Een werknemer met een dwarslaesie - Werken met een beperking

De persoonlijke situatieWat betekent dit voor het werk?De werkzaamhedenVerzorging en keuze van kledingSociaal functionerenUitvoeren van werkzaamhedenWerken op bepaalde tijdenDragen uw medewerkers bedrijfskleding? Dit is een onderwerp vanbelang voor een werknemer met een dwarslaesie. Deze functioneertnamelijk beter wanneer hij beschikt over prettige, comfortabelekleding. Die zit lekker, vouwt niet, heeft geen harde naden ophet zitvlak, en ventileert goed. Wanneer u gebruikmaakt vanbedrijfskleding, kan deze goed worden aangepast; uw werknemerhoeft dan geen uitzonderingspositie in te nemen.Zorg voor de eigen gezondheidHet aspect zorg voor de gezondheid verdient veel aandacht, zekervoor jonge mensen die zich willen bewijzen en geneigd zijn zichte overbelasten of teveel van hun lichaam te vragen. Ze zittenvaak te lang achtereen en ze schenken onvoldoende aandachtaan hun huid. De gevolgen hiervan kunnen heel naar zijn, denkaan decubitus. Hierover meer onder het kopje ‘Uitvoeren van dewerkzaamheden’.CommunicerenHet communiceren in brede zin heeft in relatie tot dewerksituatie betrekking op de volgende aspecten:• Zien, horen en spreken• Lezen en schrijven• Samenwerken met collega’s aan werktaken• Overleg voeren met één collega of in groepsverband• Deelnemen aan bijeenkomstenOok het begrijpen van boodschappen en symbolen en het begrijpenen toepassen van gebruiksaanwijzingen en werkaanduidingen valthieronder; dit zijn ook vormen van communicatie.Is het relevant voor uw werknemer?Zoals reeds aangegeven zijn de intellectuele vermogens van mensenmet een dwarslaesie niet beperkt. Met horen, zien, spreken is nietsmis. Met hun vermogen tot samenwerking ook niet. Toch is hetonderwerp wel relevant. Dit heeft met name te maken met defysieke aspecten van communiceren. Wanneer er bijvoorbeeld voorwerkoverleg een meeting wordt belegd, moet de ruimte waarindeze gehouden wordt wel toegankelijk zijn voor een rolstoel. Decommunicatieapparatuur, zoals de pc, telefoon of fax moet op eenvoor rolstoelers bereikbare plaats staan.Het sociaal functioneren heeft in relatie tot de werksituatiebetrekking op de volgende aspecten:• Omgaan met collega’s en leidinggevenden• Omgaan met klanten• Sociale omgang tijdens of rondom het werk(bijvoorbeeld bedrijfsuitjes)Is het relevant voor uw werknemer?Voor werknemers met een dwarslaesie zijn hier geen problemen.Sterker nog, meerdere signalen uit de praktijk wijzen erop datde interactie op het werk juist verbetert na het aannemen vaniemand met een handicap. Er ontstaan meer nuance en een betersociaal begrip.Een praktisch punt van aandacht is klantencontact. Als eenwerknemer bij een klant op bezoek gaat, is het aan te bevelenom deze van tevoren op de hoogte te stellen van het feit dat uwwerknemer een rolstoel gebruikt. De mogelijkheid bestaat datuw werknemer de klant of relatie niet kan bezoeken vanwege deontoegankelijkheid van het gebouw. Het is vaak een kwestie vaneven tevoren bespreken en een bezoeklocatie kiezen. Let wel, eentoegankelijk gebouw heeft ook een aangepast toilet.Een ander belangrijk punt betreft de sociale uitstapjes die wordengemaakt, bijvoorbeeld de borrel ná het werk, het jaarlijkse uitjeen de maandelijkse stapavond. Degene die dit soort socialegelegenheden organiseert, moet er altijd rekening mee houdendat de locatie die wordt bezocht bereikbaar én toegankelijk is.Alleen het vlaggetje zwaaien tijdens het kartracen is niet echt ietsom je op te verheugen.Het feitelijk kunnen uitvoeren van de functiegebondenwerkzaamheden vormt het hart van deze brochure. Immers,daarmee staat of valt de aanname voor een belangrijk deel.Deze brochure is niet bedoeld als een handboek, waar alleins en outs voor alle functies en beroepen vermeld zijn. Dit isondoenlijk. We kozen voor een aantal aspecten dat erg veelvoorkomt:• Gebruiken van de handen• Computer bedienen• Apparaten