Arbeid (1942) nr. 17 - Vakbeweging in de oorlog

IDERS - ONDER ENBOVEN DE GRONDVAN BOND TOT BONDNaar de mening van de mijnwerkers,die ook de onze is, Js deze betaling ophet ogenblik te krap. Het leven inLimburg is helemaal niet goedkoop enzelfs duurder dan in de grote stedenvan Holland. Bovendien zijn de algemenekosten van levensonderhoud belangrijkgestegen, zodat naar verhoudingvan vroeger de lonen met eentien procent zouden moeten stijgenom bevredigend te kunnen worden genoemd.Zijn die lonen netto- of bruto-lonen;gaan. daar nog kortingen af voorsociale wetten enz? Hoe is die situatieeigenlijk?Hoe belangrijk het Nederlandsemijnbedrijf is voor ons volk,hebben we in de afgelopen winterduidelijker leren beseffen dan ooitte voren. Eerst toen het transportvast lag en de schaarste aan brandstofdaardoor ging nijpen, ontstonder een belangstelling voor de Limburgsemijnen, die deze grote ondernemingenin vroegere jarennooit in die mate hebben kunnanwekken. Toch zou die belangstellingvan vroeger alleszins verdiendzijn, want ons mijnbedrijf is eennationale prestatie van een betekenis,die het beste kan worden vergelekenmet de afsluiting van deZuiderzee en de inpoldering vanhet daardoor ontstane IJsselmeer.Toch hebben we altijd veel reclamegemaakt met onze Zuiderzeewerkenen de mijnen te weinig naarvoren laten komen. Komt dat, doordatLimburg zo ver uit het centrumligt, of is de oorzaak alleen, dataan een mijn nu eenmaal minderte zien is dan aan tientallen kilometerslange dijken? Het publiekkan natuurlijk niet met excursiestot bezichtiging van mijnschachtenworden toegelaten en grotetroepen mensen zouden zelfs op deuitgestrekte bovengrondse werkenvan een kolenmijn storing in dearbeid veroorzaken.Het Nederlandse mijnbedrijf is betrekkelijkjong. De mijnen begonnen eersteen bedrijf van enige duizendenarbeiders te vormen omstreeks deeeuwwisseling van 1900, maar in de• twintigste eeuw v is pas de geweldigeopbloei gekomen, die het kolendelventot een zeer gewichtige industrieheeft gemaakt. Het is de instellingvan het Staatsmijnbedrijf geweest in1902, dat een begin markeert van denieuwe periode. Langzaam komen daude eerste staatsmijnen tot ontplooiing,om na 1918 in veel sneller tempo tegaan groeien. Bij het begin van de\orige wereldoorlog was de productieniet onaardig, maar toch nog niet vanoverwegende betekenis. Steeds snellerechter werd het tempo der exploitatieen steeds verder sloegen de 'staats-mijnen hun vleugels uit. In de veertigjaar, die het Staatsmijnbedrijf thansbestaat, is het aantal arbeiders gegroeidop een bijna Amerikaansewijze. Bij de stichting van het bedrijfin 1902 werden negen beambten aangesteld.InU903 begon men het eigenlijkewerk in de mijn met 92 man. Enthans, in 1942, werken er 23.000 /,ot24.000 arbeiders, waarvan een derdeboven de grond en de rest onder oeg.rond. Ook de andere mijnen, die doorparticuliere maatschappijen geëxploiteerdworden, hebben deze ontplooiingmeegemaakt, zij het in niet zosterke mate. In totaal zijn er in deEtaatsmijne» en particuliere mijnengezamenlijk thans 44.000 mijnwerkersZijn dat nu in het bijzonder Limburgers,zo vroegen wij den voorzitter vande Algemene Nederlandse Mijnwerkersbond,Chr. v. d. Bilt, met loien wijeen onderhoud hadden over de toestandin het mijnbedrijf.Neen, onze Nederlandse mijnwerker.skomen behalve uit Limburg uit vrijwelalle provincies van ons land. De Limburgersvormen wel de meerderheid,maar wij