Diamanten en Globalisering - Universiteit Utrecht

DIAMANTENVRIEND OF VIJAND?REFLECTIES OVERGLOBALISERING1

Diamanten en GlobaliseringTwinkle, twinkle, little star,How I wonder what you are.Up above the world so high,Like a diamond in the sky.- Jane TaylorDiamanten zijn, voor zover bekend, het hardste materiaal op deze wereld. Deze kleine,glimmende steentjes hebben hun eigen afdruk achtergelaten op de geschiedenis: zij zijn inmeer zaken verweven dan op het eerste gezicht gezegd zou worden.Diamanten zijn altijd al een teken geweest van rijkdom en status. Zij hebben een groteesthetische waarde en zijn dan ook vaak terug te vinden in kroonjuwelen, schatkamers enmuseale collecties. Door zijn schoonheid is de diamant ook het onderwerp van vele verhalenen mythes geworden, zoals ‘De legende van den gelen diamant,’ van Louis Couperus: “Neemden ring, bood hij dien zijne bruid aan. Mijn diamant is uw eigendom. Hij is hard als niets terwereld is hard en hij bezit den zonneschijn van een zomermaand... Zie hem stralen...” 1De diamant ontleent zijn naam aan het Griekse adamas, "ontembaar" of "onoverwinnelijk",verwijzend naar zijn hardheid. Hierdoor en door de ultieme schoonheid van de diamant is hetook een zeer gewild handelsobject voor diamanthandelaren.Een bekend diamantbedrijf is De Beers, dit bedrijf beschikt vrijwel over een wereldmonopolieop de diamant. Andere diamantbedrijven zijn voornamelijk in landen van de voormaligeSovjet-Unie te vinden. Zij kopen de diamanten die gewonnen worden in Australië, India,Brazilië en Zuid-Afrika, en verhandelen deze in steden als Londen en Antwerpen.Uit historische bronnen wordt duidelijk dat de vondst van diamanten niet altijd positieveconsequenties voor een land heeft: vaak ging diamantdelving namelijk gepaard met uitbuitingen onderdrukking. Tegenwoordig is het winnen van diamanten nog steeds een hekel punt: inAfrika gebruikt men de winst van diamantwinning vaak voor de financiering van oorlog.Deze conflict- of bloeddiamanten zijn onderwerp van vele discussies.Dit tijdschrift beschouwt het fenomeen diamant in de globaliserende wereld vanuit eeninterdisciplinair perspectief. Zo zullen vanuit verschillende disciplines visies aangereikt1 Couperus: De legende van den gelen diamant, p 1372

worden over zaken die gerelateerd zijn aan, en gepaard gaan met diamanten. De keuze om indit tijdschrift geen reclame toe te laten is een bewuste geweest. Diamant! wil namelijk alsgeheel objectief gezien worden en niet geassocieerd worden met een belanghebbenden.Het eerste artikel gaat in op de effecten die de winning van bepaalde grondstoffen, waaronderde diamant, op een land heeft. Daarnaast wordt het tegenwoordige klassenverschil onder deloep genomen. De vraag die hierbij centraal staat is: hoe wordt het tegenwoordigeklassenverschil in stand gehouden? Er wordt gesteld dat dit met twee zaken te maken heeft.Ten eerste met het beeld dat het Westen van het Oosten heeft, dit beeld wordt via de modernemedia verspreid en in stand gehouden. Ten tweede met de tegenzin van het Westen zijnvoordeelpositie ten opzichte van de armere Oosterse landen op te geven. Deze ideeën wordennader uitgewerkt aan de hand van de theorie van Karl Marx, bekend van zijn boek ‘DasKapital.’ Begrippen die centraal staan zijn kapitalisme, imperialisme en klassenvorming.Het tweede artikel gaat over de vraag welke effecten diamantwinning heeft op burgers die ingebieden wonen waar de diamant wordt gewonnen. Slavernij, uitbuiting en onderdrukkingzijn belangrijke begrippen die hier een centrale rol spelen. Vervolgens wordt er gekeken naarde effecten die de diamantenwinning heeft op de landen waar de diamanten wordengevonden.Een korte beschrijving van de invloed van de diamant op de muziekindustrie vormt hetonderwerp van het derde artikel. Verschillende recente en minder recente hits wordenbesproken, om vervolgens af te sluiten met een lijst van bekende nummers die draaien om dediamant.Het vierde artikel benadert het fenomeen diamant vanuit een geheel andere hoek, er wordtnamelijk gekeken naar diamant als metafoor voor licht, de kern van de persoonlijkheid envoornamelijk het goddelijke. Het goddelijke diafragma zou namelijk voor het ontstaan vanverschillende religies gezorgd kunnen hebben. Van hieruit wordt met aan de hand vanHuntington’s boek ‘The clash of civilizations’ onderzocht in hoeverre religieuze conflicten inhet heden een gevolg zijn van een toenemende mate van globaliseringEen van de meest bekende diamanten ter wereld is de Koh-I-Noor, zijn geschiedenis wordt inhet vijfde artikel beschreven. Alle facetten van haar leven en ontwikkeling passeren de revue:van mythes en sage rond de vondst tot de huidige controverse over wie de rechtmatigeeigenaar van de diamant is.In het zesde artikel wordt onderzocht waardoor diamantindustrieën over de hele wereld zosuccesvol zijn, terwijl ze in sommige delen van Afrika enkel kwaad lijken te doen. Om dezevraag te beantwoorden zal dit artikel de verschillende industrieën tegen elkaar afzetten. Met3

gebruik van de theorie van M.E. Porter worden verschillende factoren geanalyseerd die hetsucces van industrieën bepalen. Een andere theorie die beschouwt wordt gaat over de vloekvan de natuurlijke rijkdommen. Deze theorie stelt dat het bezitten van natuurlijkerijkdommen, in dit geval diamanten, negatieve gevolgen heeft voor de ontwikkeling van deeconomie.Het zevende artikel stelt het marketingstrategieën van diamantenconcern De Beers aan dekaak. In het bijzonder wordt gefocust op het feit dat het diamantconcern nu ook Chinaverovert. Hier bevindt zich namelijk een enorm potentieel van diamantkopers.De stad Amsterdam staat in het achtste artikel centraal. De ontwikkeling van onze hoofdstadwordt gekenmerkt door haar rijzende positie in de wereld als handels- en migratiestad. Metdeze handel en migratie kwamen ook kleine fonkelende steentjes mee die er voor zorgden datAmsterdam uitgroeide tot diamantstad.Artikel negen kijkt naar verschillende toepassingen van de diamant en dan voornamelijk in dealternatieve sector. Verder wordt in dit artikel kort besproken hoe men in de oudheid dachtover de herkomst van diamanten.Tenslotte wordt in het tiende artikel gekeken naar de ontwikkeling van de ster ensterrenkunde. In het artikel staat centraal welke ontwikkelingen en ontdekkingen cruciaal zijnvoor het feit dat men in staat is de verdiamantisering van witte dwergen waar te nemen en teverklaren. Antwoord hierop wordt gezocht in de traditionele en de moderne sterrenkunde.Dan rest ons vanaf hier niets anders dan u veel plezier te wensen bij het lezen van dittijdschrift, maar niet voordat wij onze dank uit hebben gesproken voor 2 bijzondere personen.Ten eerste willen we Eleonora bedanken voor haar hoofdredactionele inzet in de eersteperiode en haar voor volgend jaar veel succes wensen. Ten tweede een dankwoord voor JitskeBrinkman die ons het hele proces, tijdens ups en downs, van raad heeft voorzien en ons doordik en dun heeft gesteund. Bedankt!Kuling, L. en Versluis, L. 20094

Inhoudsopgave:Diamanten en Globalisering 2Kuling, L. en Versluis, L.Kapitalisme: Beeld-en Klassevorming 6Versluis, L.; coauteur Kuling, L.Een wereld vol diamanten 12Terpstra, M.; coauteur Verboom, S.Diamonds are forever 18Terpstra, M.; coauteur Verboom, S.Diamanten als God, het Licht en de kern van 21PersoonlijkheidSchaik, N. van; coauteur Velde, N. van deDe Koh-I-Noor, terug naar de oorsprong? 27Schaik, N. van; coauteur Velde, N. van deBlame the Industry? 29Velde, N. van de; coauteur Schaik, N. vanStatus als product 36Velde, N. van de; coauteur Schaik, N. vanAmsterdam, stad van vreemdelingen 38Verboom, S.: coauteur Terpstra, M.Adamas, heerser der stenen 46Verboom, S.: coauteur Terpstra, M.De evolutie van ster tot diamant 49Kuling, L.; coauteur Versluis, L.Bibliografie 56Colofon 625

Kapitalisme: Beeld- en KlassenvormingBestaat er in de tegenwoordige samenleving nog een klassenstructuur? Deze vraagwordt onderzocht door te kijken naar drie punten uit de theorie van Karl Marx. Alseerste wordt besproken welke gevolgen de vondst van grondstoffen als diamanten, goudof olie op een samenleving heeft. Als tweede wordt besproken of er tegenwoordig nogsteeds klassen bestaan. Als derde wordt besproken of er spanningen tussen deverschillende klassen zijn en of deze tot een revolutie kunnen leiden.Volgens Karl Marx is de economie de motor van alles. Het kapitalisme is volgens hem altijdal de stimulans voor cultuur en klassenvorming geweest. Marx schreef een boek over zijntheorie, getiteld ‘Das Kapital.’ Hierin stelt hij dat door het kapitalisme verschillende klassenontstaan. Zo heb je de rijkere klasse, de middenklasse en de uitgebuite arbeidersklasse.Volgens Marx zal de arme arbeidersklasse uiteindelijk hun lot in eigen handen nemen en eenrevolutie beginnen, om het juk van het kapitalisme te ontvluchten.Kan Marx’ theorie nog gebruikt worden om de moderne maatschappij te analyseren? Overdeze vraag zal in dit artikel worden nagedacht. Om dit te doen zal gekeken worden naar deinvloed van natuurlijke grondstoffen op het land waar ze gevonden worden, de invloed die zehebben op de samenleving en de invloed die ze hebben op klassenvorming.De vraag die in dit artikel centraal staat is: hoe wordt het tegenwoordige klassenverschil instand gehouden? Dit probleem wordt in drie deelvragen besproken. Als eerste wordtbesproken welke gevolgen de vondst van grondstoffen als diamanten, goud of olie op eensamenleving heeft. Als tweede wordt besproken of er tegenwoordig nog steeds klassenbestaan. Als derde wordt besproken of er spanningen tussen de verschillende klassen zijn enof deze tot een revolutie kunnen leiden.De materiële productie bepaalt allesDe Marxistische leer wordt door velen als verouderd en zodoende onbruikbaar beschouwd.Ook Paul Michael Garrett schrijft Marx af: hij stelt dat het Marxisme niet langer decomplexiteit van de moderne maatschappij kan vatten en dat de focus teveel ligt op deklassen, bepaald door de positie van groepen of individuen en hun verhouding met de6

productie en distributie. 2 Marx’ theorie is echter nog goed toepasbaar op de modernesamenleving. Om dit te bewijzen zal aan de hand van een aantal punten uit Marx theorie detegenwoordige samenleving worden getoetst.Marx stelt in ‘Das Kapital’ dat de economie de motor achter alle vormen van samenleving is.Dit is waar: bij veel vormen van ontwikkeling spelen economische motieven op deachtergrond mee. Een goed voorbeeld is Zuid-Afrika, dit is een land dat veel natuurlijkerijkdommen heeft, zoals diamanten, goud, olie en ivoor. Deze grondstoffen zouden een aanzetmoeten zijn tot ontwikkeling, volgens Marx. En inderdaad, toen in 1886 goud gevonden werdin Witwatersrand, stroomden gelukszoekers en ondernemers toe. Er werd een compagnieopgericht om de exploitatie van de goudmijnen te financieren. 3 Handelsnetwerken ontstonden,de infrastructuur verbeterde en nieuwe steden en dorpen werden gesticht. Door deontwikkelingen groeiden de dorpen erg snel: het pas gestichte Johannesburg telde na tien jaaral 80.000 inwoners. 4 Al deze ontwikkelingen zijn gestimuleerd door een economisch motief,namelijk de vondst van goud.Er zaten echter ook negatieve gevolgen vast aan de vondst van kostbare grondstoffen. Toen in1867 diamanten gevonden werden in Oranje-Vrijstaat werd dit gebied erg gewild en het werdal snel door de Britten gekoloniseerd. Men kreeg toestemming om de diamantvelden in naamvan de Britse kroon bij de Kaapkolonie te voegen. Zo annexeerden de Britten deBoerenrepublieken, en begonnen met het exploiteren van de diamanten, waarbij ze de lokalebevolking uitbuitten en onderdrukten. 5 Ook deze ontwikkelingen zijn gestimuleerd door eeneconomisch motief, namelijk de vondst van diamanten.Wat waren nu de gevolgen voor de lokale bevolking van de vondst van goud en diamanten?Door kolonisatie ontstond er een nieuwe machtsstructuur in Zuid-Afrika: zwarten warenondergeschikt aan de blanken. De Britten zagen de Zuid-Afrikanen als een ‘vreemd’ en domvolk. Zij waren niet meer dan slaven voor de Britten. Deze opvatting over de inheemsen werdveelvuldig verwoord in de literatuur, die in dienst stond van de imperialistische ideologie.Edward Said heeft dit geanalyseerd in zijn werk ‘Oriëntalisme.’ Daarin noemt hij de inheemsebevolking de ‘Ander:’ de inheemse bevolking wordt altijd als vreemd afgeschilderd, zij is deafwijking van de ‘blanke’ norm. Van de zwarten bestaat dus een negatief beeld en de zwartebevolking kan hier niets aan doen door onvoldoende beheersing van de taal en gebrekkigeeducatie. Van de blanken heerst een positief beeld: zij zijn naar Zuid-Afrika gekomen om de2. Garrett 20093. Door Cecil Rhodes, deze compagnie zou later De Beers gaan heten4. Van Geertruyen 20095. Van Geertruyen 20097

zwarten te verlichten en aan te passen aan de westerse norm. De blanken kunnen dus rustighun gang blijven gaan met hun ‘verlichting’ van de zwarten, terwijl deze verlichting volgensMarx niets minder is dan de totstandkoming van een nieuwe arbeidersklasse voor de Britten:de blanken willen een nieuwe arbeidersklasse en die vinden zij in de onderontwikkelde Zuid-Afrikaan.Elke samenleving bestaat uit klassenDoor het kolonialisme ontstond er dus een nieuwe klassenstructuur: de blanke stond boven dezwarte. Heel lang werd deze visie als juist beschouwd, maar de laatste jaren is dit veranderd.Tegenwoordig vindt men dat iedereen gelijk is en zodoende veronderstelt men dat er geenklassen meer bestaan. Globalisering zorgt er immers voor dat de wereld ‘kleiner’ wordt en datculturele verschillen vervagen. Globalisering brengt inderdaad homogeniserende tendensenmet zich mee: denk aan het internet of de televisie, waardoor verschillende culturen metelkaar in aanraking komen en zich aan elkaar aanpassen. Globalisering brengt echter ookheterogeniserende tendensen met zich mee. Op internationaal niveau kun je namelijk stellendat globalisering verschillen tussen landen versterkt en dat door deze verschillen een bepaaldeklassenstructuur tot stand komt. Deze klassenstructuur is gebaseerd op welvaart. Als eerstekomt de hogere klasse: dit zijn de eerste wereldlanden, of de Westerse geïndustrialiseerdelanden. Als tweede komt de middenklasse. Dit zijn de tweede wereldlanden, landen die bij hetvoormalige Oostblok horen. Als laatste komt de arbeidersklasse. Dit zijn de DerdeWereldlanden, ontwikkelingslanden als Zuid-Afrika. 6 Marx’ opvatting klopt: er bestaat nogsteeds een klassensysteem.Om de klassenstructuur in stand te houden moet de heersende klasse heel wat drukuitoefenen: zij moet namelijk de arbeidersklasse onder de duim houden. Volgens Marx doetde heersende klasse dit door de arbeidersklasse iets te geven wat ze tevreden houdt.Godsdienst is hier een goed voorbeeld van. Godsdienst wordt opgelegd door de heersendeklasse met als bedoeling dat het volk de onderdrukking tolereert: zij zijn tevreden en komenniet in opstand omdat hen na de dood toch een beter leven te wachten staat. De heersendeklasse creëert dus een valse kijk op de werkelijkheid, volgens Marx. Godsdienst is zodoendeopium van het volk: het volk verdooft zichzelf door te geloven, en opium vóór het volk: deheersende klasse legt de godsdienst op aan het volk.6. Van Dale8

