Naarderheem - jaarverslag GRZ 2016

Geriatrische Revalidatie Zorg
Jaarverslag 2016
Vakmanschap & Innovatie
binnen de
DBC financiering
Naarderheem

Naarderheem
Inhoud
1 De cijfers en resultaten in 2016.......................................................................... 4
2 ‘Revalideren is samen werken aan de toekomst’............................................. 8
Onze medewerkers in de dagelijkse praktijk
3 Nieuwsgierigheid, methodisch werken en creativiteit................................... 10
Wat de GRZ kan leren van de Medisch Specialistische Revalidatiezorg
4 Leren, toepassen en blijven doorgaan............................................................ 14
De meerwaarde van de Kaderopleiding GRZ
5 Revalideren als samenspel............................................................................... 16
Werken aan herstel bij Vivium Naarderheem
6 Nieuwe opleiding GRZ Verpleegkundige....................................................... 18
7 Beter via de Trauma-Unit?................................................................................ 19
Het effect van een nieuw zorgpad op de GRZ
8 In bad met Archimedes.................................................................................... 20
Onbelast oefenen met hydrotherapie
9 Ambachtelijk, vers en zo veel mogelijk biologisch........................................ 22
Het succes van een horeca concept in de zorg
10 Een nieuw Elektronisch Cliëntendossier voor de GRZ................................... 24
11 Discreet en effectief.......................................................................................... 26
Een nieuwe werkwijze voor continentiezorg
2

Geriatrische revalidatiezorg, misschien
wel het best bewaarde geheim in de
ouderenzorg
Welke bedrijfstak in de gezondheidszorg is het ooit gelukt om in amper vier jaar tijd
zichzelf zo om te vormen en te professionaliseren dat met een min of meer gelijk
blijvend macro budget twee keer zoveel cliënten geholpen kunnen worden?
U raadt het al, dat waren de verpleeghuizen die geriatrische revalidatiezorg bieden.
Toch hoor of lees ik daar maar weinig over in de lawine van informatie over de
rigoureuze hervormingen in het zorgstelsel. Dat vind ik jammer omdat we daarmee
geen recht doen aan de enorme inspanningen die geleverd zijn.
Wat ik nog wel steeds hoor is dat de tarieven onder druk staan en dat het macro budget
niet omhoog gaat. Ik vraag mij af of dat wel houdbaar is. Met een toenemend aantal
ouderen zal de vraag naar revalidatie nog verder toenemen. De voortschrijdende
medische technologie maakt bovendien dat er meer mensen in aanmerking zullen
komen voor een ingreep in het ziekenhuis die ook vaker tot een revalidatievraag zal
leiden. Denken beleidsmakers en financiers nu echt dat we die toename van de vraag
binnen dat zelfde budget kunnen opvangen?
Ons wordt telkens voorgehouden dat de inzet van domotica revalidatie op afstand,
en dus een kortere opnameduur, mogelijk moet maken. Dáár zou de oplossing
vandaan moeten komen om de groeiende vraag naar geriatrische revalidatiezorg
binnen de budgettaire kaders op te lossen. De meeste GRZ cliënten gaan echter met
ontslag als de zorgvraag ‘planbaar en monodisciplinair’ is. Dat wil niet zeggen dat alle
revalidatiedoelen dan al gehaald zijn. Onze cliënten revalideren intramuraal tot het
niveau waarbij het veilig, verantwoord en planbaar is om thuis, met hulp van de eerste
lijn, verder te gaan met de revalidatie. Daar komt bij dat de zeer beperkte domotica die
nu beschikbaar zijn geen oplossing bieden voor onplanbare zorg en de veiligheid van
de cliënt onvoldoende garanderen.
Je kunt er ook anders naar kijken. Ongeveer 12% van de mensen van 80 jaar en
ouder heeft op enig moment intensieve zorg in een beschermde omgeving nodig.
Goede revalidatie in een eerder stadium draagt bij aan het zo laag mogelijk houden
van dat percentage. Financieel gezien, kijkend naar de gemiddelde kosten van een
revalidatietraject, dalen de zorgkosten al als daarmee twee maanden minder opname
in de WLZ gerealiseerd kan worden. Dat nog helemaal los van de onbetaalbare winst in
kwaliteit van leven. Het is dus een investering die op alle niveaus rendeert.
Laten we oppassen dat de GRZ niet wordt uitgeknepen tot een productiebedrijf zonder
hart en ziel maar investeren in een buitengewoon nuttige interventie in het leven van
kwetsbare ouderen. Die investering halen we er dubbel en dwars uit.
Marco Wisse
Directeur
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 3

Naarderheem
1. De cijfers en resultaten in 2016
Ellen Vreeburg, Aafke de Groot en Sacha Deetman,
Specialisten Ouderengeneeskunde Naarderheem
Lichte toename heropnames
Het aantal heropnames in 2016 (11%) is licht
toegenomen ten opzichte van 2015 (9%). Heropname
vindt plaats wanneer de expertise en diagnostische
mogelijkheden van het ziekenhuis nodig zijn. We
werken nauw samen met de specialisten van Tergooi
en kunnen dus in goed overleg onze patiënten laten
beoordelen en eventueel laten (her)opnemen. Het
is moeilijk te zeggen wat de oorzaak zou kunnen zijn
van de lichte toename van het aantal heropnames.
Mogelijk krijgen we steeds complexere ouderenzorg
met ingewikkeldere medische problematiek. Het
zegt dus wel iets over de kwetsbaarheid van onze
patiënten.
Ontslag naar huis stabiel
Al vier jaar op rij zien we dat het percentage ‘ontslag
naar huis’ net boven de 80% ligt. In 2016 is het
82%. Dit betekent dat we consequent zijn in triage,
behandeling en resultaat van onze GRZ. We denken
niet dat dit cijfer hoger kan worden. Een deel van
onze revalidanten verbetert functioneel wel door
de GRZ, maar kan daarna toch niet meer zelfstandig
wonen.
4

CVA en amputatie patiënten
Voor de CVA en amputatie patiënten is het
percentage ‘ontslag naar huis’ respectievelijk 74%
en 55%. Dat is lager dan het gemiddelde over
alle revalidanten. De gevolgen op het gebied van
zelfstandig functioneren zijn bij deze groepen het
grootst, waarschijnlijk omdat deze patiënten op
meerdere domeinen zijn aangedaan. De kans op
terugkeer naar eigen woonomgeving is daarom
kleiner dan bij de andere groepen. Het grootste
gedeelte van de revalidanten die naar huis gaan
krijgen ondersteuning van de thuiszorg. We zouden
nog meer kunnen investeren in de aansluiting van de
thuiszorg op de doelen van de revalidant. De training
die geleerd is in het revalidatiecentrum kan dan thuis
wordt voortgezet. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door
de thuiszorg meer te laten participeren tijdens de
klinische opnamefase van de revalidant, bijvoorbeeld
tijdens multidisciplinair overleg, of door trainingen te
geven voor thuiszorgmedewerkers.
Overplaatsing naar Medisch
Specialistische Revalidatie (MSR)
Overplaatsing vanuit de GRZ naar de MSR is
voor alle patiëntgroepen iets meer dan 1%. Dat
betekent dat we goed triageren maar het is mogelijk
dat we meer gebruik kunnen maken van elkaars
expertise. Het zou logisch zijn om geriatrische
revalidatie en volwassenen-revalidatie (MSR) in
hetzelfde centrum aan te bieden. Een regionaal
expertise centrum voor revalidanten van jong tot
zeer oud. De behandelprogramma’s kunnen dan
complementair en vraaggericht worden ingezet. In
zo’n centrum kunnen zowel klinische als poliklinische
revalidatiebehandelingen aangeboden worden en er
is een sterke verbinding met de eerste lijn.
Effect nieuwe CVA behandelmethoden
op herstel?
De neurologie voor CVA patiënten kent enkele
nieuwe behandelmogelijkheden, namelijk de
trombolyse en de endovasculaire behandeling
(het systemisch of lokaal verwijderen van het
bloedstolsel). Het zou interessant zijn om te kijken
wat de invloed hiervan is op het herstel en aantal
opnames. Het kan namelijk betekenen dat patiënten
die deze behandeling hebben ondergaan dusdanig
zijn opgeknapt dat ze vanuit het ziekenhuis direct
naar huis worden ontslagen en dus niet meer in
aanmerking komen voor klinische revalidatie. In
voorgaande jaren namen we deze groep vaker wel
op voor klinische revalidatie.
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 5

