Voorkomen en bestrijden van rampen zoals Buncefield - NIFV

For SaleWeather striping, seat covers, head liners,sun visors, seat belts and carpets for mostmakes and models. Call Dennis Baker, (559)322-8441.1968 Hurst Olds. Needs restoration. $8,900.Call Dennis Baker at (559) 322-8441.Tempest, GTO & LeMans 1964 to 1967 parts.Left & right fenders, some trim, lenses andmiscellaneous parts. Call Andy Hoff at (559)298-4527 for complete list and prices.1958 GMC Pick up, factory 370 CID Pontiacengine, 4 speed (granny) manual trans. Goodbody. Running when parked Long bedstepside. Asking in the neighborhood of $1500(min) Call Joe at 292-46781962 Pontiac Bonneville 2 door hardtop.This is a real original “survivor” Orig paintand interior. Turquoise in color. This car hasbeen displayed at a couple of our previouscar shows. $8700 or close offer Call LewBrown at (559) 658 2294Miscellaneous 69 Firebird parts. Hood, taillights, dash, grills, rear seat springs, console.66 GTO rear bumper, some trim. Call VictorWeitzel at (559) 692-2900.1955 Pontiac 2 bbl intake with carburator$75 OBO. Other miscellaneous 55 parts. Twosets of tail lights for 69 Firebird. Contact RickDiGiacomo at (401) 934-0663 orfrdigi@aol.comWantedTiming chain cover for 1966 Pontiac 389.Call Dave Valla at (559) 292-9441.400 CID Pontiac 4 BBL motor. 69 or 70 yearsonly, will pay up to $450. Call Tim Saltzmanat (559) 645-0946.Tilt steering column and clear/black wheelfor 67 Firebird. Call Rick DiGiacomo at (401)934-0663 or frdigi@aol.comSet of Honeycomb wheels. Contact DaveBettencourt at (559) 867-0340 orbaadgoat@webtv.netAcrossMarch CrosswordPuzzle1. Our favorite international club2. Father of the GTO3. Rare GTO4. Correct tires for early cars with richowners5. Better than a four barrel6. Made Pontiacs famous7. Pontiac’s six cylinder8. Holes in the hoodDown1. Our favorite GM division2. Sound of the Tiger3. GTO wannabe4. Best type of parts5. Best type of front seats6. Many “Glory Days” in his long life7. “The Farmer”Answers in next months issue. Now, finally,a reason to keep old newsletters.• • 7 • •

2 Het incident BuncefieldHet overvullen van een tank is de hoofdoorzaak van het incident bij het BuncefieldOil Storage Depot. Gebleken is dat de niveaumeter in de tank was vastgelopen en ophet opvolgende hoog-hoog-niveaualarm is niet gereageerd door operator(s). Hetgevolg was het overstromen van een opslagtank. Het vrijkomen van de brandbarevloeistof heeft geleid tot de vorming van een explosiegevaarlijke dampwolk.Opsomming van wetenswaardigheden over het incident [4]:Het depot was in beheer bij vier verschillende beheerders cq. drijvers, metverschillende veiligheidsregimes en niet op elkaar afgestemde noodplannen.Meteo: Pasquill-klasse F, temperatuur rond vriespunt, wind 280 en 0-3 m/s,luchtvochtigheid 99%.De eerste waarneming van een emissie, een lichte mist, werd geregistreerd door eenbewakingscamera om 5.38 uur. De lichte mist ontwikkelt tot een 2 meterlaaghangende dikke mist, gevolgd door de eerste explosie om 6.01 uur.Eerste alarmering om 6.02 uur. Om 09.00 uur branden 16 opslagtanks en om15.45 uur 20 tanks.Strategie: redden, verkennen (51 gebouwen), opbouwen schuimvoorziening.Vervolgens ontstond discussie over het blussen of gecontroleerd uit laten branden.De effecten op het milieu (bedreiging Londen) en duur brand hebben de doorslaggegeven in de beslissing tot blussen.8 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Gewonden: 43 personen, Doden: 0.Omvang brand: 23 grote opslagtanks en omringende gebouwen, gebied 1,5 x 1 km 2 .Ontruimd gebied: 0,5 mijl 800 meter, 2000 personen; effecten tot op 3 km.Het eerste verzoek om schuim werd ingediend op 11-12-2005 om 10.35 uur en hetofficiële verzoek om 16.40 uur (6 uur later). De eerste inzet van schuim vond plaatsop 12-12-2005 om 8.22 uur (26 uur later). De laatste tank was geblust op 13-12-2005 om 16.39 uur. Tot 17-12-2005 laaiden vuurhaarden nog op. Daarom is deschuimdeken tot 5-1-2006 onderhouden en op die dag overgedragen aan eigenaren.Blussing gedurende drie dagen, gebruikte hoeveelheden water 25.000 liter/minuut,totaal 35 miljoen liter en schuim-concentraat 600.000 liter.Piekbelasting ingezet potentieel (maandag 12 december middaguur): 26 pompen,20 ondersteunende voertuigen, 180 personen brandweer, 33 km slanglengte, 12x150 mm over 1,8 km, 31 korpsen inclusief 4 bedrijfsbrandweerkorpsen (waarvan 16voor inzet pompen).Totaal van 221999 telefoontjes verdeeld over 7 meldkamers, 8 persconferenties en20 1-op-1 interviews met leider operationeel team (gold command), media-aandachtverplaatste zich vrij snel richting wederopbouw.De luchtkwaliteit is gemeten op 130 stationaire posten in en rondom Londen.De economische schade bedraagt globaal 5 miljard pond 6,7 miljard euro. 630omringende bedrijven met 16.500 werknemers werden gesloten, waarvan 80 (met4000 werknemers) voor langere tijd. 300 huizen liepen schade op. 40% van debrandstof benodigd op Heathrow werd via een rechtstreekse buisleiding aangevoerd.Aandachtspunten: bluswatervoorziening en controlekamer niet bereikbaar,aansluitingen/koppelingen niet passend, lastig om goede samenstelling schuim tevervaardigen, vervuiling door bluswater (recycling van 15-20 miljoen litergerealiseerd), onttrekking water gevolgen voor drinkwatervoorziening, schuimdekenaangetast door helikopters, etikettering tanks niet adequaat, schoonmaken ingezetmaterieel, verwarming in tenten, communicatie, door omvang lastig te managenondanks dat plan recent geoefend was.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 9

3 Ontwerp en exploitatieHet eerste onderwerp, Ontwerp en exploitatie, is vooral technisch van aard. Hetbeoogt het borgen van een veilig ontwerp voor de reguliere exploitatie van eenopslagdepot door implementatie van een veiligheidsmanagementsysteem. Het gaatdan vooral om de betrouwbaarheid van systemen waarbij de nadruk ligt op hetvoorkomen van het overvullen van een opslagtank (hoofdoorzaak bij Buncefield). Hetdoel van Ontwerp en exploitatie is verzekeren dat een brandbare vloeistof nietvrijkomt uit het insluitsysteem waarin het zou moeten verblijven. Het ontwerpen,realiseren en instandhouden (door goede bedrijfsvoering) van installaties diehiertegen beveiligd zijn, moeten een dergelijke emissie voorkomen. [1]EN 61511Bij het opstellen van de aanbevelingen door de BMIIB is de huidige standaard hetuitgangspunt. Voor de procesindustrie in Groot-Brittannië vormt de applicatiegerichtebeveiligingsstandaard EN 61511 het officiële referentiekader voorveiligheidsbeheersende systemen. Deze systemen meten én beheersenprocesvariabelen zoals vloeistofniveau, temperatuur en druk. Het beoogde resultaatis het plaatsvinden van het proces binnen veilige grenzen en voorkomen van emissievan brandbare en giftige stoffen. De EN 61511 is een niet-geharmoniseerdeEuropese norm. Dit betekent dat de norm in Europese landen wordt uitgegeven,maar dat het gebruik ervan alleen verplicht is als een nationale regering daartoeverplicht (zoals in Groot-Brittannië) of als dit in een onderliggenderegelgeving/vergunning wordt afgedwongen.De norm bestaat uit 3 delen te weten:1. Framework, definitions, system, hardware and software requirements2. Guidelines for the application of IEC 61511-13. Guidance for the determination of the required safety integrity levelsDe norm regelt niet welke type beveiliging moet worden gebruikt of in welkegewenste hoedanigheid. De norm stelt wel dat de gebruiker op ieder moment moetkunnen aantonen dat de geïnstalleerde beveiliging adequaat is. Adequaat houdt inmet de juiste risicoreductie en technisch functionerend. Hiertoe is voor eenlevenscyclus (lifecycle) benadering en een verdedigbare beslissing alsrapportagemethode besloten. Dit laatste houdt in dat voor elke technischeveiligheidsbeslissing en voor alle materiaalkeuzen een geschreven rechtvaardigingmoet worden opgesteld. Specifiek betekent dat een beschrijving van de redenwaarom de gebruiker er zeker van is dat de benodigde risicoreductie wordtverkregen en op welke technische gegevens dat feit is gebaseerd.Voor Safety Management – het opstellen van allerlei test- en handelingsproceduresvoor de operator en de onderhoudstechnici – is grote aandacht in de norm en daarbijzijn eisen gesteld aan de opleiding en ervaring van zowel de leidinggevende als deuitvoerende technici. De standaard zelf laat zich niet uit over de mate vanrisicoreductie die moet worden toegepast en wat een aanvaardbaar risico is.Een best beschikbare techniek is het toepassen van een systeem dat het hoog-hoogvloeistofniveau in de tank detecteert (tussen de 95-98% vullingsgraad) en leidt tothet automatisch stoppen van de verdere toevoer van vloeistof, zodat overstromenvan de tank niet kan plaatsvinden. Dit wordt overvulbeveiligingssysteem genoemd.Er zijn geen belemmeringen om de algemene principes van de EN 61511 opvrijwillige basis toe te passen. De huidige EN 61511 stelt geen specifieke eisen aanovervulbeveiligingssystemen voor opslagtanks. Inmiddels is door experts onderkend10 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

dat de werking van het overvulbeveiligingssysteem onafhankelijk zou moeten zijnuitgevoerd van de reguliere niveaumeting in de tank. Voor het onafhankelijk zijn vanhet systeem gelden geen wettelijke eisen; wel is dit onderwerp opgenomen alsrichtlijn in de PGS 29. Deze verplichting kan opgenomen worden als aanvullende eisbij de vergunning in het kader van de Wet milieubeheer.Voor het automatisch in werking treden van deze systemen zijn zelfs nog geenrichtlijnen beschikbaar. Dus momenteel mag de inwerkingtreding van het systeemzodanig uitgevoerd zijn dat deze afhankelijk kan zijn van het handelen van eenoperator.Aanbevelingen van de BMIIBImplementatie van de systematiek van de EN 61511 is de basis voor de eersteaanbeveling. De volgende 15 aanbevelingen zijn gericht op het voorkomen van eenemissie uit het zogenaamde primaire insluitsysteem, de opslagtank. Dan volgen tweeaanbevelingen die zich richten op het voorkomen van milieubelasting door adequatesecundaire en tertiaire insluitsystemen, zoals de tankput en specifiekeopvangvoorzieningen voor product, koel- en bluswater. Het achterliggende idee isdat bij het falen van het primaire insluitsysteem, de opvang in een volgendinsluitsysteem gegarandeerd is, zonder vrije uitstroom naar de omgeving. Danvolgen vier aanbevelingen die moeten bijdragen aan het opzetten en instandhoudenvan zeer goed functionerende organisaties (High Reliability Organisations). Tot slotzijn drie aanbevelingen geformuleerd voor het opzetten van strategisch beleid.3.1 Systematische beoordeling van eisen aan het betrouwbaarheidsniveauvan veiligheidAB 3.1: systematische beoordeling eisen betrouwbaarheidsniveauOntwikkelen, vaststellen en overeenkomen van een systematische, uniformemethode voor het beoordelen van de eisen die gelden voor het veiligheidsniveau*van beveiligingssystemen die het overvullen van tanks voorkomen. Deze methodevolgt de principes van deel 3 van de EN 61511 en bevat minimaal de volgendeonderwerpen:aanwezigheid van kwetsbare objecten of bevolkingsgroepen in de nabijeomgeving;aard en intensiteit van de bedrijfsvoering op het depot;realistische verwachting van de betrouwbaarheid van niveauregelsystemenvoor tanks;mate van toezicht door operators.Het daadwerkelijk toepassen van de methode is onomstotelijk aangetoond in hetveiligheidsrapport dat is toegestuurd aan het bevoegd gezag van het betreffendedepot. Bestaande veiligheidsrapporten worden alsnog beoordeeld op het toepassenvan deze methode.*) het veiligheidsniveau is een maat voor het presteren van het veiligheidssysteem,de zogenaamde Safety Integrity Level (SIL). Voor het betreffendeveiligheidssysteem wordt door inventarisatie en evaluatie van risico’s en debijbehorende effecten het gewenste niveau vastgesteld. Hiervoor worden inGroot-Brittannië vier niveaus gehanteerd, SIL1 t/m SIL4; hoe hoger de SIL, hoekleiner de kans dat een systeem faalt.Het toepassen van een uniforme methode resulteert in het vaststellen van degewenste SIL voor overvulbeveiligingssystemen op opslagtanks. Het ontwerp, deinstallatie en het periodiek onderhouden en testen van het systeem, moetNEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 11

garanderen dat de gewenste SIL behaald en gecontinueerd wordt. Op deze manier ishet veiligheidsniveau geborgd. Door implementatie van AB 4.1 is het mogelijk om tebeoordelen en toetsen of een veiligheidsvoorziening functioneel is en de beoogdeprestatie-eis kan leveren. Voor een dergelijke beoordeling bestaan wel methoden,maar deze zijn niet eenduidig.In PGS 29 zijn geen eisen opgenomen over SIL’s voor overvulbeveiligingssystemen.Echter, voor alle veiligheidsvoorzieningen zou feitelijk een SIL moeten gelden. Deaanbevelingen van Buncefield zijn voornamelijk beperkt tot overvulbeveiligingssystemenals reactie op de oorzaak van het incident.AB 4.1 richt zich vooral op het toesturen van het veiligheidsrapport aan het bevoegdgezag. Echter, het is wenselijk dat een veiligheidsrapport vooral inhoudelijkbeoordeeld wordt op:het toepassen van geschikte beveiligingssystemen, getoetst aan eenreferentiekader van de best beschikbare technieken;juist toepassen van de uniforme methode voor het bepalen van SIL’s;geborgde implementatie van veiligheidsmanagementsystemen, passendbinnen een beleid dat toonaangevend is binnen de industrie;en nader te bepalen criteria.Een inhoudelijke beoordeling van het veiligheidsrapport op technische details zoalseen overvulbeveiligingssysteem voor tanks vergt specialistische kennis. Momenteelontbreekt de specialistische kennis en expertise veelal bij de overheid. Toetsen ofeen norm consequent wordt toegepast is onderdeel van de inspecties in het kadervan het BRZO.Aanbeveling voor NederlandHet ontwikkelen van een uniforme methodiek voor het vaststellen van debetrouwbaarheid van beveiligingssystemen conform de principes van de EN 61511.Deze methodiek breed toepassen, dus zowel door drijvers van inrichtingen alstoezichthouders. Het is wenselijk deze methodiek vast te leggen in een handreiking.Toezicht op een goede uitvoering is mogelijk als in vergunningen wordt verwezennaar de relevante handreikingen en richtlijnen.Voor bovenstaande aanbeveling is het nodig om een visie te ontwikkelen over demate van toezicht die gewenst is. Vragen die een rol spelen zijn: tot op welk niveauen in welk detail is toezicht gewenst? Is technisch-inhoudelijk toetsen noodzakelijk(bv. beoordelen van de gelijkwaardigheid van SIL's)? Of kan de verantwoordelijkheidhiervoor bij de inrichtingen blijven liggen, terwijl de overheid toezicht houdt opprocessen en het toepassen van procedures? Belangrijk hierbij is om vooral aandachtte hebben voor de praktische haalbaarheid van de visie. Welke methodiek iswerkbaar voor drijvers van inrichtingen en draagt daadwerkelijk bij aan het verhogenvan het veiligheidsniveau? Op basis van welke wetgeving kunnen en willen wetoezicht (gaan) houden? Op welke manier kan een dergelijke expertise invullingvinden bij de overheid? Een mogelijkheid is richtlijnen opnemen in de vergunning inhet kader van de Wet milieubeheer.3.2 Voorkomen van emissie uit primair insluitsysteem door zeerbetrouwbare systemenHet doel van onderstaande aanbevelingen is het voorkomen van een emissie uit eenprimair insluitsysteem. In Nederland zijn richtlijnen voor de opslag van brandbarevloeistoffen opgenomen in de PGS 29. Deze PGS heeft geen wettelijke status maargeldt wel als ‘pseudoregelgeving’. Versterking van de status van de PGS 29 door12 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

verankering in wetgeving is wenselijk.De AB 4.2 t/m 4.8 hebben alle betrekking op hetzelfde aspect en kunnengezamenlijk geïmplementeerd worden, terwijl AB 4.9 en 4.10 gericht zijn op hetmeten van de effecten van maatregelen.AB 3.2: management van onderhoud, betrouwbaarheid en wijzigingenDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, geven hoge prioriteitaan het beoordelen en verbeteren van hun managementsystemen, bedoeld voor hetonderhoud van installaties en die systemen die de betrouwbaarheid van in werkingzijnde installaties garanderen. De beoordeling bevat minimaal, maar is nietgelimiteerd tot:afspraken en procedures voor het periodiek testen van overvulbeveiligingssystemen,zodat de kans op falen met als resultaat een emissie van de inhoudgeminimaliseerd wordt; aanpassingen of wijzigingen die voortkomen uit debeoordeling worden onmiddellijk toegepast;procedures voor de implementatie van wijzigingen in installaties en systemen,zodat eventuele wijzigingen de effectiviteit van beveiligingssystemen dieemissie voorkomen en repressieve voorzieningen, niet aantasten.Technische eisen over het onderhoud van tanks en de daartoe behorendeveiligheidsvoorzieningen zijn summier beschreven in hoofdstuk 11 van de PGS 29. Inhet kader van de PGS 29 (hoofdstuk 9) en het BRZO is het noodzakelijk dat eeninrichting een adequaat veiligheidsbeheerssysteem 2 implementeert. Onderdelen vandit systeem zijn een managementsysteem voor onderhoud (PGS 29: H 11, BRZO:VBS-3) en een procedure voor het plannen en implementeren van wijzigingen(PGS 29: H 12, BRZO: VBS-4). Eisen ten aanzien van procedures enmanagementsystemen zijn hiermee voldoende aanwezig voor BRZO- en niet-BRZOinrichtingen.Voor de bewaking van de integriteit van brandveiligheidmiddelen zijn enkelerichtlijnen bekend, waaronder het document Borging van het IntegraleBrandveiligingsproces (BIB). Dit document regelt het management van onderhoud,betrouwbaarheid en wijzigingen van brandbeveiligingsvoorzieningen. De norm isgebaseerd op het Engelse Fire System Integrity Assurance en zal in 2008 door deNVBR worden vastgesteld.Aanbeveling voor NederlandDe eisen voor procedures en managementsystemen zijn niet eenduidig. Eeneenvoudige oplossing is een korte verwijzing in de PGS 29 naar het BRZO, dieduidelijk maakt welke hoofdstukken van de PGS 29 ook onderdeel zijn van het BRZO.Bijvoorbeeld: voor BRZO-inrichtingen zijn de hoofdstukken 9 en 12 niet vantoepassing; van hoofdstuk 11 gelden alleen de artikelen 248 en 249.Verder ontbreken technisch-inhoudelijke details voor adequaat onderhoud in PGS 29.Een nadere uitwerking van artikel 248.A.9 over de inspectie van instrumentatie(hoofdstuk 11) is gewenst. In dit artikel geldt de EEMUA 159 als best beschikbaretechniek. Het is niet duidelijk of deze methodiek aansluit bij de wensen naaraanleiding van Buncefield.2 Een voorbeeld van een beschrijving van een veiligheidsbeheerssysteem is de recent tot stand gekomenNTA 8000:2009 voor buisleidingen.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 13

