INNOVATIE

GREGOR ABBAS - ANWB
RPA
is nieuwste loot
aan de IT-stam
INNOVATIE
KUN JE NIET
AFDWINGEN
HET EINDE VAN
CLOUD COMPUTING

BLA BLA
IS ER AL
GENOEG.
MEET
TITM!
Tijdschrift IT Management (TITM) is er voor managers die IT ‘handen en
voeten geven’. Waar de CIO of CDO de visie formuleert, staan diens direct
reports in de CIO Office voor de opgave die visie te realiseren. Of ze nu
IT-manager, informatiemanager, directeur IT, architect, chief security officer,
manager analytics of nog anders genoemd worden, het zijn managers die
verantwoordelijkheid nemen en dagelijks belangrijke beslissingen nemen.
Ze slaan de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de
IT-organisatie anderzijds. Ze zijn dagelijks betrokken bij ICT-projecten,
maar hebben een open oog voor de bedrijfsstrategie.

TITM wordt
samengesteld door
een onafhankelijke
redactie, maar
wordt mede mogelijk
gemaakt door onze
partners. Zonder hen
geen TITM!
DIAMOND PARTNERS
Wij stellen onze
partners met trots
aan u voor:
In TITM vind je prikkelende columns,
no-nonsense vakinformatie en boeiende
interviews met collega’s in het
vak. TITM verspilt je tijd niet, maar is
altijd to-the-point. Net als jij.
TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen
in de ICT over de volle breedte:
- analytics
- applicatiemanagement
- architectuur
- business intelligence
- business technology
- cloud
- compliance
- digitale transformatie
- governance
- informatiemanagement
- informatiebeveiliging
- innovatie
- management van de IT-organisatie
- trends (robotics, AI…)
en meer…
TITM organiseert bovendien ronde-tafelsessies,
summits en congressen,
en biedt je de gelegenheid
je opinies en projectervaringen te
publiceren. Onze lezers zijn geen blaffende
honden, ze zijn meer van het
type doorbijter. Wanneer je ook meer
voor resultaten gaat dan voor loos
gepraat, is TITM het blad voor jou.
PLATINUM PARTNERS
GOLD PARTNERS

INHOUD
inhoud
COVER
THEMA
10 16 18 22
Innovatie
bij de ANWB
De ict-organisatie van de
ANWB is volop in beweging.
Het bedrijf wil meebewegen
met de ontwikkelingen
in de markt om op
die manier ook op de lange
termijn een stabiele basis
te kunnen bieden aan zijn
medewerkers en leden. “We
richten ons op een flexibele
ict-organisatie die innovatie
en vernieuwing nog beter
kan faciliteren”, zegt Gregor
Abbas, digital innovation
strategist bij de ANWB.
De waarde van
Analytics of Things
Het Internet of Things is
een onderwerp dat in het
middelpunt van de belangstelling
staat. Iedereen
praat erover, maar lang
niet iedereen heeft door
dat achter de schermen de
sensortechnologie in steeds
meer sectoren al wordt toegepast.
De sensors die het
IoT tot leven brengen, genereren
inmiddels al zo veel
data dat de capaciteit om al
deze gegevens te verwerken
hopeloos tekortschiet.
Edge computing
zorgt voor aardverschuiving
in IT
Wie dertig jaar geleden had
durven te voorspellen dat
een van de pioniers van de
computerindustrie, DEC, ter
ziele zou gaan, zou op dat
moment waarschijnlijk voor
gek zijn verklaard. Toch zullen
ook ondernemingen als
Apple, Twitter en ja, zelfs
Google er vroeg of laat aan
moeten geloven.
12 tips voor het
beheren van een
multicloudomgeving
Geen enkele cloudprovider
heeft de perfecte oplossing
in huis die exact inspeelt op
elke specifieke bedrijfssituatie.
Het inschakelen van
meerdere cloudleveranciers
is daarom de enige manier
om maximaal te profiteren
van alle voordelen van cloud
computing en tegelijkertijd
de risico’s te spreiden.
over thema: cloud & data
In het eerste nummer van Tijdschrift IT Management (TITM) staat dataopslag in de cloud
centraal. Nu de cloud steeds meer de primaire strategie is voor ondernemingen, is het zaak
dat medewerkers op een veilige, consistente en snelle manier toegang hebben tot hun data,
ongeacht het device waarop ze werken of de locatie waar ze zich bevinden. Vooral voor
bedrijven met meerdere vestigingen en veel mobiele werknemers is dit een uitdaging. Tel
daarbij op het stijgend aantal hybride cloudarchitecturen en de uitdagingen op het gebied
van security en compliance, en de complexiteit wordt in één oogopslag duidelijk.
& VERDER...
Rubrieken
Redactioneel 7
Kort nieuws 8
Science Fiction 61
Research71
Gadgets95
Servicepagina96
Column
Aldus Peter Bakker 15
Column Sander Hoogendoorn 53
Vak
Bimodal of bipolair? 32
Hoe voer je een slechtnieuwsgesprek over cybersecurity? 84
Gefaseerde invoering van digitaal procederen 88
4
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

26 36 56 78
Cloudleveranciers
op de bres voor privacy
Met de introductie van de
eerste Europese gedragscode
voor databescherming
sorteren de verzamelde
Cloud Infrastructure Services
Providers in Europe
(CISPE) alvast voor op de
strenge Europese privacywet-
en -regelgeving die
eraan zit te komen.
UITGELICHT
RPA markeert het
tweede machinetijdperk
Robotic process automation
(RPA) is de nieuwste loot
aan de IT-stam. IT’ers en
medewerkers in de backoffice
zien de ‘robotisering
van denkkracht’ vooral als
een bedreiging. Ondertussen
laten de eerste
toepassingen bij telecom-,
nuts- en energiebedrijven,
verzekeraars, ziekenhuizen
en universiteiten zien dat
de return on investment
(ROI) hoog is.
Ransomware
teistert het
bedrijfsleven
Ransomware, versleutelde
bestanden die pas worden
vrijgegeven na betaling,
is een van de meest
frustrerende vormen van
cybercriminaliteit. Het is
ontegenzeggelijk aan een
flinke opmars bezig. Hoe
is ransomware ontstaan,
wat is de omvang en nog
belangrijker, wat is er tegen
te doen?
Innovatie in
communities
Succesvolle innovatie
binnen organisaties komt
tegenwoordig bijna alleen
nog maar tot stand in
biotopen. Een biotoop
in een organisatie is een
omgeving waarin van alles
gebeurt, zonder dat er door
het management op wordt
gestuurd. In een biotoop
krijgt een community de
ruimte om nieuwe dingen
te bedenken.
UITGELICHT
Verslag
Immuunsysteem van bedrijven verzet zich tegen open innovatie 42
CIODAY - IT zorgt voor doorbraken 64
Partnerartikelen
Agile marketing creëert breed draagvlak 25
Alles draait om totaalbeeld van medewerker en klant 29
Bigdata-analytics mag geen black box zijn 30
Hoe behoud ik het overzicht in de hybride cloud? 40
Cloudservices zijn hét fundament van moderne applicaties 48
Verbeter de digitale supply chain met NAPM 54
Retail-IT vereist modernisering 62
Digitale transformatie: alleen integrale aanpak levert resultaat op 75
Trek lering uit ervaringen van de maakindustrie 76
Het zelflerende systeem voert zelf controles en rapportages uit 82
Nieuwe Wet DBA blijft gemoederen bezighouden 87
Korting is een perceptie 92
nummer 1 2017 5