Naarderheem
Minder overlijdens, meer ontslag naar
verpleeghuis
In 2016 overleden 21 van de 728 in Naarderheem
opgenomen patiënten (3%). In 2015 waren dit
er 46 van de 741 (6%). We zien daarnaast een
toename van de uitstroom naar chronische zorg
in het verpleeghuis. Deze ontwikkelingen zijn niet
eenvoudig te interpreteren. Het kan betekenen dat
patiënten vaker de gevolgen en complicaties van
de opnamediagnose overleven door betere zorg
en behandeling, maar ook vaker te zorgbehoevend
blijven om thuis te kunnen wonen. Ook de
mogelijkheden van zorg thuis en de beschikbaarheid
van mantelzorgers kunnen daar invloed op hebben.
We hebben in 2016 binnen Naarderheem een
herstelafdeling ingericht waar de patiënten van de
GRZ afdelingen tijdelijk kunnen verblijven na de
eerste intensieve fasen van revalidatie en herstel.
Ze kunnen daar met behulp van bewegings- en
herstelgerichte zorg verder werken aan hun
zelfredzaamheid en conditie, voordat ze naar huis
of naar een andere definitieve ontslagbestemming
gaan.
Ligduur in ziekenhuis verder omlaag?
We weten dat het belangrijk is de revalidant zo snel
mogelijk te laten starten met de revalidatie. Door
de triage al in het ziekenhuis te doen, en door de
expertise van specialisten ouderengeneeskunde
daarbij te benutten, sluit de revalidatiefase
naadloos aan op het ziekenhuis proces. Vroegtijdig
meedenken tijdens de ziekenhuis opname
bespoedigt het na-traject. Hoewel de gemiddelde
ligduur in Tergooi in 2016 vrijwel gelijk is aan 2015
(van 10,3 naar 10,2 dagen) is de ligduur van de
patiënten met een heupfractuur op de Geriatrische
Trauma Unit van Tergooi van 11 naar 6 dagen
gegaan. Behalve aan de nauwe samenwerking
tussen traumachirurgie, orthopedie en geriatrie
is dit ook toe te schrijven aan de verbeterde
samenwerking in de zorgketen. Wellicht zijn er nog
meer mogelijkheden om patiënten sneller over te
nemen ook van andere specialismen, we zijn hierover
in gesprek met het ziekenhuis.
Ambulante revalidatie
We merken dat ambulante revalidatie voor
onze doelgroepen een weerbarstig zorgtype
is. De deelname blijft (te) laag, namelijk 4%.
Het multidisciplinair doorbehandelen eist een
inspanning van patiënt en mantelzorger om twee
keer per week naar Naarderheem te komen voor
de behandelingen. We zijn op zoek naar andere
manieren om deze ambulante zorg beter te laten
aansluiten bij de behoefte van de patiënten want
we geloven nog steeds in de meerwaarde ervan
om de overgang naar huis goed te begeleiden en
de doelen op participatie niveau beter te kunnen
behalen. Uit de kwaliteit enquêtes zien we dat er
grote waardering is van de cliënten die ambulant
gerevalideerd hebben bij Naarderheem. Het
zorgt er ook voor dat de overgang naar huis met
wat meer begeleiding gaat, dat cliënten dezelfde
behandelaars houden en dat ze de vragen kwijt
kunnen die juist na ontslag in de thuissituatie
ontstaan.
Opname via SEH
Sinds 2015 kunnen patiënten vanuit de thuissituatie,
dus zonder voorafgaande ziekenhuisopname,
direct worden opgenomen in de GRZ. Een geriatric
assesment door de klinisch geriater is dan wel
vereist. In 2016 kwam 5% van onze patiënten
langs die weg, via de spoedeisende hulp, binnen.
De afspraken met de huisartsen en geriaters van
Tergooi zijn ingeregeld, met korte lijnen voor
overleg, en lopen soepeler. In 2016 kwam het “24/7”
spoednummer voor consultatie van de specialist
ouderengeneeskunde ter beschikking in onze regio.
De artsen van Vivium en Amaris werken hierin samen.
6

Revalidatieduur constant
De gemiddelde revalidatieduur
in Naarderheem blijft constant.
In 2016 was dit 36 dagen in
2015 35 dagen en in 2014 37
dagen. Een continue sturing
op de ontslagdoelen van de
revalidant, die regelmatig
met de revalidant en diens
mantelzorgers worden afgestemd
en die multidisciplinair worden
besproken, is voorwaarde voor
een optimaal revalidatieproces.
Dit vereist een strakke organisatie
en gemeenschappelijk gedragen
doelgerichtheid. We denken dat
we hierin goede wegen gevonden
hebben. Het organiseren van
de juiste nazorg thuis, zeker bij
complexe zorgvragen, of het
wachten op een beschikbare
en geschikte plaats in een
zorgcentrum, kan daarmee op
gespannen voet staan. Wachtdagen
binnen de DBC zijn daarvan een
gevolg. Wij zijn in samenspraak met
zorgverzekeraars, gemeenten en
(thuis) zorgaanbieders op zoek naar
betere, passende oplossingen in de
regio.
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 7

