Nieuw leven in Nederland - Huis en Erf

Themanummer Leren • Geldzaken onder de knie leren krijgen • Marjan Berk: het leven een lesbankje • Adullahi leertop eigen benen staan • Vincent leert autorijden • Leergierige 50-plussersDecember 2010, nummer 4, 5de jaargangNieuw leven in Nederland“ Ik oefen elke dag taal.Maar waar ik woon, is een moeilijk woord.”

2 • Buurten December 2010 Buurten December 2010 • 3LeerplichtEind negentiende eeuw werkten veelkinderen in fabrieken, havens en opboerderijen. Ja, ook in Schijndel,Sint-Michielsgestel, Vught en DenBosch – het huidige werkgebied vanHuis & Erf: Met de komst van deLeerplichtwet in 1900 veranderde datdefinitief: kinderen moesten voortaannaar school. Toch blijft ‘leerplicht’ eenraar woord. Alsof mensen niet uit vrijewil willen leren. Zou je verwachten.Maar de praktijk is anders. Steedsmeer Nederlanders zetten hun leergierigheidbij het grof vuil. Spijtig enonverstandig. Want wil je veranderingenbijbenen, dan kun je beter je geestopenhouden. Nee, da’s niet simpel.Er ligt immers een verleiding op deloer: The Comfort Zone. Lastige term,spannend gebied. Wat psychologenermee bedoelen? De neiging omachterover te leunen in dat watvertrouwd en overzichtelijk is.Dat geeft rust. Of beter gezegd: deschijn van rust. Want wie nieuwekennis en inzichten de rug toekeert,voelt zich nooit volledig op z’n gemak.Sterker nog: je gaat die veranderendewereld steeds bedreigender vinden.Einde van het liedje: de beschuttingvan het eigen gelijk. Mijn wens voor2011? De kracht van de open geest.Niet zwijgend langs muren schuifelen.Maar midden op het plein gaan staan.Zichtbaar voor elkaar. En het hardopuitspreken. Vijf letters.Eén woord: samen.André Phiferonsdirecteur-bestuurder Huis & Erf3 Een schoenendoos vol rekeningen?Annie Jansen brengt financiële rust4 Het leven een lesbankjeInterview met Marjan Berk6 Het DagboekDe stuurmanskunst van Vincent Santos7 Kortingsbon Bloem Design8 “Thuis is een moeilijk woord”Interview met Abdullahi uit Somalië10 Beemd OnderneemtBuurtbankjes in Sint-MichielsgestelH&E wint Smart Homes Award11 Leve de 50-plusserPiektijd om te leren ligt rond de 5012 Achterop + servicenummersBuurten is een uitgave van Huis & Erfen verschijnt viermaal per jaar.Oplage: 5.000 exemplarenRedactiecoördinator Gerdie Jans Rat, Huis & ErfRedactie Eric AlinkFotografie Wim Roefs, Fotostudio Roefs, LoosbroekVormgeving Cragt Communicatie & Creatie, BoxtelHuis & ErfKerkendijk 55Postbus 195480 aa Schijndelwww.huisenerf.nlDe redactie van ‘Buurten’ hoort graag uw reacties, tips ensuggesties. U kunt ze mailen aan communicatie@huisenerf.nlDeze keer in BuurtenColofonWaar blijft m’n geld?Sommige mensen bewaren hun rekeningen in een schoenendoos. Maat 48?Zelfs díe kan te klein zijn, als het tegenzit. Dankzij de cursus ‘Waar blijft m’ngeld?’ krijgen deelnemers overzicht en rust in hun financiën.Een uitpuilende schoenendoos betekentniet altijd dat je op te grote voetleeft. Vaker is overmacht of stomwegpech de oorzaak van financiële ellende,weet cursusleidster Annie Jansen.“Je kunt in een echtscheiding belanden,je baan verliezen en vervolgens30% procent terugvallen in je inkomen,dure tegenslag op je vakantie ondervinden,tegen onvergoede medischekosten aanlopen of niet berekendzijn op hoge kosten voor de begrafenisvan een familielid.” Kortom: iedereenzonder geldboompje of stille reserveskan financieel in de nesten raken. AnnieJansen, die na haar arbeidzameleven in het maatschappelijk werk veelvrijwilligerswerk doet, stapte met eencursusvoorstel naar BWI Het Palet,Huis & Erf, Stichting VernieuwendOuderenbeleid Schijndel en de Vincentiusvereniging.Zo kwam de cursus‘Waar blijft m’n geld?’ van de grond,die stoelt op kennis van het NIBUD.UitgeteldRespectVijf donderdagavonden komen dedeelnemers in BWI Het Palet bij elkaar.Je levensverhaal of boekhouding hoefje niet op tafel te leggen. “Ook is er degezamenlijke afspraak om de privacyen de beslotenheid van de groep terespecteren”, benadrukt Annie. Wie totnu toe inschrijven? Mensen uit Schijndelen omgeving, tussen de 30 en 70jaar, met name vrouwen, onder wieveel gescheiden vrouwen en weduwen.