CDJA Interuptie 2 2017

NR.2
JAARGANG: 29
2017
HET GROENE MIDDEN
Eerste colum
nieuwe voorzitter
Het CDA als
groene middenpartij
www.cdja.nl
Exclusief interview
Boris van der Ham
CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
1

Cover : CDJA op introdag van de eurekaweek
Erasmus Universiteit Rotterdam
Beeld: Dirk Hol
Volgende
Interruptie
De volgende Interruptie verschijnt waarschijnlijk
in de decembermaand. Het thema zal iets in
de trant van de, al dan niet lokale, geest van
globalisering staan. Deel jouw mening met ons
in circa 150 - 200 woorden.
Mail ons: redactie@cdja.nl
Breng ons jouw gedachten en zet het nog voor
2 oktober voor ons op papier. Mocht je niets
weten te verzinnen dat op dit thema aansluit,
maar heb je wel een ander heel mooi idee voor
een stuk? Schroom dan niet, want niet alle stukken
hoeven per se thema-gerelateerd te zijn.
Oproeping ALV en bekendmaking
statutenwijziging
Geacht lid,
Vorig jaar, tijdens de ALV van het CDJA in Den Bosch, hebben we
als vereniging gediscussieerd en gestemd over het wijzigen van
onze statuten. Destijds is de statutenwijziging ruim van tevoren
aangekondigd in Interruptie en via de overige digitale kanalen.
Eveneens is iedereen via verschillende digitale kanalen op de
hoogte gesteld van de plaats en de datum van de ALV. De wijzigingen
van de statuten en het huishoudelijk reglement zijn in
Den Bosch uiteindelijk per acclamatie aangenomen. Al sinds
enige jaren is het gebruikelijk dat het CDJA op deze manier haar
leden oproept naar de ALV’s te komen.
Tijdens het opmaken van de akte van statutenwijziging heeft de
notaris ons echter medegedeeld dat deze naar eer en geweten
gevolgde procedure niet voldoende is geweest. Onze statuten
vragen namelijk van ons als bestuur dat we onze leden schriftelijk
dan wel door publicatie in het ledenblad oproepen naar de
ALV te komen én dat we via een van deze twee opties onze
leden op de hoogte stellen van een voorgestelde statutenwijziging.
Aan deze vereisten is niet letterlijk voldaan, waardoor de
notaris wettelijk beletsel zag de akte te laten passeren. Vandaar
dat wij als bestuur genoodzaakt zijn terug te komen bij de leden
om de procedure richting de ALV over te doen.
Bij deze roept het Dagelijks Bestuur van het CDJA dan ook ieder
lid van het CDJA op naar de eerstvolgende ALV te komen. Deze
vindt plaats op vrijdag 17 en zaterdag 18 november in Diergaarde
Blijdorp te Rotterdam. Aanmelding geschiedt via het online
aanmeldformulier dat in de loop van september online zal
komen.
Omdat de procedure tot en met het vaststellen in het Algemeen
Bestuur wel goed is verlopen, is het overdoen van het voortraject
niet nodig. Vandaar dat bij deze editie van Interruptie de
complete statutenwijziging is bijgevoegd als losse bijlage. Mocht
het lettertype te klein zijn om te lezen – en dat kunnen wij ons
goed voorstellen –, dan liggen de wijzigingen op de statuten op
papier ter inzage in de CDJA-werkkamer aan het Buitenom 18 te
Den Haag. Deze wijzigingen zijn ook te vinden op onze website.
Op het najaarscongres in Rotterdam zullen de wijzigingen als
hamerstuk op de agenda staan.
Hopende jullie bij dezen voldoende geïnformeerd te hebben en
hopende jullie te zien in Rotterdam,
Het Dagelijks Bestuur van het CDJA
Redactioneel
Kiezen voor duurzaamheid voor álle
mensen sluit aan bij de christendemocratische
moraal, aldus het CDA Duurzaamheidsberaad.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan
de zogeheten verticale stadslandbouw,
mogelijk beter bekend als urban farming.
Dit concept van het platteland naar de stad
halen brengt meer zelfvoorzienende steden
teweeg waar het gaat om het verbouwen
van groenten en fruit door deze op bijvoorbeeld
stadsdaken te verbouwen. Burgers
plukken hier, na investering letterlijk, de
vruchten van. Daarnaast komt het integreren van daktuinen de luchtkwaliteit
ten goede.
Waarom zagen we, hoewel onze moederpartij een visiegroep duurzaamheid
kent, het thema duurzaamheid zo weinig in het verkiezingsprogramma
terug? Deze vraag bracht Klaasjan de Jong, voorzitter
van het CDA Duurzaamheidsberaad ertoe Buma op te roepen om
met de andere onderhandelaars in het formatieproces keuzen te
maken waarin het belang van duurzaamheid ruimhartig doorklinkt.
Het nieuwste nummer van Interruptie willen we onder de loep
nemen hoeveel eer het CDA doet aan haar logokleur.
De redactie denkt dat het thema duurzaamheid een ‘midden’ karakter
kan krijgen. Dit is concreet te maken door burgers mee te nemen
en aan te moedigen met meer initiatieven te komen om het klimaat
te verbeteren. Vernieuwing kan een goede zaak zijn, voor iedereen.
Vrijwel iedereen wil vergroening, maar is tegelijkertijd ook kritisch
over de precieze invulling. In het stuk over het Gemeenschappelijk
Landbouwbeleid lees je hier meer over terug.
Voorlopig scoort het CDA in de ogen van de controlerende pers slecht
in de lijstjes. In Trouws’ ‘duurzame top 100’ komt geen enkel CDAkamerlid
voor. Hier mag best wat aan veranderen. Laat het CDA kleur
bekennen. Dat kan en is noodzakelijk. Op het moment hebben we
door het te weinig benadrukken van onze visie op het gebied van
duurzaamheid veel stemmen van jongeren gemist. Henri Bontenbal,
lid van de visiegroep duurzaamheid, bracht in zijn bijdrage in Christen
Democratische Verkenningen ‘Voor een Aarde die we door willen
geven’ naar voren dat kiezers van 25 jaar of jonger twee thema’s het
belangrijkst vonden: naast onderwijs was dit ook duurzaamheid.
‘Bij meer dan de helft van de jongeren speelde duurzaamheid een
belangrijke rol in het stemgedrag.’
Hoewel we binnen het CDJA het ledenaantal weer voorzichtig zien
toenemen, hebben we ook in de laatste Tweede Kamerverkiezingscijfers
gezien dat het CDA slecht blijft scoren binnen de algehele
jongerenkiezersgroep. Laten we het duurzaamheidsthema daarom
flink extra belichten tijdens de gemeenteraadsverkiezingen komend
jaar en bij de provinciale verkiezingen in het jaar erop. Voor een CDA
dat jongeren ook aanpakken en door willen geven!
Inhoud
4 INTERVIEW
BORIS VAN DER HAM
7 INTERVIEW
DE DUURZAME 100
9 CDA GEDACHTEGOED
BEANTWOORD HET POPULISME
12 ESSAY
KLEUR BEKENNEN
14 FOTOPAGINA
18 CDJA CEMENT
19 ESSAY
VERGROENING IN HET GEMEEN-
SCHAPPELIJK LANDBOUWBELEID
21 CDJA CONNECTIONS
DE DEMOCRATIE EN
HET VRIJE DENKEN
23 CDJA ABROAD
GROETEN UIT PARIJS
25 DE MENS
LUC RULLENS
26 CDJA INSIDE
DE ACTUALITEIT VAN DE C
VAN HET CDA
28 POLITIEKE TERUGBLIK
31 COLOFON
32 VOORZITTERSCHAP
SCHIPPER STEEKT VAN WAL
Mitchell van Waaij - hoofdredacteur@cdja.nl
2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2

INTERVIEW
DOOR: CARINA VAN OS EN JOYCE ESSER
BEELD: D66 EN DIRK HOL
‘‘Ik denk dat
mensen heel erg
bereid zijn om er
zelf een bijdrage
aan te leveren, als
het hen maar
eenvoudig wordt
gemaakt.’’
Hoe bent u voorzitter geworden van de vereniging van
Nederlandse afvalverwerkingsbedrijven?
Na ruim tien jaar Tweede Kamerlid te zijn geweest
voor D66, verliet Boris van der Ham in 2012 de
politiek. Inmiddels is hij bestuurder bij
verschillende organisaties; onder andere voorzitter
van de Vereniging van Nederlandse
afvalverwerking bedrijven en het Humanistisch
verbond. Wij spraken met hem over
afvalverwerking, de circulaire economie, zijn
humanistische achtergrond en de huidige politiek.
Ik was Kamerlid in de tijd dat D66 zeven, zes, drie en
daarna tien zetels had en was daarom al snel woordvoerder
op heel veel onderwerpen, onder andere economische
zaken en milieu. Toen ik het na 10 jaar Kamerlidmaatschap
tijd vond een frisse neus te halen buiten de
politiek, heb ik gekozen om niet één ding te doen, maar
veel verschillende dingen. Milieu en economie hebben
mij altijd geïnteresseerd, maar ik dacht wel: als ik iets met
milieu doe buiten de Kamer, dan wil ik te maken hebben
met mensen die echt bezig zijn om het probleem op te
lossen. Ik ben ook gevraagd om actief te worden bij milieuorganisaties,
maar dan ben je toch vooral bezig om
commentaar te leveren. Deze organisatie van afvalbedrijven
is de brancheorganisatie van bedrijven die letterlijk
en figuurlijk de rommel opruimen en van die ‘rommel’
weer nieuwe dingen maken. We hebben een welvarende
samenleving en een grote internationale economie in
Nederland, waardoor we ook veel troep achterlaten en
afvalbedrijven zijn in toenemende mate bezig om te
kijken hoe dit hergebruikt kan worden. Dat is ongelooflijk
belangrijk; niet alleen voor Nederland als dichtbevolkt
land met veel industrie zelf, maar ook als exportproduct.
De wereld wordt in toenemende mate een stedelijke
omgeving en dus zal je steeds meer problemen krijgen
met de vraag waar we ons afval laten. Mensen willen niet
met hun troep blijven zitten, je wilt niet alles storten, je
wilt water sparen door afvalstoffen niet zomaar in het
riool te gieten, en grondstoffen worden ook steeds
schaarser. Dus moet er hergebruikt worden en ook slimmer
worden omgegaan met wat niet hergebruikt kan
worden. Ik vind het interessant zo bezig te zijn met de
vraag hoe afval niet alleen aan het einde van onze
samenleving staat, maar ook aan het begin.
Bedrijven hebben interesse in dit soort innovaties,
omdat het uiteindelijk economische efficiëntie
oplevert, denkt u dat dat de enige prikkel voor het
bedrijfsleven is?
Er zijn natuurlijk ook gewoon veel mensen die in het
bedrijfsleven of bij de overheid werken die
zeggen: dit wil ik ook echt. Ik wil niet alleen maar
geld verdienen, maar ook iets goeds doen. Maar ik
denk wel dat er een autonome prikkel moet zijn om
iets te doen en soms is de prikkel dat je er geld
mee kunt verdienen daar handig voor. Mensen willen
het dan niet alleen omdat het goed is, maar
ook omdat ze er hun brood mee kunnen verdienen:
die dingen gaan samen. Maar zeker deze sector
kan ook niet zonder overheidsmaatregelen: heel veel
milieu- en afvalbeleid komt bij de overheid
vandaan. Het feit dat enkele decennia geleden de
politiek zei: ‘Storten, dat mag niet meer, of alleen
bij hoge uitzondering’, creëerde de prikkel om met
andere oplossingen te komen. Bijvoorbeeld
hergebruik of recycling, maar zelfs het verbranden
van afval als er niets anders mee kan, levert
biomassa op voor elektriciteit. Zelfs het as dat overblijft,
kan je nog hergebruiken door er metalen uit te
halen, het schoon te wassen en bijvoorbeeld te
gebruiken in de infrastructuur als vervanger van
zand. Zo kan verbranding zelfs nog een circulair
eindproduct opleveren. Overheden hebben hierbij
ook een taak op het gebied van gelijke behandeling,
zowel op Nederlands als Europees niveau. Afval
op een duurzame manier verwerken loont alleen als
je niet wordt weggeconcurreerd en afval naar
Oost-Europa wordt gebracht, waar de eisen aan afval
veel minder hoog zijn.
Er ligt een enorme taak bij de burgers zelf op het
gebied van recycling doordat zij het afval
wegzetten. Gelooft u erin dat mensen dit uit zichzelf
willen en zouden moeten doen vanuit een
duurzaamheidswens?
Voorkomen dat gevaarlijke producten bij het afval
belanden kan makkelijk door burgers worden
gedaan. De meest gevaarlijke dingen die consumenten
bij het afval zetten zijn ge genoeg matrassen:
die veroorzaken heel veel branden in de afvalsector.
Ik denk dat mensen heel erg bereid zijn om er
zelf een bijdrage aan te leveren, als het hen maar
eenvoudig wordt gemaakt. Nu wordt bijvoorbeeld
je oude wasmachine gelijk meegenomen als jij een
nieuwe koopt en dit kan in de toekomst ook
gebeuren bij matrassen. Mensen zijn ook echt wel in
voor bepaalde veranderingen, dat zie je
bijvoorbeeld bij het plastic-tasjesdossier. Er worden
nu daadwerkelijk minder tasjes meegenomen
omdat zo’n tasje een dubbeltje meer kost. Mensen
worden zo geprikkeld en denken: ik kan nu net zo
goed een tasje van thuis meenemen. Maar de grote
slagen moeten plaatsvinden bij grote bedrijven
en in de bouw. Als je nadenkt over grondstoffen, moet
je ook nadenken over hoe er in de toekomst
wordt gebouwd. In Venlo hebben ze het nieuwe
stadhuis helemaal circulair gebouwd: alle materialen
kunnen over dertig/veertig jaar makkelijk uit elkaar
worden gehaald en vervolgens worden
hergebruikt. Dat is belangrijk: dat je in de bouw nu al
kijkt: hoe haal ik dit straks weer uit elkaar. Als je
daar goed over nadenkt, dan kost het helemaal niet
zoveel moeite om duurzaam te handelen.
>>
4
CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 5