In het algemeen kan gesteld worden dat de betrokkenheid van de brandweer bij deactualisatie van PGS 29 en PGS 6 een voortdurend punt van aandacht dient te zijn.AB 3.3: onafhankelijke, automatische overvulbeveiligingDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, gebruiken eengeschikt, zeer betrouwbaar en automatisch werkend overvulbeveiligingssysteem, datbescherming biedt tegen de emissie van licht ontvlambare vloeistoffen. Dit systeemwerkt fysiek en elektrisch gescheiden van andere systemen en is onafhankelijk vande niveaumeting in de tank. Afhankelijk van de installaties kunnen meerdere van ditsoort systemen nodig zijn. Het doel van deze systemen is het automatisch stoppenvan de aanvoer naar een tank die gevaarlijk vol dreigt te raken, zonder tussenkomstvan de reguliere niveaumeting of menselijk handelen.De systemen voldoen aan deel 1 van de EN 61511, geldend voor het vereiste niveauvan betrouwbaarheid voor veiligheid (SIL), zoals aanbevolen in AB 4.1. Vanbestaande overvulbeveiligingssystemen worden de prestaties en de betrouwbaarheidhergewaardeerd conform de methode van AB 4.1.De specifieke eisen die voortkomen uit AB 4.4 zijn een uitbreiding op de huidigeEN 61511. Hierbij is vooral het onafhankelijk en automatisch in werking tredenbelangrijk. De kans op falen als gevolg van niet-handelend optreden van operator(s)is moeilijk te kwantificeren, maar is aanzienlijk groter als het vervolg op zowel hethoog-alarm (t.b.v. de eerste niveaumeting in de tank) als het hoog-hoog-alarm(t.b.v. het overvulbeveiligingssysteem) bestaat uit menselijk handelen. Sinds hetincident bij Buncefield wordt de combinatie van deze factoren waarschijnlijk geacht. 3AB 4.3 vindt hierin zijn oorsprong en wordt door de BMIIB als rechtvaardigbeoordeeld gezien de grote effecten voor fysieke veiligheid, milieu en risicobelevingin de maatschappij.De overvulbeveiliging van een depot zal bestaan uit verschillende systemen dieafhankelijk zijn van de activiteiten op het depot. Zo valt te denken aan het totaalafsluiten van de toevoer naar het depot via buisleidingen door kleppen die op afstandbedienbaar zijn, noodstoppen op pompen (bv. bij aanvoer vanaf een schip of trein),omleiden van stromen, etc. Het is de bedoeling dat het systeem pas in werkingtreedt als blijkt dat eerdere alarmen, die hadden moeten leiden tot interventie, geenresultaat hebben gehad. Een mogelijke interventie is bv. het handelend optredendoor gewaarschuwde operators. Het uiteindelijke doel is uitstroom voorkomen. Vooreen adequaat ontwerp is veel expertise en ervaring nodig.Aanbeveling voor NederlandArtikel 87 van PGS 29 stelt dat een tank voorzien moet zijn van een niveaumeting(lid a) en een onafhankelijke overvulbeveiliging (lid b). Echter, er zijn geen eisengesteld aan de mate van onafhankelijkheid en er is niet benoemd dat deovervulbeveiliging automatisch in werking moet treden dus zonder tussenkomst vaneen operator. Aanbevolen wordt de PGS 29 hierop aan te passen.AB 3.4: betrouwbaarheidsniveau veiligheid overvulbeveiligingDe overvulbeveiliging (bestaande uit niveaumeting, controle-apparatuur enonafhankelijke controle van vloeistofstromen) ontwerpen, gebruiken en onderhoudenconform de vereisten uit deel 1 van de EN 61511, met als doel het bereiken énhandhaven van een geschikt betrouwbaarheidsniveau van veiligheid.3 Overigens bespreekt stroomschema 6 van de PGS 6 deze combinatie wel, nl. ‘automatische stop faalt énoperator faalt’.14 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Met de brede implementatie van AB 4.1 is AB 4.4 ondervangen en niet meer relevantin deze vorm.AB 3.5: testen onderdelen overvulbeveiligingssysteemAlle onderdelen van een overvulbeveiligingssysteem testen onder gevalideerdeomstandigheden en volgens gevalideerde procedures. De frequentie van deze testenis zodanig dat het betrouwbaarheidsniveau van veiligheid gegarandeerd is conformde eisen uit deel 1 van de EN 61511.Met de brede implementatie van AB 4.1 is AB 4.5 ondervangen en niet meer relevantin deze vorm.AB 3.6: ontvangende partij controleert aanvoerMaken en borgen van afspraken tussen de partners in de sector van opslag entransport van brandbare vloeistoffen, zodat de ontvangende partij de ultiemecontrole heeft op het vullen van tanks, en niet de leverende partij. De ontvangendepartij kan, op een veilige wijze, de aanvoer stoppen of omleiden zonder dat degetransporteerde vloeistof vrijkomt of andere gevaarlijke situaties ontstaan. Deontvangende partij is hiervoor niet afhankelijk van derden (op afstand), zowel nietvoor de uit te voeren handelingen als voor communicatie met de locatie op afstand.Bij het maken van deze afspraken worden de consequenties van het stoppen van deaanvoer ondervangen door opvang in het communicerende netwerk.Het kunnen stoppen van de toevoer van product is geregeld in de vorm vannoodstopvoorzieningen (PGS 29: art. 98, 99, 105) en productafsluiters (PGS 29: art.137 t/m 142).Aanbeveling voor NederlandDe huidige PGS 29 borgt niet dat de ontvangende partij de ultieme controle heeftover de producttoevoer zodat herziening van de PGS 29 op dit punt gewenst is. Eenrisicoanalyse voor het veilig kunnen stoppen of omleiden van het product insamenspraak tussen raffinaderij, transporteur (buisleiding) en depot is vereist.AB 3.7: beoordelen veiligheid transport door buisleidingenDe partners in de sector en het bevoegd gezag beoordelen of bestaande proceduresen afspraken over het veilig transporteren van brandbare vloeistoffen doorbuisleidingen adequaat zijn, inclusief de communicatie tussen de verantwoordelijkepersonen.De implementatie van deze aanbeveling combineren met het implementeren vanAB 4.6, 4.19 en 4.20. De laatste twee betreffen een hoge betrouwbaarheid vanorganisaties, omdat het beheersen van de belangrijkste risico’s vraagt om hetadequaat managen van de kritische, organisatorische schakels.Aanbeveling voor NederlandHet uitvoeren van een brede risicoanalyse van het transport van brandbarevloeistoffen zorgt voor implementatie van AB 4.6 en 4.7. De resultaten van dezeanalyse kunnen nog verwerkt worden in de AmvB Buisleidingen die momenteel inontwikkeling is [11].NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 15

AB 3.8: verbeteren componenten en systemenDe sector en de toeleveranciers en producenten beoordelen, evalueren enrapporteren onmiddellijk over de ontwikkelingen van verbeterde componenten ensystemen. De beoordeling bevat minimaal, maar is niet gelimiteerd tot:alternatieve methoden voor hoog-hoog-niveaudetectie voorovervulbeveiligingssystemen met als eis dat het systeem niet afhankelijk isvan componenten binnenin de tank; dit vereenvoudigt inspectie, testen,betrouwbaarheid en onderhoudgrotere betrouwbaarheid van niveaumeetsystemen voor tanks door eenverbeterde validatie van metingen en hun verloop, de mogelijkheid om tewaarschuwen voor fouten én het gebruik van moderne sensoren metverbeterde analysemogelijkhedensystemen voor het bewaken en registreren van het overbruggen vanbeveiligingssystemen.Het is gebruikelijk om het hoog-hoog-alarm te laten genereren door een detector(vaak een mechanische schakelaar in combinatie met een peilbuis) in het dak van detank of helemaal bovenaan de tankwand. Het is erg omslachtig om zo’n detector tetesten omdat daarvoor de tank volledig gevuld moet worden. De testen die ondergoed beheersbare omstandigheden worden uitgevoerd, worden als risicovolbeoordeeld omdat de kans op overvullen bestaat.De BMIIB beveelt in Annex 4 (behorend bij AB 3.8) aan om eenvoudige detectorenvoor hoog-hoog-niveaudetectie te vervangen door meer geavanceerde sensoren(elektronisch i.p.v. mechanisch, thermokoppel), waarvan de gegevens onlinegeanalyseerd kunnen worden; deze sensoren worden als intrinsiek veilig (fail-safe)beoordeeld. Kritische gegevens van het vulproces, zoals debiet, temperatuur,vulsnelheid, kunnen met deze technologie vaak eenvoudig gevolgd worden. Hetvoordeel is dat veranderingen eerder geregistreerd worden en het eventueel falenvan systemen eerder opgemerkt. Zo kan wellicht voorkomen worden dat hetovervulbeveiligingssysteem in werking moet treden.Een tweede, technische suggestie luidt: het genereren van een hoog-hoog-alarmmag niet afhankelijk zijn van componenten die zich in de tank bevinden omdat ditonderhoud, inspectie en testen omslachtig maken. Ofwel, minimaal de kritischeonderdelen van het overvulbeveiligingssysteem zijn uitwendig van de tank geplaatst.Als praktische oplossing suggereert de BMIIB een overloop vanaf het niveau dathoort bij hoog-hoog-alarm die uitstroomt in een kleine externe tank waarin dedetector voor hoog-hoog-alarm geplaatst is. De detector in de kleine tank kan getestworden zonder de grote opslagtank te vullen. De praktische consequenties bij grotevulcapaciteiten (≈ 10.000 m 3 /uur) lijken echter niet realistisch terwijl het uitwendigplaatsen van kritische componenten wel realiseerbaar is.Aanbeveling voor NederlandHet is aan te bevelen om de best beschikbare technieken op het gebied vanveiligheidssystemen in Nederland te evalueren en hierin de aanbevelingen ensuggesties van de BMIIB te betrekken, o.m. het toepassen van geavanceerdesensoren met online gegevensanalyse én het plaatsen van minimaal de kritischeonderdelen van het overvulbeveiligingssysteem uitwendig van de tank. De resultatenvan de beoordeling kunnen leiden tot een verdere aanpassing van de PGS 29 enworden opgenomen in het informatiemanagementsysteem dat in een latereaanbeveling volgt.16 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

AB 3.9: registeren van productstromenDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, implementerenmaatregelen voor het systematisch beheren van gegevens, zodat het beoordelen vanproductverplaatsingen in relatie tot overvulbeveiligingen en het communicerendenetwerk, mogelijk is. De maatregelen zijn geschikt voor hun doeleinden en voldoenminimaal aan onderstaande eisen (niet gelimiteerd):de gegevens zijn eenvoudig toegankelijk (te begrijpen en beschikbaar) voorderden; specialistische hulp is hierbij niet nodigde gegevens zijn beschikbaar op het depot en op een andere locatiede gegevens zijn beschikbaar voor een periodieke evaluatie van deeffectiviteit van de beheersmaatregelen; de beoordeling vindt plaats door dedrijver van de inrichting en het bevoegd gezag. Bij een eventueel incidentworden deze gegevens geraadpleegd voor het achterhalen van de oorzaak.de gegevens worden minimaal een jaar bewaard.Voor de registratie van productstromen/bewegingen zijn geen voorschriftenopgenomen in PGS 29. Het BRZO biedt, in samenhang met het RRZO, welmogelijkheden voor toezicht op registraties (VBS-6).Aanbeveling voor NederlandInrichtingen moeten aan de overheid kunnen aantonen dat het gebruikteregistratiesysteem borgt dat productverplaatsingen veilig plaatsvinden enbetrouwbaar is. Aanbevolen wordt een dergelijke eis een juridische basis te geven.De commissie die verantwoordelijk is voor de PGS 29 heeft echter laten wetenaanpassing van de PGS 29 niet wenselijk te vinden. Dit valt namelijk buiten de focusvan de PGS 29. (Eisen voor) de registratie van productstromen kunnen wel een plekvinden in het noodplan (zie AB 4.2).AB 3.10: systeem voor prioritering prestatie-indicatoren procesveiligheidDe sector en het bevoegd gezag stellen een methode vast voor het prioriteren vanprestatie-indicatoren voor het meten van procesveiligheid. Het systeem is eenverlengstuk van de recent gepubliceerde richtlijnen in Developing process safetyindicators HSG254.In Nederland is geen systeem voor het prioriteren van prestatie-indicatoren voorprocesveiligheid.Aanbeveling voor NederlandAB 3.10 samen met AB 3.1 verder uitwerken. Het doel is een systeem waarbij voorafaan het ontwerp het prestatieniveau wordt vastgesteld. Een mogelijke vorm van eenprestatieniveau is een SIL. Zo'n SIL vormt in de exploitatiefase de basis voor eenmeetbare prestatiefactor.3.3 Voorkomen van escalatie van emissie uit een primair insluitsysteemdoor goed ontwerpDe escalatie van de ontstane situatie op het Buncefield depot was niet verwacht enniet te voorspellen met de huidige modelleringprogramma’s. Het is echter duidelijkdat het vormen van een explosiegevaarlijke dampwolk geleid heeft tot de ramp.Onderstaande aanbevelingen moeten voorkomen dat zo’n dampwolk kan ontstaan.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 17

AB 3.11: zonering explosiegevaarlijke gebiedenDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, beoordelen delocaties binnen de BRZO-inrichtingen (Cf. COMAH) waar een explosiegevaarlijkeatmosfeer kan voorkomen en hun selectie van aanwezige installaties enbeveiligingssystemen; e.e.a. conform de regelingen uit 2002 voor gevaarlijke stoffenen explosiegevaarlijke atmosferen (ATEX).De beoordeling bevat de waarschijnlijkheid dat een emissie niet gedetecteerd wordten de grootte van het explosiegevaarlijke gebied dat het gevolg is van deze emissie.Daar waar andere type inrichtingen in de nabijheid ook in een explosiegevaarlijkezone terecht kunnen komen, wordt de drijver van de BRZO-inrichting die deexplosiegevaarlijke atmosfeer veroorzaakt genoodzaakt om beheersmaatregelen tebewerkstelligen, al dan niet op eigen terrein.Met het implementeren en voldoen aan de huidige regelgeving op het gebied vanrisico-inventarisatie en evaluatie (Arbowet, BRZO, ATEX, PGS 29: § 4.6) is AB 3.11op zich niet meer relevant. Echter bij deze beoordeling worden voorzienbarescenario's meegenomen en het is nog onduidelijk of alle risico's daarmee voldoendeonderkend zijn. Bij AB 4.1 wordt hierop nader ingegaan.AB 3.12: locatie en beveiliging repressieve voorzieningenBeoordelen van de locatie/ligging en de beveiliging van repressieve voorzieningen inrelatie tot het mogelijk ontstaan van explosiegevaarlijke atmosferen (zonering). Tedenken valt aan bluswaterpompen, bluswatervoorziening, handbediende schakelaars.Deze aanbeveling vraagt feitelijk om een brede evaluatie van het brandbestrijdingspotentieelofwel de repressieve voorzieningen. Hierbij is vooral aandacht voor delocatie van de voorzieningen in relatie tot een mogelijk te vormen explosiegevaarlijkgebied. Afhankelijk van de functie moeten voorzieningen bijvoorbeeld explosieveiliguitgevoerd zijn, bestand zijn tegen overdruk of voldoende bereikbaar zijn. Alscontrolekamers nodig zijn om processen veilig uit bedrijf te nemen, moeten dezecontrolekamers tegen overdruk beveiligd te zijn. Dit geldt voor alle voorzieningen dienodig zijn om processen veilig uit bedrijf te nemen.Aanbeveling voor NederlandAanbevolen wordt om hoofdstuk 8 van PGS 29 moet uit te breiden met eenbeoordeling van de locatie van repressieve voorzieningen en het beveiligd zijn tegende effecten van mogelijke explosies. Echter, voor een adequate beoordeling is hetnoodzakelijk dat modelleringsprogramma's zijn aangepast op de effecten vanBuncefield (zie AB 4.1). Voor het bepalen van de aard en omvang van devoorzieningen, is hoofdstuk 8 van PGS 29 toereikend. Aanbevolen wordt om ditbelangrijke aandachtspunt ook op te nemen in de handreiking voor noodplannen.AB 3.13: gasdetectie in secundair insluitsysteemTreffen van maatregelen zodat risicovolle situaties, als gevolg van een emissie uiteen primair insluitsysteem, worden gedetecteerd, inclusief de aanwezigheid vandetectie voor verhoogde concentraties van brandbare dampen in secundaireinsluitsystemen. Onmiddellijke beoordeling van adequate en geschikte maatregelen.De beoordeling bevat minimaal, maar is niet gelimiteerd tot:installatie van detectie voor ontvlambare gassen in tankputten waar grotehoeveelheden licht ontvlambare vloeistoffen of dampen kunnen vrijkomende relatie tussen het gasdetectiesysteem en het overvulbeveiligingssysteem(het detecteren van hoge concentraties damp in een secundair insluitsysteem18 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

