Aleisi Nyunsu 2000 - Jaargang 02-Nr06 - adron.sr

Aleisi NyunsuAleisi NyunsuAnne van Dijk Rijstonderzoekscentrum Nickerie (ADRON)P.O.B. 6093, Nw. Nickerie, SurinameTel.: 317579 / 317580 Fax: 317614E-mail: adron@sr.netJaargang 2, nummer 6Presentatie van ADRON’sonderzoeksprogramma aan desectorOp vrijdag 8 december 2000 hield het ADRON vooreen vijftiental boeren, verwerkers en importeurs eenpresentatie van zijn onderzoeksprogramma. Debedoeling was de sector op de hoogte te stellen vanwat het ADRON van plan is te doen de komende tijd.Tevens was dit ook een geschikte gelegenheid omvan de sector te horen wat zij ook graag zag dat hetADRON deed. Het was een zeer vruchtbarebijeenkomst waarbij er vanuit de zaal waardevollesuggesties werden gedaan die het ADRON zalopnemen in haar komende activiteiten.Globaal kan het onderzoeksprogramma van hetADRON worden verdeeld in 4 grote programma’s:• Veredeling• Zaaizaadproductie• Gewasmanagement• Post-harvestVeredelingBij de veredeling wordt er gefocust op 3 typen rijst:• Rassen met dezelfde groeiduur als Eloni maar meteen hogere opbrengst• Rassen met een kortere groeiduur dan Eloni maarmet tenminste dezelfde opbrengst• Aromatische rassenUiteraard wordt tevens rekening gehouden met eenverbeterde kook- en pelkwaliteit en resistentie tegenziekten en plagen.Het ontwikkelen van nieuwe rassen neemt tenminste 8 jaren in beslag.Dit proces kan worden verdeeld in twee fasen:• Werkzaamheden op het onderzoeksstation(5½ jaar)• Het toetsen van de veelbelovende lijnen op deboerenvelden (2½ jaar)Toen het ADRON in 1993 onder zeer moeilijkeomstandigheden begon, had het slechts debeschikking over een bulkpopulatie van de SML.Deze bulkpopulatie is verder afgewerkt en er zijnenkele lijnen geselecteerd die op dit moment opgrotere schaal moeten worden geteeld en moetenworden getoetst in een commerciële rijstmolen.Als deze proeven gunstig uitvallen kan over eeneventuele uitgifte van deze lijnen worden gedacht.In 1996 waren de werkomstandigheden van dienaard dat vanaf toen op regelmatige basis kruisingenkonden worden gemaakt. Het is te verwachten datde eerste resultaten van deze inspanningen overruim 3 jaar zichtbaar zullen zijn.In dit nummer* Presentatie van ADRON’s onderzoeksprogramma aan de sector...............................................1* Ander model voor financiering ADRON.......................................................................................2* Overzicht rijstexporten van januari 2000 t/m augustus 2000 ........................................ ............3* Effectief en goedkoop onderhoud van irrigatie- en loosleidingen................................................3* Post-harvest.................................................................................................................................4* Een systeem van verhuren en huren van rijstarealen.................................................................4* Onderhoud van kavelsloten.........................................................................................................5* De Caribbean Rice Industry Development Network (CRID Net).................................................5* Chemicaliënrubiek - Monocrotophos................................................................. ..........................7* Internationale productie, handel en prijzen..................................................................................8* De CRIDNet Workshop................................................................................................................9* Vraag en antwoord......................................................................................................................11

Aleisi Nyunsu Pagina 2ZaaizaadproductieHet doel van de afdeling zaaizaadproductie is desector indirect te voorzien van goed zaaizaad.Het ADRON produceert namelijk slechts elitezaad,dat als basismateriaal dient voor de productie vanorigineelzaad en eerste nabouwzaad. Origineelzaaden eerste nabouwzaad zullen door zaaizaadboerenmoeten worden geproduceerd.GewasmanagementHet programma gewasmanagement kan wordenverdeeld in 5 subprogramma’s:* Geïntegreerde gewasbescherming (IPM)* Grondbewerking* Watermanagement* Onkruidbestrijding* BemestingGeïntegreerde gewasbeschermingDe activiteiten van dit subprogramma houden ondermeer in: diagnose van de veldsituatie, identificerenvan ziekten en plagen, een tabel van ziekten enplagen samenstellen, identificeren van natuurlijkevijanden en alternatieve prooien, toetsen vanandere middelen en het bepalen van een IPMstrategie.GrondbewerkingBij grondbewerking wordt gekeken naar: optimalecombinatie van trekkers en werktuigen, ontwikkelenvan aangepaste werktuigen, vaststellen van dejuiste egalisatiemethode, kosten/baten analysemaken van de verschillende egalisatiemethoden, hettoepassen van minimum tillage (hierdoor wordt hetaantal grondbewerkingen teruggebracht).WatermanagementHet programma watermanagement concentreertzich op: het bepalen van de optimale inzaaiperiode,een efficiënt waterbeheer, de interactie tussen bijv.ras, bemesting, IPMkalium. Uit deze resultaten wordt een effectieve enefficiënte bemestingsmethode geformuleerd.Kortom als er goed IPM-programma is, eenadequaat watermanagement, goede grondbewerkingsmethoden,een effectieve onkruidbestrijdingen een efficiënte bemestingsmethode,dan kan verwacht worden dat de winstgevendheidvan de padieproductie optimaal wordt verhoogd.Post-harvestHet doel van het onderzoek op post-harvestgebiedis het verhogen van het rendement voor deverwerkers in termen van betere pel- enslijpopbrengsten en lagere verwerkingskosten.Enkele onderzoeksprojecten zijn: de relatie tussenvochtgehalte en bewaarmethode, effect vanvoorschonen van padie, effect van dedroogtemperatuur, vochtgehalte van de gedroogdepadie en het slijpen van cargo.Na de presentatie van het onderzoeksprogrammadoor de onderzoekers van het ADRON was ergelegenheid om op het gepresenteerde in te gaan.Zaken die onder andere naar voren kwamen zijn:wordt er zaadmateriaal van buiten geïmporteerd envan waar, waarom wordt er niet gekeken naarGroveni en Ferrini, het onderzoek moet gericht zijnop zowel de productie als op de export, hoe zit hetmet het gebruik van fosfaat in de rijstvelden, wat isde plaats van Suriname in de regio in termen vankwaliteit en kwantiteit, is ADRON ook actief inCoronie en Saramacca, wat is het effect vanbemesten in het water, wat is het effect vanvoorbemesting, wat is de oorzaak van kalk in dekorrel, hoe zit het met de droge en de nattegrondbewerking.Ander model voor financieringADRONOnkruidbestrijdingBij de onkruidbestrijding kan er bij het onkruidonderscheid gemaakt worden tussen rode rijst enandere onkruiden. De belangrijkste activiteiten zijn:het identificeren en karakteriseren van debelangrijkste onkruiden, het maken van een tabelvan de meest voorkomende onkruiden, en eenstrategie ontwikkelen voor de beheersing vanonkruiden en het formuleren vanbestrijdingsadviezen.BemestingOp de eerste plaats wordt nagegaan wat de huidigemethode is die de boeren toepassen. Een inventarisvan de vruchtbaarheid van de bodems van Nickerieis reeds uitgevoerd. Uit bemestingsproeven is er aleen beeld van de reactie op stikstof, fosfaat enDe overeenkomst tussen de SNRI, de SurinaamseRijstexporteurs (vertegenwoordigd door de VRE) enhet Ministerie van LVV welke in juni 1999 werdondertekend en die de financiering van het ADRONdoor de sector regelde, heeft nooit gewerkt. De VREhad onder meer als bezwaar dat door het vrijwilligkarakter van de overeenkomst niet allerijstexporteurs verplicht waren een bijdrage televeren. Dit was dus niet eerlijk. De enigemogelijkheid om deze oneerlijkheid weg te werken,was het van overheidswege verplicht stellen van debijdrage. De regering besloot daarom perstaatsbesluit van 3 mei 2000 dat het keuringstariefvan voor export bestemde rijst werd aangepast vanSf 500,00 tot Sf 1.000,00 per 100 kg exportproducten dat 60% hiervan zal worden gebruikt ter dekkingvan de exploitatiekosten van het ADRON.