“Door een combinatie van snelheid,
kwaliteit, onafhankelijkheid en partnership
vinden wij voor u de beste match!”
Anne Willeboordse - CEO
Komt u kennis of capaciteit tekort binnen uw IT afdeling? Bij
WIBA IT vinden wij het ontbrekende stukje van de puzzel.
Snel en onafhankelijk leveren wij de juiste IT specialist voor
uw organisatie. WIBA IT is voor haar dienstverlening
bekroond met meerdere prestigueze awards en nominaties.
Dus, heeft u een IT specialist nodig binnen uw IT afdeling?
Neem dan contact met ons op! Bel naar 010-8409999 of
bezoek de website www.wiba-it.nl!
Waarom WIBA IT?
Gemiddelde beoordelng van een 8,9 in 2016
Focus op de Software Development Lifecycle
Snelle levering (streven binnen 24 uur)
Uitgebreid netwerk van IT-professionals
Vertrouwd leverancier van 76 organisaties

edactioneel
De man met
de lange adem
E
Een merkwaardig fenomeen in de IT-wereld is de
doodverklaring. Tape is dead. De fax ligt al jaren
morsdood op de schroothoop. De pc is op sterven
na dood en Twitter is hartstikke dood. De harddisk
verdwijnt: alles wordt flash. De pc is aan het
uitsterven. 4G was nog maar nauwelijks geïntroduceerd
als de splinternieuwe telecomstandaard,
toen de analisten al druk speculeerden over 5G.
In werkelijkheid gaan de ontwikkelingen minder
snel dan de leveranciers ons willen doen geloven.
Zo liggen de magazijnen van Iron Mountain nog
vol met koffers met ‘golden tapes’, die als ultieme
back-up kunnen fungeren bij een disaster. In menig
mkb-bedrijf ratelt nog een fax. Twitter is dankzij
Trump springlevend. Dell verkoopt nog steeds
pc’s en tot op heden is het vooral Zuid-Korea dat
investeert in 5G.
Ook in dit nummer van Tijdschrift IT Management
(TITM) staat een verkapte doodverklaring. Zo kondigt
Peter Levine, venture capitalist en partner bij
Andreessen Horowitz, vanuit zijn kantoor aan de
fameuze Sand Hill Road in Menlo Park aan dat het
einde van cloud computing in zicht is. Hij realiseert
zich dat hij zich met dit ‘bold statement’ op glad ijs
begeeft. Cloud computing begint immers net pas
een beetje ingeburgerd te raken. Ruim de helft van
de Nederlandse bedrijfsvestigingen (55 procent)
maakt gebruik van applicatiesoftware uit de public
cloud, zo meldt Computer Profile. Desondanks is
Levine zeker van zijn zaak. Het is edge computing,
oftewel de dataverwerking aan de periferie van het
bedrijfsnetwerk, dat verantwoordelijk is voor deze
nieuwe aardverschuiving in de IT-sector. Met eenvoudige
beeldspraak probeert Levine zijn punt te
maken. Elektrische auto’s zijn datacenters op wielen,
een boot is een drijvend datacenter, drones zijn
datacenters met vleugels en robots zijn datacenters
met armen en benen. Het plaatsen van rekenkracht
en servercapaciteit dicht bij de bron maakt de
centrale cloud minder relevant. Ook Michael Dell
signaleerde onlangs in NRC Handelsblad deze
trend. “De cloud is geen ‘plek’ om je data te bewaren,
maar een manier van automatisering.” Ook de
multimiljardair verwacht niet dat alle intelligentie
in de cloud verdwijnt, omdat er aan ‘de randen’ van
het netwerk – in je telefoon, je zelfrijdende auto,
je smartwatch of je laptop – altijd een krachtige
processor nodig is.
Michael Dell werd in NRC geportretteerd als
‘de man met de lange adem’. Inderdaad, ‘it has
been a long ride’ voor de Texaan die als tiener
ooit zijn gloednieuwe Apple II sloopte, puur uit
nieuwsgierigheid. “There is no better catalyst to
success than curiosity”, zo luidt dan ook een van
zijn vele managementwijsheden. Over een lange
adem gesproken, aan de deal met EMC, de grootste
overname uit de IT-geschiedenis, heeft Michael
Dell achter de schermen in totaal 15 jaar gewerkt.
Maar Dell is ook een opportunistische ondernemer
die overal kansen ziet. Zo probeerde Dell in 2008
bij het United States Patent and Trademark Office
(USPTO) patent aan te vragen op de term ‘cloud
computing’. Een scherp oplettende gebruiker van
een van Google’s toenmalige discussiefora had in
2007 al opgemerkt dat Dell, heel sneaky, in een
van de nieuwste persberichten achter het woord
‘cloud computing’ alvast het bekende -teken had
geplaatst. In de uiteindelijke patentaanvraag werd
cloud computing omschreven als “fabricage op
maat, van hardware voor gebruik in datacenters en
grootschalige computingomgevingen voor gebruik
door anderen”. Een omschrijving die anno 2017
archaïsch in de oren klinkt. De patentaanvraag met
nummer 77139082 sneuvelde uiteindelijk. Het patentbureau
was van mening dat ‘cloud computing’
een algemene term is waarop dus geen patent valt
te verlenen. Hetzelfde geldt waarschijnlijk voor
edge computing en het Internet of Things. ‘Iedereen
is van de cloud, de cloud is van iedereen.’ Straks
zijn we allemaal ‘on the edge’.
AvG
Arnoud van
Gemeren,
hoofdredacteur
Tijdschrift IT
Management
arnoud@
ictmedia.nl
nummer 1 2017 7