Naarderheem
2. Revalideren is samen werken aan de toekomst
De GRZ-medewerkers van Naarderheem in de dagelijkse praktijk
Wij geloven dat de combinatie van zorg, behandeling, gastvrijheid en innovatie het
fundament is van succesvol revalideren. Elke medewerker is voor cliënten dan ook een
onmisbare schakel voor succesvolle revalidatie en een prettig verblijf in Naarderheem.
Monique de Vos, Coördinator
Zorgsecretariaat / Opnameplanner
“Per week ontvangen we 15 tot 20 aanmeldingen
voor GRZ, Eerstelijns Verzorging (ELV) en
Somatische transferzorg van verschillende
ziekenhuizen uit diverse regio’s. De afdeling waar
iemand terecht kan hangt af van de diagnose,
bijvoorbeeld CVA, Electieve Orthopedie of
Longrevalidatie. Waar mogelijk kijken we ook naar
iemands voorkeur. Dankzij een actueel overzicht van
de (verwachte) bedbezetting kunnen we cliënten,
soms met het nodige puzzelwerk, altijd wel snel
plaatsen, ook cliënten die door een huisarts met
spoed worden aangemeld.”
Miranda van Voorthuizen, VIG/
Medewerker Maatschappelijke Zorg
(MMZ), FlevoBuren
“Soms is de bezetting op de afdeling een ware
uitdaging. Het is dan een kunst om alle ballen hoog
te houden en de cliënten daar zo weinig mogelijk
van te laten merken. Ik werk nu voor de afdeling
Flevoburen. Door aan collega’s, bijvoorbeeld Karin
van der Veen, om advies te vragen kan ik toch
de verbinding maken tussen Naarderheem en
FlevoBuren. Ik werk aan de toekomst, zowel voor
cliënten als voor mijzelf, door het bezoeken van
beurzen, congressen en seminars, door cursussen
en opleidingen te volgen en vakbladen te lezen!”
Karin van der Veen, EVV’er Revalidatie
orthopedie Naarderheem
“Werken aan de toekomst doe ik door me te
verdiepen in de cliënt en diens aandoeningen,
door gesprekken te voeren, te adviseren over
de mogelijkheden en zo nodig te verwijzen naar
andere disciplines. Het begeleiden van studenten,
wat we hier veel doen, is natuurlijk ook bij uitstek
toekomstgericht. Daarbij leg ik de lat hoog, wat
soms niet haalbaar blijkt. Ik vind het in elk geval
heel belangrijk om hen zo goed mogelijk te
begeleiden.”
Irma Geerdink, Ergotherapeut
“Er komen bijna altijd veel losse vragen tussendoor
waardoor een dag vaak anders verloopt dan gepland.
Om cliënten zo veel mogelijk antwoorden en
adviezen te kunnen geven, blijf ik mijzelf ontwikkelen.
Bijvoorbeeld door het volgen van scholing en door
deel te nemen aan netwerkbijeenkomsten. En door te
blijven kijken wat beter kan. Zo zou het voor cliënten
in Naarderheem van grote meerwaarde zijn wanneer
zij hun therapie in de dagelijkse zorg op de afdeling
nog meer zouden kunnen voortzetten.”
Hedy Dubelaar, Directiesecretaresse
“Mijn bijdrage aan revalidatie en een prettig
verblijf is vooral indirect. Ik ondersteun het
managementteam. Daarnaast sta ik cliënten,
bezoekers en collega`s te woord. Waar mogelijk help
ik ze met een antwoord op een vraag die ze op dat
moment hebben.”
Ciska Oosterbaan, EVV’er en leerlingverpleegkundige
CVA Revalidatie
“Goede, succesvolle revalidatie en een prettig
verblijf zijn volgens mij zeer gebaat bij rust en
regelmaat. Ik probeer dan ook om, ondanks hoge
werkdruk, rust uit te stralen en te allen tijde met een
lach op mijn gezicht te werken! Daarnaast vind ik het
belangrijk te weten wat een cliënt precies wil en hoe
kunnen we dat bereiken.”
8

Tanja Viveen-Molenaar, Geestelijk
verzorger
“Juist in de kwetsbare situatie waarin men tijdens revalidatie
verkeert, kunnen er veel vragen naar boven
komen, (onverwerkt) verdriet of is er behoefte om de
levensbalans op te maken. Ik bied hierbij mentale
ondersteuning en door één of meerdere verdiepende
gesprekken probeer ik samen met cliënten
antwoorden te vinden en hen verder te brengen in
hun proces. Ook in de verschillende bijeenkomsten
en kerkdiensten en verdiepingsavonden die ik organiseer,
wil ik bijdragen aan het bezig-zijn met zaken
die te maken hebben met zingeving, spiritualiteit,
verdieping en verbondenheid er van uit gaande dat
lichaam en geest samenwerken aan het herstel. Door
mijn religieuze en filosofische blikveld te verbreden
hoop ik ook mijn vaardigheden op het gebied van
coaching en ondersteuning uit te breiden.”
Anna Honing, Gastvrouw restaurant Het
Vestion
“Eigenlijk hebben alle disciplines met elkaar te
maken. Therapieën volgen bijvoorbeeld kost veel
energie. Wij letten erop dat cliënten gevarieerde,
gezonde maaltijden krijgen zodat die energie wordt
aangevuld. Ook zorgen we ervoor dat de maaltijden
die cliënten gebruiken, vaak samen met familie en
vrienden, aangenaam verlopen. Op spitsmomenten
moet je vaak echt een paar stappen harder lopen om
toch de cliënt tijd en aandacht te geven.”
Jolanda Gerretzen, VIG EVV-er
en Gespecialiseerd revalidatie
verzorgende Bloemenbuurt
“Ik probeer cliënten zoveel mogelijk te motiveren
om bijvoorbeeld toch dat stukje te gaan lopen.
Met een grap en een grol kom je dan vaak ook
een heel eind. Gaan ‘zorgen’ is lang niet altijd
bevorderlijk voor de revalidatie. Met steeds meer
opnames, ontslagen en aanvragen van indicaties
blijft het wel een uitdaging om het aan het einde
van de dag alles weer geregeld te hebben. Maar
als studenten eenmaal zijn ingewerkt nemen ze
ons ook veel werk uit handen. Bovendien vind ik
het heel leuk om mijn kennis over te dragen!”
Wendy Langenberg, Controller Business
Unit GRZ
“Zoals overal in de zorg is ‘het geld’ ook in de
GRZ een schaars goed. Als Controller is het voor
mij de grote uitdaging om scherp in het vizier te
houden hoeveel geld er binnen komt, wat wordt
uitgegeven en wat beschikbaar is voor (extra) fte’s,
inkoop en projecten. Hierbij heb ik o.a. te maken
met zorginkopers van verzekeraars, de Raad van
Bestuur van Vivium en met de (zelfsturende) teams
binnen de GRZ. Een complex samenspel van soms
tegenstijdige belangen en wensen! Goede relaties
en transparant communiceren met alle partijen zijn
dan ook onmisbaar in mijn werk!”
Inge van den Akker, Maatschappelijk
werker, Behandelvakgroep
“Ik begeleid cliënten en hun naasten bij het
verwerken van gevoelens van verlies en rouw en bij
het vinden van een nieuw evenwicht - bijvoorbeeld
tussen draagkracht en draaglast - en van vertrouwen
in de toekomst. Overleg met behandelaren en met
Welzijn is essentieel om elkaar scherp te houden op
het geestelijk welbevinden van cliënten. Dit heeft
grote invloed op iemands herstel en perspectief op
de toekomst. Aan mijn eigen toekomst werk ik door
trainingen en scholingen te volgen en door deel te
nemen aan netwerkbijeenkomsten zoals Parkinsonnet
en Hersenletselteam.”
Sacha Deetman, Specialist Ouderengeneeskunde
CVA en Bloemenbuurt
“De GRZ is een ingewikkelde tak van sport. Veel
ouderen hebben complexe ziektebeelden die
om specifieke behandelingen vragen. En de
financieringsstructuren zijn ook niet eenvoudig.
Met mijn expertise op deze gebieden draag ik bij
aan het faciliteren van de revalidatie, zowel voor de
patiënt als voor het team. Bij collega’s zie ik veel
betrokkenheid bij de patiënten. Ze zijn in staat ze
weer te laten lachen en vertrouwen in eigen kunnen
te geven. Zo was er een jonge patiënte die maanden
op haar kamer verbleef en die voor de eerste keer
in een elektrische rolstoel, buiten de kamer, zich
ging verplaatsen. Hier heeft het team héél hard aan
gewerkt en dat is uiteindelijk gelukt!”
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 9