Aleisi Nyunsu Pagina 3Overzicht rijstexporten van januari 2000 t/m augustus 2000Maand Netto (ton) Douanewrde (SRG) Douanewrde (US$) US$/tonJanuari 3155 787.414.000,00 715.831,00 227,00Februari 6483 1.651.177.000,00 1.435.806,00 221,00Maart 1697 415.415.000,00 361.231,00 213,00April 5326 1.469.597.000,00 1.277.911,00 240,00Mei 1367 366.251.000,00 318.479,00 233,00Juni 5381 1.538.863.000,00 1.338.142,00 249,00Juli 6054 1.674.987.000,00 1.456.511,00 241,00Augustus 1896 524.535.000,00 447.174,00 236,00Totaal 31359 8.428.240.000,00 7.351.084,00 234,00Effectief en goedkoop onderhoudvan irrigatie- en loosleidingenHet ADRON heeft na een aantal proeven eeneffectieve en goedkope methode van onderhoud vanwaterwegen ontwikkeld. Het betreft hier hettoepassen van een onkruidbestrijdingsmiddel,waarin de actieve stof Glyfosaat is verwerkt.Bekende handelsmerken hiervan zijn: Round-up,Rodeo, Touchdown, Glyfosaat, Glyfosan. De prijs inde handel is tussen de US$ 9,00 – US$ 10,00 perliter.Dit herbicide doodt nagenoeg alle onkruid, maar heteffect is pas na ongeveer 7 dagen te zien. Per haheeft men zo ongeveer 3 -4 liter nodig, net als bij debekende Grammoxone, alleen met het verschil datbij toepassing van het Glyfosaatmiddel het effectveel langer duurt, en wel ca 3 maanden.Het actieve middel Glyfosaat is veilig voor mens enmilieu en is minder giftig dan Grammoxone.Onlangs is deze methode van chemisch onderhoudtoegepast bij het na-onderhoud van het VanWouwkanaal. Dit kanaal werd in februari 2000opgeschoond met een dragline. En indien hiernaniets zou worden gedaan, zou het kanaal nu weermet gras zijn begroeid.Het na-onderhoud werd in augustus 2000 door MCPen ADRON uitgevoerd middels bovengenoemdemethode met een concentratie van 500 cc (½ liter)per motorspuit van 13 liter.Er zal in de volgende bespuiting met een lageredosering gewerkt worden om na te gaan of het effectHet goed onderhouden Van Wouwkanaal

Aleisi Nyunsu Pagina 4minder zal zijn. De kosten zijn dan ook lager.De totale kosten van deze bespuiting, inclusief huurboot en motorrugspuit, hebben slechts US$ 440,00bedragen. Aanbevolen wordt om deze methode 3tot 4 keren per jaar uit te voeren. De kosten vandeze methode zijn slechts 15 – 20 % van de kostenvan het onderhoud met machines.Dus als deze methode consequent wordt toegepasthoeft het dure onderhoud met een graafmachine niette gebeuren. Daarnaast blijft de leiding steedsschoon, zodat het kanaal maximaal kanfunctioneren.Op landbouwbedrijven, kan deze methode ooktoegepast worden voor het onderhoud vankavelsloten en eventueel bestrijden van onkruidvoor de inzaai. Dus niet toepassen voor debestrijding van onkruid in de rijstaanplant. Zie ookhet artikel over onderhoud van kavelsloten in ditnummer.Bij de teelt van droge gewassen wordt dezemethode van onkruidbestrijding ook als degoedkoopste beschouwd. Natuurlijk moet hier ookniet op het gewas gespoten worden.Post-harvestWat is post-harvest in de rijstindustrie?Post-harvest omvat alle handelingen of activiteiten,die uitgevoerd moeten worden vanaf het lossen vande padie uit de combine bij de oogst tot het ladenvan de eindproducten in de boot of truck. Hierin dusbegrepen: transport, drogen en opslag, pellen enslijpen, verpakken en laden van de eindproducten.Waarop moet hierbij gelet worden?Al deze handelingen moeten efficiënt en effectiefplaatsvinden, opdat producten (cargo en of witterijst) van goede kwaliteit en tegen aanvaarbarekosten verkregen kunnen worden. Sleutelwoordenzijn in deze dus: goede kwaliteit en lage kosten.Natte padie moet niet al te lang onbelucht bewaardworden, anders ontstaat wankleur of vergeling in derijstkorrel, wat leidt tot achteruitgang in kwaliteit. Inde praktijk betekent dit, dat natte padie liefst binnen24 uren na de oogst gedroogd moet worden. Hoevochtiger de padie hoe eerder de padie gedroogdmoet worden.Het is van belang om de natte padie voor de verderebewerking eerst voor te schonen. Hierdoor bespaartmen energie bij drogen en pellen en ook ruimte bijopslag. In de praktijk komt meer dan 10 procentvoos en strodeeltjes in de padie voor. En zoalsgezegd is het goed om deze eerst te verwijderen.Drogen van natte padie vraagt veel energie. Het isbekend dat het drogen van 1 ton natte padie 12 –13liter brandstof vraagt, dus 1 liter per zak padie. Hetstroomverbruik kan verschillend zijn, afhankelijk vanhet type droger (kolom of bindroger), de capaciteiten de bouw. Bij pellen en slijpen is het ook sterkafhankelijk van het type en het aantal geïnstalleerdemachines, alsmede de capaciteit.In het algemeen is het goed om na te gaan inhoeverre bij de verwerking van padie toteindproducten energie bespaard kan worden.Een systeem van verhuren enhuren van rijstarealenDe laatste jaren komt het systeem van verhuren enhuren van rijstarealen veel voor. Veel kleine boeren,die niet over voldoende middelen (kapitaal enmachines) beschikken, zijn niet meer in staat omhun areaal te benutten. Zij gaan over hun gronden teverhuren aan machinehouders. Het blijkt, datSuriname niet het enige land is met ditverhuursysteem. We hebben kunnen achterhalen,dat in Amerika 10 procent van de rijstgrondenworden verpacht aan derden. Het artikel hieroververmeldt, dat deze huurders een hogere productiebehalen, dan de padieboeren op hun eigen land.In Suriname (Nickerie) kunnen we over dit systeemde volgende voordelen noemen:a. De machinehouders kunnen met hun machinesen werktuigen meer arealen bewerken, waardoorde vaste kosten omlaag gaan. In principe hoevenze alleen met brandstof en onderdelen voor degrondbewerking en of voor de oogst in te komen.b. De huurders behalen per ha een betereopbrengst, want ze willen winst maken. Andersheeft huren geen zin.c. Land, wat onbenut zou blijven, wordt nu ingezetvoor de productie. Dit verhuursysteem draagt dusbij aan de verhoging van de padieproductie.d. De eigenaren krijgen zonder risico een zekerinkomen uit de huur. In de praktijk wordt aan huur5 tot 10 zakken padie per ha betaald. De hoogteis afhankelijk van de ligging, de toestand en degrootte van het areaal, alsmede de duur van deovereenkomst.Het is ons bekend, dat een ondernemer in hetafgelopen seizoen een areaal van 600 ha heeftgehuurd van een andere en heel goede resultatenheeft gehad.Samengevat heeft dit systeem van huren enverhuren van grond voor de rijstteelt voordelen voorde eigenaar, de huurder en het land.

