Meer Van Nature September 2018

Editie 23 | September 2018
MEER
Relatiemagazine voor telers, handelspartners
en relaties binnen de Van Nature keten
3
Brexit zit capaciteitsuitbreiding
Combilo
niet in de weg
4Raad van
Commissarissen
Van Nature
geïnstalleerd
10
Prof. Dr. Annemieke Roobeek:
Futureproof tuinbouw vraagt
om meer samenwerking
MEER | Maart 2018
1

Colofon
Redactie Van Nature
Tekst Jan Luyendijk Concept &
Copy, Pam van Vliet, Van Nature
Fotografie Cok van den Berg,
Combilo, Syngenta en privéfoto’s
Design Grafisch!OK
Druk Impressed print & sign
Van Nature
Ebweg 12b
2991 LT Barendrecht
Tel: (0180)696800
contact@nature.nl
www.nature.nl
Foto omslag:
Mirjam van den Bosch
Agenda
4 oktober 2018
Productbijeenkomst paprika
17 oktober 2018
Productbijeenkomst tomaat
17 oktober 2018
Productbijeenkomst komkommer
11 december 2018
Productbijeenkomst belichte
trostomaat
18 december 2018
Algemene ledenvergadering
Een nieuwe discussie
bij Van Nature
Het was dit jaar een historische
zomer. Als het al regende, waren het
weerrecords. Warm was het ook.
Voor onze vollegrondscollega’s waren
de beregeningsinstallaties niet aan
te slepen. Twee maanden achtereen
kwam de temperatuur overdag niet
onder de twintig graden. Het is
jammer dat de glastuinbouw zich de
zomer van 2018 om een heel andere
reden zal herinneren. We kregen
te maken met een teleurstellende
prijsvorming.
Collega’s in de teelt van tomaat,
paprika en aubergine hebben het
niet gemakkelijk gehad. Het vierde
hoofdgewas, de komkommer, was
gelukkig een uitzondering op de
regel. Werken in oververhitte kassen
is normaal al geen pretje, maar de
wetenschap dat die inspanningen
niet rechtvaardig worden beloond
maakt het pas echt zwaar.
Vaste prijzen
Wat geheel los staat van die slechte
prijsvorming (de discussie daarover
is al ouder) is iets heel anders.
Binnen onze telersvereniging gaan
steeds meer stemmen op van leden
die meer vastigheid zouden willen.
Die telers zouden voor hun product
een vaste prijs willen hebben.
Dat is een discussie die voor Van
Nature compleet nieuw is. Uit de
praktijk weten we dat er elders al
initiatieven zijn op dit gebied, maar
binnen Van Nature hebben we hier
geen ervaring mee.
Belangrijk signaal
Toch vinden we het als bestuur een
belangrijk signaal. Het is niet één
teler die ermee op de proppen komt,
het zijn er meerdere. Daarom hebben
we het onderwerp dit voorjaar al
eens ter sprake gebracht in een
bijeenkomst met een paar leden.
Daar rolde niet direct een pasklare
oplossing uit, zoals iedereen zal
begrijpen. Het is ook geen makkelijke
kwestie, want hoe verenig je een
vaste prijs met de coöperatieve
gedachte? Dit najaar gaan we ons
er wederom in verdiepen. En niet
alleen wij als bestuur, het onderwerp
heeft ook de aandacht van onze vier
handelspartners.
Op kantoor is de rust weergekeerd,
kan ik met een gerust hart
constateren. De afgelopen maanden
hebben we vervangers moeten
inwerken op een aantal posten. Dat
is gelukt met inzet van iedereen en
met veel steun van directieleden
Hans en René. Een compliment
waard!
Verder wijs ik graag op een artikel
elders in dit ledenmagazine, over de
installatie van de raad
van commissarissen bij
Van Nature. En laat ik
tot slot afsluiten: nu
het najaar voor de deur
staat en de aanvoer
vermindert, kan het tij
ook weer keren. Laten we
hopen dat de komende
maanden een heel andere
prijsvorming laten zien!
