Groninger Dorpen-Nieuwsbrief-Winter 2016

Winter 2016
Dag van het Dorpshuis • Groet’n uut Garnwerd • Oplossingsrichtingen/-ontwikkelingen
dorpsaccommodaties • Column: “Ons dorpshuis heeft toekomst”
NIJSBLAD
veur t Grunneger pladdelaand
Dag van het Dorpshuis

VAN DE BESTUURSTAFEL
INHOUDSOPGAVE
2
MAATSCHAPPELIJKE VERANDERINGEN
Dit nummer staat in het teken van de dorpshuizen.
Vele veranderingen vinden in onze samenleving plaats.
Een daarvan is de wijze waarop ontwikkelingen voor
de dorpen bedacht en tot uitvoering gebracht moeten
worden. De tijd waarin bestuurders van overheden
plannen bedachten over wat goed voor de dorpen zou
zijn, is voorbij. Vaak kwamen die plannen niet eens tot
uitvoering omdat draagvlak daartoe ontbrak. Al geruime
tijd klinken geluiden naar meer initiatieven en ideeën
van onderaf. De zogenaamde ’Burgerkracht’ krijgt meer
en meer status als een nieuwe vorm van democratisch
participeren in een vernieuwende bestuurlijke context.
Een nieuwe uitdaging voor de dorpshuizen?
Op de Drentse Dorpendag in Hooghalen, waarbij wij
als Groninger Dorpen ook aanwezig waren, gaven zowel
de wethouder van Midden-Drenthe als een gedeputeerde
van de Provincie hier blijk van. “Goed luisteren
naar ‘vertegenwoordigers’ van de buurten en dorpen is
belangrijk. De ideeën en plannen die daarbij naar voren
komen juist als overheden faciliteren: draagvlak is een
groot goed.”
EEN ROL VOOR DORPSHUIZEN?
Wat zou het mooi zijn om de dorpshuizen te laten
functioneren als platform voor de ‘Burgerkracht’. Waar
Tjerd van Riemsdijk
verbinding tussen de diverse groeperingen uit het dorp
en verdieping van allerlei plannen en ideeën tot stand
gebracht worden. Zoals Nico de Boer, dagvoorzitter
tijdens de ‘Dag van het Dorpshuis’ op 25 november, het
zo mooi zei: ‘‘Dorpshuizen als Burgerkrachtcentrales.”
VAN INSPRAAK TOT BURGERKRACHT
Als nieuw bestuurslid van Groninger Dorpen met o.a.
‘dorpshuizen’ in mijn portefeuille spreken mij de veranderingen,
die de wens van de burger recht doen, ontzettend
aan. Ik besef dat het ‘werken’ aan betere inspraak,
meer democratisering en grotere zeggenschap mij al
vanaf mijn studie in de jaren zeventig gemotiveerd heeft
om bij het Landelijk Ombudsteam Stadsvernieuwing
(één van de voorlopers van de huidige Woonbond)
huurders en bewonersorganisaties te ondersteunen en
te adviseren in de ‘strijd’ tegen de woningbouwcorporaties
en overheden. Ook mijn werkzaamheden daarna
stonden in het teken daarvan.
Ik zie de veranderingen ook als inspiratiebron voor de
dorpshuizen. Voorbeelden hiervan waren er voldoende
op de ‘Dag van het Dorpshuis’ in Lutjegast. Voor mij
weer een uitdaging om als bestuurslid dit alles te
ondersteunen. We gaan er voor!
Tjerd van Riemsdijk, bestuurslid
Bord Lutjegast
DE VERENIGING GRONINGER DORPEN
De stem van het Groninger Platteland
Groninger Dorpen maakt zich sterk voor de leefbaarheid van het Groninger platteland en haar
dorpen. Voor de mensen, hun omgeving, initiatieven en ontmoetingsruimten. Dit doen wij met
brede blik, met oor voor geluiden vanuit de dorpen en oog voor samenwerking. Als ondersteuner,
als belangenbehartiger, als intermediair, als initiator, als procesbegeleider en als projectleider.
Onze achterban bestaat inmiddels uit meer dan 250 organisaties van dorpsbelangen,
dorpshuisbesturen en besturen van wijk- en buurtcentra.
Van de bestuurstafel ..............................................2
Vriend van Groninger Dorpen .................................3
Dag van het Dorpshuis ..........................................4
Stellig: “Het traditionele dorpshuis (voor sjoelen,
toneel, vergaderen…) is niet meer van deze tijd!” .......6
De Schakel in Groningen bestaat 50 jaar/
Dorpshuizen kunnen financiële administratie
uitbesteden aan Financieel Vitaal. ............................7
Groet’n uut Garnwerd. ...........................................8
Elk dorp een duurzaam dak ....................................9
Nijs ient kört ......................................................10
Tweets, colofon, contactgegevens ...........................11
Ivoren toren .......................................................12
WIE BENT U? / WAT DOET U?
Mijn naam is Debora van Zeebroeck-Boneschansker, ik
ben geboren in Termunten. Sinds 2007 woon ik, samen
met mijn man en 2 kinderen, in Losdorp. Ik ben praktijkmanager
van dierenartspraktijk Van Zeebroeck.
HOE BENT U IN CONTACT GEKOMEN MET
GRONINGER DORPEN?
Van 2008 tot 2013 was ik bestuurslid van Vereniging
Dorpsbelangen Losdorp en vanuit die hoedanigheid
had ik regelmatig contact met Groninger Dorpen.