Naarderheem
3. Nieuwsgierigheid, methodisch werken
en creativiteit
Wat de GRZ kan leren van de Medisch Specialistische
Revalidatiezorg
Als specialisme binnen de revalidatiezorg is de GRZ nog relatief jong.
Daarom kijken we in Naarderheem graag naar specialismen waar,
vanuit wetenschappelijk onderzoek én jarenlange klinische ervaring,
een schat aan kennis en ervaring aanwezig is. Met Anne Visser-Meily,
revalidatiearts aan het UMC Utrecht, kijken we naar actuele ontwikkelingen
in de Medisch Specialistische Revalidatiezorg (MSR) en de
lessen die hieruit kunnen worden getrokken voor de GRZ.
–
”Luister naar de naasten,
observeer en registreer
systematisch.”
Anne Visser-Meily
(1) Revalidatiearts, Medisch hoofd van
Revalidatie, Fysiotherapiewetenschap en
Sport, Hersencentrum UMC Utrecht en
(2) Hoogleraar, hoofd van het
Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde
Utrecht (samenwerking tussen
Hersencentrum UMC Utrecht en het
revalidatiecentrum De Hoogstraat)
10

Waarin onderscheidt de Geriatrische
Revalidatiezorg (GRZ) zich volgens jou van
de Medisch Specialistische Revalidatiezorg
(MSR)?
“De GRZ richt zich op revalidatie van patiënten die, naast
hun hoofdprobleem, ook kampen met multi-problematiek
ofwel ‘comorbiditeit’ en daardoor vaak laag belastbaar
zijn. Bijvoorbeeld: een combinatie van artrose, vasculaire
cognitieve achteruitgang, hartfalen en longproblemen.
Dit maakt doen van een prognose veel ingewikkelder.
Het behandelplan moet je dan, zowel qua planning
als inhoudelijk, aanpassen aan die comorbiditeit. Dat
vergt van de behandelaar veel creativiteit en kennis. Het
herstel duurt meestal langer en aangezien comorbiditeit
samenhangt met leeftijd zullen het ook vaak patiënten
zijn die ouder zijn dan 75. De behandeldoelen liggen dan
vooral op het terrein van dagbesteding en zelfzorg. Hoe
blijf ik onder de mensen? Hoe regel ik mijn zorg? Minder
vaak zullen er doelen zijn op het terrein van werk en
sporten. MRS richt zich op verbeteren van eigen regie en
participatie, waaronder (vrijwilligers)werk en sport.
Verder vindt de GRZ tot nu toe plaats in het GRZ-centrum
en steeds vaker ook worden er consulten gedaan in
de eerste lijn. De GRZ heeft echter nog geen eigen
poliklinische behandeling. De MSR speelt zich af in het
ziekenhuis (consulten aan bed en poliklinische zorg) en
deels in het revalidatiecentrum. In ieder ziekenhuis in
Nederland werken revalidatieartsen. In het ziekenhuis
gaat het erom snel patiënten uit het bed te krijgen,
de revalidatie te begeleiden in het ziekenhuis en te
triageren voor wat er nog nodig is bij ontslag. En er is veel
poliklinische zorg. De MSR bevindt zich dus grotendeels in
de tweede en derde lijn.”
Welke mogelijkheden zie je voor
uitwisseling van deskundigheid en voor
meer samenwerking tussen de MSR en
Naarderheem of andere GRZ-instellingen?
“Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen
MSR en GRZ. We maken gebruik van dezelfde principes:
samen met patiënten en naasten haalbare doelen
stellen, prognostiek, inzet van een multidisciplinair team,
ketenzorg en contacten met eerste lijn. Verder wil je de
motivatie van patiënten om te oefenen of om zich aan
te passen vergroten. Daarbij kijk je naar persoonlijke en
omgevingsfactoren. Welke elementen daarin zijn helpend
of juist storend? Vanaf dag 1 is alles gericht op herstel en
waar mogelijk terugkeer naar huis.
–
”Een uitwisselingsprogramma
kan erg helpen!”
Een groot verschil zit nog in de kennis en ervaring van de
GRZ teams en het opleidingsniveau van de
verpleegkundigen en verzorgenden. Het ‘patiënt-ennaasten-gericht-werken’
en alles doen in kader van ‘terug
naar huis’ zit mijns inziens nog niet in de haarvaten van de
GRZ. Hier kan een uitwisselingsprogramma heel erg
helpen. Kijk eens een paar weken mee in MSR of laat
iemand van MSR eens een zwangerschapsvervanging
doen in GRZ.
In de meeste GRZ instellingen zal de revalidatiearts
consulten doen. Andersom zijn er natuurlijk ook
vragen over multimorbiditeit en belastbaarheid
bij oudere patiënten die opgenomen zijn in een
revalidatiecentrum. Ik weet niet of er al vaak een Specialist
Ouderengeneeskunde in het revalidatiecentrum
komt. Aangezien de leeftijd toeneemt, ook in het
revalidatiecentrum (de gemiddelde leeftijd van
dwarslaesie patiënten is wel 10 -15 jaar hoger dan 10 jaar
geleden) en daarmee ook de multimorbiditeit het centrum
binnen komt, biedt dit misschien kansen om ook een SO
consulten te laten doen in het revalidatiecentrum?”
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 11

Naarderheem
Wat kan de GRZ leren van (het Kenniscentrum)
Revalidatiegeneeskunde waar het gaat om
best practices en wetenschap?
“Creëer een cultuur en attitude van vragen durven stellen
en van altijd op zoek gaan naar betere en efficiëntere zorg.
Neem vooral ook creatieve mensen aan die ook buiten de
gebaande paden durven te kijken. Dat zijn mensen die op
zoek gaan naar antwoorden.
Bij cognitieve revalidatie – voor mensen met een
beroerte, Parkinson of een andere degeneratieve
hersenaandoening – gaat het tot op heden vooral om
‘aanpassen’. Hiervoor zijn veel mooie programma’s in
Nederland die je kunt afstemmen op de eigen doelgroep.
In de MSR proberen we nu de cognitieve diagnostiek
te verbeteren. Veel patiënten hebben klachten die we
niet goed kunnen verklaren met neuropsychologisch
onderzoek. Gebruik daarom observaties en luister naar
de naasten van de patiënt om klachten te begrijpen. Maar
dan wel geprotocolleerd. De GRZ kan ook aansluiten bij
bestaande onderzoekslijnen, en wel het typische van de
GRZ patiënten naar voren halen.
Pas je zorg aan op grond van bestaande kennis. We
weten uit onderzoek dat naasten/netwerk en patiënten
elkaar over en weer beïnvloeden. Familie is daarom heel
belangrijk. Betrek hen, dit levert een win-win situatie op
voor patiënten, naasten en zorgverleners.”
Heeft onderzoek binnen de revalidatiegeneeskunde
tot andere werkwijzen en
betere revalidatieresultaten geleid?
“Ja, met name het onderzoek naar multidisciplinair
werken heeft tot heel veel verbeteringen in het ziekenhuis
geleid. Bijvoorbeeld een betere samenwerking tussen
neurologen en revalidatieartsen. Op de stroke unit heeft
het bij veel patiënten gezorgd voor beter herstel en is het
aantal sterfgevallen hierdoor omlaag gebracht. Ook is
gebleken dat een hogere oefen-intensiteit leidt tot sneller
herstel. De combinatie revalidatie en multidisciplinair
werken is dan ook niet meer weg te denken.
Vaak is herstel niet mogelijk en richt de zorg zich op het
leren omgaan met de ontstane beperkingen. Steeds
meer onderzoek laat ook zien dat omgevingsfactoren en
persoonlijke factoren hierbij heel belangrijk zijn. Daarmee
komt de psychologie de ‘geneeskunde’ binnen en maken
we de zorg nu meer ‘personalized’. Er wordt niet langer
een standaard programma ‘doorheen geduwd’ maar
gekeken wat een specifieke patiënt nodig heeft. En dat
wordt zodanig aangeboden dat de patiënten en hun
naasten er iets mee kunnen.”
–
”Hogere oefenintensiteit leidt tot
sneller herstel.”
12