bedienen• Telefoon gebruiken• Reiken, duwen en trekken van voorwerpen• Tillen van voorwerpen• Veranderen van een bepaalde lichaamshouding• Langdurig zitten tijdens het werk• Langdurig staan tijdens het werkIs het relevant voor uw werknemer?Een werknemer met een lage dwarslaesie heeft geen problemenmet de handen en armen. Hij kan dus alle apparaten bedienen,de computer en de telefoon gebruiken, mits deze maar opeen bereikbare plaats staan. Het tillen en verplaatsen vanvoorwerpen, groot of zwaar of allerlei losse zaken, moet zittendgebeuren. Dus op schoot.Voor verreweg de meeste mensen met een dwarslaesie is hetondoenlijk en onverantwoord om 8 uur onafgebroken bezig tezijn met uitvoerend werk in een de dezelfde zittende houding.Zij kunnen immers na een paar uur werken niet even ‘de benenstrekken’, ‘een rondje lopen’ of een andere houding aannemen.Een werknemer met een hoge dwarslaesie heeft wel problemenmet het gebruik van de handen. Hierdoor zijn er aanpassingennodig. Lees hierover meer opwww.werkenmeteenbeperking.nlOm uw werknemer optimaal te laten functioneren, is het zeernoodzakelijk om hem regelmatig rust te laten nemen. Hoe vaaken wanneer is afhankelijk van de persoon.Bepaal werktijden overeenkomstig iemands fysieke belasting.Vaak is 3 uur achtereen zitten de limiet. Daarna moet dewerknemer de kans krijgen om gedurende 20- 30 minuteneen andere houding aan te nemen. Hiervoor zijn meerdereoplossingen, zoals een starolstoel, een stahulp, of een rustkamermet een bed, waarop iemand even op de zij kan liggen.Werken op bepaalde tijden heeft betrekking op:• Het aantal uren werken per dag• Het aantal uren werken per week• Allerlei andere aspecten in relatie tot werktijdenIs het relevant voor uw werknemer?Het aantal uren werken per dag wordt meer fysiek bepaald danmentaal. Eerder is ingegaan op het belang van het regelmatigewisselen van de houding.6 7

De werkomgevingWelke conseuenties heeft dit voor de werkomgeving?Financiële middelen en wettelijke regelingenOmgevingsfactorenU heeft een vacatureZitten er ook positieve kantenaan wanneer ik deze kandidaataanneem?In een aantal gevallen heeft u, als werkgever, recht opfinanciële tegemoetkomingen voor werknemers die bij u indienst zijn en die om de een of andere reden beperkt zijn inde uitvoering van de normale werkzaamheden. Het betreftonder meer loonkostensubsidies, vergoedingen voor verzuim,tegemoetkomingen voor de aanschaf van ondersteunendehulpmiddelen en voor de toegankelijkheid van het gebouw en dewerkplek.Is het relevant voor uw werknemer?Zeker is dit relevant, omdat met name de financiële situatie rondhet wel of niet realiseren aanpassingen erg bepalend kan zijn,bijvoorbeeld bij grote investeringen zoals een lift.Vanwege het gegeven dat financiële regelingen snel kunnenwijzigen en dus verouderen, zijn deze niet in deze brochureopgenomen. Hiervoor is een apart document opgesteld dat ukunt vinden op www.werkenmeteenbeperking.nlUw werknemers voeren hun werkzaamheden uit in een bepaaldewerkomgeving en kunnen door deze omgeving worden beïnvloedin de uitvoering van hun werk. Denk daarbij aan de volgendeelementen:• Temperatuur• Vochtigheidsgraad• Seizoensinvloeden• Lichtsterkte• Geluidssterkte• TrillingenIs het relevant voor uw werknemer?Mensen met een dwarslaesie hebben heel vaak een verstoring vanhun temperatuurhuishouding. Zij kunnen moeilijk transpirerenen kunnen daardoor slecht warmte kwijt. Het functioneren inerg warme omgevingen gaat veel mensen erg slecht af. Het langwerken in koude omgevingen ook.Voor een complete checklist: www.werkenmeteenbeperking.nlOnder de sollicitanten bevindt zich iemand met een dwarslaesie.Wat nu?U heeft iemand voor een sollicitatiegesprek uitgenodigd dieeen dwarslaesie blijkt te hebben. Afhankelijk van degenedie solliciteert weet u dit in een vroeg stadium, tijdens de‘brievenronde’, of in een laat stadium, op het moment dat desollicitant de kamer binnenkomt.Het