DOOR: ABEL VAN DE SLUIS
BEELD: PROVINCIE GELDERLAND
Hoe beïnvloedt uw humanistische achtergrond uw
visie op afvalverwerking?
Inherent aan medemenselijkheid is dat je je verantwoordelijk
moet weten voor toekomstige
generaties: je bent niet alleen maar bezig met het nu,
maar ook met de toekomst.
Medemenselijkheid brengt ook met zich mee dat je
nadenkt over de invloed van jouw gedrag op
andere delen van de wereld. Daarnaast denk ik dat
echt duurzaam denken ook denken is in de
tekortkomingen die mensen hebben en nadenken
over hoe je die mensen, bedrijven en overheden in
de goede richting stuurt. Ik laat ook heus weleens een
lamp branden, maar als dat lampen zijn met
weinig energiegebruik, wordt er niet te veel schade
aangebracht. Mensen kunnen hele mooie idealen
hebben, maar het gaat erom of ze zich daar op termijn
aan houden of niet. Het is dus goed om te
kijken wanneer ze dat wel zouden doen. Dat kan een
financiële prikkel zijn, soms via wetgeving, soms
door bewustwording, maar het kan ook zijn dat je het
mensen uit handen neemt. Die mix moet het
uiteindelijk worden.
En denkt u dat politiek Den Haag op de goede weg zit
om dat te bewerkstelligen?
Deels. In Nederland hebben we op een aantal punten
goede wetgeving die bedrijven in de goede
richting pusht. Anderzijds kan je heel mooie producten
maken uit afval, zoals de as die overblijft na
verbranding en na aanpassingen geschikt is in de
bouw, maar een belangrijke speler daarbij is de
overheid. Ook voor andere materialen geldt dat de
overheid een van de grootste inkoopkrachten is
in het maatschappelijke krachtenveld, waaronder
lokale overheden. Ik vind dat de overheid erg
tekortschiet om deze inkoopkracht te gebruiken om te
zorgen dat er afzet is voor duurzame
producten. De overheid mag van mij een grotere rol
hebben, maar moet ook meer verantwoordelijkheid
nemen. Soms zie je dat lokale overheden promoten
dat afval gescheiden wordt ingezameld, maar dat
vervolgens helemaal niets met de producten van die
gescheiden stromen gebeurt. Dat heeft dan dus
weinig zin. Hetzelfde geldt als er wel wat mee
gebeurt, maar er producten uit voortvloeien die door
niemand afgenomen worden. Vaak kosten die
producten niet eens meer dan niet-circulaire producten.
De wethouders financiën en duurzaamheid
mogen dus wel wat vaker met elkaar praten.
We hebben het veel over positieve prikkels gehad,
waardoor duurzaam ook rendabel kan zijn.
Denkt u dat om een slag te maken voor de toekomst,
het soms ook gewoon nodig is dat dingen wel
verboden worden of wel duurder worden, zoals bij
een eventuele vleestaks?
Mijn persoonlijke visie is: de vervuiler betaalt. Dus
als jij iets doet wat heel moeilijk te recyclen is, dan
vind ik het niet gek dat je daarvoor moet betalen. Het
zou voor de industrie bijvoorbeeld veel
makkelijker zijn nieuwe producten van plastic afval
te maken als er maar een paar soorten plastics
grootschalig zouden worden gebruikt. Met regels of
verboden zou je het dus zowel burgers als de
industrie veel makkelijker kunnen maken. Daarnaast
kan je de kosten die aan een product vastzitten
ook daadwerkelijk doorberekenen in de prijs.
Persoonlijk vind ik dat ook bij de discussie over vlees
en dierlijke producten. Ik vind dat we het aan onze
mede-levende wezens verplicht zijn om een zo hoog
mogelijk welzijn na te streven. In Nederland zijn we
hier goed op naar op weg, maar toen zien we ook
nog dingen die eigenlijk niet kunnen. Dierenwelzijn
is daarbij niet per se milieuvriendelijker, maar ik
kies daarbij voor het dierenwelzijn. Het milieuprobleem
is ons probleem: daar kunnen dieren niets aan
doen en dat moeten wij oplossen. Om dit te bereiken
moeten we boeren ook beschermen: vlees
onder een bepaald niveau wat betreft dierenwelzijn
moeten we buiten de deur kunnen houden. Ik
vind dat we onze markt op dit gebied zouden moeten
kunnen afschermen. Hoe wij omgaan met
andere levende wezens vind ik een van de ethische
dingen die we als land zelf moeten kunnen
bepalen en die boven het principe van de vrije markt
uitgaan. Ik ben een sociaal-liberaal.
Denkt u dat de huidige generatie jongeren meer op
zichzelf of meer op duurzaamheid gericht is
dan de huidige politiek?
Dat hangt natuurlijk af van waar je kijkt. Twintig jaar
geleden waren de meningen van jongeren ook
heel verschillend. ‘De generatie van nu’ is altijd
divers. Maar ik hoop wel dat de verschillen tussen de
partijen worden gebruikt om samen tot een duurzaam
resultaat te komen. Een groene toekomst is
goed voor een liberaal, een socialist en een christendemocraat.
Trouw publiceert elk jaar een lijst met
de 100 meest duurzame personen: de
Duurzame 100. Deze 100 mensen
hebben zich het afgelopen jaar ingezet
voor de natuur. In de editie van 2016
stonden 7 politici, allen afkomstig van
GroenLinks, Partij voor de Dieren en
D66. Geen CDA’er dus. Hoe wordt deze
lijst samengesteld en hoe kun je er als
politicus hoog op eindigen? Ik sprak
erover met Esther Bijlo, redacteur
Duurzaamheid & Natuur.
Trouw is de enige krant die een redactie
Duurzaamheid & Natuur heeft. Esther
Bijlo schrijft over het grensvlak tussen
economie en duurzaamheid en is ook
‘projectleider’ van de Duurzame 100. De
redactie stelt dit jaar voor de 9e keer de
Duurzame 100 samen. Bij deze lijst wordt
ook elk jaar door de redactie een bijlage
gemaakt, de journalistieke uitwerking
van de ranglijst, met achtergronden en
interviews met mensen uit de top. ‘Een
redacteur kwam, nu zo’n tien jaar geleden,
met het idee van de Duurzame 100.
Zij zag de wereld veranderen; er
ontstond steeds meer interesse in duurzaamheid.
Zo bedacht zij het idee om een
lijst samen te stellen van mensen, en
niet van bedrijven of organisaties, die
daarin vooroplopen. Het idee is langzaamaan
steeds verder uitgebreid en
opgebouwd.’
VORMING VAN DE LIJST
‘We werken met een groslijst, waar elk
jaar ongeveer 500 mensen op staan.
Ieder jaar wordt deze ververst, waarbij
er mensen af gaan en mensen bij
De
Duurzame
100
komen.’ De groslijst bestaat dus uit
mensen die er al op stonden, maar ook
uit nieuwe genomineerden. Lezers
kunnen gedurende 2 weken na de
oproep mensen nomineren. Ook de
redactie en de jury dragen kandidaten
aan.
Er is een 12-koppige jury waarvan de
leden uit alle hoeken van het duurzame
gebied komen. Dat kunnen bijvoorbeeld
ondernemers zijn, wetenschappers,
financiële deskundigen en natuurbeschermers.
Momenteel zit er ook een
politicus in, Europarlementariër voor
GroenLinks Bas Eickhout, drie jaar geleden
de nummer 1 van de lijst. De jury
bespreekt tijdens twee vergaderingen de
huidige trends op het gebied van duurzaamheid
en natuur, welke ontwikkelingen
dit jaar belangrijk zijn en wie het
afgelopen jaar zijn opgevallen.
Om de lijst goed te rangschikken, hebben
ze natuurlijk informatie nodig. ‘Alle
mensen op de groslijst krijgen via e-mail
een formulier toegestuurd waarin ze
kunnen melden wat ze het afgelopen
6 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 7

