Aanval op schooluitval in Limburg

DESKUNDIGHEIDS-BEVORDERINGCOLUMNBASPROJECTHEERLENVERZUIMPROTOCOL2233AANVAL OP SCHOOLUITVALEVEN VOORSTELLEN...IN LIMBURGEerste jaargang, nr. 1 - september 2010Voor u ligt de eerste editie van de ‘Aanval op Schooluitval’-krantLimburg. In deze uitgave treft u artikelen aandie een beeld geven van de ervaringen met verschillendeprojecten in het kader van ‘Aanval op Schooluitval’ inLimburg. Wij willen graag deze ervaringen met u delen.Te veel jongeren ondervinden problemen in hun leerloopbaan,waardoor ze te vroeg stoppen met hun opleidingen geen startkwalificatie halen. Achter elke VoortijdigSchoolverlater (VSV-er) gaat een levensverhaal schuil endé VSV-er bestaat niet. Daarom is een brede persoonsgerichteaanpak nodig.Om een grote groep jongeren in Nederland een beteretoekomst te geven, hebben de minister en staatssecretarisvan OCW de aanval op schooluitval ingezet: in heteerste halfjaar van 2008 zijn in alle 39 RMC-regio’s (RMC:Regionaal Meld- en Coördinatiefunctie) convenantenafgesloten met contactgemeenten en onderwijsinstellingenin het voortgezet onderwijs en het middelbaarberoepsonderwijs. Het doel is in de periode schooljaar2007-2008 tot en met schooljaar 2010-2011 een reductievan 40% van het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaterste realiseren ten opzichte van het aantal voortijdigschoolverlaters in het schooljaar 2005-2006. Het accentligt op de preventie van voortijdig schoolverlaten.Voor de uitvoering van de convenanten ontvangen de onderwijsinstellingeneen prestatiesubsidie van € 2.500,-voor elke voortijdige schoolverlater minder.Als extra stimulans om de convenantafspraken te halenstelt het ministerie van OCW aanvullende subsidiebeschikbaar voor regionale onderwijsprogramma’s.Net als de convenanten is de subsidie voor onderwijsprogramma’sgericht op vermindering van het aantalnieuwe voortijdig schoolverlaters in een RMC-regio. Hetis nadrukkelijk de bedoeling dat de maatregelen uit deonderwijsprogramma’s worden ingebed in het onderwijsproces,zodat ook op de lange termijn voortijdig schoolverlatenwordt voorkomen.Daarnaast krijgen scholen voor (voorbereidend) middelbaarberoepsonderwijs subsidie voor de zogeheten‘plusvoorzieningen’.Met deze bijzondere combinatie van onderwijs, zorg enarbeidstoeleiding wordt voorkomen dat overbelaste jongerende aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarktmislopen. Jongeren die vanwege een opeenstapeling vanproblemen een groot risico lopen op maatschappelijkeuitval kunnen rekenen op extra ondersteuning. Hun problemenreiken veel verder dan het onderwijs. Voor dezegroep jongeren worden nu extra maatregelen getroffen.Om het een en ander gecoördineerd te laten verlopenhebben de onderwijsinstellingen in Limburg StichtingLVO aangewezen om namens hen op te treden als contactbestuur.Het contactbestuur heeft in ieder geval tottaak; het informeren van alle onderwijsinstellingen, hetaanvragen en ontvangen van de subsidies en het onderhoudenvan de contacten met de gemeenten.Nu een aantal projecten in een ver gevorderd stadium isen halverwege het resultaat ruim 25% minder VSV-ersin Limburg is, treedt de volgende fase aan en die heeftbetrekking op de volgende vragen; welke maatregelenhebben het meeste effect en waarom?Daarom zal Stichting LVO– in de rol van contactbestuurtothet einde van de convenantperiode zich vooral richtenop evaluatie & onderzoek, kennisdeling en borging vanmaatregelen en resultaten.Ik hoop dat deze eerste Limburgse ‘Aanval op Schooluitval’-kranteen eerste stap daartoe is.Veel leesplezier!Namens de convenantpartners in Limburg,Wiel CalsProjectleider VSV en PlusvoorzieningenLEEUWENBORGH