Download het document

Bots 2 | Ophoging Wajong alleen bijvolledige arbeidsongeschiktheid

Bots 2 | Ophoging Wajong alleen bij volledigearbeidsongeschiktheid2.1Volgens de wet kun je, als er sprake is van hulpbehoevendheid, de volledige uitkering verhogen van 75% tot85% of zelfs 100%, afhankelijk van de mate van zorgbehoefte en oppassing/handreikingsafhankelijkheid. Dewet Wajong geeft regels en in de uitvoering wordt gewerkt met beleidsregels.CasusJan is 80-100% arbeidsongeschikt verklaard in het kader van de Wajong. Hij heeft een hoge dwarslaesie.Zijn uitkering is in verband met ‘hulpbehoevendheid’ opgehoogd tot 100% van het wettelijk minimumloon.Jan gaat werken, 25 uur per week met een loonwaarde/arbeidsprestatie van 35%. De uitkering wordt, opbasis van het loon dat hij verdient, herberekend naar de klasse 65-80%. Omdat Jan niet langer 80-100%arbeidsongeschikt is, trekt het UWV de ophoging voor hulpbehoevendheid in. Zijn inkomen (loon +uitkering) bedraagt 83% van het minimumloon. De inkomsten van Jan zijn daardoor aanmerkelijkverminderd. Jan doet navraag bij de arbeidsdeskundige die uitlegt dat dit nu eenmaal beleid is en zichafvraagt of werken niet betekent dat de hulpbehoevendheid is verminderd. Jan vindt de beslissingonrechtvaardig en wil actie ondernemen om zijn werk te laten lonen.2.2WetgevingWelke wet- en regelgeving speelt een rol in deze botsing? Artikel 9 van de Wajong geeft het recht opverhoging aan.Artikel 9. Verhoging arbeidsongeschiktheidsuitkeringEen arbeidsongeschiktheidsuitkering, berekend naar een arbeidsongeschiktheid van 80% of meer, wordt,indien de jonggehandicapte verkeert in een althans voorlopig blijvende toestand van hulpbehoevendheid diegeregeld oppassing en verzorging nodig maakt, voor de duur van die hulpbehoevendheid tot ten hoogstezijn grondslag verhoogd. De eerste zin vindt geen toepassing indien de jonggehandicapte in een inrichtingis opgenomen en de kosten van verblijf ten laste van een zorgverzekering of een verzekering inzakeziektekosten komen.De Memorie van Toelichting op de wet legt het nog eens helder uit. Met dit artikel wordt een tegemoetkominggeregeld voor de jonggehandicapte die extra kosten maakt in verband met oppassing en verzorging.De tegemoetkoming bestaat uit een verhoging van de arbeidsongeschiktheidsuitkering tot degrondslag. Het gaat om de jonggehandicapte die ten minste 80% arbeidsongeschikt is en voorlopig blijvendhulpbehoevend is. Wordt de jonggehandicapte in deze toestand opgenomen in een inrichting en wordende kosten van verblijf in die inrichting door een verzekeraar betaald, dan geldt de verhoging van deuitkering niet.Vervolgens wordt het recht in een uitvoeringsregeling nader bepaald. De ‘Beleidsregel verhoging uitkeringbij hulpbehoevendheid’ geeft aan wanneer de uitkering tot 100% of tot 85% wordt opgehoogd.Artikel 2. Verhoging tot 100%1. De uitkering wordt verhoogd tot 100% van het dagloon, het vervolgdagloon of de grondslag, dan wel tot100/75 van de arbeidsongeschiktheidsuitkering dan wel tot 100/75 of 100/70 van de WGA-uitkering:a. indien de verzekerde hulp nodig heeft bij alle of nagenoeg alle essentiële, dagelijks terugkerendelevensverrichtingen en continue oppassing noodzakelijk is;b. indien de verzekerde hulp nodig heeft bij sommige essentiële, dagelijks terugkerendelevensverrichtingen en continue oppassing noodzakelijk is;c. indien de verzekerde hulp nodig heeft bij alle of nagenoeg alle essentiële, dagelijks terugkerendelevensverrichtingen en geregelde handreikingen door derden noodzakelijk zijn.2. In de gevallen, bedoeld in het eerste lid, wordt de uitkering slechts verhoogd tot 85% van het dagloon,het vervolgdagloon of de grondslag dan wel tot 85/75 van de arbeidsongeschiktheidsuitkering danwel tot 85/75 of 85/70 van de WGA-uitkering, indien uit hoofde van een andere voorziening reeds inbelangrijke mate in de behoefte aan oppassing en verzorging van de verzekerde wordt voorzien.1

