brochure R'Jam_def

Monument voor
Rotterdamse
Jazzmusici
2018

Colofon
Tekst
Hans Zirkzee
Vormgeving
Mariska Oprel
Foto’s
BKOR
Wim de Boek
Hans Buitendijk
Max Dereta
DBVN.nl
Carel van Hees
Marvin Kleinemeijer
Henk van der Kroon
Nederlands Jazz Archief
Koos Stadhouders
Collectie Hans Zirkzee
© Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial 2018
Organisatie
Bestuur
Wim de Boek
Raimondo Di Battista
Jan Janssen
Robert van der Kroft
Ruud van Middelkoop
Wim van Zon
Hans Zirkzee
Oud leden
Dineke Baart
Koos Stadhouders
Arie Verheij
Hans Walgenbach
Michel Witte
Ambassadeurs
Frank van Berkel
Peter Broekhuizen
Jules Deelder
Paul van de Laar
Jim Postma
Aad van der Stel
Eric Vloeimans
Roland Vonk
Stichting Rotterdam
Jazz Artists Memorial
Prinses Julianalaan 92b,
3062 DM Rotterdam
Inschrijfnummer KvK 24478455
NL 58 RABO 0155946978
www.r-jam.nl
www.facebook.com/Rotterdam-Jazz-Artists-Memorial-1651213685132210
http://rotterdamroutes.nl/route/jazzroute-rotterdam
Het RJAM project is mede gerealiseerd dankzij de financiële ondersteuning
van Bureau Binnenstad, Dienst Kunst en Cultuur Rotterdam,
Erasmusstichting, G. Ph. Verhagen-stichting, Stichting Bevordering van
Volkskracht, Opzoomer Mee, Prins Bernhard Cultuurfonds, Woonstad
Rotterdam, Gebiedscommissie Centrum en het Centrum Beeldende Kunst
dat het project ook inhoudelijk en logistiek begeleidt. Zij zijn met de stichting
RJAM van mening dat de Oude Binnenweg het juiste decor is voor dit
historisch eerbetoon aan de Rotterdamse jazzmusici.

Monument voor
Rotterdamse
Jazzmusici
inhoud
Ontstaan van de RJAM
Jazz in Rotterdam
Artiesten
Tony Viola
Piet le Blanc
David de Groot
Dick Rijnooy
Rob Franken
Jaap Valkhoff
Nico de Rooy
Mitsey Smeekens
Piet Noordijk
Louis de Vries
Meijer Wery
Rita Reys
Annie de Reuver
Rotterdamse Jazzdag
Negropalace Mephisto
RJAM route
3

Onthulling van het portret van Jaap Valkhoff op 21 april 2013

Stichting
Rotterdam
Jazz Artists
Memorial
Sinds 2013 verschijnen op en rond de Oude Binnenweg
regelmatig portretten van overleden Rotterdamse jazzmuzikanten.
Samen vormen ze een ‘jazzy’ route over de meest
Rotterdamse straat van Rotterdam.
Het ontstaan van RJAM
Tijdens de begrafenis van de slagwerker Tony Viola op 20 oktober 2008 werd door velen
gememoreerd aan het feit dat er in de stad vrijwel geen waardering is voor - en kennis
over de Rotterdamse jazzmusici. De aanzienlijke respons op de inzamelingsactie
voor een gedenkteken met Viola’s beeltenis motiveerde een groep centrumbewoners
tot het oprichten van de stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial. Een kleine maand
later kwam het gezelschap, uitgebreid met een aantal deskundigen, in Proeflokaal De
Ridder bijeen voor een nadere concretisering van het project. Veel goede ideeën zijn
in de kroeg ontstaan. Het plan: de herinneringen aan de Rotterdamse jazzcoryfeeën
levend houden door middel van realistische portretafbeeldingen, ontworpen door gerenommeerde
striptekenaars en illustratoren, uitgevoerd als duurzame, geëmailleerde
borden en muurschilderingen.
De Oude Binnenweg bleek voor de galerij de meest geschikte locatie. Hier was namelijk
ooit het legendarische jazzpaleis Mephisto gevestigd. Het initiatief werd opgepakt door
het Centrum Beeldende Kunst - zij zijn verantwoordelijk voor de beeldende kunst in de
openbare ruimte - en de eerste werken kregen gestalte. Het kostte veel tijd de betrokken
pandeigenaren te overtuigen van het belang van het RJAM project. Mede vanwege de
financiering moest het plan gefaseerd gerealiseerd worden. Geleidelijk zag men in dat
de werken van een hoge artistieke kwaliteit zijn en dat een gebouw daardoor een monumentale
meerwaarde krijgt. Het RJAM project is als het ware een groeibriljant.
De RJAM jazz- en striproute is een markante, door bekende striptekenaars en illustratoren
getekende portrettengalerij verspreid over de Oude Binnenweg en de aangrenzende
zijstraten (Boomgaardhof, Boomgaardstraat, Jacobus- en Mauritsstraat). Tot nu toe is
een dertiental afbeeldingen gerealiseerd.
5

Veel publiek tijdens de onthulling van de afbeelding van Jaap Valkhoff
In de serie geëmailleerde borden tref je werk aan van:
Theo van den Boogaard (drummer Dick Rijnooy), onthuld 21 april 2013
Robert van der Kroft (saxofonist Piet le Blanc), onthuld 21 april 2013
Jan Kruis † (pianist Rob Franken), onthuld 21 april 2013
Martin Valkhoff (multi-instrumentalist Jaap Valkhoff), onthuld 21 april 2013
Louise Lagerweij (drummer Tony Viola), onthuld 21 april 2013
Wouter Tulp (violist en orkestleider David de Groot), onthuld 21 april 2013
Martin Lodewijk (pianist Nico de Rooy), onthuld 21 mei 2014
Lorenzo de Bruin (zangeres Mitsey Smeekens) , onthuld 21 mei 2014
Erik Kriek (zangeres Annie de Reuver), onthulling verwacht voorjaar 2018
De muurschilderingen zijn gemaakt door:
Peter Pontiac † (trompettist Louis de Vries), onthuld 31 augustus 2014
Dick Matena (saxofonist Piet Noordijk), onthuld 21 mei 2014
Joost Swarte (saxofonist Meijer Wery), onthuld 20 oktober 2017
Wilbert Plijnaar (zangeres Rita Reys) onthuld 20 oktober 2017
Het legendarische jazzpodium Negropalace Mephisto is geëerd met een grote
muurschildering aan het Boomgaardhof gemaakt door Ilse Weisfelt en Joren
Jushua van Rewriters 010.

Jazz in Rotterdam
De betekenis van de Rotterdamse jazzmusici valt niet te onderschatten.
Rotterdam is niet alleen vanwege het North Sea
Jazz Festival een echte jazzstad.
In zijn met de Jacques Dutilhprijs 2016 gelauwerde boek Jazz in Rotterdam, de geschiedenis
van een grote stadscultuur toont auteur Hans Zirkzee aan dat de jazz al vroeg een
vruchtbare voedingsbodem vond in de zich snel ontwikkelende havenstad. De rol van
de jazzmuziek in Rotterdam is bovendien veel omvangrijker dan tot nu toe is aangenomen.
Haar grote sociaal-culturele, economische en promotionele betekenis moet niet
worden miskend. Jazz versterkt de internationale uitstraling van Rotterdam.
In het verleden viel de jazz over het algemeen in de smaak bij een hoogopgeleid en kapitaalkrachtig
gehoor. Nu trekt de jazz ook een jong en gemêleerd publiek. De stichting
Rotterdam Jazz Artists Memorial is er niet alleen voor de modale jazzfan en de gemiddelde
stripliefhebber. Ook de ‘gewone’ Rotterdammer weet de aandacht voor de eigen
musici en artiesten zeer te waarderen. Ter gelegenheid van de onthulling van de afbeeldingen
van Rita Reys, Meijer Wery en Annie de Reuver heeft het Centrum Beeldende
Kunst Rotterdam oktober 2017 een unieke elpee uit met zelden gehoord werk van
de geportretteerde artiesten uitgebracht. De elpee is samengesteld door radiomaker
Roland Vonk. Te koop in de betere platenzaak en bij het Centrum Beeldende Kunst.
7