2 MEER | September 2018

Brexit zit capaciteitsuitbreiding
Combilo niet in de weg
Met een vergrote bedrijfshal voor distributie en gekoelde opslag heeft Combilo de
volgende stap gezet voor de toekomst. Bang voor een krimp in de afzet door de
naderende Brexit is directeur Harro van Rossum dan ook niet. ‘Ik geloof niet dat de
Engelse markt straks in één keer wegvalt.’
Eerder dit jaar investeerde Combilo in een
robotgeassisteerde paprikaverpakkingslijn, die
het bekende stoplicht 30% efficiënter verpakt.
Aan de Transportweg in Waddinxveen is nu ook
de distributiecapaciteit fors uitgebreid. ‘Je ziet de
logistieke complexiteit steeds meer toenemen. Klanten
vragen ons steeds specifieker te werken. Dat leidt tot
meer fustsoorten, meer palletsoorten, alles wordt
méér en gerichter. Ook verladers stellen hun eigen
eisen. Dat betekent dat we meer ruimte voor het
distributieproces nodig hebben’, verklaart directeur
Harro van Rossum.
‘De tweede reden is dat just-in-time-leveringen
toenemen. Als Combilo hebben we een belangrijke rol
in het bundelen van goederenstromen. Je hebt echter
steeds minder tijd om orders verzendklaar te maken.
Ook de veranderde verwerkingstijd vraagt meer
ruimte. Daarnaast hebben we het pakket verbreed
met importfruit. Ook daarvoor was de extra capaciteit
nodig.’
Bovendien heeft Combilo
ervaring met export
naar ‘derde’ landen,
zoals Noorwegen nu al
is constateert Harro.
‘Of we nu binnen of
buiten de EU verkopen
maakt ons niet veel uit.
Onze software is er al
voor geschikt om te
verkopen met of zonder
exportdocumenten.
We zijn het gewend
om te werken in
andere valuta’s en met
valutarisico’s. Alleen zal
een Brexit wel gevolgen
kunnen hebben voor
de capaciteit van de
kwaliteitscontrole.’
Harro van Rossum,
directeur Combilo
Belangrijk afzetgebied
Gaat een naderende Brexit die extra capaciteit straks
niet overbodig maken? ‘Traditioneel is Engeland
voor Combilo een belangrijk afzetgebied. Als er geen
vrij verkeer van goederen en personen meer is, zal
dat zeker consequenties hebben. Maar ik geloof niet
dat de Engelse markt in zijn geheel wegvalt voor
Nederlandse groenten. Engeland is van oudsher een
grote importeur en er zal daar toch gegeten moeten
worden.’
Flexibel
Maar zover is het nog niet. Harde of zachte Brexit,
voor Combilo is er geen reden tot paniek. ‘Er zit helaas
nog een stuk onduidelijkheid in het hele verhaal. Het
GroentenFruit Huis is bezig om te inventariseren
welke gevolgen het kan hebben voor de sector en dat is
een goede zaak. We zitten er bij Combilo in ieder geval
bovenop. Gelukkig zijn we flexibel genoeg om in te
spelen op welk scenario dan ook.’
MEER | September 2018
3

RvC Van Nature
geïnstalleerd
Het nieuwe besturingsmodel van
Van Nature is met de installering van de
Raad van Commissarissen (RvC) een feit.
De RvC bestaat uit vier personen.
In dit artikel stellen wij ze aan u voor.
Dik Kruijthoff
Wat zijn je dagelijkse werkzaamheden naast de Raad van
Commissarissen? ‘Hoofdzakelijk houd ik me bezig met
akkerbouwbedrijf Novifarm waarvan ik vennoot ben.
Daarnaast begeleid ik ondernemers in de plantaardige
sector (akkerbouw en glastuinbouw) bij financiële,
bedrijfseconomische en/of strategische vraagstukken.’
Waarom ben je toegetreden tot de RvC? ‘Novifarm is een
modern samenwerkingsmodel dat verder gaat dan de
traditionele telersverenigingen zoals we die kennen in
de glastuinbouw. Ook de glastuinbouw is toe aan nieuwe
samenwerkingsmodellen. Uit praktijkervaring
weet ik hoe je samenwerkingen opzet en hoe
je samenwerkingen tot een succes maakt. Die
kennis wil ik gebruiken om Van Nature in de
breedste zin van het woord verder te helpen.
