Zilver Magazine - zomer 2020

JAARGANG 3 ... ZOMER 2020

INSPIRATIEMAGAZINE VOOR DE TWENTSE 65-PLUSSER

NU

2,95

Het

plantzoentje

van Albergse

Anja

Hennie Kuiper

is nog steeds

topfit

De

Cobie Baart

over de mens

achter de

patiënt

Enschede

zit diep in het

hart van

Jan Mans

Bent u al abonnee

van Zilver Magazine?

Kijk op pagina 98

zomer

huist in

ieder mens

Verder: alles over gezondheid, Twentse helden, eten, boeken, het goede leven in Twente, over leuke Tukkers en nog veel meer

Brok verstaat al 88 jaar

de kunst van het wonen

De ruime winkel van Brok Interieur zit al bijna 90 jaar in hartje centrum

Hengelo en bij deze woonwinkel loop je niet alleen naar binnen voor

een passend en smaakvol advies voor jouw interieur. Want hoewel er een

heel team aan adviseurs voor je klaarstaat om jouw woondroom vorm te

geven, Brok Interieur heeft meer te bieden…

In de drie verdiepingen tellende woonwinkel vind je namelijk ook

een textielafdeling, èn een slaapafdeling. Zo kun je voor de hele

inrichting van jouw (nieuwe) huis terecht bij Brok Interieur.

Wanneer je vooral op zoek bent naar inspiratie, dan ben je ook bij

Brok Interieur aan het juiste adres. De woonwinkel staat namelijk

vol met de mooiste meubelen, bedden, vloeren en raamdecoratie.

Ideeën in overvloed en altijd een passende oplossing.

Daarbij worden er met grote regelmaat nieuwe items aan de

collectie van Brok toegevoegd en wekelijks wordt de winkel

opnieuw gestyled om te blijven inspireren.

Al met al ruim 3000 vierkante meter gevuld met design om je

hart op te halen. En het merkenaanbod bestaat uit voornamelijk

Nederlands fabricaat: van Leolux tot Pastoe, van Montis tot

Gelderland, van Auping tot Pullman en van Luxaflex tot Tarkett.

Een mix die goed op elkaar aansluit en waarmee mooie ontwerpen

te realiseren zijn, passend bij jouw wensen.

Brok Interieur Wonen, Slapen & Textiel

Drienerstraat 47, 7551HL Hengelo

074-2913126, info@brokinterieur.nl

www.brokinterieur.nl

Je bent van harte welkom

Of je nu voor een uitgebreid interieuradvies komt, puur wat

inspiratie op komt doen of op zoek bent naar een nieuw bed

of nieuwe gordijnen; het hele team specialisten van Brok Interieur

staat voor je klaar. Al jaren zijn ze op elkaar ingespeeld en ze

zullen er alles aan doen om jou het beste interieur-, slaap-, of

textieladvies te geven.

Elke laatste zondag van de maand koopzondag

Tijdens de koopzondagen bij Brok is het extra gezellig en kun je

van 12-17 uur de uitgebreide collectie komen bekijken.

Zomer

in

Twente

ZOMER IN HET BUITENGEBIED VAN VASSE | FOTOGRAFIE RIET VOS

zilver magazine

3

IN DIT NUMMER | ZOMER

Inhoud

Zilver Magazine Zomer 2020

COLOFON

Derde jaargang, nummer 2, zomer 2020

Zilver Magazine is een uitgave

van Zilver Media BV

Willem Vleertmanstraat 12 B,

7575 EC Oldenzaal

Hoofdredactie

Gijs Eijsink

Eindredactie

Jos Knaap

Redactie website

Willem Pfeiffer

Aan dit nummer werkten mee

Paul Abels, Marijke Agterbosch,

Ingrid Bosman, Gerrit Dannenberg,

Marry Dijkshoorn, Hilde Dijstelbloem,

Gijs Eijsink, Bob Gevers, Lowie Gilissen,

Alexa Gratama, Kees Hendriksen,

Harry Jutten, Jos Knaap, Marco Krijnsen,

Hans Kroeze, Frederike Krommendijk,

Paul van Lange, Theo Leoné,

Manouska Molema, Henk Nijhof,

Marcel Olde Rikkert, Kees Ooijevaar,

Ton Ouwehand, Willem Pfeiffer,

Theo de Rooij, Adriaan Schalken,

Kim ten Tusscher, Jan Walburg en

Bert Westerink.