Tony Viola
Antonius Adrianus ‘Tony’ Viola
(Rotterdam, 26 september 1935 - Rotterdam, 16 oktober 2008)
Op 20 oktober 2008 werd onder grote publieke
belangstelling drummer Tony Viola
begraven op de Algemene Begraafplaats
Crooswijk. Indrukwekkend was de laatste
groet van zijn collega-slagwerker
John Engels die, nadat vrijwel iedereen
was vertrokken, eenzaam afscheid nam
van zijn oude jazzvriend. Tony wist als
kind al dat hij drummer zou worden.
Het werd hem sterk afgeraden vanwege
zijn klompvoeten. Tony zette door en hij
ging slagwerk studeren bij de socialistische
harmonievereniging Tot Steun in
de Strijd en het conservatorium aan de
Mathenesserlaan. Buurtgenoot en pianist
Ruud Kuyper bracht hem in aanraking met
de jazzmuziek. In de bebopkelder onder
het café Trianon aan de Groene Hilledijk
leerde hij de Rotterdamse saxofonisten
Toon van Vliet, Karel Reys, Sander Sprong
en Piet Noordijk kennen. De laatste nodigde
hem uit voor zijn nieuwe kwartet met
contrabassist Jan Fens en Ruud Kuyper.
Viola werd een veel gevraagde slagwerker
bij het Green Swan Sextet, The Millers, het
orkest Malando, de bigband van Piet van
Dijk en het Kwintet van Piet Noordijk. Tony
kreeg een halfjaarcontract voor optredens
in Zweden, maar hij bleef er uiteindelijk
zeven jaar. Hij werkte met de in Zweden
mateloos populaire Nederlandse zanger
Cornelis Vreeswijk en de baritonsaxofonist
Lars Gullin. Na huwelijks problemen
keerde hij terug naar Nederland en hij
belandde in de theaterwereld (o.a. de
musical Anatevka). In 1973 had hij een
engagement met vibrafonist Coen van
Nassau en Piet le Blanc bij de Holland
Amerika Lijn op de Statendam.
Tony woonde een half jaar in New York
en hij ontmoette in The Big Apple de
wereldberoemde drummer Art Blakey,
die zich verbaasde over de techniek die
Tony met zijn klompvoeten zich eigen
had gemaakt. Na Tony’s terugkeer naar
Nederland in 1974 werd hij slagwerker bij
Robert Long en Toon Hermans. In 1975
dook hij op in een rolletje als straatmuzikant
in Frans Weisz’ film Rooie Sien. Van
1978 tot 1998 was hij muzikaal begeleider
bij de Rotterdamse Dansacademie. Tony
werkte bij talrijke producties van het
RO-Theater, maar hij werd in Rotterdam
echt wereldberoemd als schnabbelaar in
het cafécircuit. Jarenlang verzorgde hij
de zondagmiddagjazz in café De Consul
met pianist Fred van Zegveld en bassist
Dolf del Prado. Tony was de ontdekker
van ‘Brush-art’. Hij schilderde op de muziek
van zijn favoriete drummers met in
verf gedoopte brushes. Een chronische
schouderblessure als gevolg van een
val van de stoep van zijn woning aan de
Wolphaertsbocht dwong hem te stoppen
met drummen. In 2001 maakte Anneloek
Sollart een documentaire over zijn leven,
getiteld Boom Boom Viola. John Engels,
sinds eind jaren vijftig Tony’s vriend, was
op 27 februari 2008 de muzikale spil tijdens
de eenmalige uitreiking van de ‘Tony
Viola Award’ in café Ari. Zeven maanden
later stond hij aan het graf van zijn markante
jazzgabber, die op 16 oktober was
overleden.
Louise ‘Poeki’ Lagerweij
(Rotterdam, 28 december 1942)
Autodidact. Specialiteit: pasteltekeningen
en portretten van jazzmusici.

Tony was de ontdekker van
‘Brush-art’. Hij schilderde op
de muziek van zijn favoriete
drummers met in verf
gedoopte brushes.
9

Piet le Blanc
Rotterdam, 26 mei 1921 - Rotterdam, 10 december 1996
Piet de Wit, beter bekend als Piet le
Blanc, zat nooit om een statement verlegen.
Hij was een van de opvallendste
kroegtijgers in het Rotterdam van de laat
20e eeuw, maar hij was ook een onderschatte
allround musicus. Hij speelde
alt- en baritonsax in de orkesten van Boyd
Bachman, Joe Andy, de Ramblers en hij
speelde tweede viool in het Amsterdams
Philharmonisch Orkest. Als hij in vorm
was, kwam de hele jazzgeschiedenis
voorbij. De ambitieloze Piet speelde de
ganse avond voor één fles jenever. Hij was
een entertainer en een aartsschnabbelaar
pur sang. Hij wilde de mensen het liefst
vermaken. Piets vader speelde accordeon
en kocht voor hem een ‘toeter’. Piet kreeg
zijn saxofoonlessen van Jan Oosterhout,
die het vijftigjarig artiestenjubileum en de
vijfenzestigste verjaardag van Piet, dat
gevierd werd in het jazzcafé Dizzy, zeer
geëmotioneerd kwam opluisteren. Piets
muzikale carrière begon in de harmonie
van de koek- en suikerwerkfabriek van C.
Jamin in Crooswijk, waar hij werkte aan
de anijsoliemachine. Zijn eerste vaste engagement
was in 1938 bij de Rotterdamse
band The Swing Devils.
Piet werd in 1954 de Nederlandse nummer
één baritonsaxofonist in de poll van
het jazzmagazine Rhythme. Hij werkte
acht jaar voor de Holland Amerika Lijn op
de Statendam en de Nieuw Amsterdam.
Op 30 oktober 1994 werd voor hem een
gala-avond georganiseerd in het oude
Luxor Theater. De fotograaf Carel van
Hees maakte in dat jaar een documentaire
en een boekje over hem getiteld ‘Piet
le Blanc, saxman’. Alhoewel hij vaak over
geld zeurde, had hij liever waardering dan
poen. Piet overleed in de nacht van 9 op
10 december 1996. Er werd gecollecteerd
voor zijn begrafenis. Nog tijdens zijn
ziekbed had zijn vrouw Lies zijn saxofoon
verkocht aan dierenwinkel De Rimboe om
een openstaande rekening te betalen.
Kort na zijn overlijden heeft het Museum
Rotterdam Piets saxofoon teruggekocht
en deze maakt nu deel uit van de collectie.
‘Je krijg zo’n droge muil van dat saxofoonspelen. Dan
ken ik wel piano gaan spelen, maar dan krijg je weer van
die droge vingers.’
Robert van der Kroft
(Haarlem, 11 april 1952)
Tekende de strip Sjors en Sjimmie en
vanaf 1988 Clair voor het weekblad Flair.
Hij is medeoprichter van het tijdschrift
Zone 5300 en het Cross Comix Festival.
Hij is ook deejay en hij speelde in de band
Zorro.
11

