UIEN KOERIER - Bayer CropScience

Fandango: Uiteraard!Toelating & werkingFandango is toegelaten in alle uien tegen bladvlekkenziekte (Botryotinia squamosa),valse meeldauw (Peronospora destructor) en heeft daarnaast een goede werking tegenStemphylium die beter is dan die van de huidige standaarden. Tegen Fusarium, witrot enPinkroot heeft Fandango op proefpercelen met een aanzienlijke aantasting een interessantenevenwerking laten zien van 20 tot 30%.ToepassingstijdstipFandango dient te worden toegepast in een preventief behandelingsschema. In verband metde kans op gewasreactie moet de eerste behandeling met Fandango plaatsvinden nadatbolvorming zichtbaar is geworden. Dit is doorgaans vanaf de derde bespuiting.Volgende behandelingen uitvoeren met een interval van 5-10 dagen. De lengte van het intervalen de dosering zijn afhankelijk van de ziektedruk en de weersomstandigheden.Middel afwisselenMet het oog op resistentie-management mogen er maximaal 4 behandelingen per seizoenworden uitgevoerd. Daarbij geldt dat Fandango na 3 opeenvolgende behandelingen moetworden afgewisseld met een middel met een ander werkingsmechanisme. De onderzoekservaringvan de laatste jaren leert dat Fandango optimaal rendeert wanneer het steeds inafwisseling met andere middelen wordt ingezet (zie ook schema achterzijde).AdviesdoseringDe adviesdosering voor is Fandango 1,25 l/ha. Menging met Tridex (mancozeb) om dewerking tegen valse meeldauw te versterken, is niet nodig. Toevoeging van mancozebals bladvoeding is natuurlijk wel mogelijk. Let echter op de beperkingen in het aantaltoepassingen van mancozeb.Greening-effectFandango heeft een sterk “greening-effect”. Hierdoor blijven uien langer groen (zie fotogeheel rechts). Dit komt de opbrengst ten goede en geeft minder verwering en een beterehuidkwaliteit.Bijzonderheden• Omdat Fandango een EC formulering is, is toevoeging van hulpstoffen vaak niet nodig. Bij scherp weer wordt toevoeging vanhulpstoffen zelfs ontraden.• Fandango is mengbaar met pyrethroïden (tegen trips, b.v. Decis) en bladmeststoffen (zoals Human 15 en Toptrace).• Fandango - al dan niet met mancozeb - niet mengen met twee of meer overige middelen (hulpstoffen, insecticiden, herbiciden,etc.). Niet mengen met tepraloxydim.• Voorkom overlappingen en spuit onder kritische omstandigheden bij voorkeur ’s avonds.• Er geldt een veiligheidstermijn van 2 weken voor uien.Een beginnende Stemphylium-aantasting (midden foto) is teBladvlekkenziekte veroorzaakt kleine geelwit ingezonkenEen kenmerkend beeld van valse meeldauw: lichtgroene tot geleFandango heeft een sterk “greening-effect”herkennen aan een ovale, witgele vlek met bruinachtig centrum.vlekjes over het hele blad.vlekken op het blad met daarop donkere puntjes (zwartschimmels).William de Jonge, deelnemer Veldleeuwerik:'Durf te vertrouwen op je grond',,De centrale vraag voor mij is: hoe wil ik akkerbouwer zijn? Ga ik blindelings voor het hoogste financiële rendement, waarbijik het groeiproces continu bij moet blijven sturen? Of wil ik toe naar een status waarbij grond en gewassen in balans zijn ende groei min of meer vanzelf naar een optimum toegroeit? Ik kies voor het laatste.''Akkerbouwer William de Jonge vat in het kort samen hoe hij tegen zijn vak aankijkt. Groeikracht moet volgens hem uit de bodem zélf komenen niet via allerlei 'bijstuurmiddelen' worden opgewekt. ,,Vergelijk het maar met een topsporter. Die probeert ook continu het maximale uitzichzelf te halen, maar is daardoor ook zeer gevoelig voor blessures.'' In de akkerbouw hopen de 'blessures' zich ook steeds meer op in devorm van een toenemende ziektedruk en een afnemende bodemkwaliteit, zo stelt de akkerbouwer. ,,Vooral bij een groot aandeel rooivruchtenstapelen de problemen zich langzaam maar zeker op. Om die reden ben ik enkele jaren geleden teruggegaan van 1-op-4 naar 1-op-5 aardappelen.En dat