kort nieuws
In
Outsource
Magazine
“Als je een IT-ecosysteem
vergelijkt met
de natuur gaat het op
verschillende manieren
fout. Het gaat in
natuurlijke omgevingen
om het overleven
van de soort, niet
[…] het individu. De
soort die zich het beste
aanpast, is in staat
om het ecosysteem
naar zich toe te trekken.
[…] Als je kijkt
naar bedrijven, dan
gaat het niet om de
soort [maar] om de
continuïteit van het in
business blijven.”
hd
Hans Dijkhuis van ValueSourcing,
grondlegger van een
ecosysteem met onder andere
ASML, in Outsource Magazine
nr. 1/2017.
Meldplicht datalekken
wordt slecht nageleefd
Een jaar na de inwerkingtreding
van de meldplicht
datalekken zegt 41 procent
van de Nederlandse organisaties
geen (tijdige) melding
te maken van dataverlies.
Belangrijkste redenen om
niet te melden zijn onduidelijkheid
over de impact van
het datalek, reputatieschade
en het voorkomen van verder
misbruik. Dit blijkt uit onderzoek
onder 310 Nederlandse
organisaties in opdracht van
Kaspersky Lab.
Volgens de onderzoekers
speelt bij 10 procent van de
bedrijven en instellingen ook
de angst voor disciplinaire
maatregelen mee, waardoor
medewerkers datalekken ook
intern onder de pet houden.
Tegelijkertijd heeft meer dan
de helft van het bedrijfsleven
en overheden in 2016 te maken
gehad met een of meer lekken
van gevoelige informatie.
Opmerkelijk volgens de onderzoekers
is de grote verdeeldheid
onder organisaties over
het nut van de meldplicht voor
datalekken. De ene helft van
de ondervraagden is het eens
met de stelling dat het melden
van datalekken het vertrouwen
in organisaties versterkt,
terwijl de andere helft het
oneens is met deze stelling.
Bovendien geeft 47 procent
van de respondenten aan dat
ze nog niet goed genoeg weten
wanneer ze wel of niet een
datalek moeten melden.
Tot 15 december 2016 heeft de
Autoriteit Persoonsgegevens
bijna 5.500 meldingen ontvangen
van datalekken.
Consortium levert realtime
verkeersinformatie
via de cloud
Het ministerie van Infrastructuur
en Milieu (I&M) heeft
een consortium van Ericsson,
Siemens en Simacan de
opdracht gegund voor het
ontwikkelen van clouddiensten.
Het consortium opereert
onder de naam Fortgång en
heeft tot doel de automobilist
realtime informatie te gaan
leveren via de cloud.
Moderne cloudtechnieken in
combinatie met telecommunicatie
en crowdsourcing van informatie
gaan de automobilist
met realtimediensten helpen
om zich sneller en veiliger
door het verkeer te bewegen.
Via apps en navigatiesystemen
kunnen auto’s, vrachtwagens,
maar ook fietsers
hiervan gebruikmaken. Zowel
binnen als buiten de stad. De
introductie van de nieuwe
technieken en diensten vindt
dit jaar stapsgewijs plaats,
met aansluitende exploitatie
tot en met 2020. Vanaf de
zomer van dit jaar worden
naar verwachting de eerste
resultaten zichtbaar.
De nieuwe clouddiensten leveren
bijvoorbeeld individuele
snelheidsadviezen en waarschuwingen
voor gevaarlijke
situaties. Zo wordt een bestuurder
gewaarschuwd
voor filestaarten, plotseling
remmen, gladheid of een
lokale mistbank, maar ook
voor ongevallen en wegwerkzaamheden.
In de stad krijgt
de bestuurder advies over
beschikbare parkeerplaatsen
in de buurt, over aankomende
politie-, brandweerwagens
en ambulances, of over de
beste route in geval van
opbrekingen en aanrijdingen.
Maar ook kunnen vrachtwagens
prioriteit aanvragen bij
verkeerslichten.
Het ministerie van Infrastructuur
en Milieu, decentrale
overheden en het bedrijfsleven
investeren tot en met 2020
samen 90 miljoen euro in het
Partnership Talking Traffic,
waarvan het consortium Fortgång
deel uitmaakt.
Ruim helft organisaties
gebruikt cloudapplicaties
Ruim de helft van de Nederlandse
bedrijfsvestigingen (55
procent) maakt gebruik van applicatiesoftware
uit de public
cloud. Daarmee groeide het
gebruik van cloudapplicaties in
de afgelopen twee jaar met 15
procentpunt. Dit blijkt uit een
analyse van Computer Profile.
Het gebruik van applicaties
uit de public cloud is met
voorsprong het hoogst in de
onderwijssector. Leeromgevingen
en leerlingadministratiesystemen
zijn in hoge mate
cloudtoepassingen, waardoor
de penetratie cloudtoepassingen
in snel tempo op de
100 procent afstevent in deze
sector. De transportsector lijkt
vooralsnog het meest terughoudend,
hier gebruikt 38 procent
van de locaties applicaties
uit de cloud.
Als naar het totaal van de
aangetroffen public-cloudoplossingen
wordt gekeken, blijkt
dat nog altijd het grootste deel
van de huidige public-cloudapplicaties
een hr-oplossing
is (26,2 procent). Het aandeel
dat Office in de cloud inneemt
is ten opzichte van een jaar
geleden gelijk gebleven en
vormt met ruim 23 procent de
tweede grootste groep cloudapplicaties.
Branchespecifieke
toepassingen vormen circa
20 procent van de cloudapplicaties
(vertical 15,1 procent +
e-learning 4,5 procent).
Als er wordt gekeken naar
alle cloudoplossingen, is 23,3
procent een Office-applicatie.
Ruim 27 procent van de
Nederlandse bedrijven maakt
gebruik van een dergelijke
applicatie uit de cloud. Dit is
een flinke stijging ten opzichte
van de 12,5 procent in 2014 en
de 8,4 procent in 2013. Deze
stijging komt hoofdzakelijk op
het conto van het toenemend
gebruik van Office 365 van
Microsoft. CRM-software uit
de public cloud is in gebruik bij
6,7 procent van de bedrijfsvestigingen
in het 50+-segment.
Het gros betreft Salesforce.
com-toepassingen.
8
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

Cisco maakt zich sterk
voor verregaande
digitalisering Nederland
Onlangs heeft Cisco een
driejarig investeringsprogramma
bekendgemaakt dat
de Nederlandse economie en
maatschappij moet helpen
digitaliseren. Het programma,
Digitale Versnelling Nederland
(DVN) genaamd, sluit aan op
de Digitale Agenda van de
Nederlandse overheid.
Zo gaat Cisco kennis en ervaring
op het gebied van het Internet
of Things (IoT), slimme
steden en slim transport inzetten
om de digitalisering van
Nederlandse transportnetwerken
en -hubs te versnellen met
datagedreven applicaties.
Het digitaliseren en beveiligen
van de belangrijkste nationale
infrastructuuronderdelen met
behulp van IoT-oplossingen, is
een ander speerpunt binnen
het programma, net als ‘connected
healthcare’.
De onderneming zet tevens
zijn NetAcad-programma in
voor trainingen en om het
onderwijs van belangrijke
digitale vaardigheden op een
hoger plan te brengen. Het
aantal Networking Academies
zal verdubbelen tot 170, terwijl
de komende drie jaar 46.000
IT-studenten en 30.000 niet-ITstudenten
worden opgeleid.
Nederlandse start-ups zullen
toegang krijgen tot Cisco’s
Europese Venture Capital
Initiative. Ook zal het huidige
partnerschap met het Nederlandse
StartUpDelta verder
worden uitgebouwd. Tevens
gaat Cisco helpen kritieke
infrastructuren, informatiesystemen
en belangrijke online
diensten te beveiligen tegen
cyberdreigingen. Het bedrijf
werkt al nauw samen met The
Hague Security Delta (HSD).
Een aantal onderwijsinstellingen
zal worden uitverkoren
tot ‘smart campus’. Hier wordt
data verzameld voor analyse
en wordt een multidisciplinair
platform geboden waarmee
onderwijsinstellingen kunnen
samenwerken.
Organisaties niet
klaar voor Europese
privacyregels
Slechts 1 op de 10 Nederlandse
organisaties zegt klaar te
zijn voor nieuwe Europese
privacywetgeving. Dat blijkt
uit onderzoek van PwC onder
ruim 200 organisaties. Twee
derde bereidt zich actief voor
op de EU-verordening en
een kwart is nog niet met de
voorbereiding gestart. De
onderzoekers verwachten dat
veel organisaties in tijdnood
zullen komen.
Per 25 mei 2018 moeten organisaties
overschakelen op de
Europese Algemene Verordening
Gegevensbescherming
(AVG). Hiermee komen
verschillen tussen wetgeving
in de verschillende lidstaten te
vervallen. Tot die tijd moeten
organisaties in Nederlands
zich houden aan de nu geldende
privacyrichtlijnen die
volgen uit de Wet bescherming
persoonsgegevens. Zo
moeten organisaties straks
meer inzicht geven in dataverwerking,
verantwoordelijken
op privacygebied benoemen
en zogenoemde ‘privacy
by design’- en ‘privacy by
default’-principes doorvoeren.
Ook krijgt iedereen het recht
‘om vergeten te worden’.
De AVG bevat ook strengere
regels rondom het melden van
datalekken.
Schaarse IT-talenten
verdienen bovengemiddeld
salaris
Schaarse IT-functies worden
goed beloond en kennen
uitstekende arbeidsvoorwaarden,
zo blijkt uit onderzoek
van recruitmentorganisatie
Hays. Vijf voorbeelden van
goedbetaalde IT-banen.
Omdat het aanbod van mensen
met gedegen kennis van
cyberbeveiliging in binnen- en
buitenland beperkt is, nemen
de salarissen toe en kunnen
securityofficers rekenen op
een beloning van 60.000 tot
70.000 euro per jaar.
BI-specialisten helpen organisaties
data-driven te maken
en moeten zowel technisch als
bedrijfskundig sterk zijn. Ze
hebben te maken met veel verschillende
stakeholders. Goede
voorwaarden en een gemiddeld
jaarsalaris van 70.000 euro
liggen binnen het bereik.
Productowners sturen een
ontwikkelteam aan en moeten
een zeer gedetailleerd kennisniveau
hebben en beschikken
over een helicopterview
en sterke communicatieve en
presentatievaardigheden. Een
productowner verdient 60.000
tot 80.000 euro per jaar.
Een technisch consultant moet
een unieke mix van persoonlijkheid
en vaardigheden
hebben en is verantwoordelijk
voor de techniek binnen
projecten en bedenkt en
ontwerpt automatiseringsoplossingen
voor klanten in het
grootzakelijke segment. Sterke
communicatieve vaardigheden
zijn een must. De perfecte kandidaat
heeft een sterke kennis
van projectmethodologieën.
Het salaris ligt gemiddeld op
55.000 tot 60.000 euro per jaar.
Een functioneel beheerder
is verantwoordelijk voor het
stroomlijnen van de werkprocessen
die via een SAP-module
of Microsoft Dynamics
verlopen. De opleiding- en
certificeringstrajecten voor
deze applicaties zijn erg
kostbaar. In combinatie met
de schaarste draagt dit bij aan
het goede salaris van 60.000
tot 65.000 per jaar.
Quote
van de
maand
“We nodigen
op zo’n middag
[een eat
& greet, red.]
collega’s uit
om hun te vertellen
over de
technologie, de
kansen die we
zien en waar
wij denken dat
de toegevoegde
waarde kan
zitten. Vervolgens
is het
aan hen om
concrete toepassingen
voor
de business te
bedenken.”
ga
Gregor Abbas, Digital Innovation
Strategist bij de ANWB, in
het interview op p. 10 van dit
nummer.
nummer 1 2017 9