is een vroege indicatie van een emissie en moet leiden tot een actie, door bv.het overvulbeveiligingssysteem, om verdere uitstroom te voorkomen)installatie van ondersteunende apparatuur voor het ontdekken van abnormaleomstandigheden, zoals cameratoezicht met softwarematige herkenning vanongewone omstandigheden.AB 3.13 vraagt om een beoordeling van mogelijke maatregelen waardoor eenprimaire emissie snel wordt opgemerkt. Eigenlijk is dit ook weer een evaluatie van debest beschikbare technieken. In dit rapport zal volstaan worden met een algemeneaanbeveling over de beoordeling van de best beschikbare technieken, deimplementatie in de praktijk, het borgen van informatiestromen en het toezicht opde uitvoering. De derde bullet in de aanbeveling gaat expliciet over het toezicht dooroperators, dat slechts summier beschreven staat in PGS 29.Aanbeveling voor NederlandGasdetectie op tankputten is geen vereiste, mits voldoende maatregelen zijngetroffen die een snelle detectie van een primaire emissie mogelijk maken.Te denken valt aan visuele inspecties, operatorrondes, cameratoezicht enonafhankelijke overvulbeveiligingen. Hierbij moet aandacht zijn voor de(on)mogelijkheden bij het monitoren van 'passieve' schermen.Het uitbreiden van paragraaf 9.4 van PGS 29 met een nadere omschrijving vantoezicht op de uitvoering wordt aanbevolen.AB 3.14: voorkomen vormen brandbare dampen bij significante wijzigingenNieuw op te richten inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, én significantewijzigingen in bestaande situaties (bv. het bouwen van een nieuwe opslagtank)moeten voldoen aan strengere eisen. Dit is minimaal, maar niet gelimiteerd tot, hetvoorkomen van het vormen van brandbare dampen bij een overstroming van eentank. Beoordeeld moet worden of aanpassingen in het ontwerp van de top van detank nodig zijn en hoe uitgestroomde vloeistoffen op een veilige wijze terug kunnenstromen in een insluitsysteem.Hoofdstuk 6 van PGS 29 geeft richtlijnen voor het ontwerp van opslagtanks.Aanbeveling voor NederlandRichtlijnen uit hoofdstuk 6 van PGS 29 evalueren met aandacht voor het voorkomenvan de vorming van brandbare dampen. Een speciaal aandachtspunt is deaanwezigheid van een overstort die voorzien is van vloeistofdetectie.AB 3.15: richtlijnen voor implementeren best beschikbare techniekenDe sector stelt onmiddellijk richtlijnen op voor het implementeren van de bestbeschikbare technieken bij maatregelen ter voorkoming van emissie uit primaireinsluitsystemen en het voorkomen dat bij een emissie de situatie escaleert.Deze aanbeveling is onderdeel van de algemene aanbeveling over de bestbeschikbare technieken.AB 3.16: redelijke maatregelen voor bestaande situatiesMocht de risico-inventarisatie van bestaande inrichtingen uitwijzen dat het nietmogelijk is om maatregelen te nemen die hetzelfde effect hebben als de nieuwstemaatregelen, dan worden maatregelen genomen die de effecten van AB 4.14 zo dichtmogelijk benaderen en die redelijkerwijs mogelijk zijn. De maatregelen wordenonderdeel van het veiligheidsrapport dat aan het bevoegd gezag wordt toegezonden.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 19

De PGS 29 vermeldt: ‘De voorschriften van deze richtlijn hebben geen directewerking, maar zijn pas van toepassing als en voor zover zij zijn opgenomen inmilieubeheervergunningen.’Aanbeveling voor NederlandDe PGS 29 is aanvaard als het minimale veiligheidsniveau. Bij nieuwe situaties ofveranderingen in bestaande situaties kan de richtlijn van toepassing verklaardworden in de milieuvergunning. Ook is het mogelijk om met vergelijkbarevoorzieningen een gelijkwaardig veiligheidsniveau te bereiken.Anderzijds is het mogelijk voor het bevoegd gezag Wet milieubeheer om bestaandevergunningen te actualiseren (art. 8.22) en daarbij aanvullende eisen te stellen.Aanbevolen wordt om bovenstaand beschreven werkwijze in de praktijk toe tepassen.3.4 Ontwerp ter voorkoming van emissie uit secundaire en tertiaireinsluitsystemenOm schade aan het milieu te voorkomen gelden nadere eisen voor secundaire entertiaire insluitsystemen. Uiteraard is het de bedoeling de totale installatie integraalte beoordelen, omdat het treffen van maatregelen voor het primaire insluitsysteem almilieubeschermende effecten heeft. De drijver van de inrichting moet de keuze inmaatregelen en de planning voor het implementeren hiervan onderbouwen bij hetbevoegd gezag.AB 3.17: richtlijnen voor secundaire en tertiaire insluitsystemenHet bevoegd gezag en de sector moeten in gezamenlijkheid de bestaandestandaarden voor secundaire en tertiaire insluitsystemen beoordelen, waarbij deaangepaste richtlijnen van de Competent Authority, die eind 2007 gepubliceerd zijn,worden meegenomen.De beoordeling bevat minimaal, maar is niet gelimiteerd tot:opstellen van een minimale prestatie-eis voor secundaire insluitsystemen (ditgeldt specifiek voor tankputten)ontwikkelen van geschikte methoden voor risico-inventarisatie zodat deplanning van ontwerpen (prioritering) aangepast kan worden aan nieuweontwikkelingen en bijbehorende specificatiesformele, gedetailleerde eisen stellen die van kracht zijn als verbeteringenonvoldoende snel doorgevoerd wordenverbeteren van bluswatermanagement en de opvangcapaciteit voor vervuildevloeistoffen op een locatie waar effecten voor het milieu nihil zijn bij eenemissie vanuit het secundaire insluitsysteem en bij brandverbeteren van de opvang in tertiaire insluitsystemen om te voorkomen datvloeistoffen vrijkomen uit het depot met mogelijk een milieuramp tot gevolg.De eisen geldend voor een secundair insluitsysteem zijn geborgd in hoofdstuk 5 vanPGS 29 over tankputten. Een speciaal aandachtspunt is het beoordelen van deopvangcapaciteit van een tankput (§ 5.3). Er zijn geen eisen gesteld aan tertiaireinsluitsystemen. Het uitgangspunt zou moeten zijn dat met de risicoanalyse geborgdis dat de betrouwbaarheid en capaciteit van het secundaire insluitsysteem (ofwel detankput) zo groot is dat een tertiair systeem niet nodig is. In de risicoanalyse is ookescalatie meegenomen. Alleen wanneer het secundaire systeem niet toereikend is,zal een tertair systeem (bv. een calamiteitenriool) nodig zijn.Hoofdstuk 5 van PGS 29 stelt ook eisen aan de opvang en afvoer van bluswater. Indeze AB 4.17 is weer aandacht voor het verbeteren en borgen van het toepassen van20 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

de best beschikbare technieken en leidt niet tot aanvullende aanbevelingen voorNederland.AB 3.18: toepassen geactualiseerde eisenVolledige toepassing van de geactualiseerde eisen in nieuw te bouwen depots endeels nieuwe installaties. Op bestaande locaties is het niet altijd mogelijk omtankputten en drainage onder het terrein volledig te verbeteren. In die situatiesstemmen de drijvers van de inrichting een plan van aanpak voor het gefaseerdverbeteren van de locaties af met het bevoegd gezag; de eisen moeten redelijkerwijsmogelijk en uit te voeren zijn.Aan AB 3.18 wordt gehoor gegeven met het implementeren en toezicht houden ophet toepassen van de best beschikbare technieken. Ook hier is het van belang omredelijke eisen vast te stellen voor bestaande locaties, waarmee een gelijkwaardigveiligheidsniveau bereikt wordt (zie AB 3.16).3.5 Samenwerken met zeer betrouwbare organisatiesDe menselijke factor en het effect van de organisatie waarbinnen de mens opereert,hebben grote invloed op het al dan niet ontstaan van risicovolle situaties. Daarom ishet belangrijk om zogenaamde zeer-betrouwbare-organisaties (HRO: high reliabilityorganisation) te bouwen. Dit zijn robuuste organisaties met een goed ontwikkeldeveiligheidscultuur, waarin het bereiken van veilige, betrouwbare prestaties van hogekwaliteit (inclusief een hoge productiviteit) gedurende een lange tijd, zeerwaarschijnlijk zijn. Hierin zijn de organisatiestructuur en –cultuur bepalendefactoren. In een HRO houdt men rekening met de mogelijkheid dat de organisatie(op onderdelen) kan falen, worden grote inspanningen geleverd om falen tevoorkomen en de gevolgen van falen te beperken. Een HRO kenmerkt zich doorbesluitvorming door een competente staf (onderscheid in strategisch en tactisch),regelmatige evaluatie van prestaties in relatie tot capaciteit en doelen,kennisontwikkeling, kennis delen, snel en efficiënt leren en toepassen in de praktijk,leren herkennen van en reageren op afwijkingen, assertiviteit, vroegtijdigeprobleemherkenning, een adequaat auditsysteem inclusief monitoren vanaandachtspunten, een beloningssysteem voor gewenst gedrag, bescherming tegenvoorspelbaar falen, standaard werkinstructies voor relevante processen en toezichtop toepassen. Kortom, HRO staat voor veiligheidsbewustzijn in een lerendeorganisatie.Onderstaande aanbevelingen dragen bij aan het creëren van HRO’s, zijn breedtoepasbaar en gelden minimaal voor inrichtingen die vergelijkbaar zijn metBuncefield.AB 3.19: richtlijnen voor menselijke en organisatorische factorenDe sector en het bevoegd gezag stellen samen richtlijnen en standaarden vast voorhet ontwikkelen van zeer-betrouwbare-organisaties, waarbij de aandacht ligt opmenselijke en organisatorische factoren in ontwerp, in gebruik hebben, onderhouden testen. Het doel is dat zeer betrouwbare organisaties ontstaan. Vooral van belangzijn:het begrijpen en vastleggen van de rol en de verantwoordelijkheden van deoperators in de controlekamer ten aanzien van het garanderen van veiligeprocesstromen (inclusief de geautomatiseerde systemen)adequate informatie en systeem interfaces voor de eerstelijns operatorsbeschikbaar stellen zodat zij adequaat kunnen waarnemen, interpreteren enreageren op mogelijke incidentenNEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 21

opleiding, ervaring en competenties garanderen van de personen dieactiviteiten uitvoeren die kritisch zijn voor veiligheid en milieuafspraken maken over een redelijke werkbelasting, kwaliteitsniveau van enarbeidsomstandigheden voor eerstelijns personeeleen gegarandeerd, robuust communicatiesysteem binnen het depot, tussendepots onderling, met aannemers en met operators die verantwoordelijk zijnvoor transport en van leverende partijen (zoals raffinaderijen)beoordelen van de kwalificaties van een aannemer op voorhand en tijdens dewerkzaamheden zodat zeer betrouwbare installaties en apparatuur wordengeleverd, gebouwd en onderhoudenbeschikbaar stellen van effectieve, gestandaardiseerde procedures voorsleutelactiviteiten in onderhoud, testen en in werking zijnde installatiesverhelderen van afspraken voor het monitoren van en toezicht houden op hetpersoneel van de controlekamereffectief managen van veranderingen die van invloed zijn op mensen,processen en installaties/apparatuur.Het volledig implementeren van een adequaat veiligheidsbeheerssysteem is eenmiddel in het ontwikkelen van HRO’s. De hoofdstukken 9, 11 en 12 van PGS 29dienen dit doel en het BRZO biedt voldoende handvatten voor zowel implementatieals het toezicht op organisaties. De implementatie van de PGS 29 en het BRZO biedtde mogelijkheid om AB 3.19 voldoende te borgen. Het daadwerkelijk bereiken vaneen HRO is de verantwoordelijkheid van de inrichting; het bevoegd gezag ziet toe opde implementatie van de wetgeving. Momenteel is in Nederland een discussie gaandeover HRO's n.a.v. de evaluatie van de explosie bij BP in Texas City in maart 2005(het zogenaamde Baker-rapport [6]).Ondanks dat de aanbeveling vooral gericht is op inrichtingen, is de filosofie van deHRO ook toe te passen op de rampbestrijdingsorganisatie en de organisaties diehiermee verband houden. In de afgelopen jaren is steeds meer aandacht voorkwaliteitssystemen, zoals INK en HKZ, die een dergelijke betrouwbaarheid moetenborgen.Aanbeveling voor NederlandDe aanbevelingen die betrekking hebben op organisatie en leiderschap (dus AB 4.19t/m 4.25) samen met de aanbevelingen uit het Baker-rapport vertalen naar deNederlandse praktijk en opnemen in de wet- en regelgeving. Ook hier is het mogelijkeen toetssysteem voor betrouwbaarheid te ontwikkelen. Daar waar relevant eendergelijk systeem toepassen op zowel inrichtingen als rampbestrijdingsorganisaties.AB 3.20: implementatie richtlijnen en standaardenDe relevante sectoren (inclusief de raffinaderijen en transporteurs) verzorgen devolledige implementatie van de resulterende richtlijnen en standaarden . Hetbevoegd gezag houdt toezicht op de implementatie.Deze aanbeveling betreft de implementatie van AB 3.19. Het BRZO biedt demogelijkheid om toezicht te houden. De PGS 29 biedt deze mogelijkheid alleenwanneer deze als eis is opgenomen in de vergunning in het kader van de Wetmilieubeheer.AB 3.21: informatie delenDe relevante sectoren maken afspraken om te zorgen dat ervaringen uit de praktijken best beschikbare technieken, goed vakmanschap en ervaringen uit andererisicovolle sectoren onderling en openlijk gedeeld worden.22 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Deze aanbeveling is verwerkt in de aanbeveling over de best beschikbare techniekenen de aanbeveling over het delen van informatie.AB 3.22: toezicht bevoegd gezag op gebruik best beschikbare techniekenHet bevoegd gezag ziet erop toe dat veiligheidsrapporten, die haar in het kader vande BRZO-regelgeving zijn toegezonden, de informatie bevatten die bewijst dat goedvakmanschap en de best beschikbare technieken zijn geïmplementeerd op het gebiedvan menselijke en organisatorische factoren, in gebruik hebben, onderhoud entesten. Goed vakmanschap en best beschikbare technieken zijn geïmplementeerd inhet beheersen van installaties en systemen en ter bescherming van het milieu.Deze aanbeveling is verwerkt in de aanbeveling over de best beschikbare techniekenen het toezicht op de implementatie.Aanbeveling voor NederlandHet BRZO biedt mogelijkheden voor het houden van toezicht op het toepassen vanbest beschikbare technieken. De aanbeveling luidt om speciale aandacht te bestedenaan de toegepaste repressieve voorzieningen. Het bevoegd gezag rampenbestrijdingkan dit als expliciet aandachtspunt meenemen. Richtlijnen kunnen vastgelegdworden door het Landelijk Expertisecentrum BRZO in overleg met de Maatlatregio's.3.6 Hoge prestaties door cultuur en leiderschapVoor de vorming en het continueren van een HRO, een veiligheidsbewuste lerendeorganisatie die goede kwaliteit levert, is sterk leiderschap nodig. Onderstaandeaanbevelingen hebben betrekking op het handhaven van een gezondeveiligheidscultuur door sterk strategisch beleid.AB 3.23: databank, analyse en informatie over (bijna-)incidentenDe sector maakt afspraken over het verzamelen van gegevens van waarschijnlijke(bijna-)incidenten zoals overvullen, falen van apparatuur of installaties, emissies,defecten in alarmsystemen. Trends worden geanalyseerd en de informatie overrisico’s, mogelijke oplossingen en beheersmaatregelen worden gedeeld in deindustrie.In het eerste rapport (Initial report) dat is uitgebracht door de BMIIB is een overzichtgegeven van 7 incidenten in de periode 1962 – 1999 die veel overeenkomstenvertonen met hetgeen bij Buncefield heeft plaatsgevonden. Minimaal het incident van21 december 1985 is als vrijwel identiek aan te merken. Ondanks dat gedegeninformatie over deze incidenten beschikbaar is, is geen lering getrokken door zowelde drijver van het depot in Buncefield, de functionarissen die verantwoordelijk zijnvoor de ruimtelijke ordening en de toezichthouders.De Wet milieubeheer, de Arbowet en het BIR eisen een (bijna-)incidentenregistratieen evaluatie. Minimaal elke BRZO-inrichting in Nederland heeft zo’n registratie.Artikel 209 van PGS 29 vraagt ook om een analyse van ongewenste gebeurtenissen.Er zijn geen afspraken of eisen voor het delen van deze informatie.Aanbeveling voor NederlandHet opzetten van een goed toegankelijk informatiesysteem voor (bijna-)incidentenen de bijbehorende analyse. Met dit systeem kan informatie uiteindelijk gedeeldworden binnen de sector. Dit systeem uitbreiden met relevante informatie overonderwerpen variërend van best beschikbare technieken tot ongevalanalyse (zie ookAB 3.24) én eventueel andere sectoren zoals de procesindustrie.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 23

AB 3.24: afspraken voor implementatieDe afspraken die nodig zijn om AB 4.23 te implementeren bevatten in elk geval,maar zijn niet gelimiteerd tot:diepgaand onderzoek naar de oorzaken van falen en disfunctioneren vanbeheersmaatregelen voor veiligheid en milieu tijdens testen, onderhoud of inbedrijf zijnontwikkelen van databanken voor incidenten die met de totale sector gedeeldworden, waarbij de gegevens beschermd zijn en voldaan wordt aan geldendewettelijke eisen; voorbeelden van dit type databanken zijn beschikbaarsamenwerking tussen de werkvloer en hun vertegenwoordigers, werkgeversen regelgevers om het leren van incidenten én het delen van informatie overbest beschikbare technieken, te garanderen.Er zijn geen eisen vastgelegd voor het uitvoeren van een incidentanalyse.Aanbeveling voor NederlandNadere eisen opstellen voor het uitvoeren van een (bijna-)incidentanalyse. De inhouden vorm van zo’n analyse afstemmen op het informatiemanagementsysteem. Om tekunnen leren van incidenten moeten medewerkers zich voldoende veilig voelen omzich kwetsbaar op te durven stellen, hiervoor is een HRO vereist.AB 3.25: continue verbetering van het beheersen van risico’sVooral de sector zorgt voor het samenvoegen van informatie over de huidige kennisvan risicovolle situaties, hetgeen bekend is over het falen van systemen voor hetbeheersen van veiligheid en het beschermen van het milieu, en de ontwikkelingen inkennis en innovaties. Het doel hiervan is continu verbeteren van het beheersen vanrisico’s. De ervaringen van andere risicovolle sectoren, zoals chemische procesindustrie,booreilanden, kerncentrales en spoorwegen worden hierin betrokken.Het continu verbeteren door het samenvoegen en delen van kennis is in Nederlandniet voorgeschreven. Het informatiemanagementsysteem kan hierin bijdragen.24 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