bevalt prima.'' Met name bij de tafelaardappelen ziet hij duidelijke effecten van het ruimere bouwplan: de schilkwaliteit is metsprongen vooruit gegaan. ,,Vooral Rhizoctonia en schurft zijn nu veel gemakkelijker onder de duim te houden; de kosten voor bijsturen zijnaanzienlijk afgenomen.''Gewasbeschermingsmiddelen slimmer inzettenOok op het gebied van gewasbescherming is volgens De Jonge nog wel wat te verbeteren,met name door middelen slimmer in te zetten. Als voorbeeld neemt hij de onkruidbestrijdingin uien, waarbij hij is overgestapt van een lagedoseringsysteem naar een últra lagedoseringsysteem.,,In plaats van drie keer per zeven tot tien dagen, spuit ik nu zes keerper vier of vijf dagen. Daarmee kan niet alleen de dosering flink omlaag, maar neemt deeffectiviteit ook nog eens toe. Sommige onkruiden moet je namelijk vier of vijf keer rakenom ze écht kwijt te raken. Bovendien heb ik de indruk dat gewassen beter doorgroeien;door de zeer lagere dosering krijgen ze nauwelijks meer een tik.''Bij de ziektebestrijding in uien houdt hij als stelregel aan: gebruik alléén middelen als hetecht nodig is en gebruik dan ook meteen de béste middelen in het segment. ,,Telkens watbijsturen met middelen leidt tot niets. Ik zeg daarom: pak de ziekte stevig aan en geefthet gewas daarna ook weer de kans om zich te herpakken. Dat kan het beste met eengezonde, groeikrachtige grond. Als je daar voortdurend aan blijft werken, dan durf je daarook steeds meer op te vertrouwen.''Uien na wintertarweOok voor de teelt van uien is het bouwplan aangepast. Stonden de uien vroeger altijd op bietenland; nu worden ze gezaaid na wintertarwe,waarvan het stro is verhakseld en waarna ook nog een groenbemester is ingezaaid. ,,Je merkt dat de uien nu een vlottere start hebben enzich gemakkelijker staande houden bij grillige weersomstandigheden. Bovendien zorgen het verhakselde stro en de groenbemester ervoor datslemp een veel minder grote rol speelt dan voorheen.''De bemesting van de uien verloopt nu ook anders dan voor het 'Veldleeuwerik tijdperk'. Zo worden fosfaat en kali niet meer in korrelvormgegeven, maar volledig via droge varkensmest in het najaar. De stikstofgift in het voorjaar is de afgelopen jaren flink naar beneden geschroefd.De Jonge geeft nu hooguit 120 kg zuivere stikstof; in het verleden was dat flink meer. De akkerbouwer beseft dat de lagere giften ten kostegaan van de kilo's, ,,maar dat wordt grotendeels gecompenseerd door een betere kwaliteit'', zo is zijn overtuiging. Volgens hem raken steedsmeer uientelers doordrongen van het feit dat kwaliteit meer aandacht moet krijgen om de uien goed te kunnen vermarkten. ,,Het afgelopenjaar is wat dat betreft een heel goede leerschool geweest. Vrijwel iedereen die ik spreek is bereid om vijf of tien ton uien in te leveren voor eenbetere kwaliteit. Ik zie het ook bij de rassenkeuze; steeds meer collega's kiezen voor rassen die goed in de huid zitten. Het besef dat kwaliteitdoorslaggevend is voor een goede afzet, dat is er nu wel.''William de Jonge heeft een akkerbouwbedrijf in Swifterbant. Op 125 hectare zavelgrond verbouwt hij wintertarwe (40%), tafel- en pootaardappelen(20%) zaaiuien (20%) en suikerbieten, wiltofwortelen en winterpeen (20%). De Jonge neemt sinds 2006 deel aan Veldleeuwerik,een samenwerkingsverband van akkerbouwers (en verwerkers van akkerbouwproducten) die streven naar een duurzame akkerbouw.2 Uien Koerier

