anderlecht / sint-jans-molenbeek / koekelberg sint-agatha-berchem

p. 72ANDERLECHT I B r u s / s SINT-JANS-MOLENBEEK e l/ KOEKELBERGSINT-AGATHA-BERCHEMNationale Basiliek van het Heilig Hart 81

ANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM I p. 7373. Kaart B 10Lourdesgrot73Bloeistraat 35 – Anderlechtf 46 (Neerpede)In tegenstelling tot de vrij natuurgetrouwegrot van Jette vormt de Lourdesgrotvan Anderlecht een kleinereen naïevere, om niet te zeggen onbeholpenversie van het beroemde Fransebedevaartsoord. De bakstenen structuur,bedekt met een dikke laag cementin nabootsing van de grot van Massabielle,kent nog altijd een zeker succesbij de gelovigen, zoals blijkt uit devele brandende kaarsen. Vermoedelijkis deze bijzondere gebedsplaatsgebouwd tijdens de Eerste Wereldoorlog,toen de wijk ook voorzien werdvan een kerk (Sint-Gerardus Magellagebouwd in 1914) en een school, dezelaatste eveneens gelegen in deBloeistraat.74. Kaart D 9 lAcademie voor BeeldendeKunsten Anderlecht –voormalige woningVandenpeereboomDapperheidsplein 17 – AnderlechtA enkel za van 10u tot 18ud lijn 5 (Sint-Guido)e 81 (Sint-Guido)f 46-49 (Sint-Guido)Via een voorgebouw met portiek inneo-LodewijkXVstijl komt men op debinnenkoer van een woning neo-Vlaamse-renaissancestijl. De opdrachtgevervan dit historiserende geheelwas Jules Vandenpeereboom, ministervan Spoorwegen, Posterijen en Telegrafie.Architect François Malfait ontwierpde plannen in 1890 en hetgebouw werd opgetrokken op een metdat doel aangekocht terrein tegenoverde collegiale Sint-Pieter en Sint-Guido.De kleine kanunnikenwoning uit de16de eeuw die hier stond, werd methodischafgebroken maar de renaissancestijlervan werd door de nieuwbouwnauwgezet gerespecteerd. Dewoning gaf onderdak aan de omvangrijkeverzameling meubels en kunstwerkenvan de minister die ze bij zijndood in 1917 aan de Belgische Staatnaliet. Uit deze periode is een rijkeinterieurdecoratie bewaard met diversegotische schouwen in natuursteen engesculpteerde consoles van hoge kwaliteitdie her en der werden gerecupereerd.Sinds 1979 wordt de woningVandenpeereboom gebruikt door deAcademie voor Beeldende KunstenAnderlecht die ook de aanpalendevroegere drukkerij heeft ingenomen.(B 28/02/2002)Bezoek aan de ateliers steenkappenen keramiek met demonstraties.74

p. 74 IANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM75. Kaart D 9 lCollegiale Sint-Pieteren Sint-GuidoDapperheidsplein – AnderlechtA za van 14u tot 16uzo van 12u tot 16ud lijn 5 (Sint-Guido)e 81 (Sint-Guido)f 46-49 (Sint-Guido)De collegiale Sint-Pieter en Sint-Guido,opgetrokken in steen van Avesnes enDilbeek vanaf de tweede helft van de14de eeuw, is een van de mooiste kerkenin Brabantse gotiek van het BrusselsGewest. Dit is ongetwijfeld tedanken aan de inbreng van tweebefaamde architecten uit die tijd : JanVan Ruysbroeck, auteur van de torenvan het Brusselse stadhuis, voor hetkoor, en Matthijs Keldermans voor detoren die onvoltooid bleef. Pas in 1898werd de toren bekroond met een spitsnaar het ontwerp van architect Jules-Jacques van Ysendyck. Het huidigegotische bouwwerk vervangt eenromaanse kerk waarvan nog enkeleresten overblijven en een crypte dievan het einde van de 11de eeuwdateert en onder het koor ligt. Het interieurvan de collegiale is opmerkelijkhomogeen. Zuilen met koolbladkapitelenleiden naar het koor dat relatiefdiep is omdat het de koerstoelen vande kanunniken bevatte. De kerk is rijkaan kunstwerken, waaronder een reeksuitzonderlijke muurschilderingen,meerdere grafmonumenten en driekostbare gotische beelden in steen vanAvesnes die ooit het portaal sierden.