3.7 Advies t.a.v. ontwerp en exploitatieDe aanbevelingen zijn geclusterd in drie hoofdgroepen in onderstaande kaders:Systematische beoordeling betrouwbaarheidOntwikkelen van een uniforme methodiek voor het vaststellen en beoordelenvan het vereiste betrouwbaarheidsniveau van beveiligingssystemen, conformde principes van EN 61511. Een mogelijke vorm is een SIL. De prestatie-eisenmogen afhankelijk zijn van de omgeving van de installatie en dienen tijdenshet in bedrijf zijn als prestatie-indicator voor het meten van procesveiligheid.Vastleggen van de methodiek in een handreiking voor drijvers vaninrichtingen en toezichthouders.Opzetten van een informatiemanagementsysteem over best beschikbaretechnieken, (bijna-)incidenten en de bijbehorende analyse, adequatebeheersmaatregelen, etc. Het systeem is toegankelijk voor belanghebbenden,voldoende beveiligd en vormt de basis voor continu verbeteren.Uitvoeren van een risicoanalyse van het transport van brandbare vloeistoffendoor buisleidingen. Met hierin aandacht voor de communicatie tussenraffinaderij, transporteur en ontvanger én de geldende regels en afspraken.Het ontwerpen en ontwikkelen van zeer-betrouwbare-organisaties (HRO's) endeze spiegelen aan de bevindingen uit het Baker-rapport. Desgewenst is hetmogelijk een toetssysteem voor betrouwbaarheid te ontwikkelen. Ook is defilosofie van een HRO toepasbaar op de rampbestrijdingsorganisatie engelieerde organisaties.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 25

PGS 29EN 61511 (minimaal gelijkwaardig aan de SIL-methodiek) verwerken in enimplementeren via de PGS 29.Inzichtelijk maken van vergelijkbare eisen in verschillende wet- enregelgeving en deze onderling afstemmen. Vooral de PGS 29 (hoofdstukken 9,11 en 12) en het BRZO vertonen overlap. Een mogelijkheid is in de PGS 29opnemen dat deze relevant is voor alle niet-BRZO-inrichtingen en voor BRZOinrichtingenaangeven welke artikelen aanvullend zijn op het BRZO.Hoofdstuk 11, artikel 248.A.9 over de inspectie van instrumentatie aanpassenop de wensen n.a.v. Buncefield (o.a. toetsen of EEMAU 159 voldoet als bestbeschikbare techniek) en nader uitwerken voor veiligheidsvoorzieningen.Artikel 87 lid b van PGS 29 uitbreiden met eisen voor overvulbeveiligingssystementen aanzien van het onafhankelijk zijn en het automatisch inwerking treden (zonder tussenkomst van operator).In PGS 29 borgen dat de ontvangende partij de ultieme controle heeft over deproducttoevoer en deze op elk moment veilig kan stoppen of omleiden.Tevens door risicoanalyse (door leverancier, transporteur en ontvanger)borgen dat de effecten van een interventie niet leiden tot de emissie van hetproduct of een andere gevaarlijke situatie.Hoofdstuk 8 uitbreiden met een beoordeling van de locaties van repressievevoorzieningen én die voor het veilig stoppen van processen i.r.t. mogelijkeexplosies (bv. explosieveilig uitvoeren, bereikbaar zijn, voldoende bestandzijn).Evaluatie van best beschikbare technieken op het gebied van tankontwerp(i.h.b. aanwezigheid van een overstort met vloeistofdetectie),detectiesystemen (i.h.b. geavanceerde sensoren met online gegevensanalyse,het plaatsen van minimaal de kritische onderdelen van hetovervulbeveiligingssysteem uitwendig van de tank), veiligheids- enbrandbestrijdingsvoorzieningen, secundaire en tertiaire insluitsystemen.Hierin de aanbevelingen en suggesties van de BMIIB betrekken. Zo nodigaanpassing van de PGS 29 op de resultaten.Uitbreiden van paragraaf 9.4 met een nadere omschrijving van toezicht op deuitvoering. Te denken valt aan visuele inspecties, operatorrondes encameratoezicht.Mogelijkheden opnemen voor vergelijkbare veiligheidsvoorzieningen opnemenzodat een gelijkwaardig veiligheidsniveau geborgd is.26 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Wet- /regelgeving en toezicht houdenMinimaal borgen dat PGS 29 opgenomen wordt in de aanvullende eisen op devergunning inzake de Wet milieubeheer voor tankopslagen. Bestaandesituaties opwaarderen naar het minimale veiligheidsniveau van PGS 29, ofwelbij verandering van de situatie ofwel door het actualiseren van de vergunning(Wm: art. 8.22)Borgen van continuïteit in (het toezicht houden op) de implementatie vangeldende wet- en regelgeving, richtlijnen en handreikingen. Hierbij is vooralaandacht voor de risicoanalyse van inrichtingen (PGS 29: § 9.3, VBS-2),toepassing van best beschikbare technieken, onderhoud (PGS 29: H 11,VBS-3), doorvoeren van wijzigingen (PGS 29: H 12, VBS-4) en toepassing vande nieuw te ontwikkelen methodiek voor de betrouwbaarheid vanveiligheidsvoorzieningen (bv. SIL).Visie ontwikkelen over het houden van toezicht op de implementatie van deaanbevelingen en geldende wet- en regelgeving. Onderwerpen zijn de matevan toezicht, dus tot in welk detail en op welk procesniveau én de wijze vantoezicht (op basis van welke wetgeving). De visie borgen in wetgeving enhandreikingen voor implementatie.De resultaten van de risicoanalyse van het transport van brandbarevloeistoffen verwerken in de AmvB Buisleidingen die in ontwikkeling is (o.m.borgen dat de ontvangende partij de ultieme controle heeft).Inrichtingen moeten een betrouwbaar registratiesysteem gebruiken waarmeezij aan de overheid kunnen aantonen dat productverplaatsingen veiligplaatsvinden. Een dergelijke eis moet een juridische basis krijgen.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 27

4 Voorbereiding op incidenten en repressieVoor de bestrijding van het incident werden 26 pompen en meer dan 600.000 literschuim gebruikt. Tijdens de piek van het incident waren 180 brandweermenseningezet. Een dergelijke inzet vraagt om adequate leiding en coördinatie én een goedevoorbereiding in plannen, procedures, processen, materieel en middelen. De BMIIBheeft aanbevelingen geformuleerd ter verbetering van de planning op noodsituatiesbij inrichtingen zoals Buncefield en andere risicovolle inrichtingen; BRZO-inrichtingenzijn met name genoemd. De BMIIB beschouwt het implementeren van haaraanbevelingen als een minimumniveau van voorbereiding.AanbevelingenHet doel van de eerste aanbeveling is het in beeld hebben of brengen van allegeloofwaardige scenario’s. Dan volgen 8 aanbevelingen over het managen vanincidenten op de incidentlocatie, terwijl de volgende 17 aanbevelingen gericht zijn ophet bestrijden van de effecten buiten de terreingrenzen en de voorbereiding daarop.Van laatstgenoemde aanbevelingen zijn er drie geadresseerd aan de rijksoverheid.De laatste 6 aanbevelingen gaan over de wederopbouw en de terugkeer naar eennormale situatie. Vanaf AB 4.9 zijn de aanbevelingen vooral gericht op de bestrijdingvan de effecten van rampen voor de bevolking en meer algemeen van aard.4.1 Inzicht in geloofwaardige scenario’sOm een goede inschatting te kunnen maken van het benodigde potentieel voor hetbestrijden van de effecten van een incident, is inzicht nodig in de mogelijkegeloofwaardige scenario's. Feitelijk gaat het om het totaal aan geloofwaardigescenario's die kunnen optreden in het verzorgingsgebied. Voor specifieke inrichtingenis het belangrijk dat de drijver inzichtelijk maakt op welke wijze de risico's beheerstzijn en op welke wijze mogelijke effecten van incidenten bestreden worden, zodathet benodigd potentieel daarop afgestemd kan worden.AB 4.1: voorbereiden op geloofwaardige scenario’sDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, beoordelen of hunnoodplannen volledig zijn met het oog op alle redelijkerwijs voorzienbare scenario’sdie voortkomen uit geloofwaardige incidenten. Inbegrepen worden scenario’s dievoor Buncefield niet geloofwaardig geacht werden, namelijk dampwolkexplosie engrote branden met een omvang van meerdere tanks. Het bevoegd gezag ziet hieroptoe.Het BRZO schrijft een scenarioanalyse van geloofwaardige incidenten voor (VBS-2,PGS 6) en § 9.3 van PGS 29 stelt feitelijk hetzelfde. Echter, totdat het incident bijBuncefield plaatsvond leken een explosieve dampwolkontbranding 4 en brandenwaarbij meerdere tanks betrokken raken, nog geen realistische scenario's. Deeffecten van de explosie in Buncefield zijn niet te voorspellen met de beschikbareexplosiemodellen. De BMIIB laat zich adviseren over het al dan niet verderontwikkelen van de explosiemodellen.Bovenstaande scenario's kunnen eigenlijk gezien worden als interne domino-effectenmet gevolgen voor andere installaties binnen de inrichting. In het BRZO zijn alleen4 PGS 6 beschrijft in het stroomschema in bijlage 6.1 wel het scenario ‘schokgolf’, maar dit werd bij eenopslag in de buitenlucht als niet relevant beoordeeld. Het scenario ‘brand’ was beperkt tot de omvangvan 1 tank.28 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

domino-effecten buiten de inrichting en tussen BRZO-inrichtingen onderling benoemd(BRZO: art. 7). Ook het Instrument domino-effecten van het RIVM richt zich opdomino-effecten buiten de inrichting. Nader onderzoek naar interne dominoscenario'sis gewenst; het doel is het vormen van een beeld van realistische,maatgevende scenario's. Dit onderzoek zou zich niet moeten beperken tot de sectorvoor opslag en transport van brandbare vloeistoffen maar zou minimaal uitgebreidmoeten worden tot de mogelijke scenario's bij BRZO-inrichtingen.De omstandigheden tijdens het incident in Hemel Hempstead waren in alle opzichten‘worst case’ waardoor een relatief omvangrijk explosiegevaarlijk gebied is ontstaan.Bij bovengenoemd onderzoek is het belangrijk om te bepalen welk scenario noggeloofwaardig is. Dit zal leiden tot een antwoord op de vraag wat het maatgevendescenario is waarop Nederland zich repressief voorbereid. En de vraag: ‘op welkescenario’s bereiden we ons beargumenteerd niet voor?’ Overigens beoordelenexperts het Buncefield-incident als niet realistisch.Inrichtingen moeten in hun scenarioanalyse rekening gaan houden met de resultatenuit bovengenoemd onderzoek. De PGS 6 beschrijft in zijn algemeenheid het teverwachten maximale scenario, en dient aangepast worden op de resultaten vanbovengenoemd onderzoek. Ook PGS 29 (§ 9.3) behoeft aanpassing. Na inventarisatieen evaluatie van de restrisico’s en toepassing van geschikte beheersmaatregelenmaken inrichtingen het gevolgscenario inzichtelijk voor het bevoegd gezag.De overheid zorgt voor een repressieve voorbereiding afgestemd op de aard enomvang van de effecten (in relatie tot de preventieve voorzieningen). Hierbij moetaandacht zijn voor de effecten van het bestrijden van het incident. Zo kan deoverweging tussen blussen of gecontroleerd uit laten branden, een rol spelen. 5Onzekerheden hierbij zijn de schadelijke effecten van een enorme rookpluim, deplaats waar deze de grond gaat raken (of niet), enorme hoeveelheden vervuildblusmiddel (water en/of schuim) en het al dan niet kunnen opvangen hiervan. Het isbelangrijk dat degenen die deze voorbereiding uitvoeren hiervoor competent zijn. Ditkomt in AB 4.14 aan bod.Aanbeveling voor NederlandNader onderzoek naar de interne domino-effecten van de scenario's explosievedampwolkontbranding en een brand waarbij meerdere tanks betrokken raken. 6Vervolgens vaststellen van geloofwaardige, maatgevende scenario's en PGS 6 enPGS 29 hierop aanpassen. Bij het vaststellen van de maatgevende scenario's kanaansluiting gezocht worden met de reeds bestaande initiatieven op dit gebied.Toezien op de implementatie van deze richtlijnen door het bevoegd gezag.Repressieve voorbereiding door de overheid zou afgestemd moeten worden op deaard en effecten van het incident én aan moeten sluiten op de noodorganisatie (bv.bedrijfsbrandweer, BHV) van de betreffende inrichting. Het verdient aanbeveling omprimair te kijken wat er met de huidige capaciteit mogelijk is (inclusief het gebruikvan de industriële brandbestrijdingspool). Hier kan het LOCC mogelijk een rol inspelen.5 De Environment Agency (GB) heeft ter ondersteuning een richtlijn opgesteld, Pollution PreventionGuidance (PPG28).6 Hiervoor kan bijvoorbeeld aangesloten worden bij het onderzoek naar de ontwikkeling vantank(put)branden en boilover gerelateerd aan de inzetsnelheid van de brandbestrijdingspool. Dit looptmomenteel bij de Gezamenlijke Brandweer i.s.m. het Centrum voor Industriële Veiligheid. Ook kanaangesloten worden bij het onderzoek dan het RIVM uitvoert naar de gevolgen van Buncefield voor demodellen voor de kwantitatieve risicoanalyse. Hierbij wordt ook de dampwolkontbranding meegenomen.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 29

AB 4.2: herziening handreiking noodplannenHet bevoegd gezag herziet de handreiking voor noodplannen voor BRZO-inrichtingen.Deze handreiking wordt afgestemd op de handleiding die inspecteurs gebruiken omte beoordelen of noodplannen voldoen aan de eisen uit het BRZO. Beoordeeld wordtin hoeverre deskundig advies van gezondheidsadviseurs en hulpverleners nodig is.Een adequaat noodplan heeft als doel het voorbereid zijn op alle geloofwaardigeincidenten binnen de inrichting. Hierin zijn preventieve en repressieve maatregelenop elkaar afgestemd. Het doel van het noodplan is om de effecten van een incidentte beperken, bij voorkeur tot binnen de grenzen van de inrichting, én personen enhet milieu te beschermen.De Arbeidsomstandighedenwet stelt alle werkgevers verplicht een noodplan op testellen op basis van de uitkomsten van de risico-inventarisatie en evaluatie (art 2.5c)en hiervoor deskundige bijstand te vragen (art. 2.5e)Het BRZO (art. 22) stelt een noodplan verplicht voor VR-plichtige inrichtingen,gericht op het beperken en beheersen van zware ongevallen en de gevolgen ervanvoor de werknemers. Bijlage IV bevat een globale beschrijving van de inhoud vaneen noodplan. Paragraaf 4.4 van PGS 6 geeft een duidelijke uitwerking van de eisenaan een noodplan. Drijvers van BRZO-inrichtingen moeten hierover relevanteinformatie aanleveren bij het bevoegde gezag zodat deze zich kan voorbereiden opeventuele effecten buiten de inrichting.PGS 29: art. 217 geeft een korte beschrijving van de inhoud van een noodplan dieovereenkomt met de vereisten uit de beschikbare controlelijsten/werklijst VBS uit deWerkwijzer BRZO.De Regeling algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (art. 4.86) eist specifiekeen noodplan voor inrichtingen die brandbare vloeistoffen opslaan en afleveren.Er is geen wettelijk voorschrift dat een inrichting verplicht om maatregelen te nemendie rampenbestrijding mogelijk maken. Dit is wel opgenomen in de SEVESO-richtlijn.Aanbeveling voor NederlandMomenteel zijn veel verschillende beschrijvingen van een noodplan, in omloop. Erzijn geen tegenstrijdigheden in de wetgeving en richtlijnen. Het is gewenst om eenhandreiking voor noodplannen op te zetten. Het IBBB van het Ministerie van BZK [8]biedt hiervoor een basis. De Werkwijzer BRZO (Deel C, module 3.2), de NTA 8112(ontruimingsplannen) en de NTA 8000 (noodplannen voor buisleidingen) biedenhiervoor wellicht ook aanknopingspunten. Deze te ontwikkelen handreiking voornoodplannen dient breed toegepast te worden, dus:verplicht toepassen door alle werkgevers, dus als verplichting vanuitoverkoepelende wetgeving, zoals de Arbowet en Wet milieubeheer;ook verplicht toepassen voor PBZO-inrichtingen (= niet-VR-plichtige BRZOinrichtingen)en bedrijfsbrandweerplichtige inrichtingen (Brandweerwet:artikel 13) zodat alle inrichtingen eenzelfde type noodplan zullen krijgen;de handreiking zodanig opstellen dat noodplannen, daar waar relevant,geschikt zijn voor mogelijk noodzakelijke opschaling naar rampenbestrijding;verplicht laten toepassen als inspectiemethodiek door inspecteurs entoezichthouders en de mogelijkheden voor toezicht houden wettelijkverankeren in overkoepelende wetgeving, zoals Arbowet en Wetmilieubeheer.30 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