David de Groot
Rotterdam, 25 oktober 1880 - Londen, 22 mei 1933
De Rotterdammer die in de jaren rond de
Eerste Wereldoorlog de meeste plaatopnames
op zijn naam had staan was
David de Groot. De Groot studeerde in
Amsterdam. Hij raakte bekend bij het grote
publiek als dirigent en soloviolist van de
Amsterdamse opera. In 1907 stak hij over
naar Londen om te spelen in de Royal
Opera House in Covent Garden. Een jaar
later voegde hij zich bij het orkest van het
nieuwe Piccadilly Hotel en hij werd muzikaal
leider. Twintig jaar lang bepaalde hij
de muziek in het hotel. Zijn bijdrage aan de
jazzmuziek bestaat uit ragtimeopnames
op het His Masters Voice label, waaronder
Down in Jungle Town (1911), Alexanders
Ragtime Band, That Mysterious Rag
(1913) en Down Home in Tennessee
(1916). Tijdschrift ‘Het Leven’ van 8 januari
1927 schreef: ‘David de Groot, orkestleider
van het Londense Piccadilly Hotel, een
der meest gevierde violisten in Engeland,
heeft vooral den laatsten tijd, ook in ons
land – z’n vaderland – een grotere bekendheid
gekregen door ‘His Masters
Voice’ grammofoonplaten, maar vooral
oor de radio. De duizenden landgenooten
en radioluisteraars hebben daardoor herhaaldelijk
kunnen genieten van z’n subliem
spel Reeds als 12-jarige knaap werden z’n
muzikale talenten ontwikkeld. Eerst door
zijn vader – ’n bassist – en later door den
Amsterdamschen vioolpaedagoog Jozef
Kramer. Wegens ‘omstandigheden’ moest
z’n studie plots een einde nemen, hij ging
daarom aan de slag, zoowel in buiten- als
binnenland, o.a. als violist aan de Italiaanse
opera te Amsterdam. Dan plotseling twee
telegrafische contract-aanbiedingen: één
uit Dortmund en één uit Londen. Zijn intuïtie
dreef hem naar Engeland, waar hij in
korte tijd naam wist te maken. De Groot
en Piccadilly Hotel zijn thans als ’t ware
onafscheidelijk aan elkaar verbonden.’ Tot
1928 zouden zijn goede smaak en consciëntieuze
werkwijze het zeer gewaardeerde
muzikale klimaat bepalen van het
Piccadilly Hotel. Naast het orkest formeerde
hij in 1923 ook een trio dat naast hemzelf
op viool, bestond uit piano en cello.
De cellist en saxofonist Joseph Samehtini,
eveneens van Nederlandse origine, maakte
jarenlang deel uit van het trio. David de
Groot was een workaholic, met het gevolg
dat hij regelmatig overwerkt was en rust
moest houden. Inmiddels had hij samen
met zijn in Amsterdam geboren echtgenote
de Britse nationaliteit aangenomen.
Uit het huwelijk werd een dochter, Clara,
geboren. Na zijn verbintenis met het
Piccadilly Hotel maakte hij met zijn trio
tournees door Groot-Brittannië en had
hij een acteerrol in een speelfilm. Verder
maakte hij platen, platen en nog eens platen.
In 1931 werd hij leider van het grote
orkest van de juist geopende New Victoria
Cinema. Enige tijd later ging zijn gezondheid
snel achteruit en overleed hij in zijn
woning aan de bekende Baker Street in
Londen op 22 mei 1933.
Wouter Tulp
(Rotterdam, 16 maart 1979)
Volgde de opleiding illustrator aan
de Willem de Kooning Academie in
Rotterdam. Zijn werk loopt uiteen van
karikaturen tot redactionele illustraties en
animaties.

13

Dick Rijnooy
Rotterdam, 24 september 1913 - Rotterdam, 23 augustus 1998
Dick moest van zijn ouders technisch
tekenaar worden, maar hij werd drummer.
Dick oefende op zijn zolderkamertje
met grammofoonplaten en hij kreeg les
van ‘de man van de kleine trom van het
Philharmonisch’, die hem echter niet meer
dan basistheorie bijbracht, want swingen
deed zijn leraar allerminst. De enthousiaste
jazzfan werd in december 1936 bestuurslid
van de Nederlandsche Hot Club afdeling
Rotterdam, eerst als penningmeester,
later ook als secretaris. Bij het bombardement
raakte hij zijn huis aan de Oppert en
zijn platencollectie kwijt. Op 23 augustus
1943 startte hij zijn professionele carrière
in Dancing Belvédère op Katendrecht. Op
3 november faalde het waarschuwingssysteem
en de Sicherheitsdienst deed
een onverhoedse inval op het moment dat
het orkest, in plaats van de verordonneerde
Duitse muziek te spelen, heftig stond
te swingen. De dancing kon sluiten. Na
Belvédère verkaste Dick Rijnooy naar de
Mirador in Schiedam. Van 1 mei 1944 tot
2 april 1945 speelde hij in café La Gaîté in
de Tochtstraat. ‘Er kwam daar publiek dat
bulkte van de centen. Veel verdiend. Veel
zwart geld en veel eten. Er kwamen daar
al net zo min Duitsers als op de Kaap.’
Na de bevrijding en legio schnabbelwerk
voor de geallieerden vormde Dick een trio
met Jan Straatman en pianist Wim Struyk,
The Swing Squad. Zij waren huisorkest
van café De Kroon aan de Stationssingel.
In juni 1946 verving hij Piet Ouwehand als
slagwerker bij de Sound Diggers, een van
de oudste Rotterdamse jazzorkesten. In
1947 nam Dick de leiding van de Sound
Diggers over van de vertrekkende pianist
Cock van de Bergh. The Sound Diggers
werden in 1947 een beroepsorkest met
Juup Bakker als zangeres, die na twee
jaar vervangen werd door Elly Roy. Zij
bleef tot 1953 bij The Sound Diggers. Op
het hoogtepunt telde het orkest veertien
leden. Waaronder Kees en Piet Noordijk
en Karel Reys. In de loop der jaren werd
de band van Dick Rijnooy steeds kleiner,
mede als gevolg van de opkomst van de
Italiaanse orkestjes en de beatmuziek.
Een tijd lang trad hij op met gezelschappen
van zes, zeven man tot de band in
1975 stopte als professioneel orkest.
Rijnooy ging bij het Nederlandse Artiesten
Management spelen met de revue Lachen
mag van de dokter. Vlak voor zijn 65ste
verjaardag zette Dick in 1978 een punt
achter zijn professionele carrière. Een
versleten heup maakte hem het drummen
niet langer mogelijk. Na een geslaagde
operatie nam hij in 1982 incidenteel weer
plaats achter zijn slagwerk. In 1985 was
Dick betrokken bij de oprichting van de
Rotterdamse Artiesten Club (RAC), een
vereniging van oud-artiesten. Op 23 augustus
1998 overleed Dick Rijnooy wiens
motto was: ‘er altijd verzorgd uitzien’.
Theo van den Boogaard
(Castricum, 25 maart 1948)
Is bekend van zijn tekeningen voor de tijdschriften
Hitweek en Aloha en de Sjef van
Oekel strips, naar de creatie van Wim T.
Schippers.
15