politici in de duurzame 100
10. Esther Ouwehand
Tweede Kamerlid (Partij voor de
Dieren)
12. Jesse Klaver
Tweede Kamerlid (GroenLinks)
22. Marianne Thieme
Tweede Kamerlid (Partij voor
de Dieren)
27. Stientje van Veldhoven
Tweede Kamerlid (D66)
33. Lot van Hooijdonk
Wethouder Utrecht (GroenLinks)
71. John Nederstigt
Wethouder Haarlemmermeer (D66)
88. Liesbeth van Tongeren
Tweede Kamerlid (GroenLinks)
Hele lijst zien? www.trouw.nl/
redactie/duurzame100
Al sinds langere tijd schuift het CDA op naar de
rechterkant van het politieke spectrum, een beweging
die ten minste teruggaat op de stukgelopen
gedoogcoalitie met de PVV. Vaak wordt deze beweging
gezien als ‘tactische zet’: op deze manier kan
onze moederpartij immers zetels afsnoepen van
Wilders en het eigen electoraat vergroten. Deze zet
wordt soms vergoelijkt door te wijzen op de verantwoordelijkheid
van de politiek om tegemoet te
komen aan de onvrede in de maatschappij. Iedere
volksvertegenwoordiger heeft immers de opdracht
te kijken naar de zorgen die leven in de maatschappij
en de burger ook mee te nemen in de oplossinjaar
qua duurzaamheid hebben gedaan
en wat hun werk of functie precies
inhoudt. Een deel van de informatie
wordt redactioneel aangevuld.’
Daarmee gaat de jury, na de eerste
vergadering, aan de slag. De jury stemt
op een aantal van de kandidaten, uiteraard
zonder last of ruggespraak, waaruit
uiteindelijk een lijst van iets meer dan
100 personen rolt. De eerste fase is dan
geweest. Hierna komt de jury opnieuw
bijeen om met elkaar uit te wisselen
welke personen hoog op de lijst zouden
moeten eindigen. Na die bijeenkomst
delen de juryleden, weer ieder voor
zich, scores uit aan de iets meer dan 100
kandidaten op drie verschillende criteria:
daadkracht/impact, vernieuwing en
brede visie. Daar rolt uiteindelijk een
ranglijst uit, de Duurzame 100. Het hele
proces wordt de jury begeleid door een
hoofddocent Statistiek van de Vrije
Universiteit Amsterdam.
DE JURY
Juryleden zitten maximaal 3 jaar in de
jury. Aan het eind van iedere editie
wordt er geëvalueerd en gekeken wie er
vertrekken en wie de jury zou kunnen
aanvullen. De nummer 1 krijgt, sinds de
editie van 2013, het verzoek in de jury
zitting te nemen. Tot nu toe hebben ze
daar altijd gehoor aan gegeven. Zo
voorkomt Trouw dat iemand meerdere
jaren achter elkaar op nummer 1 eindigt,
wat van 2011 tot 2013 Marjan Minnesma
overkwam. Jury en redactie bekijken
samen welke deskundigheid uit de jury
vertrekt en wie die gaten mogelijk
kunnen vullen. De redactie benadert
vervolgens kandidaten voor de jury. ‘We
proberen altijd rond de 12 personen in
de jury te hebben, zodat de jury over
kennis op verschillende gebieden
beschikt en deskundig is.’
POLITICI OP DE LIJST
Hoe kun je als politicus nu hoog op
deze lijst eindigen? ‘Jesse Klaver is in
de laatste editie vrij hoog geëindigd.
Dit heeft hij volgens de jury te danken
aan het consistente GroenLinks beleid
op het gebied van klimaat en duurzaamheid.
Een goed voorbeeld is de
Klimaatwet. Intern kwamen vragen
waarom Klaver er wel in stond en
Samsom niet, aangezien ze beiden aan
de Klimaatwet meewerkten. Groen-
Links is echter in het oordeel van de
jury consequenter wat betreft beleid
op het gebied van klimaat, duurzaamheid
en natuur, dan tot voor kort regeringspartij
PvdA.’ Het CDA biedt blijkbaar
volgens de jury nog geen
consistente stroom aan klimaatinitiatieven.
Er staat immers geen enkele
CDA’er op de lijst. Het is ook voor ons
als CDJA’ers natuurlijk lastig te ontkennen
dat het CDA op nationaal niveau
momenteel weinig doet met duurzaamheid.
Een CDA’er die zich wel
inzet voor duurzaamheid, is de Gelderse
gedeputeerde Jan Jacob van Dijk.
‘Hij is van veel kanten genomineerd,
ook vaak door lezers. Hij staat op de
groslijst en dingt zeker mee. Op lokaal
niveau lijkt partijkleur minder uit te
maken en gaat het om andere activiteiten
die de doorslag geven. Op nationaal
niveau is de partij belangrijker en
word je daar meer mee geassocieerd,
waardoor GroenLinks en de Partij voor
de Dieren op dat niveau vaak hoger
scoren.’ Op de Dag van de Duurzaamheid,
10 oktober, komt de nieuwe lijst
uit. De dag erna zit ook de bijlage bij
de krant. Met dit jaar eindelijk een
CDA’er op de lijst in de vorm van Jan
Jacob van Dijk? ‘Ik kan natuurlijk niet
in de hoofden van de jury kijken, maar
hij maakt zeker kans.’
Beantwoord
het populisme -
maar wel met een
christendemocratisch
verhaal
Door: Jacob van de Beeten en Joyce Esser
Na een verkiezingscampagne waar het christendemocratische
verhaal dikwijls moest wijken voor
quasi-populistische retoriek, lijkt het CDA deze lijn
vooralsnog door te zetten. Een schrijnend voorbeeld
is het voornemen om veranderingen in het
VN-vluchtelingenverdrag aan te brengen, een
standpunt dat geen recht doet aan de historische
realiteit van die verdrag of aan onze christendemocratische
grondbeginselen. Op andere punten die
ons als christendemocraat aan het hart gaan, is het
CDA juist akelig stil. De verkiezingswinst, zo vaak
geduid als een indicatie dat de christendemocratie
haar relevantie nog niet verloren is – lijkt daarmee
het resultaat van een CDA dat meer hecht aan stemmen
dan aan haar grondbeginselen, terwijl we het
op de lange termijn juist van deze beginselen
moeten hebben.
gen die hij aandraagt, iets dat bijvoorbeeld Groen-
Links in het migratievraagstuk soms lijkt te vergeten.
Het gevoel van het electoraat is bovendien onderdeel
van de politieke werkelijkheid en dient serieus
genomen te worden. Het bij voorbaat wegzetten van
PVV-stemmers met wellicht terechte zorgen als
racistisch en dom, zorgt er bijvoorbeeld voor dat het
Forum voor Democratie een acceptabel alternatief
wordt, omdat Baudet ‘ons tenminste serieus neemt’.
Bij bovenstaand verhaal dient echter een belangrijke
kanttekening geplaatst te worden. Luisteren
naar het volk betekent niet zich als een mak schaap
oplossingen laten dicteren door de onderbuik van
de samenleving. Zodra politici en partijen dat toelaten,
worden zij niet alleen slaaf van de publieke
opinie, maar verliezen zij ook hun functie een visie
op maatschappelijke problemen en uitdagingen te
vormen. Een politieke partij kan niet zomaar de
teugels laten vieren en zich laten meevoeren; het is
juist haar taak om de teugels ter hand te nemen en
een route uit te stippelen naar een betere samenleving.
Zij dient zelf een overtuigend verhaal te vertellen
over hoe de samenleving er uit dient te zien. Dit
is het vertrekpunt van waaruit vervolgens naar
burgers geluisterd kan worden, om vanuit die
grondbeginselen een antwoord te formuleren op
problemen die leven onder het electoraat. Luisteren
betekent dus de burger serieus nemen, maar niet
zijn spreekbuis zijn.
8 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
9

CDA GEDACHTEGOED
BEELD: DIRK HOL
Logischerwijs is dit vertrekpunt voor het CDA het
christendemocratische gedachtegoed: wij hebben
allemaal ooit voor het CDJA gekozen omdat wij
geloven dat de christendemocratie Nederland het
beste te bieden heeft. Inherent aan de christendemocratie
is dat de antwoorden die zij formuleert
eerlijk, gebalanceerd en genuanceerd zijn. Het lijkt
soms aantrekkelijk om in de verkiezingstijd ‘populaire’
standpunten en simpele oplossingen aan te
dragen (‘We pakken hun paspoorten af!’). Wie
echter in de christendemocratie gelooft, gelooft ook
dat burgers zich door een christendemocratisch
verhaal kunnen laten overtuigen, niet in het minst
omdat juist aan de christendemocratie een positief
mensbeeld ten grondslag ligt. Democratie betekent
bovendien het presenteren van een oprechte, consequente
en waarachtige visie op de samenleving en
de kiezer daarin mee te nemen en niet het bij elkaar
schrapen van stemmen. Een politieke partij die niet
meer gelooft in de overtuigingskracht van haar
eigen verhaal, maar in plaats daarvan met kunstgrepen
stemmen probeert te werven - ook al is het nog
met alle goede intenties – kan zij zichzelf beter
opdoeken.
Wij geloven niet dat de christendemocratie haar
relevantie heeft verloren of niet meer tot de verbeelding
spreekt. Sterker nog: wij merken juist dat in
onze eigen omgeving veel mensen erg te spreken
zijn over de christendemocratische grondbeginselen.
Zij voelen zich aangetrokken tot een maatschappijvisie
waarin de gemeenschap centraal
staat, ieders eigen verantwoordelijkheid wordt
aangesproken, maar de sterkte schouders ook de
zwaarste lasten dragen. Wij geloven dat het dus
nodig én mogelijk is om een coherent politiek
antwoord te formuleren dat maatschappelijke
problemen vanuit onze grondslag benadert met een
duidelijk christendemocratische signatuur.
Een van de thema’s waarin een christendemocratie
zich goed zou kunnen laten gelden is het klimaat.
Traditioneel gezien is het CDA een belangrijke vertegenwoordiger
van de landbouw. De Nederlandse
landbouw is een belangrijke exportfactor en is ook
binnen de Europese zelfvoorzieningspolitiek van
groot belang: ook onze kinderen moeten zichzelf
kunnen voedden. Tegelijkertijd is klimaatverandering
een groot probleem en juist vanuit het idee van
rentmeesterschap zijn we zijn het aan onze kinderen
verplicht om een leefbare aarde door te geven.
In dit verband verdient bijvoorbeeld het opiniestuk
van Cees Veerman en Wouter van der Weijden in de
Trouw (Opinie, 5 augustus) de aandacht. Zij pleiten
voor het bevorderen van de circulaire economie
door te kiezen voor een grondgebonden melkveehouderij.
Deze aanpak komt zowel de kleine boer,
het milieu als het dierenwelzijn ten goede en
verdient het daarom om serieus genomen te
worden. Kortom: Rentmeesterschap in optima
forma.
Ook binnen het immigratievraagstuk heeft de christendemocratie
echt wel meer te zeggen dan zij nu
doet. Solidariteit en publieke gerechtigheid geven
hier invulling aan de verantwoordelijkheid van de
staat om de landsgrenzen en daarmee de eigen
bevolking te beschermen, maar geven ook de
opdracht om met een respectvol mensbeeld naar
vluchtelingen te kijken en verantwoordelijkheid te
nemen voor eigen handelen. Het
huidige pleidooi om vluchtelingen
in de regio op te vangen is
goed, maar niet voldoende en
ook niet altijd realistisch. In
Libië worden de mensenrechten
van teruggestuurde vluchtelingen
op grote schaal
geschonden. In Libanon bestaat
inmiddels een kwart van de
mensen binnen haar landsgrenzen
uit vluchtelingen. Zeker als we
kijken naar de mate waarin bijvoorbeeld
ons belastingklimaat of
consumptiegedrag bijdraagt aan de
situatie in verschillende herkomstlanden,
kunnen we deze mensen en landen niet aan
hun lot overlaten. Substantieel meer investeren
in opvang in de regio en beveiliging van de gevaarlijke
(zowel voor vluchtelingen als voor veiligheidsdiensten)
backdoor-route zou dus eigenlijk geen
vraag moeten zijn. Op deze wijze kan de discussie
worden losgetrokken uit het huidige “meer of
minder” debat waar uiteindelijk niemand mee
geholpen is, omdat dit debat niet tot oplossingen
leidt.
Ook in principiële kwesties zoals het voltooid leven
en de uitbreiding van het juridisch ouderschap mag
ook best een christendemocratisch geluid klinken.
Het lijkt aantrekkelijk om partijen als de Christen-
Unie en de SGP de kastanjes uit het vuur te laten
halen. Op deze manier wordt het debat echter
geheel religieus gekleurd, terwijl de christendemocratie
juist verbinding kan slaan tussen verschillende
groepen door op bredere overwegingen te
wijzen zoals de inherente waardigheid van het
leven, een concept waar ook een ontkerkelijkte
samenleving zich ongetwijfeld in kan vinden. Ook
op de huidige onvrede in de samenleving heeft de
Christendemocratie in theorie een goed antwoord.
Dat antwoord ligt niet in meer directe democratie,
maar in het herstellen en benadrukken van de
(lokale)gemeenschap. In het verkiezingsprogramma
wordt terecht gepleit voor meer burgerparticipatie
en het recht van burgers om de overheid uit te
dagen en het heft in eigen handen te nemen. Wij
christendemocraten zouden nog meer nadruk
kunnen leggen op de gemeenschap en een manier
kunnen vinden om burgers meer te betrekken bij de
instituties in hun eigen omgeving, denk daarbij aan
scholen, ziekenhuizen en woningcorporaties. Juist
door op concrete wijze de burger weer de touwtjes
in handen te geven, wordt het idee van machteloosheid
weggenomen. Dit betekent ook dat de overheid
vaker een stap terug moet doen, juist vanuit het idee
van de eigen verantwoordelijkheid van de burger.
Wij zijn er van overtuigd dat de christendemocratie
in staat is om antwoorden te formuleren op de
huidige onvrede in de maatschappij en op de uitdagingen
die voor ons liggen. Die antwoorden beginnen
echter altijd bij een eigen visie. Een soort ‘PVVlight’-
verhaal is daartoe onvoldoende, want zij
vormt geen duurzame manier van politiek bedrijven.
Met dit verhaal verliest het CDA op den duur zijn
kleur, haar geloofwaardigheid en haar identiteit.
Laten we dus niet bang zijn om een eerlijk en
compleet verhaal neer te zetten, gebaseerd op onze
grondbeginselen, want zij vormen het fundament,
de kern en het bestaansrecht van de christendemocratische
politiek.
10 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
11