Met de verticale samenwerking tussen teelt en
handel heeft Van Nature in mijn ogen goud in
handen, echter het potentieel hiervan wordt niet volledig
benut. De komende tijd wil ik in mijn rol meewerken aan
een betere benutting van dit potentieel.’
groting, vergrijzing, digitalisering, verminderde beschikbaarheid
van fossiele brandstoffen en schaarste aan
arbeidskrachten zullen dit consolidatieproces versnellen.
Uiteindelijk blijft er zeker ruimte voor kleine en grote
bedrijven in alle schakels, echter de ondernemers tussen
tafellaken en servet zullen echt keuzes moeten maken om
mee te kunnen blijven doen in deze competitieve sector.’
Boudewijn van der Wal
Wat zijn je dagelijkse werkzaamheden naast de RvC?
‘In maart 2017 ben ik toegetreden tot de directie van de
GK Group een glastuinbouwbedrijf van circa 30
ha (6 locaties) met Aardbei, Chrysant en Kalanchoë
met de ambitie door te groeien. Op dit
moment realiseren we een uitbreiding van ons
glasaardbeienareaal met 20 ha binnen een plan
van circa 40 ha. In augustus start de eerste teelt
met een eerste oogst in oktober.
Daarvoor was ik sinds 2004 Hoofd Marketing en Sales bij
Veiling Zaltbommel, waarbij ik ook mede verantwoordelijk
was voor de uitvoering van de GMO projecten.’
Wat zal je rol binnen de RvC worden? ‘Ik ben de onafhankelijk
voorzitter van zowel de RvC als van het regulier
overleg teelt en handel.’
Hoe zie jij de functie van de RvC binnen Van Nature?
‘De RvC dient gevraagd en ongevraagd advies te geven aan
de directie maar zeker niet op de stoel te gaan zitten van
de directie. In een kleine organisatie is het daarnaast mogelijk
dat directieleden de RvC als klankbord gebruiken.
Die functie zie ik ook zeker weggelegd voor de RvC.’
Hoe zie je de (glas)tuinbouw in zijn algemeenheid over
5 jaar? ‘Alle schakels in de glasgroentenketen zullen te
maken krijgen met een verdere consolidatie. Schaalver-
Waarom ben je toegetreden tot de RvC? ‘Omdat ik de
samenwerking van telers binnen een coöperatie of andere
structuren ontzettend boeiend vind. Tevens heb ik altijd
een ‘band’ gehad met Van Nature omdat een aantal telers
van Veiling Zaltbommel aangesloten is bij Van Nature,
sinds het tweede jaar van haar bestaan volgens mij. Ik heb
dan ook altijd met veel interesse de ontwikkeling van de
telers en handelsbedrijven binnen Van Nature gevolgd.’
Hoe zie jij de functie van de RvC binnen Van Nature? ‘RvClid
is voor mij nieuw, maar het lijkt mij belangrijk een
klankbord te zijn voor zowel de BV als de stakeholders als
telers, handelsbedrijven en derden. Vaak is het de kunst de
juiste vragen te stellen in plaats van de goede antwoorden
4 MEER | September 2018

te geven. Ik hoop een bijdrage te kunnen leveren aan de
continuïteit en ontwikkeling van de organisatie.’
Hoe zie je de (glas)tuinbouw in zijn algemeenheid over 5
jaar? ‘Duidelijk is dat schaalvergroting een belangrijke
ontwikkelingsfactor is. Het aantal telers, ondernemers en
ondernemingen zal gaan afnemen. De trend is zichtbaar
bij de ontwikkeling van teeltbedrijven van ondernemers
naar ondernemingen, met meerhoofdige directies binnen
de familie, maar ook buiten de familie. Andere ondernemingsstructuren
zullen gaan ontstaan. Maar om het
productenpakket voldoende breed te houden zullen er
ook teeltbedrijven met niche producten zijn. De kunst is
als Van Nature hier de goede antwoorden op te vinden of
anders gezegd de juiste toegevoegde waarde te leveren om
te kunnen blijven bestaan als ketenpartij.’
