Deleuzes esthetiek van de intensiteit als model voor ... - Esthetica

More documents

Recommendations

Info

van alle artefacten (technische machines) of ideeën (waarden en normen) die binnen ditintersubjectieve systeem geproduceerd worden. Net als bij de infrasubjectieve intensiteiten,vinden we ook op het vlak van de suprasubjectieve krachten een dubbelheid terug. Net zoalssubjectieve fixaties het Orgaanloos Lichaam kunnen insnoeren en het laten verworden tot eensoort van pantser, zo beperken ook sociale, militaire en politieke organisaties de (in seanarchische) activiteit op het Orgaanloos Lichaam. Die supra-individuele organisaties noemenDeleuze en Guattari de socius. Leo Apostel analyseerde in Hopeloos Gelukkig, de studiewaarin de postmoderne filosofie in een modernistisch perspectief wordt geplaatst, de analogietussen het ‘ik’ en de ‘socius’ als volgt: [einde pagina 70]de sociale productieprocessen (de verlangende economie) en de psychische productieprocessen(de verlangende machines) zijn van dezelfde aard en [moet men] opdezelfde manier begrijpen. Het lichaam zonder organen heeft als sociaal equivalent dezogenaamde ‘socius’, een heerschappij-structuur die ook als geheugen en coördinatiedient (net als het ‘lichaam zonder organen’) (Apostel 1997, 194).De socius tracht zowel de lichamelijke als de technische machines te klasseren en te organiseren.Daardoor wordt een unificerende orde opgedrongen die de realiteit vervalst en die hetindividu overlevert aan fantasmatische groepsgevoelens: ‘ja, ik hoor bij jullie, bij desuperieure klassen en rassen’ (Rimbaud in Deleuze 1972, 329). 24 Ficties zoals ‘nationaalgevoel’ en ‘volksverbondenheid’ zijn voor Deleuze niets anders dan pogingen om deonberekenbare veelheid van krachten te bezweren in een imaginaire identiteit en eenfantasmatische groepsverbondenheid. Zulke sociale constructies leiden ertoe dat het individuzich in een subjectief keurslijf laat dwingen en zich onderschikt aan een ‘groupe assujetti’(Deleuze 1972, 75), een onderworpen groep die zich kritiekloos inschakelt in de macrosocialemachinerie. Een goed voorbeeld van zo een maatschappelijke organisatie zijn deMiddeleeuwse standenmaatschappij of absolutistische regimes, want zulke maatschappijenvormen een rigide systeem dat elk individu a priori een maatschappelijke rol toeschrijft. Hetopmerkelijkste aan Deleuzes analyse van zulke politieke fenomenen is dat hij er van uitgaatdat individuen gelukkig kunnen zijn in die onderworpen positie. Verwijzend naar WilhelmReichs analyse van de nationaal-socialistische massabewegingen noemt hij dit
Reichs kreet: neen, de massa's werden niet bedrogen, ze verlangden naar het fascisme,en dat is hetgeen men moet uitleggen. [...] Het gebeurt dat men tegen zijn belang inverlangt: het kapitalisme profiteert daarvan, maar ook het socialisme, de partij en departijleiding (Deleuze 1972, 160) 25De politieke ethiek van Deleuze wil een alternatief bieden voor maatschappelijkeverstarring en voor valse vormen van politieke vrijheid. Het tegendeel van die onderwerping,stellen de auteurs van L’Anti-Oedipe, ontstaat binnen een maatschappelijke dynamiek dieuitgaat van ‘groupes-sujets’ – groepen waarin individuen samen tot een nieuweidentiteitsconstructie komen. Bij zulke subjectsgroepen bestaat er geen voorgeschrevensubjectieve identiteit: ‘je ne suis pas des vôtres, je suis éternellement de la race inférieure, jesuis un bête, un nègre’ (Deleuze 1972, 329). De psychische machines van individuen die zichinschakelen in ‘subjectsgroepen’ schrijven zich op een anarchische wijze in op hetOrgaanloos Lichaam en functioneren zonder centralisering, zonder subjectivering, zondersociale organisatie. Uit die sociale dynamiek ontstaan ‘minderheden’ – groepen die geenplaats bekleden in de sociale machinerie en [einde pagina 71] die een aanzet vormen vooreen andere vorm van sociale organisatie. De schizoïde maatschappelijke dynamiek die achterzulke minderheidsgroepen schuilgaat, associeert Deleuze graag met de kapitalistischesamenlevingsvorm. In het kapitalisme vallen de oude vormen van verstarring namelijk weg:normen worden niet meer ingeschreven op de lichamen van de burgers (zoals dat nog hetgeval is bij bepaalde initiatierites) en worden niet langer exclusief afgedwongen door middelvan autoritaire repressie door absolute vorsten (totalitaire regimes van het oude Egypte tot deFranse zonnekoningen). In het kapitalisme heerst de schijnbaar absolute equivalentie vankoopwaren; alle transacties worden herberekend volgens de logica van schizoïde financiëlestromen. Individuen krijgen daardoor een aura van absolute vrijheid. Deleuze plaatst echtereen groot vraagteken bij die vrijheid. Hij stelt immers vast dat in het rijk van ‘the brave andthe free’ de externe dwang zich transformeert in een interiorisering van de dwang. De‘verharding’ van het lichaam en de celebratie ervan in het individuele vrijheidsideaal zorgt inkapitalistische samenlevingen voor orde en discipline. Kapitalistische samenlevingen oefenenvolgens Deleuze de sterkste terreur uit: psychische terreur. Kapitalistische individuen levenmet een inwendige despoot (Oedipus!) die hen opzadelt met schuldgevoelens, gebreken enbehoeften. Tegelijk echter kan het kapitalisme de voedingsbodem worden voormaatschappelijke groepen (‘des groupes-sujets’) die het systeem van binnenuit uithollen.
Page 1: ‘Donnez-moi donc un corps...’De
Page 4 and 5: werkzaam zijn: ‘alles houdt een o
Page 6 and 7: fragmentering zijn dan ook een ethi
Page 8 and 9: enkele reden om die theorie niet al
Page 10 and 11: die spiritualiteit er één van het
Page 12 and 13: communicatie aan en nog minder op d
Page 16 and 17: Vermits het kapitalisme leeft van i
Page 18 and 19: vraag stelt: de tendens om te werke
Page 20: - Deleuze, G. (1968) Différence et

Deleuzes esthetiek van de intensiteit als model voor ... - Esthetica

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?