ESSAY
DOOR: ABEL VAN DE SLUIS
BEELD: DIRK HOL
Kleur bekennen
Arjen Lubach deed begin april in zijn zondagavondprogramma een
oproep aan de formerende partijen om de klimaatproblemen serieus
te nemen. Anders zou het ‘klimaatkonijn’, zoals oud-milieuminister
Ed Nijpels het noemde, straks met een flink prijskaartje om zijn nek
uit de hoge hoed komen. Waar andere politieke partijen klimaatverandering
als een groot probleem zien en er veel aandacht aan
besteden, hoor je onze eigen moederpartij er nauwelijks over.
Pak het CDA-verkiezingsprogramma van de Tweede Kamerverkiezingen
van enkele maanden geleden erbij en zoek het
woord ‘klimaat’ op. Slechts 5 zoekresultaten komen naar
boven. Maatregelen tegen klimaatverandering zijn er nog
minder te vinden. Afgezien van het CO 2
-neutraal maken van
alle gebouwen vóór 2035, zijn er geen concrete plannen met
betrekking tot het klimaat te vinden. Rentmeesterschap is een
van de vier uitgangspunten van het CDA. De verbondenheid
tussen de generaties en de verantwoordelijkheid voor natuur
en cultuur zijn inherent aan het christendemocratisch gedachtegoed.
De huisstijlkleur van het CDA (en ook van het CDJA) is groen.
Groen beleid zou dus in het DNA van onze partij moeten zitten.
Dit is echter niet het geval. De klimaatambities van het CDA zijn
nog kleiner dan het zetelaantal van de PvdA. We hoeven
natuurlijk helemaal geen tweede GroenLinks te worden, maar
er zijn maatregelen die christendemocratisch verantwoord zijn
én het milieu helpen. Een van de milieumaatregelen die het
CDA terecht niet steunt, is het rekeningrijden. Voor gewone
gezinnen is het ongelofelijk duur. Daarnaast is kilometerheffing,
zoals het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau
voor de Leefomgeving (PBL) concludeerden in een studie, niet
efficiënt en moeilijk uitvoerbaar. Eindeloos investeren in openbaar
vervoer is ook niet de oplossing voor het fileprobleem.
Subsidiëren totdat je betaald wordt om met het openbaar
vervoer te reizen, is niet wenselijk. De laatste jaren is gebleken
dat meer asfalt kan helpen om files en knelpunten aan te
pakken. Inzetten op meer en betere wegen kan naast een
daling van het aantal files ook nog eens voor economische
groei en minder werkloosheid zorgen. Elektrische auto’s
kunnen ook bijdragen aan het tegengaan van klimaatverande-
ring. Boetes en subsidies om het gebruik hiervan te stimuleren
zijn echter niet gewenst. Kaderstellende regelgeving is een
betere optie. Voor de accu’s zijn bijvoorbeeld grondstoffen
nodig die een keer opraken en bestaat er afhankelijkheid van
instabiele regio’s. De overheid moet het duurzame gehalte van
deze auto’s waarborgen door te letten op de verwerking, recyclingmogelijkheden
en arbeidsomstandigheden in landen van
productie. Naast elektrische auto’s, moet er ook duurzame energie
ontwikkeld worden. De EU-richtlijn van 12% duurzame
energie is een richtlijn waaraan alle Europese landen zich
zouden moeten houden. Maar symboolpolitiek als het sluiten
van kerncentrales in de komende kabinetsperiode is natuurlijk
“De hele samenleving is
er bij betrokken; ook het
klimaatprobleem is dus op
een christendemocratische
manier te zien.”
niet waar het CDA voor moet pleiten. Tot 2050 is het gebruik
van kernenergie gerechtvaardigd, zolang er geen nieuwe kerncentrales
worden gebouwd.
Nu sluiten om dezelfde kernenergie vervolgens te importeren,
is ronduit belachelijk. Het spreekt voor zich dat gevaarlijke
kerncentrales, zoals Doel en Tihange, wel gesloten moeten
worden. In de komende jaren is het dan ook belangrijk om een
volwaardige
vervanging
voor kernenergie
te zoeken.
Hiervoor dient geïnvesteerd
te worden in wetenschap, technologie
en onderzoeksmethoden in het onderwijs. De hele
samenleving is er bij betrokken; ook het klimaatprobleem
is dus op een christendemocratische
manier te zien. Burgers die zich ‘ongans betalen
aan zo’n grachtengordellinks programma’ van een
partij als GroenLinks, zoals onze lijsttrekker het in
de aanloop naar afgelopen verkiezingen verwoordde,
is dus helemaal niet nodig.
Als we in alle klimaathysterie ons hoofd koel
houden en met een christendemocratische blik
serieus naar het klimaatprobleem kijken, hoeft er
helemaal geen kilometerheffing, verpakkingsbelasting,
vliegbelasting en dat soort maatregelen
getroffen te worden. Klimaatverandering kan
ook aangepakt worden met oog voor maatschappelijk
draagvlak en economische groei.
Maar dan moet het wel gebeuren. Het CDA
dient er vanaf deze kabinetsperiode dan ook
serieus werk van te maken. Het groen van onze
partij moet nu eindelijk ook in de praktijk blijken.
Tijd om kleur te bekennen.
“Subsidiëren
totdat je
betaald wordt
om met het
openbaar
vervoer te reizen
is niet wenselijk”
“De klimaatambities
van het CDA zijn nog
kleiner dan het
zetelaantal van de
PvdA”
12 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
13

BEELD: DIRK HOL
CONGRES
FEEST
14 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
15

FOTOPAGINA’S
FOTOPAGINA’S
INTRODAGEN
Masterclass Ledenwerving + CDJA BBQ
16
CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
17

Vergroening in het gemeenschappelijk landbouwbeleid:
CDJA
Cement
Maatregelen waar
niemand blij van wordt
Door: Iris Bouwers en Carina van Os
Door Lisanne Spanbroek
Elk jaar rond deze tijd kan geen
student om ons heen. Heb je ons al
gespot in de kroeg? Op het terras? Bij
een debat? Grote kans dat dit wél het
geval is! CDJA On Tour heeft namelijk
een nieuwe aanpak: wij zijn waar
onze (potentiële) leden zijn. Dat klinkt
vrij simpel, echter afscheid nemen van
de standaard stand op de informatiemarkt
vraagt om risico nemen. Spannend?
Een beetje. Wordt het er gezelliger
op? Jazeker!
Daarom gingen we 1 juli aan de slag
met een Plan van Aanpak tijdens de
“Masterclass Ledenwerving: Lang leve
het lid”. Hoe werven wij leden? Wie
zijn zij? Waarom zijn ze lid geworden?
Hoe spreek je hen aan? Hoe zorg je
ervoor dat ze naar activiteiten komen
en actiever binnen onze vereniging
worden? Deze intensieve dag eindigde
met de traditionele oergezellige gezamenlijke
maaltijd om het politieke
seizoen af te sluiten. De resultaten van
onze ledenwerfcampagne tijdens de
introductietijd zien we later terug; in
november is pas duidelijk hoeveel
nieuwe leden onze inspanningen
hebben opgeleverd.
Valt het dan na augustus stil? Natuurlijk
niet! We openden ons politieke
seizoen met de nieuwe traditie: De
‘Hannie van Leeuwen - lezing’ in
combinatie met onze openingsborrel,
waarbij Eddy van Hijum onze spreker
was. September is omgedoopt tot ‘Ledenmaand’,
waardoor er een flink aantal
activiteiten georganiseerd wordt. Een
ideaal moment om geïnteresseerden uit
te nodigen en in contact te brengen met
leden die al langer actief zijn. Ben je al
langer lid en wil je actiever worden?
Schuif dan vooral ook aan!
“Spannend? Een beetje,
Wordt het er gezelliger
op? Jazeker!”
In oktober is ons Introductieweekend
voor nieuwe en leden die (weer) actief
willen worden. Van introductie in augustus,
tot lokale kennismaking in september,
daarna een bezoek aan de Tweede
Kamer en het partijbureau in Den Haag
in oktober met in november het CDJA
congres. Perfect toch? De CDJA Raad
organiseert weer het CDJA Debattoernooi.
Ben jij een goede debater? Volg jij
Generatie 2018? Wil jij je debat-skills
oppoetsen? Vind jij debatteren gewoon
heel erg leuk? Doe dan vooral mee! Vorig
jaar hadden we 10 teams, van geoliede
ervaren teams tot spontaan tijdens het
introductieweekend gevormde. Er valt
ook nog wat te winnen: naast eeuwige
roem ontvangen 3 teams het deelnemersgeld
voor het CDA Professor Steenkamp
Debattoernooi (a €30 per deelnemer)
en een leuke beker. Dit is tevens
een goede voorbereiding voor toekomstige
raadsleden.
Het zal je vast niet ontgaan zijn: de
gemeenteraadsverkiezingen komen er
weer aan. De nieuwste generatie jonge
CD(J)A’ers loopt al warm en wij helpen
hen hierbij. Ken jij Generatie 2018, afgekort
Gen18 al? Deelnemers volgen trainingen
om zich voor te bereiden op het
raadslidmaatschap en de campagne als
jongerenkandidaat. In elke top 5 van de
lijst minimaal 1 jongere, logisch zou je
zeggen. Rond deze tijd worden de lijsten
vastgesteld, via onze site kun je doorgeven
als er een jongerenkandidaat op
jouw lokale lijst staat.
De officiële campagne gaan we aftrappen
met een gave kick-off op 16 december.
Tijdens de werkgroepavonden op 27
september en 25 oktober gaan we aan de
slag met GEN18, er is een “CDJA Pitstop”
voor kandidaten uit de herindelingsgemeenten,
we organiseren photoshoots,
maken filmpjes en op 25 november en 2
december gaan we vol aan de bak met de
cursus Raadslidmaatschap.
Je merkt het, wij hebben er zin in! Zien
we je snel ergens bij één van onze activiteiten?
Liefs,
Lisanne
Met een aandeel van 39 procent is het de grootste post
op de Europese begroting: het Gemeenschappelijk
landbouwbeleid (GLB). In tijden waarin Europa
draagvlak lijkt te verliezen en het budget onder druk
staat door problemen rond de Brexit, migratiestromen
en (on)veiligheid, een des te interessanter thema.
Want waarom bestaan er nog subsidies voor boeren?
En zorgen zij wel voor een groenere landbouw?
Het GLB kent haar oorsprong in 1957,
toen in het Verdrag van Rome de doelen
van een gemeenschappelijk landbouwbeleid
werden vastgelegd. Deze zijn nu,
60 jaar later, nog altijd ongewijzigd, en
luiden als volgt: ‘Het bevorderen van de
productiviteit van de landbouw, boeren
van een redelijke levensstandaard verzekeren,
markten stabiliseren, de voedselvoorziening
veilig stellen en voor een
redelijke leveringsprijs zorgen’.
Tussen de eerste daadwerkelijke invoering
van het GLB, in 1962, en het beleid
nu hebben er veel veranderingen plaatsgevonden.
In de eerste periode van het
GLB werd met name ingezet op productiviteitsverbetering
en prijsstabilisatie,
waardoor er grote overschotten op de
Europese markt ontstonden: het GLB
was te succesvol. Vervolgens werd het
beleid omgevormd tot een systeem met
productiebeperkingen en daarna op
basis van toeslagen in het verleden.
Inmiddels kennen we een systeem dat
toewerkt naar een zogenoemde ‘flatrate’:
in 2020 krijgt iedere actieve landbouwer
in Europa hetzelfde bedrag per
hectare grond.
In het huidige GLB speelt duurzaamheid
een grotere rol dan ooit. De directe betalingen
van de eerste pijler zijn duurzaamheidsgericht,
met een deel hectaretoeslag,
vergroeningspremie en een
beetje geld specifiek voor de jonge
boeren. Onder druk van de Wereldhandelsorganisatie
wordt het markt- en
prijsbeleid in de eerste pijler steeds
minder belangrijk. De tweede pijler van
het beleid heeft betrekking op plattelandsontwikkeling.
Hieraan mogen de
lidstaten, binnen de gestelde kaders, zelf
invulling geven aan hun plattelandsbeleid.
Daar komt bij dat de EU alleen
subsidies uitkeert aan het platteland, als
Nederland dat ook doet (cofinanciering).
In het huidige GLB neemt de vergroening
van het landschap; het streven naar
duurzamere landbouw en bescherming
van biodiversiteit, een grote rol in. Dit
gebeurt via de vergroeningspremie. Er
zijn drie basisvoorwaarden voor de
vergroening: blijvend grasland, gewasdiversificatie
en ecologisch aandachtsgebied.
Blijvend grasland wordt in Nederland
op nationale schaal in de gaten
gehouden. Op het moment dat het
aandeel blijvend grasland, afgezet tegen
het hele landbouwareaal, krimpt, dan
onderneemt Nederland actie gericht op
de individuele landbouwers. Wanneer
het gaat om gewasdiversificatie moeten
de meeste akkerbouwers minimaal drie
verschillende gewassen telen, om monocultuur
en bodemuitputting te voorkomen.
Ten slotte zijn er de ecologische
aandachtsgebieden. Deze hebben impact
op 5 procent van het totale areaal waarop
door een landbouwer geteeld wordt,
en hebben een positieve invloed op
klimaat en milieu. Dit gebeurt door een
gebied met specifieke teelten bijvoorbeeld
CO2 te laten vastleggen, braak te
laten liggen of zogenoemde vanggewassen
te telen, die de bodemvruchtbaarheid
vergroten. Biologische telers zijn
vrijgesteld van de vergroeningsvoorwaarden.
Van links tot rechts, van milieuactivist tot
grootschalige boer: vrijwel iedereen is
kritisch over de invulling van de vergroening.
Dit bleek ook uit de onlangs gepubliceerde
uitkomsten van de door 60.000
18 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 19 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
19