is in ieder geval van belang dat u de consequenties van dedwarslaesie van uw kandidaat zo goed mogelijk overziet. U kuntgeen navraag doen naar de medische aspecten, maar wel naar defunctionele aspecten.We geven u een overzicht van belangrijke aandachtspunten vooreen gesprek over de impact van de dwarslaesie op de werksituatie.Het betreft:• het uitvoeren van de werkzaamheden• de werkomgeving• aandachtspunten op het persoonlijk vlakDit lijkt een vreemde vraag. Tochverdient de beantwoording ervanhier een plek. Het is immers deervaring van veel werkgevers dathet in dienst nemen of hebben vanmensen met een functiebeperkingeen positief effect heeft op dezienswijze en handelwijze van hetoverige personeel en klanten.Hieraan levert de werknemer met eendwarslaesie zeker ook een bijdrage.Het betreft namelijk bijna altijdjonge enthousiaste mensen die insociaal opzicht het nodige te biedenhebben.Werkgevers zijn verplicht bij wet (2006)om redelijke voorzieningen in gebouwente realiseren om uitsluiting te voorkomen.Mocht u plannen hebben voor ingrijpendeverbouwingen of nieuwbouw, stel daardan direct een aantal basiseisen aan.Denk aan brede deuren, stoepen voor devoordeur en een aangepast toilet. Dit kostnauwelijks iets meer en het kan u veelgeld besparen in de toekomst.Een aantal van deze aspecten zullen niet meteen in een eerstegesprek ter sprake komen maar in een tweede gesprek ofmisschien pas in het aanstellingsgesprek.Van belang is dat u dit overzicht ziet als een handvat voor eendialoog tussen u en de - wellicht toekomstige - werknemer.Tip bij sollicitatieIndien u op de hoogte bent van het feit dat de sollicitant eendwarslaesie heeft, kunt u overwegen de kandidaat deze vragenlijstvan tevoren te geven zodat deze zich even structureel als u kanvoorbereiden op het gesprek.Als er iemand met een dwarslaesiein hun midden is, kunnen collega’sbegrippen als ziekte, gebrek enhandicap vaak beter relativeren.Er gaat dus een soortmaatschappelijk effect van uit.Heel positief dus.10 11

De werkzaamheden Is het relevant voor de functie ?De uitvoering van werkzaamhedenDe meest belangrijke en relevante vraag is de volgende:Is het feit dat de sollicitant een dwarslaesie heeft an sichrelevant voor de functie?Indien dit het geval is, kunnen de volgende punten u wellichthelpen om een beeld te krijgen op welke punten hulpmiddelen,aanpassingen of voorzieningen nodig zijn.• Kan de kandidaat zelf aangeven welke hulpmiddelen,aanpassingen of voorzieningen nodig zijn voor debeoogde functie?• Kan de kandidaat zelf goed aangeven waar mogelijkhedenen beperkingen liggen voor een goede afwisseling vanbelasting en belastbaarheid?Op meer gedetailleerd niveau kunt u denken aan de volgendeaspecten die mogelijk behoren bij de uitvoering van dewerkzaamheden.Een kandidaat met een dwarslaesie heeft, voordat hijsolliciteerde, al nagedacht over het uitvoeren van dewerkzaamheden die behoren tot de functie waarnaarhij solliciteert. Hij zal daar zelf ook heel realistischin zijn. Het feit dat iemand met een dwarslaesiesolliciteert naar een bepaalde functie, geeft dus alaan dat het uitvoeren van de werkzaamheden geengroot probleem hoeft te zijn. Wellicht dat deze kennis ugeruststelt om in een sollicitatieprocedure het gesprekaan te gaan met iemand die een dwarslaesie heeft. Opdie manier kan er ook heel concreet worden gesprokenover de nodige aanpassingen.Behoort het tot de functie om:• frequent gebruik te maken van opbergruimten, zoalsdossierkasten, archieven, kantoorkasten?Zo ja, moeten er dan hoogteverschillen worden overbrugd,bijvoorbeeld hoge planken of kasten?• frequent gebruik te maken van kantoorapparaten enmachines?Zo ja, is hiervoor een aanpassing van de bediening nodig?• grote, zware of grotere hoeveelheden voorwerpen teverplaatsen?Zo ja, is het feit dat dit zittend moet problematischof is het oplosbaar?Voor wat betreft de werkindeling, gelden er de volgendeaandachtspunten:• Is het werk volgens u met planning, werkindeling enflexibele werktijden te organiseren?