Eelco van Putten
Wat zijn je dagelijkse werkzaamheden naast de RvC?
‘Mijn dagelijkse werkzaamheden bestaan vooral uit het
aansturen en uitvoeren van werkzaamheden op
ons spruitkool- en akkerbouwbedrijf. De laatste
jaren is ons verpakkingsbedrijf behoorlijk
gegroeid waardoor ik ook in de zomermaanden
regelmatig bezig ben met het bedenken en uitwerken
van nieuwe concepten en innovaties.’
lage marge, hierdoor wordt al snel geroepen dat schaalvergroting
de enige manier is om te overleven. Naar mijn
idee is dit wat te algemeen en hangt de rendabiliteit van
de onderneming vooral af van de situatie waarin de ondernemer
zich bevind. De diversiteit in de ondernemingen
zal groter worden, waardoor er voor verschillende typen
ondernemingen ruimte in de markt is. Dit kan o.a. local
for local zijn, bio, specialty of kostprijsgerichte productie.
Aan de andere kant willen retailers zich verbinden aan de
teelt waardoor er een gesloten keten ontstaat, of dit een
Blockchain wordt zal de tijd leren. Dit biedt de tuinbouw
continuïteit in hun onderneming, zie het als een soort
‘license to produce.’
Aad Sonneveld
Wat zijn je dagelijkse werkzaamheden naast de RvC?
‘Samen met mijn compagnon teel ik nu nog rode paprika’s
en ben ik sinds 2012 voorzitter van Telersvereniging Van
Nature. Eind oktober van dit jaar dragen we ons bedrijf
over aan nieuwe telers. Wel hoop ik dan nog een jaartje
van waarde te zijn voor Van Nature.’
Waarom ben je toegetreden tot de RvC? ‘Om de
verbinding tussen bestuur en de RvC te houden
ben ik vanuit mijn functie als voorzitter van
Van Nature toegetreden tot de RvC.’
Waarom ben je toegetreden tot de RvC en wat is je motivatie?
‘De tuinbouw is behoorlijk in beweging, zowel bij
de teelt als de handel en de retail. Persoonlijk vind ik dit
een boeiend proces om van dichtbij te volgen. Naar mijn
mening is de werkwijze van Van Nature een toekomstbestendige
en stabiele vorm van samenwerking, die ik graag
wil ondersteunen.’
Hoe zie jij de functie van de RvC binnen Van Nature?
‘De RvC moet toezicht houden op de gang van zaken binnen
Van Nature om te toetsen of de activiteiten bijdragen
aan de kernwaarden van de organisatie.
De kern van de samenwerkingsstructuur is volgens mij:
continuïteit, markconforme prijzen en een goed vertrouwen
of zakelijke relatie met elkaar in stand houden.’
Hoe zie je de (glas)tuinbouw in zijn algemeenheid over
5 jaar? ‘De producten die wij telen hebben gemiddeld een
Hoe zie jij de functie van de RvC binnen Van Nature?
‘De RvC heeft in eerste instantie een controlerende
rol naar Van Nature B.V. Verder past het binnen een RvC
om gevraagd en ongevraagd de vereniging van adviezen te
voorzien, met als doelstelling een optimale organisatie te
krijgen die de toekomst optimistisch tegemoet gaat.’
Hoe zie je de (glas)tuinbouw in zijn algemeenheid over
5 jaar? ‘De (glas)tuinbouw gaat naar meer samenwerking
toe, de verantwoordelijkheden op de bedrijven worden
steeds groter en dan is het prettig om dat met meer ondernemers
te delen. Waarbij de familiebedrijven zeker nog
een rol kunnen blijven spelen, maar wel in een vorm van
samenwerking met elkaar. Dat we steeds meer naar gesloten
ketens zullen gaan is een kans om een mooie toekomst
tegemoet te gaan. Groenten is immers het product van de
toekomst!’