Aleisi Nyunsu Pagina 5Onderhoud van kavelslotenKavelsloten, evenals andere waterwegen, vormeneen belangrijk onderdeel van de natte infrastructuurin een rijstbedrijf.Waarom zijn deze belangrijk?Het is bekend, dat een goede waterhuishouding ineen rijstkavel een grote invloed kan hebben op deresultaten van verschillende bewerkingen en oftoedieningen van landbouwmiddelen. Voor de drogegrondbewerking is het nodig dat de grond eentijdlang droog moet blijven, aanwezige water moetsnel afgevoerd kunnen worden. Anderzijds is waternodig voor de natte grondbewerkingen. Bij detoediening van ureum en bij de onkruidbestrijding ishet ook van belang dat het veld drooggelegd kanworden. Wanneer deze beheersing van het waterniet voldoende uitgevoerd kan worden, is er grotekans op verliezen van opbrengst en of kwaliteit.Hierbij speelt een goed onderhouden kavelsloot eenbelangrijke rol. U begrijpt dat een slechtonderhouden of dichtbegroeide sloot geen goedewaterbeheersing mogelijk kan maken.de resultaten pas na 7 – 10 dagen te zien zijn. Dusniet als bij Grammaxone reeds na 2 dagen. Degenoemde middelen doden nagenoeg alle jongebegroeiing, ook rijstplantjes. Dus niet op rijstplantjesspuiten.Wat zijn de kosten?Voor een kavelsloot en dam met een breedte enlengte als bovengenoemd bedragen de kosten alsvolgt:Spuitmiddel ongeveer 1 liter : USD 8,00Huur spuit, inclusief bediener : USD 2,00Alles bij elkaar ongeveer USD 10,00 per keer vooreen dam en sloot van 500 m lang en 5 m breed. Hetophalen van een sterk begroeide kavelsloot vandeze lengte met een graafmachine kost in de ordevan USD 110,00 per keer.SamenvattingAls een sterk met gras begroeide kavelslooteenmaal met een graafmachine is opgeschoond,kunnen de sloot en dam schoon gehouden wordendoor voor en na het zaaien met één van degenoemde middelen te bespuiten.Hoe kunnen we kavelsloten goed en vooralgoedkoop onderhouden?Sloten, die dicht begroeid zijn, worden met eengraafmachine opgeschoond. Op kleine bedrijvenwordt weleens het ophalen met mankrachtuitgevoerd. Het gaat hierbij om kleine sloten van noggeen 75 cm breed. Het huren van een machinehiervoor zou te duur zijn. Als de kavelsloot eenmaalis opgeschoond en uitgediept, kan het verdereonderhoud uitgevoerd worden door de begroeiingmet een speciaal onkruidbestrijdingsmiddel dood tespuiten. Bekende merken in de handel zijn: Roundup,Glyphosan, Glyphosate, Touchdown en Rodeo.De concentratie van het actieve middel is 360 gramof 480 gram per liter. De hoge concentratie is watduurder, maar men kan met iets minder van hetmiddel per tank gebruiken. Volg de instructies op delabel.In het algemeen wordt toegepast 150 – 250 cc per20 liter inhoud bij een handrugspuit en 400 - 500 ccper 13 liter inhoud bij een motorrugspuit. Deconcentratie is sterk afhankelijk van de begroeiing.Per ha is dan nodig 3 – 4 liter. Voor een kavelslooten dam van 5 meter breed en 500 m lang is dannodig 0,75 – 1,0 liter.Wanneer moet men spuitenDe begroeiing mag niet al te hoog (max. 50 cm) zijn.Het is beter om voor de inzaai de bestrijding te doen.Gedurende de groei van het gewas zijn dan dedammen en sloten schoon. Indien nodig ook na deoogst, opdat de begroeiing voor de volgende inzaainiet te hoog wordt. In elk geval is het effect van dezebespuiting ongeveer 3 maanden. Wel is het zo datDe Caribbean Rice IndustryDevelopment Network (CRID Net)De Caribbean Rice Industry Development Network(CRID Net) werd in februari 1995 opgericht. HetCRID Net is een project van de Caribbean RiceAssociation (CRA) en heeft tot doel zijn klanten opeen duurzame wijze bij te staan in de uitdagingenvan de rijstindustrie.Voor wie werkt CRID Net?• Kleine boeren zoals de 2.500 boeren van Belizemet arealen van circa 0,5 ha, de 75.000 boerenin Haïti die grondjes hebben van een kwart tot eenhalf ha enz.• De commerciële boeren in Guyana, Suriname,Belize, de Dominicaanse Republiek en in minderemate Cuba en Trinidad• Rijstverwerkers• Onderzoekers en voorlichtersWat is het beleid van CRID Net?Het CRID Net heeft de volgende beleidsdoelen:• Het bijeenbrengen van de inspanningen vanregionale en internationale organisaties zoals IRRI,CIAT, CARDI, IICA, WARDA en ICRISAT, met dievan de nationale programma’s, van onder andereSNRI in Suriname, GRDB in Guyana, CARONIin Trinidad, IIA in Cuba etc., bij het ontwikkelen entoepassen van technologie.• Het vergaren en doorgeven van informatie isbelangrijk om te voorkomen dat energie wordt

