Arbeid (1942) nr. 3 - Vakbeweging in de oorlog

VAN-BOND-TOT-BOND— Bij debouwarbeidersU et is niet gemakkelijk om het' hoofdbestuur van de Bouwarbei-Oersbond gezamenlijk aan te treffen.% zijn regelmatig zoveel kwesties aanöe orde bij deze grote vakorganisatie,"at de hoofdbestuurders onophoude-"Jk het land moeten doorreizen totr egeling van de hangende vraagstukken.De Bouwarbeidersbond van van-^aagomvat het ganse bouwbedrijf enal s men wil beginnen om daarvan deSrerizen te bepalen blijkt het, dat8 teeds nieuwe groepen tot bouwarwidersmoeten worden gerekend. Bij^efusie van het vorige jaar zijn dan°°k de volgende groepen in de nieuweOr ganisatie: de Algemene Nederlandse^ouwarbeidersbond samengebracht:Metselaars, voegers, timmerlieden,Sc hilders, opperlieden, helers, beton-^erkers, grondwerkers, stukadoors,ar beiders in het graniettaedrijf ensteenhouwers, straatmakers, wegenbouwen wat men is gaan noemen hets *arte corps. Dat zwarte corps omvat^e mannen, die de moderne snelver-^erswegen aanleggen en dus meten asfalt moeten omgaan, alshetbedienend personeel vanAfschillende krachtwerktuigen. All».^uwarbeiders van hefcN.V.V. zijn opÖeze wijze in de grote bond ondergebracht,die daardoor de grootstevan Nederland is gewordenruim 46.000 leden,bestaan er nog enkele kleinearbeiders, die zich buiten het"•V.v. georganiseerd houden, zoals eenaantal straatmakers, die hun eigenkond nog hebben, maar nu in de toekomstalleen N.V.V.-werkloosheidskas-• Se & gesubsidieerd worden, is het vrij-* e l Uitgesloten, dat dergelijke kleine6r 8anisaties buiten het N.V.V.-verbandblijven bestaan. Allerlei kleine_.. T zijn dan ook reeds opgegaanlfldit N.V.V.-lichaam en deze absor-«ering zal voortgaan tot tenslotte onze°uwarbeidersbond kan spreken na-^ens alle georganiseerde arbeiders inWt bedrijf.nt ussen zijn wij eens gaan praten met' e hoofdbestuurders, die bereid waren,otn ons te gerieven, een speciales amenkomst te beleggen.!~« o e bevalt de fusie", zo vroegen wij.r 0 het antwoord luidde eenstemmig:Stekend! De nieuwe organisatie-° rö i heeft de versteviging van dea kbondsactie mogelijk gemaakt en* aanzien van de bond belangrijk° en stijgen. In sommige delen vanland moet het aantal georganieerde arbeiders echter nog sterk toellp^nnen ', wil de vakbond zijn taak vol-," 1 8 kunnen vervullen.Welke vorm komt dat stijgende^zi en tot uiting?, ^ kunnen dat voortdurend consta-1 in de uitbreiding van de col-.lev e contracten. Verschillende1o' Warb eidersgroepen hadden reedslandelijke arbeidscontracten;ld de schilders veroverdeneerste landelijke arbeidsovereen-"i 1919. De moeilijkheden, diedaarna optraden, ontstondenhoofdzakelijk met de' ongeorganiseerdepatroons, omdatvan verbindendverklaringvan de overeenkomstentoen nog geen sprake' was.Dat is eerst in 1939 bereikten sindsdien zijn de ongeorganiseerdepatroons en gezellenin het schildersbedrijfin gelijke mate door deC.A.O. gebonden als de georganiseerden.Vfordt thans het gehele bouwbedrijfdoor C.A.O.'s gedekt?Wij hebben contracten in zeven bedrijfsgroepen,te weten: de burgerlijkeen utiliteitsbouw, Water-, SpoorenWegenbouw, Schildersbedrijf, Steenhouwersbedrijf,Steen- en Houtgranietbedrijf,Straatmakers en ZwarteCorps, en Timmerfabrieken. Enkeledaarvan zijn verbindend