Gezien de drukte thuis ben ik gestopt met die bestuursfunctie,
maar sindsdien ondersteun ik dorpsbelangen
en het dorpshuis nog wel door te helpen bij diverse
zaken die geregeld moeten worden. In 2014 is ons
dorpshuis helemaal gerenoveerd. Nu zijn er nog
wat puntjes op de i te zetten, denk aan licht, beeld
en geluid, parkeerplekken e.d. Voor het project licht,
beeld en geluid hebben we o.a. subsidie via het Loket
Leefbaarheid gekregen. Ook hebben we via dat Loket
subsidie voor een hondentoilet in combinatie met een
BBQ-plek aangevraagd en gekregen. En nu zijn we nog
bezig met het realiseren van die BBQ-plek. De laatste
twee zaken kwamen voort uit onze dorpsvisie.
WAAROM BENT U VRIEND VAN GRONINGER
DORPEN (GEWORDEN)?
Met name om de medewerkers te steunen in hun
enthousiasme! Het is zó mooi dat er zo’n betrokken
club is. Men ontvangt daar heus wel hun loon, maar
het is geen 9.00 tot 17.00-baan.
Abel Tasmanmuseum in Lutjegast
Groninger Dorpen laat in elke editie van het Nijsblad een Vriend van Groninger Dorpen (donateur)
aan het woord. Deze week Vriend van Groninger Dorpen: Debora van Zeebroeck-Boneschansker
Alle medewerkers staan
klaar voor de dorpen en
hebben echt hart voor
de zaak. Dat is tegenwoordig
niet meer zo
vanzelfsprekend. Door
Vriend van Groninger
Dorpen te zijn, houd ik
een lijntje met de vereniging,
hoor en lees ik
via het Nijsblad wat er
leeft en blijf ik betrokken.
Debora van Zeebroeck-Boneschansker
WAT VINDT U EEN BELANGRIJK
THEMA OP DIT MOMENT VOOR HET
GRONINGER PLATTELAND?
De leefbaarheid blijft toch echt voor mij het belangrijkste
thema. Het dorp leefbaar te houden, verbonden te
blijven. Groninger Dorpen is daarin echt een schakel.
Jullie helpen zelf of verwijzen door naar de juiste partij.
Uiteraard moet een ieder in de dorpen het zelf doen,
maar jullie helpen.
In deze maatschappij is het zo dat men steeds individualistischer
wordt. Juist daarom is het des te belangrijker
dat er een dorpshuis is. En dat men er samen voor
gaat, samen projecten initieert en uitvoert. Samen er
staan.
3

4
DAG VAN HET DORPSHUIS
De onlangs door Groninger Dorpen georganiseerde Dag van het Dorpshuis, de conferentie over alles wat met
dorpshuizen te maken heeft, was een groot succes. De grote zaal van het recent prachtig verbouwde dorpshuis
Het Kompas zat 25 november bomvol vrijwilligers, dorpsbewoners en overige belangstellenden.
Centrale vraag: ‘dorpshuis: onderdak of burgerkrachtcentrale?’.
De rol en het gebruik van dorpshuizen verandert. De
functie van een dorpshuis als louter passief onderdak
voor het verenigingsleven lijkt achterhaald. Toch wordt
een dorpshuis nog altijd als onmisbaar gezien. Juist in
deze tijd, waarin bewoners samen steeds meer oppakken,
kan een dorpshuis de centrale rol vervullen in het behoud
van voorzieningen én als broedplek van nieuwe initiatieven.
In sommige dorpen is dit al volop aan de gang.
Bijvoorbeeld door de combinatie te zoeken met zorginitiatieven
in het kader van Wmo. Deze dorpshuizen zijn
naast onderdak óók burgerkrachtcentrale.
Een tekort aan vrijwilligers en middelen wordt vaak als
struikelblok gezien om deze verandering in gang te
zetten. Maar zoals dagvoorzitter Nico de Boer (‘onderzoeker
en meedenker’) aangaf in zijn aftrap: we kunnen
het probleem van vrijwilligers en middelen ook anders
bekijken. Namelijk als overschot aan ambitie. De verandering
van rol kan juist het draagvlak voor het dorpshuis
DORPSHUIS HET KOMPAS - voorbeeld 1
vergroten en kansen bieden voor de exploitatie. Een
dorpshuis als centrum voor zaalverhuur, trekt vaak weinig
vrijwilligers aan. In een dorpshuis waar reuring is, waar
initiatieven opbloeien, staan vaak ook nieuwe vrijwilligers
op.
Of een dorpshuis moet veranderen, verschilt per dorp.
Sommige dorpshuizen functioneren goed zoals ze zijn.
Andere ervaren meer problemen. Er is ook geen sprake
van een foute keuze. Veel is afhankelijk van de lokale
omstandigheden. Het is wel van het grootste belang dat
je er als dorpshuis over na blijft denken wat je te bieden
hebt, zodat de mensen het goed hebben in je dorp en je
dorpshuis exploitabel is én blijft. Tijdens de Dag van het
Dorpshuis werden mooie voorbeelden uit de praktijk
gepresenteerd en kwamen diverse dilemma’s aan bod.
De Dag van het Dorpshuis is een goede traditie aan het
worden, op naar de volgende!
In Lutjegast (een dorpje van zo’n 1.000 inwoners in het Westerkwartier) bleken de plannen om aan de
oostkant van het dorp een groot multifunctioneel centrum te bouwen, te ambitieus. Er werd een platform
‘Overleg Dorpsaccommodaties Lutjegast’ (ODL) opgericht, dat ging werken aan een alternatief plan. Dit
was hard nodig, want het dorpshuis was een semipermanent gebouw dat al jaren was afgeschreven, en het
Abel Tasman Museum (Lutjegast is de geboorteplaats van deze beroemde ontdekkingsreiziger) groeide uit
z’n voegen. Uiteindelijk werd door middel van een enquête het dorp de keus voorgelegd tussen aanbouw
aan en verbouw van de gereformeerde kerk of nieuwbouw op de huidige locatie van het dorpshuis. Een
ruime meerderheid van 75% koos voor de laatste optie. Met hulp van een fikse bijdrage van de gemeente,
enkele fondsen en de inzet van een grote hoeveelheid vrijwilligers verrees in 2013 een prachtig dorpshuis
dat het middelpunt is van een zeer leefbaar dorp.