(B 25/10/1938)Activiteit “De stenen van de collegialeSint-Pieter-en-Sint-Guido”(zie kadertekst hiernaast).h ActiviteitDe stenen van de collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guido75De bouw van de collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guido strekt zich uit overmeerdere eeuwen. Sommige delen zijn romaans, andere gotisch of neogotisch.Elke van deze periodes kenmerkt zich door een andere bewerkingswijzevan de steen. Dankzij een subtiele analyse van de stenen en de daaropnagelaten sporen door de werktuigen die de steenhouwers gebruikten, ismen erin geslaagd de verschillende bouwfases van de kerk van elkaar teonderscheiden. Deze uitzonderlijke rondleiding laat u dit opmerkelijke gebouwontdekken (en begrijpen) vanuit een ongebruikelijke invalshoek : de studievan het metselwerk en de verschillende soorten steenbewerking. U krijgt ookde gelegenheid enkele merkwaardige stenen elementen te ontdekken zoalshet “graf van Sint-Guido”, de vier geheimzinnige zuilen in ijzerzandsteen ende traptreden met de merktekens van de meester-steenhouwers.A zondag om 14uC plaats : collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guido, Dapperheidspleinin Anderlecht – kaart D 9d lijn 5 (Sint-Guido)e 81 (Sint-Guido)f 46-49 (Sint-Guido)I reserveren verplicht op nummer 02/522.22.14 (dinsdag tot vrijdag van10u tot 12u) of per e-mail (toerisme@anderlecht.irisnet.be). Maximum25 personen per bezoek.Op initiatief van het Schepenambt van Cultuur en van Monumenten enLandschappen van Anderlecht, met de medewerking van FransDoperé en de kerkfabriek van de collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guido.

ANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM I p. 7576. Kaart D 6Kerkhof van Sint-Jans-MolenbeekGentse Steenweg 76Sint-Jans-MolenbeekA za en zo van 8u tot 17ue 82 (Kerkhof van Molenbeek)f 49 (Kerkhof van Molenbeek)Na de beslissing van het gemeentebestuurom het parochiekerkhof rond deSint-Jan-de-Doperkerk te sluiten,moest er een nieuwe begraafplaatsvoor de inwoners van Sint-Jans-Molenbeek worden aangelegd. Dezewerd op 16 augustus 1864 in gebruikgenomen. De aartsbisschop, die tegendeze verhuizing gekant was, verboodde pastoor het nieuwe kerkhof in tewijden zodat de eerste overledenen inongewijde grond werden begraven !Bakstenen paviljoenen en stenen pijlersbekroond met urnen met draperingflankeren de ingang. In het perspectiefbemerkt men de grafgalerijen waarvanhet U-vormige grondplan gedomineerdwordt door het silhouet van een veelhoekigstiltepaviljoen in classicistischestijl. Het monument voor de binnenschippersherinnert aan het nabijgele-gen kanaal terwijl het monument vande steenhouwers Paternotte-De Neufbourg,bekroond met urne met drapering,eer bewijst aan een beroep datrechtstreeks verband houdt met dewereld van de overledenen. Al wandelendtussen de graven komt men langsde hardstenen grafzuil van SanderPierron, auteur van de Histoire illustréede la Forêt de Soignes, het zandstenenmonument in art-nouveaustijl van componistJan Frantz De Mol, een klaagvrouwvan beeldhouwer Georges Vandevoordeop een trapeziumvormig76voetstuk in travertijn dat het graf vande echtgenoten Verrept-Dekeyzer markeert,de door Victor Horta ontworpengrafzuil voor Anatole des Cressonnièresof nog de neoclassicistische sarcofaagvan de familie Laeremans.