Tegenwoordig is godsdienst niet meer het middel waarmee de hogere klasse de lagere klassein toom houdt, stelt Sznaider. Voor godsdienst is de consumptiemaatschappij in de plaatsgekomen. Door de consumptiemaatschappij kan de mens zijn smaak bepalen, zijn identiteit enzijn plaats in de samenleving, net als godsdienst deed. Mensen geloven en aanbidden nog wel,maar via alledaagse materiële zaken. 7 De consumptiemaatschappij schept een kijk op dewereld die de belangen van de heersende klasse dient: zij toont en verheerlijkt de macht vande heersende klasse en verspreidt de waarden van die klasse. Het proces Amerikanisering ofMacDonaldisering is hier een goed voorbeeld van: Amerikaanse producten zijn wereldwijderg populair en worden door de consumptiemaatschappij overal ter wereld verkocht.Daarnaast worden Amerikaanse programma’s en films wereldwijd bekeken. Ook wordtAmerikaanse muziek veel geluisterd. In het populaire muziekgenre hiphop worden door veelartiesten diamanten gedragen en de fans verspreiden deze trend. 8 Daarnaast wordt het imagovan diamanten minder elitair, en dus voor meer mensen bereikbaar gemaakt. Dit dooradvertentiecampagnes van onder andere de zeer grote diamantmaatschappij De Beers. Erwordt op een jonger, breder publiek gefocust. 9 Hierdoor worden diamanten wereldwijd meergeconsumeerd.De consumptiemaatschappij heeft ook invloed op de plaatselijke bevolking in armere delenvan de wereld. Een voorbeeld hiervan is het ethnotourisme. Volgens Sylvain belichaamt dezevorm van toerisme het voortbestaan van de Westerse imperialistische nostalgie en depromotie van een neo-koloniale zoektocht naar de authentieke, exotische ‘Ander.’ 10 Deblanken hebben een bepaald beeld van de inheemse bevolking: in hun ogen bosjesmannen ofwilden. Vervolgens komen deze blanke toeristen naar Zuid-Afrika en verwachten daar devoorgestelde wilden te zien. De inheemse bevolking probeert geld te verdienen aan dezetoeristen: zij speelt de rol van ‘wilde bosjesman’ om de toeristen te geven wat ze willen. Hetbeeld van de wilde wordt door de blanke bedacht, maar door de zwarten in stand gehouden.De heersende klasse creëert dus een valse kijk op de werkelijkheid.7. Sznaider 20008. Hay 20049. Snyder 199910. Scott 20089

De ontwikkeling van de geschiedenis leidt tot revolutieDe verschillende klassen willen elk zoveel mogelijk voordeel halen uit de economischeproductie. Dat is de klassenstrijd: men vecht om een zo groot mogelijk deel van demeerwaarde te krijgen. Die klassenstrijd zal volgens Marx op een bepaald ogenblik tot eenrevolutie leiden en zodoende de klassenstructuur van een samenleving wijzigen.Volgens Goldstone bestaat revolutie uit drie fases: als eerste de prerevolutie (de periode dieaan de ineenstorting van de staat voorafgaat), als tweede revolutionaire strijd en staatsherstel,en als derde het stabiliseren van autoriteit. 11 De eerste fase kenmerkt zich door een strijd omschaarse middelen en voorraden. In de tweede fase heeft het Oude Regime de controleverloren en probeert zich te weren tegen monopolyzoekers. Er is vaak sprake vanburgeroorlog en een ‘reign of terror.’ In de derde fase heeft één partij de overhand gekregenen stabiliseert zijn autoriteit. In deze fase worden politieke, religieuze, economische en socialeinstituties weer gereconstrueerd.Er is de laatste tijd een machtsstrijd gaande tussen de lagere klasse en de hogere klasse. Eengoed voorbeeld hiervan is de Irakoorlog. Amerika voerde deze oorlog tegen Irak omdat Irakmassavernietigingswapens zou hebben en niet mee wilde werken aan wapeninspecties.Amerika voerde deze tegenwerking aan als reden voor een oorlog en opende de aanval.Wanneer de Irakoorlog vanuit Marxistisch perspectief zou worden bekeken, zouden heleandere beweegredenen tevoorschijn komen. Een achterliggend motief voor de oorlog zijnnamelijk de grote hoeveelheden aardolie die in Irak gewonnen worden. Amerika als hogereklasse probeert door de oorlog haar greep op Irak, de lagere klasse, te behouden en teverstevigen, omdat zij baat heeft bij de producten die daar geproduceerd worden, in dit gevalaardolie. Klare ondersteunt deze bewering en stelt dat de armoede en wanhoop in DerdeWereldlanden afgunst en woede veroorzaken en dat Amerika zodoende altijd een ‘missie’heeft in deze landen. Amerika is afhankelijk van de goedkope materialen uit de DerdeWereldlanden en heeft er baat bij wanneer leefomstandigheden voor de burgers daar nietverbeteren. 12Er zijn in dit voorbeeld duidelijk de verschillende fases van revolutie te onderscheiden. Deeerste fase kenmerkt zich door een strijd om schaarse middelen en voorraden, dit is de strijdom de aardolie. In de tweede fase probeert men zich te weren tegen monopolyzoekers en is ervaak sprake van een ‘reign of terror.’ Saddam Hoessein probeert zich te verweren tegen de11. Goldstone 199112. Klare 199010

grootmacht Amerika, die zijn greep steeds verder verstevigd. In de derde fase heeft één partijde overhand gekregen en stabiliseert zijn autoriteit. Bij dit voorbeeld is de derde fase watmoeilijk te onderscheiden, Amerika heeft dan wel de strijd gewonnen, maar kampt nogregelmatig met burgeroorlogen en opstanden door de bevolking.Ook op de diamantmarkt is er sprake van strijd: zo wil het Zuid-Afrikaanse Anglo Americanhet grote diamantconcern De Beers inlijven, meldt de ANP. Op deze manier probeert hetOosten dus macht te krijgen over het Westen: er is een klassenstrijd gaande.ConclusieHet artikel gaat over de vraag: hoe wordt het tegenwoordige klassenverschil in standgehouden? Om dit te beantwoorden is gekeken naar de invloed die grondstoffen in eensamenleving hebben en zo een klassenverschil tot stand kunnen brengen. Dit is gedaan aan dehand van een aantal punten uit de theorie van Karl Marx.Als eerste is gekeken naar de gevolgen die de vondst van grondstoffen, in dit geval goud,heeft gehad voor Zuid-Afrika. Aan de ene kant leidde het tot positieve ontwikkelingen, zoalsde opbloeiende handel en de verbetering van de infrastructuur. Maar aan de andere kant washet een aanleiding voor de Britten delen van Zuid-Afrika te koloniseren. Door dezekolonisatie werd tevens een minderwaardig beeld gecreëerd van de ‘Ander,’ en ontstond ereen klassenstructuur: de ‘verlichte’ blanke was beter dan de onderontwikkelde zwarte.Als tweede is gekeken of er tegenwoordig nog steeds klassen bestaan. Deze bestaan, en zijnverdeeld naar hun rijkdom. De heersende klasse wordt vertegenwoordigd door de rijkeWesterse landen, de middenklasse bestaat uit landen die bij het voormalig Oostblok horen ende arbeidersklasse wordt gevormd door de ontwikkelingslanden. De heersende klasse houdtde arbeidersklasse in toom via de consumptiemaatschappij. Moderne media als de mobieletelefonie, de televisie en het internet maken het de heersende klasse mogelijk de andereklassen zijn normen en waarden op te leggen. Op deze manier wordt ook de diamant alsstatussymbool voorgesteld.Als derde is gekeken of er spanningen tussen de verschillende klassen zijn en of deze tot eenrevolutie kunnen leiden. Deze spanningen bestaan inderdaad, dit is op te maken uit de recenteIrakoorlog, waarbij de hogere klasse bijna zijn greep op de lagere klasse verloor. Er kan dusvan een revolutie gesproken worden.Versluis, L.; coauteur Kuling, L. 200911

Een wereld vol diamantenEen ex-huursoldaat die smokkelaar geworden is (Leonardo DiCaprio) en een visser uit hetMende-volk (Djimon Hounsou). In de chaotische burgeroorlog die in 1999 uitbreekt in SierraLeone voeren deze mannen samen twee wanhopige missies uit: een zeldzame, immenswaardevolle roze diamant terugvinden en de zoon van de visser redden. Deze is alskindsoldaat ingelijfd bij het wrede rebellenleger dat een spoor van marteling enbloedvergieten trekt door het prachtige maar geteisterde landschap. ‘Blood Diamond’ is eenfilm die beelden toont over de omstandigheden in Sierra Leone ten tijde van de burgeroorlog.Deze burgeroorlog werd geleid door de diamantenwinning en de hierbij horende slavernij. 13De diamantenhandel bestaat in de hele wereld, echter de diamantenwinning vindt plaats inenkele landen: bijvoorbeeld landen als Nigeria en Sierra Leone. Diamanten brengen voorsommige mensen positieve effecten met zich mee, zoals rijkdom. Maar voor andere mensen,zoals de bewoners van Sierra Leone en Nigeria brengt deze diamantenwinning en de hierbijhorende handel negatieve effecten met zich mee, zij moeten soms werken als slaven, hun landwordt arm en zij dus ook. Wat zijn de effecten van de ‘diamant’ op de burgers waar dediamantenwinning plaatsvindt? Het blijkt dat de landen ‘rijk’ aan grondstoffen zijn maar debevolking zelf ‘arm’ achter blijft. Hoe kan het dat deze verhouding zo scheef is?Ik wil als eerst kijken naar de locatie van deze diamantenwinning, waar worden dezediamanten gevonden? Vervolgens wil ik kijken naar de manier waarop deze diamantenworden gewonnen, dit blijkt vrijwel overal via slavernij te gaan. Vervolgens wil ik kijken naarde effecten die deze diamantenwinning heeft op de landen waar deze diamanten wordengevonden.De locatie van de diamantenwinning en de diamantenhandel.De diamantenhandel betrekt veel landen, er zijn landen waar de diamanten worden gewonnen,via andere landen worden deze diamanten verhandeld en weer andere landen ontvangen dezediamanten. In landen als Sierra Leone, Liberia, Angola en Kongo en Venezuela worden dediamanten gewonnen. 14 Het verhandelen van deze diamanten vind plaats tussen leiders van13. http://wwws.nl.warnerbros.com/blooddiamond/14. Orogun 200412

het eigen land en met leiders van andere landen. De leiders verhandelen deze diamanten ommacht en rijkdom te verkrijgen. Zo zijn er rebellen en overheden die in deze landen diamantenverhandelen. 15 De rebellen verhandelen de diamanten om financiële welvaart te verkrijgen enom het privaatloon van de rebellen te compenseren. Landen als de Ivoor Kust en Ghana zijnbijvoorbeeld landen waar geen diamanten te vinden zijn maar de inwoners van deze landenverhandelen de diamanten wel. 16 Dit zijn voorbeelden van landen die horen over dediamantenwinningen en zelf ook financiële welvaart willen verkrijgen door te plunderen. 17 Erzijn ook weer landen die deze plunderingen willen verhinderen en de burgeroorlogenproberen te stoppen. Voorbeelden zijn Groot-Brittannië en canada. Het land waar dediamanten naartoe worden verhandeld varieert sterk. Zo worden de diamanten onder anderenaar landen als India, Frankrijk en de Verenigden Staten verhandeld. Deze verhandeling vindtdus over de hele wereld plaats. 18De manier waarop diamanten worden gewonnen: SlavernijEen diamant wordt vaak gezien als een status van macht en rijkdom. Het verkrijgen vandiamanten gaat niet in elk land zonder geweld. Diamanten verkregen en verhandeld doorgeweld worden de zogenaamde ‘blood diamonds’ genoemd. 19 Deze ‘blood diamonds zijnechter slechts 4 tot 15 procent van alle diamanten. Deze diamanten worden verkregen doorburgeroorlogen in Afrikaanse landen. Vrijwel al deze burgeroorlogen worden gecontroleerddoor krijgsheren, afvallige legers en rebellen die afhankelijk zijn van deze illegale handel. 20Er zijn drie noodzakelijke factoren die het starten van een burgeroorlog door rebellenplausibel maken: Ten eerste hebben de rebellen een motief nodig; bijvoorbeeld protest tegende bestaande overheid, Ten tweede moeten de rebellen kansen hebben; geen geografischefactoren die in de weg staan en Ten derde, een gemeenschappelijke identiteit; de rebellenzullen niet samenwerken als zij geen gemeenschappelijk doel hebben. 21 Zo werd de oorlog inSierra Leone geleid door de RUF (Revolutionary United Front), een rebellengroep dieveranderingen wilde brengen in de overheid, de overheid in Sierra Leone was namelijkcorrupt onder leiding van Charles Taylor. De drie eerder genoemde factoren zijn verbonden15. Lujala, Gleditsch en Gilmore 200516. Walt 200617. Lujala, Gleditsch en Gilmore 200518. Korieh 200619. Orogun 200420. Orogun 200421. Lujala, Gleditsch en Gilmore 200513

aan natuurlijke grondstoffen, de natuurlijke grondstoffen zorgen voor inkomen voor eencorrupte en ongeschikte overheid, terwijl zij er ook voor zorgen dat de overheid onder deteugels kan worden gehouden. De RUF streefde naar een overname van de overheid en zoveelmogelijk diamantenwinst. Doordat de overheid corrupt was en voldoende natuurlijkegrondstoffen bezat, kon zij zich goed verdedigen. De RUF was barbaars en moordlustig, ooksneden ze handen en voeten van de burgers af. De diamantenwinning in Sierra Leone enNigeria verliep dus met veel geweld, de burgers werden ingezet als slaven die naar diamantenmoesten graven. 22 Er werden in deze oorlogen ook veel kinderen ingezet; kindsoldaten. Veelvan deze kinderen werden bedreigd als zij niet meededen, werden ontvoerd of cocaïne ofmarihuana gegeven om zich beter te voelen. Deze kinderen moesten ook zelf straffen uitdelenaan mede kindsoldaten maar ook aan volwassen. Het werd namelijk als zeer effectief gezienals het stamhoofd door een kleine jongen werd geëxecuteerd. 23 Voor de kinderen die de kanshadden om terug naar huis te gaan was het terugkeren zeer moeilijk, ze leefden in angst voorde rebellen en werden vaak als moordenaars gezien. Dit zijn enkele voorbeelden van deinvloed die de diamantenwinning op burgers heeft in landen waar de natuurlijke grondstoffenplaatsvinden. Het willen verkrijgen van natuurlijke grondstoffen loopt in sommige gevallenuit de hand.Deze burgeroorlogen hadden ook effecten op de vrouwen en meisjes, zij werden in dezeoorlog vaak gezien als seksobjecten. De rebellengroepen misbruikten deze vrouwen enmeisjes voor eigen plezier, soms zo gewelddadig dat zij het niet overleefden. 24 Sierra Leoneen Nigeria zijn echter maar 2 voorbeelden waar het bezit van natuurlijke bronnen uit de handis gelopen en waar vrouwen en kinderen werden misbruikt voor de diamantenwinning. Dezeburgeroorlogen hebben niet alleen effecten op de landen die in bezit zijn van deze natuurlijkebronnen er werden ook mensen uit andere landen ingezet om in deze landen diamanten tewinnen en vele andere landen probeerde de burgeroorlog te stoppen. 25 Zo beslootbijvoorbeeld Canada meer soldaten vanuit India en Bangladesh naar het oorlogsgebied tehalen, en stuurde Groot-Brittannië meer militairen om de burgers te evacueren. 2622. Orogun 200423. economist 199824. wome´s international network news 200325. economist 200026. economist 200014

De mensen die in de diamantenmijnen moeten werken krijgen vaak te maken metonmenselijke condities. Er zijn verschillende manieren waarop de diamanten wordengewonnen met elk zijn eigen gevaren.Ten eerste; ondergrondse tunnels. Deze manier houdt in dat er tunnels zijn van 90cm breedteen soms wel 30 tot 35 meter diep. Als de slaven eenmaal onderaan zijn graven zij wegen naarbuiten, die soms wel 10 meter lang zijn. Deze manier van graven brengt echter grote gevarenmet zich mee. De instabiliteit van de grond veroorzaakt vallende rotsen en door het gebrekaan zuurstof ontstaat er ziekte.Ten tweede; graven in de open kraters: deze manier houdt in dat er mijnen zijn die soms wel20 meter diep zijn, waarvan de grond een dikte heeft die kan variëren tussen de 10cm en 1,5meter. Deze manier van graven brengt ook grote gevaren met zich mee. De slaven raken vaakvast als de mijn in elkaar stort, en sterven soms hierdoor.Ten derde; duiken: slaven duiken in de rivieren om diamanten te zoeken onder het water. Ditvraagt soms om extreme maatregelen van de duikers, zij moeten soms het grondoppervlakonder het water breken voordat zij de diamanten kunnen bereiken en weer boven waterkunnen komen.Ten vierde; een dam: de slaven bouwen een dam om zo een deel van de rivier droog te leggen.Bij deze methode vinden ook gevaren plaats. Deze methode kan leiden tot verdrinking ofsterfte. Zij zouden zelfs kunnen worden aangevallen door krokodillen. 27Dit zijn vier voorbeelden van onmenselijke leefomstandigheden waar burgers die opzoek zijnnaar diamanten mee te maken hebben. Deze graafomstandigheden gelden niet alleen voor dedoor slavernij gedwongen gravers maar ook door de vrijwillige graver.VrijwilligDiamantenwinning vindt niet alleen plaats onder druk van rebellen of de overheid. Dediamant heeft er ook toe geleid dat de armere bevolking zelf op zoek is gegaan naardiamanten om eventueel geluk te vinden. 28In landen als Democratische Republiek Kongo, Zambia, Angola en Zuid-Afrika wordt ookdoor de burgers zelf naar de diamanten gezocht. Veel van deze diamantengravers zijndaadwerkelijk burgers van deze landen maar er komen ook veel mensen uit buurlanden opzoek naar diamanten. Deze gravers werken voor het land wat eigendom is van een heerser.27. Lumbamba 200728. Lumbamba 200715