LAAT VMBO-T LEERLINGEN PROEVENVAN HUN TOEKOMSTIGE OPLEIDINGVierdejaars vmbo-t leerlingen Ghislaine Thimister, Mark Korsten en Mike Maes,Marjo Krischer, Ingrid van Dokkum en Hans Nelissen.Een verkeerde studiekeuze vergroothet risico op voortijdig schoolverlaten.Wat de studiekeuze voor vmbo-t leerlingenin het bijzonder lastig maakt, isdat zij vaak onvoldoende zicht hebbenop de beroepspraktijk. Sinds vorig jaarvolgen alle vmbo-t leerlingen in Maastrichtdaarom een speciaal programmaop Leeuwenborgh. In het kader van hetsectorwerkstuk kunnen ze zo zelf hunbeoogde beroepskeuze ontdekken én ervarenof de opleiding zelf wel aansluit bijhun verwachtingspatroon. Mike, Mark enGhislaine liepen tien woensdagmiddagenrond op Leeuwenborgh en beamen:het opent je ogen.Mike Maes“Ik heb de havo nét niet gehaald. In hetvierde jaar vmbo-t stond ik voor de keuze:economie, techniek of terug naar de havo?Uiteindelijk wil ik technische bedrijfskundegaan doen, maar die opleiding bestaatniet op het mbo. Tijdens de tien weken opLeeuwenborgh heb ik verschillende technischeonderdelen bekeken en besloten:ik ga elektrotechniek doen. Als ik datbeheers kan ik me straks beter inleven,mijn praktijkervaring zal me helpen bij dehbo-studie technische bedrijfskunde. Deeconomische vakken leer ik straks wel.”Mark Korsten“Toen ik begon met het vmbo wist ik helemaalniet wat ik daarna wilde doen. Iktwijfelde tussen techniek en detailhandel.Na mijn stage in een sportwinkel wist ikdat de detailhandel niets voor me is. OpLeeuwenborgh heb ik verschillende technischeonderdelen bekeken. Dat vond ikheel leuk. We kregen een fotospeurtochtbij elektrotechniek en mochten met LEDseen ster maken, bij werktuigbouwkundemochten we aan de draaibank meewerken.Zo ervaar je wat het werk inhoudten hoe de opleiding in elkaar steekt. Inmiddelsweet ik wat ik wil gaan doen: eenlaboratoriumstudie aan het hbo. Het mbozie ik echt als een tussenstap.”Ghislaine Thimister“Mijn moeder is secretaresse en ik hebbij haar op de zaak vaak rondgelopen enmeegeholpen. Ik weet dus wat het werkin de praktijk inhoudt. Toch heb ik ervoorgekozen om me op Leeuwenborgh in desecretaresseopleiding te verdiepen. Inhet begin vond ik het niet zo goed gaan.Het was ook erg wennen om op zo'n groteschool te zijn. Later mochten we meerzelf doen, informatie zoeken, een powerpointpresentatiemaken… De tien wekenwaren om voordat ik het in de gaten had.Meteen daarna had ik vakantie en toenbegon mijn stage. Bij mijn tante, die secretaresseis bij het AzM. Inmiddels weetik zeker: dit is het werk dat ik wil.”Komend jaar ook in de Westelijke MijnstreekDe samenwerking tussen vo-scholen enLeeuwenborgh is in Maastricht een succes.Marjo Krischer, medewerker informatievoorzieningLeeuwenborgh Opleidingen:“Afgelopen jaar zijn 53 van de 246leerlingen na het programma tot een anderestudiekeuze gekomen.” Hans Nelissen,docent Duits en LO op het BonnefantenCollege in Maastricht vult aan: “Veelvan deze leerlingen waren anders pastijdens het eerste jaar tot de ontdekkinggekomen dat de opleiding niet aansluit bijhun verwachtingspatroon. Met alle mogelijkegevolgen van dien.” Ingrid van Dokkum,docent Nederlands op SG Groenewaldin Stein: “In het kader van de aanvalop de uitval is in Maastricht een geweldigresultaat behaald. Reden genoeg om ditjaar ook de vmbo-t leerlingen in de WestelijkeMijnstreek te laten rondkijken bijLeeuwenborgh.” Marjo Krischer: “Ook hetStella Maris College in Valkenburg doetmee en dit jaar sluiten het Citaverde Collegeen het Arcus College zich eveneensaan bij dit project. Om het probleem vanvoortijdig schoolverlaten aan te pakken,kijken we nadrukkelijk over de grenzenvan de eigen organisatie heen.”