ESSAY
BEELD: [NAAM FOTOGRAAF]
CDJA CONNECTIONS
BEELD: SID LUKKASSEN
Europeanen ingevulde enquête van de
Europese Commissie over het GLB: de
toepassing van de vergroening wordt
gezien als het grootste obstakel in het
GLB. Vanuit de agrarische hoek klinken
ontevreden signalen over de hoeveelheid
randvoorwaarden om aanspraak te
kunnen maken op het budget, en daarnaast
is men kritisch ten opzichte van het
feit dat wanneer een teler niet voldoet
aan alle voorwaarden, hij niet alleen
gekort wordt op de vergroeningspremie,
maar ook op de hectaretoeslag. Dat
terwijl het niet voor iedere teler altijd
even gemakkelijk is om aan alle voorwaarden
te voldoen. Natuur- en milieuorganisaties
staan hier lijnrecht tegenover:
zij vinden juist dat de vergroening
niet ver genoeg gaat. Het huidige
systeem is volgens hen niet doelgericht
en laat telers vrij om de gemakkelijkste
weg te kiezen. Verder wordt de biodiversiteit
volgens hen onvoldoende
beschermd en wordt er te weinig rekening
gehouden met duurzaamheid.
Opvallend en belangrijk is dat uit de
uitkomsten van de enquête van de
Commissie bleek dat niet alleen volgens
96 procent van de burgers de thema’s
klimaat en milieu een belangrijke plaats
in een toekomstig landbouwbeleid
zouden moeten krijgen, maar dat ook
tweederde van de boeren het hiermee
eens is.
Het huidige beleid loopt tot 2020, maar
het duurt waarschijnlijk wel tot 2022
voor het nieuwe beleid helemaal af is.
Hoe we moeten omgaan met het kleiner
wordende budget en duurzaamheidsdoelstellingen
die hoger zijn dan ooit
tevoren? Het is belangrijk dat de maatregelen
doelgericht en ambitieus zijn,
maar zij moeten voor de boeren ook
toepasbaar zijn. De toekomstige generatie
is het meest gebaat bij een beleid dat
duurzaamheid echt stimuleert, en het is
belangrijk om voor dit duurzame beleid
draagvlak te creëren onder hen en het
beleid toepasbaar te maken, waardoor
het beleid ook resultaten kan boeken.
Boeren zelf hebben immers eveneens
veel baat bij echt duurzaam beleid: met
een toekomstbestendige landbouwsector
kan er namelijk in de toekomst ook nog
kwalitatief hoogwaardig voedsel geproduceerd
worden in Europa.
De democratie, media
en het vrije denken
Door: Dr. Sid Lukkassen
Ons politieke stelsel stamt uit de tijd van de
trekschuit en de postkoets. Sindsdien werd alles
sneller, behalve politieke besluitvorming. Dit zou
de huidige politieke crisis kunnen verklaren. Mijn
promotie op de Radboud Universiteit behelsde een
breed politiek-filosofisch onderzoek naar deze
kwestie. Het boek hierover heet De Democratie en
haar Media en bevat analyses van representatieve
democratie en condities van communicatie.
De Duitse rechtsgeleerde Ernst-Johan Böckenförde
stelde dat een liberale democratie berust op morele
overtuigingen, afkomstig uit bronnen als het christendom
en de Verlichting, die een liberale democratie
zelf niet kan garanderen. Zou een liberale democratie
dat wel proberen, dan mengt ze zich in het
geestesleven van haar burgers en verliest ze zo haar
liberale en democratische karakter. Analoog hieraan
vragen we of een representatieve democratie berust
op communicatieve voorwaarden, die zij zelf maar
in beperkte mate kan waarborgen.
DE RACE OM DE CLICKS
Met communicatieve voorwaarden wordt bedoeld
het aanpassen van politieke representatie aan de
regels via welke media tot berichtgeving komen.
Vanuit dat oogpunt doen juist ook gevestigde media
mee aan de afbraak van het open publieke debat.
Een open toegankelijk en wetenschappelijk seminar
over islamradicalisme in de Balie werd door de
gesubsidieerde opiniewebsite Joop vergeleken met
een ‘Beierse bierkelder uit de jaren dertig’. Ernstig is
dat ook de Volkskrant zich besmette met deze sensatiebeluste
framing. ‘Anno 2017 wordt niet alleen in
schimmige debatzaaltjes gediscussieerd over wat
een wenselijk percentage moslims in de samenleving
zou zijn’, schreef Loes Reijmer op 5 maart 2017.
“Zo worden krantenredacties hegemoniale instituties
die proberen te kanaliseren welke conclusies
wél, en welke niet in het publieke debat mogen
komen. Precies zoals vroeger de kerken probeerden
het politieke debat te beïnvloeden. Maar de scheiding
tussen de christelijke kerk en de staat is in deze
eeuw minder relevant dan in de vorige, omdat de
kerk veel invloed verloor. De positie van de mediamacht
is daarentegen versterkt: zie het belang van
de framing van politieke vraagstukken. Ook zijn
zoekmachines en algoritmes vandaag machtiger
wapens dan flyers uitdelen op een markt of een
toespraak houden in een kerk.
De Democratie en haar Media laat daarnaast de
Amerikaanse historicus Christopher Lasch aan het
woord. Hij schreef in 1996:
‘In Europa leidt de verzwakking van de natiestaat
tot afbreuk van de enige autoriteit die etnische
conflicten kan begrenzen. Het herstel van clan- of
groepsgevoel wakkert weer een reactionair kosmo-
>>
20 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
21

politisme van de elite aan . . . De staat kan enerzijds
etnische conflicten niet meer bezweren, en kan
anderzijds de krachten die op globalisering aansturen
niet weerstaan.’
CENSUURWET
Wat betreft deze reactie van de elite verklaarde
Eurocommissaris Frans Timmermans dat hij met
Google, Twitter, Facebook en Microsoft overlegt om
‘hate speech’ op het internet aan te pakken, zo liet
hij weten op 14 maart 2016. Bloomberg berichtte een
jaar geleden al dat Merkel en Zuckerberg samenwerken
om onwelgevallige ‘hate posts’ te censureren.
Enkele maanden terug werd zelfs de beruchte
censuurwet aangenomen, ingediend door minister
Heiko Maas. De term; censuurwet; is terecht.
Immers, het onderscheid tussen haatzaaierij en een
oprechte kritiek op de multiculturele samenleving, is
zélf een politieke kwestie en dit hoort niet bij privébedrijven
geparkeerd te worden. Iedere democraat
zou hierin een grondverlies moeten herkennen van
het politiek primaat aan multinationals. Omdat het
ze handig uitkomt zo hun ;rechtse; critici de mond te
snoeren – men kan privébedrijven niet aanklagen
voor het inperken van vrije meningsuiting – laten ze
dit gebeuren. Als de spanning in uw lokale stamkroeg
oploopt tijdens politiek debat en u wordt er
uitgezet, dan zoekt u een nieuwe stamkroeg. Maar
hiermee zijn media als Facebook en YouTube niet
meer te vergelijken: daarvoor hebben zij een te
centrale positie verworven bij het vormgeven van
het publiek debat en het doorsluizen van informatie.
Moderatie van onwelgevallige meningen op deze
media betekent een inperking van politiek staatsburgerschap,
want een ondergraving van de Öffentlichkeit.
DIGITALISERING VERSUS GEOGRAFIE
Maar ook openbaarde het door Lasch genoemde
etnische clangevoel zich bij de Turkse demonstraties
in Rotterdam. Media vanuit de ;lange arm van Ankara;
versterken dit clangevoel. Gelijktijdig maakt de
globalisering dat het uitoefenen van soevereiniteit
steeds minder vasthangt aan geografische wortels:
zaken als algoritmes, datastromen, digitale geldcreaties
en internationale handelsverdragen worden
steeds invloedrijkere factoren. Zij onttrekken zich
deels aan geografische grenzen en nationale
gemeenschappen. Vertegenwoordigende democratie
blijft daarentegen gebonden aan natiestaten en
volkeren die in een fysieke omgeving samenwonen.
Zo zien we enerzijds een klasse ontstaan die goed
overweg kan in deze post-nationale economie en
invloed verwerft via nieuwe media en algoritmes.
Zij staan anderzijds tegenover burgers die minder
profiteren van de nieuwe situatie en een regionaal
of nationaal identiteitsbeeld hebben. Via de filterbubbels
op de cybersnelweg groeien deze klassen
uit elkaar: dit plaveit de weg voor de politieke
conflicten van de eenentwintigste eeuw.
(Het boek De Democratie en haar Media verscheen
bij uitgeverij De Blauwe Tijger.)
Groeten uit…
Parijs
Vanuit de Leidse rechtenfaculteit kreeg ik de mogelijkheid om
een half jaar in Parijs aan het Institut détudes politiques
(SciencesPo) te studeren. Deze kans heb ik uiteraard met beide
handen aangegrepen. Het was in alle opzichten een geweldige
ervaring om een half jaar, en dan vooral omdat ik veel over de
Franse politieke cultuur heb geleerd. In essentie is deze nog
steeds terug te herleiden op de Franse revolutie en haar lijfspreuk,
die nog steeds het motto van de Franse Republiek
vormt: Liberté, égalité, fraternité (vrijheid, gelijkheid en broederschap).
De dagelijkse praktijk van het Parijse leven blijkt
echter een stuk weerbarstiger dan deze verheven idealen.
Parijs is een getraumatiseerde stad. Toen in Frankrijk de noodtoestand
werd uitgeroepen is in Parijs het plan vigipirate in
werking getreden. Dit betekent dat er veel militairen en gendarmerie
(militaire politie) door de stad patrouilleren, vaak zwaar
bewapenend. Ook werden strategische plekken en toeristische
attracties zwaar bewaakt. Hetzelfde gold voor de winkelcentra
en universiteitsgebouwen. Zonder studentenpas kwam ik niet
binnen en ook moest ik standaard mijn tas laten controleren.
Een vreemde ervaring, ik heb mij nog nooit zo onveilig en
onvrij gevoeld. Voor zover de liberté.
Ook qua gelijkheid is Frankrijk echt een ander land dan Nederland.
Enerzijds is Frankrijk het land waar de koning onthoofd
werd en de adel werd verbannen, anderzijds is er nog steeds
heel duidelijk een politieke en culture elite die duidelijk de
boventoon voert. Nergens werd dit duidelijker dan op de
universiteit waar ik mijn uitwisseling deed. Sciences Po is een
Grandes Écoles, een van de Franse elitescholen. Haar logo, met
een prominente plaats voor de leeuw en de vos, verwijst expliciet
naar het boek Il Principe (de Heerser) van Machiavelli en
CDJA ABROAD
DOOR: JACOB VAN DE BEETEN
BEELD: DIVERSEN
geeft zo een duidelijke boodschap af: op deze universiteit
worden toekomstige heersers opgeleid. Het mag dan ook niet
verbazen dat Sciences Po van oudsher de universiteit is waar
een groot deel van de (politieke) elite onderwezen wordt. Zo
ook de huidige president Emmanual Macron. Voor Franse
studenten is het heel moeilijk om een plek aan Sciences Po te
bemachtigen. Daarvoor dienen zij een “concours” af te leggen:
een standaardtest waar voornamelijk feitelijke kennis wordt
getoetst. Fransen zijn dol op deze testen, omdat ze voor iedereen
gelijk zijn en dus het republikeinse meritocratische ideaal
belichamen. Elke student krijgt namelijk dezelfde kans om
toegelaten te worden, want de test is voor iedereen hetzelfde.
“De dagelijkse praktijk
van het Parijse leven
blijkt echter de verheven
idealen van liberté,
egalité en fraternité”
Ook in het curriculum komt het republikeinse ideaal sterk naar
voren. Dit is namelijk gericht op de culture générale, de algemene
vorming. Studenten volgen vakken in wel vijf verschillende
richtingen (economie, rechten, geschiedenis, politicologie
en internationale relaties). Dit is niet te vergelijken met het
onderwijs op de Nederlandse universiteiten, behalve misschien
met de Universty Colleges. Zelf heb ik vakken gevolgd over de
22 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
23