MEER | September 2018
5

Partner achter de teler: Mirjam van den Bosch
‘Het lijkt hier soms wel een
kleine kinderboerderij’
We worden vandaag in Berkel en Rodenrijs hartelijk verwelkomd door de pas tweejarige
boerboel van de familie Van den Bosch. En hoewel het bakbeest er dreigender uitziet dan
hij in werkelijkheid is, zijn we toch blij dat Mirjam ‘m even tot orde roept. ‘Arie, af!’ Arie?
Hebben we die naam goed verstaan? ‘Ja, hij heet Arie’, lacht Mirjam. ‘Hiervoor hadden we
een Newfoundlander, ook zo’n groot beest. Weet je hoe die heette? Kees!’
6 MEER | September 2018

Komkommerkwekerij Van den Bosch aan de
Molenaarweg 25 (4 hectare) is deze zomermaanden
een echt familiebedrijf. Pa Arno kan in de vakantie
rekenen op de support van dochter Sanne (18) en
zoons Bas (16) en Daan (14). Mirjam: ‘Ook Arno z’n
vader van 83 loopt hier nog elke dag rond. Ja hoor, die
helpt gewoon mee met plukken en sorteren. Vindtie
geweldig, tussen zijn kinderen en kleinkinderen!’
Ook Mirjam is ingelijfd in het productieproces. ‘Ik
sta regelmatig te sorteren. De administratie, de
schoonmaak van de kantine en de certificaten zijn ook
mijn verantwoordelijkheid. En ik ben vliegende kiep,
als er iets moet worden gehaald.’
Afdeling radiotherapie
In 1995 trouwden Arno en Mirjam. Van de tuinbouw
wist ze niet veel, toen ze Arno leerde kennen. ‘Mijn
vader had drie vrachtwagens om paardenmest op te
halen bij maneges, die bij de CNC werd verwerkt tot
champignonmest. Wat eigen ondernemer zijn was,
wist ik dus wel.’ In de eerste jaren leefden de twee -
qua werk dan - helemaal gescheiden. ‘Dertien jaar heb
ik op de afdeling radiotherapie in het ziekenhuis in
Delft gewerkt. Elke morgen ging ik de deur uit naar
mijn eigen werk.’
Met de komst van dochter Sanne veranderde dat.
Mirjam: ‘Ik zou nu wel fulltime in het bedrijf kunnen
werken, maar ik heb ook nog het huishouden en
de kinderen. Een paar uurtjes per dag, dat vind ik
genoeg.’
Twee pony’s
Want dieren zijn haar hobby. ‘Het lijkt hier weleens
een kinderboerderij. Arie is met z’n twee jaar nog een
grote puber, dus die houdt mij lekker bezig. Verder
hebben we twee pony’s waar we af en toe op rijden,
een poes en kippen. En dan hadden we nog konijnen
maar die zijn pas ter ziele gegaan. Ik kan m’n lol op
met al die dieren. Maar ik vind het heerlijk.’
Met de gehele familie aan het werk is het niet
verwonderlijk dat komkommers ook thuis onderwerp
van gesprek zijn. ‘Maar straks is de vakantie weer
voorbij. Dan praten we aan tafel weer over school,
voetbal en andere dingen!’ En over de streken van
Arie natuurlijk...
MEER | September 2018
7

Hoe het smaaktomaatje
Nebula het tot marketingconcept
Kicxs schopte
Groenten - de tomaat voorop - liggen
steeds minder vaak ‘toevallig’ in het schap.
Tegenwoordig is die schappositie het
resultaat van een gezamenlijke, goed
geplande inspanning van veredelaar,
teler, telersvereniging, handel en retail.
Kicxs, het nieuwe smaaktomaatje van Van
Nature, is er een goed voorbeeld van. Het
smaakbommetje -12 tot 16 gram- staat
model voor de nieuwe manier van producten
conceptontwikkeling bij Van Nature.