coverinterview
10
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

VAN ONZE REDACTIE | FOTO’S: ROELOF POT
“VERNIEUWING VAN ICT BIJ ANWB ACTIEF STIMULEREN”
INNOVATIE
BIJ DE
ANWB
De ict-organisatie van
de ANWB is volop in
beweging. Het bedrijf
wil meebewegen met
de ontwikkelingen in de
markt om op die manier
ook op de lange termijn
een stabiele basis te
kunnen bieden aan zijn
medewerkers en leden.
“We richten ons op een
flexibele ict-organisatie
die innovatie en vernieuwing
nog beter kan faciliteren”,
zegt Gregor Abbas,
digital innovation
strategist bij de ANWB.
nummer 1 2017
11

coverinterview
Een vereniging met 4,4 miljoen leden en
4.100 medewerkers heeft op het eerste
gezicht wellicht niet de wendbaarheid
van een kleine start-up. Toch staat innovatie
bij de ANWB hoog in het vaandel
en kunnen er door middel van agileprincipes
en een scrumwerkwijze snel
nieuwe technologieën worden uitgerold.
Ict is daarbij de ‘motor’ achter allerlei
vernieuwingen. Abbas: “Om flexibeler
te zijn in de ontwikkelingen die we op
ons af zien komen, zijn we een jaar of
twee geleden gestart met de transitie
naar agile bij de ANWB. We hebben
die afdeling vormgegeven naar onze
ondersteunende diensten en businesslines:
Finance en staven, Hulpverlening,
Retail, en Merk en Leden.” Belangrijk
is dat de verschillende agile teams in
een waardeketen samenwerken. “Of het
nou gaat om collega’s van IT, marketing,
hulpverlening of andere afdelingen, als
er bepaalde vragen ontstaan, moet er
snel met elkaar worden samengewerkt.”
Daarbuiten is er nog een ondersteunende
IT-tak, Infrastructure Services, die het
datacenter en de werkplekken beheert en
de infrastructuur faciliteert. Abbas valt
zelf onder het IT Office, de stafafdeling
van de CIO. De ongeveer tien mensen
bij die afdeling houden zich voornamelijk
bezig met het uitwerken van de
IT-visie en het bewaken van de roadmap
om die visie te realiseren. “Ons doel is
letterlijk: continue doorontwikkeling
mogelijk maken voor de organisatie en
haar leden.”
Stimuleren van innovatiekracht
De IT-visie van de ANWB beslaat een
zestal thema’s: omnichannel, datagedreven,
IT as a service, innovatiekracht,
way of work en medewerkers. “In het
thema omnichannel concentreren we
ons erop dat de juiste informatie op het
juiste moment bij de juiste personen
terechtkomt. Datagedreven gaat over
de werkwijze waarbij we als organisatie
zoveel mogelijk waarde uit data
proberen te halen om op basis daarvan
op het juiste moment het juiste besluit
te kunnen nemen”, vertelt Abbas. Hij
legt verder uit dat IT as a service ervoor
moet zorgen dat IT, net zoals elektriciteit
uit een stopcontact, snel en eenvoudig
beschikbaar is. Hij is zelf nauw betrokken
bij het thema innovatiekracht. “Dat
draait om het benutten van nieuwe
technologische mogelijkheden en het
faciliteren en stimuleren van de bedrijfscultuur
die daarmee samenhangt.”
Onder het thema way of work valt de
transitie naar agile denken en werken.
Deze cultuur wordt steeds breder in de
organisatie ingezet. Tot slot focust het IT
Office op het binnenhalen en opleiden
van de juiste medewerkers om de visie
van de ANWB verder te brengen.
“Onderbuikgevoel
kun je
niet in een
algoritme vatten”
IT-organisatie blijft ontwikkelen
Traditioneel kende de ANWB een
functiescheiding van ontwikkelaars,
testers, informatieanalisten, systeembeheerders,
et cetera. Die functies zijn nu
verdeeld over rollen. Ict’ers hebben één
hoofddomein en daarnaast moeten ze
over minimaal één extra vakcompetentie
beschikken. Daardoor kunnen mensen
op meerdere terreinen worden ingezet.
Bovendien kunnen ze beter samenwerken
doordat ze elkaar beter begrijpen.
Die zelfsturende teams maakt dat de
ANWB sneller producten en diensten
kan ontwikkelen, sneller kan inspelen
op veranderingen in de markt en nieuwe
functionaliteit in IT-systemen vaker kan
deployen. Hoewel de transformatie voor
een groot deel voltooid is, blijft de organisatie
in beweging. “De grote legacysystemen
zijn nu bijna allemaal uitgefaseerd.
Dat waren systemen uit de jaren
negentig die niet meer voldeden aan de
moderne eisen aan interoperabiliteit en
architectuur. Voor bijvoorbeeld onze
hulpverleningsketen hebben we van A tot
Z zelf een nieuwe applicatie gebouwd die
het hulpverleningsproces veel beter kan
faciliteren”, zegt Abbas. Kijkend naar
de volwassenheid van de agile teams en
wat daar bereikt is, ziet hij nu kansen om
te kijken hoe de organisatie de slag kan
maken naar bijvoorbeeld DevOps.
Inspiratiebijeenkomsten
Die agile-manier van onder meer innovatie
maakt de ANWB wendbaar. Niet
eenvoudig voor een grote organisatie,
maar Abbas en zijn collega’s hebben een
proces ontwikkeld om innovatie en vernieuwing
in de organisatie te stimuleren.
“We hebben bij het IT Office een soort
radar waarop we de opkomst van nieuwe
technologieën volgen. Daarbij kijken we
naar trendrapporten van grote onderzoeksbureaus
en belangrijke spelers in
de markt. Niet alle trends en ontwikkelingen
zijn even interessant voor ons,
maar zodra we kansen, mogelijkheden
en toegevoegde waarde zien, gaan we
ermee aan de slag.” Het doel van Abbas
en zijn collega’s is om een beetje orde
in de chaos in die snel veranderende
IT-wereld te scheppen en te laten zien
wat concrete toepassingsmogelijkheden
kunnen zijn voor de ANWB. Zodra
een kansrijke en impactvolle nieuwe
technologische of maatschappelijke
ontwikkeling wordt gespot, organiseert
het IT Office intern een ‘eat & greet’.
“We nodigen op zo’n middag collega’s
uit om hun te vertellen over de technologie,
de kansen die we zien en waar
wij denken dat de toegevoegde waarde
kan zitten. Vervolgens is het aan hen om
concrete toepassingen voor de business
te bedenken.”
12
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