MFC DE SPIL - voorbeeld 2
In Gasselternijveen staat sinds 2014 MFC De Spil
waarin alle voorzieningen van dit Drentse dorp
samenkomen, waaronder alle welzijnsvoorzieningen,
het dorpshuis, twee basisscholen en de bibliotheek.
De omstandigheden zaten mee: beide scholen waren
ouder dan 50 jaar en het geld dat was gereserveerd
voor groot onderhoud kon mooi gestoken worden
in de nieuwbouw. Ook de opbrengst van het oude
dorpshuis werd in het project gestopt, net als de
complete inventaris en de laatste liquide middelen.
De uiteindelijke kosten van het multifunctionele
centrum bedroegen 3,8 miljoen euro. Er werd een
beheerstichting opgericht waarin de vijf hoofdgebruikers
van het gebouw zijn vertegenwoordigd
en 2 personen op persoonlijke titel. Deze stichting
werkt grotendeels met vrijwilligers en is verantwoordelijk
voor het gehele beheer van het gebouw en ontvangt
daarvoor servicekosten van de hoofdgebruikers
en een deel van de LONDO-vergoeding voor
scholen. Een mooie formule, maar men verwacht
pas na het derde jaar ‘zwarte cijfers’ te draaien. Het
fijne van een MFC is dat het een grote aantrekkingskracht
heeft op nieuwe bewoners voor het dorp.
GEHOORD IN DE LOOP
VAN DE DAG:
“
“
“
Voor dorpshuizen met visie, kennis, creativiteit
en lef is genoeg geld te vinden. Het gaat er ook
om hoe je je project omschrijft. Op onze typecursus
voor jonge werklozen kregen we nee te
horen maar toen we het ‘zelfredzaamheid op de
schrijfmachine voor vrijwilligers’ noemden, kregen
we de typemachines erbij!” (Jan Klumper,
bedrijfseconoom en welzijnswerker. Verzorgt op 15
februari de workshop ‘Geldzorgen.. zorgen voor
geld’.)
“Eén van de redenen dat ik van Tweede
Exloërmond in Drenthe naar de stad vertrok is
omdat we daar geen dorpshuis hadden. Wel
zeven kerken maar als je op een meisje van
een ander geloof viel kwam je daar nooit mee
in aanraking omdat elke kerk zijn eigen zaaltje
had.” (Bert Hadders, muzikant)
“Wij krijgen de financiering niet rond en lopen
als buurtcentrum vast in de regelgeving.
Neem als gemeente je verantwoordelijkheid
en trek je niet terug op het gebied van financiering
en ondersteuning.” (Rieks Huizinga,
Buurtcentrum Noordstee Stadskanaal)
”
”
”
DORPSHUISCASUS
Natuurlijk gaat het niet overal van een leien dakje. MFC
De Meeden in Aduard biedt ruime mogelijkheden voor
de gebruikers. Er zit een enthousiast beheerdersechtpaar
op met oog voor de dorpshuisfunctie. Maar de beheerders
krijgen slechts met moeite brood op de plank. Lang
niet alle verenigingen maken gebruik van het dorpshuis
en Aduard kent verschillende andere plekken waar de
dorpsbewoners elkaar kunnen ontmoeten, zoals een buurthuiskamer
waar ouderen wekelijks gezamenlijk kunnen
eten. Vrijwilligers voor het bestuur zijn moeilijk te vinden.
Het bestuur wil graag van het dorp weten hoe men de
toekomst van het dorpshuis ziet en heeft studenten van
de Hanzehogeschool gevraagd een onderzoek te doen.
Een panel van specialisten boog zich op de Dag van het
Dorpshuis over deze dorpshuizencasus en het functioneren
van dorpshuizen in het algemeen.
REACTIES PANEL
“Ik denk dat als je in een dorp van deze grootte een rendabele
voorziening wilt exploiteren die iets meer richting
burgercentrale gaat als een regulier dorpshuis, er maar
ruimte is voor één zo’n soort voorziening. En dan zullen
alle partijen om tafel moeten gaan om te kijken of je met
elkaar één visie kunt ontwikkelen voor de toekomst.”
(Evert van Vliet, MCO De Gaveborg)
“Lap de regels aan je laars en pak de regie! Ga in gesprek
met nieuwe doelgroepen, ontdek waarom ze niet komen
en probeer samen met hen nieuwe dingen te ontwikkelen.”
(Jan van de Bij, specialist verdienmodellen CMO STAMM)
“Draagvlak is vooral binding met je achterban. Met elkaar
praten over problemen en kijken hoe je samen kunt werken
aan die vitale en duurzame woon- en leefomgeving die
we willen. Het is als dorp onze eigen verantwoordelijkheid
om voor dat draagvlak te zorgen.”
(Evert van Vliet, MCO De Gaveborg)
“Zorg dat burgerinitiatieven jouw dorpshuis als uitvalsbasis
gaan gebruiken en bouw aan een organisatie die
zonder subsidies verder kan.”
(Jan van de Bij, specialist verdienmodellen CMO STAMM)
“We willen burgerinitiatieven graag de ruimte geven,
maar ik denk dat we als gemeenten moeten stellen dat als
zo’n initiatief ons nodig heeft, men dan ook gebruik moet
maken van het door ons gesubsidieerde dorpshuis.
Ga niet de concurrentie organiseren.”
(Peter Verschuren, wethouder Hoogezand-Sappemeer)
“Als je de keuze maakt louter te functioneren als zalencentrum
dan hoef je niet te rekenen op vrijwilligers. Maar
als je ervoor kiest om het hart van de buurt of het dorp te
zijn dan vind je echt vrijwilligers en zijn er ook subsidiemogelijkheden.”