Slechts een klein deel van de opbrengst gaat naar de gravers. Deze opbrengst is ongeveer rondde 25%, en deze moet verveeld worden onder alle mensen die mee hebben geholpen, meestaltussen de 20 en 30 mensen. Deze burgers leven vaak op een loon van 40 eurocent per dag. Ditis echter alleen het geval als de gravers een sponsor hebben en dus op land graven dateigendom is van iemand anders.Er zijn ook gravers die geen sponsor hebben, zij houden de gehele opbrengst van de diamant.Deze gravers hebben wel te maken met beperkte mogelijkheden gezien het feit dat zij nietworden gesponsord met middelen voor het graven. Zij moeten soms maanden wachtenvoordat ze kunnen graven. Dit leven brengt dus weinig stabiliteit met zich mee. De leeftijdvan deze gravers varieert tussen de 6 en 45 jaar. Deze gravers lopen vaak met blote voeten enversleten kleren rond. Volgens de ongepubliceerde studie van de chief of Works, FelicienTsiminga, eet ongeveer 93 procent van deze gravers maar één maal per dag, en is er vrijwelgeen drinkwater beschikbaar. Dit zorgt ervoor dat de gravers uit de rivieren gaan drinken waarzij voorheen hun stenen hebben schoongemaakt. Hierdoor worden velen ziek en gaan somszelfs dood. De gravers gebruiken vaak toiletvoorzieningen die onhygiënisch zijn. 29Deze vrijwillige gravers krijgen vaak te maken met overvallen van de zogenaamde ‘suicidals’.De suicidals ‘zijn een groep mensen die vaak gewapend zijn en die vaak onrust veroorzakendoordat zij andere gravers of suicidals overvallen’. 30 De ongewapende gravers zijn vaak deslachtoffers van deze overvallen, waardoor zij hun inkomsten kwijt raken. Het voornaamstedoel van deze vrijwillige gravers is namelijk het verkopen van de gevonden diamanten en vanhet verdiende geld rondkomen. De kinderen van deze gravers gaan vaak niet naar school enworden ook ingezet als goedkope arbeidskrachten. Doordat deze kinderen werken in demijnen is het kindersterftecijfer hoog, namelijk 12 procent. In zeven van de tien gevallen zijndeze kinderen vatbaar voor ziektes als malaria of de slaapziekte. 31 De gravers wonen vaak metde gehele familie, bestaande uit ongeveer 5 kinderen, in hutten gemaakt van stro en modder.De werkuren van de gravers staan niet vast, de ene graver werkt 10 uur per dag en de anderewerkt tot wel 24 uur per dag.29. Lumbamba 200730. Lumbamba 200731. Lumbamba 200716

We zien hier een andere kant van de diamant. De diamant wordt meestal gepresenteerd alseen statussymbool voor rijkdom of als een machtssymbool. We hebben gezien dat diamantenniet alleen macht en status met zich mee brengen maar ook veel leed en armoede. De manierwaarop de diamant wordt gewonnen lijkt weinig schoon te zijn.De effecten van de ‘diamant’ op de burgers waar de diamantenwinning plaatsvindt.We zien dat niet op veel plekken in de wereld diamanten gewonnen worden. De winning vandiamanten blijft vrijwel beperkt tot het continent Afrika. Echter de handel van deze diamantenverspreid zich wel over de hele wereld. Ook de diamantengravers komen uit veelverschillende delen van de wereld samen om in Afrika op zoek te gaan naar diamanten,gedwongen dan wel vrijwillig. De effecten van deze diamantenwinning op de burgers zijnsterk. De slaven worden gedwongen te leven in onmenselijke omstandigheden. Kinderenworden als kindsoldaten ingezet om een burgeroorlog te helpen die bepaald wordt door dediamantenhandel. Andere kinderen en mannen worden ingezet om de diamanten te graven. Devrouwen en meisjes worden als seksueel object neergezet om de leiders in de mijnen teplezieren. De vrijwillige gravers hebben ook met onmenselijke leefomstandigheden te maken.Het milieu waarin de gravers verkeren, kan soms tot levensbedreigende situaties leiden. Hetstatussymbool brengt op andere delen van de wereld veel pijn en armoede met zich mee. Dewereld is opzoek naar dit statussymbool en het hierbij behorende geluk. Het Afrikaansecontinent zit vol diamanten. Maar dat is niet altijd zo mooi als het lijkt.Terpstra, M.; coauteur Verboom, S. 200917

Diamonds are forever.Diamanten zijn producten waar wij niet elke dag direct mee te maken krijgen. Wij krijgen erechter wel vrijwel dagelijks indirect mee te maken. Er zijn verschillende manieren waarop wijin aanraking komen de diamanten. Er zijn bijvoorbeeld beeldmaterialen, verhalen en muziekdie gerelateerd zijn aan diamanten. De muziek kan van verschillende kanten worden gekeken.Elk lied vertelt een verhaal, wij zullen niet altijd vrijwel direct deze boodschap kunnenvinden. Het ene lied vertelt een vrolijk verhaal en het andere een triest verhaal. Zo kan het enelied over de wonderen van een diamant gaan, bijvoorbeeld over het feit dat het als eenstatussymbool wordt gezien en mensen blij maakt. Terwijl het andere lied kan gaan over allenegatieve kanten en ellende van de diamant, bijvoorbeeld de oorlogen en misbruiken die dediamantenhandel met zich mee heeft genomen. Om dit duidelijk te maken wil ik kijken naareen aantal voorbeelden van nummers met verschillende boodschappen.Kanye West - Diamonds from Sierra Leone.Dit lied en het bijbehorende beeldmateriaal laten detweestrijdigheid van diamanten zien. Aan de ene kant gaathet over de blije westerse wereld die diamanten als eenstatussymbool zien en er veel waarde aan hechten als zij eendiamant bezitten. Terwijl Kanye West aan de andere kant laatzien waar deze diamanten vandaan komen en met welkeomstandigheden deze diamanten gewonnen worden. In devideo laat hij zien dat Afrikaanse kinderen onder barreomstandigheden in de mijnen moeten graven naar dediamanten. Dit beeldmateriaal toont hij terwijl hij zingt overde welvarende westerse burgers die op dat zelfde momentaan het winkelen zijn voor diamanten. 3232. http://www.songteksten.nl/songteksten/59044/Kanye-west/Diamonds-from-Sierra-Leone.htm18

Marilyn Monroe – Diamonds are a girl’s best friend.Dit lied laat de westerse kant van de diamant zien. Het laat zien dat diamanten vrouwen overde hele wereld blij zouden moeten kunnen maken. Diamanten blijven immers voor altijdbestaan terwijl de liefde voor iemand bijvoorbeeld niet permanent hoeft te zijn. Een diamantzal voor eeuwig zijn vorm behouden. Andere cadeautjes hebben wel waarde voor de vrouwmaar deze waarde is niet zo permanent als de waarde van de diamant. ‘A kiss may be grandbut it won’t pay the rental on your humble flat’. Dit laat zien dat de liefde niet dezelfdewaarde heeft als een diamant. 33Paul Simon - Diamonds on the soles of her shoes.Dit lied laat een verhaal van een arme jongen en een rijk meisje zien. Het rijke meisje heeftals het ware diamanten op haar schoenen. Zij heeft echter verder geen doel in haar leven. Dearme jongen probeert op te leven naar het welvarende beeld van het meisje. Hiervoor laat hijde rest van zijn leven in de steek en eindigt ook met diamanten onder zijn schoenen als hetware. Dit lied laat zien dat mensen veel waarde hechten aan diamanten en soms zoveelwaarde eraan hechten dat zij andere dingen in het leven verwaarlozen en alleen leven voor ditene. 34Transplats – Diamonds and guns.Dit lied probeert weer te geven dat de wereld waar we in leven verdraaid is. Er zijn mensendie in Afrika voor diamanten moeten graven en veel van hen leven in barre omstandighedenen overleven het niet. Dit lied laat zien dat die mentaliteit als het waren doorslaat naar de restvan de wereld. Mensen zetten geld en macht voor alles. Zij willen de diamanten koste wat hetkost. Het begint onschuldig maar er vallen steeds meer gewonden door overvallen. Het enigewaar het om draait in de wereld is status. De diamant zou het antwoord moeten zijn maar hetbrengt alleen maar problemen met zich mee. 35Dit zijn enkele voorbeelden van nummers met verschillende betekenissen en interpretatiesover diamanten. We zien dus dat de diamant kan worden gezien als een statussymbool, zelfstot extreme mate. De mensen slaan door, zij moeten en zullen dit statussymbool bezitten.Andere nummers laten de negatieve kant van diamanten zien, de oorlogen die ontstaan zijn33. http://www.songteksten.nl/songteksten/41217/Marilyn-Monroe/Diamonds-are-a-girls-best-friend.htm34. http://www.lyricsfreak.com/p/paul+simon/diamonds+on+the+soles+of+her+shoes_20105874.html35. http://www.songteksten.nl/songteksten/44878/19

door de diamantenwinning en handel. Deze nummers laten de ‘andere kant’ van diamantenzien; de niet-westerse beleving. De interpretaties die ik heb gegeven over de nummers kunnennatuurlijk ook verschillen van wat het doel van de schrijvers was. Iedereen kan de nummersanders interpreteren. Er zijn natuurlijk nog vele andere nummers te bedenken over diamanten.Hier een lijst met nog enkele nummers:• Headlights Look Like Diamonds - Arcade Fire• Lucy in the Sky With Diamonds - The Beatles• Lucy in the Sky With Diamonds - The Black Crowes• Jack O' Diamonds Blues - Blind Lemon Jefferson• Diamond Mine - Blue Rodeo• Diamond Smiles - Bob Geldof and the Boomtown Rats• Diamond Dogs - David Bowie• Lucy in the Sky With Diamonds - Elton John• This Diamond Ring - Gary Lewis and the Playboys• Diamonds Is Forever - Jay-Z• Diamonds From Sierra Leone (remix) - Kanye West featuring Jay-Z• Diamonds From Sierra Leone - Kanye West• Ocean of Diamonds - Larry Cordle & Lonesome Standard Time• Diamonds in the Mine - Leonard Cohen• Diamonds on the Soles of her Shoes - Paul Simon• Shine on You Crazy Diamond, Parts 1-5 - Pink Floyd• Shine on You Crazy Diamond, Parts 6-9 - Pink Floyd• The 'Ol Diamondback Sturgeon - Primus• Diamonds and Pearls - Prince and the New Power Generation• Diamond Girl - Seals & Croft• Diamonds and Guns - Transplants• diamanten ringen - nick en simon• Black Diamond - Kiss• Diamonds on the Inside - Ben Harper• Diamonds Are Forever - Shirley BasseyTerpstra, M.; coauteur Verboom, S. 200920

Diamanten als God, het Licht en de kern van dePersoonlijkheidKunstenaar Damien Hirst stelde afgelopen december een platina afgietsel van een met 8601diamanten bedekte schedel tentoon in het Rijksmuseum. De Britse kunstenaar wilde met ditkunstwerk, en met zijn gehele tentoonstelling, dat ‘de angst voor de dood door de eeuwenheen in schoonheid werd gevat'. 36 De vraag is of Hirst zich besefte dat hij een kunstwerktentoonstelde dat veel meer symboliek in zich meedroeg dan alleen de angst voor de dood. Zosymboliseerde de diamantenschedel, genaamd ‘For the Love of God’, op een treffende wijzede burgeroorlogen en wantoestanden in Afrika rondom de conflict- en bloeddiamanten. Deschedel als symbool voor de dood en slachtoffers, de diamanten als symbool voor een westersschoonheidsideaal. Of liever gezegd, als statussymbool.Het mag in ieder geval klaarblijkelijk zijn dat diamanten een zeer hoge esthetischesymbolische en economische waarde hebben verkregen na de eerste diamantwinningen in hetachttiende-eeuwse India. Zo worden diamanten in de theologie en mythologie omschreven alsde meest kostbare, transparante en schitterende steen, die werkelijk ‘groeit’ in de aarde. Dediamant is een metafoor voor God, Het Licht en een beeld van het zelf, als de onverwoestbarekern van de persoonlijkheid. 37 Vanuit dit perspectief waargenomen, verscheen er eenduidelijke overeenkomst tussen diamanten en religie. Diamanten bezitten namelijk eenspeciale status in onze hedendaagse samenlevingen, net als God en religie. Echter, zodra eraan iets of iemand een speciale status wordt gegeven, zoals aan God of Jezus Christus,ontstaan er in de meeste gevallen tegenbewegingen meningsverschillen of conflicten dieernstige gevolgen met zich mee kunnen brengen. De al eeuwenoude problematiek rondom deheilige stad Jeruzalem (of Palestina) en de verscherpte tegenstellingen tussen Christenen enMoslims zijn hier slechts enkele voorbeelden van. Allen pleiten en strijden voor hun eigenstatus van God en het ware geloof.36. Trouw 200837. Timmer 200121

Vanuit de eerdergenoemde theologische diamantmetaforen (God, Het Licht en Kern vanpersoonlijkheid) wil ik in mijn artikel de problematiek rondom deze hedendaagse religieuzeconflicten nader beschouwen. De onderzoeksvraag is in hoeverre de hedendaagse religieuzeconflicten het gevolg zijn van de intensivering van de mondiale verbondenheid tussen deverschillende religies? Om de onderzoeksvraag zo correct en grondig mogelijk tebeantwoorden is het nodig om in beginsel de status van God en de betekenis van religie voormensen in ogenschouw te nemen.God als diamantEvenals diamanten hebben God en religies een speciale status verkregen in de meeste, danniet alle culturen en samenlevingen. De wetenschapper Alan Aldridge onderbouwt ditgegeven en stelt dat “Every society special status grants to religion”. 38 God is als een soortdiamant voor de mens, schoon waardevol en onverwoestbaar. Sinds mensenheugenis spelenGod en religies dan ook een essentiële rol in het dagelijkse leven van de mensen. De ene gaatzondags naar de kerk, de ander bidt vijf maal per dag richting het Oosten. Religie heeft danook een aantal elementen die essentieel zijn voor het goed functioneren van een samenlevingen van het menselijk leven. Religie geldt voor mensen vaak als een sluitstuk op hetlevensverhaal, als antwoord van een mens op onbeantwoorde vragen. Het bevordert de socialecohesie. Zo kan religie bijvoorbeeld een mechanisme zijn voor het creëren en hervinden vaneen gemeenschap. Men voelt zich door een gemeenschappelijk gevoel verbonden met elkaar,verbonden met het idee, met het verhaal. Het is als ware een overlevingsstrategie, zeker in eenhedendaagse wereld van vluchtige normen, waarden, denkbeelden en overtuigingen.Bovendien is religie een sociaal mechanisme om het morele besef over te dragen op mensenin verschillende samenlevingen. 39 Mede om deze redenen, als mede om scheppingsverhalenen rituelen, hebben Goden en religies een speciale status verworven op de wereld. De vraagblijft echter waardoor deze speciale status van religie een religieus conflict tot gevolg heeft ofmogelijk als gevolg kan hebben?38. Aldridge 200739. Tieleman 200922

