NORA in breder perspectief: Consequenties van service-oriëntatie
NORA in breder perspectief: Consequenties van service-oriëntatie
NORA in breder perspectief: Consequenties van service-oriëntatie
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>NORA</strong> <strong>in</strong> <strong>breder</strong> <strong>perspectief</strong>:<br />
<strong>Consequenties</strong> <strong>van</strong> <strong>service</strong>-<strong>oriëntatie</strong><br />
17 april 2007<br />
Marc Lankhorst<br />
Expertisegroepleider Service Architectures<br />
Telematica Instituut<br />
marc.lankhorst@tel<strong>in</strong>.nl
Agenda<br />
• Inleid<strong>in</strong>g<br />
• Architectuur: pr<strong>in</strong>cipes en structuren<br />
• Impact <strong>van</strong> <strong>service</strong>-<strong>oriëntatie</strong><br />
– op de techniek<br />
– op de organisatie<br />
– op de samenwerk<strong>in</strong>g<br />
• Van pr<strong>in</strong>cipes naar implementatie<br />
• Delen <strong>van</strong> praktijkervar<strong>in</strong>gen
Telematica Instituut<br />
• Onafhankelijk onderzoeks<strong>in</strong>stituut opgericht door<br />
overheid, bedrijven en kennis<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen<br />
• dat praktijkgerichte, <strong>in</strong>novatieve toepass<strong>in</strong>gen<br />
ontwikkelt<br />
• door de brug te slaan tussen onderzoek bij<br />
kennis<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en praktijkproblemen bij bedrijven<br />
en overheid<br />
• Technologisch Top<strong>in</strong>stituut dat mede door M<strong>in</strong>isterie<br />
<strong>van</strong> EZ gef<strong>in</strong>ancierd wordt om <strong>in</strong>novaties <strong>in</strong><br />
Nederland te stimuleren
Partners Telematica Instituut
Architectuur<br />
Architectuur = organisatie <strong>van</strong> een<br />
systeem <strong>in</strong> termen <strong>van</strong><br />
• componenten,<br />
• extern zichtbare eigenschappen<br />
• en relaties <strong>van</strong> die componenten,<br />
• en onderliggende pr<strong>in</strong>cipes<br />
“Structuur met een visie”<br />
(IEEE Std 1471-2000)
<strong>NORA</strong>: pr<strong>in</strong>cipes voor de e-overheid<br />
• De <strong>NORA</strong> richt zich zowel op de bouwstenen als op<br />
de pr<strong>in</strong>cipes <strong>van</strong> de e-overheidsarchitectuur<br />
– Het centrale pr<strong>in</strong>cipe: <strong>service</strong>-<strong>oriëntatie</strong>
Ontwerp-paradigma’s<br />
Toenemende aandacht voor de ‘buitenkant’:<br />
• Gestructureerd programmeren<br />
• Object-georiënteerd programmeren<br />
• Component-gebaseerd ontwikkelen<br />
• Service-gebaseerd ontwikkelen<br />
• (Event-driven architectuur?)
Service-<strong>oriëntatie</strong><br />
• Service (= dienst):<br />
– Eenheid <strong>van</strong> externe functionaliteit<br />
– Aangeboden via duidelijke <strong>in</strong>terfaces<br />
– Van waarde voor de omgev<strong>in</strong>g<br />
• Web<strong>service</strong>s als meest prom<strong>in</strong>ent voorbeeld<br />
– Maar <strong>service</strong>-<strong>oriëntatie</strong> is onafhankelijk <strong>van</strong><br />
technologie!
Services op alle niveaus<br />
klant<br />
Externe<br />
bus<strong>in</strong>ess-<strong>service</strong><br />
Externe<br />
applicatie<strong>service</strong><br />
Interne<br />
bus<strong>in</strong>ess-<strong>service</strong><br />
Interne<br />
applicatie<strong>service</strong><br />
Bedrijfsprocessen<br />
Applicaties<br />
Externe<br />
<strong>in</strong>fra. <strong>service</strong> Infrastructuur<br />
Interne<br />
<strong>in</strong>fra. <strong>service</strong>
Service-georiënteerde architectuur (SOA)<br />
• Is<br />
– Een manier <strong>van</strong> denken<br />
– Een brug tussen bus<strong>in</strong>ess en IT<br />
• Is meer dan<br />
– Web<strong>service</strong>s<br />
– Asynchrone communicatie<br />
– Een software artefact<br />
• Dit heeft gevolgen die de techniek ver overstijgen!