Aleisi Nyunsu Pagina 6verspild aan het heruitvinden van methoden ennutteloos herhalen van onderzoekingen die reedselders zijn uitgevoerd. CRID Net is daarom bezigeen databank op te zetten waardoor de verzameldeinformatie voor de klanten beschikbaar zal zijn.• Het netwerk zodanig versterken in de lidlandenzodat op een eenvoudige wijze de nieuwstetechnologie beschikbaar is. Verder het bevorderenvan het gebruik van de moderne telecommunicatiein bijvoorbeeld de aankoop van inputs, machinesen het afzetten van de geproduceerde rijst. Het isde bedoeling dat er een ‘on-line’ vraag- enantwoordsysteem wordt opgezet tezamen met eenelektronisch mededelingenbord waar onderwerpenals plagen, ziekten en de marktsituatie wordenbesproken. Echter, in vele gevallen zijn computersen de toegang tot het internet niet praktisch voorbelanghebbenden in de rurale padieproductiegebieden.Het netwerk zal deze betrokkenenbereiken via de traditionele methoden zoalsnieuwsbrieven, fax, telefoon, radio, televisie endoor direct contact.• Ten aanzien van onderzoek en kennisoverdrachtzal het accent liggen in het ontwikkelen van nieuweverbeterde rijstrassen in en voor de lidlanden. Eenvoorbeeld is het ontwikkelen van rassen metresistentie tegen de blast-ziekte; dit heeft alsresultaat een verhoogde opbrengst, verhoogdekwaliteit, verlaging van de productiekosten (minderbestrijdingsmiddelen) en bescherming van hetmilieu. Dit vindt reeds in Guyana plaats waar deblast-ziekte leidt tot ernstige opbrengstderving. Inhet verleden was de strategie in vele landen hetscreenen van een groot aantal lijnen in de hoopenkele geschikte te vinden. Deze benadering heeftzijn beperkingen en is in de meeste gevallenslechts geschikt om ouders te identificeren die eenof meerdere gewenste eigenschappen bezitten. Alsgevolg hiervan is het ontwikkelen van eigenrijstrassen een belangrijke noodzaak voor delidlanden. Landen zoals Trinidad, Belize en Haïtidie geen plantenveredelaar hebben, zullen via hetnetwerk assistentie verkrijgen van lidlanden die welover deze expertise beschikken. De assistentie zalworden verleend in de vorm van het maken van dekruisingen en het beoordelen van de eerstegeneratie. De tweede generatie wordt gestuurdnaar het desbetreffende land en het selectieproceswordt onder de omstandigheden van dat landvoortgezet. Het is de bedoeling dat dit selectieprocesuitmondt in een zaaizaadprogramma datgoed georganiseerd en uitgevoerd dient te worden.• Een ander aandachtsgebied is de handelingen dieworden gepleegd voor de oogst, tijdens de oogst enna de oogst om te garanderen dat rijst van eengoede kwaliteit wordt geproduceerd.Waar haalt CRID Net zijn geld vandaan?Het CRID Net wordt gefinancierd door haar klantenen instituten die als mandaat hebben deontwikkeling van de rijstindustrie zowelinternationaal als in het Caraïbisch gebied tebevorderen. Verder zoekt het netwerk naar fondsenbij o.a. IDB, CDB, EU, CTA, IICA, CIDA en anderenom zijn werkprogramma uit te voeren. Momenteelwordt het grootste deel van de activiteiten van hetnetwerk gefinancierd door het CaribbeanAgricultural Research Institute (CARDI), de GuyanaRice Development Board (GRDB) en de EU.De belangrijkste activiteiten van CRID Net1 De administratie en management van het netwerkHet secretariaat dat werd ingesteld om deactiviteiten van het netwerk te coördineren, houdtzich onder andere bezig met:* Ontwikkelen en versterken van het secretariaat* Het vestigen van netwerkvoorzieningen opnationaal en regionaal niveau* Rijstproducerende landen voorzien van informatieaangaande productie, post-harvest, regionale enandere markten voor rijst* Het instellen en effectueren van een informatiesysteem* Het instellen en effectueren van een strategischmarketing systeem* Het organiseren van de jaarvergadering en anderebijeenkomsten2 Een zakelijke benadering om de duurzaamheidvan CRID Net te garanderenEen van de belangrijkste werkzaamheden van deregionaal coördinator van het CRID Net is hetontwikkelen en uitvoeren van een zakenplan voorhet CRID Net. Het doel van het zakenplan is hetduidelijk maken van de strategie van het CRID Neten tevens moet het aantonen op welke wijze CRIDNet en haar belanghebbenden ervoor moetenzorgen dat de fondsen blijven toestromen ook nadatde steun van de EU, welke het netwerk nu ontvangt,komt weg te vallen. Het zakenplan gaat er daaromvanuit dat het CRID Net op den duur zichzelfbedruipt door het aanbieden van diensten enproducten aan zijn klanten. Als zodanig zal hetzakenplan bindende afspraken bevatten waarbij debelanghebbenden aangeven dat ze het CRID Netfinancieel en anderszins bijstaan. Daarnaast zal hetCRID Net activiteiten ontplooien die inkomstenzullen verwerven. Dit laatste denkt men op devolgende wijze te doen:• Ontwikkelen van het CRID Net zakenplan.• CRA-leden van de lidlanden waar CRID Net actiefis, zullen fondsen ter beschikking moeten stellenvan het CRID Net. Immers het is billijk dat een grootdeel van de financiering van het CRID Netafkomstig is van degenen die het meeste profijthebben van de activiteiten van het CRID Net.• CRA zal een deel van haar contributiegelden aanhet CRID Net afstaan. Het is te verwachten dat deactiviteiten van het CRID Net meer organisaties zalinteresseren om lid te worden van de CRA. Meercontributie, dus meer geld voor CRID Net.