“Maar wie er ook komen: ik prijsze om hun moed. Want zo’n eerste stapzetten, kost kruim.” Wat je in de cursusleert? Drie zaken: bewaren, bijhoudenen begroten. Zo krijg je inzicht enstructuur in je financiën. Enkele sleutelvragen:wat zijn de vaste en variabelelasten? Wat is je bestedingspatroonen hoe kritisch kijk je daarnaar?En hoe pak je schulden en leningenaan? “Elke deelnemer krijgt ook eengratis map. Daar komen bankafschriften,inkomensbewijzen en belastingpapierenin, maar ook administratiedie betrekking heeft op woonkosten;gas, water en licht; telefoon, centraleantenne en internet; verzekeringenen vervoerskosten. Abonnementenen lidmaatschappen? Voor velen is datluxe. Die kostenposten zijn vaak al geschrapt.”Zelfde schuitjeInschrijven voor de nieuwecursus begin 2011 – exacte datanog niet bekend – kan via BWIHet Palet: (073) 544 14 00 ofinfo@bwihetpalet.nlTijdens de cursus geeft Annie ook veeltips. Zo wijst ze op toeslagen, teruggavemogelijkhedenen kortingen. Geenoverbodige luxe, want in de wirwarvan regelingen zie je er al snel een overhet hoofd. Het nut en effect van decursus zijn groot, merkt Annie na twee‘rondes’. De deelnemers zitten in hetzelfdeschuitje, waardoor lotsverbondheidontstaat. Bovendien herwinnenveel cursisten hun financiële zelfstandigheiden verbetert hun gemoedsrust.Wat dat waard is? Niet in geld uitte drukken.Een kwart van alle Nederlanders staat maandelijks rood. Een onverwachte uitgave van duizend euro zou voor ruimeenderde van alle Nederlanders een probleem vormen. Circa 100.000 Nederlanders zitten in grote financiële problemen.Zij kunnen hun huur, energierekening of telefoonrekening niet meer betalen. Zo’n 3,5 miljoen huishoudenshebben geen enkele financiële buffer. Ongeveer een kwart van alle Nederlanders heeft een lening. Vooral mensen tussende 35 en 44 jaar hebben moeite hun financiën op orde te houden. In 2009 meldden 53.000 huishoudens zich bij deschuldhulpverlening. Gemiddeld hebben zij een schuld van 33.000 euro bij zo’n 17 schuldeisers.

4 • Buurten September December 2010 Buurten September December 2010 • 5Interview Marjan BerkHet leven een leslokaalBerk. Dat is afgeleid van ‘bharg’, het Oudindische woord voor ‘glanzend’. Een kloppende betekenis.Want Berk is 78 jaar oud, maar dof? Allerminst. Zilverpoets heeft ze sowieso niet nodig. Haar leven fonkelt tochwel. Wat ze heeft geleerd van twee huwelijken, kinderen opvoeden, reizen en publieke bekendheid?Pak een stoel. En ga zitten. Heb je een dag of drie?“Wat wil je leren?De wereld is immersademstokkend groot…”Voor die enkele lezer die in de jarenvijftig even een pakje Golden Fictionging halen en vervolgens kranten en tvmiste: Marjan Berk is verpleegkundige– “ik heb het Zwarte Kruis” – actrice,schrijfster en winnares van eenmiljoen euro in de Lotto. Bovenal is zeoma van acht kleinkinderen, moedervan vijf en een vrouw met een scherpegeest en groot hart. Ze was verbondenaan cabaret Lurelei, speelde in hetlegendarische ‘Oebele’, schreef de66-delige tv-serie ‘Vrouwenvleugel’,zo’n 35 boeken en enkele duizendencolumns.Halfvol glasOver leren zouden we het hebben.“Leuk”, zegt ze. Nieuwsgierigheid isimmers haar kompas. Toch struikeldeze al vroeg op de weg van de wijsheid:“Toen ik in de tweede klas zat, moest ikvan het gymnasium af. Mijn moederwas ongeneeslijk ziek. Ik moest eenbaantje zoeken. Zestig gulden in demaand verdiende ik. M’n vader? Waser niet. Ze waren gescheiden.” Tochheeft ze zichzelf nooit in beklag gezwachteld.Monter: “Je kunt zo’n jeugdsneu noemen. Maar ik wist niet beter;kinderen leren alles vanzelfsprekendvinden. Nog altijd ben ik een vrouwvan wie het glas halfvol is. Relativerenis mijn overlevingsstrategie.”Lezen is leren, ontdekte Berk al vroeg.Ze knaagde zich door stapels boeken.Zo werd ze autodidact: iemand die z’neigen leermeester is en zelf uitzoekthoe de hazen lopen. “Ik lees me nogaltijd suf. Kranten, tijdschriften, boeken.Moet ook wel. Ik schrijf wekelijkstwee columns, eentje voor het AD eneentje voor de PZC [Zeeuwse krant –red.]