(Peter Verschuren, wethouder Hoogezand-Sappemeer)
5

STELLIG!
In ons Nijsblad geven panelleden hun eigen mening over
een bepaalde stelling over een actueel thema. Het panel is
wisselend van samenstelling. De mensen die meewerken
aan het panel kunnen professionals, bestuurders en/of
plattelandsbewoners zijn.
HET TRADITIONELE DORPSHUIS (VOOR SJOELEN, TONEEL,
VERGADEREN…) IS NIET MEER VAN DEZE TIJD!
Johan de Vries,
beheerder/pachter MFC de Noordsuythoeve
te Noordbroek
Niet waar.
Vergaderen vind ik niet zoveel
aan maar sjoelen doe ik graag.
Dorpshuizen moeten vooral onderdak
blijven bieden aan dit soort traditionele
activiteiten.
Want elkaar ontmoeten is niet
alleen leuk, maar ook belangrijk.
Als je elkaar kent, sta je sneller
voor elkaar klaar. Besturen van
dorpshuizen zouden nog wel vaker
Pim Achterkamp,
senior projectadviseur Oranje Fonds
Waar en niet waar.
Ja, er is nog altijd heel veel vraag
naar het traditionele gebruik van
dorpshuizen en er worden op dat
gebied ook nog wel nieuwe initiatieven
gestart.
Maar om dorpshuizen en multifunctionele
centra exploitabel te krijgen
en te houden, moet je ook op zoek
naar een ander type activiteiten.
Daar is ook vraag naar. Het gaat
dan veelal om losse activiteiten in
plaats van wekelijks in verenigingsverband.
kunnen kijken waar het gebouw nog
meer voor gebruikt kan worden en
welke doelgroepen in het dorp nog
niet worden bereikt. Het dorpshuis
leent zich bijvoorbeeld uitstekend
voor allerlei Wmo-activiteiten. Dat
betekent niet dat het dorpshuisbestuur
dat allemaal zelf hoeft te
organiseren. Ga zoveel mogelijk de
samenwerking aan en laat mensen
het zelf doen.
Eens.
De huidige maatschappij vraagt
om ondernemende en participerende
burgers. Ook het traditionele
dorpshuis zal met zijn tijd mee
moeten gaan. Op het platteland
verdwijnen er door krimp en bezuinigingen
voorzieningen, ook op
het gebied van zorg en welzijn.
Hierdoor zien we in heel het land
dat burgers zelf dorpshuizen vernieuwen
en/of informele zorginitiatieven
opzetten. Deze initiatieven
behoren tot de kern van het werkterrein
van het Oranje Fonds.
Als je dit in samenwerking doet met
een plaatselijk georiënteerde organisatie
heb je hiermee een zeer grote
kans van slagen met een grote
opkomst. Door de samenwerking is
de werkdruk daar wel veel minder
door. Ook het aanboren van de vergader-
en overlegmarkt is een grote
kans maar daarvoor moet je wel
meer commercieel en professioneel
gaan werken. Deze klanten rekenen
namelijk vaak op een bepaald
niveau van kwaliteit en zien dit ook
graag steeds weer terug.
Pieter Knol, adviseur dorps- en
buurthuizen Groninger Dorpen
Een van de winnaars van de
Appeltjes van Oranje 2016 is ontmoetingscentrum
De Gaveborg
van Stichting Dorpshuis Oostwold
te Oostwold. In 2003 namen de
inwoners het initiatief om alle voorzieningen
onder één dak te brengen:
basisonderwijs, kinderopvang,
sport, het dorpshuis en een coöperatieve
dorpssupermarkt, gerund
door vrijwilligers en mensen met
een beperking. Zo komt vernieuwing
tot stand en komt ‘voor het
dorp door het dorp’ optimaal tot
z’n recht!
DE SCHAKEL IN GRONINGEN BESTAAT 50 JAAR!
Wijkcentrum De Schakel in Groningen viert dit jaar haar
50-jarig bestaan. Bewoners uit de wijken Ulgersmaborg en
Oosterhoogebrug kunnen er sinds jaar en dag terecht voor
een grote hoeveelheid activiteiten en diverse verenigingen
vinden er onderdak. Verder zit er een jeugdsoos in het
gebouw en maakt de nabijgelegen Oosterhoogebrugschool
gebruik van de gymzaal.
Met de bestuursleden Hilda Marrink en Jan Dolfing hebben
we een gesprek over de stand van zaken van dit wijkcentrum
dat ooit een dorpshuis was, want Oosterhoogebrug
viel in het verleden onder de gemeente Noorddijk. Hilda,
sinds haar derde inwoonster van Oosterhoogebrug: “Met
de komst van de nieuwe wijk Ulgersmaborg werden we
echt een wijkcentrum maar de oude garde noemt De
Schakel nog steeds dorpshuis.” Jan: “Henk Scholtens, 40
jaar lang voorzitter van De Schakel, was ooit ook voorzitter
van de Vereniging Groninger Dorpshuizen.”
Het gebruik van De Schakel is in de loop van de jaren niet
erg veranderd, wel verandert de leeftijdsopbouw. Jan: “Dat
is een zorg. De jeugd is lastig te bereiken. De binnenstad is
ook een aantrekkelijke optie en wij hanteren een streng
alcoholbeleid.”
De Schakel maakt geen gebruik van de banenpool van
re-integratiebedrijf WerkPro voor het aanstellen van een
beheerder zoals in de stad veel gebeurt. Het horecagedeelte
is om niet verpacht aan Lowie Heling die zijn boterham
verdient met inkomsten uit de bar. In ruil daarvoor zorgt hij
voor de schoonmaak en het dagelijkse onderhoud. Hilda:
“Dat werkt prima. Deze beheerder is er eentje met een
goed gevoel voor de buurthuisfunctie.” De stichting haalt
zijn inkomsten uit de verhuur en de subsidie van de
Hilda Marrink en Jan Dolfing
6 7
De Schakel
gemeente. Jan: “Hiermee krijgen we de exploitatie rond en
kunnen we ook nog reserveren voor onderhoud”.
