InleidingVaudoyer. 4 <strong>Eberson</strong> werkte onder meer bij de eclectische architect J. Lacornée. Hij mocht de bouwvolgen van diens neo-renaissancistische Ministère des Affaires Étrangeres (1844-1856) aan de Quaid’Orsay. Ook werkte <strong>Eberson</strong> bij de neo-classicist J.L. Grisart. Dat hij een duidelijke plek hadverworven in de Parijse architectenwereld blijkt uit het feit dat hij bovendien in de jaren 1850-1851medewerker was aan de uitgave L’Architecture du Vme au XVIIme siècle van J. Gailhabaud, waarinbelangrijke historische gebouwen uit binnen- en buitenland werden beschreven.PrijsvragenVanuit Parijs nam <strong>Eberson</strong>, net als andere Nederlandse architecten in den vreemde zoals J.H.Leliman, deel aan diverse prijsvragen uitgeschreven door de Maatschappij tot Bevordering derBouwkunst. Hierin bleek hij al snel succesvol. In 1848 ontving <strong>Eberson</strong> de eerste prijs voor zijnontwerp voor een schouwburg, in 1849 voor een slachtplaats en in 1850 voor een protestantse kerk.Zijn ontwerpen werden later gepubliceerd in het plaatwerk Verzameling van Bouwkundige ontwerpen,bekroond en uitgegeven door de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst (1853 en 1855). Ookwerden zijn tekeningen op verschillende tentoonstellingen geëxposeerd, één keer zelfs op de ParijseExposition Universelle des Beaux-Arts in 1855. Zijn ontwerp voor een ‘salle de spectacle pour unegrande ville’ kreeg vervolgens een gunstige beoordeling in de Encyclopédie d’architecture van 1856.Architect voor de welgesteldenTerug in Nederland vestigde <strong>Eberson</strong> zich in 1851 als zelfstandig architect in zijn geboorteplaatsArnhem. Hij ontving in die tijd met name opdrachten ‘van den hoogen adel van ons land, bestaandein de restauratie hunner kasteelen en buitenverblijven, met bijbouw van bruggen, stallen,plantenkassen enz., i.v.m. den aanleg der parken’. 5 Verschillende villa’s en kleine landhuizen inArnhem en omgeving kwamen van zijn tekentafel, onder andere het Landhuis Kortenburg bijRenkum voor dhr. Crommelin, Huize Aardenburg in Doorn, villa Jacobson en villa Luden in Arnhem. 6<strong>Eberson</strong> restaureerde kastelen, maar ontwierp bijvoorbeeld ook de Waalse kerk in Arnhem, hetgrafmonument van de Brederodes in Vianen en een nieuw pand voor het Arnhemse NatuurkundigGenootschap. Voor Baron J.F.W.K. van Hardenbroek, de kamerheer van koningin Sophie,restaureerde hij het kasteel Biljoen te Velp. De baron woonde in Parijs en gebruikte Biljoen alsbuitenverblijf.<strong>Eberson</strong> bezat het uitzonderlijke talent om historische monumenten van een negentiende-eeuwseluxe te voorzien, én ze tegelijkertijd in hun historische waarde te laten. Beïnvloed door zijn studietijdin Parijs gebruikte <strong>Eberson</strong> in zijn architectuur elementen van verschillende historische stijlperioden.Hij verbleef in Parijs op het moment dat daar avantgarde-architecten als Henri Labrouste met heteclecticisme een alternatief voor het heersende classicisme lieten zien. Beïnvloed door dit klimaatwaarin architecten een vrije keuze konden maken in het combineren van verschillende vormen uit4D. van Zanten, Designing Paris. The Architecture of Duban, Labrouste, Duc, and Vaudoyer, Cambridge Mass./Londen 1987.5J.R. de Kruyff, ‘Ter nagedachtenis van L.H. <strong>Eberson</strong>’, Bouwkundig Weekblad 9 (1889) 50, 295-297.6Zie K. Veenland (1981) voor een uitgebreide oeuvrelijst.4
Inleidinghet verleden, ontwikkelde <strong>Eberson</strong> een ontwerpmethode die bij de restauratie en verbouwing vanbestaande gebouwen zeer goed bruikbaar was. Juist omdat <strong>Eberson</strong> verschillende historische stijlenkon en wilde toepassen, waren zijn restauraties zeer geslaagd.Ondertussen nam <strong>Eberson</strong> nog steeds deel aan verschillende prijsvragen. Zo maakte hij in 1863,1864, 1866 en 1875 prachtige ontwerpen voor de omstreden prijsvraag voor een nieuw museum inAmsterdam, het latere Rijksmuseum dat door P.J.H. Cuypers werd gebouwd. 7 Ook ontwierp <strong>Eberson</strong>een aantal medailles, penningen en diploma’s.FamilieIn 1861 trouwde <strong>Eberson</strong> met de 27-jarige Maria Hillegonda Henkes. Samen kregen zij vier kinderen,waarvan het eerste, een meisje, dood werd geboren en het derde, naar zijn vader Lucas Hermanusgenoemd, op zijn zesde overleed. Van de andere twee zoons werd de jongste, Willem Gerardus<strong>Eberson</strong> (1867-1932), ook architect. Maria Henkes overleed in 1870 en <strong>Eberson</strong> trouwde een jaarlater opnieuw, met Simonetta de Roever (1932-1918). Met haar kreeg hij ook een zoon, wederomLucas Hermanus genaamd. 