Partij en CompositieArie van der StoepBurgemeester Vlaklaan 304927 AB Hooge ZwaluweAvdstoep@xs4allMisbaksels meteen lekker kontjeDiagram 1B. RavenG. JansenDiagram 2B. RavenG. JansenDiagram 3T. van der KrolA. van BerkelVerscheen in het septembernummermijn laatste bijdrage, hier mijnallerlaatste (Nee, het stuk gaat níetover damesdammen). In het volgendenummer vindt u mijn allerallerlaatste.Verrassend vaak, misschien weleenmaal per drie competitieronden,loopt een partij uit op eenscherp motief of eindspel. Opdiagram 1-4 voorbeelden. Vraag aanJohan Bastiaannet: zit er eenonbekende winst tussen, zodat webetreffende stand kunnen opnemenin de grote databank meteindspelen?Op voorwaarde dat er dan nogwordt gedamd – maar hoeveeleeuwen zijn er niet verstrekensinds de Fransman Eloy d’Amerval,priester, dichter, componist enopvoeder aan het koninklijk hof,omstreeks 1500 dammen een spelnoemde waarmee een mens eerinlegt?, en na een half millenniumfloreert het nog steeds – zal dit bladover pakweg 50 jaar een collectorsitem wezen. De verzamelaar magdan zeker de winst niet onthoudenworden die Gérard Jansen in hetNederlands kampioenschap 1996verwezenlijkte tegen Bert Raven.Zelfs nog mooier dan wonderschoon,bedacht de koppenmaker in ‘deVolkskrant’, 20 april 1996. Wekomen erin na zwarts 41e zet, ziediagram 1. De spelers koersen metde zetten 34 (239, 39) 10, 40 (3-9) 20(19?) 34, 13, 14 aan op een scherpeindspel met een aantal fraaievarianten. Werken we de 3x3 uit departij een zet terug, dan krijgen wediagram 2 op het bord. Oplossing 14(18) 38. Raven koos in de partij nuvoor (22A). Op (A23) zou wit alsvolgt hebben gewonnen: 33 (12) 21(18) 17 (29, 23) 10, 19, 11/12 met een2x1 die zo vaak als probleemmotiefdienst doet: (19) 6/7 (23) 1 (28) 29+.Vanwege de alternatieve zettenbeantwoordt deze variant niet aande allerhoogste eisen. Wél geheelcompositorisch voltrekt zich dewinst na Ravens keus (22): 21 (12) 16,waarna zwart het opgeeft. Immers,wit heeft thans het volgende inpetto: (27) 11 (31) 6 (9B, 36) 17 (41) 28(47) 17, 17+. In de B-variant komtzwart in een vangstelling terecht:(B36) 1 (9, 41) 15+.Diagram 3 stamt uit de competitie1998-’99, TDV-Damlust. Dammersschijnen massaal de verkortenotatie onbegrijpelijk te vinden,dus ga ik even over op lang.Dammen is een simpel spel; openen gesloten klassiek, de partie-Bonnard, het naamloos skelet en deValkenburgvariant, je hebt het ineen zucht onder de knie, maar dieproblemistennotatie... Hoe je ookzwoegt, het blijft abracadabra.Van Berkel won door 64. 10-4 17-21of? 65. 26x17 22x31 66. 4x43 31-37 67.43-38. Zwart gaf het op, omdat (37-41) verliest op 38-32, en (25-30, 37-41)op 29-24 (41-47) 38-29+.Diagram 4, een stand uit hetNederlands Kampioenschap voorVrouwen 2000, bevat tweewinsten. Erna won als volgt. 47. 39-34 12-18 48. 35-30 24x35 49. 25-20 19-24 50. 20x29 18-22 51. 29x18 22x13 52.33-28 27-31 53. 28-23 31x33 54. 34-3035x24 55. 23-19 13-18. Om de lezer telaten oefenen met de notatie,schakel ik over op de hogereversnelling: (38) 24 (42) 20 (47) 14(36) 9A (36-22)+. (A10)41+. De 3x1-stand werd omstreeks 1800 doorParijzenaar Blonde genoteerd. Witwint ook door naar veld 50 te lopen,met dezelfde winst als in de partij.Diagram 5 kwam voor in deEuropacup voor achttallen, Velp1999. Wit-Rus Alexander Boelatovversloeg hier namens Minsk JohanWiering, vertegenwoordiger vanHiltex. Winst lijkt 25-20, want op(31-36) 14-23 (22-28, 36-41) wint 16-32(41-47) 32-10, 20-15, 15x24. Zwart kande witte dam echter naar veld 26laten slaan, en dan gaat de finesseniet op. Hoe won Boelatov dan wel?Door 63. 14-23 15-20A 64. 25x14 31-3665. 23-46 21-27 66. 46-23 27-31 67. 