Stichting Wijkcentrum De Schakel is zelf eigenaar van het
gebouw en het bijbehorende parkeerterrein. Daarmee is het
een belangrijke partij in de plannen die er al jarenlang
bestaan voor een nieuw wooncomplex. Bedoeling is dat
ook het wijkcentrum daar onderdeel van gaat worden. Jan:
“Voor ons is het nog afwachten hoe we in dat hele plaatje
gaan passen. Eerst was er sprake van een combinatie van
wonen en zorg omdat veel oudere bewoners graag in de
wijk willen blijven wonen. Maar woningcorporatie Steelande
werd overgenomen en Zorggroep Lentis heeft zich moeten
terugtrekken omdat zij zich niet meer met dit soort bouwprojecten
mogen bezighouden.”
Nu wordt er alleen nog gesproken over een regulier wooncomplex
aan de Pop Dijkemaweg met eventueel De Schakel
op de begane grond. De school ziet een verhuizing van de
gymzaal, waarvoor de gemeente geld heeft vrijgemaakt,
naar de Pop Dijkemaweg echter alleen zitten als deze autoluw
wordt gemaakt. Omdat De Schakel alleen kan voortbestaan
in combinatie met de gymzaal, wordt nu gekeken of
een verbouwde school, gymzaal en De Schakel middels
hoogbouw kan worden gerealiseerd op de huidige plek van
de school. Buurman Albert Heijn is erg geïnteresseerd in
de grond van het wijkcentrum. Jan: “Zoals je ziet een complexe
materie en dus is nog veel onzeker. Ondertussen
doen we alleen het noodzakelijke onderhoud. Maar ons
gebouw begint te verzakken en daar zal toch eens wat aan
moeten gebeuren.”
DORPSHUIZEN KUNNEN FINANCIËLE ADMINISTRATIE
UITBESTEDEN AAN FINANCIEEL VITAAL
Financieel Vitaal biedt een mooie kans om de financiële administratie van uw dorpshuis op orde te brengen of de werkdruk van
uw penningmeester te verlagen. Uw boekhouding wordt voor u verzorgd in het programma van uw voorkeur en u heeft altijd
inzicht in de actuele financiële stand van zaken.
Financieel Vitaal is een leerbedrijf van Huis voor de Sport Groningen in samenwerking met Noorderpoort dat de financiële
administratie voert voor verschillende sportverenigingen. Ook dorpshuizen kunnen hier nu gebruik van maken. Het werk
wordt uitgevoerd door MBO studenten (opleiding Financiële Administratie) onder leiding van een HBO Manager van de
Hanzehogeschool en de financiële afdeling van Huis voor de Sport Groningen.
Doordat er wordt gewerkt met studenten hanteert Financieel Vitaal een aantrekkelijk tarief. Uiteraard wordt met het dorpshuis
eerst een kennismakingsgesprek gevoerd. Voor meer informatie: 050 306 29 00.

‘ELK DORP EEN DUURZAAM DAK’
Het programma ´Elk dorp een duurzaam dak´ (EDEDD) valt qua gebied wellicht alleen in de 9 aardbevingsgemeenten,
maar de ervaringen en oplossingsrichtingen en -ontwikkelingen die uit het programma naar voren komen,
kunnen voor alle dorpsaccommodaties nuttig zijn. We delen een aantal van deze oplossingsrichtingen en -ontwikkelingen
graag met al onze leden.
Projectgroep Nieuwe Akkers
School de Kromme Akkers
GROET’N UUT
Garnwerd
Zonnepanelen op het dak van dorpshuis te Baflo
Grote verbouwing van dorpshuis te Leermens
8
Het pittoreske dorpje Garnwerd ligt in de gemeente
Winsum en is een pleisterplaats voor vele Groningers,
recreanten en toeristen. Met als een van de bekendste
gebouwen van het dorp, het vroegere veerhuis Café
Hammingh, boven op de dijk bij het Reitdiep. Garnwerd
kent ongeveer 450 inwoners en heeft een beschermd
dorpsgezicht. Eenmaal per jaar vieren de dorpsbewoners
het meerdaagse feest ‘Garnwerd Grandioos’.
Dit wordt een bijzondere ‘Groet’n Uut’, momenteel is
er namelijk geen dorpshuis in Garnwerd. Maar, serieuze
plannen voor een dorpshuis zijn er wel. En hoe!
De aanleiding voor de wens voor een dorpshuis begint
bij de dreiging van het sluiten van de dorpsschool,
‘OBS Kromme Akkers’. De dorpsbewoners kwamen
in opstand toen ze dit bericht te horen kregen, maar
staken ook de koppen bij elkaar. In gezamenlijkheid
zochten ze naar ideeën en motivaties om de school
voor hun dorp te behouden. Bijzonder is dat men niet
ging kijken naar het open houden van de school in de
huidige vorm. Garnwerd wil vooral vooruit kijken en
wil als dorp levendig en slim de toekomst in. Voor alle
dorpsbewoners, jong en oud. Hoe kun je bijvoorbeeld
je school aantrekkelijker maken zodat je ook leerlingen
uit de nabije omgeving aantrekkt? Misschien kun je de
kleinschaligheid juist als kracht gebruiken? Kun je vernieuwend
onderwijs bieden? Maar ook, wat kun je allemaal
nog meer met je schoolgebouw? Welke kansen en
behoeftes leven er verder in het dorp, naast onderwijs?