Rob Franken
Rotterdam, 16 augustus 1941 - Rotterdam, 7 december 1983
Met de volkomen onverwachte dood op
42-jarige leeftijd kwam er een einde aan
de imposante muziekcarrière van Rob
Franken. Franken was professional sinds
1958 en speelde mee op meer dan vierhonderd
langspeelplaten. Hij gold als één
van de meest uitmuntende pianisten van
Europa. Hij begeleidde Clark Terry, Klaus
Weiss, Joe Pass, Art Farmer en Booker
Ervin. Hij liep voorop in de technische
ontwikkelingen van de jaren zestig en zeventig
en was een pionier op de - in die
tijd door jazzpuristen verguisde - Fender
Rhodes piano en de ARP synthesizer.
Eind jaren zestig maakte hij furore als
organist in zijn eigen formatie The Rob
Franken Organization en de jazzrockgroep
Scope. Hij bracht het Hammondorgelspel
op een hoger niveau. Hij was te horen op
de imponerende soundtrack van de film
Turks Fruit, maar ook in de vermaarde
bigband van Kurt Edelhagen. Hij maakte
platen met Harry Verbeke, Rogier van
Otterloo, Herb Geller, Joop Scholten, Wim
Overgaauw, Marjorie Barns en vele anderen.
Rob Franken was jarenlang de vaste
toetsenist van Jean ‘Toots’ Thielemans.
Franken vormde voor Toots een grote
inspiratiebron: ‘Van iedereen met wie ik
speel leer ik, maar van wie ik het meest
heb opgestoken is Rob Franken. Begin
jaren zeventig had ik een kwartetje met
hem. En ik vond zelf dat ik in die tijd een
beetje ouderwets speelde, ik was een
beetje versleten vond ik. En hij soleerde
zo prachtig. Hij is zo onderschat geweest.
Zelf deed hij ook altijd geringschattend
over zijn spel. ‘Het zijn maar loopjes,’ zei
hij altijd. Maar ja, meneer, welke loopjes?
In 1973 speelde ik heel veel met Rob. Op
een keer belde hij me op voor een jobke
waarmee we tweehonderdvijftig gulden
zouden verdienen. We moesten twee uur
de studio in voor opnamen. Fumu, zei hij,
functionele muziek. Muziek die ze zouden
gebruiken in supermarkten en in de lift.
Stella by Starlight, One Note Samba, dat
soort liedjes. We namen alles in een keer
op. Eerst het thema en dan allebei een
chorusje. We hadden niets voorbereid.
Toen ik de band terug hoorde vond ik het
zo fris wat Rob speelde. Ik heb een kopie
van die band meegenomen en ik ben er in
gaan knippen. Net zolang tot ik een tape
had met alleen de solo’s van Rob Franken.
Die heb ik op een cassettebandje gezet en
die heb ik gestudeerd. De woordenschat
die hij in zijn improvisatie gebruikte, heb
ik geanalyseerd en geleerd. En dat heeft
me veel geholpen. Hij was veel jonger dan
ik. Hij had pianisten als Chick Corea en
Herbie Hancock bestudeerd, dat vond je
in zijn manier van spelen terug. Die tape
van Rob heeft me veel geholpen. Ik heb
die band gebruikt zoals iemand doet die
Russisch studeert of Chinees. Ik heb mezelf
opgesloten en naar niets anders meer
geluisterd dan de solo’s van Rob Franken.
Geen andere taal meer. En ik heb er nog
steeds profijt van.’ De musici waar Rob
Franken mee speelde spreken tot op de
dag van vandaag met het diepste respect
over hem. Toch werd Franken nooit een
‘grote naam’. Hij was een teruggetrokken
en een bescheiden musicus, een autodidact
zonder conservatoriumopleiding
Jan Kruis
(Rotterdam, 8 juni 1933 -
Mantinge, 19 januari 2017)
Begon als professioneel tekenaar bij de
Toonder studio’s. Hij is bekend geworden
door de semi-autobiografische strip Jan,
Jans en de Kinderen.

17

Jaap Valkhoff
Rotterdam, 16 augustus 1910 - Hoek van Holland, 3 juli 1992
Jaap begon met accordeonspelen toen
hij drie jaar oud was. Ook zijn zussen
Marie, Jopie en zijn broer Arie bespeelden
het schippersklavier. Rond 1920
werden zij lid van de accordeonvereniging
D ‘Accordeon, waar Jaap reeds
op zijn twaalfde jaar twintig leerlingen
had. Op zijn zeventiende kreeg hij zijn
eerste vaste engagement in de dancing
Alcazar. Hij startte rond 1927 The Three
Hawcourts met Jopie en Arie. De verengelste
naam van het trio was een idee
van Theo Moens, de vermaarde gastheer
van dancing Pschorr. Toen Jopie
verkering kreeg, werd zij vervangen door
de slagwerker Frans Beekmans. Het trio
kreeg meer swing. Altsaxofonist Jan
Scholmeijer, wiens vader reparateur van
accordeons was, bracht Jaap de grondbeginselen
van het saxofoonspel bij. Jaap
kocht een Conn tenorsax. Hij was verzot
op de Amerikaanse swingmuziek. The
Hawcourts debuteerden voor de AVRO
radio in 1932. Tijdens hun langdurige
engagement in de Cosmopoliet keerde
Jopie eind 1935 terug bij het trio, dat nu
verder ging als kwartet. Arie had inmiddels
contrabas leren spelen. Jaap begon met
baritonsax en zang. In 1936 startte Jaap
een jazzy orkest onder zijn eigen naam
met Jopie, Arie, drummer Jaap Kooiman
en de saxofoniste Annie van ’t Zelfde.
In 1937 maakte Jaap deel uit van het
ensemble Secco’s Gitanos, geleid door
de uit nazi-Duitsland gevluchte joodse
violist Hans ‘Secco’ Seligsohn. Met dit
orkest zette Jaap als eerste in Nederland
de swingaccordeon op plaat. Tijdens de
oorlog werkte Jaap bij het orkest Piet van
Dijk en was hij muzikaal leider van het
orkest van de Deense entertainer Boyd
Bachmann. Na de bevrijding speelde Jaap
in het VARA het radio-orkest Accordeola
met onder anderen Jan Gorissen en
Johnny Holshuysen. Jaap begon cafés De
Paardenstal in de Zwarte Paardenstraat,
de Taboe Bar in de Teilingerstraat en hij
opende later met zijn broer Arie de Oase
Bar in de Schilderstraat. Zij namen een
aantal platen op, die de sfeer en de gezelligheid
van de Oase Bar voor een groter
publiek bereikbaar maakten. Jaap verliet
in 1966 de kroeg in de Schilderstraat en
hij opende op 7 september 1967 in de
Proveniersstraat café De Horlepiep. Het
uitbaten van een kroeg en het dagelijks
optreden werd Jaap teveel. In 1975 hield
hij de horeca voor gezien en hij volgde
Piet Koopmans op bij het accordeontrio
de Three Jacksons, die miljoenen platen
verkochten. Op 3 juli 1992 werd Jaap in
Hoek van Holland van zijn fiets gereden
en overleed. Jaap Valkhoff schreef meer
dan tweehonderd liedjes waaronder de
Rotterdamse schlagers Langs de Maas,
Dat kan alleen in Rotterdam, Hand in
Hand Kameraden, Denk je nog aan die
Tijd en het onsterfelijke Diep in mijn
Hart, maar Valkhoff, die als geen ander
zijn liefde voor ‘zijn’ Rotterdam bezong,
was ook een productieve componist van
Jordanese smartlappen
Martin Valkhoff
(Rotterdam, 29 januari 1956)
Is de jongste zoon van Jaap Valkhoff. Hij
is werkzaam als archeologisch tekenaar
bij het Bureau Oudheidkundig Onderzoek
Rotterdam. Martin speelt vanaf zijn 9e
gitaar.
19

Nico de Rooy
Nicolaas ‘Nico’ de Rooij
(Rotterdam, 27 februari 1906 - Den Haag, 17 februari 1959)
Nico was een van de meest prominente
Nederlandse jazzpianisten. Vóór zijn eerste
engagement in december 1920 begeleidde
hij zijn ouders, die als het zangduo
De Rooy op kermissen werkten. Nico’s
broer, Casper, speelde viool en ook zijn
zoons werden artiest. Nico junior is concertpianist.
Zijn jongste zoon Karel werd
wereldberoemd als Mini van het komisch
duo Mini &Maxi. Ook Nico’s vrouw Mimi
stamt uit een artiestenfamilie. Haar vader
was de Rotterdamse dirigent Karel Das
van Grol. Mimi speelde viool en saxofoon.
Nico maakte zijn eerste plaatopname
in 1926 met het Belgische orkest The
Original Berkeley’s Five. Hij was hiermee
de derde Nederlandse jazzmusicus, die
(na Louis de Vries en Joop de Leur) een
plaatopname maakte. Hij werkte met
Eddy Roos, The Midnight Rounders, The
Kentucky Kardinals, Jack en Louis de
Vries, Marek Weber, Louis Davids, Robert
‘Bobby’ Martin en de Decibels. Op 26 augustus
1935 remplaceerde hij Theo Uden
Masman tijdens de befaamde plaatopnames
van de Ramblers met Coleman
Hawkins. Hij begeleidde Connie Boswell
en de zangeres en comédienne Sophie
Tucker. Tussen zijn lange engagementen
door trad hij op als allround solopianist.
Van 1940 tot en met maart 1941 werkte hij
bij de bands van trompettist Levie ‘Louis’
Bannett, de Surinaamse saxofonist Lex
van Spall en het orkest Piet van Dijk met
onder andere Arie Valkhoff op bas en
Jaap Valkhoff, tweede tenorsax. In april
1943 verbond hij zich aan het orkest van
Arie Maasland. In 1944 was Nico solopianist
in de Rotterdamse bar Destin en het
Amsterdamse café Parasiana. Tijdens de
Hongerwinter bestond zijn gage uit een
dagelijkse warme maaltijd. Kort na de
bevrijding toerde hij door België met het
orkest van Piet van Dijk en verzorgde hij
radio-uitzendingen van Radio Herrijzend
Nederland. In 1946 vierde hij op 29 oktober
in de Haagse dierentuin zijn (uitgestelde)
25-jarig jubileum als musicus.
Aan het eind van zijn leven werkte Nico
de Rooij voornamelijk als solopianist.
Zijn laatste engagement was begin 1959
in het Rotterdamse Chez Bâton in de
Hartmanstraat.
Martin Lodewijk
(Rotterdam, 30 april 1939)
Begon in 1957 met het tekenen van
stripverhalen. Hij brak door met zijn creatie
Agent 327. Lodewijk won in 1978 de
Stripschapprijs. Hij is medeoprichter van
de band Chickenfeed.