verklaard,terwijl over de meeste onderhandelingengaande zijn voor verbeteringen.Voor de stukadoors is helaas een con- ,tractloze periode ingegaan door hetuitblijven van de beslissing der rrjksbemiddelaars.Ook het heiersbedrrjfheeft geen landelijk contract. Hangendefusiebésprekingen met de landelijkeFederatie van Heiwerkers steltechter verbetering in dat opzicht inhet vooruitzicht.En loopt het nogal vlot met die onderhandelingen?Hier trokken enkele bestuurders bedenkelijkegezichten. Vlot? Ja, tot opzekere hoogte wel. De werkgevers zijnover het algemeen wel bereid, maarhet kost vaak maanden om verbeterdelonen goedgekeurd te krijgen. De loonvormingin verband niet de prijspolitiekvan' de/Overheid schijnt zoveelvoeten in de aarde te hebben, dat erlange tijd verloopt eer de overeenstemming,die tussen werkgevers enwerknemers is bereikt, van kracht kanworden. Het spïeekt vanzelf, dat debond van zijn kant doet wat hij kanen dat het dikwijls een teleurstellingis, wanneer de goedkeuring zo languitblijft en soms zelfs geweigerd wordt.Wel kunnen wij vaststellen, dat er bijde rijksbemiddelaars het streven voorzit om zoveel mogelijk uniformiteit tebrengen in de arbeidsvoorwaarden vanhet bouwbedrijf, een streven, waaraanveel haken en ogen zitten. Laten wijhopen, dat dit op zichzelf loffelijkstreven niet tot gevolg zal hebben, datG. KLEIN, voorzitter van de AlgemeneNederlandse Bouwarbeidersbond.(Cliché A.P.-Archief)hierdoor in de hoogst noodzakelijkeverbetering der lonen van de bouwarbeiderseen betreurenswaardige vertragingzal komen. Wij, van onzezijde; kunnen slechts hopen en er zoveelmogelijk toe medewerken, dat hettempo der beslissingen belangrijk zalworden versneld.Hoe staat het nu met de lonen in hetalgemeen?Laten we volstaan met te zeggen, datde lonen in het algemeen gestegenzijn, maar dat deze stijging geringer isdan de stijging van de kosten vanlevensonderhoud. Versterkte bondsactieis dan ook nodiger dan ooit.Wat zijn de vooruitzichten van dewerkgelegenheid?De stand der werkgelegenheid was in1941 gunstiger dan aanvankelijk werdverwacht. De vooruitzichten zijn echterhoogst onzeker; alles hangt afvan- de materialen-positie.1941 is bijvoorbeeld voor de schildershet drukste jaar geweest, datwe sinds lang hebben gekend. In deafgelopen zomer was er maar 2 pet.werkloosheid, een te verwaarlozencijfer. Daaruit blijkt, dat men zoveelmogelijk aan het onderhoud van woningenen gebouwen wil doen. Maarook het aantal werklozen in de bouwbedrijvenis gering. Dat komt natuurlijkvoor een groot gedeelte door hetfeit, dat duizenden bouwarbeiderswerken in Frankrijk en Duitsland. Inons eigen land liggen de burgerlijkeen utiliteitsbouw wel grotendeels stil,maar daar staat tegenover, dat talvan andere objecten uitgevoerd worden.Ook de wederopbouw van verwoestegemeenten en van losstaandeboerderij en'heef t vele arbeiders werkgegeven.Hoe het in de toekomst zal gaan, ismoeilijk te zeggen, maar in ieder gevalwordt er geroeid met de riemen,die we hebben. Verf soorten zonder lijn-Alle leden van het JV.V.V. ontvangen nu wel „Arbeid", maar datbetekent nog niet, dat ze daardoor ook op de hoogte blijven vanwat er in andere vakbonden dan hun eigen organisatie geschiedt.Het is echter begrijpelijk, dat men gaarne kennis zou nemen