Aleisi Nyunsu Pagina 7• Consultantdiensten voor organisaties in deregionale rijstindustrie. Dit door eigen expertise endoor de vele contacten binnen en buiten hetCaraïbisch Gebied.• Het verrichten van haalbaarheidsstudies voorprojecten in de rijstsector. De kennis over hetontwerpen en analyseren van projecten is reedsaanwezig.• Als de haalbaarheidsstudies gunstig uitvallen, hetontwerpen van concrete plannen.• Aanbieden van projectmanagementdiensten.Door zijn kennis van de rijstindustrie, contacten entechnische kwaliteiten kan het CRID Net eenbelangrijke toegevoegde waarde bieden aan hetmanagement van rijstprojecten.• Door het bevorderen van de certificatie vanzaaizaad, is het CRID Net in staat zich te vestigenals de zaaizaadkeuringsraad voor de regio.• Het bevorderen van de teelt van organischverbouwde rijst.• Verkoop van trainingsmateriaal zoals video’s,posters enz. aan onderwijs- en trainingsinstitutenbinnen de regio.• Het organiseren van technische workshops enseminars.• Zoeken van sponsors voor publicaties• Verkoop van advertentieruimte op de website vanCRID Net• Verkoop van marktstudies3 Onderzoek en trainingNaast het versterken van de administratie en hetmanagement zullen onderzoeksactiviteiten wordenbevorderd en zowel regionaal als nationaal metelkaar worden gekoppeld.Om dit te bereiken zullen de volgende activiteitenworden ontplooid:• Het verbeteren van de opslagfaciliteiten voorkiemplasma. Dit zal ervoor zorgen dat de regionalerijstindustrie de kans krijgt om gebruik te makenvan veelbelovende lijnen. Verder wordt hetgenetisch materiaal verbeterd; dit komt deopbrengst ten goede.• Op grote schaal verzamelen, aanpassen enverspreiden van technologie en informatie tenbehoeve van de leden• Uitgeven van een halfjaarlijks verschijnendenieuwsbrief met allerhande informatie betreffendede rijstindustrie.• Presenteren van onderzoeksresultaten door hetorganiseren van seminars en workshops.• Training in zaaizaadproductie en zaaizaadcertificatie.Er zullen in elk land twee cursussenworden gedraaid voor ongeveer 15 potentiëlezaaizaadboeren en voorlichters.• Uitwisseling van boeren, voorlichters enonderzoekspersoneel waarbij bezoeken wordengebracht aan andere rijstproducerende landen omte zien hoe zij het in die landen doen.ChemicaliënrubriekMonocrotophosDoor verschillende grote chemicaliënbedrijvenworden producten gemaakt waar monocrotophos alsactieve stof in is verwerkt. Enkele handelsnamenwaaronder deze producten in Suriname bekend zijn,staan in de tabel op de volgende pagina samen metde aanbevolen dosering voor rijst.WerkingMonocrotophos is een insecticide en acaricide(mijtendodend middel) met een systemische encontact werking. Dat wil zeggen dat het insectdoodgaat als het tijdens het spuiten of direct erna inaanraking komt met het middel, maar de plant neemthet product ook op en als het insect ervan eet oferaan zuigt gaat het ook dood. Monocrotophos werkttegen mijten en alle zuigende en bladvretendeinsecten. In de rijst is het middel dus werkzaamtegen mijten, boorders, kevers, trips, bibietvlieg,rupsen, jassiden, delphaciden, sprinkhanen enwantsen. Aangezien dit middel tegen praktischiedere plaag gebruikt kan worden, heeft men deneiging het continu te gebruiken zonder afwisselingmet andere middelen. Hierdoor kan na enige tijdresistentie ontstaan en is het middel dus niet meereffectief. Bij het gebruik van pesticiden moet eropgelet worden niet iedere keer hetzelfde middel tegebruiken. Belangrijk is ook de groep waartoe eenmiddel behoort en tussen groepen te wisselen.Monocrotophos behoort tot de groep ‘organischefosfaten’. Er moet dus gewisseld worden metinsecticiden uit andere groepen, vooral als eenbespuiting met monocrotophos of een anderinsecticide uit dezelfde groep geen goed resultaatheeft opgeleverd. Verder is het van belang zich tehouden aan de aanbevolen dosering, omdat steedsonderdoseren ook op den duur zal leiden totresistentie.GiftigheidMonocrotophos is zeer giftig voor de mens. Het kanopgenomen worden in het lichaam via de mond,door inademen, en via de huid. In geval vanhuidcontact dient de plek goed met water en zeepgewassen te worden en daarna extra afgespoelenmet overvloedig water. Bij inslikken moet de persoondirect naar de dichtstbijzijnde polikliniek gebrachtworden. Geef ondertussen veel water met actievekool (norit) te drinken, laat overgeven en geef weerte drinken. Vergiftigingsverschijnselen zijn:spierzwakte, een wazig beeld, overmatig zweten, inde war zijn, overgeven, pijn en kleine pupillen. Er iseen kans op doodgaan door ademhalingsstoornissen.Om huidcontact te voorkomen moet men zich,tijdens het omgaan met het middel, houden aan deveiligheidsvoorschriften en het lichaam beschermen

Aleisi Nyunsu Pagina 8Handelsnaam Hoeveelheid actieve stof Dosering voor rijstLuxafos 60% WSC 600 g/l 0.5 l/haLuxafos 60% Super 600 g/l 0.35 - 1 l/haNuvacron 40% EC 400 g/l 0.75 l/haNuvacron 60 SCW 600 g/l 0.5 l/haShell Azodrin 600 G/L SL 600 g/l 0.5 l/haInisan 60 600 g/l 0.5 - 1 l/haMonocrotophos 60% WSC 600 g/l 0.5 l/hategen morsen (gebruik handschoenen). Ook magmen zich na een bespuiting met monocrotophosgedurende 48 uur niet in het veld begeven zonderbeschermende kleding. Binnen 4 weken voor deoogst mag men niet meer bespuiten omdat hetmiddel zich dan in de geoogste padie kan bevinden.Vanwege deze hoge giftigheid is monocrotophos inenkele landen verboden en de verwachting is datmeerdere landen binnenkort import van metmonocrotophos behandelde producten zullenstopzetten. Het wordt dan een probleem voorSuriname om rijst te exporteren naar deze landen.Daarom is het belangrijk in ieder geval hetmonocrotophos gebruik te verminderen. Alhoewel ernog geen middel is die precies hetzelfde effect heeft,zijn synthetische pyrethroïden (fastac, karate,hyperkill) een goed alternatief.BijzonderheidMonocrotophos mag niet met propanil gemengdworden. Rijst is namelijk tolerant tegen propanilvanwege een enzym dat propanil kan afbreken. Bijtoedienen van insecticiden van de groepenorganische fosfaten (monocrotophos, curacron) encarbamaten (furadan) valt deze bescherming wegen is rijst net als alle andere grassen gevoelig voorpropanil. Tussen een monocrotophos en eenpropanil bespuiting moet een periode van op z’nminst 8 dagen liggen.productie zal de voorraad rijst omlaag gaan met 6%.De voorraad rijst na verhandeling in 2001 wordtgeschat op 59,1 miljoen ton.HandelNaar schatting