. Dan moet je bijblijven.” Hamvraag:is het goed dat wetenschappers grenzelooszijn in hun zoektocht? Romanticistellen dat het leven veel aantrekkelijkeris als er nog wat mysteries overblijven.Opgewekt: “Maak je geen zorgen; wekrijgen nooit alles gesnapt. Zelf vind ikhet erg prettig dat de wetenschap ontdekkingenen uitvindingen blijft doen,zoals nanotechnologie en methodes omfijnstof tegen te gaan. Nu nog iets slimsdat de aarde meteorieten kan ontwijken.”Tien SlimmerikenZe woont in een voormalig bakkershuisin Kalenberg, een waaigat in NationaalPark De Weerribben in Overijssel. Steldat de Tien Grootste Slimmeriken vande Wereld bij haar komen logeren. Welkvraagstuk zou ze aan hen voorleggen?“Ik zou willen dat ze onderzoeken hoe jehet menselijk ras tot redelijkheid kuntbrengen. In de oorlog heb ik zelf ondervondenwat verlies van redelijkheidveroorzaakt. Ik was zeven tijdens hetbombardement op Rotterdam. Al dieherinneringen: joden die bij ons ondergedokenzaten, de Hongerwinter.Elk jaar op 4 mei komt dat weer terug.”Familie: een andere leerzame bron. Haarvader, een man van wie ze lang bangwas, stief in de jaren zeventig. In de nachtna zijn crematie pakte Marjan Berk eenschrijfblok. Haar schrijverschap was geboren.In ruim dertig jaar schreef ze overduizend-en-een onderwerpen: eten,opa’s en oma’s, schizofrenie, snoep-spoken, pissebedden, rijkdom, drank,kanker, ouderdom. Wat schrijven enlezen haar geleerd hebben? Nuchter:“Uiteindelijk gaat het altijd over hetzelfde.Liefde, dood, macht, sex en geld.”Een troostrijke constatering, vindt ze.Je hoeft je immers niet alleen te voelen,want overal ter wereld – van Berkakit inRusland tot Berkely in Californië – delenmensen vrees en begeerte. Dat maaktjaloezie ook nutteloos, zegt ze. “Wat ikheb geleerd, is dat iedereen vroeg of laatz’n portie krijgt.”BloedbadAlleen: wat wil je leren? De wereld isimmers ademstokkend groot. SchrijverOscar Wilde gaf het antwoord. Hij somberdedat mensen alles willen weten,“behalve wat er werkelijk toe doet.” Datvindt Berk iets te kras geformuleerd.Maar ontegenzeggelijk zijn mensen enmedia dol op zwatelpraat. Met een kwartoctaaf stemverhoging: “Vanochtend zitik naar ‘Ochtendspits’ te kijken. VanWakker Nederland. Met zo’n panel vanWilma Nanninga en anderen. Wat dieroepen! Ranzig.” Ja, de gure wind in Nederlandvalt haar op. Maar ouderdom iseen sjaal: je wikkelt je in de geruststellingdat alles komt en gaat.Een van de charmes die ze verloren zaggaan, is het uitwisselen van handgeschreventeksten. Brieven, krullerigeletters, luchtpost. Lachend: “Voordat ikeen computer kon bedienen – eenbloedbad. Ook ben ik op onduidelijkewijze op Facebook en LinkedIn beland.Melden zich opeens allerlei oudekennissen! Kost je bergen tijd.”Die heeft ze niet in overvloed. Enkelemalen per maand is ze voor StichtingSchrijvers School Samenleving op pad.Van Middelburg tot Nijverdal: overalspreekt ze over haar leven en werk. Daarnaasthoudt ze lezingen voor en overlaaggeletterdheid. “Vooral ROC-studentenkomen luisteren. Iraniërs en Irakezenblijken geboren dichters, van drieChinezen kreeg ik een loempiarecept.Dat maakt het zo’n leuk werk.” Tussenhot en her ziet ze ook nog kans om boekente schrijven. Haar nieuwste werk: ‘Ikneem toch een hond’. Daarin schuifelenvrouwen op leeftijd voorbij, met angstvoor berovingen en overvallen. “Zelf hebik altijd een tekkel gehad, net zoals HarryMulisch. Toen m’n derde hond was overleden,zei ie wel eens: ‘Mens, pak er tochweer een!’ Maar ook zonder hond durf ik’s avonds over straat. Ik ben streetwise.”ReizenAch, Hollandse avonden: het kan altijdspannender. In haar een-na-laatsteboek, ‘Het schreien niet verleerd’, duiktopa Jan van de Wall op, die in 1938 naarAfrika vertrok. Ook Berk doorkruiste deatlas. Ze vroeg aandacht voor ouderevluchtelingen in Colombia, bezocht KofiAnnan en liep mee in een Tafeltje Dekjeprojectin Paramaribo. Het diepsteinzicht dat reizen heeft opgeleverd?Met mededogen: “Dat mensen overalhetzelfde zijn – en even fascinerend. Wilje dat zien, dan moet je vooral in je eentjeop pad gaan. Heb ik ook gedaan. Metz’n tweeën? Dan heb je alleen maar oogvoor elkaar. En voor de zonsondergang.”