Vervolg voorpaginaZorgen over Fusarium en koprotVoorlopig (eind april, red.) staan de uien er prima op en is er voor wat betreft ziekten noggeen vuiltje aan de lucht. De Jager maakt zich daar ook niet zoveel zorgen over want normaliterzijn de 'grote drie' - valse meeldauw, bladvlekkenziekte en Stemphylium - met het huidigemiddelenpakket redelijk goed onder controle te houden. Wel merkt hij dat bladvlekkenziekteen Stemphylium de laatste jaren weer wat meer de kop op steken en valse meeldauw juistweer wat minder.Een ziekte die Jan de Jager wél steeds meer zorgen baart is Fusarium. Zowel op zijn eigenbedrijf als in de directe omgeving steekt het steeds vaker de kop op. Ook Jaap de Jager, diezijn naamgenoot - maar geen familie - bijstaat als gewasbeschermingsadviseur, ziet Fusariumsteeds meer terrein winnen. ,,Met name op percelen met een matige of slechte structuurhebben we in voorgaande jaren behoorlijk veel Fusarium gezien. De weerbaarheid van deplanten is op deze percelen vaak zo slecht dat de schimmel feitelijk geen strobreed in de wegwordt gelegd'', zo stelt hij.Voor dit seizoen vreest hij dat er ook nog eens honderden tonnen onverkoopbare uienvanwege koprot op het land worden uitgebracht. Ook dat kan voor een flinke toename vande ziektedruk zorgen.Duwtje in de goede richtingOm Fusarium een halt toe te roepen zijn er volgens Jaap de Jager eigenlijk maar twee echtebasismaatregelen: zorg voor een goede bodemstructuur en houd een ruime vruchtwisselingaan. Daarnaast kan ook de inzet van Fandango nog een 'duwtje in de goede richting' geven, almoet daar volgens hem ook niet te zwaar opworden ingezet. ,,Vorig jaar was er werkelijkeen run op Fandango, vooral vanwege denevenwerking op onder meer Fusarium enwitrot. Hoewel dit absoluut een grote plusvan dit middel is, probeer ik mensen toch wataf te remmen. Fandango lost deze problemenniet op; die moeten vooral via bouwplanverruimingen structuurverbetering komen.''Hoewel Jaap de Jager waarschuwt tegente hoge verwachtingen van de nevenwerkingenvan Fandango, heeft het middel zijnkrachtige werking tegen bladvlekkenziekten,valse meeldauw en Stemphylium na éénseizoen al wel behoorlijk laten zien. ,,Heelveel telers hebben het middel zo rond eindjuni - vanaf de bolling - ingezet en daarnanog twee keer in afwisseling met anderemiddelen gebruikt. In mijn regio waren deervaringen vrijwel allemaal positief'', zobesluit de adviseur.Jan de Jager (rechts) heeft een akkerbouw- en fruitteeltbedrijf in Rilland (Zld.). Jaarlijksverbouwt hij ca. 12 hectare zaaiuien. Jaap de Jager is zelfstandig adviseur (Agro De Jager)en werkt samen met De Witte Agro in 's-Gravenpolder.Vervolg voorpaginaGerichte bemesting en ziektebestrijdingSam van Gurp (rechts) heeft een akkerbouwbedrijf in Ooltgensplaat (Z-H). Jaarlijks verbouwthij ca. 12 hectare zaaiuien. Rinus Struik is adviseur bij Mol Agrocom in Oude Tonge.Vooral op het gebied van bemesting is er volgens Van Gurp nog veel 'weerbaarheidswinst' tehalen. Zo heeft hij via gerichte bemonstering tijdens het groeiseizoen de stikstofgift fors terugkunnen brengen van ca. 180 naar 130 kg/ha. Dit levert volgens de akkerbouwer niet alleeneen sterker en weerbaarder gewas op (met minder meeldauw en bladvlekkenziekte), maarook veel minder tarra in de bewaring. Volgens zijn adviseur, Rinus Struik van Mol Agrocom,zit bij veel telers nog tussen oren dan minder stikstof automatisch ook minder kilo's betekent.,,En dat is jammer, want met een meer afgemeten stikstof -en kali-gift is bij veel uientelersnog winst te behalen.''Eerste ervaringen met FandangoBij de ziektebestrijding probeert Van Gurp ook zoveel mogelijk kennis in te winnen. Daarbijmaakt hij vooral gebruik van de adviezen van Struik, maar ook de BOS-adviezen en de eigenervaringen en inzichten tellen mee. Het afgelopen seizoen zette hij voor het eerst Fandango in,vooral vanwege zijn sterke werking op bladvlekkenziekte en valse meeldauw. ,,Voor zover ikhet kan beoordelen heeft dat middel prima zijn werk gedaan. Meeldauw en bladvlekken ben ikin ieder geval niet tegengekomen. Maar meer durf ik er nu nog niet over te zeggen'', zo geefthij eerlijkheidshalve weer. Volgens Struik, die het middel al wat langer heeft gevolgd op proefendemovelden, heeft Fandango een aantal sterke troeven in handen om de komende jareneen vaste basis