21

Mitsey Smeekens
Mitsey ‘Mitzy’ Smeekens
Rotterdam, 4 oktober 1920 - Rotterdam, 5 oktober 2008
De als Mirza Wilhelmina Snijders geboren
Mitsey Smeekens leerde in haar jeugd
zingen met langspeelplaten en werkte op
17-jarige leeftijd als ouvreuse in het Arena
theater, dat beschikte over een groot orkest
en een microfooninstallatie. Tijdens
het schoonmaken van de orkestbak
zong zij stiekem met pianobegeleiding
van één van haar collega’s het bekende
chanson J’attendrai en zij werd ontdekt.
In 1939 won zij een door Dirk Reese en
Theo Moens georganiseerde croonwedstrijd
in de Dancing Pschorr met A-Tisket
A-Tasket, een kinderliedje dat in de versie
van zangeres Ella Fitzgerald in 1938 een
wereldhit was. Dankzij haar succes in
de croonwedstrijd kreeg zij het aanbod
om in het orkest van de pianist Martin
Roman te zingen. In dat orkest speelde
Gerard Smeekens trompet. Met hem trad
zij, drie maanden vóór de Duitse inval, in
het huwelijk. Mitsey verhuisde in 1941 van
Hillegersberg naar Amsterdam en werkte,
na de arrestatie van de joodse Martin
Roman, met de Surinaamse musici Kid
Dynamite en Lex van Spall. Zij zong na het
verbod op Engelse teksten in het Frans,
Spaans, Italiaans en Nederlands en weigerde
lid te worden van de Kultuurkamer.
Gerard Smeekens werd tegen het einde
van de oorlog in Duitsland vermoord. Na
de bevrijding werkte Mitsey anderhalf jaar
bij het orkest van de voormalige drummer
Bill Stanford (Willy Siehl) in de Canadian
Officers Park Club in Amsterdam. Mitsey
was met haar Radio-quartet en het orkest
van Arnold Brinkman eind jaren veertig
regelmatig te beluisteren op de AVRO- en
KRO-radio. De zangeres keerde in 1953
terug naar Rotterdam waar zij trouwde
met de pianist Herman Houtman, die
sinds 1948 haar vaste begeleider was. Zij
trad op in El Amra, de Scotch Inn en de
Plaza in Rotterdam. Zij begon omstreeks
1958 haar eigen Perdido Trio met de contrabassist
Will Nieland, Joop Korzelius
(slagwerk, vibrafoon) en Herman Houtman
(piano). Mitsey en Herman openden op
3 mei 1962 het café De Doofpot aan de
Nieuwe Binnenweg, dat zij na een jarenlange
en succesvolle exploitatie in 1978
verkochten. Mitsey bleef ook na het overlijden
van haar tweede man actief in de
muziek. Het laatste nummer dat zij zong
was Georgia on my Mind tijdens de viering
van haar 88ste verjaardag. Een dag later
overleed zij.
Lorenzo de Bruin
(Rotterdam, 21 juli 1967)
Kon eerder tekenen dan lopen. Hij kreeg
het vak thuis met de paplepel ingegoten.
Zijn vader was kunstschilder en reclametekenaar
Kok de Bruin.
23

Piet Noordijk
Rotterdam, 26 mei 1932 – Hellevoetsluis, 8 oktober 2011
Piet kwam ter wereld in een zeer muzikale,
maar arme familie. Hij raakte op jonge
leeftijd, gefascineerd door het drumspel
van zijn achttien jaar oudere broer Tonny,
verslingerd aan de jazz. Zijn eerste en,
naar eigen zeggen, belangrijkste leraar
was zijn zeventien jaar oudere broer Kees,
die hem tijdens de laatste jaren van de
Tweede Wereldoorlog de grondbeginselen
van het klarinetspel bijbracht. Op 14-jarige
leeftijd leerde hij het ensemblespel in de
arbeidersmuziekvereniging Tot Steun in
de Strijd. Piet trad toe als eerste klarinettist
bij het Rotterdams Kamerorkest, een
gezelschap onder leiding van de dirigent
Piet Ketting. Hij schnabbelde ‘s nachts
in de Rotterdamse kroegen en was vaak
te laat voor de ochtendrepetities van het
Kamerorkest. Toen Ketting ter ore kwam
dat Piet ook jazzmuziek speelde, kreeg
de jonge blazer zijn congé. Op instigatie
van mevrouw Willebeek Lemaire verwierf
Piet een studiebeurs voor het Rotterdams
conservatorium waar hij lessen volgde bij
de basklarinettist Harrend Vlag. Piet studeerde
vijf à zes uur per dag en behaalde
in 1954 cum laude zijn orkestdiploma
voor klarinet. In die tijd raakte hij bevangen
door het virtuoze en innovatieve spel
van de bebopsaxofonist Charlie Parker.
Piet moest en zou de saxofoon erbij gaan
spelen. Broer Kees deed hem een goudgelakte
Selmer altsaxofoon cadeau. In
korte tijd maakte hij zich het spelen op het
instrument eigen. In het nachtclubcircuit
ontplooide hij zich als een allrounder en hij
speelde zich in de kijker van de pianiste en
zangeres Pia Beck, met wie hij zijn eerste
radio-uitzending maakte. Noordijk kreeg
een aanbieding voor het sextet van de
violist Frans Poptie, maar hij moest deze
lucratieve klus wegens het vervullen van
de militaire dienstplicht in augustus 1954
opzeggen. Zijn muzikale kwaliteit was
zijn meerderen niet ontgaan en hij werd
van de luchtdoelartillerie in Ossendrecht
overgeplaatst naar de Dienst Welzijn en
Ontspanning. Na de militaire dienst speelde
hij in The All Stars van de slagwerker
Wessel Ilcken en het Ger van Leeuwen
Kwartet, een ensemble dat regelmatig
voor de radio optrad en zorgde voor zijn
groeiende faam bij het grote publiek. Piet
voelde zich nooit te goed om in nachtclubs
te spelen, maar de ongezonde
arbeidsomstandigheden en het overlijden
van zijn vader deden hem in 1962
besluiten het allround kwintet van zijn
broer Kees te verruilen voor een zekerder
bestaan als gastsolist bij radio-orkesten,
als The Skymasters, The Ramblers en
Malando. In 1963 werd hij benaderd door
pianist Misha Mengelberg. Het klikte tussen
de twee en zij formeerden een combo
dat een mix bracht van bebop en de vrijere
jazzmuziek. Het Misha Mengelberg-
Piet Noordijk Kwartet, met de slagwerker
Han Bennink en achtereenvolgens
Jacques Schols, Ruud Jacobs en Rob
Langereis op contrabas, maakte furore in
de Nederlandse jazzwereld en speelde als
enige Europese band tussen de jazzgroten
op het Newport Jazz Festival in 1966
in New York. Het succes ging echter gepaard
met conflicten. De meer traditionele
opvattingen van Noordijk botsten regelmatig
met de avant-gardistische aanpak
van Mengelberg en Bennink. Hij keerde
de zogenaamde free jazz de rug toe en
verdiende zijn brood met studiowerk, The
Storktown Dixie Kids en zijn eigen kwartet.
In 1978 kreeg hij zijn eerste vaste baan
als lead-altist bij het Metropole Orkest.
De muzikale omnivoor, gezegend met
een lyrische, heldere en loepzuivere toon,
maakte in 1980 met Loverman zijn eerste
echte jazzplaat onder eigen naam. Vele
opnames zouden nog volgen. Piet werd
gevraagd door internationaal vermaarde
jazzmusici, als Johnny Griffin, Billy
Eckstein, Oliver Nelson, Hank Mobley,
Toots Thielemans en Wynton Marsalis. Na
zijn pensionering bij het Metropole Orkest
in 1992 kon hij gaan doen wat eigenlijk
graag wilde: jazz maken voor zijn plezier.
Na een kort ziekbed als gevolg van longkanker
overleed Piet Noordijk op 8 oktober
2011 in zijn woonplaats Hellevoetsluis