Fotografie cover

Remco Homan

Fotografie

Alphons B. ter Brake, Ebo Fraterman,

Jan Gerber, Erik Gigengack, Robert Hoetink,

Remco Homan, Harry Jutten, Willem Pfeiffer,

Riet Vos, Moniek Wegdam, Duncan Wijting,

Brit Willemsen en anderen.

Vormgeving

Bureau Gigengack, Hengelo

Directeur

Marcel Willemsen

Telefoon: 0541 511162

verkoop@zilvermedia.nl

Druk

Drukkerij Roelofs, Enschede

Oplage: 7.500 Bereik: 25.000 lezers

Redactieadres

Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal

redactie@zilvermedia.nl

Abonnement Zilver Magazine

via 0251-257924

Klantenservice@aboland.nl

of Abonnementenland

De Trompet 1739

1967DB Heemskerk

Media-advies/Advertenties

Marcel Willemsen

Telefoon: 0541 511162

verkoop@zilvermedia.nl

14

20

6 Interview met Hennie Kuiper

11 Column Bert Westerink

13 Actieve 65-plussers: de Othmarvliegers

Ootmarsum

14 65. En Nu? Interview met Anneke Raven,

burgemeester van de gemeente Hellendoorn

18 65. En Nu? Met de Tukkers Harrie Averdijk, Toon

Brummelhuis en Ans Kamp-Busschers

18 ‘Als ik 65 ben’ door schrijfster Kim ten Tusscher

19 Column Marcel Olde Rikkert

20 Reisverhalen van Hetty en Henk Mulder, Henri en

Irene ter Brake en Harry Jutten

27 Overweging door Theo Leoné

28 Anja Broekhuis en haar Plantzoentje in Albergen

32 Interview met Yvonne Eikenaar, partner van de

onlangs overleden theaterman Fred van de Ven

36 Juni 2021. Een vooruitblik met economie, sociale

sector, gezondheidszorg, cultuur/sport en milieu/

mobiliteit als thema’s

41 Column Theo de Rooij

43 Actieve 65-plussers: de Voedselbank Enschede-

Haaksbergen

44 Interview Toon Kerkhoff over zijn nieuwste boek

47 Column Jan Walburg

49 Werken met bijen, de passie van René Pruijsers

52 Interview met Jan Mans, oud-burgemeester van

Enschede

58 Interview met paradijsvogel Ate Brunnekreef uit Goor

63 Varia. Theater Muziek Kunst

63 Column Kees Hendriksen

64 Gesprek over zijn Twentse jaren met pianist en

Beethovenkenner Paul Komen

©Zilvermedia Oldenzaal

Overname of vermenigvuldigen van

artikelen uit deze uitgave van Zilver is niet

toegestaan zonder toestemming van de

uitgever. Dat geldt ook voor

publicaties op internet.

36 58

4 zilver magazine

Perspectief

68 Column Paul Abels bij foto van Jan Gerber

70 Nieuwe boeken van Twentse auteurs

71 Column Alexa Gratama

74 Interview met neuroloog Cobie Baart

78 Introductie seniorencoach Esther Slotman

80 Column Adriaan Schalken.

80 Nieuwe boeken van Twentse auteurs

81 Klimaatgedicht door Lowie Gilissen

82 Reportage over de watermolens van Singraven

87 Uit de e-mailbox van Zilver Magazine

88 Reportage over de Twentse taal en cultuur

92 Barbecue-tips van Diepenheimer Rein Hofman

95 Actieve 65-plussers: Volkstuin De Volmer

Haaksbergen

96 Bridgerubriek en doorloper

97 Varia. Column Frederike Krommendijk,

gedicht Deldense es van Lowie Gilissen

en uitslag doorloper 9

98 Herfstuitgave Zilver Magazine

JE SLAAT GEEN KRANT OPEN of het gaat over corona.

