JONGE SPECIALIST

12 • toekomst en innovatie •
De afgelopen jaren staat Shared Decision Making oftewel ‘Samen
Beslissen’ regelmatig in de belangstelling. Er worden steeds meer
instrumenten en keuzehulpen ontwikkeld om het samen beslissen
te ondersteunen. Welke mogelijkheden zijn er op dit moment en
waarom is Samen Beslissen zo belangrijk?
Is samen beslissen
Samen Beslissen heeft voordelen voor
zowel de specialist, de patiënt, als de
zorg in het algemeen. Patiënten krijgen
de zorg die het beste bij hun persoonlijke
situatie past. Door samen te kiezen
wordt de patiënt actief betrokken in
de besluitvorming, waarbij aandacht is
voor zowel het medisch-inhoudelijke, de
psycho-sociale aspecten als de context
van de patiënt. Zo kan er bijvoorbeeld
samen besloten worden om te wachten
met orale glucoseverlagende middelen
en te starten met leefstijlverbetering als
een patiënt hiervoor gemotiveerd is. Soms
kan iemand thuis absoluut niet gemist
worden in verband met mantelzorg. Dan
kan samen besloten worden de operatie
zo mogelijk uit te stellen tot een voor de
patiënt geschikter moment. In een eerder
nummer (DJS-2015-4) is hier ook al aandacht
aan besteed.
Het belang
Samen Beslissen leidt tot meer tevredenheid
bij patiënten en de kwaliteit van
zorg is erbij gebaat. Patiënten houden
zich beter aan behandelvoorschriften als
ze samen met de specialist een besluit
nemen. Dit blijkt onder meer uit campagnes
op het gebied van Samen Beslissen
in het Verenigd Koninkrijk en Australië:
‘Ask 3 Questions’ en ‘Ask.Share.Know’. Uit
internationaal onderzoek komt naar voren
dat 63% van de patiënten samen wil beslissen.
Tevens toonde een peiling van de
Patiëntenfederatie in Nederland uit 2014
aan dat 70% van de deelnemers altijd en
28% soms samen wil beslissen.
Samen Beslissen is ook een speerpunt in
het overheidsbeleid. Minister Schippers
van VWS heeft 2015/2016 uitgeroepen
tot het ‘Jaar van de Transparantie’. Zij wil
patiëntenparticipatie stimuleren door de
informatie aan patiënten over de kwaliteit
en de kosten van de zorg te verbeteren.
Elke patiënt moet kunnen meebeslissen
over zijn behandeling.
Invloeden
Samen Beslissen vraagt bij zowel arts als
patiënt om een gedragsverandering in
de spreekkamer, maar ook in de voorbereiding
en na afloop van het gesprek.
Waarschijnlijk weten veel patiënten niet
dat ze samen met de specialist over hun
behandeling kunnen beslissen, laat staan
dat ze weten welke keuzes ze hebben.
Is die kennis er wel, dan is dit niet altijd
voldoende om tijdens het gesprek tot een
weloverwogen beslissing te komen. Bij
patiënten zijn bijvoorbeeld stress, angst
tijdens het gesprek en ontzag voor de
specialist een belemmering om informatie
goed op te nemen. Veel informatie
die een specialist wel geeft tijdens het
gesprek, dringt eenvoudigweg niet goed
door. Patiënten vertrouwen er bovendien
Veel patiënten weten niet dat ze samen
met hun specialist over de behandeling
kunnen beslissen
niet altijd op dat ze een waardevolle bijdrage
kunnen leveren aan het gesprek.
Tijd om een beslissing te nemen is een
cruciale factor: informatie moet kunnen
bezinken. Mensen die niet meteen om
een beslissing gevraagd worden, zijn achteraf
vaak tevredener over hun besluit. Dit
verhoogt ook de motivatie voor Samen
Beslissen. Ook omgevingsfactoren spelen
een rol, bijvoorbeeld: nodigt de inrichting
van de spreekkamer uit, hoe zit de specialist
tegenover jou. Is de wachtkamer vol of
maakt de specialist een gejaagde indruk?
Het zijn factoren die er aan kunnen bijdragen
dat patiënten minder geneigd zijn om
initiatief te nemen tot Samen Beslissen.
Ook de vaardigheden van medisch specialisten
om opties helder uit te leggen en
het gesprek te voeren, hebben invloed
op het proces. Begrijpen patiënten de
medische informatie en hoe zorg je er als
arts voor dat een patiënt relevante informatie
inbrengt voor de keuze? Hoe ga je
om met onzekere uitkomsten en risico’s
van de behandeling in het gesprek met
een patiënt? Of de wens voor aanvullend
onderzoek dat medisch gezien niet altijd
noodzakelijk is?
De Jonge Specialist - september 2016