Het Goddelijke Licht & DiafragmaEén van de mogelijke oorzaken is wellicht de diversiteit die er heerst rondom de status vanGod en religie. Er zijn zoveel verschillende opvattingen, percepties en overtuigingen overGoden en religies op de wereld ontstaan. De mythologie uit de Oudheid vertelt onsbijvoorbeeld dat een door God geslepen diamant het goddelijke licht als een diafragma heeftopgesplitst om de verschillende opvattingen en interpretaties over het goddelijke voort tebrengen. Deze diversiteit in religie, en logischerwijze in culturen, kan volgens SamuelHuntington leiden tot een Clash of Civilizations. Hij stelde in zijn boek The clash ofFiguur 1. De dikte van de lijn isproportioneel met de kans op een conflicttussen de beschavingen.Civilizations and the Remaking of World Order (1996)dat culturele en religieuze identiteit van mensen devoornaamste bron van conflict gaat worden in deeenentwintigste eeuw. Men kan volgens Huntington dewereld in acht culturen of beschavingen indelen; dewesterse, oosters-orthodoxe, Afrikaanse, islamitische,Chinese, Hindoestaanse, Latijns-Amerikaanse enJapanse beschaving. Bovendien verwachtte hij eengrote verschuiving van economische, militaire enpolitieke macht van het Westen naar de anderebeschavingen van de wereld , voornamelijk naar detwee ‘challenger civilizations’, de Oost-Aziatische en de islamitische beschaving. Deze achtbeschavingen zijn noodzakelijkerwijze nauw verbonden met hun religie. Huntington stelt dat“the major civilizations in human history have been closely identified with the world’s greatreligions; and people who share ethnicity and language but differ in religion may slaughtereach other”. 40 Deze noodzaak aan religie in een samenleving en de toenemende religieuzediversiteit worden mede door de intensivering van mondiale onderlinge verbondenheidbereikbaar en waarneembaar voor grote groepen mensen. Dit alles heeft tot gevolg dattegenstellingen tussen de verschillende religies en culturen versterkt en actueel worden.Alan Aldridge sprak in zijn boek Religion in the Contemporary World dan ook over religiesen de uitdaging van diversiteit. Hij stelt dat door de intensivering van de mondialeverbondenheid tussen religies de meeste samenlevingen en haar burgers nog meer de nadruk40. Huntington 199623

gaan leggen op het belang en de aanwezigheid van religie. Zij zien geloofsgemeenschappenals bronnen van sociale stabiliteit en als de motoren die nodig zijn om sociale vooruitgang terealiseren, mede als tegenreactie op het fenomeen globalisering. Een gevolg hiervan is dat dereligieuze diversiteit in bepaalde samenlevingen een problematisch karakter zal behouden watallicht zal leiden tot conflicten. 41 De theoloog Robert Wuthnow beschreef in zijn laatste boekAmerika and the Challenges of Religious Diversity een aantal mogelijke reacties vangelovigen op de toenemende diversiteit van religie. Ten eerste stelt hij dat gelovigen dediversiteit kunnen omarmen door middel van ‘spiritueel shopping’. Dit houdt in dat menverschillende religies en tradities ervaart om vervolgens te beslissen welke van deze religiesen tradities het beste bij de eigen waarden, identiteit en levenswijze passen. Ten tweedekunnen gelovigen kiezen om zich vast te klampen aan de unieke waarheid van hun geloof. Ditvergt echter veel tijd, inspanning en overtuigingskracht om in een samenleving van religieuzediversiteit staande te blijven. Als laatste stelt Wuthnow dat men als gelovige de religieuzediversiteit kan accepteren in de geest van confessioneel pluralisme. Dit houdt in dat men alsgelovige andere religies en overtuigingen respecteert maar toegewijd blijft aan zijn of haareigen religie. 42 Deze benaderingswijze legt de nadruk op de spiritualiteit. God en religiemoeten niet begrepen worden door middel van dogma’s of doctrines, die volgens velengeregeld de oorzaak van religieuze conflicten zijn. Men moet God en religie benaderen viaeen persoonlijke zoektocht, een zoektocht naar een God die door iedereen gekend en ervarenkan worden.God als kern van persoonlijkheidDeze persoonlijke zoektocht naar God en religie is het makkelijkst te omschrijven als eenzoektocht naar een eigen religieuze identiteit. In de theologie wordt de diamant gezien als deonverwoestbare kern van de persoonlijkheid, het hart van de identiteit. Net zoals dezetheologische diamantenmetafoor verbeeldt, zijn God en religie uitermate van belang vooriemands identiteitsvorming. Religie en identiteit worden namelijk alsmaar belangrijker voorhet individu in een wereld van vluchtige en fluïde waarden en normen. Transnationalestromen en mondiale processen zorgen ervoor dat mensen in contact komen met verschillendeidentiteiten, religies, culturen, denkwijzen en overtuigingen. Dit alles leidt tot versterking vanhet individualisme, nationalisme en materialisme. De mensen worden onzeker over zichzelf41. Aldridge 200742. Wuthnow 200524

en staan kwetsbaar tegenover de nieuwe invloeden van buitenaf. Vooral omtrent de eigenidentiteit wordt men onzekerder. Als tegenreactie op de werkelijkheid van een steeds kleinerwordende wereld probeert men een individualistische religieuze identiteit te vormen. 43 Eénvan de gevolgen van deze versterking van religieuze identiteiten is dat er nog meerverschillende dimensies en percepties over God en bepaalde religies ontstaan. Zo constateertook theoloog Ninian Smart dat “religious individualism initially will make scriptures seemmore important: The Bible, the Qur'an, the Upanishads, and so forth might have a powerfuleffect on individuals”. 44 Deze individualiseringprocessen kunnen leiden tot een vergrotingvan het fundamentalisme, wat jammer genoeg maar logischerwijze een negatieve uitwerkingheeft op de rest van de wereld. Zo worden Moslims tegenwoordig gestigmatiseerd alsbommenlegger door het toedoen van Osama Bin Laden, 9/11 en de Amerikaanse invasie inIrak. Aan de andere kant steken moslimjongeren een Amerikaanse vlag in vuur en vlam alseen Deense cartoonist een afbeelding van de profeet Mohammed maakt. Al dezeindividualistische uitingen zijn dus klaarblijkelijk niet bevorderlijk voor de sociale (enreligieuze) cohesie onder de wereldburgers.Professor Jeannine Fletcher beschouwt echter de problematiek rondom religie en hetfenomeen globalisering op een meer positievere wijze. Volgens Fletcher moeten wij als mensen als burger noodzakelijkerwijs meer kennis opdoen van elkander omdat men simpelweg ineen kleiner wordende wereld met meer verschillende mensen moet kunnen samenwerken enconverseren. Diegene met wie je samenwerkt kan een Moslim zijn, een Atheïst of eenHindoestaan. Het is dus zaak om een identiteit van wereldburger aan te nemen, daarbij speelttaalverwerving ook een rol. Zo stelt zij in haar essay Religious pluralism in an era ofglobalization: the making of modern religious identity dat culturen en religies misschien weldoor de intensivering van mondiale verbondenheid individueler en meer divers zijn gewordenmaar dat het culturele en religieuze verkeer en de technologische ontwikkelingen, onderinvloed van globalisering, ons ontelbare kansen geeft om de dialoog aan te gaan. Kortsamengevat in deze treffende woorden “Globalization's transnational dynamic andinterreligious encounter provides a unique opportunity, then, for remaking religious identitiesas cosmopolitan responses to our interconnected world”. 45 Wellicht zal er dan via deze wegeen aantal oplossingen gevonden kunnen worden om de constante wrijving tussen deverschillende religies in te perken.43. Tieleman 200944. Smart 199945. Fletcher 200825

ConclusieOp de vraag in hoeverre de hedendaagse religieuze conflicten het gevolg zijn van deintensivering van de mondiale verbondenheid tussen de verschillende religies, kan men stellendat de diversiteit tussen de verschillende religies kenbaar en waarneembaar is geworden doorde intensivering van de mondiale verbondenheid tussen de religies. Het verscherpt detegenstellingen met hoge mate en brengt beslist gevolgen voor de hedendaagse religieuzeconflicten met zich mee, al verhoogt het bijvoorbeeld alleen maar de spanningen tussen debeide partijen of verstoort het de publieke orde in een bepaalde samenleving, gevolgen zijn erin elk geval. Door de individualisering van de samenleving, en versterking van de religieuzeidentiteit, worden alsmede de verschillen en overeenkomsten in de persoonlijke sfeer vanmensen en burgers duidelijk zichtbaar. Tevens heeft bijna ieder individu toegang totreligieuze geschriften en overtuigingen. Hierdoor kan iedereen zijn eigen interpretaties enbeelden vormen bij een bepaald religieus geschrift, afbeelding, opvatting of overtuiging. Hetis mogelijk dat deze ontwikkelingen de kans op religieus fundamentalisme drastischvergroten. Aan de andere kant biedt de intensivering van de mondiale verbondenheid tussenreligies mogelijkheden om de problematiek rondom religieuze conflicten adequater tebeschouwen en aan te pakken. Daarbij zijn er nieuwe visies over God en religie ontstaan,zoals bijvoorbeeld het spiritual shopping en de persoonlijke zoektocht van Wuthnow, dienoodzakelijkerwijs moeten leiden tot een nieuw en vreedzamer begrip van God en religie.Deze ontwikkelingen zijn echter nog te vergelijken met een ruwe diamant, daarom is aan onzegeneratie en de daaropvolgende generaties om deze diamant vakkundig en met alle precisie ennauwkeurigheid te slijpen tot God’s diamant.Schaik, N. van; coauteur Velde, N. van de 200926

De Koh-I-Noor, terug naar zijn oorsprong?Na de dood van Alexander de Grote in 323 v C. en het uiteenvallen van het Grieks-Macedonische Rijk in verschillende diadochenrijken begon het ‘hellenisme’, eengeschiedkundige periode die symbool staat voor de invloed en verspreiding van deOudgriekse beschaving op andere culturen en beschavingen. Omstreeks diezelfde tijd maaktede mensheid kennis met het fenomeen diamanten. Eén van de eerste vermeldingen over hetbestaan van diamanten stamt uit de eerste helft van de zesde eeuw, in het Indiase manuscriptRatnapariska. De eerste diamanten komen dan ook oorspronkelijk uit India. Pas tegen heteinde van de negentiende eeuw ontdekte men diamantaders in Brazilië en Zuid-Afrika. Eénvan de meest beroemdste diamanten afkomstig uit India is de Koh-i-Noor. Deze diamant van108.93 karaat staat bekend als de ‘Berg van Licht’. Volgens een aantal mythes en legendenwerd de Koh-i-Noor gevonden in de rivier Godavari in centraal India, zo ongeveer 4.000 jaargeleden. De authentieke geschiedenis van deze steen begonechter rond de veertiende eeuw, toen de diamant in bezitkwam van de Sultan Ala-ad-Din, de Rajah van Malwa. Desteen viel echter later in de handen van de sultan MuhhamedBaber, die rond 1526 de dynastie van Mogul in India stichtte.In de daaropvolgende eeuwen was de Koh-i-Noor hétpronkstuk van de Mogulse schatkist.In 1738 viel Nadir Shah van Perzië India binnen. ´De Napoleon van Perzie´ versloeg tijdensde slag van Karnal in een maand tijd het veel grotere Mogulse leger van Mohammed Sjah. Nadeze overwinning trad Nader Shah triomfantelijk de stad Delhi binnen. Dit had tot gevolg dater hevige rellen ontstonden, meer dan 30.000 burgers werden van het leven beroofd door dePerzische troepen. Muhammad smeekte logischerwijze om genade en uiteindelijk deed NaderShah hem een ´eerlijk´ voorstel. Hij stelde voor om zijn troepen terug te trekken onder devoorwaarde dat Muhammad hem de sleutels van de Mogulse schatkamer zou geven. Sjah gingnoodzakelijkerwijs akkoord. Nader Shah kreeg echter van één van de vrouwen vanMuhammad´s harem te horen dat de diamant Koh-i-Noor niet in de schatkamer, maar in detulband van de keizer werd verborgen. In reactie daarop nodigde Nader Shah Muhammad uitvoor een plechtige bijeenkomst. Hij stelde voor om elkaars tulband als gebaar vanvriendschap te ruilen, Muhammad had immers geen andere keuze dan akkoord te gaan. Later27

op die avond, in alle privacy, rolde Nadir Shah de tulband uit. Bij het aanschouwen van dediamant schijnt hij ´Koh-i-Noor´ te hebben gezegd, wat ´berg van licht´ betekent.Na vele bezitters en veroveraars kwam de diamant uiteindelijk terecht bij de East IndiaCompany, de Engelse tegenhanger van onze Verre Oosten Compagnie, als blijk van eenschadevergoeding na de Sikh-oorlogen in 1849. Zij deden de Koh-i-Noor vervolgens cadeauaan de toenmalige jonge Koningin Victoria van het Verenigd Koninkrijk, en in 1850 verliet deKoh-i-Noor India, om er nooit meer terug te keren. Omdat de schoonheid van de diamant, bijeen tentoonstelling in het Crystal Palace in Londen, vele Engelsen tegenviel besloot KoninginVictoria om de Koh-i-Noor een nieuwe slijpbeurt te geven. Dezetaak was voorbestemd aan een diamantslijper van het Amsterdamsediamanthuis Coster. De Engelse Prins Albert hieldhoogstpersoonlijk een oogje in het zeil terwijl de diamant geslepenwerd. Het slijpen van de diamant kostte 38 dagen en velen stellenheden ten dage dat de historische waarde van de Koh-i-Noorverloren is gegaan bij deze slijpbeurt. De steen verloor de ´roots´ vanIndia en circa 80 karaat bij het slijpproces. In 1937 werd de Koh-i-Noor in de kroon vanKoningin Elizabeth gezet. De huidige Koningin van het Verenigd Koninkrijk, KoninginElizabeth II, draagt deze kroon met de Koh-i-Noor op verschillende officiële gelegenhedenaan het Hof.Anno 2009 heeft de Indiase regering aan de Britse regering gevraagd of men de Koh-i-Noorterug zou mogen hebben. De vraag is echter aan wie deze diamant werkelijk toebehoort. In deloop der eeuwen heeft de Koh-i-Noor velen bezitters en eigenaren over de gehele wereldgehad. Wellicht is de diamant door dit mondiale netwerk van hebzucht zijn oorsprongverloren en behoort het aan niemand meer toe. Mijn inziens behoort de Koh-i-Noor aan deeerlijke vinders toe, aan de mensen. Niet de mensen van India of van Engeland, maar van dewereld. Het is tenslotte een product van het aardse. Ieder moet een blik op deze schoonheidkunnen werpen. Verstop het in elk geval niet in een kroon die jaarlijks hooguit twee maalgedragen wordt, lijkt mij hoogst onnoodzakelijk.Schaik, N. van; coauteur Velde, N. van de 200928

Blame the Industry?Het stadje Kimberly in Zuid-Afrika staat bekend om de diamanten die er gevonden zijn. Dediamanten komen uit vulkanische lagen en worden gewonnen uit twee soorten gesteente,Kimberlite (naar het stadje) of Lamproite . Deze gesteenten hebben de eigenschap dat ze zichin rap tempo, schatting uit de Australische Kimberly regio gaan over 1-7 dagen, van deaardmantel naar het oppervlak te bewegen. De diamanten worden zo’n 150 kilometer onderde grond gevormd onder hoge druk. Kimberlite en Lamproite zorgen ervoor dat hetdrukverschil, tijdens de reis naar het oppervlak de diamant niet doet vervallen in grafiet. 46Kimberly in Zuid-Afrika bezat oorspronkelijk een monopolie op Kimberlite diamanten, maarondertussen is de mijn dicht en alleen de toeristische attractie ‘The Big Hole’ nog over.Australië is wereldleider, maar ook in Afrika, Zuid-Amerika en Canada worden nog veeldiamanten gedolven. 47Er is de laatste jaren veel aandacht geweest voor bloeddiamanten (ook welconflictdiamanten). Wat maakt dat diamantindustrieën over de hele wereld zo succesvol zijn,terwijl ze in sommige delen van Afrika enkel kwaad lijken te doen? Om deze vraag tebeantwoorden zal dit artikel de verschillende industrieën tegen elkaar afzetten. Met gebruikvan de theorie van Micheal E. Porter worden verschillende factoren geanalyseerd die hetsucces van industrieën bepalen. Deze theorie beschrijft hoe industrieën competitief kunnenzijn en gaat hierbij in op lokale factoren die van grote invloed blijken. De manier waarop dediamanten gedolven worden blijkt heel belangrijk. De theorie wordt de Porter diamondgenoemd en is dus om verschillende redenen heel toepasselijk.Een andere theorie, over de vloek van de natuurlijke rijkdommen, stelt dat het bezitten vannatuurlijke rijkdommen, in dit geval diamanten, negatieve gevolgen heeft voor deontwikkeling van de economie. Ook Porter gaat hier dieper op in. Er moet echter een anderprobleem zijn dan deze ‘vloek’ aangezien zowel de goed presterende industrieën als de slechtpresterende over diamanten beschikken.46. Downes and Bevan 200747. van der Meij 200529

The Porter DiamondDe Porter diamant met alhaar factoren.Porter’s theorie beschrijft van welke factoren competitief voordeel afhankelijk is. Belangrijkzijn bijvoorbeeld de toegang tot factor conditions zoals kennis, kapitaal ennatuur/grondstoffen, demand conditions om aanbod op vraag af te stemmen en governmentom handel te stimuleren met beleid op maat. Ook is rivalry heel belangrijk om producentenscherp te houden en verbeteringen te stimuleren, related and supporting industries alsgraafmachinebouwers moeten goed communiceren om de juiste producten te leveren. Tot slotis er chance dat niet als kansen, maar als toeval vertaald moet worden. bij toeval moet gedachtworden aan bijvoorbeeld de mogelijkheid op een plotselinge ontdekking van nieuwe mijnende die markt overspoelen en de prijzen doen dalen. De theorie focust vooral op dewisselwerking tussen de factoren. 48AustraliëHet belangrijkste kenmerk van de Australische diamantindustrie, die over het kustgebiedverspreid ligt, is de kapitaal en technologie-intensiviteit. In mijnen worden dediamanthoudende gesteentes (Kimberlite en Lamproite red.) samen met een hoop vulkanischpuin gewonnen. Hierna worden de diamanten uit het gesteente gefilterd om vervolgensverkocht en geslepen te worden. Met name het filteren en het opgraven van de stenen is eentechnologie en kapitaalintensief karwei.48. Porter 199830