–
”Durf vragen
te stellen!”
Kun je iets zeggen over de toekomst van
revalidatiezorg? Van welke innovaties heb je
hoge verwachtingen?
“De opnameduur zal verder afnemen, mensen gaan
meer thuis revalideren. Ik verwacht dat de UMC’s en ook
de revalidatiecentra gespecialiseerde expertise centra
worden en dat de zorg nog verder centraliseert. Vanuit
dat centrale punt zullen er revalidatie-satellieten zijn in de
eerste lijn.
Verder neemt E-Health een steeds grotere vlucht. Er zijn
bijvoorbeeld al goede online programma’s waarmee
iemand zich thuis kan voorbereiden op een operatie
en revalidatie. Die voorbereiding maakt ook het
opnieuw leren van vaardigheden tijdens de revalidatie
gemakkelijker. Met apps kunnen we beter bijhouden hoe
het met patiënten thuis gaat en of het nodig is of iemand
voor controle langskomt. De standaard controles, die veel
tijd en geld kosten, kunnen hiermee worden beperkt.
De rol van de patiënt als ‘ervaringsdeskundige’ zal ook
groter worden. Bij sommige diagnoses worden mensen
al voor de behandeling, indien gewenst, gekoppeld aan
een buddy, waarbij oud-patiënten (getrainde buddy’s)
nieuwe patiënten terzijde staan. in het UMCU gebeurt dat
bijvoorbeeld bij slokdarmkanker.
Wat samenwerking tussen MSR en GRZ betreft zie
ik meerwaarde in het gezamenlijk aanbieden van
onderdelen van de opleiding. Misschien zou je zelfs een
basis revalidatie opleiding kunnen aanbieden van zeg 2,5
jaar en dat je daarna specialiseert in jeugd, volwassen en
geriatrie?”
In Naarderheem komt het gebruik van
e-health / (zorg)apps voorzichtig op
gang. Bijv. Spotter, Caredon matrassen
en het zorghorloge. Wat zijn volgens jou
voorwaarden voor het succesvol invoeren van
digitale ondersteuning voor zorgpersoneel of
voor revalidanten of mantelzorgers?
“Het is belangrijk klein te beginnen met zorginnovaties
en de deelnemers eerst de voordelen te laten ervaren.
Ook moet de cliënt het zélf willen en kunnen, dat geldt
niet voor iedereen. Zorg altijd voor een waaier aan
mogelijkheden. Als de oefenintensiteit bijvoorbeeld
omhoog moet kun je allerlei mogelijkheden inzetten:
een oefenboek, de familie, een app, een website met
oefeningen, een robot enz. Zorg ook dat de techniek
goed werkt! Laat het uitproberen door zorgverleners die
er lol in hebben en techniek leuk vinden,
anders mislukt het. Sowieso heb je
een lange adem nodig. Vijf jaar
geleden deden we een project
met de activiteitenmonitor
(‘Iedere stap telt’) en het is
ook bij ons in de zorg nu pas
echt geland.”
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 13

Naarderheem
4. Leren, toepassen en blijven doorgaan
De meerwaarde van de Kaderopleiding GRZ
Sacha Deetman, Specialist Ouderengeneeskunde,
Kaderarts GRZ
De kaderopleiding GRZ is een opleiding van anderhalf jaar voor
Specialisten Ouderengeneeskunde (SO) die zich al enige tijd bezig
houden met de geriatrische revalidatie. SO Sacha Deetman van
Naarderheem rondde deze opleiding in november 2016 met succes
af. Omdat de opleiding in haar optiek een belangrijke bijdrage kan
leveren aan de kwaliteit van de GRZ deelt zij in dit jaarverslag graag
haar ervaringen.
Van kinderen naar ouderen
“Mijn hart ligt echt bij de revalidatie want ik ben
van huis uit fysiotherapeut en heb vóór mijn
opleiding tot specialist ouderengeneeskunde
langere tijd als arts-assistent op de kinderrevalidatie
in het Emma Kinderziekenhuis
gewerkt. Het werken naar herstel bij kwetsbare
ouderen, het inzetten van de juiste therapieën
en nadenken over de juiste dosering prikkels en
intensiteit, dat vind ik een uitdaging!”
Het grillige pad van idee naar praktijk
“Zowel vanuit het ziekenhuis als vanuit de eerste
lijn wordt er steeds meer samenwerking gezocht
met de Specialisten Ouderengeneeskunde. Het
is leuk om te zien dat dat er zoveel initiatieven
zijn in de keten en dat iedereen hierin zijn
eigen ontwikkeling doormaakt. De projecten of
samenwerkingsverbanden die hieruit voorkomen
zijn echter niet altijd even goed georganiseerd.
In de kaderopleiding GRZ wordt dan ook
aandacht besteed aan hoe je een project of
afdeling kunt opzetten of wat je nodig hebt om
dit goed te organiseren. Je neemt kennis van
de actuele ontwikkelingen en je leert hier een
visie over te ontwikkelen zodat je ook mee kunt
denken over het beleid. Dit is essentieel om,
als kaderarts GRZ, te kunnen helpen om al die
initiatieven effectief en succesvol te maken!”
Gedegen opleiding met ruimte voor
verdieping
“Tijdens de opleiding, die verdeeld is in
10 blokken van twee dagen, is er tijd voor
verdieping. Je bent samen met 26 collega‘s die
allemaal dezelfde passie hebben dus je moet
oppassen dat het niet alleen maar over de GRZ
gaat en over interessante casuïstiek. Je verblijft in
een prachtig klooster in Soesterberg waar alleen
al de omgeving erg inspirerend en rust gevend
is. Het is belangrijk dat in een tijd waarin de
patiëntenzorg vaak onder druk staat er tijd is voor
bezinning. Ik geloof dat vanuit deze bezinning en
rust de beste ideeën en innovaties komen.”
Onderzoeksvragen uit het veld
“De GRZ is nog relatief nieuw als je dat
vergelijkt met de Medisch Specialistische
Revalidatie en er is nog weinig ‘evidence’ voor
therapieën. Daarom is het belangrijk dat er
onderzoek wordt gedaan naar de effecten van
behandeling en naar bijvoorbeeld de waarde
van klinimetrie. Tijdens de opleiding leer je hoe
je een onderzoeksvraag uit het veld vertaalt naar
een CAT (Critically Appraised Topic) en welke
relevante onderzoeken er lopen.
Verder rond je de opleiding af met een
kwaliteits-verbeterproject. Hierbij leer je
vaardigheden om door middel van projectmatig
14