vande vakbondsacties en van het wel en wee der bonden met welkemen zo nauw is verbonden in de algemene organisatie. Wij beginnendaarom een serie interviews met vakbondsbestuurders, waarinwij een overzicht geven van de algemene gang van zaken'Geleidelijkzullen alle bonden aan de beurt komen en vandaag openen wijonze rondreis „van bond tot bond" met een bezoek aanDE BOUWARBEIDERSolie worden bijvoorbeeld geperfectionneerden inlands hout wordt zoveelmogelijk tot timmerhout verzaagd.Levert het vacantievraagstuk nog bijzonderekanten o-p?Ja, dat is zeker wel het geval. Verschillendecontracten zijn bijvoorbeeldverbindend verklaard met uitzonderingvan de bepalingen betreffendede vacantieregeling. Dat geschiedtniet, omdat men bij de Rijksbemiddelaarseen tegenstander is vanarbeidersvacantie,' maar omdat hetuitreiken van vacantiebonnen moeilijkhedengeeft met oude wettelijkebepalingen. Deze bepalingen eisen namelijko.m., dat het loon wordt uitbetaaldin Nederlandse munt en dat Jsindertijd voorgeschreven om de arbeiderste beschermen. In vroegerjaren kwam het voor, dat werkgevershun arbeiders dwongen om een gedeeltevan hun loon te ontvangen innatura. Dat was de beruchte „gedwongenwinkelnering". Door middeldaarvan werden destijds groepen arbeidersop hun toch al karig loon nogberoofd door middel van slechte waartegen hoge prijzen. De wet maaktedaar een einde aan door te bepalen,dat het loon in contant geld moestworden betaald.Nu zijn echter de vacantiebons, zoalsdie door de bouwvakpatroons wordenuitgegeven, geen vacantie-toeslag,maar een vorm van loonbetaling.Volgens de gangbare jurisprudentiemag de wet deze vorm van loonuitkeringechter niet goedkeuren. Dezepatroonsvacantiefondsen leveren inhun bestaande vorm een struikelblokop bij het verbindend verklaren derC.A.O.'s.Bij de schilders heeft men deze moeilijkheidomzeild door een afzonderlijkestichting te maken, die de bonsuitgeeft. Daar is de rechtstreekseband van loonbetaling dus verbrokenen kan men dispensatie van de wetkrijgen. Om dit systeem ook in andereonderdelen van het bouwbedrijfte kunnen doorvoeren, is echtergrotere medewerking van de werkgeversnodig dan op -het ogenblikverkregen wordt. Eerst wanneer ookin deze bedrijven soortgelijke stichtingenworden opgericht, zal het aande Rijksbemiddelaars mogelijk zijn,de vacantieregeling verbindend teverklaren.Het zou ons te ver voeren, hier eennauwkeurige beschrijving van dewerkwijze van zo'n stichting te geven.En gaan de arbei&ers nu loerJxlijk.uit van hun vacantiegeld?Daar mankeert nog veel aan en welom de eenvoudige reden, dat het gezamenlijkebedrag van de vacantiebons,wanneer men het gehele jaargewerkt heeft, maar net genoeg isom het loon over de vacantieweek tebetalen.De arbeiders krijgen dus wel vacantie,maar geen vacantietoeslag. .Precies! Het loon voor hun vacantieweekwordt in de vorm van bons bijelkaar gespaard, zodat in het gunstigstegeval, d.w.z., wanneer nagenoegeen vol jaar is gewerkt, het loonis gedekt. Daarmee is echter noggeen geld voor reizen en trekken beschikbaargekomen. Aan dat laatstewordt van de zijde van de bond gewerkt.Samenvattend rrro'gen we zeggen, datde krachtig groeiende bouwarbeiders^bond tevreden mag zijn over zijnwerk, maar dat er nog veel, heelveel, te doen blijft.