Gregor Abbas,
digital innovation
strategist bij de ANWB:
“Ons datalab
moet uitgroeien
tot een belangrijk
expertisecentrum
op het
gebied van
mobiliteit.”
nummer 1 2017 13

coverinterview
Strak afgebakende pilots
De IT-office helpt vervolgens bij het
definiëren van mogelijke businesscases.
“We proberen voor de inspiratiesessie
al te kijken op welke plekken binnen de
ANWB de nieuwe technologie waarop
we ons willen richten interessant kan
zijn. Op die manier kunnen we gericht
mensen uitnodigen voor de eat &
greet.ˮ De meest kansrijke businesscase
wordt vertaald naar een concrete pilot.
Zo’n pilot mag maximaal 20.000 euro
kosten en moet het liefst binnen een
kwartaal worden uitgevoerd. “Wanneer
blijkt dat een pilot niet succesvol is,
wordt die direct gestopt. Op die manier
blijven de kosten beheersbaar. De pilots
zijn erop gericht om snel te kunnen
ontdekken of er waarde uit de nieuwe
technologie kan worden gehaald. Veel
traditionele bedrijven doen er vrij
lang over om die nieuwe waarde te
ontdekken. Wij willen dat verkorten.”
Een pilot die wel succesvol is, wordt
vervolgens opgeschaald. Als een van de
tien pilots een veelvoud van de investering
oplevert, zijn de initiële kosten
daarmee grotendeels terugverdiend.
“Niet alle bloemetjes gaan bloeien,
maar die ene die wel gaat bloeien, zorgt
zo voor een heel fleurige tuin.”
Algoritme voorspelt aantal
incidenten op de weg
Een succesvolle pilot was die waarin de
mogelijkheden van big data nader bestudeerd
werden. Met behulp van kunstmatige
intelligentie en machine learning
werd in drie maanden de ‘Wegenwacht
Forecast’ gebouwd, een algoritme dat
bepaalt hoeveel wegenwachten er op
een bepaalde dag de weg op moeten,
afhankelijk van het verwachte aantal
incidenten. “We nemen informatie van
het KNMI, over vakanties, de tijd dat de
zon opkomt en ondergaat, alle speciale
dagen en de wegenwachtincidenten uit
het verleden. Dat is een enorme hoeveelheid
data over de afgelopen vijftien
jaar. Het algoritme haalt daar relaties
en verbanden uit op basis waarvan het
“Ons doel is
letterlijk: continue
doorontwikkeling
mogelijk maken”
een voorspelling doet over het aantal
verwachte pechincidenten.” Waar de
medewerkers die de planning verzorgen
per dag een aantal uren kwijt zijn aan
het opzoeken en registreren van alle benodigde
informatie voor een voorspelling,
spuugt de Wegenwacht Forecast
het er in een paar seconden uit. “Het
algoritme draait nu parallel aan de planningsafdeling.
We willen het systeem
voorlopig blijven verbeteren, zodat de
voorspellingen steeds beter worden.
Uiteindelijk zal er een moment komen
waarop het algoritme leidend wordt en
de forecasters hun voorspellingen parallel
doen.” Blijven die planners nodig?
“Voorlopig wel”, zegt Abbas. “Dat zijn
mensen die dit werk al jaren doen en
hoewel een algoritme op basis van feitelijke
informatie een heel eind komt, kun
je het onderbuikgevoel dat die mensen
door hun jarenlange ervaring hebben,
niet in een rekenformule vatten.”
Innovatie doodslaan
Naar aanleiding van de succesvolle
bigdatapilot ontwikkelde de ANWB
een datalake en richtte het een datalab
op. “We hadden behoefte aan een plek
om verschillende datasets te kunnen
analyseren. Het datalab is een multidisciplinair,
virtueel team dat zich bezighoudt
met datascience-activiteiten.”
Ook zijn Abbas en zijn collega’s gestart
met het opbouwen van een community
die innovatie nog breder in de organisatie
moet stimuleren. “We brengen
mensen met elkaar in contact en willen
zichtbaar maken dat we elkaar willen
inspireren met aandacht voor nieuwe
ontwikkelingen. Je kunt niet tegen
mensen zeggen: ‘Je moet nú innovatief
gaan zitten zijn’. Meer dood kun je
innovatie niet slaan”, zegt Abbas. De
community bestaat vooral uit mensen
uit de business die het van zichzelf al
leuk vinden en het enthousiasme hebben
om met nieuwe dingen aan de slag
te gaan. “Van daaruit kunnen we ook
weer inspiratie en kennis delen. Op die
manier komen we tot meer ideeën en
die kunnen we sneller – met ideation
of andere technieken – vertalen naar
kansrijke pilots.”
Expertisecentrum mobiliteit en
vrije tijd
Voorbeelden van andere pilots waarmee
de ANWB experimenteert, zijn onder
meer virtual reality, beacons en LoRa.
Waar ziet Abbas de ANWB over een jaar
of drie? “Dan zou ik graag zien dat we
inderdaad meer innoveren, meer kansen
weten te benutten en ik zou graag zien
dat we een expertisecentrum hebben
als het gaat om datascience-activiteiten.
De ANWB moet op het gebied van
mobiliteit en vrije tijd een gevestigd
expertisecentrum hebben om informatie
te bieden waarmee we, in samenwerking
met andere partijen, Nederland verder
kunnen helpen.” Wat de toekomst ook in
petto heeft, de ANWB is er klaar voor.
KL
Kim Loohuis is journalist.
14
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