te werken een verbeterslag te maken. De
geleerde verbetermethoden heb ik toegepast
op de Bloemenbuurt, de afdeling voor
langdurige revalidatie in Naarderheem, waar een
verandering moest plaatsvinden van chronisch
somatische naar herstelgerichte zorg.”
Inzichten en ontwikkelingen blijven
delen
“Ellen Vreeburg en Aafke de Groot, Specialisten
Ouderengeneeskunde van Naarderheem, zijn
beide stafdocent en hebben interessante en
leerzame programmadagen samengesteld met
veel inspirerende gastsprekers. Zij blijven steeds
bezig om de kaderopleiding te verbeteren
zodat deze goed blijft aansluiten op alle ontwikkelingen
binnen ons vak. Het landelijke netwerk
kaderartsen en diverse intervisiegroepen zorgen
ervoor dat de kennis gedeeld blijft. Het is goed
om je als vakmensen te organiseren zodat je
positie in het veld versterkt wordt, zowel binnen
de organisatie als daarbuiten, en de expertise
gebundeld wordt. Binnen Naarderheem zit dat
stevig in elkaar, we werken daar nu met vier
kaderartsen en ik wil graag samen met mijn
collega’s van het behandelteam de GRZ verder
ontwikkelen.“
Mijn verlanglijstje voor de toekomst?
“Hierop staan de ontwikkeling van EHealth
binnen de GRZ, herstelgerichte zorg en
verbetering van de cognitieve revalidatie
mogelijkheden. Ik ben verbonden aan het UNO,
de wetenschapscommissie van de VU, waar
we bezig zijn met de voortgang en relatie met
onderzoek voor verbetering van goede zorg voor
revalidanten.
Samengevat: de kaderopleiding GRZ is een
inspirerende opleiding die een verdieping geeft
van het vak als Specialist Ouderengeneeskunde
en die onze zorg voor revalidanten helpt te
verbeteren.“
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 15

Naarderheem
5. Revalideren is een samenspel
Werken aan herstel bij Vivium Naarderheem
Het ene moment liep ze nog achter haar rollator, het andere moment
lag ze op de grond. Janny Snel (83) revalideert bij Vivium Naarderheem
na de breuk bij haar heupprothese. Vol vertrouwen: ‘Ze krijgen me hier
weer op de been, hoor!’
Mevrouw Snel kan het weten, want ze verbleef
al eerder bij Naarderheem. Twee jaar geleden
revalideerde ze hier met een nieuwe knie. ,,Het
is hier zo goed”, vertelt ze op haar kamer en
somt op: ,,De sfeer, de verzorging, die altijd
voor je klaar staat. Medewerkers kenden me
nog.” Toch mist ze een beetje de gezelligheid
van haar eigen appartement in Weesp: ,,De
kaarsjes aan, mijn eigen lampen. Maar het is
hier ook gezellig samen koffiedrinken in het
Trefpunt, hoor.”
Twee keer per week heeft mevrouw
hydrotherapie. ,,Heerlijk, dat warme water om
oefeningen in te doen. Ik ben hier trouwens
veel fitter: ik krijg ook allerlei krachtoefeningen
voor mijn armen. Als ik weer thuis ben, ga
daar zeker mee door.” Ze heeft zowel groepsals
individuele fysiotherapie. ,,Herstel is een
samenspel”, weet ze. ,,De therapieën zijn goed
op elkaar afgestemd. En ik klim daarnaast drie
keer per dag op de fiets op de gang en doe
oefeningen op mijn kamer. Je moet het ook
zelf doen. Ik wil vooruit, weer aan de wandel.”
Ze kijkt uit naar het moment waarop ze weer
naar huis kan. ,,Dan ga ik thuis weer alle
plantenbakken vullen. Ik heb het al precies
uitgedokterd. Ja, daar heb ik nu al zin.” Maar
eerst moet het bot aan elkaar gegroeid zijn.
Op dit moment zijn haar linkerheup, been en
voet nog maar beperkt belastbaar. ,,Zodra
die kant meer belast kan worden, kan ik meer
therapie doen en gaat het herstel sneller.”
Mevrouw Snel weet het zeker: ze gaat het thuis
weer allemaal zelf doen. ,,Zonder thuishulp,
tenzij dat nodig is. Maar met een horloge van
Naarderheem waarmee ik thuis ook alarm kan
maken. Dan weten ze waar ik ben; ook als ik
buiten zou vallen.”
–
”Je moet het ook zelf doen.
Ik wil vooruit, weer
aan de wandel.”
16

Tot die tijd ontvangt ze haar bezoek in
Naarderheem en neemt hen ook graag mee naar
het restaurant. ,,Mijn kinderen eten ook weleens
mee; dat kan allemaal. Ik heb er een rekening
geopend: als ik thuis bezoek krijg, dan betalen
ze toch ook niet?!” Ze lacht hartelijk. Ze heeft
hier ook nieuwe contacten gelegd. ,,Dames uit
Eemnes en Blaricum, die ik in Weesp vast nog
eens zal zien”, zegt ze beslist. ,,Zij zijn alweer
thuis na hun revalidatie. Dat moment hebben we
hier natuurlijk wel even gevierd met koffie en wat
lekkers.”
Op tafel, onder de muur vol kaarten, staat een
klein maar fijn bloemstukje. ,,Dat heb ik hier
gemaakt met bloemschikken”, vertelt ze over
de activiteiten die Naarderheem organiseert
en aanbiedt. ,,Van de week ben ik hier naar een
koor uit Beverwijk geweest. En vanavond is er
een lezing over Moskou en St. Petersburg, waar
ik heen wil. Ik heb tegen mijn dochter gezegd:
dan even geen bezoek. Zondag haalt mijn
kleindochter me op om bij haar te eten.” Ze
knipoogt: ,,En je mag hier zo laat thuiskomen als
je zelf wil.”
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 17

Naarderheem
6. Nieuwe opleiding GRZ Verpleegkundige
Bianca Feijen, Coördinerend Verpleegkundige
In 2016 maakte de afdeling Leren & Ontwikkelen van Naarderheem
onderdeel uit van de projectgroep aan het VUmc voor het realiseren
van een opleiding tot Verpleegkundige Geriatrische Revalidatiezorg.
Bianca Feijen, coördinerend verpleegkundige in Naarderheem, is een
van de studenten van het eerste uur. Zij vertelt enthousiast over haar
ervaringen.
“In Naarderheem begon ik als WAN-hoofd in
de GRZ nadat ik van de afdeling Psychogeriatrie
was gekomen. Toen duidelijk werd dat ik in de
GRZ zou blijven heb ik aangegeven dat ik het wel
fijn zou vinden iets van een opleiding te kunnen
volgen omdat de revalidatie voor mij nieuw was.
Op dat moment ging bijna de opleiding tot
verpleegkundige Geriatrische revalidatiezorg
van start en kreeg ik de kans om deze te gaan
volgen. Omdat de opleiding helemaal nieuw
was had ik er geen duidelijke verwachtingen van.
Het was nog niet duidelijk hoe een en ander in
de praktijk precies zou gaan werken. Hier waren
we van te voren ook wel voor gewaarschuwd
en we zijn dus gaan pionieren. Uiteindelijk was
het een zeer nuttige en leuke opleiding waar
ook collega’s vanuit andere zorgcentra met een
revalidatieafdeling aan meededen. Dat gaf ons
volop de gelegenheid om ervaringen uit te
wisselen.
Wat de opleiding mij vooral heeft geleerd is
klinisch redeneren. Hierbij doorloop je steeds
bepaalde stappen: relevante informatie
verzamelen, symptomen herkennen, dóórvragen.
Dit werd veel geoefend aan hand van casuïstiek.
De begeleiders hielpen ons om ons voor te
bereiden en na afloop terug te blikken. Wat ging
er goed? Wat doe ik een volgende keer anders?
De lessen die we kregen van mensen uit de
praktijk en soms ook van ervaringsdeskundigen
hebben een grote indruk op mij gemaakt. Je
hoort dan ook hoe de revalidant zelf een en
ander ervaart. Door klinisch redeneren ben ik
veel alerter geworden!
In de praktijk probeer ik de revalidanten nu
meer te stimuleren de dingen die ze zelf kunnen
ook zelf te laten doen. Ook wanneer dat niet
zo snel of makkelijk gaat. Ik kan ook duidelijker
uitleggen waarom bepaalde dingen lopen zoals
ze lopen omdat ik door de opleiding meer
inzicht heb gekregen in het revalidatieproces.
Collega’s die de kans krijgen de opleiding te
gaan zou ik zeker aanraden dit te gaan doen.
Natuurlijk kost het tijd en energie maar het is een
leuke, boeiende opleiding met collega´s uit het
werkveld. Juist ook dat netwerken met collega’s
kan erg interessant zijn!”
18