COMMUNICERENMETOVERBELASTEJONGEREN,HOE DOE JEDAT EIGENLIJK?Susan Eggels is als trainer en coach verbondenaan het Centrum voor Co-actieveCommunicatie. In het kader van de Plusvoorzieningenis ze momenteel betrokkenbij een deskundigheidsbevorderingprojectin RMC regio 38. We stellen haarvier pittige vragen.Deskundigheidsbevordering voor docenten?De Plusvoorzieningen moeten tochextra ondersteuning bieden aan overbelastejongeren?Klopt, tijdens een grote vsv-bijeenkomstmet vertegenwoordigers van scholen, gemeentenén leerlingen is vorig jaar gekekenwat nodig is om meer jongeren meteen startkwalificatie van school te latengaan. De aanwezigen waren opvallendeensgezind: op het gebied van professionaliseringvan docenten valt nog veel tewinnen.Zijn docenten niet professioneel genoeg?Integendeel, er is heel veel kennis en ervaringaanwezig! Onze taak is juist omdie kwaliteiten naar boven te halen endaar waar mogelijk aan te scherpen. Ophele specifieke terreinen geven docentenzelf aan: hierin willen we onszelf verderontwikkelen. Bij havo- en vwo-docentengaat het met name om contact maken,vertrouwen winnen, motiveren en verantwoordelijkheidop de juiste plek leggen.Bij (v)mbo-docenten gaat de aandachtvooral uit naar signalerings- en overdrachtscompetenties;hoe kan ik vroegtijdigsignaleren dat het mis dreigt te gaan,hoe handel ik dan naar de leerling en wiekan ik in zo’n geval intern en extern inschakelen?Als communicatiespecialist, wat zijn injouw ogen veelgemaakte fouten in decommunicatie met jongeren?Docenten zijn zich er niet altijd van bewustmet welke vooronderstelling ze naarjongeren kijken. Een grote valkuil in hetcontact met jongeren is dat er teveel voorhen wordt gedacht. Er worden te vaak oplossingenaangedragen, zonder echt teonderzoeken wat de beleving en ideeënvan de jongeren zelf zijn. Vaak hebbendocenten de beste bedoelingen, in depraktijk haken jongeren alleen snel af alsze het gevoel hebben dat er meer over oftegen hen dan mét hen gepraat wordt. Ditgeldt met name voor leerlingen die methet hoofd bij hun eigen zorgen en problemenzitten.Luisteren, praten… dat vraagt om eenpositieve sfeer en die is soms ver te zoeken!Natuurlijk komt het geregeld voor dat erweerstand of emoties in de lucht hangen.Het is juist de kunst om dit om te buigennaar een constructieve sfeer. Luisteren ishier een van de krachtigste instrumentenvoor. Het is tegelijkertijd ook een vande meest onderschatte vaardigheden.Docenten en mentoren die bereid zijn tereflecteren op hun eigen doen en laten,staan vaak versteld van de positieve invloeddie ze kunnen uitoefenen door hungesprekken met leerlingen anders in terichten. Op motivatie, op gedrag, op resultaat.Het zal geen verrassing zijn datdiezelfde docenten uiteindelijk ook vooreen overbelaste leerling het verschil kunnenmaken tussen het wel of niet halenvan een startkwalificatie.WIST U DAT...▪ Limburg in schooljaar 2008-2009 bijna 3000 nieuweVSV-ers had?▪ Een verkeerde opleidingskeuze voor 27 % van de VSVersde belangrijkste reden voor uitval is?▪ 25 % van de uitvallers op vmbo niet doorleert omdat ze‘geen zin meer hebben in school’?