AB 4.3: beoordelen implementatie nieuwe handreikingDrijvers van inrichting die vergelijkbaar zijn met Buncefield beoordelen hunnoodplannen aan de hand van de handreiking die door AB 4.2 beschikbaar komt. Hetbevoegd gezag ziet hierop toe.In de huidige situatie biedt het BRZO de mogelijkheid om tijdens inspecties hetdaadwerkelijk toepassen en implementeren van de handreiking te controleren(VBS-5). Daarvoor moet de handreiking wel een wettelijke basis hebben.AB 4.3 betreft de implementatie van de handreiking voor noodplannen, hetgeen inbovenstaande aanbeveling is meegenomen.AB 4.4: beschikbaarheid getrainde en competente noodorganisatieDrijvers van inrichtingen, die vergelijkbaar zijn met Buncefield, beoordelen hunnoodplannen op geoefendheid en competenties van het team dat moet optreden innoodsituaties. Zij garanderen de beschikbaarheid van een voldoende getrainde encompetente noodorganisatie op elk gewenst tijdstip en in die omvang dat de takenuit het noodplan gegarandeerd uitgevoerd worden.Deze aanbeveling betreft de implementatie van het noodplan in de praktijk en kangetoetst worden bij inspecties. Momenteel is dat mogelijk in het kader van het BRZO(VBS–5), controle van de aanwijsbeschikking bedrijfsbrandweer (Brandweerwet: art.13) of de vergunning inzake Wet milieubeheer (mits dit als eis is opgenomen); elkvoor de eigen reikwijdte van de wetgeving. De implementatie van AB 4.2 maakttoezicht op de implementatie altijd mogelijk.AB 4.5: beoordelen locatie en beveiliging repressieve voorzieningenBeoordelen van de locatie/ligging en de beveiliging van repressieve voorzieningen inrelatie tot het mogelijk ontstaan van explosiegevaarlijke atmosferen (zonering). Tedenken valt aan de controlekamer voor noodvoorzieningen, bluswaterpompen,bluswatervoorziening, handbediende schakelaars.Zie AB 4.12.AB 4.6: back-up kwetsbare, kritische systemenIn kaart brengen van kwetsbare, kritische noodvoorzieningen en hiervooruitwijkmogelijkheden creëren, ofwel binnen ofwel buiten de inrichting. Vooralaandacht voor een alternatieve controlekamer voor noodvoorzieningen met een extraset aan plannen en technische informatie. De uitwijkmogelijkheden zijn altijdbeschikbaar. Het noodplan aanpassen en verbeteren.AB 4.6 kan samen met AB 4.5 worden geïmplementeerd. Vooral de beschikbaarheidvan een controlekamer met extra informatie voor de brandweer in het kader vanrepressief optreden is meestal gerealiseerd op één plaats binnen de inrichting. Debeschikbaarheid van bluswater moet ook als kritische voorziening beoordeeldworden. De benodigde capaciteit moet op elk gewenst moment gegarandeerd zijn,dus ook in droge perioden.Aanbeveling voor NederlandNEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 31

Het is wenselijk specifieke aandacht voor kritische voorzieningen, zoals decontrolekamer en bluswater, op te nemen in de handreiking voor het opstellen vaneen noodplan en de PGS 29. Zo is geborgd dat:inrichtingen de locatie en beveiliging van repressieve voorzieningenbeoordelen in relatie tot geloofwaardige scenario's;een uitwijkmogelijkheid hebben voor kritische voorzieningen én relevanteinformatie t.b.v. repressief optreden beschikbaar hebben op twee plaatsen(binnen of buiten de inrichting);inrichtingen dit opnemen in hun noodplannen;en toezichthouders kunnen toezien op de implementatie.AB 4.7: afspraken met hulpdienstenAls de drijver van een BRZO-inrichting voor hulpverlening afhankelijk is van dienstenbuiten de inrichting, zijn in het noodplan heldere, adequate afspraken gemaakttussen de drijver van de inrichting en de hulpdiensten. Het bevoegd gezag ziethierop toe.De taken en verantwoordelijkheden van het personeel van de noodorganisatie vaninrichtingen moeten bekend zijn bij allen die betrokken kunnen zijn bijrampenbestrijding. De uitwerking hiervan in schriftelijke instructies is een belangrijkonderdeel van het noodplan. Hierin zijn ook de afstemming, eventuele overdracht enverwachte acties van de overheidshulpdiensten opgenomen. De gecommuniceerdeprocedures zijn de input voor de voorbereiding op de incidentenbestrijding door deoverheidshulpdiensten. Dit kan geborgd worden in de herziene IBBB (zie AB 4.2).AB 4.8: risicocommunicatieDrijvers van BRZO-inrichtingen beoordelen of de afspraken die gemaakt zijn metbetrekking tot risicocommunicatie naar omwonenden, plaatselijke ondernemers enverdere bevolking nog passen bij de behoefte; hierbij is aandacht voor de frequentievan informatie en klachtenbehandeling. De afspraken worden afgestemd met delokale autoriteiten en hulpdiensten, en zoveel mogelijk gezamenlijk opgepakt.Het BRZO stelt drijvers van BRZO-inrichtingen verplicht om minimaal eens per vijfjaar informatie te verstrekken aan omwonenden en deze informatie moeten zijminimaal beoordeeld hebben op actualiteit. Met deze informatie tonen zij aan dat deinrichting op een veilige manier in bedrijf is en dat realistische voorbereidingengetroffen zijn voor geloofwaardige incidenten. Verder geven zij aan wat omwonendenzelf kunnen doen bij een calamiteit met effecten buiten de inrichting.De vraag is of deze afspraken voldoende zijn; ze gelden in elk geval niet voorinrichtingen waarvoor het BRZO niet van kracht is. In de praktijk worden deafspraken vaak niet nagekomen en is er weinig toezicht op.Aanbeveling voor NederlandDe huidige regelgeving in Nederland voorziet al in een verplichte communicatie overde risico's van risicovolle inrichtingen (onder meer BRZO en Besluit informatie inzakerampen en zware ongevallen).. Over de communicatie over risico's bij BRZOinrichtingenkan een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de geemente en dedrijvers van de inrichting gelden. Een 'communicatiecampagne' met een frequentievan eens per vijf jaar lijkt realistisch waarbij extra aandacht moet komen voornieuwe inwoners gezien de huidige migratie van bevolking. Hierbij kan aangeslotenworden bij de 'Denk vooruit'-campagne en de provinciale risicokaart.32 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

AB 4.9: herziening handreiking risicocommunicatieHet bevoegd gezag herziet de handreiking voor risicocommunicatie over BRZOinrichtingenten behoeve van AB 4.8. Er komt een eenduidige handreiking voorrisicocommunicatie over BRZO-inrichtingen; risicocommunicatie komt tot stand doorsamenwerking tussen de drijvers van de inrichtingen en de lokale hulpdiensten.De Handreiking Risicocommunicatie [10] voor Nederland is in 2003 herzien. In dehandreiking is een korte paragraaf gewijd aan BRZO-inrichtingen maar eengezamenlijk risicocommunicatiebeleid van overheid en drijvers van risicovolleinrichtingen is niet overwogen. Verder ontbreken prestatie-indicatoren waardoor hetop basis van deze handreiking niet goed mogelijk is om het beleid te beoordelen. Eris bv. geen aandacht voor de frequentie waarmee communicatie plaatsvindt. Ookontbreekt de doelgroep nieuwe inwoners.Aanbeveling voor NederlandDe herziening van de Handreiking Risicocommunicatie [10] is op zijn plaats. Daarbijkomt speciale aandacht voor de doelgroep nieuwe inwoners van een risicogebied énvoor prestatie-indicatoren, zoals de minimale inhoud en vorm en de frequentie vaninformatievoorziening. Het is niet noodzakelijk om een aparte handreiking voorBRZO-inrichtingen op te stellen (zie ook AB 4.8). Toezicht op de implementatie wordtmogelijk met het vaststellen van prestatie-indicatoren. Op dit moment houdt hetbevoegd gezag Wm toezicht op de inrichting en de VROM-inspectie op het bevoegdgezag Wm.4.2 voorbereiden en reageren op een rampHet is niet mogelijk om de kans op een incident met gevolgen buiten de inrichting tereduceren tot nul. Daarom moet de overheid zich voorbereiden op dit soortincidenten. Voor adequate voorbereiding zijn zij afhankelijk van de informatie vanonder meer de drijvers van risicovolle inrichtingen.AB 4.10: beoordelen effectiviteit ministeriële ondersteuningBeoordelen of afspraken en procedures over het aanvullen en ondersteunen vanhulpverleners bij grote incidenten door een minister (en degenen die hij/zijvertegenwoordigt) hun doel bereiken. Aandachtspunten zijn continuïteit in deondersteuning en aandacht voor de bestrijdingsfase én de fase van wederopbouw.In de beoordeling gaat speciale aandacht uit naar communicatie, geruststelling vande bevolking, de overgang naar de planning voor de terugkeer naar een ‘normalemaatschappij’ en afspraken over het implementeren van aanbevelingen voortkomenduit grote incidenten.Bij de incidentbestrijding in Hemel Hempstead was de ondersteuning van delandelijke overheid in de beginfase adequaat, vooral in het informeren van hetparlement en de bevolking. Voor direct betrokkenen werd de rol steeds minderzichtbaar, ook omdat in een latere fase de taken over verschillende departementenverdeeld werden.Van belang is om de afspraken over landelijke ondersteuning bij rampen teverhelderen en vast te leggen in een soort plan van aanpak voor landelijkeondersteuning bij rampen. Het is wel belangrijk een mate van flexibiliteit te bewarenzodat deze situatie-afhankelijk ingezet kan worden. In Nederland is het LOCCoperationeel sinds maart 2005; dit coördinatiecentrum kan hierin een rol spelen.Aanbeveling voor NederlandNEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 33

De aandachtspunten uit Buncefield onder de aandacht brengen van het LOCC.Gezamenlijk met het LOCC en de veiligheidsregio's beoordelen wat de inhoud vaneen plan van aanpak voor landelijke ondersteuning kan zijn. Mogelijke taken zijn:informeren parlement en voorlichting bevolking, beoordelen of effectbestrijding enwederopbouw verlopen volgens opgestelde plannen, ondersteuning in het oplossenvan problemen. Het doel van de inzet en ondersteuning is altijd een zo snelmogelijke terugkeer naar een normale situatie.AB 4.11: overheid verantwoordelijk voor uniforme voorbereidingVerschillende overheidsinstanties garanderen dat de aanpak van grootschaligeincidenten, die vereist is op basis van verschillende wetgeving, consequent enuniform is op alle niveaus, van incidentlocatie tot nationale overheid. Het gaat hierbijvooral om planning, gezamenlijk gebruik van middelen en praktische afspraken. Debeoordeling bevat minimaal, maar is niet gelimiteerd tot:in procedures voor het reageren op noodsituaties is voorzien in hetmandateren en/of delegeren van verantwoordelijkhedeneindverantwoordelijkheid bij de rijksoverheid voor consequente afspraken ennoodmaatregelen voor de bestrijding van grootschalige incidenten bij BRZOinrichtingenuniformeren van procedures, richtlijnen en handreikingen op een adequatewijzehet ontplooien van brandbestrijdingspotentieel voor alle BRZO-inrichtingen eninrichtingen waar grootschalige incidenten geloofwaardig zijn.Voor grootschalige incidenten is het belangrijk dat werkwijzen voldoende op elkaarafgestemd zijn, dat leiding en coördinatie geborgd is, dat materieel uitwisselbaar is,dat personeel geoefend heeft met het materieel, dat men dezelfde taal spreekt, etc.Alleen dan is snelle opschaling, en in een latere fase aflossing, mogelijk omdat meervan hetzelfde ingezet wordt; dit is ook de grondslag van de LeidraadBrandweercompagnie [14].Concreet betekent dit onderlinge afstemming tussen inrichtingen en hulpdiensten enwerken volgens landelijke procedures, zoals de leidraden en circulaires van hetministerie van BZK verwoorden. Te denken valt aan standaardbepakkingslijsten,leidraad brandweercompagnie, leidraad oefenen, circulaire GRIP, etc. Het isbelangrijk dat de noodplannen van inrichtingen hier ook op afgestemd zijn; dit kangeborgd worden in de te herziene handreiking voor noodplannen.Aanbeveling voor NederlandEenduidige, eenvoudige en werkbare modellen opstellen voor een uniformevoorbereiding op rampen in Nederland. De modellen in overeenstemming brengenmet de handreiking voor noodplannen, het plan van aanpak voor landelijkeondersteuning, de brandbestrijdingspool, etc. Het doel is een sluitende, werkbarerampbestrijdingsorganisatie voor Nederland.AB 4.12: brandbestrijdingspool voor materieel en middelenLokale overheden en gemeenten beoordelen de behoefte aan nationale afsprakenover het voorzien in, opbouwen en onderhouden van brandbestrijdingspotentieel(zoals pompen met hoge pompcapaciteit, schuim, speciale opvangvoorzieningen).In de beoordeling worden criteria voor de locatie(s) en het gebruik over het landmeegenomen.Momenteel is Nederland niet voorbereid op het bestrijden van grootschaligevloeistofbranden. Er zijn geen grote hoeveelheden schuimvormend middel34 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

voorhanden en er is geen inzicht in de beschikbaarheid van pompen met een hogepompcapaciteit. Er zijn wel lokale initiatieven, zoals de Industriëlebrandbestrijdingspool (IBP) in veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Inveiligheidsregio Amsterdam-Amstelland loopt een vergelijkbaar initiatief; dezeinitiatieven zijn overigens niet op elkaar afgestemd.Aanbeveling voor NederlandHet beoordelen van de behoefte aan een grootschalig brandbestrijdingspotentieel isook van toepassing in Nederland. Voor het bepalen van de omvang en vorm moeteerst het maatgevende scenario bekend zijn; deze kan per veiligheidsregioverschillend zijn. Uitgangspunt bij de voorbereiding op rampen moet zijn dat deveroorzaker van het risico verantwoordelijk is voor de beheersing van de effecten.De lasten van het opzetten en onderhouden van de pool horen bij de inrichtingen teliggen (zie verder AB 4.23). Het in kaart brengen van deze behoefte en een efficiënteopbouw van een dergelijke brandbestrijdingspool vergt nader onderzoek.AB 4.13: richtlijnen voor inschatten effectenBeoordeling van de richtlijnen voor hulpverleners t.b.v. het inschatten van deomvang van effecten van incidenten bij BRZO-inrichtingen om te kunnen garanderendat het niveau van voorbereiding adequaat en geschikt is op lokaal, regionaal ennationaal niveau.Beschikbare hulpmiddelen in Nederland voor de inschatting van de mate vanvoorbereiding zijn de Leidraad Maatramp en Operationele Prestaties, de Effectwijzer,verschillende modelleringsprogramma's zoals Effects en Gasmal. Deze zijn algemeenvan aard voor de verschillende scenario's. Een handreiking, zoals bedoeld in AB 4.13,is in Nederland niet voorhanden en lijkt noodzakelijk om te komen tot een uniforme,consequente voorbereiding op de bestrijding van incidenten. Dit is mogelijk door hetopstellen van richtlijnen maar het is wenselijk om nog een stap extra te zetten.Aanbeveling voor NederlandOnlangs is het BrandweerBRZO Scenarioboek verschenen. Hiermee lijkt invulling tezijn gegeven aan dit actiepunt.AB 4.14: handreiking voor voorbereiding op tankbranden (inclusief eisenpersoneel)De landelijke overheid stelt richtlijnen op voor de lokale autoriteiten waarmee zij zichkunnen voorbereiden op tankbranden (zie AB 4.15). Hierin worden de competentiesvan de voorbereiders vastgelegd en de middelen die vereist zijn voor een effectievevoorbereiding op rampen. De handreiking is een levend document en wordt periodiekgeactualiseerd op basis van nieuwe inzichten op het gebied van de bestrijding vanrampen.AB 4.14 kan samen met AB 4.13 geïmplementeerd worden.Aanbeveling voor NederlandOpstellen van een handreiking met eisen en criteria voor de voorbereiding optankbranden (gebaseerd op de scenario's uit AB 4.13) en het personeel dat devoorbereiding uitvoert. Deze criteria kunnen vastgesteld worden voor een breedscala aan personeel (van opsteller van een rampbestrijdingsplan,toezichthouder/handhaver, instructeur bij de hulpdiensten etc.).NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 35

AB 4.15: evaluatie planvormingBeoordelen van de lokale plannen voor bestrijding van rampen, op basis van dehandreiking die voortkomt uit AB 4.13 en 4.14; expliciet voor BRZO-inrichtingen enmet in begrip van de scenario’s explosieve dampwolkontbranding en brand overmeerdere opslagtanks. Het doel is garanderen dat kritische informatie uit derelevante veiligheidsrapporten is verwerkt. De beoordeling bevat minimaal, maar isniet gelimiteerd tot:bijdrage van personen die ervaren en competent zijn in het voorbereiden oprampen, gebaseerd op heldere richtlijnensamenwerking met relevante partijen in de voorbereiding op rampen zodat deeffecten voor de regio helder zijn en gezamenlijk bestreden kunnen worden;tevens beoordelen of deskundige bijstand gewenst is (bv. vanuit andereregio’s)samenwerken met naburige lokale autoriteiten voor de ontwikkeling en hettrainen en oefenen van plannenhet gebied voor informatie over risico’s en rampenbestrijding aanomwonenden afstemmen op de effecten van het ‘worst-case’ scenariobeoordelen of de structuur voor leiding en coördinatie (CoPI-OT-BT-PCC-NCC)geschikt is voor de uitvoering van de plannenafstemmen op omgevingsfactoren, in beeld brengen welke objecten /bevolkingsgroepen welke effecten kunnen verwachten; met bijstand vanexperts.Het bevoegd gezag ziet toe op het daadwerkelijk evalueren van de plannen.AB 4.15 is gericht op het verwerken van specifieke inrichtingsgebonden informatie engaat dus feitelijk over de evaluatie van rampbestrijdingsplannen. Anderzijds is vooralde bestrijding van effecten buiten de terreingrenzen het onderwerp en dit valt eerderonder het rampenplan.Momenteel is er onderscheid in algemene en specifieke werkwijzen, procedures,processen en plannen in de vorm van respectievelijk rampenplannen enrampbestrijdingsplannen (en feitelijk aanvalsplannen en bereikbaarheidskaarten). Despecifieke richtlijnen gelden voor het handelen dichtbij de bron. Het aantal specifiekerichtlijnen moet minimaal zijn omdat functionarissen niet meer dan 5-10verschillende kunnen verwerken. Het is wenselijk om de effecten op grotere afstandzoveel mogelijk te bestrijden met algemene processen.In deze planvorming is speciale aandacht gewenst voor opschaling, bijstand enaflossing. Een mogelijkheid is de herziening van de Leidraad Brandweercompagnie[14] en daarin bijstand bij vloeistofbrandbestrijding te verwerken (dit geldt overigensook voor bijstand bij incidenten met gevaarlijke stoffen door NBC-pelotons). Het iswenselijk deze leidraad uit te breiden met een logistiek plan. Praktische factoren diehierin een rol spelen zijn aflossing (bv. bij grootschalige inzet, aflossing uit andereregio), personele opvang, sanitair, douche-, wacht- en slaapmogelijkheden, extrakleding, ademlucht, eten/drinken, brandstof, etc. De NVBR is, met subsidie van hetministerie BZK, gestart met de herziening.Aanbeveling voor NederlandDe huidige richtlijnen, handboeken en leidraden in de voorbereiding op rampensamenvoegen, herzien en nader uitwerken. Er is behoefte aan criteria voor de inhoudvan plannen, uitgewerkte scenario's, inzicht in aantal en type bestrijdingspotentieel,wijze van bijstand, mate van training en oefening, de competenties van devoorbereiders, informatievoorziening aan omwonenden, etc.36 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