Impact <strong>van</strong> SOA op de techniek<br />
• Samenstellen <strong>van</strong> applicaties <strong>van</strong>uit gedistribueerde<br />
<strong>service</strong>s en componenten<br />
• Impact op het ontwikkelproces<br />
– Requirementsanalyse <strong>van</strong>uit bestaande<br />
componenten en <strong>service</strong>s<br />
– Verschuiv<strong>in</strong>g naar ‘glueware’ i.p.v. functionaliteit<br />
• Integratietesten is een GROOT probleem!<br />
• Technologiekennis is schaars<br />
– Complexe wereld <strong>van</strong> producten en standaarden
Impact <strong>van</strong> SOA op de organisatie<br />
• Monolithische, verticale systemen verdwijnen<br />
– Voormalige “bus<strong>in</strong>ess owners” verliezen de<br />
controle over de IT<br />
– Verplaats<strong>in</strong>g <strong>van</strong> verantwoordelijkheden, bv. naar<br />
shared <strong>service</strong> centres<br />
• Productgerichte “schoorstenen” niet langer een<br />
logische organisatievorm<br />
– Denk aan de typische diensten <strong>van</strong> een gemeente<br />
(Burgerzaken, Sociale Zaken, Bouw- &<br />
Won<strong>in</strong>gtoezicht, etc.)<br />
– Zie de nieuwe organisatie <strong>van</strong> de Gemeente<br />
Heusden: klantgerichte teams
Impact <strong>van</strong> SOA op de samenwerk<strong>in</strong>g<br />
• Samenwerk<strong>in</strong>g tussen organisaties via <strong>service</strong>s<br />
– Grote mogelijkheden voor nieuwe comb<strong>in</strong>aties <strong>van</strong><br />
diensten � echte vraagstur<strong>in</strong>g<br />
• Bestur<strong>in</strong>g is niet eenvoudig<br />
– Wie heeft de regie over dit netwerk <strong>van</strong><br />
dienstverleners?<br />
– Wie is er verantwoordelijk als een samengestelde<br />
dienst faalt?<br />
– Hoe gaan we om met publiek-private<br />
samenwerk<strong>in</strong>g?
<strong>NORA</strong> pr<strong>in</strong>cipes<br />
• Rijp en groen<br />
• Diverse abstractieniveaus, <strong>van</strong> algemene<br />
doelstell<strong>in</strong>gen tot “harde” technische aanbevel<strong>in</strong>gen<br />
• Verschillende werk<strong>in</strong>gsgebieden:<br />
– <strong>in</strong>tern: b<strong>in</strong>nen <strong>in</strong>dividuele organisaties<br />
– extern: belangrijkst voor de samenwerk<strong>in</strong>g<br />
• Kiezen en prioriteren voor uw eigen organisatie is niet<br />
eenvoudig
Van pr<strong>in</strong>cipes naar werkelijkheid (1)<br />
• De meeste <strong>NORA</strong>-pr<strong>in</strong>cipes zijn zeer nastrevenswaardig:<br />
goede voornemens!<br />
• Maar: Stap naar realisatie is moeilijk<br />
• Prioriter<strong>in</strong>g en doorvertal<strong>in</strong>g naar concrete <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gskeuzes<br />
voor uw eigen organisatie?<br />
• Belangrijkste twee vragen:<br />
– Welke pr<strong>in</strong>cipes zijn voor uw organisatie het<br />
belangrijkst?<br />
– Welke pr<strong>in</strong>cipes zijn het belangrijkst voor het<br />
netwerk <strong>van</strong> organisaties waarmee u samenwerkt?
Van pr<strong>in</strong>cipes naar werkelijkheid (2)<br />
• Omdat het gaat om samenwerk<strong>in</strong>g is het <strong>van</strong> groot<br />
belang de prioriteiten onderl<strong>in</strong>g af te stemmen<br />
– Gevaar: verschillende keuzes <strong>in</strong> prioriteit en tempo<br />
� <strong>in</strong> het slechtste geval nog steeds geen<br />
samenwerk<strong>in</strong>g mogelijk<br />
• Maar organisaties hebben ook veel keuzevrijheid<br />
• Eerste aanzet: focus op die bouwstenen <strong>van</strong> de<br />
e-overheid die voor uw organisatie <strong>van</strong> belang zijn<br />
– Implementeer eerst die pr<strong>in</strong>cipes die hiermee<br />
samenhangen<br />
– Maar vergeet niet dat de omgev<strong>in</strong>g ook wat <strong>van</strong> u<br />
zal vragen
Maak het praktisch!<br />
• De <strong>NORA</strong> legt een basis <strong>van</strong> goede voornemens,<br />
maar het veld heeft behoefte aan meer:<br />
– Van wat naar hoe: voorbeelden, best practices,<br />
patterns, referentiemodellen, werkwijzen,<br />
methoden, technieken, tools<br />
• Organisaties kunnen hier<strong>in</strong> veel <strong>van</strong> elkaar leren<br />
– Organiseer ook deze samenwerk<strong>in</strong>g!<br />
– Wees niet bang om te experimenteren<br />
– Kijk verder vooruit dan de uitdag<strong>in</strong>gen <strong>van</strong><br />
<strong>van</strong>daag
Dank voor uw aandacht!<br />
Marc Lankhorst<br />
Expertisegroepleider Service Architectures<br />
Projectmanager B-dossier<br />
Telematica Instituut<br />
marc.lankhorst@tel<strong>in</strong>.nl<br />
053-4850456
Change language