▪ Meer dan de helft van alle VSV-ers wel eens had gespijbeld?▪ 3 op de 10 VSV-ers geen betaald werk vinden?▪ 66% van de schoolverlaters uit het mbo, zonder startkwalificatie,in het schooljaar 2007-2008 een baan heeftop 1 oktober 2008?▪ Autochtonen die het mbo verlaten zonder startkwalificatieeen grotere kans hebben op het vinden van eenbaan dan allochtonen?▪ 72% van de autochtone VSV-ers in het mbo een baanheeft?▪ Onder allochtonen dit percentage ‘slechts’ op 55% ligt?▪ Intensieve begeleiding van leerlingen een zeer effectiefmiddel tegen VSV is.?AANTAL NIEUWE VOORTIJDIG SCHOOLVERLATERSREGIO 39 | GEWEST LIMBURG-ZUIDTotaal aantal onderwijsdeelnemers en aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 ambitie 09/10Totaal 46.430 46.167 45.523 44.264VSV'ers 2.206 2.076 2.018 1.790 1.5442005/20062006/20072007/20082008/2009ambitie 09/10REGIO 38 | GEWEST NOORD-LIMBURGTotaal aantal onderwijsdeelnemers en aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 ambitie 09/10Totaal 38.288 38.604 38.533 38.266VSV'ers 1.391 1.247 1.192 1.111 9742005/20062006/20072007/20082008/2009ambitie 09/10legenda VO MBOCOLUMNWe zijn goed op weg!Elke jongere is uniek en verdient kansen.Bij de één loopt het op rolletjes, dewind in de rug. Maar zijn klasgenootheeft het lastig vanwege thuissituatie,kringen waarin hij verkeert of eigenschappendie hij of zij heeft meegekregenof ontwikkeld. Elke jongere is unieken verdient daarom aandacht op maat.We zien graag dat ze groeien naar levenen werk dat voldoening geeft, waarin zehun kwaliteiten kunnen benutten.In 2008 hebben de scholen en de gemeentenin Noord- en Midden-Limburgeen ambitieuze afspraak gemaakt; inZuid-Limburg eveneens. Voor ogenstaat een vermindering van 40% van het aantal voortijdig schoolverlaters in een periodevan vier jaar. We zijn nu twee jaar verder en al meer dan de helft van de doelstellingis gerealiseerd. Landelijk bezien zitten we bij de besten. En met ‘we’ bedoelik dan de lezers van deze krant. Want het is te danken aan úw inzet dat steeds meerjongeren hun kansen verzilveren. U spant zich dagelijks in om stappen verder tekomen en problemen te overwinnen. Ik heb daar grote waardering voor.Maar we zijn er nog niet. Succesvolle werkwijzen en projecten kunnen worden verdiepten breder worden ingebed. Daarbij is een soepele samenwerking tussen allepartners een must. Het is niet nodig om steeds iets nieuws te bedenken. Beter isom voort te bouwen op hetgeen van waarde is gebleken.De rol van de gemeenten is ondermeer gericht op leerplicht en RMC. Om die takengoed uit te kunnen voeren is tijdige melding van verzuim essentieel – inmiddelsbestaan hierover goede afspraken tussen gemeenten en scholen. En tegenwoordigmoet dat via het digitaal verzuimloket; daar rekenen we ook op.We zien uit naar een goede samenwerking in het nieuwe schooljaar, waarbij westeeds voor ogen houden waar het in de kern om gaat: de toekomst van de jongeren.Bij alles moeten we ons afvragen: helpt dit de jongere verder?R.L.J. TestrooteWethouder sociale infrastructuur, openbare werken en sport, gemeente Venlo.