Omdat het dorp zoveel vechtlust en innovatie toonde
en omdat ze als koploper willen fungeren voor vele
andere Groninger dorpen met dezelfde probleemstellingen,
besloten de gemeente Winsum en het overkoepelende
schoolbestuur Lauwers en Eems Garnwerd een
kans te bieden. Het dorp mocht de ideeën uitwerken tot
een plan. In 2015 is de projectgroep ‘Nieuwe Akkers’
opgericht. In deze projectgroep zitten dorpsbewoners
(Dorpsvereniging Garnwerd), MR-leden van de school
(ouders en leerkrachten) en onderwijs. Met elkaar gaan
ze de ideeën uitwerken tot plan en uitvoering. Sonja
Hofstee, voorzitter van Dorpsvereniging Garnwerd en
van de landelijke ‘Stichting Behoud Kleine Scholen’,
dorpsbewoner én moeder, is aangesteld als projectleider.
Tegelijkertijd is er in Garnwerd ook een dorpsvisie ontwikkeld.
Hiermee is veel informatie uit het dorp opgehaald,
ook met betrekking tot het schoolgebouw. Uit de
dorpsvisie blijkt dat de inwoners van Garnwerd graag
een dorpshuis willen, maar dan wel in de breedste zin
van het woord. Want, vindt men, een schoolgebouw kun
je ook voor veel andere dorpse zaken inzetten. Naast de
schoolfunctie wil men het gebouw gaan gebruiken voor
een dorpswinkeltje, kinderopvang, zorgaanbieders, werk
(vergaderen, flexwerkplek), dorpskeuken, dorpshuis,
culturele activiteiten, ontmoeting en activiteiten voor
alle dorpsbewoners en met het oog op alle veranderingen
in de zorg in het bijzonder voor jonge, oudere en
kwetsbare dorpsbewoners.
Momenteel wordt er in opdracht van de projectgroep
een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek
kijkt naar de (on)mogelijkheden van verbouw en
nieuwbouw. Het programma van eisen, opgesteld door
de projectgroep, is de meetlat voor dit onderzoek. Ook
wordt in dit geheel gekeke naar duurzaamheid en nulop-de-meter,
want in Garnwerd is ook een dorpsinitiatief
dat zich bezighoudt met duurzame energieopwekking.
SAMENWERKING
EDEDD heeft budget voor één ontmoetingsplek per
dorp. Het programma wil daarmee een aanzet geven
tot samenwerking. In meerdere dorpen zien we steeds
vaker multifunctionele centra (MFC’s). Eén plek waar
bijvoorbeeld ook de bibliotheek, het onderwijs, de kinderopvang
en/of de huisarts in zit. Een ontmoetingsfunctie
aan zo’n MFC toevoegen lijkt dan een heel
ENERGIENEUTRAAL
Om te beginnen met de energiebesparende maatregelen:
‘0 op de meter’ is de magische zin. Want zonder de
structurele energiekosten ziet een exploitatiebegroting
er al prettiger uit. Met het geld dat overblijft kun je bijvoorbeeld
andere activiteiten organiseren of onderhoud
betalen. Bij energiebesparende maatregelen denk je
snel aan zonnepanelen, isolatie en led-verlichting.
Een basis aan maatregelen die prima werkt. Maar soms
zijn het andere, kleine dingen die ook een groot verschil
kunnen maken.
Bijvoorbeeld automatische klapdeuren. Niet alleen kunnen
bezoekers die slecht ter been zijn zelfstandig naar
binnen, ook blijven de deuren niet open staan waardoor
NIEUWE DOELGROEPEN
We zien ook steeds meer dat zorg een belangrijke component
is bij dorpsaccommodaties. Dit kan bijvoorbeeld
zijn in de vorm van een huisarts of fysiotherapeut
die vaste huurder is van een dorpsaccommodatie, maar
ook een Verzoamelstee of een zorgcoöperatie is steeds
vaker te vinden in een dorpshuis. Een mooi startpunt
om de zorgbehoefte in kaart te brengen is de Wmoscan,
die leidt tot een advies waar kansen liggen voor
jullie dorp.
natuurlijke keuze, er komen tenslotte al veel mensen op
die plek. Samen met de verschillende partijen ben je
minder kwetsbaar (omdat er meer geldstromen
beschikbaar zijn), maar je kunt vaak ook meer vrijwilligers
vinden omdat ze op een ander aspect worden aangesproken.
En in plaats van vijf besturen, heb je nu
maar één bestuur nodig.
er warmte ontsnapt. Of denk aan automatische verlichting
in de toiletten.
Overigens willen we ook een winstwaarschuwing afgeven.
‘0 op de meter’ is een goed streven, maar is vaak
een indicatie die leveranciers afgeven. In de praktijk kan
deze 0 op de meter soms tegenvallen. Zeker als er
meer, of andere activiteiten worden georganiseerd, kan
je energieverbruik stijgen. En soms schijnt de zon
gewoon ook wat minder dan je wellicht verwacht had.
Uiteindelijk gaan de investeringen absoluut helpen op
de exploitatiebegroting of je nu volledig op 0 uitkomt of
niet.
Wat we ook steeds vaker zien is dat het dorpshuis
gebruikt wordt als werkplek voor zzp’ers (zelfstandigen
zonder personeel). Voor hen zijn koffie, verwarming,
contacten en goede wifi belangrijk. Dit levert vaak reuring
op en kan leiden tot mooie samenwerkingen tussen
zzp’ers. Het leuke van zo’n groep in je dorpshuis is
dat ze mee kunnen denken met de vraagstukken waar
je als dorpsaccommodatie mee worstelt. Je krijgt heel
nieuwe input en oplossingsrichtingen.
9

Wmo-scan Stitswerd
Routebureau Groningen
Groninger Dorpen is op Twitter te volgen via @groningerdorpen.
Hieronder een selectie tweets van de afgelopen tijd.
