lanen en vleermuizen - De Zoogdiervereniging

Laanbeheer en vleermuizen - Met oog voor veiligheid en cultuurhistorieBIJLAGE 1 DOOD HOUTRuim een derde van alle biodiversiteit en naar schatting tot 50 procent van de totalebosfauna is afhankelijk van dood hout. Daarmee is dood hout zeer terecht een belangrijkspeerpunt in het bosbeheer. Dood hout is niet één specifieke habitat, maar een complexvan opeenvolgende microhabitats gedurende de diverse verteringsstadia. In eennatuurlijk bos is dood hout in een grote hoeveelheid en in alle (boom)soorten en matenaanwezig. Ondanks dat de afgelopen decennia is ingezet op het vergroten van dehoeveelheid dood hout in onze bossen, is met name de variatie in dood hout op veelplaatsen nog relatief gering. Er is namelijk vooral sprake van dood hout in een bepaaldstadium waarvan slechts een beperkt aantal soorten profiteert. Laanbomen spelenmomenteel een belangrijke rol in het voorzien in dik (staand) dood hout.Dood hout kent meerdere stadia. De variatie in dood hout heeft naast de dimensiesonder andere te maken met de manier waarop de boom afsterft. Het merendeel van debomen sterft langzaam af door onder meer onderlinge concurrentie of ouderdom. Eenbeperkt aantal bomen sterft in een korte periode af, bijvoorbeeld door blikseminslag,stormschade of wisselende grondwaterstanden. In het merendeel van de gevallen sterftde boom op stam en valt pas om als het verteringsproces de stabiliteit van de boomheeft verzwakt. Staande dode bomen hebben een vochtverloop van droog bovenin deboom naar vochtiger naar beneden toe. Dit levert specifieke gradiënten op waar veelorganismen, waaronder geleedpotigen, van profiteren (Wijdeven et al. 2010).In diverse stadia van de vertering van dood hout komen opeenvolgende soortengeleedpotigen voor die deels van hun voorgangers afhankelijk zijn. Het is daarom vanbelang dat voldoende bomen deze stadia kunnen doorlopen. Hoe snel dood hout verteerthangt onder andere af van de boomsoort, temperatuur, vochtigheidsgraad, etc. Deonderste delen van de stam verteren door de aanwezigheid van meer vocht over hetalgemeen sneller en breken daar dan ook vaak af. Dikke bomen drogen over hetalgemeen minder snel uit dan dunne bomen en vallen minder snel om, waardoor ze eengevarieerder en stabieler milieu bieden. Zowel bij gezonde als kwijnende bomen, kunnenboomdelen afsterven, wat ook regelmatig te zien is bij laanbomen.Er is een positief verband tussen soortenrijkdom en de diameter van de dode boom(Wijdeven et al. 2010). Hiervoor zijn een aantal verklaringen te noemen:Dik dood hout levert substraat voor karakteristieke zeldzame soorten houtschimmels endaaraan gebonden kevers;- Dikke stamdelen verteren langzamer, drogen minder snel uit en hebben eenstabieler microklimaat waarin meer soorten kunnen leven. In periodes vandroogte kunnen geleedpotigen er beter overleven;- Dieper in het hout is er minder kans op predatie en parasitering doorsluipwespen;- Door een groter oppervlak en massa aan substraat is er sprake van een groteraantal soorten per boom.Elke verrijking in de voedingstoestand zal het afbraakproces versnellen. Denk hierbijbijvoorbeeld aan dood hout op rijke bodems of aan een holle boom met eenvleermuiskolonie welke eerder zal rotten door de uitwerpselen van de dieren. Ook66