Het begon bij Van Nature-telers Paul Zantman en
Rob Brabander. Zij zochten een smaaktomaatje
ter completering van hun Wilde Tomatenmix, een
verpakking met verschillende tomatensoorten. Zo’n ras
had veredelaar Syngenta op de plank liggen: Nebula.
Een ras met een gebruiksaanwijzing, vertelt Food &
Value Chain Manager Gerard Barendregt. ‘Nebula is
een smaaktomaat die een aparte teeltsturing vraagt.
Met een smaaktomaat is het altijd stoeien. We zijn
begonnen met proeven doen om te kijken hoe het ras
presteert in de kas. Je kunt wel een mooi idee hebben,
maar het moet ook goed uitpakken.’
Toegevoegde waarde
De ontstaansgeschiedenis van
Nebula staat is een voorbeeld
van de manier waarop rassen
tegenwoordig naar de markt
worden gebracht. Sales
representative Frank van
Antwerpen van Syngenta: ‘Je
Frank van Antwerpen zoekt in een nieuw ras naar
toegevoegde waarde, zoals een goede smaak. Daarna
ga je op zoek naar een afnemer. Voor Nebula was
dat een uitdaging. Want een teler kijkt niet alleen
naar smaak, die kijkt ook naar de opbrengst. Als je
op smaak teelt, loop je gauw tegen dingen met de
kwaliteit aan. Hoe hoger het zoetgehalte in een tomaat,
hoe makkelijker je problemen krijgt als je de plant niet
op de juiste manier activeert.’
De juiste combi’s maken
‘Als je al actief in een bepaald
segment zit, hoeft het niet zo
lang te duren’, zegt Frank. ‘Maar
over het algemeen duurt het een
jaar of zeven om een nieuw ras
te ontwikkelen. Voor Nebula was
het echter een stuk complexer Gerard Barendregt
om te bepalen welke genetica we
nodig hadden. Het moest niet alleen een ras met een
unieke smaak zijn, maar ook met een goede opbrengst
en een glanzende kleur.’
Verbeterpotentieel
Toch ziet Syngenta ook nog verbeterpotentieel. Gerard:
‘De kleur kan een beperking zijn, die is nu oranje-rood.
Verder zijn smaaktomaten meestal trostomaten. Nebula
is echter niet geschikt om aan de tros te verkopen, dan
ziet het product er niet mooi uit. Het zou mooi zijn als
we er een trostomaat van zouden kunnen maken.’
Frank: ‘Een consument kiest een tomaat met de ogen,
niet met de mond. Daar ligt bij Nebula de uitdaging.
Qua uiterlijk is het niet moeders mooiste. Het komt
daarom aan op de juiste communicatie, op de juiste
verpakking. Het concept Kicxs is daar helemaal op
afgestemd. Het triggert iets bij je. Het is een a-typische
verpakking die de interesse opwekt.’
8 MEER | September 2018

Kennismaking met Wout van Es
‘Mijn hart ligt bij het
Hollandse product’
Sinds eind mei van dit jaar is Wout van
Es als product- en marktspecialist aan de
slag bij Van Nature. Hij is de verbindende
schakel tussen telers en handelspartners
en zet zich elke dag onvermoeibaar in voor
beide partijen.
distributeur van Plus Supermarkten, was directeur
van Fruit World Breda en ook nog een paar jaar
salesmanager retail bij Wilkofruit. ‘En nu heb ik mijn
plek dus gevonden bij Van Nature’, zegt hij met een
tevreden grijns. ‘Het werk kan hectisch zijn, maar
ik laat me niet snel gek maken. Er is bijna altijd wel
een oplossing te vinden. Ik heb veel affiniteit met het
Hollandse product en voel me hier helemaal thuis.’
Dat Wout een brede AGF-achtergrond heeft is nog
zachtjes uitgedrukt. Het begint al bij zijn geboorte: ‘Ik
ben in Woerden geboren als zoon van de groenteboer’,
vertelt hij. ‘Mijn moeder stond in de winkel en mijn
vader ging langs de huizen. Van jongs af aan
ging ik met hem mee en later werkte ik ook
in de winkel. Na mijn opleiding aan de
MEAO heb ik zelf twee groentewinkels
in Alphen aan den Rijn gehad. Mooi
werk, maar op een gegeven moment
kon ik het niet meer opbrengen.