De praatprogramma’s en nieuwsrubrieken op radio en tv

behandelen het verdomde fenomeen van dag tot dag, van uur

tot uur. De andere media idem. Intussen waren we als Zilver

Magazine begonnen met het creëren van de zomeruitgave

die thans voor u ligt. Moet de pandemie de rode draad ervan

vormen? Die vraag stelden we ons.

Nee, laten wij dat nou eens niet doen, dachten we. Laten we

het fenomeen Covid-19, zoals de officiële benaming luidt,

slechts hier en daar even

aanstippen, benoemen, even

kort beschouwen. Dat moet

voldoende zijn. Laten we de

zomeruitgave vooral vullen met

andere onderwerpen.

Zo is het gegaan. Soms komt

corona aan de orde in een

interview of column. En wat

we vooral ook wilden, dat

was vooruitkijken. Wat is het

perspectief in deze ongewisse

tijden? Hoe zal het gaan met

de gezondheidszorg, met de

economie, met de sport en

cultuur, op sociaal gebied

en met het milieu en de

mobiliteit? We vroegen aan

vijf bekende Twentenaren om

elk op hun eigen terrein eens

te bekijken hoe we ervoor zullen staan over precies een jaar,

in juni 2021 dus. Er zal veel veranderen in onze leefwereld,

denken ze of hopen ze.

64

88

82

Dus hier en daar lees je wat over corona en verder is het een

zomeruitgave geworden met mooie, gevarieerde artikelen.

Hennie Kuiper, specialist in het winnen van wielerwedstrijden

in de jaren zeventig en tachtig komt uitgebreid aan het

woord. Dat geldt ook voor Jan Mans, de oud-burgemeester

van Enschede die onlosmakelijk verbonden is aan de

Vuurwerkramp van 13 mei 2000 en die onlangs tachtig jaar

werd. En het geldt ook voor Cobie Baart, die in 2017 stopte als

neuroloog van ZGT, maar intussen toch enthousiast bezig is

met allerlei activiteiten, waarbij steeds weer de mens achter

de patiënt centraal staat.

Zilver Magazine is officieel een tijdschrift voor 65-plussers. In

elke uitgave stellen we u voor aan een viertal Twentenaren, die

er voortaan ook bij horen. Deze keer zijn dat Anneke Raven,

de burgemeester van de gemeente Hellendoorn en nog een

drietal minder bekende Tukkers. Ook interviewen we in elke

uitgave een kleurrijke Tukker, een zogenaamde Paradijsvogel.

Deze keer is het de 76-jarige Ate Brunnekreef uit Goor, die zich

zijn hele leven heeft ingezet voor het verenigingsleven in Goor

en elders.

Hij, Hennie, Cobie, Jan, Anneke en al die anderen in deze

uitgave brengen een grote dosis spirit mee die ons goed van

pas komt in deze onwerkelijke corona-tijden.

Van harte aanbevolen.

Gijs Eijsink

redactie

zilver magazine

5

6 zilver magazine

HENNIE

KUIPER

ADVISEERT

Rustig

blijven

INTERVIEW | TEKST GIJS EIJSINK ... FOTOGRAFIE REMCO HOMAN

Je verstand

gebruiken en

de discipline

vasthouden

Winnaar van befaamde wielerwedstrijden. Noem ze maar op. Olympisch kampioen,

wereldkampioen, winnaar van prominente klassiekers. Parijs-Roubaix, de Ronde van

Vlaanderen, Milaan-San Remo, de Ronde van Lombardije, twee keer tweede in de Tour,

winnaar van de Ronde van Zwitserland. Nog veel meer ereplaatsen. Als je ze allemaal achter

elkaar optikt, trillen je vingers. Het is nauwelijks te evenaren. De man die dat presteerde, is

geboren in Noord-Deurningen en woont aan de rand van Enschede. Hennie Kuiper is de alom

bekende naam. Hij is alweer 71. Hoe zou het met hem zijn?

Het antwoord is kort en

krachtig. ‘Ik ben gezond.’

Als wielrenner en

ploegleider bereisde hij de

hele wereld en vervolgens

emigreerde zoon Patrick

naar Nieuw-Zeeland. Zo bleef hij vanzelf ook

na zijn wielercarrière een ware globetrotter.