zal in de kalenderjaar 2001 ongeveer24,6 miljoen ton rijst verhandeld worden, vergelekenmet 2000 is er een stijging van 9%, maar deze is nogsteeds 10% beneden het recordjaar 1998 waarin27,3 miljoen ton rijst verhandeld werd.PrijzenSinds begin 1999 vertonen de internationale prijzeneen dalende trend. Prijs voor Thai 100% Grade Bwerd in november 2000 verhandeld voor een prijsvan $191,00. De prijzen zijn ongeveer $40,00 lagerdan eerder in het jaar, ze zijn momenteel het laagstesinds 1993. De rijstprijzen zijn verder verzwaktdoordat werelds grootste importeur, Indonesië, zijnimport verlaagd heeft met 1,2 miljoen ton en ook deFilippijnen circa 30% minder heeft ingevoerd.De prijzen voor U.S long grain vertoonden eendalende trend sinds 1997. In 1999 daalde de prijs tot$375,00 en een juli 2000 werd een prijs van $248,00genoteerd. In het begin van de periode 2000/2001werd een prijs van $254,00 genoteerd en in oktober2000 steeg de prijs tot $276,00 per ton.Internationale productie, handel enprijzen500450400US long grain 2-4% brokenProductieVoor de periode 2000/2001 is de wereldproductievoor rijst geschat op 397,7 miljoen ton, deze is 1%minder dan het afgelopen jaar. China heeft hetgrootste aandeel in de productieverlaging. Ook Iran,Noord Korea, Brazilië, Argentinië, Pakistan,Cambodja en de VS hebben hun productie verlaagd.Alhoewel China zijn productie sterk heeftteruggebracht, is er genoeg rijst voor debinnenlandse markt en de export. Onder de groteimporteurs hebben alleen Iran, Irak en Noord Koreaproblemen met de productie dit jaar.De wereldconsumptie van rijst is geschat op 401,2miljoen ton. Doordat de consumptie groter is dan dePrijs per MT in US350300250200150100500thai long grain 100% grade Baug-97okt-97dec-97feb-98apr-98jun-98aug-98okt-98dec-98feb-99apr-99jun-99aug-99okt-99dec-99feb-00apr-00jun-00aug-00okt-00

Aleisi Nyunsu Pagina 9De CRIDNet WorkshopVan 6 tot 10 november was ADRON gastheer van dedoor het CRID Net georganiseerde workshop over“Diagnose en strategieën voor rijstproductie enmarketing in het Caraïbisch gebied”.(Over het CRIDNet zelf: zie elders in dit blad.)Aan de workshop werd deelgenomen dooronderzoekers, voorlichters, padieproducenten,verwerkers, exporteurs en anderen, uit Belize, deDominicaanse Republiek, Guyana, Haïti, Surinameen Trinidad & Tobago. En door afgevaardigden vande EU, het IICA, het CIAT, de UvS, deLandbouwbank en de CRA. Er zijn vier voor deCaraïbische landen belangrijke onderwerpenbehandeld:1. Beperkende factoren in de rijstproductie2. Geïntegreerde gewasbescherming3. Strategische marketing4. Het bankwezen en kredietverleningNa algemene inleidingen werden deze onderwerpenin werkgroepen nader besproken. Zoals verwacht,bleek dat op sommige punten de verschillendelanden met dezelfde problemen te kampen hebben(zoals de positie in de wereldmarkt). Maar op anderepunten zijn er toch grote verschillen, bijv. in klimaat,bodem en op technisch gebied. Zo is voor Trinidad &Tobago onkruid een veel groter probleem daninsecten, terwijl voor Suriname en Guyana dat netandersom is. Wat de bodemvruchtbaarheid betreftlijkt Suriname in een gunstigere positie dan deandere landen.Aan het einde van de workshop heeft elkewerkgroep z’n bevindingen op een rijtje gezet engepresenteerd, waarvan hieronder eensamenvatting (Voor de duidelijkheid: de hierondervermelde aanbevelingen zijn van de verschillendewerkgroepen, niet van het ADRON).Beperkende factoren in de rijstproductieDeze werkgroep kwam tot de volgende lijst vanbeperkende factoren in de rijstproductie in hetCaraïbisch gebied en mogelijke oplossingen:Irrigatie en drainage:• druk uitoefenen bij de overheid om het proces vanparticipatie te bespoedigen en ervoor te zorgen datonder meer de waterschappen worden betrokkenbij de besluitvorming.• het aanmoedigen van de private sector tot eenactievere deelname en deze overtuigen van heteconomisch voordeel daarvan.• aangepaste trainingsprogramma's overwaterbeheer voor zowel de boeren als voorlichters.Plantenveredeling:• het ontwikkelen van rijstrassen met ongeveerdezelfde korrellengte als die van Amerikaanselange korrel rassen, en onderhandelen over eenmeerprijs voor extra lange korrel rijst.• veredelingsprogramma's meer afstemmen opontwikkelingen op de wereldmarkt.• (ontwikkelen van zouttolerante rassen.)• (ontwikkelen van rassen die tolerant zijn voor zuresulfaatgronden.)Kwaliteit van het zaaizaad:• ontwikkelen van zaaizaadproductieprogramma'som boeren te voorzien van zaaizaad van goedekwaliteit tegen een redelijke prijs.• ontwikkelen van een systeem voor het waarmerkenvan zaaizaad.• het aanmoedigen van padieverwerkers tot hetopkopen van kwaliteitspadie tegen een hogere prijsen zo de boeren aansporen tot het gebruik vangoed zaaizaad (indien vereist dit via wetgevingregelen).• de hulp inroepen van voorlichtingsdiensten bij hetbevorderen van het gebruik van goed zaaizaad, enhet demonstreren van het economisch voordeeldaarvan.Gewasmanagement:• efficiënter watermanagement:- landegalisatie (meer dan 20% hogere opbrengst)en demonstreer economisch voordeel.- ontwikkel een strategie om landegalisatiedienstenbeschikbaar te maken (indien economischhaalbaar).• bemesting:- het verrichten van bodem- en plantanalysestegen een betaalbare prijs (mobiel laboratorium).- voorlichtingsdiensten om het goed gebruik vanmeststoffen te bevorderen, demonstreren van heteconomisch voordeel hiervan.- het onderzoeken van de voordelen die hetbemesten met fosfaat, kalium en micronutriëntenkoper en zink eventueel biedt.• grondbewerking:- onderzoeken van het voordeel dat het terugbrengenvan het aantal grondbewerkingen biedt.- onderzoeken van de efficiëntie en de effectiviteitvan de huidige grondbewerkingsmethoden in hetlicht van een verhoogde winstgevendheid .• gewasbescherming:- uitvoeren van een IPM protocol.Voorlichting/communicatie:• integratie van onderzoeks- en voorlichtingsdiensten.Geïntegreerde gewasbescherming (IntegratedPest Management- IPM)Deze werkgroep hield zich bezig met IntegratedPest Management (IPM) en de vraagstukkenbetreffende de gezondheid van mens en dier inlandbouwgebieden, en de voedselveiligheid.Integrated Pest Management (IPM, vertaald als“geïntegreerde gewasverzorging” of “geïntegreerdebeheersing van ziekten & plagen”) is eenbenadering waarbij de boer de grootte van

