Lion_512 web

[
LION ZIJN
De Ethiek van de Lion
De derde doelstelling: “to take an active interest in the civic,
cultural, social and moral welfare of the community”
DOOR ORTWIN REYMEN - PDG 112 B
Deze derde doelstelling van de Lions wordt zo vertaald:
- In het Nederlands “actief bijdragen tot morele, sociale en
culturele vooruitgang van de gemeenschap”
- In het Frans “participer activement au progrès moral, social et
culturel de la communauté”
De behandeling van deze derde doelstelling vereist de
bespreking van vier aspecten “civic”1, het culturele, het sociale en
het morele2. Omdat zowel de Vlamingen als de Franstaligen het
morele voorop zetten starten we daarmee.
“Welfare” betekent zowel welvaart als welzijn. Volgens de
vertalingen moeten we “bijdragen tot de morele vooruitgang”, of
“participer au progrès moral”.
Deze vertalingen suggereren voor “moral welfare” eerder
moreel welzijn3.
Refererend naar IPDG 112B Pierre Boets “niets duurt voort
behalve verandering” betekent dit “zijn” van de gemeenschap
essentieel een wording van die gemeenschap. Als Lion moeten we
ons dus inzetten voor de morele wording van de gemeenschap in de
richting van de vooruitgang.
Een inzet voor morele wording veronderstelt een ethische
overtuiging. Dit veronderstelt dat de Lion een ethische
overtuiging heeft. Die ethische overtuiging is de emanatie van
een levensbeschouwing. Maar het Lionisme staat principieel
open voor alle levensbeschouwingen, dus voor alle “moralen”.
Een op het eerste gezicht aantrekkelijke oplossing ligt natuurlijk
in de aanvaarding van een “minimum-moraal”, acceptabel voor
elke levensbeschouwing. Dit is onzin omdat we als Lions een
hoogstaande moraal verlangen. Stel u voor dat we met dergelijk
minimalistisch standpunt leden moeten werven!
Het lijkt er dus op dat we in onze inzet voor het moreel welzijn
van de gemeenschap in het Lionisme geen gemeenschappelijke basis
zullen vinden. Anders gezegd het Lionisme zou a – moreel zijn.
Om deze bewering te weerleggen, trachten we eerst het domein
van het ethische enigszins af te bakenen.
Domein van de ethiek
Ethiek gaat altijd over het handelen van de mens. Niet over om
het even welk handelen maar over het vrij handelen. Ook niet elk
vrij handelen (een whisky of een martini?), maar het vrij handelen
dat een verantwoording vereist.
(Waarom heb je hem niet neergestoken? Omdat ik alleen
een revolver bij had is geen ethische verantwoording). Die
verantwoording is gekenmerkt door tenminste een minimum
aan overstijging van de eigen subjectiviteit, een minimum aan
universaliteit. (Omdat, doden van mensen strafbaar is, of een
antwoord van een hoger moreel gehalte omdat ik me houd aan de
wet “gij zult niet doden”).
Ethiek gaat dus over vrij en universeel te verantwoorden
handelen. Ethiek heeft fundamenteel ook niet zozeer met waarden
te maken zoals nogal eens wordt gedacht. De morele handeling kan
het opgeven van intrinsieke waarden inhouden4.
Het gaat dus om de ethische kwaliteit van het handelen zelf en
niet om de realisatie van waarden.
Moraal voor de Lion
Nu het veld van het ethisch handelen min of meer afgebakend
is rekenen we eerst af met de a-moraliteit van het Lionisme. Zij
zou het onafwendbaar gevolg zijn van het pluralistisch karakter
(open staan voor alle levensbeschouwingen) van het Lionisme.
Het woord pluralisme stelt een bijzonder probleem. Inderdaad een
dergelijke pluralistische overtuiging pretendeert alle verschillende
levensbeschouwingen in tolerantie te gedogen. Dit wil dus zeggen
dat zij zelf een unieke en bevoorrechte positie als overtuiging heeft.
Dat is in tegenspraak met de idee die achter het woord pluralisme
schuilt. Het pluralisme is integendeel een “isme” zoals alle andere
levensbeschouwelijke “ismen” (katholicisme, agnosticisme,
atheïsme, enz., enz.). Het Lionisme staat principieel open voor alle
levensbeschouwelijke visies, pluralisme inbegrepen.
We moeten dus op zoek naar een ethiek die de fundering kan
zijn van de gedragscode van het Lionisme, dat principieel open
staat voor alle levensbeschouwelijke visies waarvan het pluralisme
er één van is.
Zodra een moraalfilosofie, hoe hoogstaand ze ook is, inhoudelijk
gedefinieerd is, is ze minstens gedeeltelijk de vertolking van een
zeer specifieke levensbeschouwing, waardoor ze door sommige
Lions zal verwelkomd worden maar dreigt tegelijkertijd in te gaan
tegen de opvattingen van andere Lions. Een eenvoudig voorbeeld
van een inhoudelijk gedefinieerd moreel principe: “Gij zult niet
doden”. Neemt men een dergelijk moreel principe aan dan botst het
onmiddellijk met het principe van het aanvaarden van euthanasie.
Toch zouden we er moeten in slagen, om het met Epicurus
te zeggen, ons te bevinden in een “tuin van gelijk gezinden” qua
morele principes.
Een moraalfilosofie die de mogelijkheid van de tuin der
gelijkgezinden creëert kan dus moeilijk inhoudelijk gedefinieerd
zijn. Dus moeten de morele regels die we in het Lionisme
aanvaarden noodzakelijkerwijze formeel zijn.
Ik denk deze grondslag te kunnen vinden bij Immanuel Kant.
Hij is het namelijk die het principe van het formeel karakter van de
ethiek naar voren heeft gebracht.
In het volgend nummer zullen we zijn ideeën uiteenzetten en
laten zien dat zij als grondslag kunnen fungeren voor een moraal
die elke Lion kan onderschrijven, waarvoor hij zich dus kan
inzetten teneinde “actief bij te dragen tot de morele vooruitgang
van de gemeenschap”.
1 Verdwenen in de vertaling !
2 We zullen deze in afzonderlijke bijdragen behandelen.
3 Onze Franstalige vrienden zijn bijzonder optimistisch vermits ze in hun
doelstelling uitgaan van “progrès moral”, waaraan we (slechts) moeten participeren.
De Vlamingen komen voluntaristischer overimmers we moeten “actief bijdragen” tot
morele vooruitgang.
4
Eerste minister Golda Meïr heeft haar gezinsleven, toch een intrinsieke waarde,
opgegeven om het belang van het Israëlische volk, bedreigd door vernietiging, te dienen.
Novembre 2016 november 15