In zijn theorie, the Porter Diamond, beschrijft Porter dat technologische vooruitgang en metname het gevolg hiervan: een groei in productiviteit de sleutel is naar een succesvolleindustrie. 49In West Australië bevindt zich de Kimberly region, hier wordt jaarlijks zo’n 30 miljoen karaataan diamanten gewonnen, dit is ongeveer een kwart van de jaarlijkse wereldproductie. 50 Hetbedrijf dat deze mijn bezit is Argyle. Argyle loopt tegen problemen aan, het Lamproitegesteente loopt in een punt door tot grote diepte. Het opgraven van het gesteente in een openmijn is hierdoor economisch niet rendabel. Porter’s Diamant theorie wijst op de voordelenvan dergelijke problemen in factor condities. Een bedrijf wordt namelijk gedwongen opnieuwe manieren te opereren, hiertoe moeten nieuwe technieken ontwikkelt worden en blijfteen bedrijf dynamisch. 51 Zo ook Argyle, het bedrijf begon in 2001 aan een studie naar hetondergronds delven van de het gesteente. In 2003 werd besloten voor deze tactiek te kiezen enwerd technologisch onderzoek verder uitgebreid en gefinancierd. Naar aanleiding van deresultaten van dit onderzoek werd in 2005 1,6 miljard vrijgemaakt voor de constructie van demijn die dit jaar open moet gaan. 52Het goede AfrikaIn Zuid-Afrika wordt op eenzelfde manier geopereerd als in Australië, grote bedrijven metveel kapitaal hebben er grote mijnen. De Beers, wereldmarktleider in diamanten sluit in 2005zijn oudste mijnen in en rond de Kimberly. De mijnen zijn uitgeput nadat ze 130 jaar hebbenbijgedragen aan de locale welvaart. Er vallen nu zo’n 1300 banen weg, De Beers heeft echteral toegezegd in de streek toe te zien op een behoud van welvaart door actiever toerisme tegaan promoten.Ook in landen als Botswana, Namibië en Tanzania draagt De Beers met zijn mijnen eninitiatieven op het gebied van o.a. gezondheidszorgbij aan het welzijn. In Botswana staat dediamantindustrie garant voor een derde van het Bruto Nationaal Product. 53 Diamantgigant DeBeers heeft in hier samen met de overheid het bedrijf Debswana opgericht. Dat bedrijf bezitde diamantmijnen en de winsten die het behaalt zijn goed voor de helft van de totaleoverheidsinkomsten. Naast de grote financiële impuls die het bedrijf het land brengt bezit het49. Porter 199850. Downes and Bevan 200751. Porter 199852. www.mining-technology.com 200553. van der Meij 200531

ijvoorbeeld ook twee ziekenhuizen in mijnplaatsen. 54ondersteunend en leidt tot groot succes in deze landen.De rol van de overheid isDe vloek van de natuurlijke rijkdommenWat betreft de ‘vloek van de natuurlijke rijkdommen’ is het nodig een onderscheid te makentussen de toegankelijkheid van deze rijkdommen. Er zijn in de diamantindustrie twee vromen,namelijk winning uit gesteente (Kimberlite en Lamproite) en winning uit wateren. Porter’sDiamant theorie vertelt dat industrieën dynamisch en innovatief moeten zijn en constant opzoek moeten naar technologische verbetering. Bij winning uit wateren is dit duidelijk niet hetgeval. Porter zegt ook dat het slecht is om slechts sterk te zijn in een of twee factoren, in ditgeval makkelijke toegankelijkheid en lage arbeidskosten. 55Het slechte AfrikaIn landen als Sierra Leone worden diamanten op een kapitaalextensieve en arbeidsintensievegewonnen. De enige benodigdheden zijn een mijn(rivierbedding) en arbeid. Het delven vandiamanten gaat hier op een andere manier. De gesteentes waarin diamanten naar hetaardoppervlak gebracht worden zijn in waterrijke gebieden terechtgekomen. Erosie heeft hierzijn werk gedaan en om diamanten te vinden is een zeef het enige vereiste instrument.Deze industrie is volgens Porter’s theorie gedoemd te mislukken, hoe komt het dan dat ze nogsteeds leeft? De in deze industrie geproduceerde diamanten bestaan voornamelijk uitconflictdiamanten, die zo heten vanwege de hevige conflicten die ze in stand houden.Rebellengroepen controleren mijnen(wateren) en dwingen meestal andere bevolkingsgroepenvoor ze te werken. Deze manier van handelen houdt zichzelf instant. Het geld dat aandiamanten verdiend wordt, wordt gebruikt om wapens te kopen en hiermee de macht tebehouden.Deze schending van de mensenrechten lijkt een cultureel fenomeen, de traditie van slavernij isnamelijk oeroud in Afrika en stamt van voor de westerse uitbuiting, die overigens viaAfrikaanse handelaren verliep. 56 Porter kent een groot belang toe aan cultuur. Kapitalisme54. Nsingo and Dhondt 200955. Porter 199856. Griffiths 199432

werkt bevorderlijk voor de kapitaal intensieve industrie. Slavernij lijkt ook eenondersteunende rol te vervullen voor de arbeidsintensieve industrie.De industrie schat het percentage conflictdiamanten op de markt in op maar 4 procent van hettotaal. Andere schattingen lopen echter op tot 15 procent. Conflictdiamanten zijn moeilijk tottotaal niet te traceren. Ze leggen een heel traject af langs allerlei rebellengroepen,wapenleveranciers en andere handelaren, zelfs overheden hebben een rol gespeeld in deillegale handel. 57 Liberia is een handelspost waarlangs veel conflictdiamanten de marktbereiken. Belgische importcijfers wijzen uit dat er uit Liberia tussen 1997 en 2002 zo’n 30miljoen karaat aan ruwe diamanten is geëxporteerd, en dat terwijl het land in die periodeongeveer 0,5 miljoen geproduceerd kon hebben. 58Het feit dat het slecht tot niet mogelijk is te traceren waar een diamant vandaan komtbemoeilijkt de controle op de handel van conflictdiamanten die nu via allerlei omwegen dereguliere markt binnen weten te dringen.Overheden in dergelijke landen hebben ook geen vat op deze processen en missen vaak demiddelen om op te treden. Tenminste als ze de intentie hebben op te treden, rebellengroepenkunnen overheden controleren en hiermee nog meer vrijheid creëren.Man-MadeEr is momenteel veel technologisch onderzoek gaande dat het kunstmatig creëren vandiamanten mogelijk moet gaan maken. Met name in Rusland en de Verenigde Staten wordtintensief gewerkt aan deze technieken. Het proces waarmee diamanten natuurlijk gevormdworden, wordt in laboratoria nagebootst. Koolstof wordt onder extreem hoge druk entemperatuur samengeperst om zodoende perfecte diamanten te produceren. 59Er bestaat al een levendige handel en deze stenen, maar om echt de concurrentie aan te gaanmoet er nog veel gebeuren. De productie kost nog veel energie en het is de vraag of ze ooit opprijs kunnen gaan concurreren met de natuurlijke diamanten in de sieradenmarkt. Er is echtereen andere markt die wel aangesproken wordt door deze diamanten, die van de industriëlediamanten. Deze markt stelt specifieke eisen die door kunstmatige productie goedgerealiseerd kunnen worden.57. Monastersky 200258. Rutsch 200059. Verburg 200033

De markt.De markt voor diamanten is jarenlang gecontroleerd door De Beers, het bedrijf heeftdiamantprijzen kunstmatig hoog gehouden in tijden van overschotten. Het kocht diamanten open hield ze van de markt om prijsschommelingen te voorkomen. 60 Het bedrijf beseft goed datde diamant een statussymbool is en doet er alles aan de status en exclusiviteit in stand tehouden.De Beers bezit met name in Afrika heel veel mijnen, en heeft met veel andere mijnencontracten over het opkopen van de aldaar geproduceerde diamanten. Dit gebeurt via DeBeers Diamond Trading Company (DTC). DTC onderhoudt contacten mijn andere mijnen eneen groep relaties die in de exclusieve positie zijn dat ze diamanten direct van het bedrijfkunnen kopen.Diamanten worden gewonnen uit mijnen overal ter wereld om vervolgens naar handelscentraverscheept te worden. het hoofdkantoor van De Beers is in Londen gevestigd, hier bevindtzich een grote opslagplaats. Vanuit Londen worden de diamanten naar slijp- en handelscentragetransporteerd. Traditionele centra zijn: Londen, Antwerpen, Bombay, TelAviv, New Yorken Johannesburg, maar de globalisering maakt China en Thailand interessante alternatieven.De slijpwerkzaamheden lijken zich richting Azië te verplaatsen. Er wordt zelfs al meldinggemaakt van diamanten die de traditionele centra overslaan en direct naar Aziëgetransporteerd worden. 61In 2002 werd het Kimberly-proces gevoerd, een samenwerking tussen de VN, NGO’s,nationale overheden en vooraanstaande diamantbedrijven. Een certificatiesysteem is opgesteldom conflictdiamanten van de markt te weren. Tegenwoordig beschikt 99,8 procent van dediamanten op de markt over zo’n certificaat. 62 Een certificaat geeft echter geen garanties,conflictdiamanten komen op allerlei manieren op de markt terecht en de controle is ergmoeilijk.De dreiging die vanuit de kunstmatige diamantindustrie uitgaat is ook bij De Beers nietonopgemerkt gebleven. Het is nog de vraag of deze industrie ooi gaat concurreren, maar deinvesteringen en het fanatieke onderzoek baart De Beers zorgen. Porter benadrukt het belangvan concurrentie. Zijn theorie vertelt dat concurrentie de industrie scherp houdt en motiveert60. Monastersky 200261. Jones and Passas 200662. Warhurst 200634

zelf te investeren en te optimaliseren. 63 Een concurrerende industrie is dus een positieveontwikkeling om zelf de productiviteit te verbeteren.“Africa needs big business.” 64De succesvolle industrieën in diamanten zijn grootschalig en kapitaalintensief. Grotebedrijven controleren de mijnen en daarmee de handel, het gevolg van deze structuur is eengoed gecontroleerd netwerk waarlangs de diamanten verhandeld worden. Deze tactiek heeftzich ook in Afrika bewezen en dient de standaard de worden.Kapitaalintensiviteit staat garant voor grote belangen en dus ook een focus op concurrentie enverbetering. Aandacht voor productiviteit en de verhoging daarvan door middel van deontwikkeling van nieuwe technieken en methoden, Hét belangrijkste kenmerk dat Portertoekent aan een competitiviteit van industrieën.Kapitaalintensieve ondernemingen zijn berijd samen te werken met stabiele en democratischeoverheden zoals het geval in Botswana uitwijst. In het geval van dergelijke samenwerkingworden alle partijen beter. Het land verdient geld en kan hiermee beter voor de bevolkingzorgen en de democratie versterken, de grote bedrijven verdienen geld aan de steentjes en debevolking van het land heeft uitzicht op inkomsten door in de mijnen te werken. Het bestaanvan een stabiele, democratische overheid is dus één van de belangrijkste voorwaarden vooreen succesvolle industrie.Velde, N. van de; coauteur Schaik, N. van 200963. Porter 199864. Warhurst 200635

Status als productDe Beers, marktleider in diamanten, verovert ook de Chinese markt. In 2005 werd de balansopgemaakt na 12 jaar reclamecampagnes en marketingstrategieën. Voor 1993 waren er weinigdiamanten te bekennen in China, maar daar is sinds de slogan: "A diamond is forever" isvertaald in: "Zuan shi heng jiu yuan, yi ke yong liu chuan" heel wat veranderd. Traditionelehuwelijksgeschenken als jade en goud lijken af te doen. De jonge volwassenen staan openvoor westerse tradities en zien jade als iets voor oude mensen. In de grote steden wordt bijmeer dan de helft van alle verlovingen een verlovingsring met een diamant gebruikt. Ookworden diamanten gepromoot als statussymbool. Reclamecampagnes beelden gelukkigekoppels af die naast de diamanten sieraden veel luxe ervaren. Ook vakantie wordtgeassocieerd met diamanten. Vakantie is namelijk een uitzonderlijke luxe in China. Het beeldvan luxe, status en succes wordt op een slimme manier verbonden aan de diamanten. Decampagnes zijn succesvol en omzetten stijgen, in 2004 werd 1,4 miljard omgezet, een stijgingvan 12% ten opzichte van 2003. 65Er wordt slim ingespeeld op de Chinese traditie waarin sparen heel belangrijk is. Een diamantwordt gepromoot als vorm van sparen met een beroep op de waardevastheid van de steentjes.Kortom, China valt ten prooi aan het westen.De waardevastheid van de edele stenen is decennia lang in stand gehouden door De Beers datals marktleider zorgde dat het aanbod op de vraag afgestemd werd. De Beers heeft echteraangekondigd te stoppen met het opkopen van overschotten. De consequentie van hetwegvallen van deze instantie is dat de diamantprijzen nu door marktwerking bepaald gaanworden. met de grote aantallen geproduceerde diamanten en de huidige economische crisis,die de vraag naar diamanten vermoedelijk doet afnemen, bestaan er grote risico’s voor dewaardevastheid.In canada zijn het afgelopen decennia tal van nieuwe mijnen geopend en de markt dreigtoverspoeld te worden door een overschot aan diamanten, zeker nu ook de vraag lijkt te gaandalen. Voor De Beers en andere grote spelers op de markt reden tot het ontwikkelen vannieuwe strategieën. Zo heeft De Beers een exclusieve lijn opgericht die ‘Forevermark’ heet enwaarbij alles in het teken staat van kwaliteit en exclusiviteit. Deze tactiek is wel een goede,maar slechts heel weinig diamanten zijn geschikt voor deze lijn en ook de vraag naar deze65. Meredith 200536

extreem dure producten staat niet in verhouding tot de aantallen diamanten die De Beersverhandeld.Ook heeft De Beers een technologie gepatenteerd die het mogelijk maakt een inscriptie temaken in de diamant. Er worden plannen gemaakt DTC (Diamond Trading Company) in dediamanten te schrijven om hiermee de klant een kwaliteitsgarantie te geven en als teken vanexclusiviteit. De inscriptie doet denken aan de sticker ´intel inside’ waarvan veel computersvoorzien zijn en die een zekere kwaliteit garandeert. 66Het inbrengen van een inscriptie zou de kwaliteit van de diamant moeten garanderen. Wat ereigenlijk gebeurt wanneer zo’n inscriptie aangebracht wordt is het tegenovergestelde. Dediamantstructuur wordt aangetast en zelfs beschadigd. De helderheid van een diamant is éénvan de belangrijkste indicatoren van de kwaliteit en deze wordt sterk verminderd.Marketingideeën houden samenwerking met bekende merken als Gucci en Prada in.Wederom staat status dus centraal.Status is wat de economie draaiende houdt. Het is hetgeen dat de westerse wereld superieurmaakt aan de rest en hiermee de reden waarom de rest van de wereld het westen imiteert.Status is het belangrijkste marketinginstrument dat wij westerlingen tot onze beschikkinghebben.Status wordt geëxporteerd via media: film, muziek en vooral reclame. Het werd al duidelijkdat De Beers de Chinezen aan de diamanten heeft gekregen. Status wordt op eenkapitalistische manier gedefinieerd. In culturen waar vroeger eerlijkheid en moed de weg totstatus waren is tegenwoordig geld het belangrijkst geworden. Om status en respect teverwerven moet je laten zien hoeveel geld je hebt, dure auto’s rijden en je vrouw(en) metdiamanten behangen.Maar wat gaat er gebeuren nu de wereldeconomieën in zijn gestort? Chinese families uit delage middenklasse die hun geld veilig stelden door diamanten sieraden te kopen lijkenhetzelfde lot tegemoet te gaan als de Amerikanen met hun huizen die niets meer waard zijn.Tenminste als het dreigende diamantoverschot realiteit wordt.We moeten niet afgaan op status en niet blind gaan op de waarde van iets. Uiteindelijk is eendiamant gewoon een steen. Voor altijd een steen, nooit iets constructief of actief, gewoonpassief een steen.Velde, N. van de; coauteur Schaik, N. van 200966. Verburg 200037