De aandachtspunten uit Buncefield die een bijdrage kunnen leveren aan deherziening van de Leidraad Brandweercompagnie onder de aandacht brengen van deprojectgroep Grootschalig Brandweeroptreden van de NVBR [15].De BMIIB vraagt verder om in de plannen te beoordelen of de structuur van leidingen coördinatie bijdraagt aan de uitvoering van de plannen. Dit vraagt minimaal omeen evaluatie van de GRIP-structuur.AB 4.16: advies gezondheid en milieuDe landelijke overheid voorziet in contactgegevens van instanties die kunnenadviseren over de gezondheid van bevolkingsgroepen en de effecten voor het milieu.Deze informatie kan opgenomen worden in de voorbereiding op rampen.Voor het opstellen van een adequaat gezondheidskundig advies binnen een redelijketermijn (dit is afhankelijk van de complexiteit, aard en duur van het incident) moetengoede afspraken bestaan over het te consulteren gezondheidskundig orgaan en ditmoet onderdeel zijn van voorbereide plannen. Zoals bekend bestaan er in Nederlandop dit moment twee stromen.In 2002 (met een herziening in 2005) is een formele start gemaakt met hetBeleidsOndersteuningsTeam Milieu-incidenten, kortweg ‘BOT-mi’. Het BOT-miverstrekt informatie en adviseert over interventiemaatregelen, die de effecten vaneen milieu-incident (met gevaar voor mens, dier en milieu) zoveel mogelijkbeperken. Het BOT-mi valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie vanVROM. Aan het BOT-mi zijn zes departementen en 9 aan deze departementenverbonden kennisinstituten en uitvoeringsorganen verbonden. Deze samenwerkingmoet voorkomen dat de Rijksoverheid tegenstrijdige adviezen uitbrengt.Bij een centraal loket (tel. 070-3832425) kan een beroep gedaan worden op deexpertise binnen BOT-mi. Het gaat dan om maatregelen tijdens de bestrijding vaneen (mogelijk) incident, zoals het verrichten van metingen, het geven vanbestrijdingsadviezen,het opstellen van verspreidingsmodellen en het inschatten vanblootstellingsrisico’s. Ook advisering over blootstellingsrisico’s en maatregelen na hetincident op de korte en langere termijn horen tot de BOT-mi taak. Daarbij moetonderscheid zijn in verschillende doelgroepen, zoals hulpverleners en bevolking.Naast de incidentfase kan het BOT-mi ook een bijdrage leveren in de andere fasesvan de veiligheidsketen (pro-actie t/m nazorg). Het BOT-mi heeft met 87% van dehulpverleningsregio’s in Nederland een samenwerkingsconvenant afgesloten.Naast het BOT-mi zijn er vanuit de veiligheidsregio ook de gezondheidskundigeadviseurs gevaarlijke stoffen die adviseren aan operationele en bestuurlijkebeleidsteams over de gezondheidskundige risico's voor personeel en bevolking. Dezeadviseurs hebben geen relatie met het BOT-mi. Het is gewenst om landelijk ééneenduidige organisatiestructuur vast te stellen voor gezondheidskundig advies bijrampen.Aanbeveling voor NederlandEfficiënte samenwerking tussen gezondheidskundige adviseurs gevaarlijke stoffen(G-AGS) en BOT-mi bewerkstelligen.AB 4.17: inzet vrijwilligersorganisaties bij verzorgingPlannen ter voorbereiding op rampen bevatten voorzieningen voor hulpverleners,zoals eten en drinken, sanitair, douchemogelijkheden, kleding, accommodatie voorhulpverleners van buiten de regio, etc. Begeleiding is nodig om e.e.a. goed te latenverlopen. Dit geldt voor ingelaste pauzes, aflossing, etc.Hiervoor kunnen vrijwilligersorganisaties ingezet worden.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 37

Goede logistiek is cruciaal voor adequate rampenbestrijding. Dit is gebaseerd op eenadequaat, logistiek plan en voor de uitvoering van dit plan kunnen afsprakengemaakt worden met vrijwilligersorganisaties. De uitvoering hiervan is een lokaleaangelegenheid. Uiteraard vindt de definitieve invulling van het logistiek plan tijdenseen incident situatie- en locatie-afhankelijk plaats.Aanbeveling voor NederlandOpstellen van een model voor een adequaat logistiek plan dat lokaal ingevuld kanworden. Samenwerking met vrijwilligersorganisaties opnemen in dit model.AB 4.18: evalueren van voorbereide plannen overheid en beschikbaarheidLokale autoriteiten evalueren en actualiseren bestaande plannen en passen deze aanop de aanbevelingen. Hierbij benoemen zij de faciliteiten, middelen en acties diekritisch zijn voor het succesvol bestrijden van incidenten bij inrichtingen dievergelijkbaar zijn met Buncefield. Lokale autoriteiten beoordelen hun voorbereideplannen om te garanderen dat relevant personeel getraind, competent en voldoendebeschikbaar is en dat materieel en middelen benodigd voor repressief optreden altijdbeschikbaar zijn.AB 4.18 ligt in het verlengde van AB 4.15 terwijl hier de nadruk ligt op implementatieen gegarandeerde beschikbaarheid. Deze aanbeveling is het vervolg op de evaluatievan de crisisbeheersingsorganisatie in Nederland. Voor gegarandeerdebeschikbaarheid van personeel kunnen lokale autoriteiten en veiligheidsregio'safspraken maken met buurregio's en –gemeenten. Voor de beschikbaarheid vanmaterieel kan gebruik gemaakt worden van de uitwerking van debrandbestrijdingspool. Desgewenst kan deze aanbeveling uitgebreid worden mettoezicht door het bevoegd gezag. De IOOV zou in dit kader een vorm van ADR(Algemene Doorlichting Rampenbestrijding) kunnen toepassen.Aanbeveling voor NederlandIn de evaluatie van de crisisbeheersingsorganisatie is aandacht voor degegarandeerde beschikbaarheid van personeel en materieel. Het is mogelijk hiervoorafspraken te maken met buurregio's en –gemeenten.AB 4.19: test plannen door hulpverleners en bestuurdersLokale autoriteiten testen hun geactualiseerde plannen ter voorbereiding op rampenbij BRZO-inrichtingen binnen 12 maanden na gereedkomen. Scenario’s voormultidisciplinaire oefeningen worden opgesteld door het bevoegd gezag:eerstelijns hulpverleners worden binnen 6 maanden getraind in het nemenvan adequate maatregelen bij rampenlokale autoriteiten organiseren een training voor bestuurders en anderebelanghebbenden om hen bewust te maken van hun rol in de voorbereidingop rampen, het reageren op rampen en in de fase van nazorg enwederopbouw, zodat zij hun gemeenten effectief kunnen vertegenwoordigen.De eis die vanuit het BRI (art. 7) geldt is eenmaal per drie jaar oefenen van eenrampbestrijdingsplan. Voor rampenplannen geldt geen oefenverplichting. Ook inNederland is het wenselijk om een training voor bestuurders te organiseren. Het isper regio verschillend in hoeverre gemeenten getraind en geoefend zijn inrampenbestrijding.Aanbeveling voor Nederland38 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Criteria voor het testen en oefenen van de plannen (op alle niveaus) opnemen in dehandreiking voor voorbereiding op rampen.AB 4.20: voorlichting bevolking tijdens rampenAdvies aan drijvers van inrichtingen, lokale autoriteiten en bevoegde gezagen overhet informeren en voorlichten van omwonenden, lokale bedrijven, werknemers en deoverige bevolking bij rampen. Hiervoor is een handreiking beschikbaar. Er zijnafspraken met de lokale media om tegenstrijdige berichtgeving te voorkomen en tegaranderen dat relevante berichtgeving wordt uitgezonden.Groot-Brittannië verzorgt de voorlichting van haar bevolking op een vergelijkbaremanier als Nederland, namelijk ‘ga naar binnen – sluit ramen en deuren – stem af opde rampenzender’. Tijdens het incident in Hemel Hempstead bleek de bevolkingveelal niet te weten op welke frequentie zij moesten afstemmen waardoor verwarringontstond. Verder is het ook in Groot-Brittannië wettelijk niet mogelijk om burgers tedwingen hun huizen te verlaten waardoor de evacuatie vertraagd werd.Ook in Nederland zijn knelpunten bekend over de voorlichting van de bevolkingondanks dat hiervoor heldere richtlijnen bestaan. Dit geldt ook voor het evacuerenvan bevolking. Beide onderwerpen hebben de aandacht van het ministerie van BZKén maken onderdeel uit van de evaluatie van voorbereiding op rampen. Een extraaanbeveling op dit punt is daarom niet nodig is.Welk effect heeft zo'n uitzicht op inwoners? Rustig binnen blijven?AB 4.21: robuuste organisatie voor meten luchtkwaliteitBeoordelen van de afspraken en plannen bedoeld voor het meten van deluchtkwaliteit bij rampen, uiterlijk in 2008 7 . De beoordeling bevat:overeenstemming over duidelijke procedures voor bekendmakingovereenstemming over rollen en verantwoordelijkheden voor het verzamelenvan gegevens over de luchtkwaliteitafspraken over het bekend maken van de overeenstemming aan allehulpverleners en laten opnemen in plannen ter voorbereiding op rampenovereenstemming over prestatie-indicatoren voor kwaliteit en serviceoverwegen om lokale weerstations in de nabijheid van BRZO-inrichtingen teplaatsen, zodat lokale windrichting en –snelheid altijd bekend zijn.Een robuuste meetorganisatie voor luchtkwaliteit garanderen die niet beperkt wordtdoor tekort aan investeringen en middelen.Enorme zwarte rookwolken, zoals die afkomstig van Buncefield, zorgen voor veelonrust en vragen bij de omwonenden, en zelfs de bevolking in de wijde omtrek. Voorde autoriteiten is het bij rampen wenselijk om op basis van argumenten te kunnen7 De periode bedraagt 18 maanden na gereedkomen van het rapport van de BMIIB.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 39

eslissen over maatregelen voor de bevolking. In Nederland maken we hiervoorgebruik van interventiewaarden. Echter, om deze te kunnen toepassen zijnmeetgegevens noodzakelijk.In Nederland verricht de brandweer metingen bij incidenten. De meetmethodenstaan al jaren ter discussie. Daarnaast is de MOD van RIVM beschikbaar ommetingen uit te voeren in een latere fase van het incident. Momenteel loopt hetproject ‘Integrale meetstrategie’ met als doel het meten bij radiologische incidentendoor brandweer, RIVM én defensie te structureren en op elkaar af te stemmen.Aanbeveling voor NederlandHet project 'Integrale meetstrategie' uitbreiden naar het meten bij rampen metgevaarlijke stoffen en hiervoor een robuuste meetorganisatie opzetten. Het isvanzelfsprekend dat vaste meetsystemen (bv. meetnet radioactiviteit en continuemilieukundige meetsystemen rond industriële gebieden) een bijdrage leveren in hetmeetproces. Verder moet aandacht zijn voor de meetmethoden en een evaluatie vanhet nemen van monsters in monsterzakken door brandweerpersoneel. Daarnaastmoet het nut van meten beoordeeld worden in relatie tot de duur van de blootstellingvan de bevolking en de duur van het totale meetproces (dus gegevens verzamelen,interpreteren, besluitvorming over te nemen maatregelen en communicatie).AB 4.22: adequaat gezondheidskundig adviesVerduidelijken van de rollen van verschillende organisaties die gezondheidskundigadvies geven aan lokale rampenstaven. Lokale afspraken maken zodatgezondheidskundig adviseurs snel kunnen beslissen wie welke rol heeft tijdens eenincident en de gewenste ondersteuning beschikbaar komt. De verschillende lokaleafspraken zijn gebundeld in voorbereide plannen.Informatie over de ramp, die relevant is voor de gezondheid van de bevolking, moetbeschikbaar zijn buiten de incidentlocatie zodat gezondheidskundig adviseursaccuraat en zinvol advies kunnen geven zo snel dat nodig is.AB 4.22 betreft:het voorzien in relevante informatie over de ramp vanaf de incidentlocatienaar het OThet opstellen van een adequaat en zinvol gezondheidskundig advies binnenredelijke termijn (zie hiervoor AB 4.16)het adviseren van de bevolking over te nemen maatregelen.De BMIIB suggereert om de uitwerking van scenario’s in het veiligheidsrapport tevoorzien van een gezondheidskundige paragraaf zodat op voorhand mogelijkeeffecten voor de bevolking bekend zijn. De informatie is dan beschikbaar voor devoorbereiding op rampen en biedt inzicht in de situatie totdat actuele meetgegevensbeschikbaar komen.Aanbeveling voor Nederland40 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

De uitwerking van scenario’s in het veiligheidsrapport voorzien van eengezondheidskundige paragraaf met mogelijke effecten voor de bevolking. Dezeparagraaf is beschikbaar als eerste advies en kan later bijgesteld worden.AB 4.23: nationale, industriële brandbestrijdingspoolDrijvers van industriële inrichtingen met kans op omvangrijke explosies en/of grote,gecompliceerde branden organiseren wederzijdse bijstand in industriëlebrandbestrijding op nationaal niveau; e.e.a. na afstemming met deoverheidsbrandweer op nationaal niveau. Het doel is om industriële apparatuur enhun operators beschikbaar te stellen voor de bestrijding van grote, industriëlebranden. De industrie werkt hiervoor samen met relevante handelsorganisaties en deoverheid. Het bevoegd gezag ziet hier, in het kader van het BRZO, op toe.AB 4.23 legt de verantwoordelijkheid voor het kunnen bestrijden van groteincidenten bij de risicoveroorzakers en eist een industriële brandbestrijdingspool(zowel materieel, middelen als personeel). Het doel is onderlinge afstemming, zodatpersoneel en materieel uitwisselbaar is. Het voorbeeld van een dergelijke organisatiein Nederland is de Gezamenlijke Brandweer in Rotterdam Haven, een samenwerkingvan overheid, havenbedrijf en bedrijfsleven. AB 4.12 dient eigenlijk hetzelfde doelmaar gaat vooral over het potentieel van de overheid.Het lijkt wenselijk deze aanbeveling te combineren met AB 4.11 en 4.12 en uit tewerken in navolging van AB 4.1. Dus eerst de effecten van de geloofwaardigescenario's in beeld brengen, bepalen op welke wijze bestrijding gewenst is, daaropbenodigd materieel en personeel vaststellen; de PGS 29 biedt hiervoor handvatten.Vervolgens in kaart brengen wat in Nederland al voorhanden is aan materieel,middelen en personeel. De pool op sterkte brengen en een logische, praktischwerkbare spreiding hiervan over (een deel van) Nederland afspreken.Aanbeveling voor NederlandOpzetten van een gezamenlijke organisatie door overheid en risicovolle inrichtingenvoor het bestrijden van brandscenario’s met een grote omvang, zoalstank(put)branden en industriële branden. De organisatie is afgestemd op de effectenvan maatgevende scenario's en komt ten laste van de risicoveroorzakers als gevolgvan aanvullende eisen in de milieuvergunning of de aanwijsbeschikking voor debedrijfsbrandweer. Het is van belang dat uniforme en heldere eisen gaan gelden voorbedrijfsbrandweren, bij voorkeur door het besluit bedrijfsbrandweren. Hierbij valt tedenken aan eisen aan personeel en middelen gekoppeld aan opkomsttijd en locatie.Landelijke dekking creëren door op strategische locaties in het land (blus-)middelenen (opgeleid/getraind) personeel te stationeren. Voor het inzetten moeten adequateoperationele en logistieke plannen beschikbaar komen met een duidelijke verdelingvan taken en verantwoordelijkheden. E.e.a. vastleggen in de herziene LeidraadBrandweercompagnie. De verdere uitwerking vraagt om nader onderzoek. Eenaandachtspunt hierbij is dat het gezamenlijk organiseren consequenties heeft voorde wijze waarop afspraken worden vastgelegd en het toezicht houden op deimplementatie.Het is minimaal wenselijk om het huidige potentieel in Nederland bij overheid eninrichtingen in kaart te brengen. Hierbij is aandacht voor de mogelijkheden totonderlinge samenwerking, snelheid van inzetten, paraatheid van organisaties enaflossing. Daarnaast is het wenselijk inzicht te krijgen in de mogelijke bijstand vanuitbuurlanden. De gegevens en nadere afspraken moeten minimaal beschikbaar zijn bijhet LOCC.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 41