8Architect des koningsDe laatste vijftien jaar van zijn leven kreeg <strong>Eberson</strong> een belangrijke positie toegewezen. Onderkoning Willem III werd hij benoemd tot Architect des Konings. 9 Hij was de opvolger geworden vanarchitect H.F.G.N. Camp en was van 1874 tot 1889 in dienst van het Koninklijk Huis. <strong>Eberson</strong>ontving een jaarsalaris van 2000 gulden, wat later verhoogd werd tot 4000 gulden. 10 <strong>Eberson</strong>s functiebestond allereerst uit het maken van ontwerpen voor onder andere Paleis Het Loo en PaleisSoestdijk. Maar hij had ook nog andere taken. Zo adviseerde hij bij de bouw van de koninklijkestallen, of bij het opstellen van een reglement voor pensionnaires in de bouwkunst. Om zijnorganisatorische activiteiten werd hij gevraagd voor het regelen van de begrafenis van koninginSophie in 1877, en hij bevond zich vaak in het gevolg van Koning Willem III als deze op reis ging.<strong>Eberson</strong>s eerste ontwerpopdracht was meteen de meest prestigieuze: het ontwerpen van eenkunstzaal op Paleis het Loo. Verder voerde hij verschillende verbouwingen en restauraties uit aanbestaande gebouwen, bijvoorbeeld van het Oranje Nassau’s Oord bij Renkum (1881) en hetLandhuis Kortenburg, waarbij hij ook ontwerpen maakte voor de stallen en een ijskelder. In 1882volgde de restauratie van Paleis Soestdijk, met nieuwe stallen. In 1886 ontwierp <strong>Eberson</strong> een villa in7<strong>Eberson</strong>s ontwerpen uit 1866 en 1875 zijn bewaard in de collectie van het NAi, in het Cuypers-archief, dossier Rijksmuseum, codeRYKS. Zie ook de inleiding van deze catalogus, pagina 12.8Voor een stamboom van <strong>Eberson</strong> zie K. Veenland (1981), bijlage, 7.9Uit de periode dat <strong>Eberson</strong> architect des konings was, worden geschreven stukken, documentatie en tekeningen bewaard in decollectie <strong>Eberson</strong>, het archief van Paleis Het Loo en het archief van Paleis Soestdijk in het Koninklijk Huisarchief te Den Haag. Ziepagina 14-15 van deze catalogus voor een beschrijving van dit archiefmateriaal.10<strong>Eberson</strong> heeft een dagboek bijgehouden van deze periode. Dit wordt bewaard in het Koninklijk Huisarchief te Den Haag (inv.nr. G24, 3).5
- Page 1 and 2: INHOUDInleidingBiografische schets
- Page 3: InleidingINLEIDINGBiografische sche
- Page 7 and 8: InleidingPenseelwerkEberson werd bi
- Page 9 and 10: InleidingLiteratuurPublicaties van
- Page 11 and 12: InleidingVerantwoording inventarisa
- Page 13 and 14: InleidingRestauratieEen groot aanta
- Page 15 and 16: InleidingProjecten van L.H. Eberson
- Page 17 and 18: InleidingTwee wachtershuisjes bij P
- Page 19 and 20: Aanvragen als: EBER + aanvr.nr.1853
- Page 21 and 22: Aanvragen als: EBER + aanvr.nr.1859
- Page 23 and 24: TekeningenbeschijvingenGenootschaps
- Page 25 and 26: TekeningenbeschijvingenGenootschaps
- Page 27 and 28: TekeningenbeschijvingenGenootschaps
- Page 29 and 30: TekeningenbeschijvingenGenootschaps
- Page 31 and 32: TekeningenbeschijvingenGenootschaps
- Page 33 and 34: TekeningenbeschijvingenKasteel, Bil
- Page 35 and 36: TekeningenbeschijvingenKasteel, Bil
- Page 37 and 38: TekeningenbeschijvingenKasteel, Bil
- Page 39 and 40: TekeningenbeschijvingenKasteel, Bil
- Page 41 and 42: TekeningenbeschijvingenBruggen, Bil
- Page 43 and 44: TekeningenbeschijvingenBruggen, Bil
- Page 45 and 46: TekeningenbeschijvingenBruggen, Bil
- Page 47 and 48: TekeningenbeschijvingenKippenhok en
- Page 49 and 50: TekeningenbeschijvingenKoetshuis en
- Page 51 and 52: TekeningenbeschijvingenKoetshuis en
- Page 53 and 54: TekeningenbeschijvingenKoetshuis en
- Page 55 and 56:
TekeningenbeschijvingenKoetshuis en
- Page 57 and 58:
TekeningenbeschijvingenManege, Bilj
- Page 59 and 60:
TekeningenbeschijvingenManege, Bilj
- Page 61 and 62:
TekeningenbeschijvingenManege, Bilj
- Page 63 and 64:
TekeningenbeschijvingenManege, Bilj
- Page 65 and 66:
TekeningenbeschijvingenTent, Beekhu
- Page 67 and 68:
TekeningenbeschijvingenWaalse Kerk
- Page 69 and 70:
TekeningenbeschijvingenWaalse Kerk
- Page 71 and 72:
TekeningenbeschijvingenWaalse Kerk
- Page 73 and 74:
TekeningenbeschijvingenBrouwerij en
- Page 75 and 76:
TekeningenbeschijvingenBrouwerij en
- Page 77 and 78:
TekeningenbeschijvingenGeldersche T
- Page 79 and 80:
ConcordancesCONCORDANCESConcordans
- Page 81:
ConcordancesConcordans van bladnumm