Psychogene niet-epileptische aanvallen - Kempenhaeghe

EPILEPSIEPsychogeneniet-epileptischeaanvallenDiagnose en advies

Psychogeneniet-epileptischeaanvallenDiagnose en adviesSommige mensen hebben aanvallen die sterk op epileptische aanvallenkunnen lijken, maar het niet zijn. Zulke aanvallen laten dan geen elektrischeontladingen in de hersenen zien. Toch kunnen ze er precies zouitzien als epileptische aanvallen. Ook voor een arts kan het moeilijk zijnom zogeheten psychogene niet-epileptische aanvallen (afgekort PNEA)te onderscheiden van epileptische aanvallen. Extra ingewikkeld wordthet als iemand zowel epileptische als psychogene niet-epileptischeaanvallen heeft.In het epilepsiecentrum van Kempenhaeghe ziet een gespecialiseerdteam kinderen en volwassenen met psychogene niet-epileptischeaanvallen. Overigens komt dit type aanvallen voor bij tien tot dertigprocent van de patiënten van Kempenhaeghe.

PSYCHOGENE NIET-EPILEPTISCHE AANVALLENPsychogene niet-epileptischeaanvallen (PNEA)Het stellen van dediagnose PNEAPsychogene niet-epileptische aanvallen(PNEA) zijn het gevolg van emotionelereacties. Zulke aanvallen worden daaromook wel ‘emotionele spanningsaanvallen’genoemd. Hoewel ze op epileptischeaanvallen lijken, gaan PNEA niet gepaardmet epileptische storingen in de hersenen.Ook is er geen sprake van andere storingenin het lichaam, zoals bij flauwvallen of bijhartritmestoornissen, waarbij de bloedstroomnaar de hersenen even tekortschiet. Het zijnemotionele en/of sociale factoren die PNEAveroorzaken. Om welke factoren het gaat,is voor iedere persoon verschillend. In veelgevallen is de patiënt zich niet eens bewustvan die factoren en/of de invloed ervan. Deaanvallen komen, zeker in het begin, vaakvoor zonder een vorm van waarschuwing.Gespecialiseerd teamPNEA kunnen aan de buitenkant heelsterk lijken op epileptische aanvallen,met vergelijkbare verschijnselen. Het kandaarom ook voor een arts moeilijk zijnom dit type aanvallen enkel op basis vande verschijnselen te onderscheiden vanepileptische aanvallen. Bij onzekerheid overde aard van de aanvallen, verwijst de artsdoor naar een epilepsiecentrum.In Kempenhaeghe richt een gespecialiseerdteam van neuroloog/epileptoloog, klinischpsycholoog/psychotherapeut en maatschappelijkwerker/systeemtherapeut zich opverdere diagnose van en advies aan mensenbij wie PNEA is vastgesteld. Ook verricht ditteam wetenschappelijk onderzoek naar PNEA.Voor het stellen van de diagnose PNEAzijn twee zaken nodig:1 Vaststellen dat de aanvallenniet-epileptisch zijnDe neuroloog/epileptoloog zal gerichtvragen naar de verschijnselen tijdens deaanvallen. Bovendien is vaak observatievan die verschijnselen nodig. Bij het stellenvan de diagnose kunnen video-opnamenen/of EEG-onderzoek hulpmiddelen zijn.2 Bepalen van de oorzaak van de aanvallenAls duidelijk is dat er geen sprake is vanepileptische aanvallen, is het vervolgensbelangrijk om te onderzoeken waarmeede aanvallen dan wel te maken hebben.Het team zoekt samen met de patiënt naarmogelijke emotionele en sociale factorendie een rol kunnen spelen. Psychologischonderzoek kan hierbij behulpzaam zijn.Ook kan een nadere analyse van omgevingsfactorenplaatsvinden.Kan iemand met epilepsie ook PNEAhebben?Ja, een epilepsiepatiënt kan ook PNEAhebben. Voor de patiënt en voor zijnomgeving is het dan heel belangrijk omde verschillende typen aanvallen goedte leren onderscheiden. Want met deverschillende aanvallen, dient verschillendte worden omgegaan.