NIJS IENT KÖRT
WMO-SCAN VOOR DORPSHUIZEN
Een dorpshuis is vaak nog een van de weinige voorzieningen
in een dorp én het is een voorziening die van en voor
iedereen is. Omdat steeds meer dorpen zich zorgen
maken over de leefbaarheid voor álle dorpsgenoten, ook
de ouderen en kwetsbaren, willen steeds meer dorpshuisbesturen
graag onderzoeken of ze hun gebouw ook kunnen
inzetten voor Wmo-activiteiten, voor zorg en welzijn.
Dorpshuizen kunnen samen met Groninger Dorpen een
Wmo-scan uitvoeren met als resultaat een concreet, inspirerend
en informerend advies, in de vorm van een handig
boekje. Dit advies gaat over de fysieke staat en toegankelijkheid
van het gebouw, maar ook over mogelijk te organiseren,
passende activiteiten Het advies helpt dorpen op
weg richting een zorgzaam dorpshuis, met mogelijk nieuwe
kansen voor het dorp en nieuwe samenwerkingspartners
zoals de gemeente en zorgaanbieders. Wil je meer
weten over de Wmo-scan? Neem dan contact op met Daan
Kingma, d.kingma@groningerdorpen.nl.
SNEL INTERNET
Wij volgen met grote interesse hoe bewonerscoöperaties
reageren op de regeling Snel internet. De (verlengde)
inschrijfperiode is op dit moment bijna voorbij. Of partijen
- ook de bewonerscoöperaties - zich voor deze regeling
inschrijven, is afwachten. Wij zijn alert op wat nodig is om
goed samen verder te komen.
Wij feliciteren Steendam, inmiddels aangesloten op glasvezel.
Geweldig dat jullie dit voor elkaar hebben gekregen!
NOORD-WEST 380 KV HOOGSPANNINGSVER-
BINDING
Rond het thema ‘hoogspanningsverbinding’ hebben wij
ons aangesloten bij een grote groep van provinciale en
lokale (bewoners)organisaties. Deze groep spant zich in
om betrokken partijen - vooral het ministerie van EZ - te
overtuigen van de noodzaak om een minder schadelijk
tracé te ontwerpen voor deze hoogspanningsverbinding
Eemshaven – Vierverlaten. Een tracé dat wel kan rekenen
op breed draagvlak. Wij pleiten voor een grondig gebiedsproces,
samen met bevolking, betrokken organisaties en
lokale overheden. Daarbinnen moet ook serieus aandacht
zijn voor ondergrondse mogelijkheden.
MIJNBOUW
In dit dossier gaat het de komende weken om het definitief
vaststellen van het Meerjarenprogramma van de Nationaal
Coördinator. Het Gasberaad heeft veel input voor dit plan
gegeven. We zien goede ontwikkelingen. Toch hebben we
over een aantal beschreven en lopende ontwikkelingen ook
andere ideeën. Vanuit Groninger Dorpen maken we ons in
ieder geval zorgen over de impact van de versterkingsopgave
op scholen en zorg. Maken inwoners van dorpen
zich ook zorgen? Is er goede afstemming tussen dorp, eigenaars
en gemeenten over het toewijzen van gebouwen als
karakteristiek pand, en de reden/ betekenis daarvan? Ook
het onderzoek naar de oorzaak van schade aan de randen
van het aardbevingsgebied loopt nu. Ervaringen, reageren?
Graag! Meer informatie:
www.groningerdorpen.nl/aardbevingen/ en in onze
vorige digitale nieuwsbrief.
TEN BOER ONTVANGT ALS EERSTE
STARTSUBSIDIE LOKALE ENERGIETRANSITIE
Sinds 15 september 2016 kunnen lokale energie-initiatieven
in het aardbevingsgebied een startsubsidie aanvragen voor
hun energieproject. Diverse aanvragers hebben zich al
gemeld. Vrijdag 25 november overhandigde gedeputeerde
Nienke Homan de eerste cheque voor een opstartbijdrage
aan Energie Coöperatie Ten Boer. Gefeliciteerd! Wie volgt?
www.lokaleenergievoorwaarts.nl/financiering/subsidie/
TOERISME EN RECREATIE
Op een boeiend symposium op 24 november in Winschoten
vertelden Marketing Groningen, Routebureau Groningen en
de Economic Board Groningen waar hun focus de komende
tijd ligt. Ze willen Groningen gericht onder de aandacht brengen.
Ook willen ze bijdragen aan mogelijkheden voor ondernemers
om in te springen op ontwikkelingen in de vraag van
bezoekers van veraf en dichtbij. Verder start er een nieuwe
campagne Er gaat niets boven Groningen. Hiervoor zoekt
Marketing Groningen magische momenten - groot en klein -
om het gevoel van Groningen te verbeelden. Er komen ongeveer
10 verhaallijnen, onder meer over samenwerking met
ondernemers en erfgoedinstellingen en samenwerking tussen
de regio’s. Er is enorm veel energie hier! Informatie over
wat er is opgehaald en hoe geïnteresseerden kunnen aansluiten,
plaatsen wij op onze website (onder Actueel). Ook de
nieuwsbrieven van het Routebureau Groningen delen we via
onze website. Binnenkort verwachten we er weer een.
MEER LUTJEGAST
Naast de Dag van het Dorpshuis gebeurt er in Lutjegast nog
veel meer. Het dorp deed mee met het project Samen Actief
in het Groene Westerkwartier en realiseerde De Groene
Dorpsplaats in het aangrenzende natuurterrein.
www.ideeenbankgroningen.nl/de-groene-dorpsploats
In het dorpshuis van Lutjegast is ook het Abel Tasman
Museum gehuisvest. Kom meer te weten over deze beroemde,
in 1603 in Lutjegast geboren zeevaarder en ontdekkingsreiziger
tijdens een bezoek aan het museum of de website:
www.abeltasman.org
Jos Schaafsma @josschaafsma – 28 november 2016
Yes! We kunnen dorpshuis ‘de Tille’ #Westerlee #oldambt opknappen.