6 • Buurten December 2010 Buurten December 2010 • 7VVHet dagboekDagboeken zijn strikt vertrouwelijk.Maar voor de lezers van ‘Buurten’gaan ze af en toe open. In dezeaflevering beschrijft Vincent Santosuit Schijndel een week uit z’n leven.Over school, vriendschap, voetbal,liefde en – wat vanaf de eerstedagboekpagina’s in de vierdeversnelling raakt – het verlangennaar een eigen auto en een rijbewijs.MaandagNa een leuk avondje werken bij de aftersport-party,kon ik er vanochtend maar moeilijk uit. Maar goeddat mijn lieve moeder poolshoogte kwam nemen ofik nog thuis was. Hup, snel eruit. Tanden poetsen.M’n haren doen. Tas inpakken en rennen. Net op tijdvoor de bus.Op school begroet ik mijn vrienden met een high fiveen een box. In de klas kletsen we nog wat. Vervolgenstot 16.00 aandachtig de lessen volgen (ja vast!).Daarna halsoverkop weg: m’n bus vertrekt om 16.05!Had ik mijn rijbewijs maar. En een auto. Dan kan iklekker relaxed naar huis rijden. Met airco. Plusmuziek van John Legend, Phete Philly, Kanye Westenz. In de bus zet de chauffeur nooit muziek aan!Na eten en huiswerk op pad. Ik heb voetbaltrainingbij Avanti ’31. Maar eerst de stromende regen door;had ik maar dat rijbewijs! Na de training eventjesdouchen. Thuis mail checken. En nu lekker slapen ; ).DinsdagWeer de bus. Vroeg en saai. Maar ook: lang.Doordeweeks is het ’s ochtends druk op de weg.Opnieuw les tot 16.00. Toen ik klaar was, ging ikzo snel mogelijk naar buiten. Daar stond mijnrijinstructeur al op me te wachten! Meestal les iktwee keer in de week en dan 1,5 uur lang! Binnenkortmag ik op. Ik heb er echt super veel zin in.Na de rijles maak ik nog wat huiswerk. Dan eten.Ook komt Marvin nog langs, een vriend van me.Het dagboek van Vincent SantosNog even, en dan heb ik mijn rijbewijs!WoensdagNormaal heb ik op woensdag stage, maardeze keer – heel verhaal – kon ik lekkeruitslapen! Daarna heb ik, als goede heer,mijn kamer opgeruimd. Verder eenbeetje gerelaxed. Om 18.00 ben ik de D2van WEC gaan trainen. Daarna als eenhaas naar Avanti ’31. Zelf trainen, hetging lekker. Daarna kwam mijn vriendinlangs met de auto, Weer was ik jaloers.Wat zal dat gevoel toch heerlijk zijn: jeeigen rijbewijs!DonderdagFietsen naar Den Bosch, want ik kon mijnOV chipkaart niet vinden. Lekker dan.En nog steeds met de fiets – geen auto.Maar goed, ik hoefde vandaag niet zolang naar school. En dan? Yes: lessen!Ik kreeg zelfs te horen dat ik op mocht.De datum moet natuurlijk geheimblijven. Want wil geen stalkers!Na het lessen kon ik heerlijk genietenvan mijn avondeten bij mijn vriendin.Nadat ik haar geluk had gewenst methaar tentamens deze week ben ikweer gegaan. Thuis was mijn vriend er.Samen hebben we nog wat leuks van deavond gemaakt: Xbox 360! Toen ging ikmijn tanden poetsen en lekker slapen.VVVrijdagEn mijn dag is weer begonnen! Jullieweten onderhand wel hoe ik de eerstetwee uur doorkom, dus ik zal jullie erverder niet mee lastig vallen. Gelukkighoefde ik vandaag niet meer te fietsen,omdat ik mijn OV-chipkaart inmiddelshad gevonden. Ik hoefde vandaagmaar tot 12.00 naar school en was duslekker vroeg thuis. Helaas kon ik hierniet lang van genieten, want ik moestom 16.00 uur alweer werken bij VanAarle. Ik was om 21.00 klaar en gingdaarna even douchen om mezelf op tefrissen voor mijn volgende werk: om23.30 beginnen bij De Beurs in Schijndel,waar ik achter de bar sta. Het waseen leuke avond en ook erg druk! Ikwas pas laat thuis en ben toen snelnaar bed toe gegaan. Tijd om terusten. Morgen een spannendewedstrijd!LezersActieEen vaas vol kortingPak een extra grote vaas. Want je hebt de dichterBloem, de schrijfster Bloem, muziektalent Bloem,cabaretière Bloem en weerpresentator Bloem. Samenvormen ze een indrukwekkend boeket. Toch valt dat inhet niet bij wat Bloem Design u biedt: echte bloemen.Met korting!Tegen inlevering van de bon uit deze ‘Buurten’ontvangt u bij besteding van € 12,50 aan bloemeneen korting van € 2,50.Kortom: voor € 10 hebt u een zee van bloemen.De aanbieding is geldig in de hele maand januari 2011.Per klant mag één bon ingeleverd worden. U weetniet waar Bloem Design is gevestigd? Wonderlijk.Volg de geur van rozen, lelies, amaryllissen en andereverleidingen-op-steeltjes. Dan komt u vanzelfin Nieuwstraat 1a in Sint-Michielsgestel.