23-19 en Wiering gaf op vanwege(28,41) 8+. Laat zwart (15-20)achterwege, dan wint wit als volgt:(A36) 37 (217) 37-19 (271B) 46 (27)250+ (B28) 21+.Zelfs de meest verstokte partijspelerweet, dat ook een problemistkan toewerken naar een scherpmotief of eindspel. Veel te vaak zieje een lullige combinatie als aanloop,omdat het standje geenruimte laat iets aardigs tebedenken. “Een probleem met deziel in het achterwerk”, placht WillyMonsma, in zijn tijd een autoriteitop probleemgebied, zo’n geval tetyperen. In de buurt van de laatsteverkiezingen vierden we de verjaardagvan een dorpsgenote, zewerd 32. Over PvdA’er Wouter Boszei ze: “Een misbaksel met een lekkerkontje”. En ter verklaring: “Westemmen hier in huis allemaalVVD”.Wit speelt en maakt een probleemVeel zeldzamer dan partijen dieuitlopen op een scherp motief ofeindspel zijn partijen die beslotenworden met een probleem, dus meteen scherpe combinatie.Ik start met een mystificatie uit‘Een halve eeuw damclub IJmuiden’,waarin J.M. Apeldoorn op blz. 73 alseerbetoon aan IJmuidens legendarischevoorzitter Kerst de Jong dewinst van diagram 7 liet zien. Na31-26 (21-27) 26-21 (27-32?) zou DeJong met 39-34, 23-19, 19x17 en48x17 hebben gewonnen. Dat wasin de onderlinge van DCIJ 1939. Indatzelfde jaar 1939 verscheenechter ‘1001 miniaturen’, en daar18 <strong>Het</strong> <strong>Damspel</strong> november 2003
ief van een lezerVoorprentstaat de winst onder nummer 592 in op naam van A.den Dunnen, een nagenoeg onbekende problemist.Betrouwbaarder is diagram 8, voorgekomen in hetkampioenschap van Kharkov, februari 1987. Tsipesspeelde 45. 28-22, de druk tegen zwarts korte vleugelopvoerend. Minkin vond nu een fraaie winst: 45... 11-1746. 22x2 23-28 47. 32x14 13-19 48. 14x23 18x49 49. 2x3025x43 50. 27-22 12-18 51. 22x13 35-40 52. 45x34 43-48 53. 21-16 48x2 54. 31-27 49x21 55. 16x27 2-16 56. 27-22 16-49 57.22-18 49-44 58. 33-29 44-35 en wit gaf het op. Eenindrukwekkend geheel, al zal een problemist metopgetrokken neus wijzen op de verwisselbare eerste entweede zet.Met diagram 9 kan problematiek gesproken niets miszijn, want de stand, voorgekomen op damclub Haarlem,werd in ‘De Problemist’ van september 1945 door degenoemde Monsma opgenomen als probleem. Beidespelers componeerden: Van Kesteren publiceerdeingewikkelde overmachteindspelen, Sluiterslagproblemen. Na 1. 27-22 koos zwart uit de remisevariantendie de stand bevat 1... 12-18 2. 22-17 18-22 3. 17-12 24-29, om te worden verrast door 4. 33x24, 12-7, 32-28,31-27, 44-40, 7-2x38 met een in de problematiek vaaktoegepast motiefje.<strong>Het</strong>zelfde motiefje en dezelfde temposchepping met 44-40 zien we in diagram 10, Brunssum 2000. Tchartoriskireageerde op 46. 33-29 verkeerd, want met (13-18) 38-33(17-21) 28-22 (23-28) haalt hij remise. Hij plakte met 46...26-31, en werd toen uitgetikt: 47. 29x9, 40, 28, 3, 27, endaar is het motiefje weer.Diagram 11 komt uit een partij die werd gespeeld in hetWK Correspondentiedammen 1983-1988. Men nam er detijd voor in de vorige eeuw. Wit staat moeilijk, envluchtte in een gambiet: 51. 27-21 17x26 52. 28-22 30-34.Wit heeft een schijnbare redding, aldus Rob Clerc[‘Algemeen Dagblad’, 11 juni 1988] in 32-28, 38x27 (19-23)44-40 (24-30) 40-35, maar: (26-31, 23-28, 28x48) met winstop tempo. Luteijn speelde (daarom?) 53. 44-40?, waaropSchotanus wit door 53... 24-30! tot 54. 40-35 dwong enuithaalde: 54... 16-21 (13) 39, 40, 29, 27, 8. Clerc: “<strong>Het</strong> lijktwel een probleem!”.Met dit grootmeesterlijke citaat besluit ik mijnallerlaatste bijdrage aan <strong>HD</strong>. Tot het volgende nummer,beste lezer.Een opmerking/mening over de voorprentvan <strong>Het</strong> <strong>Damspel</strong> nr.4, van september 2003.Veel is en wordt geschreven over hoe wemet zijn allen de damsport beter moetenverkopen, het een serieuzer gezicht geven,weg uit het hokje ‘kneuterigheid’. Men zoumet ‘kleine’ zaken kunnen beginnen. Deop zichzelf hele mooie voorprent wordtvolledig ontsierd door maar uit een soortonverschilligheid een hoop stenen op hetbord te kwakken.Waarom presenteert men dit niet met een normaleen fatsoenlijke stand op het bord, zodat de buitenwereld kan zien watdammen is? Nu staan er achttien zwarte schijven plus een zwarte dam!! Gooier ook nog maar een witte dam op (zie foto). <strong>Het</strong> is dus onmogelijk dit ooit ophet bord te krijgen.Heel erg kneuterig (dus opnieuw), maar ook een belediging van onze sport.Sallie de Jong, TilburgDiagram 4E. WandersB. GraasDiagram 5J. WieringBoelatovDiagram 6S. DavidovV. GrazjnovDiagram 7B. DukelDiagram 8V. MinkinDiagram 9J.J. van KesterenDiagram 10L. TchartoriskiDiagram 11A. SchotanusK. de JongL. TsipesJ.B. SluiterE. ProsmanF. Luteijn19