(B 22/03/2007)Rondleidingen op zaterdag enzondag om 11u en 14u (vertrekvoor het kasteel Karreveld, J. de laHoeselaan 2 in Sint-Jans-Molenbeek).Met de medewerking van deHeemkundige Kring Molenbecca.h TentoonstellingSprekende stenenDeze tentoonstelling neemt u mee op een imaginaire reisnaar de Hallepoort en de Collegiale Sint-Pieter-en-Sint-Guidokerk met steen als gemeenschappelijk thema. Tweesites, twee functies, twee bouwwerken waarvan de steende geschiedenis vertelt. Aansluitend op het bezoek zijn eractiviteiten om de steen te ontdekken in al zijn vormen !A zaterdag en zondag van 13u tot 18u (animatie voorgezinnen op zondag om 14u30, enkel in het Frans).C plaats : Infor-Femmes, Clemenceaulaan 23in Anderlecht – kaart F 8d lijnen 2-6 (Clemenceau)e 81 (Raad)f 46 (Clemenceau)Tentoonstelling open van 18 september tot 19 oktober2010, maandag tot vrijdag van 9u tot 16u.Met de medewerking van Infor-Femmes.h TentoonstellingMijnheer Steen verteltover Sint-Jans-MolenbeekBekende architecten hebben het stedelijke landschap vanons gewest geboetseerd en inspiratie geput uit de verschillendeBelgische en buitenlandse stromingen van de 19deen 20ste eeuw. Sommigen van hen waren werkzaam inSint-Jans-Molenbeek. De tentoonstelling is zeer gevarieerden toont gebouwen uit verschillende stijlperiodes – art nouveau,art deco, modernisme – en ook tuinwijken.A zaterdag en zondag van 10u tot 17uC plaats : Kasteel Karreveld, J. de la Hoeselaan 32in Sint-Jans-Molenbeek – kaart D 6d lijn 6 (Ossegem)e 82 (Karreveld)f 20-49 (Bastogne)Met de medewerking van de Lokale HeemkundigeKring Molenbecca.

p. 76 IANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM7777. Kaart F 7Gemeentehuis van Sint-Jans-MolenbeekGraaf van Vlaanderenstraat 20Sint-Jans-MolenbeekA za en zo van 10u tot 15ud lijnen 1-5 (Graaf van Vlaanderen)e 51 (Vlaamsepoort)f 89 (Paal)Voor de bouw van een nieuw gemeentehuisdeed het gemeentebestuur vanSint-Jans-Molenbeek een beroep oparchitect Jean-Baptiste Janssens,directeur van de dienst Werken van degemeente. De bouwwerken gingen vanstart in 1887 en twee jaar later kondende gemeentediensten eindelijk verhuizenuit de bouwvallige lokalen waar zesinds 1861 gevestigd waren. Hetnieuwe gemeentehuis, opgetrokken ineclectische stijl, heeft een gevelbekledingvan Gobertangesteen met enkelegesculpteerde hardstenen versierin-gen. De ingang bevindt zich in de hoektorendie een kolossale zuilenportiekheeft en bekleed is met een koepel vangrijsgroen geoxideerd koper. De voorhet publiek toegankelijke diensten liggenop de benedenverdieping terwijlde gemeenteraadzaal en de kabinettenvan de burgemeester en de schepenop de verdieping liggen die toegankelijkis via een monumentaal trappenhuismet echt en imitatiemarmer. Degeschilderde taferelen op het rondeplafond in het kabinet van de burgemeesterzijn van de Brusselse kunstenaresAmédée Lynen die ookdiverse versieringen realiseerde in deraadzaal. (B 13/04/1995)Rondleidingen met toegang tot deschepenzaal, het kabinet van deburgemeester en het kabinet vande gemeentesecretaris, zaterdagen zondag om 10u en 14u. Insamenwerking met de dienstFranse Cultuur van de gemeenteSint-Jans-Molenbeek.78. Kaart F 7 LAcadémie de Dessinet des Arts visuels