8 • Buurten December 2010 Buurten September December 2010 • 9Thuisis een moeilijk woordIn Somalië studeerde hij Medicijnen. Cardioloog wil hij worden. Eén voordeel: van hartkloppingen weetAbdullahi Farah Elmi [22] al veel. Wat vooral in hem bonkt, is het verdriet om zijn dode zoontje.Maar ook de liefde voor zijn vrouw Faadumo [20] versnelt zijn pols. Begin 2009 zag hij haar voor het laatst.Ooit komt het goed, hoopt hij. Eerst leren. “Ik oefen elke dag taal. Maar waar ik woon, is een moeilijk woord.”“Hollandse zaken waaroverik me verbaas:Sinterklaas, voetballen in de stromenderegen en de dierenambulance…”Een bovenzaaltje van BWI Partis in dattongbrekende woord: Sint-Mi-chielsges-tel.Wat Abdullahi vlotter afgaat, isin het Engels herinneringen ophalen.Aan Somalië, z’n moederland. Eerstejaarsstudent Medicijnen was hij, in dehoofdstad Mogadishu. Nee, een VVVhebben ze daar niet. Al veertig jaarwoedt er – met korte tussenpozen –een burgeroorlog in Somalië. Islamitischesplintergroepen bevechten hetregeringsleger en elkaar. “Wij wonenin het stadsdistrict Wardhiigleey, nietver van het paleis van de president”,vertelt Abdullahi. “Bij beschietingenin juni 2008 raakte een raket onshuizenblok. Twee broers zijn om hetleven gekomen. En mijn zoontje,Muhammed. Hij was een jaar oud.Die ochtend had ik hem opgehaald bijFaadumo. Samen met andere familieledenwoonde zij al een tijd in eenvluchtelingenkamp buiten de stad –Mugadishu werd te gevaarlijk.”StemZelf ontsnapte hij aan de dood. Eenlitteken op z’n buik herinnert aan hetziekenhuisverblijf. Zijn oom, die journalistis, fotografeerde Abdullahi inhet hospitaal en publiceerde de beeldenop internet. In februari 2009vluchtte Abdullahi via buurland Kenianaar Nederland. “Ik geloof in Allah,maar niet in geweld. Voor de dood benik niet bang. Nooit. Maar ik wil nietdood door een godsdienstoorlog.”Zijn eerste Nederlandse woord? Vierletters: b-a-n-g. Dat was Abdullahivanaf de aankomst op Schiphol.“Ik was bang omdat ik niet wist wat erzou gebeuren. In het AZC in Ter Apelben ik onderzocht. Tuberculose had ikniet. Dat was m’n geluk, samen met deziekenhuisfoto’s op internet.” Afgelopenjaar kreeg hij zijn verblijfsvergunning.Dolgelukkig is hij. Met kanttekeningen:“Ik mis mijn zoontje. En mijnvrouw. Zo’n twee keer per week hebbenwe contact. Bellen is duur. Maar ikwil haar stem horen.”Onder de knieVoordat Ambuula naar Nederlandkomt, wil Abdullahi de taal beteronder de knie krijgen. Op het KoningWillem I College in Den Bosch volgthij Nederlandse les; bij Vluchtelingenwerkmaken ze hem wegwijs op decomputer. Ook is hij bij Partis eencursus van veertig weken begonnen.Onderwerp: de Nederlandse cultuur,omgangsvormen, taal en budgettering.Het is een jong initiatief vanPartis, Optimisd Veghel, gemeenteSint-Michielgestel en Huis & Erf.Docente Lilian van Rossum: “Veelvluchtelingen met een verblijfsvergunningkunnen een steuntje in de ruggebruiken. In de cursus staat leren inde groep centraal. Wat de deelnemersdelen, is een traumatisch verleden.Maar hun niveaus verschillen sterk.”Of de cursisten – vijf Somaliërs, eenIrakees en een vrouw uit Burundi –straks het aap-noot-mies en de twaalfprovinciehoofdsteden kennen? “Ik wilvooral praktische kennis overdragen”,benadrukt Lilian. “Van boodschappendoen, je buren begroeten en de huisartsbezoeken tot aan kunnen fietsenen de bus en trein kunnen gebruiken.”Want hoe tegenstrijdig het ook klinkt:contacten aanknopen lukt beter als jejezelf kunt redden.LiefdeAbdullahi nipt van z’n thee. Op hetschoolbord in het Partis-zaaltje staandrie leswoorden in krijt: verkering,relatie en samenwonen. Dat Nederlandersin de liefde een vrijere moraalhebben dan Somaliërs, heeft hij alontdekt. Lachend: “Ik vind het gek dathomo’s in Nederland met elkaarkunnen trouwen.” Andere Hollandsezaken waarover hij zich verbaast:Sinterklaas, voetballen in de stromenderegen en de dierenambulance – inSomalië zijn er amper ziekenwagensvoor personen, laat staan voor eengewonde kat of hond. Maar het went.Wat hem wel schrik aanjaagt, is deopmars van de PVV. Abdullahi is bangdat deze partij en haar volgelingen alleallochtonen over één kam zullen scheren.“Dat zou niet eerlijk zijn. Zelf wilik graag nog lang in Nederland blijven;ik verwacht dat de oorlog in Somaliënog jaren zal duren. Mijn hoop? Dat ikhier mijn studie Medicijnen weer kanbeginnen. Maar eerst de taal beterleren. Dan maak ik geen fouten meer.Zoals een contract van KPN tekenendat je maar half snapt. Ze zeiden datalles in orde was. Tot ik de rekeningkreeg.”KerstboomDe dagen aftellen. Dan is het Kerstmis.Of hij een boom gaat zetten? Denkrimpelsin zijn voorhoofd: “Ik weetniet waarom Nederlanders een boomzetten. Als iemand me dat kan uitleggen,dan koop ik er eentje.” Lachend:“Maar als Nederlanders het zelf nietmeer goed weten, dan wordt het moeilijk.Niet erg. Ik ga eerst boerenkoolleren koken. Lekker? Ben benieuwd.”