Goed voor ons dorpje! #samenleving #participatie
http://www.provinciegroningen.nl/actueel/nieuws/nieuwsbericht/_
nieuws/toon/Item/35-miljoen-voor-aanpak-voorzieningen-eemsdeltaen-oost-groningen/?platform=hootsuite
Groninger Dorpen @groningerdorpen – 29 oktober 2016
De hartelijke felicitaties aan het adres van onze Drentse collega’s van
de #BOKD met een zeer geslaagde #DorpenDag16 in #Hooghalen!
Groninger Dorpen @groningerdorpen – 14 oktober 2016
Kornhorn van harte gefeliciteerd met prachtig nieuw #dorpshuis! Meer
dan 4500 vrijwilligersuren zitten er in bouw van Het Hörnhuus! Hulde!
Groninger Dorpen @groningerdorpen – 11 oktober 2016
Wmo-scan voor dorpshuizen. Ook dat doet Groninger Dorpen! Het advies
voor dorpshuis #Stitswerd is klaar. http://www.groningerdorpen.
nl/actueel/907-wmo-scan-stitswerd-3 …
Marian van Voorn @mugje – 4 oktober 2016
Pieter Knol: al 10 jaar wil hij het beste voor de dorpshuizen. Tof om
samen te werken en van je te leren @elkdorpeendak @groningerdorpen
COLOFON
Redactie:
Sjouke Bakker
Inge Zwerver
Nienke Vellema
Agnes Nanninga
Gilian Wijnalda
Foto’s:
Pag 8: Dorpsvereniging Garnwerd
Overige foto’s: medewerkers Groninger Dorpen
Vormgeving:
Fenna Houwen (Fenatic)
Met (tekst)bijdragen van:
Column: Dirk Strijker
CONTACT
Mayke Zandstra
Groninger Dorpen
Postbus 23, 9790 AA Ten Boer
050 306 29 00
info@groningerdorpen.nl
www.groningerdorpen.nl
Of volg ons via twitter:
@groningerdorpen
Vrienden van Groninger Dorpen
Wilt u weten hoe u Vriend van
Groninger Dorpen kunt worden?
Bekijk dan de informatie op onze
website.
Bezoekadres
Hendrik Westerstraat 24
9791 CT Ten Boer
Redactie
Voor het aanleveren van kopij,
mail de redactie:
info@groningerdorpen.nl
ISSN: 184-060X
Groninger Dorpen wordt gesteund door de
Provincie Groningen
10 11

Dorpshuizen
IVOREN TOREN
Dirk Strijker Hoogleraar Plattelandsontwikkeling op de Mansholt-leerstoel aan de Rijksuniversiteit Groningen
Ons dorpshuis heeft toekomst
Veel dorpshuizen en multifunctionele centra draaien
goed, maar er zijn er ook die klandizie verliezen. Het
gaat dan om dalende aantallen deelnemers, veelal
veroorzaakt doordat verenigingen en andere clubs
ophouden te bestaan. De oorzaak daarvan is onder
andere vergrijzing. Dat wil zeggen, jonge grijze mensen
zijn vaak heel actief, dus daar zitten potentiële gebruikers.
De afvallers zitten in de categorie ’echte ouderen’,
ouderen die aftakelen en soms verhuizen naar een
verzorgingstehuis. Zeker voor de dorpen zonder zo’n
tehuis betekent dat klantenverlies.
Het goede is dat er niet alleen clubs worden opgeheven,
maar dat er ook nieuwe bij komen. Al een groot aantal
jaren sturen we studenten naar dorpen in Noord-Nederland
om de staat van het platteland in beeld te brengen.
Een van de vragen is dan of het aantal activiteiten is afof
toegenomen. Globaal is het beeld dat het aantal
activiteiten is toegenomen, met uitzondering van
Noord-Groningen. Daar is het echt afgenomen.
In de meeste dorpen nemen de activiteiten dus juist toe.
Kruisjassen is dan weliswaar ingestort, maar er is yoga
voor in de plek gekomen. Het lastige is dat die nieuwe
activiteiten op andere doelgroepen gericht zijn dan waar
de oude voor waren. Oudere inwoners geven dan ook
steevast aan dat het aantal activiteiten is afgenomen,
terwijl vaak simpel te bewijzen is dat het juist is toegenomen.
Maar ja, hún activiteiten zijn afgenomen. De
biljartclub, de pedicuremiddag, het bloemschikken, ze
staan onder druk, maar poolen, pilates en natuurclubs
groeien.
Een lastig probleem voor de dorpshuizen is dat die
nieuwe clubs niet automatisch de weg naar het dorpshuis
vinden. Je moet als dorpshuisbestuur dus een goed
oog hebben voor clubs die ontstaan en die het dorpshuis
niet automatisch gebruiken. Actief benaderen, en
nagaan wat zo’n club nodig heeft. Bestaande clubs en
activiteiten hebben een vergelijkbaar probleem, nieuwe
deelnemers komen niet zomaar binnenwandelen.
Afgezien van onkunde, is de drempel om als nieuwe
deelnemer binnen te lopen, voor veel mensen erg hoog.
Je kunt als club denken dat je openstaat voor iedereen,
vergeet het maar. Veel clubs hebben ongeschreven
regels en gebruiken, die het voor buitenstaanders lastig
maken aan te haken. De enige oplossing is die van
persoonlijk benaderen, elke keer weer. Ga bij nieuwe
inwoners langs, haal ze op om mee te gaan naar de
vergadering, bel ze van tevoren op. Een briefje in de bus
helpt en een mededeling op je website helpt een beetje,
maar alleen als je er vervolgens persoonlijk achteraan
gaat. Er zijn heel wat clubs die daar geen zin in hebben.
Weet dan dat je activiteit onder druk komt te staan. Is
dat wat je wilt?
Dirk Strijker
U kunt reageren via oogstgetuige@rug.nl