cahier Biodiversiteit - Biomaatschappij

Insecten vormen de groepmet verreweg het meesteaantal soorten; ruim dehelft van de 1,9 miljoenbekende soorten.vraag 1Waardoor is de mammoetverdwenen?uit tussen de 5 en 12 miljoen. Van de 1,9 miljoenbekende soorten zijn ongeveer 1 miljoen insecten,310.000 planten en bijna 62.000 gewerveldedieren. De werkelijke aantallen kunnen echter veleduizenden tot miljoenen hoger zijn. We denkendat we de meeste gewervelde diersoorten en hetgrootste deel van de planten wel kennen. Vaninsecten en bacteriën kennen we echter nog maareen klein deel.Ongelijkmatige verdwijning van soortenNiet alle groepen hebben een even grote kans omuit te sterven. Uit fossiele gegevens weten we datveel grote dieren, de zogeheten megafauna, hetuitermate moeilijk krijgen in de directe omgevingvan mensen. Deze dieren, die zwaarder zijn dan 40kilogram, zijn goed eetbaar, of ze lopen in de wegwanneer mensen land gaan gebruiken of vee gaanhouden. Zo wordt bijvoorbeeld het uitsterven vande grondluiaard in Noord-Amerika direct toegeschrevenaan de kolonisatie van dit continent doorHomo sapiens, ongeveer 30.000 jaar geleden. InEuropa is het verdwijnen van de wisent (de Europesebizon) direct toe te schrijven aan de uitbreidingvan de menselijke bevolking. Ook dieren diezich slecht uit de voeten kunnen maken, houdenhet niet lang vol in de omgeving van de mens, zoalsde uitgestorven dodo, een loopvogel van het eilandMauritius. Of ook de mammoet door de oermensis verdreven, zoals wel wordt beweerd, is twijfelachtig.Deze dieren waren zo groot dat mensen erwaarschijnlijk maar weinig op hebben gejaagd ener slechts weinig zijn gedood door mensenhanden.Ook vandaag de dag verdwijnt de biodiversiteitniet gelijkmatig. Primaten – halfapen, apen enmensapen – hebben het uitermate moeilijk, omdatze leven in tropisch bos dat door toedoen van demens steeds kleiner wordt. Hetzelfde geldt voortalloze ongewervelde dieren, met name insecten,die specifiek zijn gebonden aan tropisch bos.Tropenonderzoekers verwachten dat met elk bosperceeldat gekapt wordt enkele gespecialiseerdekeversoorten verdwijnen. Andere diergroepen,zoals amfibieën (salamanders, kikkers en padden)hebben het moeilijk, omdat ze slecht bestand zijntegen infecties die door de mens verspreid worden.Zo worden harlekijnkikkers in Midden-Amerikabedreigd door een schimmel die parasiteert op dehuid van de kikker. Die schimmel kwam vroegerniet voor in de koude bergmeertjes waar dezeamfibie leeft. Door de temperatuurstijging in deafgelopen 20 jaar kan de schimmel zich steedshoger in de bergen vestigen, omdat de meertjesdaar inmiddels de voor de schimmel optimaletemperatuur bereiken.Biodiversiteit is kwetsbaar. Soorten sterven uiten door evolutie ontstaan nieuwe soorten. Dat isaltijd zo geweest. Maar door toedoen van de mensis het verlies aan soorten wel erg groot geworden.Hoe lang dit kan voortgaan voordat wij mensenzelf ernstig last krijgen van deze biodiversiteitscrisisis een belangrijke vraag.Met dank aan drs. Peter Koomen van NatuurmuseumFryslân en prof. dr. Edi Gittenberger vanNCB Naturalis.10kwartaal 4 december 2012 biodiversiteit