VSV-MAKELAAR CENTRALE SPIL IN AANVALOP DE UITVALBinnen Onderwijsgemeenschap Venlo& Omstreken (OGVO) is sinds september2009 een VSV-makelaar actief. Eénpersoon die zich binnen het voortgezetonderwijs inzet voor leerlingen die dreigenuit te vallen. Met succes. Afgelopenschooljaar zijn mede dankzij de VSV-makelaar40 risicoleerlingen voor het onderwijsbehouden of in een maatwerktrajectgestroomd. Inmiddels worden deontwikkelingen rond de VSV-makelaarmet veel interesse gevolgd, in Limburgen daarbuiten.Van pionier tot vaste waardeHet pilotproject VSV-makelaar begon metde zoektocht naar iemand die voor 0,6 ftehet voortijdig schoolverlaten op het Blariacumcollege,College Den Hulster enValuascollege in Venlo wilde gaan aanpakken.Uit 54 sollicitanten werd docentmetaaltechniek Wilbert Hendriks gekozen.Naar eigen zeggen omdat hij ‘zijnhart had laten spreken’. Meer kon hij ookniet doen, want een zoektocht op internetmaakte al snel duidelijk dat deze functiein Nederland nog niet bestond. Natuurlijk,er zijn veel initiatieven om voortijdigschoolverlaten te voorkomen, maar omdaar één centraal persoon op te zetten,dat is uniek. Inmiddels is Wilbert een bekendgezicht in de regio en is de samenwerkingmet het servicecentrum GildeOpleidingen, GPO, Bureau Jeugdzorg,RMC/leerplicht, Bovenschoolse Zorgvoorziening,ZAT teams en teams (BBL KaderGT) prima. Wilbert: “De wisselwerking inde keten is voor mij als VSV-makelaar vancruciaal belang. De jongeren die dreigenuit te vallen hebben één ding gemeen: zepassen op het moment dat ze bij mij inbeeld komen even niet in de structuurvan het reguliere onderwijs. Alleen eenindividuele oplossing in de vorm van eenmaatwerktraject kan een uitweg bieden.Dankzij goede afspraken met de ketenpartnersheb ik daar inmiddels verschillendemogelijkheden voor. Het afgelopenjaar ben ik pionierend te werk gegaanen heb ik alle lijnen uitgezet. De laatstemaanden merk ik dat de VSV-makelaarecht een begrip is geworden. Aanvankelijkwas ik degene die contact zocht meteen leerplichtconsulent van het RMC,wanneer het mis dreigde te gaan met eenjongere. Tegenwoordig wordt de weg ookandersom bewandeld: een leerplichtconsulentdie vastloopt vraagt, aan mij welkopleidingsperspectief ik een jongere kanbieden.”SERIEUS GOEDE JONGERENCOMMUNICATIE VAN KRACHT 12Kracht 12 is een communicatieconceptbureau uit Maastricht,gespecialiseerd in de doelgroep kinderen en jongeren (6-25jaar). We spreken drijvende kracht en eigenaar RobbertSmeets (39) over jongerencommunicatie. “Als je Hyves, Facebooken Twitter behandelt als traditionele media is je afbreukrisicoonder jongeren levensgroot.”Strategisch-conceptuele aanpak, wat is dat?Jongeren zoeken de informatieovervloed zelf heel actief op, getuigehet aantal accounts op Hyves (9,5 miljoen accounts eindvorig jaar), de tijd die ze doorbrengen op internet en socialenetwerken (gemiddeld 2 uur per dag), de hoeveelheid sms’jesdie ze sturen (soms wel 75 per dag), de manier waarop ze naarnieuws zoeken op internet en hoe internet is ingebed in hundagelijks leven. Robbert: “Opdrachtgevers denken bij communicatiemet jongeren vaak meteen in middelen: “We willenop YouTube” of “Kunnen we niet iets met Twitter?”