10 •Buurten December 2010Buurten December 2010 • 11DekenBaekershofwint SmartHomes AwardSlimme huizen. Ze bestaan. En Huis & Erf is zoslim om ze te bouwen. 55 appartementen inwoongebouw Deken Baekershof in Schijndel.In deze appartementen, waarvan er zestien inmiddelsruim een jaar bewoond zijn, heeft Huis& Erf domotica en beeldschermcommunicatiegeïntegreerd. Op die manier kunnen bewoners‘beeldbellen’ met buren, hun kinderen en(mantel)zorgers, maar ook alarmeren. Verder islooprouteverlichting geïnstalleerd. Dat voorkomtvalongelukken bij nachtelijk toiletbezoek.Zo kunnen met name ouderen langer zelfstandigblijven wonen in hun vertrouwde omgeving.Met ‘slimme huizen-technologie’ wil Huis & Erfhet woonplezier vergroten en de leefbaarheidversterken. Want laten we wel wezen: de samenlevingis er voor alle generaties.Dat vindt ook de onafhankelijke jury van deSmart Homes Award oftewel – op z’n Hollands– de Slimme Huizen Prijs. Zij nomineerde drieprojecten: de Deken Baekershof en twee projectenin Gemert en Enschede. Op 17 novemberkwam Huis & Erf als winnaar van Nederland uitde bus. De jury heeft met name lof voor het uitvoerigeonderzoek naar de bewonerswensen.Verder prijst de jury Huis & Erf voor haar beleidom andere partijen bij het project te betrekken,waaronder Verenigde Zorgcentra Schijndel,Welvaarts en Smart Homes.Het project Deken Bakershof is een proefprojectom te kijken of de gebruikte ict ook in bestaandebouw valt toe te passen. Al eerder is dit projectuitgeroepen tot een voorbeeldproject van SlimmeZorg, een initiatief van de provincie. Brabantwil immers voorbereid zijn op de groeiendezorgvraag.De Beemd is een ruim opgezette wijkten zuidoosten van het centrum vanSchijndel. Het accent ligt op eengezinswoningen,zowel huur als koop,maar er zijn ook zorgwoningen. Dewijk telt zo’n duizend huishoudens.Wat het leven in De Beemd extra kleurgeeft, is wijkvereniging Beemd Aktief.Zij organiseert talloze evenementen:van fietstocht en kaartavond tot jeudes boules en paaseieren zoeken. Deactiviteiten zijn gericht op bevorderingvan ontmoetingen, wat de leefbaarheidversterkt. Verder behartigtBeemd Aktief de wijkbelangen in decontacten met instanties.Vrolijke onthullingGestelse buurtbankjesElfenbankjes, voedselbanken, databanken.Nee, er is geen tekort aanbanken in de wereld. Alhoewel: hadde gemeente Sint-Michielsgestel albuurtbankjes? Nog niet. Maar nu wel.Op 25 november vond de feestelijkeonthulling van de buurtbankjes plaats.Burgemeester Pommer en bewonersnamen ze officieel in gebruik, samenmet de ontwerpers van het vrolijkestraatmeubilair. Schenker van de zesbankjes is Huis & Erf. Haar verwachtingis dat deze mozaïekbankjes uitnodigentot ontmoeting en sociaalcontact. Aan de onthulling dedenhonderden kinderen en buurtgenotenmee. Ook fietsten circa dertigmensen in een ‘slinger’ langs debuurtbankjes, die verspreid staan overhet gemeentelijk grondgebied. Aande hand van de Buurtbankjesroute,die Huis & Erf heeft samengesteld, bezochtende fietsers Maaskantje, waardansende kinderen van Basisschoolde Wegwijzer het publiek welkomheetten. Ook Karin Bruers, bedenkervan de buurtbankjes, was aanwezig.Zij gooide bollen wol tussen de belangstellendenom te symboliserenhoe eenvoudig het leggen van contactis: “Roep gewoon je naam als je ’mvangt en maak een praatje: makkelijkzat.”Alle buurtbankjes zijn ontworpendoor kinderen of volwassenen uitde ‘eigen’ buurt. Bovendien heeft elkbankje een eigen thema. De kinderenvan de Sint-Lambertusschool inGemonde zetten hun tanden in hetthema ‘vriendschap’. Hun leeftijdgenotenvan De Touwladder uit Sint-Michielsgestel gingen met het thema‘Samen’ aan de slag. De Wegwijzerzag het bankjesthema ‘vakantie’ welzitten – zelfs letterlijk. Andere thema’sen hun ontwerpers: ‘ontmoeten’ (GestelseVrouwenontmoetingscentum),‘samen spelen’ (Dorpshuis De Moerkoal)en ‘jong en oud’ (BSO de Bolderburen).Betrokkenheid? Niet vreemd in BeemdHamvraag: hoe krijg je op een herfstigedag zo veel mogelijk bewoners opde been? Beemd Aktief verzon een origineleactie. Op 8 november 2010 nodigdezij buurtbewoners uit om eenfrietje te komen eten bij een van devier snack-walhalla’s in de buurt. “Vetinitiatief!”, klonk het goedkeurend onderde bezoekers. Zo’n 200 bewoners‘hapten’ toe. Circa 40 van hen woondenlater die avond de bijeenkomst‘Beemd Onderneemt’ bij. “Een erg geslaagdeavond”, concludeert Mari vander Aalsvoort, een van de kartrekkersvan het initiatief. “Er zijn vier bewonersgroepenuit voorgekomen. Op eenrijtje: Groen, Veiligheid, Recreatie enSociale Omgeving – van zout strooienop de stoep bij winterse gladheid totaan post of planten van de buren verzorgenin de vakantie.” Vanzelfsprekendondersteunde Huis & Erf dezeavond: we zijn immers een buurtcorporatie.Juist ontmoetingen met bewonersmaken helder wat de wensen,zorgen, klachten en krachten in eenbuurt zijn. Zie ook: www.debeemdaktief.nlLeve de50-plusserElke mens heeft zo’n 110 miljard hersencellen. Veel? Genoeg. Als je ze maar gebruikt, vindt Sonja Bekker[35]. Ze is onderzoekster. En weet alles van arbeid en leren. Gesprek met een vrouw die je bij de leshoudt.Zo’n twee jaar werkt ze nu bij ReflecT,het onderzoeksinstituut van de UniversiteitTilburg waarin de faculteitenRechten, Economie en Sociale Wetenschappensamenwerken. Sonja bijtzich vooral vast in vragen over arbeiden Europa. Actueel, want ook in Brabantkom je Poolse aspergeplukkers,Engelse havenarbeiders en Portugesebetonvlechters tegen. Even wennen?Misschien. Maar Nederland is geentuintje met een hek erom. Sowieso ishet verstandig om over de grens teblijven kijken: “De economischemacht verschuift naar China en India”,stelt Sonja. “Maar waar wij sterk in zijn– en in kunnen concurreren – is kennis.Tenminste, als we die vergroten.”En dat is net de kneep. In minder vettejaren snakt het bedrijfsleven niet naarinvesteren in kennis. Spijtig, vindtSonja. Want het loont voor beide partijen.Wat haar wel opvalt: “Vooraljonge, hogeropgeleide, vaste krachtenkrijgen scholingskansen. Oudere, ‘losse’krachten, op mbo-niveau, vallenvaak buiten de boot. Gelukkig zie je intoenemende mate CAO-afsprakenover scholing.”RegieZe nipt van haar thee – de drank diehet leervermogen versterkt, vooralgroene thee. Of elke werknemer dorstheeft naar extra kennis en vaardigheden?Lachend: “Veel mensen vinden‘leren’ beangstigend klinken. Ze ervarendat als een hoge lat. Maar als jemeer kennis hebt, krijg je meer regieover je leven. Dan kun je ook makkelijkervan functie of werkgever veranderen.Uiteindelijk wil je toch met plezierhet werk doen dat echt bij je past.” Welvergt scholing maatwerk, stelt ze. “Zet50-plussers niet in een klasje waar zerijtjes uit het hoofd moeten stampen.En zet ook geen jonge knul voor deklas die wel-even-uitlegt hoe ’t moet.”WaardevolOver een spraakmakend onderzoek:“Begin jaren negentig lag de piekleeftijdin productiviteit op 40 jaar.Nu blijkt die rond de 50 jaar te liggen.Ook is 50 een goede leeftijd om nogzaken aan te leren. Dat onderzoek laatzien dat ouderen erg waardevol kunnenzijn – en blijven. Ten onrechtehebben ze vaak een slecht imago opde arbeidsmarkt. ‘Ze zijn duur’, zeggenwerkgevers. Of: ‘Ze hebben minderfysieke kracht en snelheid.’ Maar als jezegt: ‘Ze zijn productiever’, dan groeitde interesse. Andere pluspunten?Oudere werknemers kunnen, in vergelijkingmet jongere collega’s, processenbeter overzien. Hun communicatieis sterker. Ze zijn meer ervaren inconflicten oplossen. En ze pakkenproblemen vaak doortastend aan. ‘Isdie machine kapot? Ligt waarschijnlijkdaar-en-daar aan’, ‘Is er dit aan dehand? Moet je dat doen’. In een economiewaarin het vooral aankomt opslimheid, komen die kwaliteiten extravan pas.”In het Bossche stationscafé waar hetgesprek plaatsvindt, klinkt ‘Down Under’,een oud ‘Arbeidsvitaminen’-hitje.Men at Work heette de groep. Werkenmannen – maar ook vrouwen – graag?Daar lijkt het op. Sonja: “Ooit had ikeen gesprek met een Deense onderzoeker.Zijn land heeft een uitstekendsociaal stelsel. Bij werkeloosheid krijgje soms maar liefst 90% van je laatstverdiendeloon uitbetaald – en lang.Dan denk je: waarom kiezen veelDenen niet voor werkeloosheid?Vermoedelijk omdat ze van oorsprongprotestant zijn. Maar ook omdatwerken voldoening en eigenwaardekan opleveren.”ZelfrespectWat de trots over jezelf ook kan vergroten,is een EVC-certificaat. Het staatvoor Erkenning van Verworven Competenties.“Een zinvol initiatief, metname voor schooluitvallers en anderendie amper diploma’s hebben, maarwél een berg ervaring. Met het EVCkun je die ervaring laten vastleggen.Zo’n 38.000 mensen hebben die stapal gezet. Het vergroot je kansen op dearbeidsmarkt en je zelfrespect.”Heeft Sonja ook leerzame raad voor devolgende generatie? Haar dochtertje ispas zeven maanden – eerst lerenlopen, dan pas de maatschappelijkeladder op. Maar nu al weet Sonja wathaar advies zal zijn: “Ga vooral werkdoen dat je leuk vindt. Hou ook in degaten dat wat je leuk vindt, kan veranderen.Als je blijft leren, kun je dieverandering bijbenen.”