AB 4.24: beoordelen kritische schakels brandbestrijdingspoolBrandweerorganisaties beoordelen, op nationaal niveau, of materieel en middelenbeschikbaar en geschikt zijn voor de bestrijding van rampen. Kritische schakels, bv.koppelingen van schuimvoerende armaturen, kunnen zowel door de brandweer alsdoor de deelnemers in de industriële brandbestrijdingspool gebruikt worden. Hetbevoegd gezag ziet hierop toe.AB 4.24 is de noodzakelijke verdere uitwerking van AB 4.23.Aanbeveling voor NederlandBij het opzetten van de brandbestrijdingspool en de aanschaf van materieel isaandacht voor opschaling, aflossing, uitwisselbaarheid en compatibiliteit. M.a.w.koppelingen moeten passen (of adapters zijn beschikbaar), vermogens zijn op elkaarafgestemd, etc.AB 4.25: implementatie aanbevelingenDe aanbevelingen en lessen uit Buncefield zijn breed toepasbaar en relevant enworden, daar waar nodig, zo snel mogelijk geïmplementeerd. Het bevoegd gezag ziethierop toe.De opvolging van voorliggend rapport is het vaststellen van het te volgen beleid, hetprioriteren van de aanbevelingen en nadere onderzoekstrajecten. Het rapport van deHertfordshire Fire and Rescue Service (HFRS) waarin de lessen uit Buncefield staanligt buiten de kaders van dit onderzoek.Aanbeveling voor NederlandPlan van aanpak opstellen voor de implementatie en verdere uitwerking van deaanbevelingen en nadere onderzoekstrajecten. Daarbij aandacht voor deverspreiding van de aanbevelingen uit dit rapport onder belanghebbenden, zoals deveiligheidsregio's en de NVBR. Het is wenselijk het plan van aanpak te koppelen aantermijnen en verantwoordelijke personen en/of organisaties.AB 4.26: communicatie tussen rampenstaf en rijksoverheid via 1 liaisonEvalueren van procedures voor en afspraken over communicatie tussen rampenstafen rijksoverheid. Het doel is 1 liaison voor de verschillende rijksoverheden dieeffectief en efficiënt communiceert met de lokale rampenstaven. De evaluatie moetleiden tot het zodanig managen van communicatie dat de belasting van derampenstaven minimaal is en de efficiency maximaal. De evaluatie garandeert ookde beschikbaarheid van personeel en technische middelen tot op een voldoendeniveau en voor een langere termijn, zolang de bestrijding van en de wederopbouw naeen incident dat vereist. De evaluatie vindt plaats voor de gezamenlijkerijksoverheden, leidend tot vergelijkbare verbeteringen in de afspraken voorcommunicatie bij incidenten bij de verschillende overheden.Communicatie blijkt vaak een knelpunt, vooral bij het verstrekken van informatie viaverschillende kanalen. Tijdens de bestrijding van het incident in Hemel Hempsteadwerd de bemoeienis van de rijksoverheid als belastend ervaren door rampenstaven.Aanbeveling voor NederlandAanstellen van 1 liaison voor de rijksoverheden die communicatie en informatieverzorgt. Deze liaison zal vragen van verschillende departementen verzamelen,ordenen en indienen bij de rampenstaf en relevante informatie en antwoordenverspreiden. Hiervoor is een adequate communicatiestructuur vereist. Het lijktwenselijk om deze liaison ook de communicatie aan de provinciale overheid te laten42 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

verzorgen. Verder moet aandacht zijn voor de beschikbaarheid van voldoendepersoneel en middelen (inclusief aflossing en logistiek).4.3 Wederopbouw en herstel na een rampTijdens de bestrijding van een ramp moet zo snel mogelijk een start wordengemaakt met het plannen van de wederopbouw en het herstellen van de normaleleefomstandigheden. Ook voor deze fase zijn afspraken gewenst.AB 4.27: minister eindverantwoordelijk voor snelle start wederopbouwDe eindverantwoordelijkheid voor wederopbouw en herstel na een ramp, totdat denormale leefomstandigheden van de gemeenschap bereikt zijn, toewijzen aan eenminister. In de meeste voorzienbare situaties kan de verantwoordelijkheidneergelegd worden bij gemeenten en lokale autoriteiten met ondersteuning van derijksoverheid. Als de eindverantwoordelijkheid aan een andere minister wordttoegekend, wordt de overdracht duidelijk bekend gemaakt. De voorbereiding oprampen voorziet in het zo snel mogelijk starten met wederopbouw en herstel,inclusief een desgewenst gestroomlijnde overdracht van de eindverantwoordelijkheidaan een andere minister.In Nederland is de terugkeer naar een normale situatie een gemeentelijkeverantwoordelijkheid. De VNG heeft hiervoor de 'Handreiking opzet Informatie- enAdviescentrum na rampen' [12] opgesteld. De taken van een dergelijk centrumomvatten het hele proces 'Nazorg', dat we kennen als één van derampbestrijdingsprocessen. Materiële nazorg is een deeltaak binnen dit proces.Natuurlijkerwijs krijgt deze taak minder aandacht dan gezondheidskundige nazorg,ook in de voorbereiding op rampen. In Hemel Hempstead is dit als een knelpunt naarvoren gekomen.Het voorbereiden op een ramp door elke, individuele gemeente lijkt ondoenlijk.Zeker voor minder acute processen is het mogelijk om samen te werken; inbovengenoemde handreiking is dat ook als suggestie aangegeven. Juist voorincidenten met een kleine kans op optreden, zoals rampen, biedt landelijkevoorbereiding op minder acute processen voordelen. Immers, de inspanning eninvesteringen zijn lager, het aantal inzetten is hoger, het trainen, testen en oefenenis eenvoudiger, etc.Aanbeveling voor NederlandStichting Impact werkt in opdracht van BZK aan een landelijk modelplan voor denafase van grote incidenten (zie ook AB 4.28). Vanuit de casus Buncefield kunnenhier enkele aanbevelingen bij gegeven worden:één minister verantwoordelijk stellen;aandacht voor bestuurlijke verhoudingen;nadruk op herstel van het rampgebied in materiële en infrastructurele zin;het plan inpassen in de bestaande, operationele structuur (bijvoorbeeldonderbrengen bij het LOCC).AB 4.28: plannen voor wederopbouw en herstelLokale autoriteiten zorgen dat de plannen voor wederopbouw en herstel aansluitenop voorbereide plannen voor rampen en passen bij de regionale, economischestrategie. Doel is om relevante organisaties tijdig te betrekken bij de wederopbouw.AB 4.28 wordt verwerkt in het bovengenoemde plan voor wederopbouw.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 43

Aanbeveling voor NederlandZie ook AB 4.27. Het plan voor wederopbouw afstemmen op decrisisbeheersingsorganisatie. Belangrijk is dat organisaties die al een rol hebben in decrisisbeheersing niet opnieuw ingezet worden in de plannen voor wederopbouw enherstel, om capaciteitsproblemen te voorkomen.AB 4.29: speciale status voor financiële steun bij wederopbouwOnmiddellijk de mogelijkheden voor rijksoverheidssteun aan gemeenten die getroffenzijn door een ramp beoordelen en uitwerken in praktische aanbevelingen. Debeoordeling bevat de voordelen en technieken van het direct voorzien in kortlopende,financiële steun aan getroffen gemeenten, bijvoorbeeld door het toekennen van eenspeciale status en de periode waarvoor de speciale behandeling zou moeten gelden.De eindverantwoordelijke minister voor wederopbouw is verantwoordelijk voorcontrole op de toekenning van de steun. Voor het beoordelen van het herstel wordengeschikte indicatoren voor het sociale en economische welzijn vastgesteld. Lokaleautoriteiten nemen deel aan de beoordeling zodat zij geschikte afspraken voorfinanciële steun in hun omgeving implementeren.AB 4.29 is een nadere uitwerking voor het plan van wederopbouw waarbij getroffengemeenten een speciale status krijgen en op basis daarvan financiële steun. Het iswenselijk om hierover afspraken te maken in Nederland zodat belangrijke besluitenhierover niet genomen hoeven worden tijdens (het herstel van) een ramp.Aanbeveling voor NederlandEvalueren van de mogelijkheden van het Nationaal Rampenfonds om direct tevoorzien in kortlopende, financiële steun aan het rampgebied. Criteria opstellen voorhet vaststellen van het gebied en de gewenste steun (op basis van sociaal eneconomisch welzijn). Verantwoordelijkheden in de besluitvorming tijdens de rampvastleggen, bijvoorbeeld wie bepaalt welk gebied de speciale status krijgt.AB 4.30: steun voor herstel rondom BuncefieldDe landelijke overheid beraadt zich onmiddellijk op steun aan het herstel van hetgebied rondom Buncefield, inclusief hulp bij het herstellen van het zakelijkvertrouwen, het aantrekken van nieuwe werknemers en nieuwe werkgelegenheid. Debedoeling is om de aanbevelingen van de BMIIB direct toe te passen op het gebiedrondom Buncefield. De lokale autoriteiten zien hierop toe.AB 4.30 betreft het herstel rondom Buncefield en is niet relevant voor Nederland.AB 4.31: gezondheidskundig advies na de acute incidentfaseGezondheidskundige adviseurs en/of adviserende organisaties komen een raamwerkovereen voor het continueren van de samenwerking in de inventarisatie en evaluatievan gezondheidsrisico’s nadat de acute incidentfase voorbij is.Het onderzoeken van en adviseren over de gezondheidskundige effecten van eenramp is niet voorbij als het incident bestreden is; deze ijlen nog lang na. Dit is inNederland al onderkend. Het Centrum voor Gezondheidsonderzoek bij Rampen(CGOR) van het RIVM kan een rol spelen in het gezondheidskundig advies.AB 4.32: methode voor inschatten milieuschadeZo snel mogelijk afronden van het lopende onderzoek naar de methoden voor hetinschatten van de mogelijke schade aan het milieu, als gevolg van geloofwaardige44 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

scenario’s bij BRZO-inrichtingen én de bestrijding daarvan. Het doel is hetverbeteren van informatie voor hulpverleners en hun voorbereiders.In Nederland is onlangs het FEAT-rapport verschenen. Hierin wordt een methodebeschreven waarmee een inschatting gemaakt kan worden van de gevolgen vanincidenten voor het milieu [16].Aanbeveling voor NederlandBeoordelen van het FEAT-rapport en zo nodig het implementeren van de FEATmethodiek.4.4 Advies t.a.v. voorbereiding op incidenten en repressieElke ramp is anders, maar rampen vertonen ook overeenkomsten. De grootsteverschillen treden vooral op in de directe nabijheid van de bron, op deincidentlocatie. Maatgevende, geloofwaardige scenario’s zijn daarom uitgewerkt inrampbestrijdingsplannen zodat er een handvat is voor het optreden in het eerste uur.De overeenkomsten worden steeds groter met het toenemen van de afstand tot debron. Immers op grote afstand is sprake van een ontwrichte samenleving die zo snelmogelijk teruggebracht wil worden naar de situatie van voor de ramp. In Nederlandhebben we hiervoor processen met elkaar gedefinieerd. Het managen van de ramp isafhankelijk van de uitwerking van de processen in crisisbeheersingsplannen, deimplementatie van deze plannen en het adequaat gebruik van de plannen door debetreffende gemeente(n).Ondanks dat in de rapporten van BMIIB geen duidelijk onderscheid is in de typenplannen ter voorbereiding op een ramp is geprobeerd de vertaling te maken naar deNederlandse situatie.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 45

Wetgeving, handreikingen en regelingenMogelijkheden voor het houden van toezicht op de implementatie vanhandreikingen en richtlijnen wettelijk verankeren.Aanpassing van PGS 6 en § 9.3 van PGS 29 op de uitkomsten van hetonderzoek naar geloofwaardige scenario’s.Handreiking ontwikkelen en opstellen voor de specifieke voorbereiding opincidenten (niveau: rampbestrijdings- en aanvalsplan). Deze heeft de vormvan uitgewerkte scenario’s in effecten, bestrijdingstactiek (bv. afwegingblussen of gecontroleerd uit laten branden), benodigd bestrijdingspotentieel 8 ,gezondheidskundige effecten voor de bevolking en evt. milieuschade 9 .Eenduidige, uniforme, breed toepasbare (voor alle verschillende wet- enregelgeving én door alle werkgevers) handreiking opstellen met de criteriavoor een noodplan die opschaling naar een rampbestrijdingsorganisatiemogelijk maakt. De handreiking dient tevens als inspectiemethodiek voortoezichthouders. Een mogelijkheid is de herziening van het IBBB van hetMinisterie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties [8]. Specialeaandacht voor taken, verantwoordelijkheden en beschikbaarheid vannoodorganisatie, samenwerking en afstemming met overheidshulpdiensten ennaburige inrichtingen, kritische voorzieningen (bereikbaarheid, explosieveiliguitvoeren, bestand tegen overdruk, uitwijkmogelijkheden).PGS 29 of de handreiking voor het noodplan uitbreiden met de eis voor eenuitwijkmogelijkheid voor de kritische voorzieningen (bv. controlekamer voornoodvoorzieningen, bluswater) en het beschikbaar hebben van informatiet.b.v. repressief optreden op twee plaatsen (binnen of buiten de inrichting).Zie ook aanbeveling 4.9.Herziening (handreiking) risicocommunicatie [10] met minimaal eenuitbreiding voor het informeren van nieuwe inwoners én aandacht voor BRZOinrichtingen.Gezamenlijke risicocommunicatie van inrichtingen en overheidstimuleren. Prestatie-indicatoren opstellen voor de inhoud en frequentie vaninformatie. Toepasbaar laten zijn voor zowel de implementatie als het toezichthierop.Opstellen van een adequaat landelijk plan voor wederopbouw en herstel vannormale leefvoorzieningen; deze plannen zijn afgestemd op decrisisbeheersingsorganisatie (geen dubbele rollen). Het doel is het materiëleen infrastructurele herstel van het rampgebied. Evalueren van demogelijkheden van het Nationaal Rampenfonds om direct te voorzien inkortlopende, financiële steun aan het rampgebied. Criteria opstellen voor hetvaststellen van het gebied en de gewenste steun (op basis van sociaal eneconomisch welzijn). Verantwoordelijkheden in de besluitvorming tijdens deramp vastleggen, bijvoorbeeld wie bepaalt welk gebied de speciale statuskrijgt. De eindverantwoordelijkheid voor voorbereiding en uitvoering ligt bij 1minister.Herziening en nadere uitwerking van het Handboek VoorbereidingRampenbestrijding [9] voor het beter voorbereiden op rampen. Hierin zijn ookeisen gesteld aan de competenties van de voorbereiders; criteria kunnenvastgesteld worden voor een breed scala aan personeel, vanvergunningverlener tot opsteller van een rampbestrijdingsplan tottoezichthouder/handhaver tot instructeur bij de hulpdiensten. Wet- enregelgeving hiermee in overeenstemming brengen.8 Evt. beoordelen of de Engelse PPG 28 (Pollution Prevention Guidance) toepasbaar is voor de afwegingvan bestrijdingstechnieken.9 Na gereedkomen en beoordeling van de onderzoeksresultaten van de Environment Agency.46 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Specifieke voorbereiding op incidentenNader onderzoek naar interne domino-effecten van de scenario's explosievedampwolkverbranding en branden waarbij meerdere tanks betrokken zijn. Zonodig de beschikbare explosiemodellen evalueren en aanpassen op deeffecten van de explosie in Buncefield; hiervoor aansluiten bij het advies datuitgebracht wordt aan BMIIB.Op basis van dit onderzoek per veiligheidsregio de maatgevende scenario'svaststellen en de resultaten breed toepassen in scenario- en risicoanalyse(minimaal de sector voor opslag van brandbare vloeistoffen en BRZOinrichtingen).De handreiking met uitgewerkte scenario’s toepassen in de voorbereiding opincidenten door relevante scenario's te projecteren op (de omgeving van) debetreffende inrichting, af te stemmen op het noodplan en verder uit tewerken.Op basis van de maatgevende scenario's het benodigdebrandbestrijdingspotentieel per veiligheidsregio en voor Nederland vaststellen.Organiseren van een brandbestrijdingspool voor rampen (incl.vloeistofbranden) door samenwerking tussen veiligheidsregio's en risicovolleinrichtingen. Deze gezamenlijke organisatie komt ten laste van derisicoveroorzakers, als gevolg van aanvullende eisen in de milieuvergunning ofde aanwijsbeschikking voor de bedrijfsbrandweer. Bij het ontwerp van de poolis aandacht voor kritische schakels, zoals uitwisselbaarheid, compatibiliteit ensamenwerking van materieel en personeel. Minimaal het huidige potentieel ende mogelijke bijstand door buurlanden in beeld brengen en bekend maken bijhet LOCC.Bestaande en nieuwe noodplannen toetsen aan de nieuwe handreiking (zieonder) en toezicht houden op de daadwerkelijke implementatie inclusiefbeschikbaarheid van personeel, veiligheidsvoorzieningen, back-up voorkritische systemen en afstemming met en op de werkwijze vanoverheidshulpdiensten.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 47

Algemene voorbereiding op rampenEen brede evaluatie van de voorbereiding op rampen, met aandacht voor:effectiviteit van communicatie, leiding en coördinatie: aantal en typeverschillende commando’s (GRIP-structuur) en communicatielijnen,mandateren en delegeren van verantwoordelijkheden, informatie encommunicatie met rijksoverheid via 1 liaisoneffectiviteit van planvorming: noodplan, rampbestrijdingsplan én rampenplancriteria voor plannen uitwerken in eenduidige, eenvoudige en werkbaremodellen: minimale eisen, zo min mogelijk specifieke plannen, goedeafstemming, geen overlapadequaat testen en oefenen van rampenplannen met alle betrokkenen(inclusief plaatsvervangers) 10 , inclusief criteria en frequentiedaadwerkelijke implementatie: gegarandeerde beschikbaarheid van getraindpersoneel op alle niveau's (o.m. door mandaatbesluiten voor het inwerkingstellen van rampenplannen en afspraken met buurregio's en –gemeenten) engegarandeerde beschikbaarheid van voldoende materieel en middelen (metaandacht voor compatibiliteit en uitwisselbaarheid (koppelingen, vermogens),inclusief criteriaopschaling, bijstand en aflossinglogistiek: plan voor repressie- en nazorgfase, aflossing, personele opvang,sanitair, douche-, wacht- en slaapmogelijkheden, extra kleding, ademlucht,eten/drinken, brandstof, eventueel met inzet van vrijwilligersorganisatiesuitval voorzieningen (bv. drinkwater, stroom, brandstof, sluiting scholen,crèches en ziekenhuizen voor langere tijd)robuuste organisatie voor het meten van luchtkwaliteit; hiervoor het project'Integrale meetstrategie' uitbreiden naar incidenten met gevaarlijke stoffenvoorzien in adequaat en tijdig advies over gezondheid bevolking en milieu (bijvoorkeur via het BOT-mi) tijdens en in de nazorgfase van de ramp voor zowelbevolking als hulpverlenersadequate crisiscommunicatie (met onderscheid in direct omwonenden enbevolking op grotere afstand)(wettelijke (on)mogelijkheden bij) evacueren bevolkingplannen voor wederopbouw en herstel van normale leefvoorzieningenkritische factoren voor succesvol verloop bepalen en de organisatie spiegelenaan de voorwaarden voor zeer-betrouwbare-organisaties, HRO's.Daarnaast:De aandachtspunten die een bijdrage kunnen leveren aan de herziening vande Leidraad Brandweercompagnie [14] onder de aandacht brengen van deprojectgroep Grootschalig Brandweeroptreden van de NVBR. Dit zijn: hetvoorbereid zijn op grootschalige vloeistofbrandbestrijding, gezamenlijkorganiseren van brandbestrijdingspool met verantwoordelijkheid bij derisicoveroorzakers, opnemen van adequate operationele en logistiekeplannen.Gezamenlijk met het LOCC en de veiligheidsregio's de inhoud van een planvan aanpak voor landelijke ondersteuning bepalen, met als doel een zo snelmogelijke terugkeer naar een normale situatie. Aandachtspunten zijn:informeren parlement en voorlichting bevolking, beoordelen of10 Het is wellicht niet haalbaar om voor alle betrokkenen oefenmomenten te organiseren. Het doel is datbetrokkenen de werkwijze en werking van het rampenplan kennen én op de hoogte zijn van hun rol enverantwoordelijkheden.48 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

effectbestrijding volgens plan verloopt, aandacht voor wederopbouw,continuïteit in ondersteuning.Efficiënte samenwerking tussen gezondheidskundige adviseurs gevaarlijkestoffen (G-AGS) en het BOT-mi bewerkstelligen.Borgen dat resultaten van lopende onderzoeken, zoals naar modellering vanscenario's en milieu-effecten, geëvalueerd en zonodig toegepast worden.Opstellen van plan van aanpak voor de implementatie en verdere uitwerkingvan de aanbevelingen en nadere onderzoekstrajecten; het is wenselijk hetplan van aanpak te koppelen aan termijnen en verantwoordelijke personenen/of organisaties. Verder aandacht voor de verspreiding van deaanbevelingen uit dit rapport onder belanghebbenden.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 49