te verwerven in de uienteelt.Naast een sterke werking op bladvlekkenziekte,valse meeldauw en Stemphylium heefthet middel een interessante nevenwerkingop Fusarium, witrot en - mogelijk - ook opkoprot. Struik benadrukt dat deze nevenwerkingengeen basis mogen zijn voor hetgebruik van Fandango, maar ze kunnen welhelpen om deze ziekten te onderdrukken.Wat volgens Struik ook niet ongenoemd magblijven is het greening-effect. ,,Bij proeven inWest-Brabant heb ik grote verschillen gezientussen wel en niet met Fandango behandeldeuien. De met Fandango behandelde uienbleven veel langer groen en gaven uiteindelijk6 tot 7 procent meer opbrengst. Zelfs alsje daar paar procent vanaf trekt, dan nóg isdat direct rendement voor de teler.''Vervolg voorpaginaLage ziektedruk door gunstige liggingQua ziektedruk zit Zomerman naar eigen zeggen in een 'redelijk gunstige hoek'. Ziekten alsPhytophthora, maar ook valse meeldauw komen minder voor dan elders in de Polder. Deakkerbouwer vermoedt dat dit vooral te maken heeft met de wind, die vaak uit de richting van(de stad) Lelystad komt. Ook zijn er in zijn omgeving relatief weinig biologische (uien)telers,,,mogelijk scheelt dat ook wat.''Voor wat betreft de gewasbescherming koerst Zomerman op het 'gewoon' gezond houdenvan het gewas. ,,Niet op het scherp van de snede, maar ook niet teveel op safe'', zo verwoordthij het zelf. Adviseur Hans Ardon van Heyboer fungeert daarbij als 'sparringpartner'.,,Met hem neem ik tijdens het seizoen bijna wekelijks door hoe we de gewasbeschermingaanpakken. Daarbij zijn we gezond-kritisch naar elkaar.'' Daarnaast maakt de akkerbouwervoor zijn afwegingen gebruik van een beslissing ondersteunend systeem (BOS). ,,Daarmeeben je toch net iets gerichter en bewuster bezig met gewasbescherming'', zo vindt hij.bikkelhard en was het nauwelijks mogelijk om zonder beschadiging uien te rooien. Omdatmijn uien nog vrij groen waren heb ik de oogst uit kunnen stellen en heb ik ze ondermooie omstandigheden kunnen rooien'', zo blikt hij terug. Ardon voegt toe dat de uiendoor Fandango weliswaar langer groen blijven, maar dat ze op het eind ook veel snellerafsterven, vaak binnen drie à vier dagen. Hierdoor behouden de uien ook beter hun kleur.Zomerman beaamt deze visie volmondig en stelt dat dit de uien net dat extra tintje kangeven ,,Zeker in een moeilijk jaar kan dat belangrijk zijn. Een ui moet je als het ware toelachenin de bewaring. Dat kan net verschil zijn of ze jouw uien wél of niet willen hebben.''Tonnis Zomerman (rechts) heeft een akkerbouwbedrijfin Swifterbant. Op 60 hectareverbouwt hij wintertarwe (50%), consumptieaardappelen(25%) en zaaiuien (25%). HansArdon is adviseur akkerbouw bij Heyboer B.V.Vier keer FandangoVoor de middelenkeuze in uien gaat Zomerman vooral af op het advies van Hans Ardon.,,Hij kent alle middelen en weet welke het beste bij welke omstandigheden passen.''Tegen schimmels werd het afgelopen seizoen vier keer Fandango ingezet. Volgens Ardonheeft dit middel zich niet alleen het afgelopen jaar, maar ook in de proefjaren ervoor, ruimschootsbewezen als topbestrijder van valse meeldauw, bladvlekkenziekte en Stemphylium.Nog een belangrijke plus vindt hij de nevenwerking op Fusarium. Volgens de adviseur isdeze bodemziekte vooral een potentieel gevaar op bedrijven met een relatief groot aandeeluien. ,,Hoewel dit bedrijf geen grote geschiedenis met uien heeft, loopt het in mijn ogenwel extra gevaar. Het is mooi dat een middel als Fandango hier iets tegen doet'', zo stelt hij.Greening-effectEen eigenschap waar het afgelopen seizoen veel over is gesproken is het greeningeffect.Volgens Zomerman is het langer groen blijven van het gewas voor een deel vande gewassen gunstig en voor een deel wat minder gunstig geweest. ,,Zelf heb ik -achteraf bezien - zeker profijt gehad van het greening-effect. In augustus was de grond hier3 Uien Koerier