dit artikel - NT2.nl

op de taalkennis van de individueleleerder. Teksten met teveel onbekendewoorden zijn onbegrijpelijk enontoegankelijk voor de leerder. In datgeval zullen de nieuwe woorden diein die tekst voorkomen niet wordengeleerd. Die begrijpelijkheid is overigensniet alleen van belang voor hetleren van nieuwe woorden. Ook omde leesvaardigheid te verbeteren zijnteksten nodig die zijn afgestemd op detaalkennis van de leerder.Leesvaardigheid en leesroutineTeksten dienen uiteraard niet alleenom nieuw taalmateriaal aan te bieden,maar zeker ook om de leesvaardigheiden de leesroutine te verbeteren. Ookdat stelt hoge eisen aan te gebruikenteksten. De allereerste is: de lezermoet de tekst, al is het met de nodigemoeite, kunnen begrijpen. Dat kan opeen globaal niveau (begrijpen waar detekst over gaat en wat ongeveer destrekking is) tot op een gedetailleerdniveau (precies begrijpen van de geheletekstinhoud). Voor globaal begripmoet een lezer rond de 90% van dewoorden uit een tekst kennen, al kandat percentage wat variëren met dehoeveelheid achtergrondkennis die hijheeft. Voor gedetailleerd begrip ligtdat percentage rond de 95%, ook weermet enige variatie. Dit noemen we detekstdekking: het percentage bekendewoorden uit een tekst voor een lezermet een bepaalde woordenschat.Hoe groot moet die woordenschat nuzijn om tot 90% of 95% tekstdekkingte komen Dat hangt af van het teksttype.Om 90% van de woorden uiteen eenvoudige krantentekst te kennen,moet je rond de 5000 woordenkennen. Voor een eerstejaars academischestudietekst zijn dat er ongeveer12.000. In beide gevallen gaathet dan om de frequentste woordenvan het Nederlands, vandaar het belangvan een systematische opbouwvan de woordenschat.Het spreekt vanzelf dat er ook allerleiandere factoren bepalend zijn voorde mate van tekstbegrip. We noemdenal achtergrondkennis, maar ookinteresse is belangrijk. Vindt de lezereen tekst(onderwerp) interessant, danzal hij meer moeite willen doen omdie tekst te begrijpen. En dan kan detekst in talig opzicht dus wel watmoeilijker zijn. Dat is ook het gevalwanneer de informatie erg belangrijkis voor de lezer (denk aan een gebruiksaanwijzing,een instructie of aantentamenstof). De genoemde percentagesvariëren dus van lezer tot lezeren van tekst tot tekst. Toch kunnenwe stellen dat een tekst met 20% onbekendewoorden volstrekt onbegrijpelijken onleesbaar is, behalve als wehem eerst woord-voor-woord zoudenvertalen. Bij de keuze van materiaal ishet dus zeker aan te raden van genoemdepercentages uit te gaan.Samenvattend zou een programmaom de woordenschat en de leesvaardigheidverder te ontwikkelen dus devolgende elementen moeten bevatten:• De moeilijkheidsgraad van hettekstmateriaal is aangepast aan detaalkennis van de lezer,• De leerder richt zijn inspanning metname op het leren van een groepvoorgeselecteerde (hoogfrequenteen/of nuttige) woorden,• De leerder heeft permanent de beschikkingover hulpmiddelen omzelf woorden te semantiseren, en• De leerder heeft de gelegenheid teoefenen met de woorden net zolang totdat hij ze goed kent; hij kandat laatste zelf controleren.Een programma waarin al dezeelementen zijn opgenomen is hete-learning programma De Nieuwslezer,dat de afgelopen jaren stap-voorstapis ontwikkeld en dat momenteelwordt gebruikt door zowel tweedealsvreemdetaalleerders. Het principevan het programma is eenvoudig:eerst wordt de taalkennis van de gebruikervastgesteld, en op basis daarvanwordt tekstmateriaal geselecteerdmet een voldoende tekstdekking voordie gebruiker. Het materiaal is actueel(recente nieuwsberichten uit onlinebronnen) en de gebruiker kan zelfsaangeven uit welk domein (bijvoorbeeld:economie, sport, binnenland,buitenland, media) de teksten afkomstigmoeten zijn. Zo kan hij tekstenTeksten met teveel onbekende woorden zijnonbegrijpelijk en ontoegankelijk voor de leerder.In dat geval zullen de nieuwe woorden (…) niet worden geleerdLes 176 april ’1217