Amsterdam, stad van vreemdelingenOnze hoofdstad, Amsterdam, blijft een van de meest intrigerende steden in Nederland.Wanneer men naar de geschiedenis kijkt, ziet men een stad die uitgroeide van eenboerengemeenschap tot een van de belangrijkste handelssteden van de afgelopeneeuwen. De geschiedenis van Amsterdam begint rond het jaar 1000. Een kleineboerengemeenschap van landontginners had zich gevestigd in het drassige gebied.Vanwege een gunstige geografische ligging aan de Zuiderzee werd Amsterdam al snelgroter. Rond 1300 verkreeg ze haar stadsrechten, haar inwoners leefden van de handelen de visserij. Na de 16 e eeuw raakte de ontwikkeling van de stad in eenstroomversnelling en de stad werd een knooppunt van handels- en politieke lijnen.Daarnaast raakte Amsterdam in de 18 e eeuw bekend om de handel in en bewerking vandiamanten. De term: ‘Amsterdam, Diamantstad’ was geboren.Dit is de ontwikkeling van een stad van wereldformaat in een notendop. Dit artikel zalgaan over de opkomst van de Gouden Eeuw en hoe die periode van voortvarendheiddoorwerkte in het verwerven van de titel Diamantstad.Vóór 1585Antwerpen was in deze periode het belangrijkste handelscentrum van Europa. Antwerpen waseen stad in ontwikkeling aan de oevers van de Schelde, wat het tot een uitermate geschikthandelscentrum maakte. Uit heel Zuid-Europa vestigden handelslieden zich in Antwerpen omeen netwerk van handelsroutes te creëren. De bevolking van Antwerpen bestond onder andereuit Zuid-Nederlanders, Fransen, Duitsers en Italianen en de handelsposten vertoonden een nogbontere verzameling identiteiten. Deze werden namelijk bevolkt door onder anderePortugezen, Engelsen en Spanjaarden, die de kades van de haven met een levendigebedrijvigheid vulden.Amsterdam deed in die tijd dienst als doorvoerhaven van voornamelijk graan en hout uit deBaltische staten. Daarnaast deed Antwerpen veel zaken met Nederland: zij waren namelijkvan de Nederlandse vloot 67 afhankelijk om hun handelsgoederen te kunnen vervoeren. Door67. Met meer dan 700 schepen in 1565 was het de grootste in Europa38

deze commerciële interactie tussen de twee steden reisden handelaren uit Antwerpenregelmatig naar Amsterdam en visa versa. 68De Nederlandse OpstandHet Nederlandse grondgebied besloeg een groot gedeelte van de hedendaagse Benelux enbehoorde al enkele decennia toe aan het Spaanse koninkrijk. Het regeren van een dergelijkgroot koninkrijk was lastig en om die reden werden de uiterste hoeken van het rijk bestuurddoor Vergaderingen met daarin de lokale edelen. Deze Vergaderingen waren verantwoordingschuldig aan een centrale raad in Brussel.Al vroeg in de regeringsperiode van Philip II ontstonden er spanningen in Nederland over debelastingen en de strikte controle die Spanje erop na hield. Slechte oogsten en een terugval inde handel in verband met de Baltische oorlogen drukten zwaar op de Nederlandse economie.Toen de vrede kwam, rekenden vele lokale edelen op een invloedrijke positie in de centraleraad van Brussel. Philip II passeerde hen echter en dit leidde tot politieke ontevredenheidnaast de economische onvrede die er was.Deze spanningen liepen nog verder op door klopjacht die Philip II begon op de ketterij. Zijnvader had de vervolging van de ketters alleen in de laagste kringen van de maatschappijdoorgevoerd. Philip II bevond ook de Calvinisten in de hoogste kringen van de samenlevingschuldig en legde strenge straffen op, waaronder het verbeurd verklaren van eigendommen enexecutie van de persoon. In 1965 begonnen gemeentelijke raden met het systematischweigeren van veroordeling van ketterij. In deze sfeer van tolerantie begonnen Protestantensteeds openlijker blijk te geven van hun geloof. Dit leidde in 1566 tot de Beeldenstorm en in1567 tot opstanden van gewapende groepen Calvinisten. Als reactie hierop stuurde Spanje dehertog van Alba, die de opstanden met harde hand te lijf ging.De kosten voor de oorlog waren erg hoog en Philip II had bij tijd en wijle moeite om zijnleger op de been te houden. De Spaanse soldaten plunderden de plattelandsstreken en in 1576vielen ze ook de tot dusver loyale stad Antwerpen aan. Dit eindigde in een massaslachting vanongeveer achtduizend mensen. Deze slachting zorgde ervoor dat de zuidelijke provincies zichbij de noordelijke rebellen aansloten. Dit duurde echter niet lang, Alexander Farnese, hertogvan Parma, wist de elites van de zuidelijke provincies weer terug te winnen. Het noordenkreeg hij echter niet onder controle, mede doordat de Maas en de Rijn een natuurlijke barrière68. Gelderblom 200339

vormden waar hij niet overheen kwam. In 1609 werd er uiteindelijk een wapenstilstandgetekend met Spanje, de Verenigde Provinciën waren geboren.Tussen 1585-1680Ook Amsterdam was in eerste instantie geraakt door de Spaanse overheersing, tussen 1567 en1578 vertrokken vele Protestantse handelaren uit Amsterdam. Pas nadat in Mei 1578 deProtestanten de Katholieke regenten dwongen te vertrekken, keerden velen terug. Met dezeterugkeer, keerde ook de handelsgeest terug en al snel bleek Amsterdam een goed alternatiefvoor wat Antwerpen ooit was geweest. De economie groeide en daarmee de werkgelegenheid,Amsterdam werd steeds aantrekkelijker voor immigranten.Deze aantrekkingskracht was gebaseerd op drie punten, de textielnijverheid, detransportmogelijkheden en de distributie van voedselwaren. De campagne van de Hertog vanParma had vele mensen werkzaam in de textielnijverheid gedwongen te vluchten naarHolland. Daarnaast beschikte Nederland over een van de grootste vloten van Europa en er wasdientengevolge veel transport mogelijk. Ten derde was Amsterdam een grootdistributiecentrum van levensmiddelen. Ten tijde van de hoogtijdagen van Antwerpen wasAmsterdam dit al geweest, zij verscheepte aanzienlijke hoeveelheden graan en voedselwarennaar Antwerpen en verder. Ook Duitsland en de Oost-Europese landen haalden uit Asterdamhun graan.De migratiestromen van vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden waren met name vanbelang voor het brengen van netwerken naar Amsterdam. De handelaren die uit Antwerpenwaren gevlucht, namen hun netwerken in Europa met zich mee. Toch was het niet zo dat hetovergrote deel van het Antwerpse kapitaal naar Amsterdam werd vervoerd. Waarschijnlijkeris het dat de handelaren uit de Zuidelijke Nederlanden hun grootste kapitaal verworvenhebben met de handel in Amsterdam. 69In 1590 domineerde Amsterdam de wereldhandel nog niet zo sterk als wat zij zou doen in de16 e eeuw. Er misten nog drie belangrijke elementen: Allereerst was de Europese markt nogniet volledige benut, voornamelijk de Mediterrane streken. Ten tweede was de productie enexport van luxegoederen zoals zijde, leer, juwelen, diamanten, wapens en ammunitie was nogniet sterk ontwikkeld. Ten derde ontbrak de directe import van goederen uit Afrika, Azië enAmerika. 70 In 1596 keerde het eerste Nederlandse schip succesvol terug vanuit India en hierna69. Gelderblom 200370. Gelderblom 200340

werden er herhaaldelijk expedities uitgerust naar andere continenten. In 1602 werd als directgevolg hiervan de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht en in 1621 volgde de WestIndische Compagnie (WIC). Dergelijke organisaties en compagnieën bevorderden desamenwerking tussen handelaren uit de Zuidelijke Nederlanden en handelaren uit deNoordelijke Nederlanden. In deze verbanden was het mogelijk voor de handelaren om samenkapitaal en kennis te investeren in import en export van goederen.Amsterdam is in deze periode zeer sterk gegroeid, van 25.000 à 30.000 inwoners in 1578 tot160.000 à 175.000 halverwege de 16 e eeuw 71 . Hieruit blijkt wel dat Amsterdam een zeer groteaantrekkingkracht had op mensen. Niet alleen zijn er vanuit de Zuidelijke Nederlanden veelmensen naar Amsterdam getrokken vanwege de vrijheid van geloof in het Noorden, maar ookuit Duitsland, Friesland en Denemarken zijn grote aantallen mensen om economische redenennaar Amsterdam getrokken. 72 Het verschil met het in belang afnemende Antwerpen en het inbelang groeiende Amsterdam komt duidelijk naar voren wanneer men kijkt naar het aantalnieuwe burgers per 10 jaar in de verschillende steden. Dit aantal neemt in de periode van1541-1650 in Antwerpen sterk af, terwijl dit in Amsterdam vernegenvoudigd. (zie tabel 1) 73Diamantstad 1700-1900Voor 1845De eerste echte tekenen van de diamantnijverheid in Amsterdam zijn opgetekend in het laatstekwart van de 16 e eeuw. Voor lange tijd werden de diamanten alleen maar gevonden in Indiaen was de aanvoer voornamelijk via Lissabon en Antwerpen. In de 16 e eeuw begonnen deNederlanders zelf ruwe diamanten aan te voeren vanuit India. De V.O.C. haalde in 1636,1642-1643, 1652 en 1668 aanzienlijke hoeveelheden rechtstreeks vanuit India naar Holland.Deze aanvoer versterkte de positie van Amsterdam als diamantstad ten opzichte vanAntwerpen. Na 1668 werd de aanvoer van ruwe diamant uit handen gegeven aan Londen, dediamantbewerking bleef echter te Amsterdam en Antwerpen. Pas in 1726 ontdekte mendiamanten in de Braziliaanse contreien. De Spanjaarden verpachten dit gebied van 1735 tot1771 aan de Hollanders en zodoende verwierf Amsterdam het monopolie op de invoer vanBraziliaanse diamanten. Deze ontwikkeling drong Antwerpen nog verder terug als centrum71. Lesger 200672. Kuijpers 200873. Lesger 200641

van de diamantbewerking, als handelsstad bleef zij echter belangrijk. Parijs diende in dediamanthandel als voornaamste afzetmarkt.Toen de diamanthandel opbloeide, moderniseerde de diamantindustrie. Men sleep in eersteinstantie de diamanten met de hand, maar als snel werden fabrieken gesticht met slijpstenendie aangedreven werden door paarden.1845-1870Al anderhalve eeuw waren de prijzen van de diamanten ongeveer stabiel gebleven, maar sinds1832 liepen de prijzen op. Hieruit valt op te maken dat de vraag naar geslepen diamantenblijkbaar toenam. In 1844 werden er nieuwe diamantvelden ontdekt die nog veel rijker warendan de velden uit 1726. De productie van de ruwe diamant liep op van 12.000 karaat naar200.000 karaat per jaar. Dientengevolge breidde de Amsterdamse diamantslijperindustrie zichsterk uit. 74 In 1845 werd de Diamantslijperij-Maatschappij opgericht, zij werd per directeigenaar van vier paardenfabrieken en in Augustus 1846 werd er een grote stoomfabriekopgericht met 168 molen. In 1847 waren er 452 molens in gebruik in Amsterdam, in 1852was dit aantal opgelopen tot ca. 700 molens. Tot aan 1853 werd de capaciteit volledig benut.De werkgelegenheid in de diamantindustrie was afhankelijk van twee factoren: deaanwezigheid van grondstof en de mogelijkheid van de afzet. 75 Vanaf 1853 werd er vaakweinig en onregelmatig ruw aangevoerd. Vanwege de prijsverhoging kan men aannemen datde afzet tot dan toe altijd goed geweest is. Tijdens de Krimoorlog (1853-1856) was de vraagnaar diamant klein en in de internationale handelscrisis van 1857 wierp ook zijn schaduw opde handel. In 1859 sloot de Diamantslijperij-Maatschappij de deuren van haar oudste fabriek.Tot 1870 fluctueerde de handel in de diamant sterk, maar kwam in de tweede helft van datjaar geheel tot stilstand door de Frans-Duitse oorlog. Pas in juni 1871 waren de fabriekenweer geheel in gebruik, de ‘Kaapse Tijd’ was aangebroken.74. Van Tijn 197475. Van Tijn 197442

1871 – 1888In 1869 werden er in Zuid-Afrika, in het district Griqualand-West bij de Vaalrivier, voor heteerst belangrijke diamantvondsten gedaan. De cijfers die men in tabel 2 kan zien, tonen hoebelangrijk de ruwuitvoer in Zuid-Afrika was. In de tabel is het hoogtepunt van de uitvoer tezien in 1880. De daling die erop volgde, toont dat men meer technische middelen nodig hadom te mijnen en ook dieper moest mijnen. In 1885 steeg de productie weer vanwege hettoepassen van de moderne en kapitaalintensieve productiemethoden. 76De zendingen die uit Afrika kwamen, gaven een enorme opwaartse stuwing aan de handel inde geslepen diamanten in Amsterdam. In deze ‘Kaapse tijd’ waren zowel de aanvoer vangrondstoffen als de afzetmogelijkheden zeer groot. De Amsterdamse diamantindustriefloreerde weer en er was een grote vraag naar diamantslijpers. De winst die ermee behaaltwerd, was echter betrekkelijk klein. Londen had in de voorgaande jaren een groot deel van deruwaanvoer gemonopoliseerd en in Parijs vond de voornaamste verkoop van geslependiamanten plaats. Amsterdam was in feite een soort tussenstation geworden, eenbewerkingsplaats van ruwe diamanten. Daarnaast begon Antwerpen zich sinds 1880 weerlangzaam te ontwikkelen als een stad waarin niet alleen de handel in diamanten plaats vond,maar ook de bewerking. 77 Antwerpen was in eerdere eeuwen het belangrijkste handels- enbewerkingscentrum geweest van Europa en deze traditie werd voortgezet. In Antwerpenwoonden ondernemers met internationale netwerken en een grote kapitaalkracht die debewerkingsindustrie nieuw leven in bliezen. In de jaren die volgden verschoof de bewerkingvan grote stenen naar Antwerpen en richtte Amsterdam zich voornamelijk op de bewerkingvan de zogeheten ‘chips’. Kleine schilvers diamant werden goedkoop ingekocht, waarna debewerkers er briljantjes van maakten en deze met grote winst verkochten.HedenVandaag de dag staat Amsterdam vooral bekend als een toeristische trekpleister. Het ‘redlight district’, de vele coffeeshops en de gezellige grachten hebben een magischeaantrekkingskracht op (buitenlandse) studenten en toeristen. Tijdens nationale feestdagen,zoals Koninginnedag, trekt het Nederlandse volk ook massaal naar de hoofdstad om daar hetfeest te vieren. Hedendaags telt Amsterdam het grootste aantal winkels van Nederland en76. Van Tijn 197477. Van Tijn 197443

ekende namen zoals de Kalverstraat en het Leidseplein zijn terug te vinden in spelletjes alsmonopolie. Amsterdam is nog steeds een multiculturele metropool, op 1 januari 2007 telde destad 175 nationaliteiten. 78 Het is een realistisch beeld dat dit aantal in de komende jaren nogzal stijgen, aangezien Amsterdam nog steeds een aantrekkingskracht heeft op (economische)immigranten. Deze economische immigranten zijn in Amsterdam nog steeds op de juiste plek.De handel in Amsterdam floreert nog steeds, in 2008 was zij een van de zes belangrijkstehandelssteden van Europa. 79 Met ruim 4,5 miljoen toeristen per jaar is Amsterdam de vijfdemeest bezochte stad in Europa. Ook word Amsterdam elk jaar door een kleine 16 miljoendagjesmensen bezocht. Sinds 1916 bezit Amsterdam ook een militaire luchtvaartbasis diesinds 1920 in gebruik is voor lijnvluchten en ook daarmee heeft Amsterdam een plaatsje op dekaart veroverd. 80ConclusieHet ligt voor de hand om te zeggen dat de grootste primaire ontwikkelingen plaatsvonden inde Gouden Eeuw, toch vind er al eerder een belangrijke gebeurtenis plaats die dezeontwikkelingen mogelijk maakte. De Nederlandse Opstand heeft in Holland het klimaatgeschapen waarin een grote tolerantie heerste over godsdienst. Dientengevolge zijn erhandelaren uit Antwerpen, waar kettervervolging was, weggetrokken naar het Noorden.Amsterdam kreeg een mondiale aantrekkingskracht en werd een multiculturele metropoolwaar uitwisseling van goederen en kennis plaats tussen verschillende landen plaats vond.Deze trend zette zij in de 18 e en 19 e eeuw voort met de intensieve handel in ruwe en bewerktediamant en vandaag de dag is zij nog steeds een van de grootste multiculturele metropolenvan Europa. Met haar 175 verschillende identiteiten en vele miljoenen (buitenlandse)bezoekers per jaar vervult zij nog steeds haar rol als uitwisselingsplaats van kennis engoederen.Verboom, S.: coauteur Terpstra, M. 200978. Amsterdam in cijfers 200779. Plan voor de internationale ontwikkeling van Brussel 200880. Informatie over Schiphol 200944