Dick Matena
(Den Haag, 24 april 1943)
Begon in 1960 op 17-jarige leeftijd
bij de Toonder Studio’s. Hij
maakt de laatste jaren vooral
naam met zijn realistische bewerkingen
van klassiekers uit de
Nederlandse literatuur.
25

Louis de Vries wordt toe geblazen door Michael Varekamp

Louis de Vries
Vianen, 6 januari 1905 - Zwolle, 5 september 1935
Louis de Vries woonde het grootste deel
van zijn jonge leven in de toenmalige
joodse buurt rond de Kruiskade. Hij was
de oudste zoon van de amateur-trompettist
Arend de Vries en de broer van Jack,
Izaak en Clara die allen ook uitmuntende
koperblazers waren. Louis de Vries was
de eerste Nederlandse jazzsolist waarvan
in de Verenigde Staten een plaat werd
uitgebracht. Hij begon zijn imposante
carrière in het bioscooporkest van Max
Tak. Hij toerde met de grote buitenlandse
orkesten van onder anderen Oscar Logan,
Edgar Adler, Kai Ewans, Marek Weber,
Julian Fuhs, Dajos Bela en Ben Berlin.
Alle vedetten uit die tijd kenden Louis de
Vries. In 1933 completeerde hij het orkest
van zijn broer Jack, The Internationals.
Medio november 1934 speelde de
band in het Grand Café Sihlporte in het
Zwitserse Zürich, waar zij bezoek kregen
van de wereldberoemde trompettist Louis
Armstrong. De in topvorm verkerende De
Vries hield zijn zenuwen niet meer in bedwang,
hij verloor zijn concentratie, hij kon
niet meer fraseren en hij stortte op het podium
figuurlijk in elkaar. Zijn buitengewone
techniek liet hem op het hoogtepunt van
zijn imposante carrière in de steek. Na afloop
kwam Armstrong het podium op. Hij
bedankte de band en sloeg zijn arm om
de schouder van De Vries. Hij richtte zich
tot het publiek en zei dat Louis de Vries
een van de grootste trompettisten ter wereld
is. Louis de Vries vertrok in februari
1935 naar Engeland. Hij maakte daar opnames
met Valaida Snow, de orkesten van
Bert Ambrose en Henry Hall. In de zomer
van 1935 speelde Louis in het orkest The
Jumping Jacks van zijn stadgenoot Arie
Maasland (later bekend als Malando) en
hij maakte opnames met de Ramblers.
Kort nadat Louis de Vries een contract
had getekend voor een anderhalf jaar durende
tournee in de Verenigde Staten met
het Paramount Orkest raakte hij op 31 augustus
1935 levensgevaarlijk gewond bij
een verkeersongeluk in Hattemerbroek.
Een aantal dagen later overleed hij in het
R.K. Ziekenhuis in Zwolle op 5 september
1935. Het magazine ‘De Jazzwereld’
sprak van een onherstelbaar verlies. De
familie De Vries zou van verder onheil niet
gespaard blijven
Peter Pontiac
(Beverwijk, 28 april 1951-
Amsterdam, 20 januari 2015)
Is geboren onder naam Peter Pollmann.
Hij debuteerde in de tijdschriften Aloha
en Tante Leny Presenteert. Autodidact
Pontiac tekende vooral underground
strips, posters en platenhoezen.
27

Meijer Wery
Rotterdam, 24 januari 1892 - Rotterdam, 12 oktober 1978
Meijer Wery (geboren Werij) stamt uit een
zeer muzikale familie van artiesten en kermisreizigers.
Hij begon als klarinettist in
het orkest van zijn vader. Meijer trad op als
violist in het Casino Variété, café Palatinat
en café-concert De Matador. Later maakte
Wery deel uit van het bekende salonorkest
van Marcello Lanfredi, het Italiaanse
Heeren Orkest van Gaetano di Vito en Mr.
Masseltop. Hoewel hij voornamelijk klassieke
muziek maakte, is Meijer Wery ook
jazzdocent en pionier op de saxofoon.
Hij was met onder andere Jules Zagwijn
en dirigent Willem Feltzer medeoprichter
van het Genootschap Tot Onderlinge
Kunstbeoefening, het latere Rotterdams
Philharmonisch Orkest. Meijer Wery was
bovendien een zeer maatschappelijk geëngageerde
musicus. Hij werd al in 1918 lid
van de Rotterdamsche Toonkun stenaars
Vereeniging, een van de voorlopers van
de Nederlandse Toonkunstenaars Bond
(NTB). In het begin van de jaren twintig gaf
Wery vioollessen en doceerde hij saxofoon
aan de Muziekscholen Maatschappij
ter Bevordering der Toonkunst en het
muzieklyceum van Willem Feltzer, dat in
april 1929 als eerste in Nederland een
jazzopleiding startte. Wery speelde
saxofoon bij de harmonieorkesten onder
leiding van Bart Verhallen, Ben Geijsel
en Eduard Flipse. Bij het RPhO speelde
hij viool, basklarinet en saxofoon.
Volgens muziekrecensent Ton Verhiel
was Meijer Wery de eerste solosaxofonist
bij een Nederlands symfonieorkest. Zijn
uitvoering van het razend moeilijke De
Lachende Saxophoon van Rudy Wiedoeft
maakte hem bekend bij het grote publiek.
Met studiemateriaal en grammofoonplaten
uit Amerika en een moderne saxofoon
maakte hij zich het jazzspel eigen. Op 21
november 1940 werd Wery door de NSB
ontheven van zijn functie als voorzitter van
de Rotterdamse afdeling van de NTB. De
Nazi’s dwongen Wery te verhuizen naar
Amsterdam. In 1941 werd hij gearresteerd
wegens zijn betrokkenheid bij de
Februaristaking. Hardnekkig ontkende
hij tijdens het verhoor ook zijn joodse afkomst.
Op 15 mei 1941 moesten op bevel
van de bezetter alle joodse musici uit de
orkesten worden ontslagen. In zijn laatste
week bij het RPhO ontving Wery een, door
hem zeer gewaardeerde, steunbetuiging
van het Rotterdamse publiek die was
ondertekend met Leve de muziek - Leve
het Vaderland. Hij schnabbelde illegaal bij
het Concertgebouw Orkest, het Operette
Gezelschap van Boskamp, circus Mikini,
het Goois Symphonie Orkest en het
Joods Symphonie Orkest. Na de bevrijding
keerde Wery terug naar het RPhO
waar hij zich sterk maakte voor de oprichting
van een bedrijfspensioenfonds voor
de musici. Wery kwam eind 1950 met succes
in het geweer tegen de voorgenomen
fusie van het Residentie Orkest met het
RPhO. Na zijn pensionering in 1957 hield
hij tot op zeer hoge leeftijd zijn eigen lespraktijk
aan. Op 18 mei 1966 was hij gast
bij het galaconcert van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest ter gelegenheid
van de opening van het concert- en congresgebouw
de Doelen. In december
1976 benoemde de NTB hem tot erelid.
Meijer Wery overleed 12 oktober 1978 op
86-jarige leeftijd in Rotterdam

