extra aandacht voor sociale doelstellingen zoalslaagdrempeligheid en toegankelijkheid voor mensen in armoede, inbedding in het lokaleweefsel, oog voor de specifieke leefsituatie van mensen in armoede, begeleiding vankind en ouder(s), …Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 10

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingDe netheid van de buurt verbeteren door initiatieven om rondslingerend zwerfvuil op teruimen.Vervoer- en boodschappendiensten om de basismobiliteit van mensen die mindermobiel zijn te verbeteren, of hen te helpen tijdens de wekelijkse inkopen.Het inrichten van een dorpsrestaurant, waar buurtbewoners niet enkel goedkoop eengezonde maaltijd kunnen krijgen, maar dat tevens kan dienstdoen als eenontmoetingsplaats of –centrum voor de lokale bevolking.Het uitbaten van een fietspunt of fietsenstalling.Energiesnoeiers die de lokale bevolking informeren en tips geven om het energieverbruikterug te dringen.Een fietskoerierdienst die lokale besturen en verenigingen kunnen inschakelen voor debedeling van drukwerk.Meer info:https://www.werk.be/wg/socecontewerk/diensteneconomie/http://www.socialeeconomie.be/lokalediensteneconomiehttp://www.lokalediensteneconomie.be/c. Integrale begeleiding van mensen in armoede naar werkMensen in armoede moeten vaak een grote kloof overbruggen om terug aan de slag tekunnen gaan op de arbeidsmarkt. Een eng activeringsbeleid is niet voldoen. Intensievebegeleiding, niet enkel met oog voor het verhogen van de tewerkstellingskansen, maar ookvoor de armoedeproblematiek en de problemen waarmee de mensen in armoedegeconfronteerd worden op het vlak van welzijn is een betere aanpak.voorbeeld:Project rond integrale begeleiding naar werk in Aalst, gesteund door het ESF en insamenwerking met armoedevereniging vzw ‘Mensen voor Mensen’. Mensen uitgeneratiearmoede worden intensief begeleid gedurende een volledig jaar, op 3 belangrijkedomeinen:Armoede: Wekelijks komen de mensen samen. Tijdens deze bijeenkomst wordt ergewerkt aan de gekwetste binnenkant van mensen in armoede daar dit het hen vaakmoeilijk maakt om een duurzame job te vinden en/of te houden. In de bijeenkomstwordt steeds uitgegaan van de kracht en sterktes van mensen zodat ze hierin kunnengroeien en van elkaar leren. De begeleiding gebeurt door een duo, bestaande uit eenopgeleide ervaringsdeskundige in armoede en sociale uitsluiting en deprojectmedewerker.Welzijn: Parallel met het armoedetraject lopen de individuele welzijnstrajecten doorOCMW Aalst en CAW Aalst. De hulpverleners van deze organisaties fungeren alsankerfiguren voor alle mogelijke welzijnsproblemen en –vragen van de werkzoekenden.De hulpverleners zorgen voor maatwerk en nemen ook een coördinerende rol op naargespecialiseerde hulpverleners.Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 11

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingd. HuurtoelageIn sommige gemeenten kunnen inwoners met een laag inkomen een huurtoelage van hetOCMW genieten, afhankelijk van de huurprijs en het inkomen. De huurtoelage wordtverstrekt na sociaal onderzoek door de sociale dienst en goedkeuring van de Raad voorMaatschappelijk Welzijn. In Vlaanderen kent men eveneens een tegemoetkoming toe aanmensen die verhuizen van een slechte naar een betere woning.Meer info:http://ocmw.gooik.be/huurtoelage.htmlhttp://www.bouwenenwonen.be/home/premies_en_andere_steunmaatregelen/vlaamse_tegemoetkoming_in_de_huurprijsVoorbeeld: De stad Roeselare kent ook een stedelijke huursubsidie toe sinds 2006 en eenaanbodgerichte huursubsidie in functie van het aanbod van het Sociaal VerhuiskantoorRoeselare. Kandidaat huurders die een langere tijd op de wachtlijst staan voor de toewijzingvan een sociale woning hebben recht een huursubsidie van 25% op de huurprijs op deprivate markt, in afwachting van de toewijzing van een sociale huurwoning.e. Uitbouw van doorgangswoningenEen doorgangswoning is een woning die het OCMW voor een korte periode verhuurt aanmensen die zich in een noodsituatie bevinden. Het huurcontract wordt afgesloten voormaximaal 4 maanden en kan 1 maal verlengd worden.Het verblijf in de doorgangswoning biedt een tijdelijke periode van woonzekerheid om eenduurzame oplossing voor de huisvestingssituatie te vinden. Hierdoor wordt vermeden datmensen in een neerwaartse spiraal van bestaansonzekerheid terecht komen. De woningenzijn voornamelijk bedoeld voor mensen die tijdelijk niet over een woning kunnenbeschikken:- omdat ze onbewoonbaar of ongeschikt is verklaard,- omwille van een gerechtelijk bevel tot uitdrijving of omwille van familiale conflicten,- omwille van een ramp zoals een brand of overstroming of omdat ze dakloos zijn.Op regelmatige basis lanceert de POD Maatschappelijke Integratie een oproep om het aantaldoorgangswoningen in België te verhogen door de OCMW’s de financiële middelen tebieden om de gebouwen die zij als doorgangswoning gebruiken, te renoveren, te herstellen,om te vormen, in te richten en uit te rusten met de nodige goederen.Meer info:http://www.mi-is.be/be-nl/ocmw/doorgangswoningenf. Woonbuddy’sGemeenten kunnen methodieken uitwerken voor woonbegeleiding, bijvoorbeeld door tewerken met “woonbuddy’s”. Wie op zoek is naar een overzicht van alle te huur staandewoningen en appartementen, kan hiervoor terecht op de woondienst. Klanten wordenCindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 14