1541-1550 1586-1595 1641-1650Antwerpen 3000 900 900Amsterdam 500 1650 4600Tabel 1 Geschatte aantallen nieuwe burgers per 10 jaar in Antwerpen en Amsterdam, 1541-1650jaar Ruwuitvoer uit Zuid-Afrika (karaat)1870 102.5001871 269.0001872 1.080.0001873 1.100.0001874 1.313.5001875 1.380.0001876 1.513.0001877 1.765.0001878 1.920.0001879 2.110.0001880 3.140.0001881 3.090.0001882 2.660.0001883 2.410.0001884 2.263.7341885 2.439.6311886 3.135.0611887 3.598.9301888 3.841.937Tabel 2 Uitvoer en prijsverloop van Zuidafrikaans ruw 1870-188845

Adamas, heerser der stenen‘Oh Adamas, machtige heerser der stenen,Schenk mij bescherming en overwinning,Behoed mij voor het kwaad en verlicht mijn pad in deze duistere tijden’Zo zal wellicht een gebed hebben geklonken van een Romeinse soldaat ten tijde vooroorlog. Diamanten staan bekend om hun betoverende schoonheid, maar ze zijn meer dan dat.Deze kleine fonkelende steentjes worden vele magische krachten toegedicht. Overal terwereld zijn er mythen en sagen ontstaan rondom deze mysterieuze stenen. Niemand wist waarze vandaan kwamen of waar ze voor dienden, maar iedereen aanbad ze.VerhalenIn mijn zoektocht naar deze verschillende verhalen stuitte ik als eerste op een verklaring uitIndia. De diamanten worden daar ‘varjas’- bliksemflitsen genoemd. Dit verhaal is blijkbaarmeegenomen naar Europa, want in het middeleeuwse Italië komt men deze aanduiding ooktegen. De Italianen waren er van overtuigd dat de diamanten versteende bliksemflitsen waren.De buren in Griekenland dachten er echter anders over. Zij meenden dat de diamanten dewaterlanders van de Goden waren. De filosofen gingen nog een stapje verder en zagen dediamanten als ‘gewone’ mensen die zich ook konden voortplanten. Een verhaal van deIndianen sluit hier op aan, zij zagen namelijk de geesten van overleden voorvaderen terug inde stenen.Misschien is het juist wel vanwege deze verschillende interpretaties van het verschijnseldiamanten, dat er zoveel toepassingsmogelijkheden voor zijn. Zo schijnt de diamant velegeneeskrachtige werkingen te hebben mits ze met goede bedoelingen wordt gebruikt. Eendiamant bemachtigd voor duistere doeleinden, dan wordt zij geladen met negatieve energie enzal ze de eigenaar ongeluk brengen.Positief ingesteld als altijd heb ik mij in eerste instantie geconcentreerd op de positieveeffecten van diamanten. Dit bleken er veel te zijn, omdat ik aanneem dat de meeste van onsgeen Afrikaanse mystieke sjamanen zijn, zal ik de huis- tuin- en keukenmiddeltjesbeschrijven.46

ReinigendVanwege de sterke helderheid zijn diamanten bij uitstek geschikt om water mee te zuiveren,bijkomend voordeel is dat het water daarna ook allerlei heilzame werkingen bezit. Ditgezuiverde water is uiterst simpel te verkrijgen, vul een schaal met water en laat er eendiamant een tijdje in weken. Verwijder de diamant en uw gezuiverde water is klaar.Voor algehele genezing en verbetering van uw lichaamsenergie, legt u een diamant ombeurten op al uw chakra’s. Beeld u hierbij in dat er een goud licht vanuit de diamant uwlichaam instroomt en uw energiestromen reinigt. Ook voor de verzachting van hoofdpijn kuntu een diamant gebruiken. Probeer, wanneer u de pijn merkt, met een diamant op uwkruinchakra te mediteren. Het licht vanuit dit zilveren hemellichaam reinigt uw aura enverminderd de spanning.Als laatste punt voor de reinigende werking is het dragen van een diamant ook zeer geschiktwanneer u de ambitie koestert om te vasten, baden of mediteren. Diamant brengt dan uwemotionele, geestelijke en lichamelijke energie in balans.DromendAls u een diamantensieraad heeft, draag deze dan tijdens het slapen. Wanneer u droomt, zoekdan deze diamand. Zodra u uw sieraad gevonden heeft, wordt u zich bewust dat u droomt enkunt u uw droom sturen. Bovendien zorgt de zuiverende werking van de diamant voor helderedromen. Nog een leuk feitje, wanneer u droomt over diamanten betekend dit naderen succesen je zult helderheid vinden in kwesties die eerst onduidelijk waren.LiefdeDe diamant is het symbool van liefde bij uitstek. Volgens oude overleveringen symboliseertde manier waarop het licht gebroken en ‘gevangen’ wordt in de diamant het eeuwige vuur vande liefde. De diamant wordt om die reden ook gevat in trouw- en verlovingsringen. De dragervan de ring wordt dan tevens beschermd tegen het kwaad. Wanneer een paar elkaar trouwbeloofd met sieraden waarin diamanten gevat zijn, verbinden de diamanten de mannelijke envrouwelijke energieën tot een eenheid. Daarnaast zorgt de diamant voor rust en stabiliteit inhet huwelijk. De heldere kracht van de diamanten zorgt ervoor dat emotionele, mentale enbiologische processen in evenwicht komen.47

OorlogOok in oorlogstijden komen diamanten goed van pas. Zo zorgt het dragen van diamanten voorbescherming en overwinning. Het Griekse woord ‘adamas’ betekent dan ook onoverwinnelijk.Wanneer je diamanten vermaalt en tot poeder verwerkt, is het een vergif. De legende vertelddat Catharina de Medici dit gif gebruikt heeft om François de Guise te vermoorden. Invroeger tijden was men bang voor donder en bliksem, maar ook hier biedt de diamantuitkomst. Voor bescherming tegen donder en bliksem leg je een diamant in elke hoek van jehuis. Mocht dit dan toch niet helemaal goed gaan, en de stroom valt uit, dan geven enkelediamanten licht in het donker.Piëzo-elektrisch:Diamant is piëzo-elektrisch, wat betekent dat het onder druk een elektrische ladingproduceert. Het controleert met grote nauwkeurigheid frequenties. De diamant wordt om diereden ook nog steeds in horloges verwerkt om te garanderen dat ze op tijd lopen.De veelzijdigheid van de diamant komt hierin duidelijk naar voren. Deze verhalen eneigenschappen zijn op verschillende plekken in de wereld ontstaan en met de opkomst van decommunicatie zijn ze verspreid. Door de versmelting van de verschillende verhalen is er eenlegendarisch mystiek ontstaan rondom deze bijzondere stenen. De fascinatie voor de diamantis in de afgelopen jaren sterk gegroeid en nog steeds is het een zeer gewild object. Ondankshet feit dat de diamant als enkele honderden jaren in verkoop is, is de vraag nog steeds groot.Adamas, de heerser der stenen, doet nog altijd zijn invloed gelden.Verboom, S.: coauteur Terpstra, M. 200948

De evolutie van ster tot diamantTycho Brahe nam op de avond van 11 november 1572 als eerste een supernova waar, diehij Nova Stella noemde. Toen deze ster in 1574 weer verdween, stond de wereld op zijnkop. De sterrenhemel werd sinds Aristoteles namelijk als onveranderbaar en eeuwiggezien. 81 Sindsdien is er veel veranderd in de bestudering en de wetenschap rond desterren en het heelal. Van de door Aristoteles veronderstelde eeuwigheid van sterren isweinig overgebleven. Sterren worden geboren en zullen uiteindelijk opbranden ofvergaan. 82 In dit artikel zal gekeken worden naar belangrijke ontwikkelingen enontdekkingen die cruciaal geweest zijn voor het feit dat wij in staat zijn deverdiamantisering van witte dwergen waar te nemen en te verklaren. Technologischeverbeteringen aan lenzen en meetapparatuur zullen hierbij buiten beschouwing gelatenworden.Het beginpunt van de sterrenkunde is moeilijk te bepalen, omdat vele volkeren uit de oudheidaan astronomie of astrologie hebben gedaan. In de oudheid was er nog geen duidelijk verschiltussen sterrenkunde (astronomie) aan de ene kant en sterrenwichelarij (astrologie) aan deandere kant, omdat het kijken naar hemellichamen en het bepalen van de positie in die tijddirect gekoppeld werd aan gebeurtenissen. 83 Het begin van de sterrenkunde waarop onzehuidige wetenschap is gebaseerd is wel bekend en stamt uit het Mesopotamië van ongeveer2000 jaar voor Christus. 84 De Mesopotamische sterrenkunde bestond voornamelijk uit hetberekenen van de posities van de planeten en de posities van de maan en de zon, om aan dehand daarvan een kalender bij te houden. 85 Daarnaast zijn de Mesopotamische sterrenkundigeverantwoordelijk voor de benaming van vele sterrenbeelden. 86Zowel de sterrenbeelden als de rekenmethodes werden door de Griekse beschaving in haarbloeiperiode overgenomen. 87 Zij voegden hieraan hun grote geometrische kennis toe enprobeerden zich een voorstelling te maken van hoe het heelal eruit moest zien. 88 De Griekse81. Poelarends 200782. Mowlawi 199983. Verbunt 200584. Kaler 1992, Verbunt 200585. Verbunt 200586. Kaler 199287. Kaler 1992, Verbunt 200588. Verbunt 200549

filosoof Anaxagoras was daarnaast de eerste wetenschapper die hemellichamen slechtsbeschouwde als fysieke objecten en niet als godheden. Hij is daarmee de eerstewetenschapper die astrologie en astronomie van elkaar heeft losgekoppeld. Hij verklaarde dezonsverduistering van 478 v. Chr. niet als een signaal van de goden, maar als een fysischproces waarbij de maan tussen de zon en aarde kwam te staan (Mackenzie 2008). 89 Verderbeschouwde hij sterren als vlammende stenen, een bewering die door Aristoteles uitgebreidwerd:“[Aristotle] offered a mechanism for the heating of stars by appealing to the"observation" that a lead projectile is melted as a result of its passage throughthe air. Thus, it should be no surprise that stars are so heated.” 90Verder stelde Aristoteles dat alle sterren en hemellichamen voorbij Saturnus onveranderbaaren eeuwig zijn. 91 Deze bewering hield stand tot Brahe’s ontdekking van een supernova in deperiode 1572-1574.Voordat de ontwikkeling van de sterrenkunde tijdens de Renaissance echter verder kan gaan,breekt er een cruciale periode aan waarin Europa niet langer het centrum is van de kennis vanhet heelal. Door de opkomst van het Christendom wordt de wetenschap en dus ook desterrenkunde naar de achtergrond gedrukt. Gelukkig ging de kennis niet geheel verloren, wantvoornamelijk de Arabieren bouwden met wiskundige verbeteringen voort op het Grieksefundament. 92 Via Andalusië, wat in de 14 e eeuw in handen was van de Arabieren, vloeide deastronomische kennis terug Europa in en zorgde hiermee voor de eerste flikkering van deRenaissance. 93Sterrenkundige kennis en technieken zijn in de geschiedenis tot de Renaissance dus bewaardgebleven en verbeterd door een globaliseringproces. In dit proces werd de kennis vanbeschaving tot beschaving doorgegeven en voegde iedere beschaving hier nieuwe kennis aantoe.In de Renaissance leefde de sterrenkunde aan de hand van Copernicus (1473-1543), Brahe(1546-1601), Galileo (1564-1642) en Kepler (1571-1630) op in Europa. Zij hebben allen een89 Mackenzie 200890 Arny 199091 Poelarends 200792 Verbunt 200593 Di Filippo 200950

zeer grote invloed gehad op sterrenkundig gebied, maar de ontdekking van Brahe is voor dezecasus het belangrijkst gebleken. Door Brahe’s ontdekking van een supernova aande hemel werd de ster niet langer als een onveranderbaar, maar als een evoluerend objectgezien. Hij nam namelijk op de avond van 11 november 1572 een ster waar die hij nog nooiteerder gezien had. Deze ster was helderder dan alle andere en hij noemde hem Stella Nova. In1574 was de ster echter weer verdwenen. 94Het duurde na deze ontdekking nog zeer lang voordat men zou kunnen verklaren wat Brahehad waargenomen. De eerste stap in de goede richting was de ontdekking van Albert Einsteinin 1905 dat massa en energie equivalent zijn volgens de wereldberoemde vergelijking E=mc 2 .In de 25 jaar daarna werden de consequenties van deze ontdekking duidelijk: kernfusie alsbron van energie van sterren.In 1929 was Gamow de eerste die opperde dat waterstoffusie de belangrijkste bron vanenergieproductie van een ster was. Na deze doorbraak duurde het nog tot 1938 voordat Betheen Von Weizsacker de theorie van kernfusie uitwerkten tot een werkbaar model. 95De eerste stap in dit kernfusieproces is waterstoffusie. Vervolgens zijn er ook nogfusieprocessen van helium, beryllium, koolstof en zuurstof. Waterstoffusie is met afstand debelangrijkste vorm van kernfusie, omdat het in 77% van energievoorziening van de stervoorziet. 96 Zij begint met de proton-proton reactie waarbij twee protonen fuseren tot eendeuteriumatoom. Een van de protonen verandert hierbij in een neutron onder uitzending vaneen positron. Daarnaast wordt er een neutrino uitgezonden. Het positron annihileert direct meteen elektron, waarbij zeer veel energie vrijkomt in de vorm van gammastraling, welke teberekenen is via Einsteins vergelijking E=mc 2 . 97Vervolgens fuseert het deuteriumatoom met een proton onder uitzending van gammastraling.Het ontstane helium-3 fuseert dan op termijn met een ander helium-3 atoom, waarbij eenhelium-4 atoom en 2 protonen ontstaan. 98 De netto reactie van dit gehele proces is dus: 4protonen 1 helium-4 + 2 neutrino’s + 4 gammastralingEen andere zeer belangrijke ontdekking was het Hertzsprung-Russell diagram uit 1913(Figuur-1). Dit diagram en het achterliggende verband werd onafhankelijk door Hertzsprungen Russell ontdekt. Het meest in het oogspringende verband is het verband tussen absolutevisuele lichtkracht en spectrale klasse. Bij een ster met een hogere spectrale klasse (en dus94. Poelarends 200795. Poelarends 200796. Kaler 199297. Kaler 199298. Kaler 199251

temperatuur) hoort een lagere visuele magnitude (en dus een hogere lichtkracht). Dit is inovereenstemming met de wet van Planck, welke behelst dat een ster met een hogeretemperatuur meer straling uitzendt, en dit verband was dus geen grote verrassing.Er bleek echter nog een band zichtbaar te zijn op het diagram. Deze band toont eentoenemende visuele magnitude naarmate de spectrale klasse afnam en worden reuzengenoemd.In eerste instantie werd de band van rechtsonder naar linksboven (de hoofdreeks) gezien alshet evolutionaire pad van een ster en werden reuzen gezien als jonge sterren. 99Er waren in dat model twee fases van sterevolutie. Eerst krompen gasvormige sterren over dereuzentak waarbij hun temperatuur toenam en daarna werden de sterren vloeibaar door dehoge druk en koelden ze af langs de hoofdreeks. 100Figuur 1: “In Henry NorrisRussell’s original diagram, heplotted stars according to visualabsolute magnitude and spectralclass. The dwarf sequence (nowcalled the main sequence), whichincludes the sun, goes from lowerright to upper left. The giantbranch scatters out toward theupper right. One white dwarf sitsat bottom left.” 101De eerder genoemde ontdekking van Bethe van kernfusie binnen sterren maakte in 1939echter een einde aan deze theorie. Door kernfusie was namelijk te verklaren dat sterren niet99 Arny 1990, Mowlawi 1999100 Arny 1990101. NTHU 200952

per definitie een lineair proces van afkoeling zouden moeten volgen. 102 Kernfusie zorgt ernamelijk voor dat sterren zelf energie kunnen produceren, welke uiteraard op lange termijneindig is, maar in vergelijking met bijvoorbeeld een tot dan toe bekende vorm vanenergieproductie als het verschuiven van elektronen in elektronbanen levert dit in de orde vaneen miljard keer zoveel energie per proton. 103Vervolgens werd de reuzentheorie uitgewerkt door onder andere Chandrasekhar enSchoenberg (1942), die het belang van inhomogeniteit van de ster aantoonde, en Sandag enSchwarzschild (1952), die aantoonden dat het samentrekken van de kern, naarmate meerwaterstof omgezet werd in helium, leidt tot uitzetting van de rest van de ster en dus eenenorme volumetoename, die sterren op de reuzentak karakteriseert. 104 De sterren op dereuzentak blijken dus oude sterren te bevatten en niet zoals eerst verondersteld werd helejonge sterren.Een brandende vraag bleef echter onbeantwoord: wat voor een soort ster representeert heteenzame stipje links onderin het Herzsprung-Russell diagram (Figuur-1)? De metingenwerden vele malen herhaalt om daarmee definitief uit te sluiten dat het een meetfoutbehelsde. 105 Er werden echter steeds meer sterren met vergelijkbare kenmerken gevonden,maar een acceptabele theorie kon pas worden gevormd nadat het gehele evolutionaire spoorvan de lage massa ster bekend was. Het onderstaande diagram geeft deze evolutie grafischweer in een Herzsprung-Russell diagram, welke geldt voor sterren met een zonsmassa kleinerdan 1.4. 106 Deze grenswaarde wordt ook wel de Chandrasekhar-limiet genoemd, naarSubrayaman Chandrasekhar die deze limiet reeds in 1930 bewees. Sterren met een massagroter dan 1.4 zonsmassa zullen na de reusfase een andere evolutionair pad volgen enuitgroeien tot neutronenster, quarkster of een door Brahe waargenomen supernova.Het proces van punt A tot punt D is het eerder beschreven proces van hoofdreeks-ster tot reus.Tijdens het proces van punt D naar punt F, stoot de ster al zijn buitenlagen in zeer complexeprocessen af en blijft in punt F slechts de sterkern over. In deze sterkern is geen kernfusiemeer mogelijk, omdat hij reeds geheel bestaat uit koolstof en zuurstof atomen en detemperatuur niet hoog genoeg is om fusie van dergelijke elementen te laten plaatsvinden. 107Het enige wat hij nog zal doen is afkoelen.102. Arny 1990103. Verbunt 2005104. Arny 1990105. Verbunt 2005106. Chakraborti 2007107. De Angelis, De Cesare, Forlani & Plantania 197453