Franse en Europese geschiedenis en politiek. Dit bleek een
goede keuze, omdat tijdens het semester zowel de Franse presidents-
als parlementsverkiezingen plaatsvonden en ik dus goed
kon begrijpen wat er aan de hand was. In dit opzicht was één
van de hoogtepunten van mijn verblijf in Parijs het bijwonen
van de overwinningstoespraak van Macron op de binnenplaats
van het Louvre. Tienduizenden Fransen hadden zich verzameld
om de nieuwe president toe te juichen. Onder begeleiding van
de negende symfonie van Beethoven betrad hij – onder luid
gejuich! – het podium. Een ongelofelijk symbolisch moment.
Zulke grote politieke bijeenkomsten zijn normaal in de Franse
politiek, omdat door de directe verkiezing van de president het
politieke proces een stuk persoonlijker is dan in Nederland. Het
is heel normaal dat er politieke bijeenkomsten plaatsvinden
waar 50.000 mensen op af komen. De Fransen noemen dit een
‘bain de foule’. Vrij vertaald: een bad in de massa. Ook de Franse
geschiedenis speelt nog altijd een belangrijke rol: er zijn nog
steeds twee prinsen die claimen de rechtmatige opvolgers van
de laatste Franse Koning te zijn, Jean d’Arc wordt jaarlijks
herdacht en hetzelfde geldt voor Louis XIV die in 1793 onthoofd
werd. Tegelijkertijd zijn de politieke tegenstellingen in Frankrijk
veel groter dan in Nederland. Zowel extreem rechts (Front
National van Marine Le Pen) en extreem links (La France Insoumise
van Jean- uc Melenchon) zijn erg populair onder de Fransen.
Ook het grote aantal stakingen (per jaar ruim 10.000)
getuige hiervan.
Naast de geweldige ervaringen met de Franse politieke
cultuur, was het ook heel bijzonder om een semester in
Parijs te wonen. Met haar tientallen bruggen over de
Seine, haar grandioze locaties zoals het Louvre en de
Sacre Coeur, de stadsparken waar het lijkt alsof iedereen
alle tijd heeft, de cafés vol rokende oude
mannen en de musea vol sublieme impressionistische
kunst, bevat Parijs alle ingrediënten om een
fantastische tijd te hebben. In Parijs is altijd iets te
doen. Bovendien is het erg makkelijk om mensen te
leren kennen en samen de stad te ontdekken. In
tegenstelling tot in Nederland is het overgrote deel
van de musea in Parijs gratis te bezoeken (Dit heeft
natuurlijk ook te maken met het idee van algemene
ontwikkeling wat daar sterker/ meer leeft). Het
Musée d’Orsay, gehuisvest in een voormalig treinstation,
was mijn absolute favoriet vanwege haar indrukwekkende
impressionistische collectie. Ook het oorlogsmuseum,
gevestigd in het Hôtel National des Invalides
(een voormalige kazerne) heb ik vaak bezocht, zowel om
over de Franse geschiedenis te leren als om me te vergapen
aan het graf van Napoleon.
Kortom, studeren in Parijs was een geweldige ervaring. Tegelijkertijd
deed het me ook realiseren dat het in Nederland –
ook al kennen wij geen grandeur en grote idealen zoals de
Fransen – lang zo slecht niet is.
De mens:
Luc Rullens
Door Carina van Os
WAT IS JE LEEFTIJD?
‘Ik ben 20 jaar oud.’
WELKE STUDIE VOLG JE?
‘Ik studeer de lerarenopleiding geschiedenis aan de Fontys Hogeschool
in Tilburg. Ik zit nu in mijn derde jaar.’
WAAROM BEN JE LID GEWORDEN VAN HET CDJA?
‘Ik wilde graag lid worden van een politieke partij en het CDA
bleek het beste bij mij te passen.’
HOE ZOU JE JE KARAKTER OMSCHRIJVEN?
‘Extravagant, ik treed meer op de voorgrond en ik zeg wat ik
vind.’
WAT HOUDT CHRISTENDEMOCRATIE VOOR JOU IN?
‘Christendemocratie betekent voor mij een plaats in het midden
van het politieke spectrum. Soms midden, soms links en soms
rechts. Buma neigde de afgelopen verkiezingen meer naar rechts,
wat ik
jammer vind.’
WAS JE OOK LID GEWORDEN VAN EEN POLITIEKE JONGEREN-
ORGANISATIE ALS HET CDJA NIET BESTAAN HAD EN ZO JA,
WELKE?
‘Waarschijnlijk was ik dan lid geworden van de jongerenorganisatie
van D66 of GroenLinks. Veel jongeren sluiten zich bij die
partijen aan, maar ik ben toch iets conservatiever.’
WIE IS JOUW GROOTSTE VOORBEELD?
‘Dat zou ik niet weten. Ik had ooit een geschiedenisleraar die
ontzettend goed lesgaf, maar toen ik vorig jaar bij hem stageliep
zag ik dat hij niets bijdroeg aan het team en niet goed samenwerkte.
Zo was mijn voorbeeld ineens geen voorbeeld meer.’
STEL JE BENT MINISTER-PRESIDENT, WELKE ACTIE
ONDERNEEM JE ONMIDDELLIJK?
‘Ik zou de staatssecretaris van onderwijs er gelijk uitgooien.
Dekker is niet opgeleid tot een baan in het onderwijs
en heeft er niets mee. De enige reden dat hij er zit, is om
straks een beter baantje te
regelen. Ik zou Onderwijs2032 heel anders aanpakken.
Dat plan is een mooi streven naar heel ander
onderwijs, maar wordt nu niet goed uitgevoerd.’
WELK BOEK HEB
JE VOOR HET LAATST
GELEZEN?
‘Een vrouw in Berlijn, de auteur is anoniem.’
MET 1000 EURO GA JE...?
‘Ik zou het bewaren, wellicht voor een volgende studie, in
de sociologie.’
24 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
25