Aleisi Nyunsu Pagina 10plaagpopulaties beheerst d.m.v. een combinatie vanteeltmaatregelen, met als laatste optie het gebruikvan pesticiden.Het doel van IPM is het gebruik van pesticiden in deteelt terug te dringen, met als redenen:• verlagen van de productiekosten.• beschermen van de gezondheid van de boer ende overige leden van de samenleving.• beschermen van het milieu, de flora en fauna enhet handhaven van de biodiversiteit.• voorkomen van pesticideresiduen in deeindproducten.Het belang van het ontwikkelen van IPM strategieënwordt steeds groter. Vraag en aanbod op dewereldmarkt spelen hierin een rol wanneerconsumenten eisen dat zo “groen” mogelijkgeproduceerd wordt en dat er geen sporen vanpesticiden in de eindproducten aangetoond mogenkunnen worden. Ook belanden steeds meerpesticiden op een zwarte lijst en de eersten diedaarvoor in bv. Suriname in aanmerking zullenkomen zijn de in de rijstteelt veel gebruiktemonocrotophos en fentin-acetaat. Het ontwikkelenvan alternatieven voor deze middelen is dus optermijn van groot economisch belang.Het economisch belang van onkruiden, ziekten enplagen verschilt per land: Voor Trinidad & Tobagozijn onkruiden van groter belang daninsectenplagen. Voor Suriname en Guyana is datnet omgekeerd. Wat deze landen gemeen hebben isdat zaadwants de belangrijkste plaag is, terwijlziekten van weinig belang zijn. Gezien de beperktetijd heeft de werkgroep zich hoofdzakelijkgeconcentreerd op de insectenplagen.De werkgroep kwam tot de conclusie dat er per landen per plaag een gedetailleerd overzicht gemaaktmoet worden van:• De huidige middelen die gebruikt worden (bv.monocrotophos en Karate)• het effect van teeltmaatregelen (bv. kortereinzaaiperiode, onkruidvrij houden van dammen)• Alternatieven voor verbetering (bv. de ontwikkelingvan milieuvriendelijke middelen zoalsbiopesticiden (dat zijn ziektekiemen die uitsluitendhet insect in kwestie ziek maken), en strategieënom natuurlijke vijanden te behouden of tebevorderen).Verder is het van belang dat elk land goed in degaten houdt of er zich geen nieuwe plagenontwikkelen. Zo lijkt in Trinidad & Tobago het belangvan de stengelwants (Tibraca limbativentris) groterte worden.Voor het ontwikkelen en uitvoeren van een IPMstrategieverdienen de volgende punten aandacht:• Rijst wordt verbouwd door een groteverscheidenheid aan kleine en grote boeren. Deverschillen in omvang van de padieproductiehebben consequenties op operationeel niveau voorhet invoeren van een IPM-programma, bijvoorbeeldbij de besluitvorming.• Plaagbestrijding is momenteel in grote mateafhankelijk van het gebruik van chemischebestrijdingsmiddelen en boeren zijn gewend aandeze eenzijdige oplossingen. Toen de vraag werdgesteld aan boeren in de werkgroep wat zij graagzagen als het resultaat van onderzoek, was hetantwoord: “aangeven welke de beste bestrijdingsmiddelenzijn”.• Handelaren van bestrijdingsmiddelen verschaffenenorm veel informatie (reclame) over plaagbestrijdingaan boeren. Dit leidt tot de bevordering vanhet overgebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.• Er is onvoldoende kennis over geïntegreerdegewasbescherming. In het bijzonder over de rol vande biologische bestrijding die de basis vormt vooreen goed geïntegreerd gewasbeschermingsprogramma.In dit verband is er een grote taakweggelegd voor onderzoek en voorlichting.• Geïntegreerde gewasbescherming vereist eenkennisintensieve benadering die vaak locatiespecifiekis. In andere delen van de wereld (bijv.Indonesië) heeft men enorme successen kunnenboeken met het toepassen van IPM-methoden, diegebruik maken van het participatieprincipe waarinde boer op de voorgrond staat. Een van de redenvoor het succes van deze benadering is, dat dezede boer enorm sterkt in het nemen van de juistebeslissingen voor zijn gewas.• Logistieke problemen, zoals het gebrek aanvervoermiddelen en gebrek aan kennis over IPMzijn de grootste obstakels in een effectievevoorlichting naar de boeren.Strategische marketingOm de volgende redenen pleiten de deelnemers aandeze werkgroep voor een totale ommezwaai:• Moeilijke toegang tot de markt doorimportvergunningstelsels, quotarestricties, het nietovernemen van CARICOM-standaarden en nuongunstige eerder afgesloten overeenkomsten.• Ongunstige tendensen op de markt door afnemendeprijzen en toenemende concurrentie van zwaargesubsidieerde producenten.• Beperkende interne factoren zoals hoge productiekosten,gebrek aan opslagcapaciteit, inadequateslijpcapaciteit, financiële moeilijkheden enongereguleerde en ongeorganiseerde exportsystemen.Als beste strategieën voor de toekomst wordengezien:• Verbeterde onderhandelingstechnieken met hulpvan de Caribbean Rice Association (CRA) en deRice Negotiating Machinery (RNM).• Samenwerking tussen Guyana en Suriname alsrijstproducenten door uitwisseling van informatie ophet gebied van onderzoek, productie en marketing.• Strategische samenwerkingsverbanden tussen derijstimporterende landen.

Aleisi Nyunsu Pagina 11• Productpromotie door bv. verpakking en labelen,afbeelden van het merk, advertenties enz.• Georganiseerd exportsysteem door gezamenlijkemarketing groepen, dochterondernemingen,exportafdelingen en gezamenlijke exportmanagers.• Het opwaarderen van de slijptechnologie en hetinvoeren van nieuwe machines op het gebied vanopslaginstallatie, sorteerapparatuur, verpakkingsmachines,andere voedselverwerkingsinstallaties.• Aandelenverdeling: Gezamenlijke ondernemingenen systeem van aandeelhouders.• Marktonderzoek in de CARICOM, de EU en andereafzetgebieden.• Rehabilitatie van bulkladings- en havenfaciliteiten.Tot SlotDe deelnemers brachten een bezoek aan depelmolens en velden van Rijstpak en de velden vande padieproducenten Nannie N.V. en Bombay.Maaltijden, hapjes en drankjes, T-shirts e.d. werdengesponsord door ADRON, de VRE, Surmac (die ookmet een stand aanwezig was), CHM (die ooktractoren heeft uitgestald), Nannie N.V., Rijstpak,Rigpal, Fatum, Sahara, Agriparts, Hakrinbank,Finabank, DSB en de Landbouwbank.Vraag en antwoordDe werkgroep heeft een zonnige kijk op detoekomst: de vraag naar rijst gaat toenemen, oa. opde markten in het Caraïbisch gebied en door deuitbreiding van de EU.Het bankwezen en de kredietverleningDe rijstindustrie heeft momenteel te kampen metenorme problemen die interventie vragen van allebetrokkenen in de sector. De belangrijksteproblemen zijn volgens deze werkgroep:• Verslechtering van de infrastructuur• De slechte organisatiegraad van de producenten,verwerkers, exporteurs en importeurs• De hoge rentevoet• Beperkte toegang tot de Europese markt• de afnemende wereldmarktprijzen• Rijst afkomstig van buiten de regio (een deeldaarvan gesubsidieerd) wordt vrij verhandeld• Hoge schulden door de negatieve effecten vanhet klimaat (el niño en la niña enz.)