Artikel 3. Verhoging tot 85%1. De uitkering wordt verhoogd tot 85% van het dagloon, het vervolgdagloon of de grondslag, dan wel tot85/75 van de arbeidsongeschiktheidsuitkering dan wel tot 85/75 of 85/70 van de WGA-uitkering, indiende verzekerde hulp nodig heeft bij sommige essentiële, dagelijks terugkerende levensverrichtingen engeregelde handreikingen door derden noodzakelijk zijn.2. In de gevallen, bedoeld in het eerste lid, wordt de uitkering niet verhoogd indien uit hoofde van eenandere voorziening reeds in belangrijke mate in de behoefte aan oppassing en verzorging van verzekerdewordt voorzien.Artikel 4. Einde verhoging bij volledige opnameIndien de verzekerde volledig wordt opgenomen in een inrichting, wordt de verhoging als bedoeld in deartikelen 2 en 3 beëindigd ingaande de eerste dag van de tweede maand volgende op de maand waarin deopname in de inrichting plaatsvond.Artikelsgewijze toelichtingArtikel 2 en 3In de mate van hulpbehoevendheid wordt een onderscheid gemaakt: bij een beperkte mate vanhulpbehoevendheid wordt de uitkering gedeeltelijk verhoogd tot 85% van het dagloon of de grondslag oftot 85/75 van de arbeidsongeschiktheid dan wel tot 85/75 of 85/70 van de WGA-uitkering; bij een groterehulpbehoevendheid wordt de uitkering volledig verhoogd tot 100% van het dagloon en de grondslag of100/75 van de arbeidsongeschiktheidsuitkering dan wel tot 100/75 en 100/70 van de WGA-uitkering. Alsbetrokkene zodanig hulpbehoevend is dat de uitkering verhoogd zou moeten worden tot 100%, maar ereen andere voorziening is die in belangrijke mate in de behoefte aan oppassing en verzorging voorziet, danwordt de uitkering verhoogd tot 85%. Als betrokkene zodanig hulpbehoevend is dat de uitkering verhoogdzou moeten worden tot 85%, maar er een andere voorziening is die in belangrijke mate in de behoefte aanoppassing en verzorging voorziet, dan wordt de uitkering niet verhoogd.Als betrokkene hulpbehoevend is, maar volledig in een inrichting is opgenomen en de kosten van het verblijften laste van een zorgverzekering of een ziektekostenverzekering komen, zal UWV geen verhoging van deuitkering toekennen. Wordt betrokkene na een aanvankelijke verhoging van de uitkering opgenomen in eeninrichting, dan moet UWV de verhoging beëindigen.Bij de behoefte aan oppassing en verzorging gaat het om essentiële en steeds terugkerende op depersoonlijke verzorging betrekking hebbende levensverrichtingen (zoals wassen, aankleden, toiletgang). Hetgaat niet om huishoudelijke taken of vervoer.Bij voorzieningen die in de behoefte aan oppassing en verzorging voorzien, gaat het om collectievevoorzieningen (al dan niet in natura) die in beginsel voor alle ingezetenen/verzekerden op grond van dewettelijke bepalingen en al dan niet tegen betaling van een eigen bijdrage beschikbaar zijn. Uit particulieregelden gefi nancierde initiatieven, waarvan betrokkene al dan niet een deel zelf betaalt, worden hieronderniet begrepen.Bij de vraag of uit anderen hoofde een voorziening wordt ontvangen die al dan niet in belangrijke matevoorziet in de behoefte aan oppassing en verzorging, wordt gekeken naar het effect dat een dergelijkevoorziening heeft op de belasting van betrokkene en diens verzorgers: als er geen vermindering in debelasting is, is er geen reden de verhoging van de uitkering te matigen.In elk geval kan het volgende worden gesteld:• Als betrokkene enkele dagen per week gebruikt maakt van een inrichting, mag worden aangenomen datin de behoefte aan oppassing en verzorging in belangrijke mate, maar niet volledig, wordt voorzien.• Als betrokkene gebruik maakt van een school voor speciaal onderwijs, mag worden aangenomen dat inde behoefte aan oppassing en verzorging in belangrijke mate, maar niet volledig, wordt voorzien. Regulieronderwijs daarentegen zal als regel niet leiden tot een (substantieel) mindere belasting voor betrokkeneen diens verzorgers.• Als verzekerde in een ADL-clusterwoning (ADL: algemene dagelijkse levensverrichtingen) verblijft dan welhulp in natura ontvangt dan wel via een persoonsgebonden budget in staat is op zijn behoefte toegespitstevoorzieningen aan te schaffen, wordt in de behoefte aan oppassing en verzorging in belangrijke mate,maar niet volledig, voorzien.2