CDJA INSIDE
DOOR: MAURITS POTAPPEL
De actualiteit
van de C
van het CDA
ZEDEN ALS BASIS VAN CHRISTENDEMOCRATISCHE POLITIEK
Op vrijdag 30 juni en zaterdag 1 juli vond het jaarlijkse
Vormingsweekend van het CDJA plaats. Dit drukbezochte weekend
stond in het teken van ‘de bronnen van de christendemocratie’.
Op een prachtige locatie, het bedevaartsoord te Heiloo,
dachten we met drie sprekers na over de drie letters van het
CDA. Op vrijdagavond hield prof. dr. P. van Geest de eerste
lezing over de letter C. Van Geest
is hoogleraar kerkgeschiedenis aan de universiteit van Tilburg
en voorzitter van de redactie van Christen Democratische
Verkenningen, het kwartaaltijdschrift van het Wetenschappelijk
Instituut voor het CDA.
CHRISTENDEMOCRATISCHE POLITIEK IS ZEDELIJK GEBASEERD
Professor Van Geest stipte meteen de kwintessens van christendemocratische
politiek aan: de christendemocratie is van oudsher
zedelijk gebaseerd. Dit staat in scherp contrast tot de pragmatische
wind die op dit moment door Den Haag waait.
Partijen als de D66 of VVD voeren niet of nauwelijks politiek
vanuit zedelijke beginselen en principes. De zeden die een
christendemocraat
voorstaat zijn deels terug te voeren op het christendom. Professor
Van Geest zette voor ons uit een wat deze zeden inhouden
en gaf aan hoe ze nog steeds een richtsnoer kunnen zijn voor
het politieke handelen.
DE SCHEPPING ALS GEGEVEN
Het uitgangspunt van christendemocratie politiek is de schepping
die wij ontvangen, onderhouden en doorgeven. Wij
ontvangen de schepping van onze voorouders en bovenal van
God. Wij zijn slechts mede-scheppers, co-creators. Alles wat we
ontvangen en toevoegen houden we slechts in bruikleen voor
de generatie die na ons komt. Van Geest vergeleek de wereld
met een huis waarvan de
bewoners door de eeuwen heen komen en gaan. De bewoners
van het huis zijn slechts passanten en moeten zorgvuldig met
het huis omgaan. Als zij dit niet doen vervalt het huis en maken
ze het voor de volgende bewoners onmogelijk om het huis te
bewonen. De wetten die politici uitvaardigen moeten gericht
zijn op het behoud van deze schepping.
Inherent aan deze wetgeving is de tijdelijke aard van de opgestelde
wetten. Een wet is nooit afdoende omdat de beoogde
situatie waarop deze van toepassing is al niet langer geldt. Een
politicus moet daarom nooit de illusie wekken dat alle problemen
in de wereld op te lossen zijn door wetgeving. Wetten
kunnen de tragiek van het leven niet zomaar oplossen. Het
kenmerk van het leven is dat er tragiek bij hoort. Er zijn nu
eenmaal zaken waar de politiek geen invloed op heeft, bijvoorbeeld
ziekte en natuurrampen.
DE SCHEPPING EN DE WERELD
Van oudsher is in het christendom een onderscheid gemaakt
tussen ‘de schepping’ en ‘de wereld’. De schepping is, zoals we
net besproken hebben, ons gegeven. Daar hebben wij geen
invloed op. De wereld is datgene wat wij maken, oftewel wat
wij als mensen toevoegen. Dit is het krachtenveld dat we met
elkaar in werking zetten. Het is de sfeer die mensen met elkaar
in allerlei verbanden oproepen. Je moet dus als mens, en
bovenal als politicus, steeds de vraag stellen: welke sfeer wil ik
oproepen? Wat wil ik bereiken? Van Geest haalde Ignatius van
Loyola aan die zich bij alles afvroeg: vanuit welke drijfveren wil
ik handelen? 1 Deze vraag is cruciaal bij elke belangrijke
handeling. Handel 1 Ignatius van Loyola leefde van 1491 tot 1556
en is de oprichter van de Jezuïetenorde. ik uit geldingsdrang?
Handel ik uit vergeldingsdrang? Handel ik voor om mijn ego?
En in hoeverre zit mijn handelen de schepping in de weg?
OTIUM IN NEGOTIE
Je moet deze vragen ook stellen in het contact met de medemens.
Als politicus treed je vaak in onderhandeling met een
wederpartij. Het is dan erg gemakkelijk om de ander te labelen
en in een hokje te plaatsen. De Romeinse keizer-filosoof,
Marcus Aurelius, schreef in zijn Meditationes: ‘bij een onderhandeling
moet je eerst otium (gedwongen rust) betrachten.’
Denk na met wie je het genoegen hebt in plaats van de ander
meteen te categoriseren. Wie zit er eigenlijk tegenover je? Is
dat een gelukkig mens of kent hij net als jij ook ongeluk? Dat is
een heel andere manier van onderhandelen dan je alleen maar
te focussen op de onderhandeling. De ander tegenover je is net
als jij een mysterie. Waarom zou je de ander, zonder hem echt
te kennen, meteen een label opplakken? Dit zal de onderhandelingen
alleen maar ondermijnen.
MENSBEELD
Achter deze wijze van onderhandelen gaat een bepaald mensbeeld
schuil. Het christelijk mensbeeld is dat elk leven geëerbiedigd
moet worden, omdat het door God geschonken is. Elk
leven heeft een intrinsieke waardigheid. Toen het christendom
opkwam in de Romeinse wereld botste het Romeinse en het
christelijke mensbeeld. In de Romeinse wereld had een pater
familias het recht om, binnen zeven dagen nadat een kind ter
wereld kwam, te bepalen of het mocht leven of dat hij het zou
verstoten. Als de pater familias het kind verstootte, werd het
ergens neergelegd en hongerde het dood. Veel christelijke
moeders namen deze kinderen mee en voedden ze op. Zo gaven
ze een signaal af aan de Romeinse moeders die hierdoor aan
het denken werden gezet.
AUTONOMIE
Net zoals dat het leven geschonken wordt, ontvang je ook allerlei
andere zaken zonder dat je hiervoor gekozen hebt. Denk
maar aan je talenten, je haarkleur, je oogkleur, je karaktertrekken,
je Familie et cetera. Aangezien we niet zelf kiezen voor dit
leven is zelfbeschikking in meerdere opzichten een farce. Op
bijna alles wat wij bezitten hebben wij geen invloed. En bovendien
hebben anderen inspraak op ons leven. Denk maar aan je
vader en moeder, je broers en zussen of je kinderen. Van Geest
gaf als voorbeeld: aangezien mijn kinderen afhankelijk van mij
zijn en ik in relatie tot hen sta, kan ik hen niet zomaar verlaten.
De afhankelijkheid waarin mensen leven zorgt ervoor dat je bij
je beslissingen rekening moet houden met de ander. Dit biedt
een interessant perspectief op de voltooid leven-discussie.
WEDUWEN EN WEZEN BEZOEKEN
Van Geest ging tot slot in op de actualiteit. Als het leven niet
meer gezien wordt als gegeven dan zal autonomie het gevaar
zijn dat mensen als problemen worden gezien. Als de mens zelf
het leven schept dan kan hij dat ook beëindigen. In het christelijke
mensbeeld zijn gehandicapten en ouderen intrinsiek
waardevol. Deze intrinsieke waardigheid moet een christendemocraat
vertalen in extrinsieke waardigheid, met andere woorden
naastenliefde, zorg voor ouderen en hulp voor eenzamen.
Toen de Kerk zich rond 400 uitbreidde over het Romeinse rijk
stonden de bisschoppen voor een dilemma: hoe houden we de
mensen betrokken bij de Kerk, terwijl het volk emancipeert en
het Romeinse Rijk ineenstort? Doen we dat door brood en
spelen zoals de Romeinen dat deden? Bisschop Ambrosius
ageerde hier fel tegen en wees de christenen op hun taak: de
zorg voor de zwakken door weduwen en wezen te bezoeken. 2
Indachtig de woorden van Christus: ‘voor zover u dit voor een
van deze geringste broeders van Mij gedaan hebt, hebt u dat
voor Mij gedaan’. 32 Bisschop Ambrosius leefde van 339 tot 397
en was bisschop van Milaan. 3 Mattheüs 25:40.
Een christendemocraat zal ervoor zorgen dat de randvoorwaarden
in de vorm van wetgeving aanwezig zijn om de schepping
te beschermen en door te geven. Steeds vraagt hij zich af vanuit
welke intentie hij handelt en of zijn handelen aan het gemeenschappelijk
goede (bonum commune) ten goede komt. Het is
juist vandaag nodig om opnieuw aandacht te vragen voor deze
zeden waarop de christendemocratie is gebaseerd. Dit is het
eerste deel van een drieluik over de drie letters van het CDA. In
de volgende artikelen:
ER WORDEN NOG MEER ARTIKELEN GESCHREVEN HOUD DAARVOOR ONZE WEBSITE
IN DE GATEN.
“Het uitgangspunt van
christendemocratische
politiek is de schepping
die wij ontvangen,
onderhouden en
doorgeven.”
26 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
27

DOOR: JORDEN VAN DER HAAS ( DB’ER POLITIEK)
BEELD: DIRK HOL
Politieke terugblik
gebruik van de auto als ‘energiehub’. Daarnaast willen
we kijken naar mogelijkheden voor het verduurzamen
van luchthavens, parkeerterreinen, havens en de
scheepvaart. Ook roept het CDJA op tot meer samenwerking
in het Koninkrijk.
In de afgelopen maanden heeft de
vereniging op politiek-inhoudelijk gebied
niet stilgezeten. Met enkele
AB-vergaderingen én een vol congres zijn
er veel nieuwe standpunten ingenomen.
We beginnen bij de ALV van 26 en 27 mei
jl. in Groningen en zullen vervolgens de
aangenomen standpunten van de
AB-vergaderingen kort nagaan.
Visiestukken over Europa en integratie
In de maanden voorafgaand aan het congres in Groningen
is een afdelingswerkgroep van CDJA Overijssel
bezig geweest met een visiestuk over de beginselen van
Europese samenwerking. De ALV heeft dit stuk
geamendeerd aangenomen. Wij zien een Europese
Unie voor ons waarin we vrijwillig samenwerken op
basis van gedeelde waarden. We doen nationaal wat
nationaal kan en Europees wat Europees moet, waarbij
we het zelfstandige bestaansrecht van lidstaten bewaken.
We staan voor goede democratische controle en
verantwoording van Europese politici op nationaal
niveau, omdat een federale Europese democratie
onmogelijk kan functioneren. Tot slot willen we vooraf
toetsen of beleid van de EU wel binnen de bevoegdheden
van de EU valt.
Eveneens heeft de werkgroep Justitie Binnenlands
Bestuur (JBB) een visiestuk geschreven voor op de ALV.
In dit visiestuk is het CDJA van mening dat integratie
van personen met een migratieachtergrond van twee
kanten dient te komen. Zowel de Nederlandse samenleving
als de persoon in kwestie moet zich minder
vrijblijvend opstellen. Als CDJA hebben we elf uitspraken
gedaan over hoe wij mensen met een migratieachtergrond
beter willen laten integreren.
ALTERNATIEVEN VOOR MANDAAT
VN-VEILIGHEIDSRAAD
Samen met landen over de gehele wereld streven we
via de Verenigde Naties vrede, veiligheid en welvaart
na. De VN-Veiligheidsraad heeft een grote rol bij beslissingen
rondom oorlog en vrede. Helaas is de Veiligheidsraad
door het vetorecht van enkelelanden soms
onvoldoende effectief. Wij pleiten voor een kritische,
maar coöperatieve houding bij het ontwikkelen van
alternatieven voor het mandaat van Veiligheidsraad,
zoals de bestaande Responsability to Protect-doctrine
en de Uniting for Peace-resolutie. Uiteraard doen we
dat niet alleen: wij vinden dat we bij het gebruik van
geweld in een internationale context zoveel mogelijk
moeten samenwerken met bondgenoten.
NORMALISERING RELATIES RUSLAND
De afgelopen jaren zijn er tussen Rusland en de
EU-lidstaten wederzijdse sancties opgelegd. Deze sancties
kwamen voort uit de annexatie van de Krim en de
bezetting van (delen van) Oost-Oekraïne en Georgië en
zijn een duidelijk signaal dat we dit soort acties niet
tolereren. Louter sancties kunnen het bestaande conflict
echter niet oplossen. Diplomatieke successen, zoals het
lopende Minsk-proces, kunnen dat wél. Het CDJA pleit
ervoor dat Nederland zich verbindt aan het voltooien
van het Minsk-proces en het succes van dit proces
centraal stelt in het toekomstige handelen in kwestie-
Rusland. De inzet moet de-escalatie zijn en daarin mag
Europa een eerste stap doen.
DUURZAME MOBILITEIT IN HET KONINKRIJK
In samenwerking met onze Arubaanse zusterpartij AVP
hebben diverse CDJA’ers zich gebogen over duurzame
mobiliteit binnen het Koninkrijk. Het CDJA wil inzetten
op intensievere samenwerking met de AVP. We willen
de afspraken van het Klimaatakkoord nakomen en onze
principes op het gebied van duurzaamheid in de praktijk
brengen. Daarom zijn er gezamenlijke actiepunten
opgesteld op het gebied van elektrisch vervoer en het
PRAGMATISCHER VISIE OP ABORTUS
Het CDJA onderschrijft de huidige regelgeving op het
gebied van abortus (zoals neergelegd in de Wet afbreking
zwangerschap zoals deze gold in mei 2017). Het
CDJA houdt oog voor de menselijke waardigheid en kijkt
tegelijk naar de realiteit van de samenleving. Wat het
CDJA betreft kan het abortuscijfer verder omlaag door
met actieve voorlichting beter zicht te bieden op de
alternatieven voor abortus. Gevallen waarin abortus
wordt aangegrepen als verlaat voorbehoedsmiddel
keurt het CDJA sterk af.
ONTZIE GRONINGEN EN GEEF GAS
MET DE ENERGIETRANSITIE
De CDJA-Raad heeft in Groningen een resolutie aangenomen
over het omlaag brengen van de gaswinning in
Groningen. Het CDJA staat voor de veiligheid van alle
Nederlanders en daarmee ook van onze noordelijke
provinciegenoten. Daarnaast willen wij dat de overheid
het voortouw neemt in het oplossen van de problemen
rondom het afhandelen van de aardbevingsschade.
Voorts roepen wij op meer te investeren in de energietransitie,
zodat we duurzame energiebronnen beter
kunnen benutten en we minder afhankelijk zijn van
fossiele brandstoffen.
TIJDENS DE AB-VERGADERINGEN VAN APRIL, MEI EN JUNI ZIJN EVENEENS
VERSCHILLENDE STANDPUNTEN AANGENOMEN.
BEHOUD HET LUCHTALARM!
Het kabinet-Rutte II heeft aangegeven dat zij de WASsirene,
het luchtalarm, wil afbreken. De nieuwe waarschuwingssystemen,
zoals NL-Alert, werken nog niet
naar behoren. Ook is de gevoeligheid voor fouten groter
doordat het gebruikmaakt van het gewone netwerk. Het
luchtalarm kent een apart stroomsysteem en blijft dus
in werking als de gewone elektriciteit is weggevallen.
Het CDJA wil dan ook het luchtalarm behouden totdat
een nieuw systeem hier volledig gelijkwaardig aan is.
MEER VEILIGHEID OP PROVINCIALE WEGEN
Er zijn te veel gevaarlijke wegen in Nederland. Van de
provinciale wegen voldoet zelfs 63% niet aan de veiligheidseisen.
Het CDJA pleit voor een grondige aanpak
voor dit structurele probleem. Het CDJA wil daarom dat
de financiën die hiervoor bestemd zijn anders worden
verdeeld. ‘Verkeersveiligheid’ moet toegevoegd worden aan
de indicatoren die bepalen hoeveel geld er naar de betreffende
provincie gaat voor het onderhoud van de weg. Het
kan niet dat we verschillende doden moeten betreuren
voordat er wordt ingegrepen!
GEEN WETTELIJKE VERRUIMING BIJ ‘VOLTOOID LEVEN’
De laatste jaren, maar met name tijdens de Kamerverkiezingen
en bij de vorming van een nieuw kabinet, is er veel
discussie ontstaan rondom het thema ‘voltooid leven’.
Vanuit D66 ligt er een wet voor die hulp bij zelfdoding
mogelijk moet maken voor gezonde ouderen die hun leven
‘voltooid’ vinden. Het CDJA is tegen het creëren van
verschillende wettelijke systemen die onderscheid maken
tussen ‘ziek’ en ‘gezond’. Daarnaast is volgens het CDJA
ieder leven waardevol, ongeacht het stadium waar iemand
zich in bevindt. Menselijke waardigheid en beschermwaardigheid
zijn voor ons van groot belang. Als gevolg van dit
alles vinden wij hulp bij zelfdoding bij een ‘voltooid’ geacht
leven onwenselijk.
RODE KAARTPROCEDURE
Het CDJA vindt dat nationale parlementen te weinig directe
invloed hebben op Europese besluitvorming. Zij kunnen
een gele of oranje kaart geven door tegen een wetsvoorstel
te stemmen. Beide kaarten kennen echter een hoge drempel
en inhoudelijk toetsen kan niet. Daarnaast kan de Europese
Commissie een wetsvoorstel altijd nog doorzetten.
Daarom is het CDJA voorstander van het verlagen van de
drempel voor gele en oranje kaarten en voor het invoeren
van een rode kaartprocedure. Wanneer 20% van de nationale
parlementen dit wil, wordt een wetsvoorstel (inhoudelijk)
in de nationale parlementen behandeld in plaats van in
het Europees Parlement. Het wetsvoorstel wordt geblok-
28 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
29