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingboterhammen ’s middags. Het globale initiatief is dus een resultaat van een samenwerkingtussen verschillende particuliere organisaties. Zij hopen dat het initiatief, onder hetmeterschap van ondermeer Miet Smet, kan uitgroeien tot een ‘vereniging waar armen hetwoord nemen’.Meer info:Bert Reniers, Krekelstraat 9, 9160 LokerenTel.: 0491 34 41 28 – bert.reniers@samenlevingsopbouw.beBepaalde lokale besturen subsidiëren ook structureel lokale verenigingen in het kader vangezonde voeding (fruit en groenten) voor mensen in armoede.f. Laagdrempelige crisisopvangLaagdrempelige crisisopvang voorziet kortdurende crisisopvang aan meerderjarigethuislozen met een verslavings- en/of psychiatrische problematiek. De opvang duurtmaximaal 3 opeenvolgende nachten.Voor initiatieven rond crisisopvang kan een samenwerkingsverband worden aangegaantussen OCMW, CAW, de stad, de politiezone, lokale ziekenhuizen, CGG,armoedeverenigingen en andere relevante actoren op het terrein.Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 18

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingPRAKTIJKVOORBEELDEN PARTICIPATIE EN VRIJETIJDSBESTEDINGa. De KansenpasVan origine een Aalsters project, maar dat werd uitgebreid tot een regionale kansenpas. Hetoriginele project werd gecreëerd door de leden van ‘Mensen voor Mensen’, een verenigingwaar armen het woord nemen uit Aalst. Deze pas is ontwikkeld om mensen meer te latenparticiperen aan sport, cultuur en socio-culturele verenigingen. Het is met andere woordeneen ‘kortingskaart’ voor mensen met een laag inkomen.De uitwerking van de pas en het samenstellen van het aanbod dat aan reductieprijzen konworden samengesteld, gebeurde door ‘Mensen voor Mensen’ in samenspraak met de stadAalst en de betrokken organisaties die korting geven.De pas beperkt zich voor jongeren tot 14 jaar. Ook de scholen worden intensief betrokken bijhet project om aan detectie te doen. Elk gezin wordt ook individueel gescreend.Mensen uit Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede hebben dezelfde pas. Daarmee kunnen zeterecht bij het aanbod uit hun eigen gemeente én bij enkele voorzieningen uit centrumstadAalst, zoals het stedelijk zwembad, het cultuurcentrum De Werf, de beide Aalstersebioscopen,…Meer info:Joke Steenhoudt, coördinator Vierdewereldgroep "Mensen voor Mensen" vzw, St.-Annalaan41, 9300 Aalst – 053/78 36 60 of 0491/34 85 50 – joke@vierdewereldgroepaalst.beIn Wetteren is er bij het OCMW een gelijkaardig project dat een kansenpas linkt aan hetverkrijgen van het OMNIO-statuut. De reducties gaan van 50% voor sportactiviteiten en 60%voor cultuuractiviteiten. Om en bij de 2500 mensen hebben hierop recht in Wetteren. Depas is immers niet leeftijdsgebonden.b. Bevorder sociaal toerismeVoor mensen die in armoede leven is een reis of uitstap vaak onbetaalbaar. Het belang vanvakantie mag echter niet onderschat worden. Iedereen heeft af en toe nood aan rust, eenkans om even te ontsnappen aan de zorgen en de stress, of een mogelijkheid om samen methet gezin er even tussenuit te knijpen. In Vlaanderen is er daartoe een aanbod aan sociaaltoerisme om iedereen deze mogelijkheid te bieden. Is het OCMW in uw gemeente of éénvan de lokale verenigingen al aangesloten is bij het Steunpunt Vakantieparticipatie?Meer info:http://www.vakantieparticipatie.be/Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 19