5 Conclusies en aanbevelingen voor NederlandDe aanbevelingen van de BMIIB zijn vertaald naar de Nederlandse praktijk enhebben geleid tot een scala van aanbevelingen variërend van het aanpassen vanrichtlijnen tot het evalueren van de crisisbeheersingsorganisatie. Een globaaloverzicht hiervan vindt u in dit hoofdstuk; de gedetailleerde beschrijving vindt u inde afsluitende kaders van de hoofdstukken 4 en 5.Moet Nederland voorbereid zijn op het scenario Buncefield?Om deze vraag te beantwoorden is het van belang om te weten of een scenario datqua aard en omvang vergelijkbaar is met Buncefield ook in Nederland kanplaatsvinden. Met andere woorden: wat is het maatgevend scenario voortankbranden in Nederland? Om deze vraag te beantwoorden is nader onderzoeknodig naar risico's en effecten waarbij vooral aandacht is voor de scenario'sexplosieve dampwolkontbranding, brand met een omvang van meerdere opslagtanksmet brandbare vloeistoffen en andere interne domino-effecten. De uitkomsten vandit onderzoek leiden naar het benodigde bestrijdingspotentieel per veiligheidsregioen in Nederland. De invulling hiervan kan gezamenlijk met risicovolle inrichtingenworden uitgewerkt en past binnen het project van de NVBR naar grootschaligbrandweeroptreden. 11Juridische basis toezichtHet is belangrijk om taken te verdelen naar verantwoordelijkheden. Zo zijnrisicovolle inrichtingen verplicht tot het beheersen van hun risico's tot eenaanvaardbaar niveau en kunnen zij de effecten van een geloofwaardig scenario(binnen de terreingrenzen van de inrichting) bestrijden. De overheid zorgt voorheldere richtlijnen, ziet erop toe dat verplichtingen worden nagekomen én zorgt vooreen adequate voorbereiding op rampen. Het uitgangspunt van de geformuleerdeaanbevelingen is dat handreikingen hierin ondersteunen en wetgeving de juridischebasis biedt. Gebleken is dat de juridische basis voor het toezicht houden beperkt is.Zo is het bijvoorbeeld alleen voor VR-inrichtingen mogelijk om te beoordelen of eenadequaat noodplan ter bescherming van de werknemer geïmplementeerd is door deinrichting (de Arbowet biedt hiervoor niet voldoende grondslag). In alle anderegevallen moeten nadere eisen gesteld zijn in de vergunning Wet milieubeheer.Voorbereiding noodsituatiesHet is wenselijk om voor de voorbereiding op noodsituaties een nieuwe handreikingte ontwikkelen en deze te laten aansluiten bij huidige wet- en regelgeving. Ook dienter een visie ontwikkeld te worden over de wijze waarop (en de mate waarin) ertoezicht moet plaatsvinden op het naleven van de handreiking.PublicatiesAanbevolen wordt om de volgende publicaties te actualiseren en aan te passen opnieuwe inzichten:11 Inmiddels is het BrandweerBRZO Scenarioboek ontwikkeld door het expertisecentrum BradnweerBRZOen is het RIVM bezig om de explosieve dampwolkontbranding mee nemen in kwantitatieve risicoanalyses.50 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

PGS 29 (vooral technisch-inhoudelijke eisen m.b.t. betrouwbaarheid vansystemen en nadere afstemming op het BRZO);PGS 6 (resultaten van nader onderzoek naar geloofwaardige scenario'sopnemen);Handreiking risicocommunicatie (met aandacht voor nieuwe inwoners,samenwerking met drijvers van risicovolle inrichtingen en criteria) [10];IBBB (uitbreiden tot breed toepasbare handreiking voor het opstellen vannoodplannen en het toezicht op de implementatie) [8];Leidraad Brandweercompagnie (inmiddels gestart door projectgroep'Grootschalig Brandweeroptreden' van de NVBR, aandachtspunten zijngrootschalige vloeistofbrandbestrijding, samenwerking met risicovolleinrichtingen en logistiek) [14],[15].Aanbevolen nieuwe aspecten die minimaal worden afgestemd op, en bij voorkeurworden geïmplementeerd in bestaande documenten en/of structuren, zijn:Een methodiek voor het bepalen en meten van de betrouwbaarheid vanveiligheidssystemen conform de EN 61511, bv. in de vorm van een SIL;Een database met informatie over (bijna-)incidenten met tankbranden opbasis waarvan de best beschikbare technieken voor de bestrijding vantankbranden geanalyseerd kunnen worden;Handreiking voor de voorbereiding op rampen in de vorm van uitgewerktescenario’s in effecten en bestrijding (die voorbereiders projecteren oprelevante inrichtingen) 12 .Noodstop buisleidingen en risicoanalyseDe risico's van het transport van brandbare vloeistoffen door buisleidingen zijnonvoldoende duidelijk gebleken. Het incident in Buncefield heeft geleid tot deconclusie dat een ontvanger van gevaarlijke stoffen minimaal de toevoer op eenveilige wijze moet kunnen stoppen, dus zonder emissie. Het is gewenst eenrisicoanalyse uit te laten uitvoeren door leveranciers, transporteurs en ontvangers.De resultaten moeten leiden tot adequate procedures en afspraken die, bij voorkeur,vastgelegd worden in de, op handen zijnde, AmvB Buisleidingen [11]. Overigens zoueen risicoanalyse verplicht moeten zijn voor alle inrichtingen die effecten kunnenhebben op hun omgeving zodat de ruimtelijke ordening hierop afgestemd kanworden.Plan van aanpakEr dient een plan van aanpak te komen waarin aangegeven wordt hoe deaanbevelingen uit dit rapport verwerkt en geïmplementeerd worden. Dit kan oplandelijke of op regionale schaal gebeuren.12 Hierbij kan aansluiting gezocht worden bij het al eerder genoemde BrandweerBRZO Scenarioboek.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 51

Wet- en regelgeving en richtlijnen in NederlandOnderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste, relevante wet- enregelgeving en bijbehorende richtlijnen. De opsomming is niet uitputtend.Tabel 1: relevante wet- en regelgevingAfkorting Volledige naam InhoudPGS 29Seveso IIBRZOPGS 6WRZOBIRBRIPublicatiereeksGevaarlijkeStoffen 29Richtlijn 96/82/EGvan de RaadBesluit risico'szware ongevallen1999Publicatiereeks GevaarlijkeStoffen 6Wet Rampen enZware OngevallenBesluit Informatieinzake Rampen enzware ongevallenBesluit RampbestrijdingsplannenInrichtingenPGS 29 is een richtlijn voor de bovengrondseopslag van brandbare vloeistoffen in verticalecilindrische tanks. De PGS 29 is een richtlijn voorhet Bevoegd gezag Wet milieubeheer, hetBevoegd gezag Rampenbestrijding en eenbeleidsregel voor de Arbeidsinspectie.De Seveso II-richtlijn is gericht op het beterbeheersen van de risico's van zware ongevallenmet gevaarlijke stoffen. Alle lidstaten van deEuropese Unie zijn verplicht om de eisen door tevoeren in nationale wetgeving.Het BRZO is een uitwerking van Seveso II voor deNederlandse situatie en is gebaseerd op vierNederlandse wetten (Wet milieubeheer, Arbowet,Brandweerwet en WRZO). In Groot-Brittannië is deregelgeving uitgewerkt in de COMAH.De PGS 6 geeft aanwijzingen voor deimplementatie van het BRZO.Deze wet gaat in op de voorbereiding, de taken enuitvoering bij de bestrijding van rampen en zwareongevallen door de overheid.Dit besluit regelt de informatieverschaffing door deoverheid over (mogelijke) rampen en zwareongevallen, vooraf en tijdens de ramp.Dit besluit bepaalt voor welke categorieën vaninrichtingen de overheid een rampbestrijdingsplanmoet opstellen.Wm Wet milieubeheer Kaderwet ter bescherming van het milieu.Inrichtingen die activiteiten verrichten metmogelijke gevolgen voor het milieu, moeten eenvergunning aanvragen op basis van deze wet. Indeze vergunning kan het bevoegd gezag nadereeisen stellen, bv. het van toepassing verklaren vanrichtlijnen (zoals PGS 29) of eisen t.a.v.brandveiligheid.BEVIBesluit ExterneVeiligheidInrichtingenHet BEVI is gekoppeld aan de Wm en legtveiligheidsnormen op aan inrichtingen metgevaarlijke stoffen, zodat de risico's waaraanburgers in hun leefomgeving worden blootgesteldtot een aanvaardbaar minimum zijn beperkt. BEVIis een deelimplementatie van de SEVESO-richtlijn.De regionale brandweer heeft adviesrecht op de52 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

ATEXArbowet/ArbobesluitArbeidsomstandighedenwet/-besluitWarenwetbesluitexplosieveiligmaterieelBrandweerwetBesluitbedrijfsbrandwerenCirculairebuisleidingenBesluitBuisleidingenCombinatie vanrichtlijnen 94/9/EG(ATEX 95) en99/92/EG(ATEX 137)Brandweerwet1985Bekendmaking vanbeleid t.b.v. dezonering langstransportleidingenvoor brandbarevloeistoffen van deK1-, K2- en K3-categorievoorbereiding op de rampenbestrijding.Afkorting van de Franse term: ATmosphèreEXplosible. Richtlijnen voor respectievelijkarbeidsmiddelen en arbeidsplaatsen in mogelijkexplosiegevaarlijke atmospheren. Alle lidstatenvan de Europese Unie zijn verplicht om de eisendoor te voeren in nationale wetgeving.De wet en het besluit bevatten voorschriften metbetrekking tot de arbeidsveiligheid en gezondheiden bevat rechten en verplichtingen voorwerkgevers en werknemers, waaronder hetopzetten van een goed arbobeleid binnenorganisaties.In het Arbobesluit is de Europese ATEX 137verwerkt tot nationale wetgeving (art. 3.5a t/m f).Dit besluit is de vertaling van ATEX 95 en stelteisen t.a.v. apparaten, beveiligingssystemen,componenten en voorzieningen die gekeurd zijnvolgen EG-typeonderzoek (CE-markering).Deze wet regelt de organisatie en taken van debrandweer.Dit besluit is gekoppeld aan de Brandweerwet enregelt welke inrichtingen aangewezen kunnenworden tot het hebben van een bedrijfsbrandweeren welke eisen aan de inrichting opgelegd kunnenworden. Als eis kan gelden het van toepassingverklaren van richtlijnen, zoals de PGS 29.Deze circulaire is een handreiking en vooralgericht op het definiëren van veilige afstandenrondom buisleidingen maar bevat ook eenhoofdstuk met maatregelen om emissie tevoorkomen. De circulaire is verouderd en zalbinnenkort vervangen worden door een AmvBBuisleidingen.AmvB Buisleidingen In ontwikkeling zijnde AMvB die regels zal gaanstellen aan risiconormering en zonering langsbuisleidingen, het opnemen van voorschriften inbestemmingsplannen, technische eisen, hetaanwijzen van een toezichthouder, melding vanincidenten en beschikbaarheid van noodplannen.Een voorstel voor deze AMvB wordt in de tweedehelft van 2007 naar de Tweede Kamer gezonden.NTA 8000 NTA 8000:2009 Deze NTA gaat onder meer in op eennoodorganisatie voor incidenten met buisleidingen.NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 53

6 Begrippen en definitiesVoor begrippen en definities raadpleeg ook hoofdstuk 3 van PGS 29 en § 2.2 vanPGS 6.BRZO-inrichting:CE-markering:COMAH:EN 61511:Hoog-hoog-alarm:Loss-of-containment:Noodorganisatie:Noodplan:Primair insluitsysteem:Overvulbeveiligingssysteem:Safety Integrity Level:Inrichting waarvoor het BRZO van kracht isDe CE-markering is een soort productlabel(conformiteitsteken) dat aangeeft dat het productin kwestie volgens Europese specificaties isgetest.COMAH is vergelijkbaar met het BRZO inNederland. De Competent Authority comprisingHSE en de Environment Agency houdengezamenlijk toezicht.Niet-geharmoniseerde Europese norm; vormt inGroot-Brittannië het officiële referentiekader voorveiligheidsbeheersende systemen. Deze systemenmeten én beheersen procesvariabelen zoalsvloeistofniveau, temperatuur en druk. Hetbeoogde resultaat is het plaatsvinden van hetproces binnen veilige grenzen en voorkomen vanemissie van brandbare en giftige stoffen.Deel van overvulbeveiligingssysteem;onafhankelijk mechanisme dat een akoestischalarm afgeeft én de toevoer naar de tank stopt,als het niveau wordt bereikt dat voor dit alarm isingesteldUitstroom van de inhoud, meestal vloeistof of gas,uit het primaire insluitsysteemDe organisatie die in werking treedt bijnoodsituaties in inrichtingen en zorgt voor hetbeperken van de effecten van een incident; desamenstelling is afhankelijk van het typeinrichting en kan bestaan uitbedrijfshulpverlening, bedrijfsbrandweer ofcombinaties hiervanBeschrijving van de werkwijze van denoodorganisatie inclusief procedures enprotocollenOpslagtanks, leidingen en vaten die vloeistoffenbevatten inclusief de onderdelen die hiermeeverbonden zijn en nodig zijn voor een veiliggebruikTotaal van hoog-hoog-alarm met de daarbijbehorende acties die het overstromen van de tankvoorkomenMaat voor het presteren van hetveiligheidssysteem; vertaald als54 NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra

Sector:Secundair insluitsysteem:Tankput:betrouwbaarheidsniveau van veiligheid. Groot-Brittannië hanteert vier niveaus, de zogenaamdesafety integrity levels (SIL); hoe hoger de SIL,hoe kleiner de kans dat een systeem faaltDe sector die zich bezighoudt met de opslag enhet transport van brandbare vloeistoffenRuimte rondom opslagsystemen die meestalafgeschermd wordt door betonnen of aardenwanden, ook wel tankput; het doel is omeventueel uitgestroomde vloeistoffen envloeistoffen gebruikt bij brandbestrijding tegen tehoudenZie secundair insluitsysteemTertiair insluitsysteem:Zeer-betrouwbare organisaties:Zeer-betrouwbare systemen:Het oppervlak van het depot en alle daarinvoorkomende voorzieningen die vloeistof kunnentegenhouden, zoals drainage, terreinafbakening,stoepranden, etc; door goed ontwerp wordtvoorkomen dat vloeistof wegstroomt naar deomgeving, bv. in de bodem en naar grond- ofoppervlaktewaterHigh reliability organisations HRO: robuusteorganisaties met een goed ontwikkeldeveiligheidscultuur, waarin het bereiken vanveilige, betrouwbare prestaties van hoge kwaliteit(inclusief een hoge productiviteit) gedurende eenlange tijd, zeer waarschijnlijk zijnHigh integrity systems: systemen die zodanigontworpen zijn, dat zij de bedoelde functie meteen grote waarschijnlijkheid waarmaken; de matevan betrouwbaarheid wordt bepaald d.m.v. eeninventarisatie en evaluatie van risico’s en effectenen het resultaat wordt uitgedrukt in SILNEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 55

8 Referenties[1]: Recommendations on the design and operation of fuel storage sites, BuncefieldMajor Incident Investigation Board, maart 2007[2]: Recommendations n the emergency preparedness for, response to and recoveryfrom incidents, Buncefield Major Investigation Board, juli 2007[3]: Buncefield Board response on HSE Consultation Document 211 on Land UsePlanning[4]: The Buncefield Investigation Progress Report, februari 2006[5]: Officiële website van de BMIIB: www.buncefieldinvestigation.gov.uk[6]: The report of the BP U.S. Refineries independent safety review panel, januari2007[7]: Wet- en regelgeving zoals opgesomd in bijlage 1[8]: Inspectie- en beoordelingsprotocol BRZO voor de brandweer (IBBB), Ministerievan Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, maart 2001[9]: Handboek Voorbereiding Rampenbestrijding, Ministerie van Binnenlandse Zakenen Koninkrijksrelaties, juni 2003[10] Handreiking risicocommunicatie, Ministerie van Binnenlandse zaken, december2003[11]: Informatiebladen Externeveiligheidsbeleid in Nederland: Buisleidingen,Ministerie van VROM, november 2007[12]: Handreiking opzet Informatie- en Adviescentrum na rampen, VerenigingNederlandse Gemeenten, 2004[13]: Evaluatie Voyager: een systeemevaluatie van kritische processen bijcrisisbeheersing, Cap Gemini, TNO, Berenschot, januari 2008[14]: Leidraad brandweercompagnie[15]: Notitie Actualiseren Leidraad Brandweercompagnie naar Leidraad GrootschaligBrandweeroptreden, Uitgangspuntennotitie 1.2, AVD/NVBR, 23 november 2007[16]: S. van Dijk, E. Brand, D. de Zwart, L. Posthuma, J. van Middelaar, ‘FEAT -Flash Environmental Assessment. Tool to identify acute environmental risksfollowing disasters. The tool, the explanation and a case study’RIVM/VROM/DHV 2009NEDERLANDS INSTITUUT FYSIEKE VEILIGHEID Nibra 57