Door de komst van steeds meer
supermarkten moest ik steeds
harder werken om mijn omzet
op peil te houden. Ik raakte
gefrustreerd omdat mensen
wél drie gulden neerlegden
voor een bak friet bij mijn
buurman, maar géén 40 cent
over hadden voor een krop
sla. Toen heb ik de winkels
verkocht.’
Oplossingsgericht
Wout vervolgde zijn carrière bij
groothandels, werkte 20 jaar als
Hondenmens en keukenprins
Over thuis gesproken… Hoe ziet Wouts leven er
buiten Van Nature uit? ‘Ik probeer mijn leven zo in
te richten dat ik de dingen kan doen die ik leuk vind’,
zegt hij. ‘Daar hoort werken bij, maar ook genieten
van andere dingen. Ik woon met mijn vrouw en twee
nog thuiswonende kinderen aan de rand van de
binnenstad van Dordrecht. We hebben drie honden
– twee golden retrievers en een teckel – dus aan
lichaamsbeweging geen gebrek. We maken heel
wat kilometers over het strand en door het
bos. Dordrecht is een prachtige stad waar
je lekker kunt rondstruinen en een
terrasje pakken. Ik vind het leuk me
een beetje te verdiepen in de
historie van
de stad en
die kennis
met anderen
te delen.
Een andere
liefhebberij
van me
is koken.
Meestal kook ik in de weekends en als we
gasten hebben vind ik het heerlijk om een
bijzonder huiskamerdiner te bereiden.’
MEER | September 2018
9

Prof. Dr. Annemieke Roobeek:
Futureproof tuinbouw vraagt
om meer samenwerking
Waar gaat het naartoe in de glasgroentesector? Deze vraag werd niet alleen gesteld aan
de leden van Van Nature tijdens de kantinebijeenkomsten in juni, maar het was ook de
insteek van het congres ‘Toekomstbestendigheid van de glasgroentesector’, een initiatief
van de Federatie Vruchtgroente Organisaties en de Rabobank. Een van de sprekers was
prof. Dr. Annemieke Roobeek. De afgelopen jaren heeft zij zich verdiept in de sector, met
een interessante visie als resultaat. Annemieke is hoogleraar Strategie en Transformatie
aan Nyenrode Business Universiteit en heeft ook haar eigen bureau in ‘netwerkend
werken’, bedoeld om professionals uit verschillende branches met elkaar in gesprek te
brengen. En juist dát is wat de tuinbouwsector te doen staat.
Dat de glasgroenteteelt in Nederland op een hoog
niveau staat, is voor Annemieke Roobeek boven alle
twijfel verheven. Zij ziet twee toekomstrichtingen
voor zich. ‘We gaan zo door en zetten in op maximale
productie en individueel ondernemerschap. We
blijven een sterke exporteur voor West-Europese
markten. Ondernemers zijn in deze optie concurrenten
van elkaar, tenzij ze in coöperaties werken.
Het is ieder voor zich. De andere richting is dat
we niet langer streven naar een maximale output
van glastuinbouwproducten voor de export,
maar hoog-technologische en geïntegreerde glastuinbouwsystemen
gaan exporteren, inclusief digitale
groeirecepten (software) voor de lokale markten.’
Obstakels
Om die nieuwe positie te bewerkstelligen, zijn er een
paar obstakels constateert zij. ‘Er is in Nederland
wel veel kennis voorhanden, maar die is extreem
verspreid over heel veel midden- en kleinbedrijven.
Er wordt op onderdelen vernieuwd, maar het
grote systeem blijft buiten het vizier. Alleen door
samenwerking, binnen en buiten de sector, kan een
nieuwe groeisprong worden gemaakt. Dan moeten we
wel gaan samenwerken in ecosystemen, van tuinders
tot technische installateurs en kassenbouwers, van
zaadveredeling tot supermarkten en afzetkanalen en
financiële instellingen’
Kennis delen
Ook zouden zaadveredelaars en telers meer kennis
moeten delen. ‘Met name om de voedselveiligheid en
voedselzekerheid van exportgewassen te garanderen.