keerd wanneer vervolgens minimaal 40% van de parlementen
tegen het wetsvoorstel is.
POLITIEK BINDEND MANDAAT
Het CDJA is van mening dat de Tweede Kamer over meer
middelen moet beschikken om de Nederlandse ministers
in de Raad van de Europese Unie te kunnen controleren.
Momenteel is het overleg tussen de Tweede
Kamer en de regering in de aanloop naar vergaderingen
van de Raad te vrijblijvend om te kunnen spreken van
controle. Om deze reden is het CDJA voorstander van
een politiek bindend mandaat. Dit houdt in dat de
Nederlandse regering voorafgaand aan vergaderingen
van de Raad van de Europese Unie steun van de Tweede
Kamer moet krijgen voor haar beoogde EU-beleid.
VOOR DE PRINCIPES VAN HET ATLANTISCH HANDVEST
Veel van de waarden die het CDJA belangrijk vindt op
het gebied van internationale politiek zijn afkomstig uit
het Atlantisch Handvest. Dit document is door de Atlantische
bondgenoten opgesteld aan het einde van Tweede
Wereldoorlog. Onder meer werd afgesproken dat er
internationale vrede en veiligheid dient te zijn. Belangrijke
punten zijn verder dat grootmachten niet streven
naar territoriale uitbreiding, dat elk volk zelfbeschikkingsrecht
heeft en dat handelsbelemmeringen dienen
te worden verkleind of weggenomen. Als klein en open
land heeft Nederland baat bij deze politiek van internationale
samenwerking. Het CDJA wil actief opkomen
voor de waarden uit het handvest als deze betwijfeld of
geschonden worden.
Colofon
Interruptie is een uitgave van het CDJA
en verschijnt vier keer per jaar onder
verantwoordelijkheid van de CDJA-redactiecommissie,
bestaande uit:
Hoofdredacteur
Mitchell van Waaij
Redactie
Joyce Esser
Carina van Os
Jacob van de Beeten
Abel van de Sluis
Adviserend lid
Luc van Dijk - Wijmenga (DB – a.i.)
Aan deze editie werkten mee
Lisanne Spanbroek, Iris Bouwers,
Sid Lukkassen, Luc Rullens, Maurits Potappel,
Jorden van der Haas, Lotte Schipper
Foto’s
Dirk Hol
Diversen
Ontwerp en lay-out
Studio Piraat (bno)
Den Haag
Druk
SENEFELDER MISSET B.V.
Doetinchem
DAGELIJKS BESTUUR
Voorzitter
Lotte Schipper
+31 (0)6 83 94 58 09
voorzitter@cdja.nl
Secretaris (a.i.)
Luc van Dijk - Wijmenga
+31 (0)6 55 77 39 25
secretaris@cdja.nl
Penningmeester
Marc Dorst
+31 (0)6 53 88 88 19
penningmeester@cdja.nl
Communicatie & Campagne
Klaas Valkering
+31 (0)6 17 36 48 17
communicatie@cdja.nl
Politiek & Internationaal
Derek Groot
+31 (0)6 46 33 84 86
politiek@cdja.nl
Ledenwerving & Ledenbinding
Lisanne Spanbroek
+31 (0)6 43 07 54 00
organisatie@cdja.nl
www.cdja.nl
http://twitter.com/CDJA
http://twitter.com/CDJAInterruptie
ALGEMEEN BESTUUR
Drenthe
Robin Baas
robin.baas@home.nl
Flevoland
Andries Fikkert
acfikkert@gmail.com
Fryslân
Giancarlo Formica
giancarloformica058@hotmail.com
Gelderland
Robert Klaassen
robert_klaassen@kpnmail.nl
Groningen
Hinke de Groot
hinkedegroot@hotmail.com
Limburg
Wouter IJpelaar
wouter.ijpelaar@gmail.com
Noord-Brabant
Jules Verstraten
jules_verstraten@hotmail.com
Noord-Holland
Renate Wijmenga
renatewijmenga@gmail.com
Overijssel
Marc Dorst
marcdorst93@gmail.com
Utrecht
Berj Khassab
b.s.khassab@gmail.com
Zeeland
Job van den Broek
jobvandenbroek27@gmail.com
Zuid-Holland
Maurits Potappel
maurits_potappel@hotmail.com
Vrijgekozen
Izaäk van Jaarsveld
ijvanjaarsveld@hotmail.com
Filipe Duijf
filipeduijf@gmail.com
Hugo Westerlaken
hugowesterlaken@hotmail.com
WERKGROEPEN
OCW
Mart de Koning
ocw@cdja.nl
JBB
Davy Gerris
jbb@cdja.nl
BZD
Ruben Oldenhof
bzd@cdja.nl
Europa
Carlo de Witte
europa@cdja.nl
SEF
Diederick van Wijk
sef@cdja.nl
VWS
Monica Breur
vws@cdja.nl
MIL
Arjen Veerman
mil@cdja.nl
COMMISSIES
VORMINGSCOMMISSIE
Willem-Rutger van Dijk
vocie@cdja.nl
Redactiecommissie
Mitchell van Waaij
hoofdredacteur@cdja.nl
Organisatiecommissie
Gea Dijkstra
oc@cdja.nl
HRM-commissie
Bert-Jan Butijn
hrm@cdja.nl
Audit-committee
Stephan van der Veeken
svanderveeken.cx@gmail.com
CVB
Joram Verstoep
joramverstoep@gmail.com
Vertrouwenspersonen
Sanne Schipper
sannemschipper@gmail.com
Luc van Dijk - Wijmenga
luc@lucvandijk.com
Internationaal Secretaris
Jimmy Bastings
j.bastings@cdja.nl
NIEUWSGIERIG GEWORDEN NAAR DE ACTIVITEITEN
VAN DE WERKGROEPEN?
Kom eens een keer kijken! Er is altijd een werkgroep die
bij jouw interesses past. De werkgroepen van het CDJA
vergaderen op woensdag 27 september, 25 oktober,
22 november vanaf 19:30 uur bij de Jacobikerk in Utrecht
Redactieadres
Mitchell van Waaij
Hooigracht 36 g
2514 BG Den Haag
tel. +31 (0)6 53 91 30 83
hoofdredacteur@cdja.nl
CDJA SECRETARIAAT
Bezoekadres
Buitenom 18
2512 XA Den Haag
Postadres
Postbus 30453
2500 GL Den Haag
tel. +31 (0)70 34 24 851
secretariaat@cdja.nl
www.cdja.nl
www.twitter.com/
CDJAInterruptie
Dit ledenblad is gedrukt op milieuvriendelijk papier.
30
CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2 CDJA - INTERRUPTIE - NR. 2
31

Schipper
steekt
van wal
Mijn eerste 100 dagen zitten erop en
daarbij hoort de allereerste column
van mijn hand. Het zijn spannende
tijden voor politiek Nederland en
voor ons als CDJA. Hoe gaaf is het
om nú actief te zijn of te worden en
jouw (jongeren)geluid te laten
klinken! Terwijl ik deze column
schrijf is, het reces en fiets ik van
stad naar stad door Italië heen.
Hoewel ik het lastig vind om het
werk soms even neer te leggen, ben
ik er heilig van overtuigd dat vakantie
goed is voor een mens. Ik moet
denken aan de CDJA-stressballen
die ik laatst op ons kantoor vond;
ooit waren die bestemd om de
problematiek rondom burn-out
onder jongeren op ludieke wijze
aan te kaarten. Ondernemer
Richard Branson geeft zijn medewerkers
altijd een onbeperkt aantal
vakantiedagen. Hij gelooft dat het
doorbreken van de dagelijkse routine
inspiratie geeft. Bij mij begint het
altijd al in de auto. Terwijl sommigen
uren lang kunnen kletsen, kan ik
dezelfde tijd invullen door uit het
raam te kijken. Het is een moment
van uitrusten, maar vooral ook van
reflectie en vooruitkijken. De wereld
om ons heen verandert snel en we
moeten nog veel sneller meegaan in
die veranderingen. Dat is soms een
prachtige uitdaging, maar soms gaan
we wel voorbij aan momenten van
bezinning, om even na te denken
waar we nu eigenlijk écht mee bezig
zijn. Dat is een vraag die ik mijzelf
steeds vaker probeer te stellen.
Wanneer het gaat om politieke
discussies over thema’s als ‘voltooid
leven’, maar ook bij discussies rondom
legalisering van harddrugs en
genderneutraliteit, misschien wel hét
woord van deze zomer. Hoe ver ga je
als overheid om geen enkel individu
mogelijkerwijs uit te sluiten of te
ontzien in de vrijheid die hij of zij
wenst te hebben? Ik geloof niet dat
hoe verder je daarin gaat, hoe inclusiever
en idealer de samenleving
wordt. In veel gevallen worden met
deze progressieve veranderingen
ook geen onderliggende problemen
opgelost. Veranderingen gebonden
aan de tijd waarin wij nu leven zijn
niet per definitie slecht, maar een
verandering moet wel een verbetering
opleveren voor de samenleving.
Volgens mij slaan we soms een
beetje door in de doorgeslagen
politieke ‘correctheid’ om niemand
mogelijkerwijs voor het hoofd te
stoten, terwijl we het algemeen
belang en de ideale samenleving uit
het oog verliezen. Ik hoop dat het
nieuwe kabinet, dat er hopelijk is
wanneer jullie deze column lezen,
dit ook meeneemt. Een mooi politiek
jaar toegewenst!
www.cdja.nl