• Laat de functie het toe een aangepaste tijdindeling temaken, waarbij na enkele uren werken van houdingwordt veranderd?• Is het denkbaar om deels thuis te werken?• Is het denkbaar dat de werkdag wordt onderbroken dooreen rust- of verzorgingsmoment, bijvoorbeeld een halfuurtje op de zij kunnen liggen (ter voorkoming vandecubitus) ná de lunchpauze?• Kunnen door de aanpassingen mogelijk problemenontstaan naar collega’s of andere werknemers?Ten aanzien van het gebruik van handen en armen is hetvan belang om een beeld te hebben van de gevolgen die dedwarslaesie heeft voor het gebruik van handen en armen. Wegeven u enkele aandachtspunten:• Heeft de kandidaat moeite met het bedienen van pc,apparaten, machines of communicatieapparatuur?• Heeft hij hulpmiddelen of aanpassingen nodig voor debereikbaarheid en/of bediening van dit soort apparaten?Voor een complete checklist: www.werkenmeteenbeperking.nlU zult zich in een eerste tref fen met een persoon meteen dwarslaesie wellicht wat minder gemakkelijkvoelen. Het is algemeen bekend dat mensen eeneerste keer niet goed weten wat te zeggen en wat tedoen,wat te ondersteunen en wat niet.Het meest simpele is gewoon over datgene tepraten waar het over gaat. U merkt dan dat deongemakkelijkheid verdwijnt omdat er gewoon eengesprek wordt gevoerd, zoals u dat met iedereenvoert. Mocht de persoon met een dwarslaesie ietswillen dat hij zelf niet kan, dan zal hij dat ook zelfaangeven. U hoef t zich in die zin niet af te vragenof u bijvoorbeeld het kopje moet aangeven of desuikerpot moet doorgeven.Klassiek is het voorbeeld:twee mensen krijgen een identieke dwarslaesie metieder exact dezelfde verschijnselen. Beide krijgendezelfde soort rolstoel. De een is bouwvakker enkan niet meer terug naar zijn werk, de ander isboekhouder en kan ‘zo’ weer aan de slag. Dezelfdedwarslaesie, dezelfde beperkingen, maar een grootverschil in het ervaren van de handicap.De werkomgevingWanneer er een dwarslaesie met een gehele of gedeeltelijkerolstoelgebondenheid bestaat is het evident dat dit gevolgen heeftvoor de werkomgeving van deze kandidaat.Om een beeld te krijgen van de gevolgen van de dwarslaesie voorde omgeving kunt u wellicht gebruik maken van de volgendevragen:• Zijn er aanpassingen nodig om een werkplek geschiktte maken, zoals een aangepast bureau of een specialebureaustoel?• Zijn er aanpassingen nodig vanwege mogelijke last vanwarmte of koude of wisselingen daarin?• Is er een werkplek te organiseren op de begane grond of eenwerkplek die bereikbaar is via een lift?• Zijn er bouwkundige aanpassingen nodig voor detoegankelijkheid van het gebouw?• Moet de kandidaat voor de functie regelmatig reizen, en zo ja,zijn hiervoor speciale voorzieningen nodig?• Zijn er voorzieningen nodig om gebruik te maken vanbedrijfsrestaurant of kantine?• Kan de kandidaat het gebouw zelfstandig, zonder hulp dooranderen binnenkomen?• Zijn de vluchtwegen te gebruiken door deze kandidaat?• Heeft de kandidaat zelf reeds een idee van de bouwkundigevoorzieningen en aanpassingen die nodig zijn om te kunnenwerken?12 13

AandachtspuntenTips Aan de slag !Aandachtspunten op het persoonlijk vlakInformatieEnkele tipsDankAandachtspunten op het persoonlijk vlak hebben voornamelijkbetrekking op de voorzieningen die nodig zijn om de kandidaatgewoon te laten functioneren op de werkplek.De volgende vragen kunt u wellicht stellen om een eerste beeld tekrijgen van de persoonlijke verzorging van de kandidaat:• Zijn er voorzieningen zijn nodig om van het toilet gebruikte kunnen maken?• Is een rustkamer wenselijk of bestaat hiervoor tevens een(medische) noodzaak?