treffen ook Friezen, Hollandersen Zeeuwen aan. En bovendieneen aantal buitenlanders, .voor netmerendeel Duitsers.Is de mijnarbeid nog altijd zo hard enzwaar als men uit de traditionele verhalenweet?Licht werk is het in ieder geval nogaltijd niet. Natuurlijk heeft demoderne techniek verschillende werkEaamheden gemakkelijker gemaast,maar de kern van het bedrijf, hetloshakken dus van de steenkool uitde lagen, waarin deze grondstofwordt aangetroffen, is nog steeds zeerzware arbeid. Deze mensen wordendan ook het beste betaald en zij krijgenextra rantsoenen levensmiddelen.Andere categorieën arbeiders, die hetgemakkelijker hebben, en dat zijnvooral de bovengronders, ontvangeneen loon, dat geleidelijk aan lagerwordt.Hoeveel bedragen die lonen?Dat is nog al een ingewikkelde berekening.Als grondslag nemen we aande betaling van een houwer per dienst.Hij ontvangt daarvoor ƒ 5.60 en deandere lonen worden van dat bedragafgeleid. De laagst betaalde volwassenarbeider krijgt 70 % van het loon vaneen houwer.Is dat een netto-loon of komen daarnog andere bedragen bij?Neen, die ƒ 5.60 is alleen maar hetgrondloon, zoals dat is vastgelegd bijhet collectief contract, dat sinds 1921de arbeidsvoorwaarden in alle mijnondernemingengelijk heeft gemaaktOp dat grondloon komt in de eersteplaats 5% duurtetoeslag en verdereen uitkering voor kinderen benedende 15 jaar, die per kind en per maandƒ 9.50 bedraagt.Dat is een heel bedrag.Zeker en vooral bij de in Limburgtraditionele grote gezinnen. Dat kindergeldvormt inderdaad een vrij belangrijkdeel van het loon. Deze uitkeringis voor alle groepen van arbeidersgelijk. Bovendien is er een tweededuurtetoeslag van ƒ2.— per man en•per vrouw per maand. Een gehuwd*?arbeider ontvangt dus nog ƒ 4.— extra,een ongehuwde ƒ2.—. Alles bij elkaarkomt de houwer op die wijze gemiddeldaan omstreeks ƒ 1.— per dag.Het loon is dus vrij hoog, maar is hetook voldoende, de aard van het wer'fen de grote gevarenkans in aanmerkingnemende?Dat is een heel merkwaardige toestandbij de mijnwerkers. In ons bedrijfbestond er reeds een AlgemeenMijnwerkersfonds, voordat de Invaliditeits-'enOuderdomswet en de Ziektewettot stand kwamen. Nu staat er indie wetten, dat de Minister dispensatiekon verlenen voor bedrijven,waarin reeds sociale fondsen van gelijkestrekking bestonden. En dezedispensatie is dan ook voor het mijnbedrijfverleend.Dat Mijnwerkersfonds heeft driekassen: een pensioenkas, die de invaliditeits-en ouderdomsverzorgingop zich heeft genomen, een ziektekas,die bij ziekte 70 % van het loon betaalt— wat .tussen twee haakjes naaronze mening 80 % zou moeten zijn —•en verder een ziekenfonds voor geneeskundigebehandeling en verpleging.De voorzieningen van die fondsenzijn goed en de mijnwerkerbetaalt vóór dit alles een zeker percentagevan zijn loon, terwijl de werkgeverdaar een gelijk bedrag bijbetaalt.Afzonderlijke aftrek voor deziekenfondsregeling, zoals die thanskrachtens de jongste bepalingen doorandere bedrijven wordt toegepast, kentde mijnwerker dus niet. Bijzonderemaatregelen zijn nu getroffen om deuitkering van ƒ 55.— bij bevalling ookvoor de mijnwerkers te bereiken.Hoe hoog is die korting voor de socialszorg?Dat is alles bij elkaar nog een heelbedrag. Wij rekenen, dat voor eenhouwer per maand ongeveer ƒ 23.— inhet fonds wordt gestort, waarvan dande helft door de directie.De heer CH. v. d. BILT, voorzitter vande Algemene Nederlandse Mijn-- werkersbond.8