column
TEKST: PETER BAKKER
Aan tafel!
wWaar zijn de tijden gebleven dat er met veel
bombarie werd gepleit voor een plek aan
de bestuurstafel en wel voor de ict-eindverantwoordelijke?
En liefst meteen. Hele
congressen werden eraan besteed, hevig
verontwaardigd werd keer op keer vastgesteld
dat het nog steeds niet zover was. De
tijd was er blijkbaar nog niet rijp voor.
We schrijven hier over de tijden dat de
ict-infrastructuur en de applicatieontwikkeling
uiteraard gewoon nog ‘in
huis’ werden gedaan door voor de top
ondefinieerbare types die zich bedienden
van onbegrijpelijk jargon. Techneuten die
zo nu en dan schuchter vroegen om een
uitbreiding van het machinepark, meer
schijfruimte of betere koeling van het
gezellig inpandige ‘datacenter’. Diezelfde
types die het ook waagden telkens weer
te beginnen over de watervalmethode als
ideale methode voor het ontwikkelen van
software om gecontroleerd tot resultaten
te komen. Uiteraard op voorwaarde dat de
‘business’ gewillig meewerkte. Inderdaad,
diezelfde techneuten die altijd meer geld
nodig hadden.
Die roep om meer budget leverde altijd
een standaarddiscussie met de CFO op, die
steevast antwoordde met een strenge blik
over zijn bril: “Alles duurt altijd twee keer
zolang bij jullie en is twee keer zo duur,
terwijl ict-projecten met een beetje geluk
de helft opleveren van wat is beloofd.
Maar hier is je extra budget, want hoewel
ik er niets van begrijp, zal het wel nodig
zijn.” Het waren overzichtelijke en vooral
voorspelbare tijden, achteraf bezien.
Hoewel binnen bedrijven de bestuurlijke
omgang met ict inmiddels hier en daar
mondjesmaat is verbeterd, heerst er tussen
raden van bestuur en raden van commissarissen
nog veelal een kloof van onbegrip
rondom de inzet van technologie, zo
vrees ik. Vrees, want deze lankmoedige
houding ten opzichte van ict is fnuikend,
zo niet desastreus voor elk bedrijf!
Maar gelukkig zie ik wel een razendsnelle
kentering. Er is wellicht zelfs sprake van
het zoete gelijk van al die pleitbezorgers
die indertijd gingen voor die felbegeerde
plaats aan de bestuurstafel.
De aanzetten tot deze catharsis zijn er velerlei.
Om te beginnen natuurlijk de snelle
penetratie van ict in ons dagelijkse, zakelijke
en openbare leven. En wat blijkt dan:
bedrijven en instellingen zijn bijzonder
kwetsbaar geworden. Niet alleen gevoelig
voor slimmerikjes die op hun zolderkamer
een nieuw bedrijfje starten dat snel omzet
wegsnoept. Maar, erger nog, hetzelfde
type nerd begint zelfs kwaadwillig in te
breken binnen het bedrijf of de publieke
organisatie! Vaak met heel simpele hackmethodes.
Aan aandacht op het hoogste
niveau geen gebrek. De Democraten in
Amerika likken hun wonden. Maar ook
onze overheid is abrupt wakker geschud.
Achteraf bezien had zij graag een vinger
in de pap willen houden bij het enige tijd
geleden overgenomen Fox IT. Neem een
voorbeeld aan Denemarken dat als eerste
land een digitale ambassadeur heeft benoemd.
Maar er is nog een doorzettende
trend die dit bewerkstelligt: de sourcing
van triviale ict-activiteiten en de migratie
naar de cloud.
Het gesprek in de boardroom gaat door
al deze ontwikkelingen niet meer over
bits en bytes (gelukkig maar!), maar over
te bereiken doelstellingen, contracten
en de kosten die hiermee gemoeid zijn.
Businesstaal! Voor iedereen te begrijpen.
Aan tafel dus en rap! Eindelijk spreekt
men elkaars taal! Mijn stelling is dan ook:
hoe meer sourcing en cloudoplossingen
gebruikt worden in de onderneming, hoe
sneller ict aan de bestuurstafel zit.
Ict-manager: maak daar gebruik van!
PB
Peter Bakker
heeft een rijke
ervaring als
overall ict-verantwoordelijke,
onder meer
bij Nissan,
Nutreco, ING,
ANP, ProRail,
Van Lanschot,
Triodos Bank en
East West Seed
ROH (in Bangkok).
Hij werkt al
geruime tijd als
interimadviseur
en –manager en
is… columnist
bij TITM.
nummer 1 2017 15

thema cloud & data
INTERNET OF THINGS VERGT AGRESSIEVE AANPAK VAN DATA-ANALYSE
ANALYTICS
OF THINGS
Het Internet of Things (IoT) is een onderwerp dat momenteel in het
middelpunt van de belangstelling staat. Iedereen praat erover, maar
lang niet iedereen heeft door dat achter de schermen de sensortechnologie
in steeds meer sectoren al daadwerkelijk wordt toegepast. De
sensors die het IoT tot leven brengen, genereren inmiddels al zo veel
data dat de capaciteit om al deze gegevens te verwerken en te analyseren
hopeloos tekortschiet. Laat staan dat we in staat zijn om al waarde
te halen uit die gegevens. De focus zal snel moeten veranderen.
16
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

VAN ONZE REDACTIE
dDe meeste tijd tot dusverre is besteed
aan de ontwikkeling en installatie van de
sensors met als doel om zoveel mogelijk
data te genereren. De broodnodige analyses
zijn hierbij ingeschoten. Achteraf gezien
was het beter geweest om eerst goed na te
denken over het gebruiksdoel van de data.
Maar beter ten halve gekeerd, dan ten hele
gedwaald. Een agressieve aanpak van de
data-analyse in het kader van het IoT, de
zogenoemde Analytics of Things (AoT), is
dringend gewenst, zo stelt Bill Franks, chief
analytics officer bij Teradata op Datafloq.
De grote belofte van AoT
De waarde van het AoT bewijst zich nu
al in uiteenlopende omgevingen. Toegegeven,
het gaat hierbij meestal om de
‘early adopters’ die hiermee bezig zijn
en het betreft meestal de eerste prototypes
van apparaten en opstellingen. Toch
zal de brede toepassing van AoT niet
lang op zich laten wachten. Voor de begripsvorming
volgen onderstaand enkele
concrete voorbeelden.
Het voorspellen van onderhoud aan machines,
pinautomaten, auto’s en computers
is momenteel een van de bekendste
toepassingen van AoT, waarbij de sensors
tijdig alarmeren wanneer onderhoud
gewenst is. Ruim op tijd wil zeggen: nog
voordat eventuele defecten optreden en
downtime optreedt. Het moge duidelijk
zijn dat deze vorm van preventief onderhoud
tot enorme kostenbesparingen leidt.
Zelfrijdende auto’s worden momenteel op
grote schaal getest door de bekende autofabrikanten
en natuurlijk Google. Zelfrijdende
auto’s hebben alleen bestaansrecht
dankzij allerlei analytische tools en een
enorme hoeveelheid sensorgegevens.
De huidige verkeersinformatie is dankzij
de navigatieapparatuur in auto’s tegenwoordig
zo fijnmazig en accuraat dat de fileberichten
op de radio al bijna nostalgisch
in de oren klinken. Dankzij de informatie
die onze mobiele telefoons doorgeven is
de verkeersinformatie ook nog eens in
realtime beschikbaar in plaats van alleen
rond de nieuwsblokken op de radio.
De broodnodige
analyses zijn erbij
ingeschoten
Smart grids en slimme energiesystemen gebaseerd
op sensortechnologie helpen om de
groeiende hoeveelheid (duurzame) energie
efficiënt in te passen in ons energiesysteem.
Analytische tools zoeken continu naar
mogelijkheden om vraag naar en aanbod
van energie op elkaar af te stemmen. Voortdurend
worden aanpassingen gedaan om de
pieken en dalen te balanceren en verspilling
te voorkomen. De energievoorziening
wordt hierdoor op termijn niet alleen
stabieler, maar ook goedkoper.
Hoewel de apparatuur voor het meten
van de persoonlijke prestaties en fitness
een hoge vlucht neemt, loopt het met de
analyses nog niet zo’n vaart. Ondertussen
geven sensors al enorme hoeveelheden
gegevens door over al onze activiteiten,
onze slaapgewoonten, hartslag, bloeddruk,
suikerspiegel enzovoorts. Als we die data
de komende jaren structureel gaan opslaan
en analyseren zullen we steeds meer waardevolle
inzichten verwerven over onze
gezondheid, inzichten die tot voor kort niet
beschikbaar waren. Uiteindelijk zal dit ons
toekomstige gedrag, onze levensstijl en de
manier waarop we met gezondheidszorg
omgaan, drastisch beïnvloeden.
Uitdagingen
Uiteraard zijn er nog tal van uitdagingen
die we moeten zien te overwinnen om
een maximaal rendement te halen uit
AoT. We geven er een samenvatting van.
De enorme hoeveelheid data die op ons
afkomt, overstijgt al snel het menselijk
bevattingsvermogen. Hoe kunnen we op
een slimme manier alleen de data aftappen
en bewaren die relevant is voor onze
analyses? Lang niet alle gegevens die
sensors doorsturen zijn waardevol genoeg
om iets mee te doen. Ook zijn er prioriteiten
in de snelheid waarmee gegevens
worden overgedragen.
Waar vinden de analyses plaats? Het
kan nodig zijn om in de apparaten
zelf een filter aan te brengen op grond
waarvan sommige gegevens wel worden
doorgestuurd en andere niet. Ook kan
het noodzakelijk zijn om eerst extra
analyselagen aan te brengen en extra
filtermogelijkheden te creëren, voordat
er een definitieve verzameling data
overblijft die wordt behouden.
Hoe houden we de data in een veilige
omgeving en hoe beschermen we de
privacy van persoonsgegevens? Dat is
nog niet zo eenvoudig als het klinkt. Hoe
kunnen we de complexiteit van de data
verminderen zodat deze bruikbaar blijft?
Voor vraagstukken waarbij data afkomstig
is van verschillende apparaten, gaat
de dimensie een steeds grotere rol spelen.
Er zullen nog veel onderzoeken en testen
moeten worden uitgevoerd om te achterhalen
welke dimensies en combinaties
van data er écht toe doen.
Welke standaarden zijn vereist? Het is
ongewenst als elke autofabrikant zijn
eigen protocol ontwikkelt en gebruikt
om te communiceren met andere zelfrijdende
auto’s. Alle auto’s op de snelweg
moeten gebruikmaken van hetzelfde
communicatieprotocol. Alleen op die
manier kunnen onbemande voertuigen
veilig hun weg vinden.
Symbiose
Het is duidelijk, het laatste woord over
het Internet of Things en het Analytics of
Things is nog lang niet gezegd. Inmiddels
is wel duidelijk dat de een niet zonder
de ander kan functioneren. Er is sprake
van een symbiose. In die zin zijn beide
concepten onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Zonder big analytics hebben
big data geen waarde.
nummer 1 2017 17