vanSint-Jans-MolenbeekMommaertsstraat 2ASint-Jans-MolenbeekA za en zo van 10u tot 16ud lijnen 2-6 (Ribaucourt)e 51 (Ribaucourt)f 89 (Ribaucourt)De (Franstalige) tekenacademie van Sint-Jans-Molenbeek ligt achter een eclectischegevel van hardsteen, witsteen enbaksteen. Architect Joachim Benoît realiseerdemet dit ontwerp een opmerkelijkeruimte-indeling. Dit was geengemakkelijke opdracht want de talrijkeklaslokalen moesten worden ingepastop een ruimte die bijzonder beperkt was.Benoît, een leerling van Poelaert, werkteeen plan uit in de vorm van een omgekeerdeT waardoor alle klassen uitkwamenop de grote overdekte speelplaats.Een monumentale trap in wit marmerverbindt het voorportaal met de galerijop de verdieping. De oprichting van detekenacademie in 1865 beantwoorddeaan de behoefte van de bedrijven om terplaatse te kunnen beschikken overgeschoolde ambachtslui. Zoals menweet kende de gemeente Molenbeek indie periode immers een snelle industriëleontwikkeling. De werkzaamheden werdenbekrachtigd door het decreet van27 augustus 1878. Het nieuwe gebouw78met fronton waarin het gemeentewapenprijkt werd in 1880 geopend. Vandaagvolgen er bijna 500 leerlingen les in deverschillende ateliers. (B 18/07/1996)Rondleidingen zaterdag en zondagom 10u30, 12u30 en 14u30.Demonstraties steenhouwen enrestauratie van beeldhouwwerk.Informatiefolder verkrijgbaar.

ANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM I p. 777979. Kaart F 6 lSint-RemigiuskerkJubelfeestlaan 41Sint-Jans-MolenbeekA za en zo van 10u tot 18ud lijnen 2-6 (Ribaucourt)e 51 (Jubelfeest)De eerste steen van de Sint-Remigiuskerkwerd gelegd op 20 mei 1907.Het betreft een imposant gebouw inneogotische stijl met een zeer slankelaterale klokkentoren. De gevel metuitstekend portaal heeft een zeer grootspitsboogvenster en wordt geflankeerddoor twee torentjes met blinde bogendie herhaald worden in de torentjes inhet bovenste gedeelte van de klokkentoren.Het ontwerp van architectVeraart werd minutieus uitgevoerd, ookwat de materialen betreft. Zo werd eronder meer blauwe leisteen van Chimaygebruikt voor de daken en keramiektegelsvan Jurbise voor de vloe-ren. De gevel in breukstenen vanzandsteen verbergt een interieur datopvalt door zijn majestueuze weidsheiden verlicht wordt door een mooigeheel van glasramen uitgevoerd doorde gebroeders Timmermans in de jaren1950. De Sint-Remigiuskerk is ongetwijfeldeen van de mooiste neogotischekerken van Brussel.Uitleg over het gebouw, zijn bouwen de gebruikte materialen opzaterdag om 10u, 11u, 12u, 13u,14u, 15u, 16u en 17u en op zondagom 15u, 16u en 17u.80. Kaart E 6 LAthénée royalde KoekelbergSint-Agatha-Berchemlaan 34KoekelbergA enkel za van 10u tot 18 ue 19 (Bossaert/Basiliek)f 49 (Bossaert/Basiliek)Het Athénée royal de Koekelberg isongetwijfeld het meest representatievevoorbeeld van een middelbare schoolgebouwd tijdens het interbellum. Hetgemeentebestuur deed opnieuw eenberoep op de ervaring van architectHenri Jacobs die een groot gebouw inart-decostijl ontwierp op de hoek vande Omer Lepreuxlaan en de Sint-Agatha-Berchemlaan.Baksteen is hethoofdmateriaal, in combinatie metnatuursteen voor de vensteromlijstingenhet ingangsportaal, de plinten ende kroonlijst die mooi benadrukt wordtdoor een gebeeldhouwd fries. Ondanksde resolute keuze voor het modernismevolgens strikt geometrische lijnenlaste Jacobs ook verwijzingen naarvroegere bouwstijlen in door een