7. Beter via de Trauma-Unit?
Het effect van een nieuw zorgpad op de GRZ
Elsje Smit, Specialist Ouderengeneeskunde
In 2014 is in Tergooi een multidisciplinair zorgpad gekomen voor
mensen van 70+ die een heupfractuur hebben opgelopen. Wat is het
effect van dit zorgpad in het ziekenhuis op de geriatrische revalidatie?
Naarderheem heeft dit samen met collega’s van Tergooi onderzocht.
Elsje Smit, Specialist Ouderengeneeskunde, geeft tekst en uitleg.
“Het zorgpad wordt uitgevoerd op de
Geriatrische Trauma Unit (GTU) van Tergooi,
een afdeling voor mensen ouder dan zeventig
jaar met een breuk waarvoor een operatie
noodzakelijk is. Omdat deze mensen vaak
kwetsbaar zijn en meerdere aandoeningen
tegelijk hebben werken op de GTU drie
specialismen nauw samen, te weten de
traumachirurg, orthopedie en geriatrie.
In het onderzoek hebben we een cohort uit
2013 vergeleken met een cohort uit 2015. De
uitkomst ten aanzien van de ligduur in het
ziekenhuis is dat sinds de invoering van de GTU
het gemiddelde van negen naar vijf dagen is
gedaald. De gemiddelde opnametijd in het
verpleeghuis tijdens de GRZ is in die periode
van gemiddeld 38 naar 35 dagen gedaald. Het
aantal mensen dat 30 dagen en 6 maanden na
de operatie is overleden is in 2015, ondanks de
kortere opnameduur, niet significant verschillend
van die in 2013.
Wat opvallend was is dat er, na de start van
de GTU, veel méér mensen werden ontslagen
naar het verpleeghuis: 8.6 % in 2013 en 16,6 %
in 2015. Onze gedachte is dat dit verklaard kan
worden doordat er door de kortere ligduur in
het ziekenhuis sneller na de operatie door de
specialist ouderengeneeskunde moet worden
besloten of iemand wel of niet voor GRZ in
aanmerking komt. Mogelijk dat dit moeilijker
in te schatten is bij iemand die net 2-3 dagen
postoperatief is in vergelijking met iemand die
al bijna een week postoperatief is. De verklaring
kan in ieder geval niet worden gevonden in dat
er duidelijk meer kwetsbare ouderen zaten in een
van beide cohorten. Zo werden in beide groepen
evenveel patiënten vanuit het verzorgingshuis
opgenomen in het ziekenhuis en was de mate
van comorbiditeit in de beide groepen ook
gelijk.
Al met al is het effect van de start van de GTU op
de geriatrische revalidatie, met name ten aanzien
van de ligduur in zowel het ziekenhuis als het
verpleeghuis, positief te noemen.”
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 19

Naarderheem
8. In bad met Archimedes
Onbelast oefenen met hydrotherapie
Wineke Snel, Psychosomatisch Fysiotherapeut MFt
Naarderheem beschikt over een oefenbad van 2.30 bij 5 meter met
een loopbrug en een verstelbare bodem. Wineke Snel vertelt waarom
hydrotherapie voor veel revalidanten, van wie het lichaam nog
nauwelijks belast mag worden, een zeer welkome vorm van therapie is.
Lage lichaamsbelasting en warmte
“De bodem van het hydrobad kan helemaal
gelijkvloers worden. Hierdoor is in- en uitstappen
zeer eenvoudig. Het kan dus zelfs vanuit een
rolstoel of vanaf een brancard. Het water is
minimaal 32 graden en ook de temperatuur in de
ruimte en de kleedkamers is aangenaam warm.
Dat revalidanten oefenen in het hydrobad als
prettig ervaren heeft vooral ook te maken met
de wet van Archimedes 1 . Wanneer een revalidant
in het water staat dragen zijn spieren en
gewrichten aanzienlijk minder lichaamsgewicht.
Hoe dieper een persoon in het water staat,
des te meer lichaamsgewicht er door het water
wordt gedragen. Dit is een groot voordeel voor
cliënten die tijdelijk weinig mogen belasten.
1 Natuurkundige wet die zegt dat de opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof
of gas ondervindt even groot is als het gewicht van de verplaatste vloeistof of gas.
20

De eigenschappen van water
benutten
Er moet wel rekening worden gehouden met het
feit dat de balans van de revalidant in het water
anders is dan onder normale omstandigheden.
Het verplaatsen van water is zwaarder dan het
verplaatsen van lucht. Bovendien ontstaat er
stroming bij bewegen. Deze eigenschappen
van het water kunnen goed ingezet worden om
stabiliteit van de spieren te trainen.
Niet voor iedereen
Hydrotherapie is een mooie aanvulling op
functionele oefentherapie, maar niet voor
iedereen geschikt. Er zijn verschillende
contra-indicaties zoals incontinentie, koorts,
urineweginfectie en open wonden die niet goed
afgeplakt kunnen worden. Daarnaast moet de
cliënt belastbaar genoeg zijn, aangezien het
over het algemeen als vrij zwaar ervaren wordt
om naast het oefenen ook te douchen en aan-
en uit te kleden. Bovenal moet de cliënt geen
angst voor water hebben en zich vrij in het water
kunnen en durven bewegen. Het is immers van
belang om rekening te houden met de voorkeur
van de cliënt, dit is één van de pijlers van
Evidence Based werken.
Onderzoek
Recent onderzoek van M.C. Zanting in 2016
naar ‘loopscholing in water tijdens de onbelaste
revalidatiefase bij ouderen met een fractuur
van de onderste extremiteit’ heeft helaas niet
aan kunnen tonen dat hydrotherapie tot sneller
zelfstandig lopen en verkorting van opnameduur
leidt. Dit was echter onderzoek bij een kleine
groep revalidanten. De ervaring leert dat
cliënten die open staan voor hydrotherapie dit
zeer prettig vinden en zich vrij voelen. In het
water kunnen zij bewegingen maken die zij ´op
het droge´ niet kunnen of mogen maken.
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 21

Naarderheem
9. Ambachtelijk, vers en zo veel mogelijk
biologisch
Het succes van een horeca concept in de zorg
Op 17 maart 2016 kreeg restaurant Het Vestion van Naarderheem
als eerste restaurant in een zorginstelling in Nederland, het
‘Euro-Toques’ keurmerk. Euro-Toques Nederland is een begrip in
horecakringen. De organisatie en haar leden maken zich sterk
voor ambachtelijk koken met gebruik van verse, biologische
seizoensproducten van lokale herkomst.
22