thema cloud & data
EDGE COMPUTING ZORGT VOOR AARDVERSCHUIVING IN IT
HET EINDE
VAN CLOUD
COMPUTING
LIJKT IN
AANTOCHT
18
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

VAN ONZE REDACTIE
Wie dertig jaar geleden had durven
te voorspellen dat een van de
pioniers van de computerindustrie,
DEC, ter ziele zou gaan, zou op dat
moment waarschijnlijk voor gek
zijn verklaard. Hetzelfde geldt voor
degene die rond de millenniumwisseling
het bestaansrecht van
Sun Microsystems of Nokia in twijfel
had durven te trekken. We kunnen
het ons nu nog niet voorstellen,
maar Apple, Twitter en ja, zelfs
Google zullen er vroeg of laat ook
aan moeten geloven. Iedereen die
de groeicurve voor cloud computing
lineair doortrekt en denkt dat
alles in ongewijzigde vorm eeuwig
zal voortduren, is ronduit naïef. Het
is het proces van creatieve destructie
in een notendop, zoals uitvoerig
beschreven door de econoom
Joseph Schumpeter.
d
Door nu, anno 2017, het einde van cloud
computing te voorspellen, realiseert Peter
Levine, venture capitalist en partner
bij Andreessen Horowitz, zich dat hij
zich op glad begeeft. Cloud computing
begint immers net pas een beetje
ingeburgerd te raken. Desondanks is
Levine zeker van zijn zaak. Het is edge
computing, oftewel de dataverwerking
aan de periferie van het bedrijfsnetwerk,
dat verantwoordelijk is voor deze
nieuwe aardverschuiving in de IT-sector.
Hierbij vindt de dataverwerking zo dicht
mogelijk bij de sensor plaats. Het plaatsen
van rekenkracht en servercapaciteit
dicht bij de bron beperkt het dataverkeer
over netwerken, minimaliseert latency
en verlaagt kosten.
De explosieve groei van het aantal
mobiele apparaten en de opkomst
van het Internet of Things vraagt om
rekenkracht en dataopslag zo dicht
mogelijk bij de eindgebruiker. Hierdoor
kunnen kortere transmissietijden en
een verbeterde beschikbaarheid worden
gerealiseerd. Er is geen tijd meer om
alle data eerst naar een centrale cloud te
sturen, zoals nu gebeurt met elke Google
Search-opdracht. Alle informatie moet
realtime worden verwerkt met een minimale
latency. Denk bijvoorbeeld aan een
sprinklersysteem, waar data afkomstig
van hittesensoren op locatie direct een
gewenste actie in gang zetten.
Datacenters op wielen
Elektrische auto’s zijn datacenters
op wielen, een boot is een drijvend
datacenter, drones zijn datacenters met
vleugels en robots zijn datacenters met
armen en benen. Nvidia, een fabrikant
van grafische kaarten en chipsets voor
moederborden van computers, werkt
samen met autofabrikanten om in 2020
zelfrijdende auto’s op de markt te
brengen die gebruikmaken van kunstmatige
intelligentie. Het moederbord
van een luxe uitgevoerde auto bevat nu
al meer dan 100 CPU’s die gezamenlijk
één computer vormen. In een zelfrijdende
auto worden in totaal wel 100 of
200 met elkaar verbonden computers
ingebouwd, die een enorme hoeveelheid
aan gegevens verzamelen en verwerken
en interpreteren. Zodra er steeds
meer elektrische en zelfrijdende auto’s
in gebruik worden genomen, ontstaat
een steeds omvangrijker gedistribueerd
computernetwerk.
Edge computing
Na het mainframetijdperk in de jaren
1960-1970 dat in het teken stond van
centralisering van computertaken
belandden we in het gedistribueerde
client-servertijdperk in de periode 1980-
2000. Vanaf 2005 bevinden we ons in
het tijdperk van cloud computing. Alle
mobiele data, de user-generated content
op sociale media, het e-mailverkeer
en zoekopdrachten van zoekmachines
worden in een centrale cloudomgeving
verwerkt. Het versturen van een e-mail
mag best een seconde langer duren.
Maar inmiddels stevenen we af op edge
computing, een nieuwe intelligente vorm
van gedistribueerde computing waar
latency niet langer wordt getolereerd.
Centralisatie en decentralisatie van
computerrekenkracht zijn trends binnen
de IT die telkens stuivertje wisselen. Het
is letterlijk ‘back to the future’. Edge
computing neemt vanaf nu de plaats van
cloud computing over. Het gebeurt nu al
onder onze ogen. Machine learning is de
Drones zijn
datacenters met
vleugels
stuwende kracht achter deze ontwikkeling.
AI-technologie is in staat om de
relevantie van data te bepalen, het traint
zichzelf en deep learning zorgt voor nog
meer nauwkeurigheid van de informatie
en voor verdere automatisering van de
processen. Het begint met drones, robots
en zelfrijdende auto’s.
Voor het eerst in onze geschiedenis verzamelen
we realtime data over onze omgeving.
Gps-beelden over onze locatie,
zwaartekracht, temperatuur enzovoorts.
‘Data drives the change in the real world
in real time’. Het besturingssysteem
van een zelfrijdende auto die wordt geconfronteerd
met een stopteken van een
verkeersagent heeft geen tijd om eerste
de data naar een centrale cloudomgeving
te sturen, om vervolgens op basis van
de teruggestuurde feedback te handelen.
Tegen die tijd zijn er bij wijze van
spreken al tien voetgangers aangereden.
Maar edge computing wordt niet alleen
door zelfrijdende auto’s gestimuleerd.
Het IoT doet ook een duit in het zakje.
nummer 1 2017 19