. De keuzevoor een medium dat populair is bij jongeren, is echter zekergeen garantie voor communicatiesucces. Daar is nog altijd eengoed concept, oftewel een doordacht idee, voor nodig. Zeker bijjongeren. Sterker nog, zomaar ‘tweets’ gaan versturen, zondervisie, kan meer kwaad doen dan goed. Daarom kiezen we altijdvoor een strategisch-conceptuele aanpak. Daarbij stellenwe vooraf samen met de opdrachtgever vast: wat je wil communiceren,met welk doel, met wie, en het allerbelangrijkste,met welke centraal idee. De beste middelen volgen dan vanzelf.Soms is het echt even schrikken als een ouderwetse flyer in demediamix opduikt.”Mede mogelijk gemaakt door:Focus op startkwalificatieVoor de VSV-makelaar als spil binnen hetvoortgezet onderwijs zijn de contactenmet het primair onderwijs en het vervolgonderwijsvan groot belang. Wilbert: “Eris een warme overdracht vanuit de zorgteamsin het basisonderwijs, zodat risicoleerlingenin beeld zijn vanaf de dag datze aan het voortgezet onderwijs beginnen.Daarnaast ligt mijn focus vooral opeen goede aansluiting op het vervolgonderwijs.In het eerste jaar van de pilot hebik me gericht op het vmbo en de belangrijkstembo-instelling in onze regio, GildeOpleidingen. Samen hebben we hetzelfdedoel: leerlingen minimaal aan een startkwalificatiehelpen, dus minstens eendiploma op mbo niveau 2. Gilde Opleidingenheeft hiervoor een eigen servicecentrumingericht en daarnaast is de GildePraktijk Opleiding (GPO) een fantastischinstrument. Dit is een opleiding op niveau1, waar leerlingen het hele jaar kunneninstromen. Hier wordt niet alleen gewerktaan kennis en vaardigheden, maar ookaan de persoon zelf. Wanneer we zien dathet voor een van onze vmbo-leerlingenheel lastig zal zijn om zijn diploma bij onste halen, kunnen we ervoor kiezen hemniet nog maanden te laten aanmodderen,maar eventueel direct te laten doorstromennaar GPO. Hier krijgt hij veel gerichtere,individuele begeleiding en bovendienis hij uit de setting waarin hij nietgoed gedijt. Vanzelfsprekend kijken wein eerste instantie wat we kunnen doenom iemand wél aan zijn vmbo-diploma tehelpen. Bijvoorbeeld met behulp van debovenschoolse zorgvoorziening. Iemandblijft dan wel gewoon bij ons ingeschreven,maar volgt zijn AVO-vakken in eenklein groepje bovenschools. Zo kunnenwe met persoonlijke begeleiding, samenmet de leerling toewerken naar het diploma.”ToekomstperspectiefDe pilot duurt nog tot 2011. Hoe ziet deVSV-makelaar zijn toekomst? Wilbert:“Ik ga stap voor stap te werk. Afgelopenzomer heb ik meegedraaid met het zomervangnet.Hierbij hebben we een aantaljongeren nauwlettend in de gaten gehouden:hebben zij zich aangemeld voor eenvervolgopleiding? Zijn ze aangenomen?Hebben ze nog hulp nodig? Komend jaarga ik mijn