Joost Swarte
(Heemstede, 24 december 1947)
Is striptekenaar en grafisch ontwerper.
Hij begon in 1971 zijn eigen striptijdschrift
Modern Papier en tekende voor Aloha,
Tante Leny presenteert, Vrij Nederland,
Humo en The New Yorker. Swarte staat
op de foto naast Jenny Wery, de dochter
van Meijer Wery.
29

Wilbert Plijnaar
(Rotterdam, 12 februari 1954)
Is bekend als co-auteur van Sjors &
Sjimmie en Claire. Hij is illustrator,
striptekenaar en scenarist van succesvolle
tekenfilms, zoals Despicable
Me en de Ice Age films. Wilbert is een
neef van Rita Reys.

Rita Reys
Rotterdam, 21 december 1924 - Breukelen 28 juli 2013
Hartstocht, trots, volharding en professionalisme
typeren de als Maria Everdina
Reijs geboren Rita Reys. Zij stamde uit
een zeer muzikaal en groot gezin dat tien
kinderen telde. In Crooswijk woonde de
familie Reijs in hetzelfde pand als de evenzo
muzikale familie Valkhoff. Nederlands
bekendste jazz-zangeres begon haar carrière
rond 1940 bij The Hawaïan Minstrels
van gitarist Frans van Lankeren en bij het
orkest van Klaas van Beeck, die haar een
grote carrière voorspelde. Na de bevrijding
trouwde Rita met slagwerker Wessel
Ilcken. Met hem werkte zij in de band
van Lex van Spall en het orkest van Ted
Powder, waarvan de stichting RJAM kortgeleden
een unieke opname heeft ontdekt.
Met het orkest Piet van Dijk toerde
zij maanden door Spanje en Noord-Afrika.
In 1950 startte zij haar eigen sextet waarmee
zij werkte in Duitsland, Engeland en
Zweden. In 1955 verscheen de driedelige
Nederlandse productie Jazz Behind the
Dikes met Rita’s indrukwekkende vertolking
van My Funny Valentine. De producer
van het Amerikaanse Columbia label,
George Avakian, hoorde Rita zingen in de
Amsterdamse jazzclub Sheherezade en
hij nodigde haar in 1956 uit voor een toer
door de Verenigde Staten. Met Art Blakey
& The Jazz Messengers nam zij de elpee
The Cool Voice of Rita Reys op. In New
York gaf zij optredens met onder anderen
Hank Mobley, Horace Silver, Lester Young
en Donald Byrd. Een jaar later toerde ze
opnieuw in de V.S. met Chico Hamilton,
Oscar Pettiford, Zoot Sims en Clark Terry.
Kort na haar terugkeer in Nederland overleed
Wessel Ilcken op 13 juli 1957 aan de
gevolgen van een hersenbloeding. Toch
trad Rita dezelfde avond op voor een
televisie-uitzending vanuit Loosdrecht.
Haar Rotterdamse doorzettingsvermogen
- als kind was zij medeverantwoordelijk
voor het huishouden - hielp haar door
deze moeilijke periode heen. In 1960
won zij het internationale jazzfestival van
Juan-les-Pins, begeleid door het trio van
pianist Pim Jacobs. Met hem trad zij in
datzelfde jaar in het huwelijk. Sinds het
festival droeg Rita Reys de titel Europe’s
First Lady of Jazz. In samenwerking met
orkestleider en arrangeur Rogier van
Otterloo nam zij vier elpees op: Rita Reys
Sings Burt Bacharach, Rita Reys Sings
Michel Legrand, Rita Reys Sings George
Gershwin en Rita Reys Sings Antonio
Carlos Jobim. Rita werd geprezen om haar
tekstbehandeling, haar trefzekere timing
en frasering. Ze was hard voor anderen,
maar ook voor zichzelf. Ondanks haar onverbloemde
en directe uitspraken dwong
ze door haar professionalisme en werklust
respect af bij het grote publiek. In 1981
werd bij haar borstkanker geconstateerd.
Strijdvaardig overwon zij deze ziekte. Ze
maakte kort daarna een nieuwe start met
een overweldigend optreden voor een
uitverkocht Concertgebouw tijdens een
Nederlands jazzgala. Zij liet ‘de rotzooi’,
zoals zij het zelf noemde, achter zich. Met
het trio van Pim Jacobs nam zij in 1992
twee nieuwe American Songbook-albums
op. Een geplande tournee ter gelegenheid
van haar zeventigste verjaardag werd uitgesteld
wegens ziekte van Pim. Hoewel
Rita er alle vertrouwen in had dat hij zou
genezen, overleed hij op 3 juli 1996. Rita
wilde zonder Pim niet meer optreden,
maar zij knokte zich terug en formeerde
eind 1996 een nieuw ensemble met pianist
Lex Jasper, drummer Peter Ypma en
bassist Ruud Jacobs. ‘Als ik zing vergeet
ik alles,’ zei ze. Zelfs op hoge leeftijd wist
Rita Reys iedereen telkens weer te verrassen
met haar soepele swing, vitaliteit en
stembeheersing. Haar stem werd donkerder
en rijper. Zij zong maar liefst op twintig
edities van het North Sea Jazz Festival.
Daarnaast coachte Rita jonge talenten,
zoals Fay Claassen, Izaline Calister en de
Rotterdamse zangeressen Kim Hoorweg
en Margriet Sjoerdsma. Op 6 juli 2013
trad Rita Reys op voor een uitverkochte
en uitzinnige North Sea Jazz Club in
Amsterdam. Zij was net hersteld van een
heupoperatie. Het zou haar laatste optreden
worden. 25 juli 2013 werd zij getroffen
door een hersenbloeding, waaraan zij in
de nacht van 27 op 28 juli 2013 overleed.
31