thema cloud & data
IoT
Het Internet of Things voegt een heel
nieuwe dimensie toe aan het marketingbegrip
‘total addressable market’.
Het aantal mainframes wereldwijd
bedroeg ooit 10.000 stuks waarbij 1.000
gebruikers werden gekoppeld aan één
mainframe. Het totale aantal gebruikers
met een terminal bedroeg 10 miljoen.
Nog niet zo heel lang geleden dachten
we dat het aantal computers en mobiele
telefoons begrensd was door het aantal
mensen op onze planeet, 7,5 miljard
mensen. Binnen het IoT zullen uiteindelijk
triljoenen apparaten en dingen
met elkaar worden verbonden. Door de
computerverwerkingscapaciteit en de
algoritmes aan de rand van het bedrijfsnetwerk
onder te brengen en niet
in een centrale cloudomgeving, wordt
maximaal geprofiteerd van de voordelen
van edge computing. ‘Machine learning
unlocks the power of edge’, zo luidt de
belofte. Is het dan helemaal gedaan met
de cloud en heeft deze geen functie meer
in het edge-computingtijdperk? Geenszins,
de cloud wordt ingericht als een
leeromgeving en als een opslagplaats
voor belangrijke data. Ook de SaaSdiensten
blijven waarschijnlijk gewoon
in de cloud draaien.
OODA Loop
Aan de rand van het netwerk vinden drie
belangrijke activiteiten plaats: sensors
verzamelen omgevingsinformatie, er
vinden interferenties plaats en er worden
beslissingen genomen. Er is een parallel
te trekken met de zogenoemde OODA
loop. Deze briljante vondst, een beslissingslus,
is ooit door kolonel en oorlogsstrateeg
John Boyd ontwikkeld ten
behoeve van gevechtspiloten gedurende
de oorlogsvoering in Korea. OODA
staat voor observation (het verzamelen
van data met behulp van de zintuigen),
oriëntation (het vormen van een mentaal
perspectief op basis van de synthese van
data en analyses), decision (het bepalen
van een strategie op basis van iemands
huidige mentale perspectief) en action
Eindgebruikers
willen niet meer
wachten op een
respons van een
centrale server
(het uitvoeren van de beslissing). De
gevechtspiloot die het snelst beslissingen
neemt in concrete situaties is aan de
winnende hand, omdat de tegenstander
reageert op gevechtssituaties die in de
tussentijd al zijn gewijzigd. Boyd stelde
dat niet alleen gevechtspiloten op basis
van de beschreven beslissingslussen
reageren, maar alle intelligente wezens
en ook organisaties. Dankzij machine
learning zal de loop zich steeds sneller
en sneller herhalen. Computers zijn veel
beter dan mensen in staat om op het juiste
moment de juiste beslissing te nemen.
Een zelfrijdende auto wordt bovendien
niet afgeleid door jengelende kinderen
op de achterbank en raakt niet vermoeid.
Ook de automatische piloot in vliegtuigen
bewijst al jaren zijn diensten.
Sensors
Sensors zullen alomtegenwoordig zijn
en een enorme hoeveelheid data genereren.
Een zelfrijdende auto zal per mijl
10 gigabyte aan gegevens opleveren.
Een Lytro-camera, die eigenlijk een datacenter
in een camera is, genereert 300
gigabits per seconde. Het zijn echter niet
alleen de complexe apparaten die voor
de data-explosie verantwoordelijk zullen
zijn. In elke hardloopschoen zal binnenkort
een intelligente sensor zitten die
waardevolle informatie doorgeeft over
conditie, trainingsprestaties, het parcours,
rusttijden en trainingsschema’s.
Veel van die data is echter ongestructureerde
data. Met behulp van machine
learning wordt de relevante informatie
uit de berg aan data gefilterd.
Een ding is zeker, de data zal niet in de
cloud worden verwerkt. Net als in het
tijdperk dat de pc opkwam, hebben de
eindgebruikers niet de tijd en het geduld
om te wachten op een respons van een
centrale server of database in de cloud.
Voordat machine learning concrete resultaten
oplevert, moet het systeem eerst
worden gevoed met enorme hoeveelheden
data. Op zelfrijdende auto’s van
Google wordt bijvoorbeeld gebruikge-
20
TIJDSCHRIFT IT MANAGEMENT

Het accent zal veel meer komen te
liggen op datacentrisch programmeren.
Vandaag de dag leiden we programmeurs
op die logisch kunnen denken in
(test)scenario’s enzovoorts. De enorme
hoeveelheid ongestructureerde data
vraagt echter om andere vaardigheden
zoals data-analyses en het oplossen van
wiskundige problemen. Het devies zal
daarom zijn: ‘less code, more math’.
Er zullen waarschijnlijk ook nieuwe
programmeertalen ontstaan.
maakt van de techniek LIDAR (light
detection and ranging of laser imaging
detection and ranging). LIDAR is een
technologie die de afstand tot een object
of oppervlak bepaalt door middel van
het gebruik van laserpulsen. De techniek
is vergelijkbaar met radar, dat echter
radiogolven gebruikt in plaats van licht.
De afstand tot het object of oppervlak
wordt bepaald door de tijd te meten die
verstrijkt tussen het uitzenden van een
puls en het opvangen van een reflectie
van die puls.
Voorspellingen
De explosie aan sensordata zal de cloud
zoals wij die nu kennen, vernietigen,
aldus Peter Levine. De sensors zullen
enorme hoeveelheden ‘geospatiale data’
afgeven die niet door de bestaande cloudinfrastructuren
kunnen worden verwerkt.
Dit heeft tegelijkertijd ook gevolgen voor
de capaciteit van de netwerken en de
beveiliging van die gegevens.
De processorkracht van de apparaten aan
de rand van het netwerk zal toenemen,
terwijl de prijzen zullen dalen. In 1993
bevatte een Pentium-processor nog 1,3
miljoen transistors, de nieuwste iPhone
7 bevat inmiddels 3,3 miljard transistors.
Een LIDAR-systeem op een van de eerste
zelfrijdende auto’s van Google kostte
nog 75.000 dollar. De prijs is inmiddels
gezakt naar 500 dollar en de verwachting
is dat een prijs van 50 dollarcent
uiteindelijk zeker tot de mogelijkheden
behoort. Ondernemingen krijgen dus
aanzienlijk meer computerrekenkracht
voor een steeds lagere prijs. More value
for money dus. Machine learning zal een
commodity worden net als een GPU,
een processor die thans wordt gebruikt
voor videotaken.
Edge computing en het Internet of Things
zijn voor IT-managers geen bedreigingen,
maar openen juist nieuwe carrièreperspectieven.
Iedereen wordt afhankelijk
van de technologische kennis en de
computervaardigheden van de IT-professional.
Het domein van IT strekt zich uit
over de hele wereld. Een verzekeraar die
een drone inzet voor de inspectie van een
kerkgebouw dat brandschade heeft, zal
uiteindelijk bij de afdeling IT aankloppen
als hij advies wil over het juiste opslagmedium
voor het bewaren van data, de
beveiliging van data enzovoorts. Edge
computing heeft de toekomst, zo’n gekke
gedachte is dat niet…
nummer 1 2017 21