Die kennis kunnen we goed gebruiken om tot kanten-klare
digitale groeirecepten te komen die elders
op de wereld toepasbaar zijn, als onderdeel van
die high-tech geïntegreerde systemen. Je kunt niet
meer zeggen: hier heb je een robot, hier heb je een
sorteermachine en hier heb je zaadjes. Het moet een
compleet geïntegreerd pakket worden. Dat betekent
dat je moet uitgaan van het grotere plaatje in plaats
van het eigenbelang van de ondernemer. Want dan
kunnen we sámen toekomstbestendig meer gaan
verdienen.’
10 MEER | September 2018

Megasteden
De ontwikkeling van megasteden is een andere
ontwikkeling waar de Nederlandse tuinbouw
een antwoord op moet geven. Annemieke: ‘Die
ontwikkeling leidt tot een grotere vraag naar
voedsel in de steden. We hebben daarom nieuwe
groeisystemen in de buurt van die steden nodig. Ook
de verwerking van producten ter plekke wordt steeds
belangrijker, om de voedselveiligheid te garanderen.
Dat betekent: samenwerken met groenteverwerkers
die kleine porties hygiënisch verpakken.’
Andere manier van financieren
Ook financieel is er nog een horde te nemen. ‘Het gaat
om grootschalige, kapitaalsintensieve exportprojecten.
Daar hoort een andere manier van financieren bij.
Wat een individuele onderneming niet lukt bij een
bank, lukt met elkaar wel.’
Het zijn ambitieuze plannen. Maar Annemieke
Roobeek is ervan overtuigd dat de tuinbouw
de noodzaak inziet. ‘Er is al een voorhoede van
kassenbouw- en installatiebedrijven die inziet dat we
voor een nieuwe groeisprong staan. Daarvoor moeten
we anders met elkaar en met partijen buiten de sector
gaan samenwerken. Ook moeten we de voorhoede
uitbreiden met telers en veredelaars.’
Geen garantie voor toekomstbestendigheid
Panklare recepten liggen er niet. ‘Het gaat om
nieuwe productieconcepten. Concepten die we elders
op de wereld, met name in miljoenensteden, gaan
toepassen. Dat we kennis hebben is een voordeel,
maar het is geen garantie voor toekomstbestendigheid.
Het gaat om radicaal omdenken. Om werken aan
nieuwe verhoudingen tussen bedrijven binnen en
buiten de sector rond innovatieve en duurzame
productieconcepten. Er is geen tijd te verliezen. De
internationale concurrentie denkt al op een andere
schaal en werkt met andere financiële constructies,
zoals private equity en industriekapitaal. En als wij het
niet doen, gaan andere landen ons voorbij. Want die
concurrentie gaat komen, uit landen als Japan, Zuid-
Korea, de Verenigde Staten of Israël.’
Haar - bemoedigende - samenvatting: ‘Nederland
heeft een goede uitgangspositie, maar snelheid en
samenwerking in ecosystemen zijn noodzakelijk,
willen we echt die groeisprong maken.’
MEER | September 2018
11

Kicxs, het nieuwe
smaaktomaatje van
Van Nature
Gerard Barendregt is Food & Value Chain Manager bij Syngenta. In die rol was hij nauw
betrokken bij de ‘transformatie’ van het smaakvolle ras Nebula tot het marketingconcept
Kicxs (https://www.nature.nl/nl/concepten/kicxs/9) van Van Nature. ‘Het project was een
leuke samenwerking die zorgt voor goede binding met partners in de keten. We hebben
het als team aangepakt: Syngenta, teeltbedrijf, handelsbedrijven en telersvereniging, ieder
met zijn eigen stukje verantwoordelijkheid. Als veredelaar ben je een belangrijke speler in
innovatie. Het is leuk om samen te bewerkstelligen dat een ras een succes wordt.’
Lees op bladzijde 8 van dit magazine meer over deze samenwerking.