Ambachtelijke keuken
In 2010 maakte Naarderheem de overstap van
productiekeuken naar ambachtelijke keuken;
een keuken waar zo veel mogelijk met verse,
biologische streekproducten van het seizoen
wordt gewerkt. En: een ópen keuken waar direct
contact met cliënt en medewerkers mogelijk
is met á la carte menu´s in plaats van een
maaltijdcyclus.
Mijlpaal in de zorg
Marco Wisse, (directeur Naarderheem):
“Dit concept heeft ons sindsdien vele zeer
tevreden gasten opgeleverd en koks en
restaurantmedewerkers die met passie, plezier
en veel vakmanschap werken. Als management
van de zorginstelling zijn we ongelofelijk trots
op de prestatie van ons horecateam. Daarbij
zien we het lidmaatschap als een kans om, juist
als zorginstelling, het gedachtegoed achter de
gezonde maaltijd verder uit te dragen.”
De uitreiking van het Euro-Toques keurmerk
werd beklonken met een ‘sabrage’ waarbij
met zwaarden drie flessen champagne werden
ontkurkt.
Een horeca-concept in de GRZ
• Revalidanten eten, waar mogelijk, in het restaurant. Op die
manier worden de dagelijkse maaltijden, bijvoorbeeld de gang
naar het restaurant, onderdeel van het revalidatieproces.
• Zelf inkopen en á la carte menu´s geven meer flexibiliteit;
er kan beter worden ingespeeld op seizoensproducten en
dagprijzen.
• Verse ingrediënten van het seizoen zorgen voor smaakvollere
en voedzamere maaltijden. De cliënt heeft daardoor meer
energie voor de dagelijkse therapie en revalideert sneller.
• Een open keuken geeft meer betrokkenheid van de cliënten
bij de bereiding en meer (geur)beleving. Dit heeft weer een
positief effect op eetlust en spijsvertering.
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 23

Naarderheem
10. Een nieuw Elektronisch Cliëntendossier
voor de GRZ
Eveline Hes, Adviseur Kwaliteit en Beleid en Amanda Honing,
Fysiotherapeut
Al langere tijd was duidelijk dat we binnen Vivium over zouden gaan
naar een nieuwe Elektronisch Cliënt Dossier (ECD). Voor de GRZ was
belangrijk dat een nieuw ECD ook het werkproces van de zorg en
behandelaren, en daarmee de kwaliteit van zorg en behandeling, beter
zou ondersteunen. Dit betekent ook het faciliteren van de tijdsregistratie
van alle activiteiten en gemakkelijk een DBC kunnen declareren.
Snel van start
Het uitgangspunt was om snel te beginnen
met een zo goed mogelijk ingericht ECD.
Daarom waren eerder in 2016 de wensen van
zorg en behandeling al zo veel mogelijk in kaart
gebracht. De projectgroep ging vervolgens
voortvarend aan de slag met een planning
voor de nodige acties. Wekelijks kwam een
vertegenwoordiging bij elkaar om de genomen
acties onderling af te stemmen. Zo konden we
snel vooruit.
Ervaring bundelen
Dat bijna alle deelnemers al ervaring hadden
met het implementeren van een nieuw ECD
op andere locaties was hierbij een groot
voordeel. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van de
aandachtsgebieden: de inhoud van het dossier
voor de zorg en behandelaren, de administratie,
declaratie, de techniek en het bewaken van de
grote lijnen van het project.
Start en uitrol
Vanaf half november 2016 konden we echt
cliënten en informatie invoeren in Ysis en starten
met trainen. De opkomst voor de trainingen
was hoog, zowel van de zorgmedewerkers
als de behandelaren. Om zo veel mogelijk
medewerkers in de gelegenheid te stellen een
training te volgen waren er ook trainingen in de
avond gepland.
24

Blijven verbeteren
Na de start kon iedereen doorgeven waar men
tegen aan liep. Zo zijn we 1 december met z’n
allen gestart in een positieve sfeer. Hoewel het
wennen was waren er geen grote problemen.
Met name in het multidisciplinair overleg
hebben we onze weg moeten vinden. Wat direct
aangepast moest worden is natuurlijk gedaan,
verder worden alle ‘must haves’ en ‘nice to
haves’ verzameld en in de loop van 2017 naar
Ysis gecommuniceerd.
Essentiële inkomsten
Inmiddels is ook de koppeling van Ysis met onze
cliëntenplanning ZRP gerealiseerd. Hiermee is
het gemakkelijker om de GRZ activiteiten goed
te registreren aansluitend op de bijbehorende
DBC producten. De behandelaren worden
zo beter ondersteund en financieel laten we
niet langer essentiële, bij de DBC behorende
inkomsten liggen.
144 collega’s geschoold
De inrichting van het programma, de scholingen
van 144 medewerkers en het in gebruik nemen
van de software zijn in zeer korte tijd gerealiseerd
en zijn bovendien soepel verlopen. Dat is een
groot compliment waard voor de inzet en flexibiliteit
van alle collega’s die hierbij betrokken zijn!
Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 25

Naarderheem
11. Discreet en effectief
Een nieuwe werkwijze voor continentiezorg
Marjon Peet, adviseur continentiezorg TENA en
continentie verpleegkundige
Continentiezorg is een belangrijk onderdeel van de revalidatiezorg.
Incontinentie is vaak erg moeilijk bespreekbaar en kan het
functioneren van de revalidant behoorlijk beïnvloeden. Denk aan de
angst voor lekkages of dat iemand het “incontinent zijn” zal ruiken.
Naarderheem vindt het belangrijk dat de
revalidant goede ondersteuning krijgt op het
gebied van continentie. Daarom is er samen met
TENA gekeken naar de wijze waarop de zorg
rondom continentie voor de revalidant het beste
kan worden ingericht. Uit deze samen werking
is een nieuwe werkwijze voortgekomen die nu
in Naarderheem wordt toegepast en die in de
toekomst op meer revalidatieafdelingen ingezet
kan worden.
De werkwijze is zo laagdrempelig en discreet
mogelijk gemaakt. Allereerst wordt samen met
de revalidant een beoordelingsformulier ingevuld
(zie afbeelding). Hiermee wordt in kaart gebracht
of er sprake is van incontinentie en, zo ja, in welke
mate. Wanneer de revalidant continent is wordt
het verpleegdoel: continent blijven.
In geval van incontinentie kijken we of de
continentie kan worden hersteld en zo ja
hoe dat doel kan worden bereikt. In het
geval van blijvende incontinentie wordt er
een keuze gemaakt voor inzet van het juiste
incontinentiemateriaal, passend bij de revalidant.
Op deze manier wordt er snel inzicht verkregen
in wat voor de revalidant op het gebied van
eventuele incontinentie de beste oplossing is.
Naast deze kwaliteitsslag ten aanzien van het
welzijn van cliënten levert deze nieuwe werkwijze
ook financieel gezien winst op. We hoeven
hierdoor namelijk minder producten in huis te
hebben ofwel minder stilstaande voorraad. Dat is
efficiënter werken en kost minder geld.
26
Deze pagina is gesponsord door TENA.

Jaarverslag GRZ Naarderheem 2016 - 27

Naarderheem
Bel naar (035) 6 954 411
Mail: Naarderheem@vivium.nl
Of kijk op www.vivium.nl/
naarderheem
28
Vivium Naarderheem
Amersfoortsestraatweg 1
1411 HB Naarden