• Lage productie per haDoor onder meer bovengenoemde problemenkunnen veel boeren hun schulden niet terugbetalenen zijn banken niet bereid de rijstproductie verder tefinancieren.Het is daarom aan te bevelen dat zowel de overheid,de boeren als de banken hun bijdrage leveren bij degezondmaking van de rijstindustrie. Deze driepartijen hebben volgens de werkgroep hierin elk huneigen rol. Die van de banken zou liggen in:• Herschikking van de schuld op individuele basis.• Het bijstaan van de overheid bij het vinden vanfondsen en het beheren van zachte leningenbestemd voor herstelprogramma's voor derijstindustrie.• Toezien dat de verstrekte lening daadwerkelijkwordt aangewend voor het doel waarvoor zijverstrekt werd.• Boeren en verwerkers assisteren in het financieelbeheer van hun onderneming.De verschillende betrokkenen kunnen hun rolsuccesvol uitvoeren indien dit gebeurt in gezamenlijkoverleg.Wat is rode ziekte?Dit seizoen is het ADRON door enkele boeren metvelden in Bamboedam benaderd omdat hun jongepadie last had van rode ziekte en spuiten bleek niette helpen. Het verschijnsel is een rood-bruineverkleuring van de oudere bladeren, wat 2-3 wekenna opkomst vrij plotseling optreedt en in sommigegevallen zich over het hele veld verspreidt.Over het algemeen kan een dergelijke verkleuringhet gevolg zijn van trips, of van het bespuiten metpropanil kort (enkele dagen) voor of na eenbespuiting met een monocrotophos bevattendinsecticide als Azodrin, Inisan, Luxafos enNuvacron. Het kan ook door zout water komen enhet kan met fosfaatgebrek te maken hebben.Samen met de boeren zijn de medewerkers van hetADRON deze velden gaan bekijken. Uit dewaarnemingen en de informatie van de boerenkwam naar voren dat van insectenschade geensprake was. Wel dat de velden lang droog haddengelegen en toen er dan eenmaal water was in 3-5dagen bewerkt en ingezaaid zijn.Hieruit kon de conclusie getrokken worden dat we temaken hebben met een tijdelijk fosfaatgebrek. Doormet fosfaat (TSP: Triple Super Phosphate wat eenfosfaatgehalte heeft van 46%) te bemesten zal hetherstel bespoedigd worden. Bij heel erge verkleuringzal het zonder fosfaat niet meer goed komen, maarbij minder erge verkleuring herstelt het gewas zichvanzelf. Er treedt wel een vertraging in deontwikkeling op en mogelijk een lagere opbrengst.Wat zijn de achtergronden van dit tijdelijkefosfaatgebrek?Er zit tot wel 2000 kg fosfaat in de bovengrond en ineen opbrengst van 4 ton padie zit maar ongeveer 16kg fosfaat. Het fosfaat dat in de stengel, de bladerenen de wortels zit, komt weer in de bodem terug (doorvertering van de stoppel en wortels en via de as nahet branden). Meer dan genoeg fosfaat zou menzeggen. Toch is er een probleem: de fosfaten zittenzodanig aan de kleideeltjes gebonden dat maar eenheel klein deel hiervan voor de plant opneembaar is.

Aleisi Nyunsu Pagina 12Door het veld onder water te zetten, neemt dat deellangzaam toe, o.a. omdat de bodem dan minderzuur wordt. Dit proces duurt enkele weken. Als hetveld weer uitdroogt, gebeurt het omgekeerde: dehoeveelheid voor de plant opneembare fosfaatneemt weer af.Als nu tussen het voor het eerst onder water zettenvan het veld en de inzaai minder dan 10 dagen zit,is er nog niet voldoende fosfaat vrijgekomen enbestaat er een grote kans op rode ziekte.Die kans is groter op gronden die wat zuurder zijn(deze vindt men in Longmay, Bamboedam, denoordelijkste velden van Van Drimmelen serie D enE, en de oostelijkste velden van Corantijn serie B envan Clarapolder). Er is dan na het onder waterzetten veel opgelost ijzer wat het effect van tijdelijkfosfaatgebrek versterkt. Dat ijzer ziet men aanroestafzettingen op de wortels, op het kleioppervlaken aan olieachtige vliezen op het water. Ook als erbij de grondbewerking veel groen onkruid of opslagis ondergewerkt wat na een week nog niet volledigverteerd is, wordt het effect versterkt. IJzer enstoffen uit onvolledig verteerde plantenrestenblokkeren de wortels van de rijstplant waardoordeze vooral fosfaat moeilijker kunnen opnemen.Ook de opname van voedingsstoffen als kalium enmangaan wordt bemoeilijkt, maar omdat er van dezestoffen genoeg in de bodem zit, leidt dit niet totgebreksverschijnselen.Deze vorm van rode ziekte was dus eenvoedingsstoornis en had met insecten niets temaken! Hoe langer het veld onder water staat hoemeer fosfaat er vrijkomt en hoe sneller de rodeziekte vanzelf weer verdwijnt.Rode ziekte wordt voorkomen door het veld vóór deinzaai minstens 10 dagen onder water te houden, ofals dat niet gewenst is, door vóór tot uiterlijk binnen10 dagen na de inzaai met TSP te bemesten (1-2zakken/ha).COLOFONUitgever : ADRON/ SNRIRedactie: ADRONDruk: Quik O PrintOplage: 1500Wat zijn de roodbruine ronde bladvlekken bij derijstplant?Ronde bruine vlekken kunnen duiden op eenschimmelziekte. Deze ziekte wordt ook welaangeduid met de naam Helminthosporium of brownspot. De bladvlekken zijn rond of ovaal endonkerbruin als ze klein zijn, maar naarmate zegroter worden, wordt het centrum eerst roodbruinen later grijs. Deze ziekte is tot nu toe van weinigbetekenis geweest in Suriname, maar de afgelopenseizoenen zijn er steeds meer meldingen ervan.Helminthosporium kan de rijstplant in alle stadiaaantasten, maar de rijstplant is het gevoeligst tijdensde bloei. Behalve bladvlekken kunnen er ook bruinevlekken voorkomen op de korrels.De schimmel die deze ziekte veroorzaakt is eenzwakteparasiet. Dit betekent dat hij de rijstplantaantast als die zwak is vanwege bijvoorbeeld teweinig meststoffen. Verder kan watergebrek ookeen gunstige invloed hebben op de ontwikkeling vanbrown spot.Bestrijding van deze ziekte met chemischebestrijdingsmiddelen is economisch nietverantwoord. Het beste is om je mestgift teverhogen en goed zaad te gebruiken. Een mestgiftzal echter alleen effect hebben als die gegevenwordt in het beginstadium van de ziekte. Anderemaatregelen zijn het verbranden van het stro en eengoede stoppelbewerking./---------------------------------\ALEISI NYUNSU verschijnt halfjaarlijksBij overname bronvermelding verplichtDe artikelen verschijnen onder verantwoordelijkheid van de redactie en/of auteur.