Acceptatie van de diagnoseBehandeling van PNEASommige patiënten - en soms ook mensenuit hun omgeving - vinden het moeilijk omaan te nemen dat de aanvallen niet te makenhebben met een lichamelijke stoornis. Ookis het niet altijd gemakkelijk om de diagnosePNEA uit te leggen aan anderen. Toch is hetbekend dat emoties lichamelijke reactieskunnen veroorzaken, bijvoorbeeld eensnelle hartslag bij iemand die nerveus is. Ofhoofdpijn bij iemand die zich zorgen maaktof gestresst is ten gevolge van bijvoorbeeldwerkdruk.Ervaring leert dat behandeling meer kansvan slagen heeft als de patiënt de diagnosePNEA kan begrijpen en gaat accepteren.Acceptatie van de diagnose is daaromstartpunt van de behandeling.Omdat de oorzaak voor de aanvallen heelanders is dan bij epileptische aanvallen, ishet begrijpelijk dat medicijnen tegen epilepsieniet helpen tegen PNEA. Bij patiënten die alanti-epileptische medicijnen slikken - en bijwie geen sprake is van een combinatie vanepileptische aanvallen en PNEA - kiest deneuroloog er in principe voor om antiepileptischemedicijnen af te bouwen.Onderliggende oorzaken voor PNEA kunnenper patiënt zeer verschillen. Er bestaatdaardoor geen standaardbehandelingvoor PNEA. Het komt voor dat PNEAna de diagnose zo sterk afnemen datverdere behandeling niet meer nodig is. Maarmeestal vergt de zoektocht naar de besteaanpak veel inspanning en medewerkingvan zowel de patiënt als zijn/haar directeomgeving (ouder, partner, familielid).Die zoektocht en de aanpak zelf vinden inprincipe poliklinisch plaats.Bij uitzondering is het zinvol om de patiëntkortdurend op te nemen in de epilepsiekliniek.Het doel hiervan is niet direct gerichtop het stoppen van de aanvallen, maar ophet ermee leren omgaan. Aanpak van deonderliggende emotionele problemen, wordtna de opname vervolgd.Voor langdurige behandeling van deonderl iggende oorzaken van PNEA isvaak verwijzing nodig naar bijvoorbeeldeen vrijgevestigd psycholoog, algemeenmaatschappelijk werk of de geestelijkegezondheidszorg. Vanzelfsprekend draagtKempenhaeghe dan zorg voor een zorgvuldigeoverdracht.

Omgaan met PNEANiet alleen voor de patiënt, maar juist ook voor de directe omgeving (partner, ouder, familie,werkgever, docent, sportcoach et cetera) kan het moeilijk zijn om met PNEA om te gaan.Wellicht omdat de aanvallen leiden tot angst of soms paniek. Ook kan het voor betrokkenenmoeilijk zijn om te geloven en te begrijpen dat er geen lichamelijke oorzaak is voor PNEA.Toch is het leren omgaan met de aanvallen van groot belang, want het kan langere tijd durenvoordat behandeling effect heeft.Belangrijk om te weten:• Neem PNEA serieus. PNEA gaan gepaard met echte fysieke symptomen en gewaarwordingen.Patiënten simuleren deze aanvallen niet, doen niet alsof, stellen zich niet aanen zijn niet ‘gek aan het worden’.• PNEA zijn niet gevaarlijk voor de hersenen. Wel kan er lichamelijk letsel optreden als gevolgvan de aanvallen, bijvoorbeeld door zich te bezeren.Belangrijk om te doen:• Geef de patiënt de ruimte om een aanval zoveel mogelijk op eigen kracht te ‘overwinnen’.Dit geeft zelfvertrouwen.• Stimuleer dat de patiënt zoveel mogelijk zijn/haar dagelijkse dingen blijft doen. Hoe dit erin de praktijk uitziet, verschilt per persoon. Bij afspraken hierover zal het behandelteam bijvoorkeur zowel de patiënt als een betrokken familielid, iemand van school of de werkplekbetrekken. (Voor autorijden geldt overigens dat dit vaak niet is toegestaan, omdat PNEAgepaard kan gaan met een verminderd bewustzijn. De behandelend arts geeft aan of depatiënt mag autorijden).

Meer informatie?Deze folder geeft antwoord op de meestgestelde vragen over PNEA. Hebt u meervragen of wenst u meer informatie, neemt udan contact op met het secretariaat van hetPNEA-team T (040) 227 92 48 (locatie Heeze)of T (0162) 48 12 64 (locatie Oosterhout) ofE: PNEA@Kempenhaeghe.nl.Bent u niet bij Kempenhaeghe onderbehandeling, maar denkt u dat nadereaanvalsdiagnostiek voor u zinvol kan zijn?Bespreek dit dan met uw behandelendspecialist of huisarts. Deze kan u doorverwijzennaar Kempenhaeghe.KempenhaegheCentrum voor epilepsieSterkselseweg 655591 VE HEEZEPostbus 615590 AB HEEZET (040) 227 90 22E info@kempenhaeghe.nlW www.kempenhaeghe.nlKempenhaeghe locatie Hans Berger KliniekCentrum voor epilepsieMuldersteeg 64901 ZG OOSTERHOUTPostbus 2504900 AG OOSTERHOUTT (0162) 48 18 00E info@kempenhaeghe.nlW www.kempenhaeghe.nlKempenhaeghe is aangesloten bij NOLK (Netwerk Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten).03/13/1000 ex.