Annie de Reuver
Anna Maria Clasina ‘Annie’ de Reuver
Rotterdam, 19 februari 1917 - Rotterdam, 1 januari 2016
Annie de Reuver werd geboren aan de
Gedempte Slaak. De liefde voor de muziek
kreeg Annie mee van haar Brabantse
moeder en haar grootouders, die na het
zondagse kerkbezoek in de kroeg accordeon
speelden en zongen. Gedurende
haar schooltijd startte zij met twee
vrienden het zangtrio The Rhythm Aces.
Tijdens hun optreden in hotel Coomans
in juni 1934 ontmoette zij de leden van de
amateur bigband The Blue Blowers, die
er ook optraden. Annie werd gevraagd
met de band een aantal nummers mee te
zingen. Zij kende slechts drie songs waarmee
zij desondanks toch veel succes had:
It don’t mean a Thing, St. Louis Blues en
Moonglow. The Blue Blowers waren in
1931 opgericht door trompettist Kees van
Munster. Op een middag in januari 1935
bezoeken Annie en de violist Jaap van
Veen de dancing Pschorr, voor haar de
mooiste dancing van Europa, waar op dat
moment de The Ramblers optreden. Zij
zou best bij de band willen zingen. Jaap
benadert Masman en Annie mag een
nummer meedoen. Theo Uden Masman
is hierover zo tevreden dat hij haar vraagt
dezelfde avond tijdens een rechtstreekse
uitzending voor de AVRO-radio I can’t
give you anything but love en Nasty Man
te zingen. Het is het begin van een regelmatige
samenwerking met de Ramblers.
Zij wordt geen vaste lady-crooner van de
band, volgens Masman is daarvoor geen
geld. Op 4 februari 1935 maakte het orkest
de fameuze opnames met saxofonist
Coleman Hawkins. Annie zingt: Some of
these Days, Hands across the table en
I only have eyes for you. Annie: ‘Ik was
doodsbang voor die Hawkins Ik vond het
een enge man die vreselijk naar de drank
rook. ‘s Morgens om tien uur was ie al
strontlazarus, de whisky walmde je tegemoet.
Maar door die opnamen ben ik wel
als het ware onsterfelijk geworden, want
die zijn over heel de wereld uitgebracht.’
Annie blijft bij de Blue Blowers zingen en
vormt haar eigen septet met onder andere
Willy Langestraat (klarinet), Martin
Beekmans (slagwerk), Jan Kelder (trompet)
en bassist Frans de Guise. Tijdens
de oorlogsjaren werkte zij met het orkest
van Nico de Vries, de Decibels, The Swing
Stars, het orkest van Dick Willebrandts,
Boyd Bachmann en het AVRO-dansorkest
van Hans Mossel. In 1944 wordt haar verboden
om op te treden, omdat zij weigert
lid te worden van de Kultuurkamer. Honger
dwong haar op dit besluit terug te komen.
Met het orkest van Scott Powel, een bigband
van dienstplichtige Amerikaanse militairen,
verzorgt zij op 12 november 1945
in de Rivièrahal het eerste concert van een
Amerikaanse dansorkest in Nederland na
de bevrijding. In 1946 zingt zij bij The Red,
White en Blue Stars onder leiding van
Willy Kok. Deze band was de voorloper
van de Skymasters, volgens velen in die
tij de beste bigband van Europa. In juni
1947 emigreerde zij met haar man Jack
Philips naar Venezuela. In 1951 keert zij
terug bij de Skymasters. In de jaren vijftig
speelt Annie voor de Nederlandse militairen
met haar het orkest De Reuvertjes.
In samenwerking met de componist en
arrangeur Tom Erich legt zij zich toe op
Nederlandstalige liedjes als Harmonica
Jim, Wenen, Lied van het Pierement, Veel
bittere tranen en het bekende Kijk eens in
de poppetjes van mijn ogen. Jarenlang
werd zij door het blad Tuney Tunes uitgeroepen
tot de meest populaire zangeres
van Nederland. Eind jaren zestig boekte
Annie succes als platenproducer en talentscout
bij de platenmaatschappijen
Dureco, CNR en Telstar van Johnny Hoes.
Zij was de ‘ontdekker’ van onder anderen
Ben Cramer, Vader Abraham, Oscar Harris
en de Kermisklanten. Op haar zeventigste
produceerde zij de hit Kleine Jodeljongen
van Manke Nelis. Annie de Reuver overleed
op 1 januari 2016 in haar geliefde
Rotterdam op 98-jarige leeftijd.

Op haar zeventigste produceerde
zij de hit Kleine Jodeljongen van
Manke Nelis.
Erik Kriek
(Amsterdam, 18 november 1966)
Werkte als illustrator voor onder andere
Vrij Nederland, de VPRO gids. Hij is vooral
bekend om zijn reeks Gutsman. Hij won in
2017 met In the Pines - 5 murder ballads
de prijs voor het beste album van het jaar.
33

Het legendarische jazzpodium Negropalace Mephisto is aan het Boomgaardhof geëerd met
een grote muurschildering gemaakt door Ilse Weisfelt en Joren Jushua van Rewriters 010.

De herinnering
aan de
Rotterdamse
jazzmusici
Het Negro Palace Mephisto aan de (Oude) Binnenweg 94
werd vanaf de start een groot succes. Het voormalige cabaret
‘De Hel’ was een pijpenla van achtentwintig bij tien meter.
Voor de ingang van het Negro Palace stond de goud gegalonneerde Surinaamse portier,
tapdanser en drummer Jacky Blue (Frits Blijd). Het podium bevond zich ter hoogte
van het midden aan de rechterwand. Tegenover het podium was de kop van Mephisto
gebouwd. In zijn opengesperde mond konden bezoekers plaats nemen. Zij werden
bediend door een twintigtal Surinaamse kelners onder leiding van Freddy Suncar. Het
Negro Palace had een capaciteit van tweehonderd toeschouwers. De entree was gratis,
maar de consumptieprijzen waren gepeperd. De directeur en concertpromotor Jacques
Papier opende op vrijdag 6 november 1936, aanvankelijk nog zonder vergunning, zijn
jazzpodium met de band van de Surinaamse trompettist en showman Teddy Cotton
(Theodoor Kantoor). Tot aan de brand op 11 mei 1938 traden grote, internationale jazzartiesten
op, waaronder Coleman Hawkins, Bobby Martin, Freddy Johnson, Benny Carter
en Johnny Dunn.
35

Ferri Ronteltap maakte ter gelegenheid van het Cross Comix festival op
8 oktober 2016 en 20 oktober 2017 een prachtige korte documentaire
over de RJAM die permanent is te zien op de grote videowall in Theater
Rotterdam.
Caro van der Pluijm (BKOR), Ruud van
Middelkoop (RJAM), Raimono di Battista
(RJAM), Anton Goudsmit (gitaar), Kim
Hoorweg (zang) en Dick A. van den Berg
(deejay) zijn blij met de RJAM elpee.

Saxofonist Benjamin Herman bracht
tijdens de Rotterdamse Jazzdag op 8
mei 2016 een ode aan de overleden
Rotterdamse jazzmusici.
37

oute
10
6
4
5
8
3
7
9
2
1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

14
11
12
13
13
Rotterdam Jazz Artists Memorial route
1 #2 Nico de Rooy (Eendrachtsplein)
2 #2 Louis de Vries is Oude Binnenweg,
maar officieel huisnummer Eendrachtsplein
3 #121a Rob Franken (Oude Binnenweg)
4 #117a Rita Reys (Jacobusstraat)
5 #115 Dick Rijnooy (Jacobusstraat)
6 #115 Mitsey Smeekens (Jacobusstraat)
7 #134 Jaap Valkhoff (Oude Binnenweg)
8 #113 David de Groot (Oude Binnenweg)
9 #132 Piet Noordijk (Mauritsstraat)
10 #107 Meijer Wery (Mauritsstraat)
11 #120 Piet le Blanc (Oude Binnenweg)
12 #120 Annie de Reuver (Oude Binnenweg)
13 #120 Mephisto (Boomgaardhof)
14 #102 Tony Viola (Oude Binnenweg)
39

De jazz is
anno 2018
nog steeds
springlevend
In samenwerking met verschillende partijen stelt de stichting
Rotterdam Jazz Artists Memorial zich tot doel de herinnering
aan de Rotterdamse jazzmusici levend te houden. Zij draagt
daarmee ook bij tot de artistieke en cultuurhistorische verlevendiging
van de binnenstad.
Zoals gezegd, het RJAM project heeft het kaliber van een groeibriljant. Ook jazzmusici
ontsnappen niet aan de alles verslindende tijd. Alhoewel de jazz menigmaal voor dood
is verklaard, is de muziek anno 2018 nog steeds springlevend. De portrettengalerij zal
dus regelmatig worden aangevuld.
Op de rol staan: een tableau dat de musici die actief waren tijdens de Tweede
Wereldoorlog voor het voetlicht plaatst, bijvoorbeeld: Louis Bannet (trompet), Pauky
Kosman (zang en trompet), Clara de Vries (trompet), Dick Willebrandts (piano en orkestleider)
en Annie van ’t Zelfde (saxofoon). De portretten van Wim Koopmans (zang,
accordeon), Jan Laurens Hartong (piano en orkestleider), Ger van Voorden (saxofoon)
plus een eerbetoon aan de Rotterdamse accordeonisten, zoals de recentelijk overleden
Toos Endlich, The Willards, Accordeola en The Three Jacksons.

Monument voor
Rotterdamse
Jazzmusici
www.rjam.nl

43

45