2.3AnalyseHulpbehoevendheidDe formulering in de wet lijkt tot verwarring te leiden. De wet geeft aan dat de ophogingsregeling bestemdis voor diegenen die volledig arbeidsongeschikt zijn (80-100%) en hulpbehoevend. Uitvoeringsorganisatieslijken daaraan de gedachtegang te ontlenen, dat bij afschatting van iemand die gaat werken (

De regels en de uitvoeringDe wet en de beleidsregels leggen de beoordeling van de zwaarte van de hulpbehoevendheid bij deuitvoeringsorganisatie. Er wordt in de regelingen gesproken over geregelde oppas en verzorging, alle ofnagenoeg alle essentiële levensverrichtingen, over continue oppas en geregelde handreikingen, noodzakelijk ofnagenoeg noodzakelijk, in meerdere mate enz. Volgens de wet en de beleidsregels moet ook de mate/omvangvan een voorliggende voorziening worden gewogen. Is die dekkend of nagenoeg dekkend? Iemand van het UWVgaat dat bepalen. Er zijn daarmee nogal wat momenten dat de individuele weging van de UWV-behandelaarvan de aanvraag bepalend is. Kan hij zo’n situatie overzien? Dat leidt in de praktijk tot ongelijke behandeling.De ene medewerker zal er anders naar kijken dan de ander. Als voorbeeld nemen we een reactie van eenUWV-medewerker (niet degene die het dossier behandelt) op onze vraag over de casus van Jan. “Wellicht iser een oplossing mogelijk. Uw deelnemer is 25 uur gaan werken en heeft een arbeidsprestatie van 35%. Zijnarbeidsongeschiktheidspercentage komt daarmee waarschijnlijk net onder de 80% arbeidsongeschikt uit. Hetprobleem kan opgelost worden als uw deelnemer 20 uur gaat werken. Het arbeidsongeschiktheidspercentage isdan waarschijnlijk weer hoger dan 80%. Uw deelnemer is dan volledig arbeidsongeschikt en kan, indien hij aande voorwaarden voldoet, wel een ophoging tot 100% krijgen. Het is natuurlijk de vraag of de arbeidsdeskundigevan UWV bereid is hieraan mee te werken. Maar u kunt het wel proberen.” En merkwaardig voorstel waarbij erzo creatief wordt omgaan met regels, dat het maatwerk lijkt, maar geen recht doet aan de vaardigheden vanJan en zeker onnodig een beroep doet op een (deel van) de arbeidsongeschiktheidsuitkering. Jan kan immersbest 25 uur werken. Juist zijn inzet van wat nog mogelijk is zou beloond moeten worden, niet het calculeren vanfi nancieel voordeel. Werk zou gewoon moeten lonen als je laat zien je uiterste best te doen.2.4OplossingsrichtingIn ieder geval zou de beoordeling van zorgbehoefte (hulpbehoevendheid is een wat ouderwets woord) op grondvan vastgestelde criteria moeten plaatsvinden die door alle, daartoe opgeleide, beoordelaars worden toegepast.Een mogelijkheid om de zorgbehoefte tot uitdrukking te laten komen bij het verrichten van werk is de 10tot 25% ophoging onafhankelijk maken van de uitkering en de uitkeringsklasse. Het wordt daarmee eenvoortzetting van de Regeling TOG of, voor diegenen die geen recht deden gelden op de TOG een afzonderlijkeophoging. Het houdt een kleine wijziging in van artikel 9 Wajong (en artikel 53 en 63 WIA, 22 WAO en 10 WAZ).In ieder geval zou de zinsnede “berekend naar een arbeidsongeschiktheid van 80% of meer” uit de tekstmoeten worden gehaald. Ook de laatste zinsnede uit het artikel waarin jongeren die in een inrichting verblijven,worden uitgesloten zou moeten worden aangepast. Er zijn immers jongeren die in een inrichting wonen, maargewoon overdag werken. In de niet geïndiceerde zorgbehoefte op de werkplek zou een ophoging kunnenvoorzien.4