12 •Buurten December 2010TegelwijshedenAchterop“Leren zonder tedenken is ijdel.Denken zonder teleren is gevaarlijk.”3 x 3 = ?Confucius,Chinese filosoof[551-479 v. Chr.]Onderzoeken vanaf 1995 bewijzen dat Nederlandse kinderen steeds slechterrekenen. Wonderlijk, want elders op de wereld stijgen de rekenprestatiesvrijwel overal. Of Nederlanders tot tien kunnen tellen? De meesten bewerenvan wel. En een som als 3 x 3 = 9? Lukt ook. Nou ja: zingend. Maar bij breuken– want het leven is ook delen – grijpen we al snel naar de zakjapanner. Volgenseen onderzoek in 2008 van de Onderwijsinspectie blijven de rekenprestatiesop 23 procent van de Nederlandse basisscholen achter bij wat er van deleerlingen mag worden verwacht. Vaak ontbreekt het op deze scholen aanrekentijd en heldere uitleg. Verder bevestigt het onderzoek de eerdere bevindingdat Noord-Brabant en Limburg, waar veel scholen katholiek zijn, relatiefveel sterke rekenaars kennen. In Friesland, Groningen, Drenthe en Flevolandzijn de leerlingen gemiddeld relatief zwak in rekenen.Karakterleer“Het is de grootstedwaasheid, dingen teleren, die men laterweer moet vergeten.”Erasmus,Nederlandse humanist enfilosoof [1469-1536]Natuurlijk, je kunt het taalgidsje ‘Hoe & Wat in het Chinees’ meenemenals je een bezoek wil brengen aan het land van Liu Xiaobo, winnaar van deNobelprijs voor de Vrede 2010. Maar veel zul je er niet aan hebben, want de1,3 miljard Chinezen gebruiken het Latijnse alfabet niet. Nou ja: je ziet inBeijing, Shanghai of Guangzhou wel regelmatig borden met Engelstaligeopschriften – ‘No parking’, ‘Airport’ of ‘Taxi’ – maar het Chinees zelf bestaatuit pakweg 50.000 karakters. Daarvan worden er zo’n 5000 à 8000 veelvuldiggebruikt. Om Mandarijn te leren, zoals de officiële taal van China heet, hebje geduld nodig. Chinese kinderen hebben zo’n vijf jaar taalonderwijs nodig;een buitenlandse student zes tot acht jaar. De Amerikaanse student JasonTyler Gong pakte het in 2008 vlotter aan: hij leerde in krap 89 dagen alleChinese karakters lezen én schrijven. Zo kon hij foutloos voorlezen uitdiverse Chinese kranten en bestelde hij zonder problemen een rijsttafel bijrestaurant De Blauwe Lotus. Kortom: een jongen met karakter.LeermeestersAutotron, Efteling of Duinrel. Kan hetjaarlijkse familiedagje spannender?Zeker wel. Het hele gezelschap, inclusiefsuikertantes, regelneven en heerooms, iswelkom in Amsterdam. Bij een leernicht.Sinds kort bieden heren-in-zwart-lederuitdagende rondleidingen over deAmsterdamse Wallen, waarbij eenbezoekje wordt gebracht aan Hollandsoudste gaycafé Bet van Beren (sinds1927), discotheek Cockring en mannensauna’sen -clubs in de Warmoesstraat.Ook vertelt de gids over donkerekamers – nee tante Sjaan, de meterkast ísniet kapot – en Shoes Only-feestjes. Eenunieke kans voor wie z’n leerachterstandwil inhalen.AflerenIets aanleren, lukt meestal wel. Maar ietsafleren? Moeilijk. Zeker als je tegen dewereld roept dat je vanaf 1 januari 2011je leven betert. Volgens psychologen ishet verstandiger om een andere datum teprikken, waar niet zo’n druk op ligt. Eenzoektocht op Google bewijst dat je tallozezaken kunt afleren. Een kleine bloemlezingvan onhebbelijkheden, zwaktesen beperkingen waar je jezelf of anderenvan kunt verlossen: angst voor liften ofspinnen, duimzuigen [bij kinderen],opspringen [bij honden], roken, gokken,bijten [bij fretten, die sommige Nederlandersals huisdier houden], uitstellen,woedebuien, zenuwtics, vroegtijdigklaarkomen, koopzucht, Limburgs accent,brutaliteit, flirten en te laat komen.De kans dat je dóórslaat in van allesafleren? Niet groot. Want wat je hetsnelst kunt afleren, is iets afleren. Dat gaatvanzelf. En we noemen het: gewoonte.ServicenummersBezoekadres Huis & ErfKerkendijk 55, SchijndelPostadresPostbus 19, 5480 AA SchijndelTelefoon (073) 544 06 06Fax (073) 544 06 08E-mail info@huisenerf.nlInternet www.huisenerf.nlOpeningstijdenMaandag t/m vrijdag:8.15 tot 17.00 uurKlanteninformatieVoor al uw vragen kunt u tijdensopeningstijden bellen naar:(073) 544 06 06.KlachtenadviescommissieWie niet tot een oplossingvan een probleem komt,kan de hulp inroepen vande regionale onafhankelijkeKlachtenadviescommissie.Schrijf naar:KlachtenadviescommissieHuis & ErfPostbus 153, 5480 AD SchijndelKijk voor meer informatie opwww.huisenerf.nl. Informatie overprojecten en regelingen zijn ookverkrijgbaar op het kantoor aan deKerkendijk 55 in Schijndel.