aandacht verbreden naar dehavo en vwo-leerlingen van onze onderwijsstichtingen de vmbo-aanpak verderversterken. Natuurlijk hoop ik dat er ookna 2011 middelen beschikbaar komen omdeze benadering voort te zetten. Volgensmij zou het op de lange termijn heel goedzijn om naast leerplichtconsulenten ookeen vast team in de regio te hebben datzich bezighoudt met VSV. Ik zal de eerstezijn die me daarvoor aanmeld.”Tips doelgroeptestSerieuze jongerencommunicatie begint bij jongeren serieus nemen.Maar hoe doe je dat? Hier volgen enkele tips, die KRACHT12 elke dag succesvol toepast in de praktijk:▪ Zorg dat duidelijk is wat het doel is van een bijeenkomst,brainstorm of doelgroeptest. Wees helder over de gewensteuitkomst van de sessie, over de vervolgstappen en regel de terugkoppeling.▪ Zorg voor een representatieve groep jongeren (opleidingsniveau,geslacht, wijk, stad).▪ Jongeren houden van discussiëren, mits het in een veilige omgevinggebeurt. Gebruik die energie. Een vlotte en luistergragediscussieleider kan wonderen verrichten!▪ Testsessies hoeven niet sterk entertaining te zijn, maar welprettig en gemoedelijk. Zorg voor wat lekkers.▪ Vraag door, en vraag dan nog meer door. De eerste oplossingenzijn vaak zeer politiek correcte. Jongeren denken vaak voorde opdrachtgever en zijn cynisch over een alternatieve aanpak.Pas als ze in hun denken door deze fase heen zijn, komen deoorspronkelijke (en bruikbare) ideeën.▪ Betaal jongeren voor het leveren van output. Daarmee geef jeaan dat je ze serieus neemt en nemen ze jou ook serieus.Kijk voor meer informatie over jongerencommunicatie opwww.kracht12.nlCONTACTPERSONENSTICHTING LVO:WIEL CALSProjectleider VSV enPlusvoorziening LimburgTel: 046 – 4201217E-mail: wiel.cals@stichtinglvo.nlDEBBY BELLProjectassistent VSV enPlusvoorziening LimburgTel: 046 – 4201269E-mail: debby.bell@stichtinglvo.nlREGIO 38:HUUB SCHREURSCoördinator VSV enPlusvoorziening VO Noord- enMidden LimburgTel: 0475 - 59 46 13E-mail: ssc.hs@home.nlPIET VERSTAPPENCoördinator VSV enPlusvoorziening MBO Noord- enMidden LimburgTel: 0475 - 34 93 67E-mail: p.verstappen@rocgilde.nlREGIO 39:ANS PENNARTZCoördinator VSV enPlusvoorziening HeuvellandTel: 043 - 344 08 57E-mail: a.pennartz@opdcstmichael.nlLOEK CURVERSCoördinator VSV WestelijkeMijnstreekTel: 088 - 001 51 40E-mail: l.curvers@leeuwnet.nlWIEL BOTTERWECKCoördinator PlusvoorzieningWestelijke MijnstreekTel: 06 - 19 07 64 92E-mail: w.botterweck@avs.nlPAUL PETERSCoördinator VSV ParkstadTel: 088 - 027 28 70E-mail: ppeters@arcuscollege.nlALOÏS DAMENCoördinator PlusvoorzieningParkstadTel: 045 - 522 40 41E-mail: a.daemen@carbooncollege.nlMINISTERIE VAN ON-DERWIJS, CULTUUR ENWETENSCHAP:MONAÏM BENRIDAAccountmanager VoortijdigSchoolverlatenTel: 06 - 15038491E-mail: m.benrida@minocw.nlCOLOFONEERSTE JAARGANG - NR 1SEPTEMBER 2010Idee: Monaïm BenridaVormgeving, tekst en realisatie:Studio Achtzeven (Roermond)www.achtzeven.nlVragen of suggesties?Mail naar debby.bell@stichtinglvo.nl