Figuur 2: Herzsprung-Russeldiagram met de evolutie van een ster van een lage massa ster: van hoofdreeksster tohet witte dwerg stadium. 108In eerste instantie zal de straal van de sterkern als gevolg van deze afkoeling afnemen. Dereden hiervoor is het feit dat de gasdruk als gevolg van de afname in temperatuur daalt,waardoor de ster compacter zal worden om de gasdruk deels te herstellen. 109 Aan de basis vandit proces ligt de algemene gaswet die een samenvoeging is van ontdekkingen door Boyle(1627-1691) en Gay-Lussac (1778-1850). Boyle toonde aan dat de druk maal het volumeconstant is, onder een constante temperatuur. Gay-Lussac voegde hieraan toe dat ook hetvolume gedeeld door de temperatuur constant is onder constante druk.Halverwege punt F en punt G vervalt dit proces echter en koelt de ster verder af meteen constante straal, in figuur 2 is dit te zien door de rechtheid van de lijn naar punt G. De steris hier namelijk volledige gedegenereerd, dit houdt in dat alle elektronen zich in de laagstmogelijke energiebaan bevinden. Hierdoor ontstaat een druk die het krimpen van de ster108. De sterrenhemel voor Nederland en België 2009109. Verbunt 2005, De Angelis, De Cesare, Forlani & Plantania 197454

tegengaat. 110 In een gedegenereerde ster is de gasdruk derhalve alleen van de dichtheid en nietvan de temperatuur afhankelijk. 111 Vanaf dit moment wordt de ster een witte dwerg genoemd.Mestel en Ruderman waren in 1967 de eerste die het verdiamantiseringsproces van de wittedwerg beschreven, welke ongeveer vanaf punt G in figuur 2 intreedt. 112 Deze kristallisatie vankoolstofatomen begint van binnenuit en werkt zich langzaam een weg naar buiten. Dediamantvorming beïnvloedt de witte dwerg op twee manieren. Aan de ene kant komt erlatente warmte bij vrij die het evolutieproces van de witte dwerg vertraagd. Aan de anderekant verandert de specifieke warmtecapaciteit. 113De bekendste verdiamantiseerde witte dwerg is BPM 37093, beter bekend als ‘Lucy’ enbevind zich op 50 lichtjaren van de aarde. De naam ‘Lucy’ is een verwijzing naar de Beatlessong “Lucy in the Sky With Diamonds”. De diamant die zich in deze witte dwerg bevind isvan 10 34 karaat, ter vergelijking, de grootste diamant ooit op aarde gevonden is de 530 karaats‘Star of Africa’. 114 Een op aarde extreem zeldzaam materiaal als diamant is er in het heelaldus in overvloed.De ontwikkeling van de sterrenkunde naar het niveau waarop zelfs diamanten in het binnenstevan sterren ontdekt kunnen worden is een proces geweest van zo’n 4000 jaar met vele crucialeontdekkingen. In de oudheid werd voornamelijk gekeken naar de sterren om voorspellingen tedoen en een kalender bij te houden. De door de Grieken opgebouwde kennis werd in deEuropese Middeleeuwen geconserveerd en geperfectioneerd door de Arabieren, die met dezekennis in de 14 e eeuw voor een eerste flikkering van de Renaissance zorgde. In deRenaissance werden sterren voornamelijk bestudeerd, het duurde dan ook nog tot de 20 e eeuwvoordat werkelijke verklaringen kwamen voor de twinkelende fenomenen. Einsteins bijdrageis ongekend groot geweest, net als de ontdekking van het Hertzsprung-Russell diagram, welkebeide tot op de dag van vandaag standhouden. De witte dwerg bleef lange tijd een ongrijpbaarfenomeen, maar toen het sterevolutie model, door de invloed van vele sterrenkundigen, ookhaar kon verklaren, leidde dit tot de ontdekking van een immense diamant. Helaas zal zijwaarschijnlijk nooit gedolven kunnen worden.Kuling, L.; coauteur Versluis, L. 2009110. De Angelis, De Cesare, Forlani & Plantania 1974111. Verbunt 2005112. Benvenuto en Althaus 1994113. Benvenuto en Althaus 1994114. Cauchi 200455

BibliografieënVersluis, L. Kapitalisme: Beeld- en klassevormingANP (2001)http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article875937.ece/Anglo_American_koopt_diamantreus_De_BeersGeraadpleegd op: 22 – 06 - 2009Goldstone, J.A.Ideology, cultural frameworks, and the process of revolutionTheory and society, Volume: 20, Issue: 4 (August 1, 1991), pp: 405-453Garrett, P.Marx and `Modernization': Reading Capital as Social Critique and Inspiration for SocialWork Resistance to NeoliberalizationJournal of social work, Volume: 9, Issue: 2 (April 2009), pp: 199-221Geertuyen, G. van,Korts schets van de geschiedenis van Zuid-Afrikahttp://cas1.elis.rug.ac.be/avrug/za0102.htmGeraadpleegd op: 09 – 06 – 2009Hay, C.Rock Steady! Hip-Hop Polishes Image Of Diamonds.Billboard, Volume: 116, Issue: 34 (August 21, 2004), pp: p44, 2pKlare, M. T.The New World War.Progressive, Volume: 54, Issue: 11 (November 1, 1990), pp: p14, 3pNatan, S.Consumerism as a Civilizing Process: Israel and Judaism in the Second Age of ModernityInternational journal of politics, culture, and society, Volume: 14, Issue: 2 (Winter 2000), pp:297-314Scott, M.Edward Said’s OrientalismEssays in criticism, Volume: 58, Issue: 1 (January 1, 2008), pp: 64Snyder, B.DeBeers diamonds beckon to younger female audience.Advertising age, Volume: 70, Issue: 15 (April 5, 1999), pp: p8, 2/5pSylvain, R.Disorderly development: Globalization and the idea of "culture" in the KalahariAmerican ethnologist, Volume: 32, Issue: 3 (August 1, 2005), pp: p354, 17p56

Van Dale (2005)http://www.onzetaal.nl/advies/derdewereld.phpGeraadpleegd op: 09 – 06 – 2009Terpstra, M. Een wereld vol diamantenhttp://wwws.nl.warnerbros.com/blooddiamond/Sierra Leone's agony. (cover story)Economist; 05/13/2000, Vol. 355 Issue 8170, p45-46, 2p, 1 bwUnder-age killersEconomist; 12/12/98, Vol. 349 Issue 8098, p46-46, 1/2p, 1 bwSIERRA LEONE: HUMAN RIGHTS WATCH DETAILS SEXUAL ATROCITIES INCIVIL WARWomen's International Network News; Spring2003, Vol. 29 Issue 2, p53, 1/2pKorieh, C.J.African Ethnicity as Mirage? Historicizing the Essence of the Igbo in Africa and the AtlanticDiaspora.Dialectical Anthropology (2006) 30:91 -118Lujala, P. & Gleditsch, N.P. & Gilmore, E.A Diamond Curse?: Civil War and Lootable ResourceJournal of Conflict Resolution 2005; 49; 538 -562Lumbamba, J.-B.Modern Day Slaves: the living and working conditions of the informal diamond diggers of thetown of Mbujimayi.Briefing Paper 2007. Ground WorkOrogun, P.“Blood Diamonds” and Africa’s Armed Conflicts in the Post-Cold War Era,World Affairs; winter 2004, vol. 166 issue 3, p 151-161, 11pWalt, V.Diamonds Aren’t Forever.Fortune; 12/11/2006, vol. 154 Issue 12, p 86-92, 6pSchaik, N. vanDiamanten als God, het Licht en de kern van de PersoonlijkheidAldridge, A.Religion in the Contemporary World, (2007).Fletcher, J.H.Religious pluralism in an era of globalization: the making of modern religious identityTheological Studies, Vol. 69 Issue 2. June (2008).57

Huntington, S.Clash of Civilizations and the Remaking of World Order (1996).Kooke, S.In de Trouw 27 oktober 2008. Smakeloos en succesvol.http://www.trouw.nl/achtergrond/deverdieping/article1886877.ece/Smakeloos_en_succesvol.html.ece?all=trueSmart, N.Religion and GlobalizationRevision: Vol. 22, Issue 2. (1999).Tieleman, (2009).Gastcollege cursus Globalisering, Godsdienstwetenschappen.Timmer, M.Van Anima tot Zeus: encyclopedie van begrippen uit mythologie, religie (2001)Lemniscaat Publishers.Wuthnow, R.America and the Challenges of Religious Diversity, (2005).Velde, N. van derBlame the Industry:Barron, L.M. & Barron, B.J. & Mernagh, T.P. & Birch, W.D.Ultrahigh pressure macro diamonds from Copeton (New South Wales, Australia), based onRaman spectroscopy of inclusions. (2008).Ore geology reviews, Volume: 34, Issue: 1-2 (September 2008), pp: 76-86Downes, P. J. & Bevan, A.Diamonds in Western Australia. (2007).W. R. Rocks and minerals, Volume: 82, Issue: 1 (January 1, 2007), pp: p66, 8pGriffiths, I.L.L.The Atlas of African Affairs 2 nd ed. Routledge, LondonJones, K. & Passas, N.Commodities and Terrorist Financing: Focus on Diamonds. (2006)European journal on criminal policy and research, Volume: 12, Issue: 1 (March 1, 2006), pp:1-33Maconachie, R. & Binns, T.Beyond the resource curse? Diamond mining, development and post-conflict reconstruction inSierra Leone. (2007)Resources policy, Volume: 32, Issue: 3 (September 2007), pp: 104-115Meij, R. van derNooit meer graven rond Kimberley. (2005).58

Volkskranthttp://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article553871.ece/Nooit_meer_graven_rond_KimberleyMonastersky, R.Stemming the Flow of Blood Diamonds. (2002)Chronicle of higher education, Volume: 48, Issue: 44 (July 12, 2002), pp: pA18, 2pNsingo, E. & Dhondt, P.Crisis doet diamanten glans verliezen in Botswana (2009)International Press servicehttp://www.ipsnews.be/index.php?id=35&no_cache=0&tx_uwnews_pi4%5Bart_id%5D=24364Porter, M. E.The competitive advantage of nations: With a new introductionFree press. (1998).PalgraveRutsch, H.Diamonds Are the Heart of the Matter. (2000)UN chronicle, Volume: 37, Issue: 2 (June 1, 2000), pp: p47, 4pVerburg, P.Diamonds ain't forever. (2000).Canadian business, Volume: 73, Issue: 21 (November 13, 2000), pp: p54, 5pWarhurst, A.The Other Diamond Story. (2006)Business week online, Volume: 0, (December 11, 2006), pp: p29, 1pwww.mining-technology.com.Argyle Diamond Mine, Kimberley, Australia, (2005)http://www.mining-technology.com/projects/argyle/specs.htmlVelde, N. van der Status als productMeredith, R. 2005.Wedded to the west.Forbes, Volume: 175, Issue: 6 (March 28, 2005), pp: p77, 2pVerburg, P. 2000.Diamonds ain't forever.Canadian business, Volume: 73, Issue: 21 (November 13, 2000), pp: p54, 5pVerboom, S. Amsterdam, Stad van vreemdelingenAmsterdam in cijfers (2007)http://www.os.amsterdam.nl/publicaties/amsterdamincijfers/59

Geraadpleegd op: 17 – 06 - 2009Gelderblom, O. C.From Antwerp to Amsterdam The contribution of Merhants from the Southern Netherlands tothe commercial Expansion of Amsterdam (c.1540-1609) (2003)Review: a journal of the Fernand Braudel Center for the Study of Economics, HistoricalSystems, and CivilizationsInformatie over Schiphol (2009)http://www.schiphol.nl/Omgeving/SchipholJunior/InformatieOverSchiphol/WanneerLanddeHetEersteVliegtuigOpSchiphol.htmGeraadpleegd op: 17 – 06 - 2009Kuijpers, E.Wanhoopsmigratie Of wat tienduizenden migraten in de zeventiende eeuw naar Amsterdambracht (2008)Leidschrift, jaargang 23, nummer 2Lesger, C.M.Migrantenstromen en economische ontwikkeling in vroegmoderne steden. Nieuwe burgers inAmsterdam en Antwerpen 1541-1655 (2006)Plan voor de internationale ontwikkeling van Brussel (2008)http://www.demainbruxelles.be/nl/news/detail/id/6Geraadpleegd op: 17 – 06 - 2009Tijn, T. van,Geschiedenis van de Amsterdamse diamanthandel en –nijverheid, 1845-1897 (1974)Tijdschrift van geschiedenis, jaargang 87, nummer 2Kuling, L.De evolutie van ster tot diamantArny, T.The Star Makers: A History of the Theories of Stellar Structure and EvolutionVistas in Astronomy, 33 211-233 (1990)Benvenuto, O. & Althaus, L.White dwarf evolution and crystallizationAstrophysics and Space Science, 234 11-25 (1995)Cauchi, S.Biggest diamond out of this world (2004)http://www.theage.com.au/articles/2004/02/17/1076779973101.htmlGeraadpleegd op: 20 – 06 – 2009Chakraborti, S.Mass radius scaling near the Chandrasekhar Limit(2007)60

De Angelis U., De Cesare L., Forlani A. & Plantania G.Evolution of central stars of planetary nebulae towards the crystalling white dwarf stageAstrophysics and Space Science, 27 217-225 (1974)Di FilippoReview of Aladdin's Lamp: How Greek Science Came to Europe Through the Islamic World(2009)http://search.barnesandnoble.com/Aladdins-Lamp/John-Freely/e/9780307265340#TABSGeraadpleegd op: 02 – 06 – 2009Kaler, J.StarsNew York: Scientific American Library (1992)Mackenzie, D.The man who explained eclipsesNew scientist, 198 50-51 (2008)Mowlavi, N.Stellar evolution in real time: single star evolutionNew Astromony Reviews, 43 389-402 (1999)Poelarends, A.Stellar Evolution on the borderline of white dwarf and neutron star formationUniversiteit Utrecht (2007)Verbunt, F.Het leven van sterrenUtrecht: Epsilon Uitgaven (2005)Figuur 1: afkomstig van NTHUhttp://crab0.astr.nthu.edu.tw/~hchang/ga1/f1903-HR0.JPGGeraadpleegd op: 14 – 06 – 2009Figuur 2: afkomstig van ‘De sterrenhemel voor Nederland en België’http://hemel.waarnemen.com/Informatie/Sterren/images/0.5Mo_a.pngGeraadpleegd op: 14 – 06 – 200961

ColofonTelefoon: 030 3845394Email: redactie@diamanten.vriendofvijand.nlContactadres: Beverstraat 46 3513 AR, UtrechtHoofdredactie:L. KulingL. VersluisRedacteuren:L. KulingM. TerpstraN. van SchaikN. van der VeldeS. VerboomL. VersluisAbonnementen:Abonnementen op het maandblad Diamanten, Vriend of Vijand kunnen op elk gewenst tijdstipingaan. Opgave schriftelijk of telefonisch 030 2947394 (op werkdagen tussen 8.30 en 17.00uur) Abonnementen lopen automatisch door, tenzij 30 dagen voor de vervaldatum wordtopgezegd. Adreswijziging: drie weken van tevoren schriftelijk doorgeven.Prijzen:Jaarabonnement Nederland € 183,00 (of €105,00 voor een halfjaarabonnement) Rabobank teUtrecht, rekeningnummer 33.56.46.764 t.n.v. Diamanten, Vriend of Vijand. JaarabonnementBelgië €235,42. Overige landen op aanvraag.Nabestellingen:Exemplaren van deze editie (€8,25 per nummer, exclusief verzendkosten) telefonischbestellen (tussen 8.30 en 17.00 uur) of via e-mail: klantenservice@diamantenvriendofvijand.nl©2009 Diamanten, Vriend of Vijand bvHet is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van Diamanten, Vriend ofVijand, door Diamanten, Vriend of Vijand gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeeltendaarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of teverveelvoudigen.62