eigentijdseversie van een Romeinse tempelmet op de benedenverdieping een portiekondersteund door robuuste zuilendie de hoofdingang markeren. De indelingvan de ruimtes binnenin is overzichtelijken helder. De bekleding vande muren getuigt van veel aandachtvoor de decoratie. De architect heeftgeopteerd voor een opvallend gebruikvan geverniste wandtegels in afwisselendekleuren, bijvoorbeeld terhoogte van de traptreden. Dezelfdekleurvariatie treffen we ook aan in devloeren en plinten. Natuursteen enmetaal met bestudeerde lijnen vervolledigenhet decoratieve programma.Rondleidingen om 10u30, 11u30,12u30, 14u30, 15u30, 16u30 en17u30. Met de medewerking vanKorei.80

p. 78 IANDERLECHT / SINT-JANS-MOLENBEEK / KOEKELBERG / SINT-AGATHA-BERCHEM81. Kaart E 6 MNationale Basiliekvan het Heilig HartBasiliekvoorplein 1 – KoekelbergA za van 10u tot 18uzo van 13u tot 18ue 19 (Bossaert/Basiliek)f 49-19 (Bossaert/Basiliek),87 (Riethuizen)Het initiatief om op het plateau vanKoekelberg een nationale basiliek tebouwen is afkomstig van Leopold II.De koning had een monument voorogen dat in grootsheid de Sacré-Cœurin Parijs zou overtreffen. De BelgischeStaat weigerde echter de nodige fondsenvrij te maken. Leopold II gingdaarop aankloppen bij de Kerk maarhet duurde tot in 1905 alvorens deeerste steen werd gelegd ter gelegenheidvan de 75ste verjaardag van België.De bouw werd na enkele jarenonderbroken door de Eerste Wereldoorlogen pas in 1930 hervat onderleiding van de Gentse architect AlbertVan huffel volgens een nieuw plan. Zijnleerling en opvolger Paul Rome zettehet werk voort en uiteindelijk werd debasiliek, hoewel nog niet helemaalvoltooid, ingewijd in 1951. De Basiliekvan Koekelberg, opgetrokken in bak-81steen en witsteen, is een toonbeeldvan religieuze art-decostijl en kenmerktzich door binnenvolumes van ongewoneafmetingen. De decoratie van hetinterieur ligt volledig in dezelfde lijn vangrootsheid. De vloer bestaat uit natuursteenen marmer, terwijl de murenopgetrokken zijn in Hollandse baksteen,Bourgognesteen en holle blokkenterracotta, in een mal vervaardigd,geëmailleerd en gebakken in de oven.De felgele terracottablokken, vervaardigddoor de Engelse firma Fireclay,dient als bekisting voor de structurenvan gewapend beton. Een gebeeldhouwdegroep van Harry Elström inonyx en sarrancolinmarmer uit de Pyreneeënhangt boven het hoofdaltaar.Rondleidingen zaterdag om 10u,11u, 14u, 15u en 16u en zondag om13u, 14u en 16u.Tentoonstelling over de verschillendesoorten steen en materialendie voor de kerk gebruikt zijn.Lezing door architect Jos Vandenbreedenover de architectuur vande basiliek en de verschillendestenen elementen, zondag om 15u.Toegang tot het panoramisch terrastegen betaling (2,50 e).G WandelingKeramiek, faience,mozaïek,… hoe steendecoratief wordt inSint-Agatha-BerchemOp vele Brusselse gevels, zowatoveral in het gewest, kunnen wepanelen in keramiektegels of mozaïekaantreffen. Tijdens deze wandelingin Sint-Agatha-Berchem ontdekkenwe een aantal mooievoorbeelden met grote decoratievewaarde.A zaterdag om 10u en 14u(duur : 1u30)C vertrek :voor de Villa Marie-Mirande,Selliers de Moranvillelaan 11in Sint-Agatha-Bercheme 19 (Vereman)f 20-84 (Broek)I reserveren verplicht op nr.0496/38.85.94 (maandag totvrijdag van 10u tot 15u). Maximum15 personen per vertrek.Enkel in het Frans.Met de medewerking van Itinérairesop de paden van deGeschiedenis.