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingc. Vrijetijdsactiviteiten in groepsverbandSteden en gemeenten kunnen subsidies voorzien voor vrijetijdsactiviteiten ingroepsverband. Dit kan gaan over een uitstap naar een pretpark, een stadsbezoek, … Dedeelnemende organisaties moeten eerst een erkenning krijgen. Indien ze deze erkenninghebben, kunnen ze vervolgens activiteiten indienen waarvoor ze 80% op de gemaaktekosten kunnen terug krijgen.d. Sociaal-artistiek projectIn Roeselare werd in het voorjaar 2011 een sociaal-artistiek project gelanceerd, genaamd‘Grand Box’. De stad Roeselare, OCMW Roeselare, CAW Roeselare, de provincie West-Vlaanderen, Samenlevingsopbouw, CC de Spil en kleinVerhaal vzw slaan de handen in elkaar.Grand Box is in eerste instantie een ontmoetingsplek, waar mensen van verschillendeorganisaties elkaar kunnen ontmoeten. Een mix van alle leeftijden (jongeren, volwassenen,senioren) komen elkaar in de GB tegen. Anderzijds is het ook een ‘kunstenwerkplek’. Driekunstenaars gaan vanuit de disciplines dans en film de uitdaging aan om samen tot eenartistieke creatie te komen. Wat dit precies wordt, hangt ook af van de deelnemers (ineerste plaats kansengroepen, maar iedereen is welkom).Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 20

CD&V – Lokale verkiezingen 2012 – Goede praktijkvoorbeelden: Armoede en sociale uitsluitingPRAKTIJKVOORBEELDEN ONDERWIJS EN VORMINGa. Kindgebonden kredietHet OCMW van Deinze werkt met een kindgebonden krediet als vorm van financiële steunaan kinderen: er wordt een krediet geopend voor aankopen of bestedingen die de materiëleleefomstandigheden en de verantwoorde ontspanningsmogelijkheden van deze kinderenrechtstreeks ten goede komen. Onder bepaalde voorwaarden wordt 230 euro terbeschikking gesteld per gerechtigd kind. Deze gelden kunnen besteed worden voorspeelgoed in de sinterklaasperiodes, schoolbenodigdheden, kledij en schoeisel,inschrijvingsgelden voor sport- en jeugdkampen, culturele activiteiten. De betalingengebeuren alleen wanneer de maatschappelijk werker op onbetwistbare manier konvaststellen dat de uitgaven rechtstreeks ten goede komen van het kind of de jongere.Meer info: http://www.ocmwdeinze.be/Financiele-steun-voor-kinderen.htmlb. Organisatie of toeleiding naar initiatieven rond huiswerkbegeleidingIn samenwerking met lokale scholen, studenten die een lerarenopleiding volgen en/ofarmoedeverenigingen worden kinderen met leermoeilijkheden die thuis dooromstandigheden de kans missen ondersteuning te krijgen, door vrijwilligers opgevangen.Elke woensdagnamiddag gedurende één of meerdere uren krijgen de kinderen de kans omhun te laten bijstaan in hun huistaken en extra oefeningen. Indien er lokaal reeds eenhuiswerkbegeleidingsinitiatief actief is, kan ingezet worden op toeleiding.c. Opvoedingsondersteuning voor nieuwkomersIn Leopoldsburg is een project rond opvoedingsondersteuning actief onder de naam BLOUKI(Begeleid Leren Ouder en Kind). Door dit project wordt de onderwijspositie van het kind, inhet bijzonder kansarme allochtone kinderen, versterkt en leren de ouders ook meerparticiperen aan het schoolgebeuren. Het project omvat ondermeer taalstimulering vankinderen en ouders, via contacten de ouders van de kinderen (vooral de moeders) meer naarbuiten doen treden, inzichten bijbrengen aan de ouders over de waarden, normen enstructuren die meegegeven worden via het onderwijs. Voor het project wordt samengewerktmet de scholen, het CLB, een lokale vereniging waar armen het woord nemen, …Cindy Franssen – CD&V-promotor armoedebestrijding 21