• Heeft de kandidaat persoonlijke hulp nodig bij zorgtakenof ADL-taken en zo ja, heeft de kandidaat zelf een ideehoe dit te organiseren?Aan de slag!We hopen dat we met dit boekje een bijdrage hebben kunnenleveren aan goed werkgeverschap in relatie tot werknemers dieeen dwarslaesie hebben. We hebben geprobeerd zo concreet en tothe point mogelijk te zijn.We zijn hierbij van de vooronderstelling uitgegaan dat hetverschaffen van duidelijke en transparante informatie helptbij het verkleinen van de barrière tussen de werkgever enrolstoelgebonden werknemers. Aarzelt u niet om specialistischadvies in te winnen als u tegen onduidelijkheden of problemenaanloopt. Voor het overige hopen we dat u zich bij het invullenvan toekomstige vacatures niet laat afschrikken door jongesollicitanten met een beperking, maar dat u hen de gelegenheidzult bieden om hun talenten en mogelijkheden te tonen!Heeft u nog vragen?Via e-mail kunt u contact met ons opnemen; info@kcco.nl.BPV&WHet Breed Platform Verzekerden & Werk verstrekt informatieover werk in relatie tot sociale zekerheid.Contact met het BPV&W kan via de telefoon: 020 - 4 800 300.Het nummer is bereikbaar van maandag tot vrijdag tussen 12uur ’s middags en acht uur ’s avonds.Via de e-mail kan ook: helpdesk@bpv.nlWettekstenConcrete wetteksten kunt u downloaden via de internetsitewww.overheid.nl. De wetteksten op deze site zijn bijgewerkt.Indien u geen complete wettekst wenst, maar wat meer algemeneinformatie over een wet kunt u contact opnemen met Postbus 51.Contact via: www.postbus51.nlTelefoonnummer: 0800-8051. Dit telefoonnummer is bereikbaarop werkdagen van 9.00 tot 21.00 uur.Voor de werknemer is er het boekjeJij zoekt werken je hebt een dwarslaesieZo pak je dat aan!BWN_dwarslaesie-1.indd 1 25-05-2006 18:14:25• Een rolstoel is het verlengde van het lichaam van dewerknemer. Hang of leun daarom nooit op of over derolstoel• Duw een rolstoel alleen wanneer de werknemer hieromvraagt of aangeeft hulp nodig te hebben. Vraag altijd naarde wijze waarop het best hulp geboden kan worden• Spreek de werknemer in de rolstoel direct aan wanneer uiets wil vragen of zeggen• Spreek niet over het hoofd van de werknemer een begeleiderof duwer aan, alsof de werknemer niet bestaat• Als een gesprek langer dan een paar minuutjes duurt,overweeg dan te knielen of te zitten, zodat u op ooghoogtekunt spreken• Misbruik nooit uw lengte om overwicht te creëren. Klopnooit iemand - wellicht goed bedoeld - op het hoofd• Stel gerust vragen over bijvoorbeeld de rolstoel of overhulpmiddelen. Het helpt vaak bij een open communicatieen draagt bij tot een positieve attitude• Iedereen verspreekt zich wel eens. Zinnen als: “Hebbenjullie flink gewandeld?” behoren tot het normaletaalgebruik en de werknemer in een rolstoel stoort zichhier helemaal niet aan. Beter communiceren met dergelijkefoutjes dan niet communiceren• Ga er niet van uit dat rolstoelgebruik op zichzelfeen tragedie is. De werknemer in een rolstoel is nietzielig. Rolstoelgebruik is een uiting van mobiliteit enonafhankelijkheidVoor de totstandkoming van deze boekjes isals eerste gebruik gemaakt van de aanwezigekennis en ervaring binnen Vilans. Vervolgenszijn de conceptversies van de boekjes voorgelegdaan diverse groepen in het veld. Als eerstenoemen we de jonge mensen met een specifiekebeperking die aan het werk zijn. Zij hebben opallerlei wijzen hun ervaringen en hun kennisaan ons overgebracht. Daarnaast is er een grootaantal professionals uit de reïntegratiewereld,die vanuit hun perspectief input hebbengeleverd voor de boekjes. Tenslotte is bij detotstandkoming gebruik gemaakt van dekennis en ervaring van een klankbordgroep,bestaande uit leden van diverse organisaties enwerkend met jonge mensen met een specifiekebeperking.Aan al deze mensen onze dank voor al huninspanningen!We noemen alle inhoudelijke bijdragen aan deboekjes, terwijl het geheel van deze serie zonderde financiële bijdrage van een tweetal partijennooit had kunnen plaatsvinden.Bedankt:RevalidatiefondsStichting Chronisch Zieke Kinderen &JongerenZonder deze partijen waren de boekjes er nietgeweest!Namens de auteurs,Brigitte van LieropProjectleider1415

CrossOver