Kuiper en zijn vrouw Marianne waren dit

voorjaar nog op bezoek bij Patrick en zijn

gezin. Toen ze terug waren in Enschede,

gingen ze eerst twee weken in quarantaine

vanwege Covid-19. Op de vliegvelden in

Auckland en Dubai was nauwelijks sprake

van de anderhalve meter-regel en andere

maatregelen. ‘We namen dus geen risico en

besloten ons eerst een paar weken terug te

trekken’, vertelt Kuiper. Bovendien hebben

ze een fraaie tuin die ook best een paar

vaardige handen kon gebruiken.

Wie Kuiper kent, weet dat hij tijdens

gesprekken graag een beetje mag filosoferen

over het leven, over de maatschappij, over de

topsport en momenteel over het coronavirus.

Wat vindt hij?

‘Het is altijd crescendo gegaan met mijn

generatie. We hebben hier geen oorlog

meegemaakt. Ja, 11 september 2001. Ik had

toen net zes jaar als ploegleider gewerkt bij

Motorola. Ik ken daardoor de Amerikaanse

cultuur wel een beetje. Het was erg, maar

toch ook ver weg. Nu zitten we in de

coronacrisis. Mijn vrouw zegt: “We zitten in

een oorlog, waarin we genoeg te eten hebben en

waarin niet geschoten wordt”. Corona is een

onzichtbare vijand. Wat gaat er gebeuren?

Komt het straks nog een keer terug. Als je

in de Tour de France in de Pyreneeën bent

aangekomen, weet je dat de Alpen ook nog

‘JOOP ZOETEMELK,

IKZELF, WAT

WAREN WE SAAIE

SPORTMENSEN. WE

GINGEN OM HALF

TIEN NAAR BED.

MAAR ALS ER

GEDEMARREERD

WERD, WAREN

WIJ ER BIJ.’

gaan komen. Dan heb je een richtpunt. Je

houdt er rekening mee. Maar nu is dat niet

zo. Sommige mensen hebben nog steeds

niet door dat we het met ons allen moeten

doen. Er moet geen ramp ontstaan. Daar

moeten de wereldleiders momenteel ook

over nadenken. De meeste vliegtuigen

staan aan de grond. Hoeveel mensen zijn

daarbij betrokken? Ga zo maar door. Parijs

is nog heel ver.’

Maak je je zorgen?

‘Paniek is een slechte raadgever. We moeten

rustig blijven, ons verstand gebruiken en de

discipline vasthouden. Sommige mensen

spelen met de levens van een ander. Het

gaat nu over dood en leven en over een

maatschappij die ontwricht wordt. Hoe

is het volgend jaar met alles en iedereen?

Dat vind ik spannend. We gaan met zijn

allen een zware tijd in. Iedereen moet wat

bijdragen en dan zal het goed komen.’

We zitten in een drievoudige crisis:

gezondheidszorg, economisch en sociaal. Wat

zijn de consequenties?

‘In sociaal opzicht is de crisis positief.

De mensen komen veel meer naar elkaar

toe. Kijk naar alle initiatieven die er de

zilver magazine

7

laatste maanden zoal waren. Ik ga nog een keer of

drie per week fietsen. Iedereen groet elkaar weer. Dat

was zeldzaam geworden. En dat kost niks. We waren

het bijna vergeten. We bellen met mensen die een

telefoontje kunnen gebruiken. Dan voel je de blijheid.

Zo maak je je nuttig. In de zorg werken de mensen zich

de rambam. Ik neem er mijn pet voor af. De regering

gooide met miljarden. Hoe zal het over een half jaar

gaan. Ik ben geen econoom, maar ik maak me daar

zorgen over en ben er nieuwsgierig naar.’

Wat doe je deze maanden?

‘Ik verveel me geen minuut en hou me aan de drie r’s:

rust, reinheid en regelmaat. Ik ben topfit. Ik had nog veel

afspraken staan toen we teruggekeerd waren uit Nieuw-

Zeeland. Ik ben nog bij allerlei activiteiten betrokken.

’S MORGENS

VERTREKKEN

VANAF SCHIPHOL,

VERGADEREN

IN MILAAN EN

’S AVONDS TERUG.

LATEN WE DAAR

MEE STOPPEN.’

Maar het ging allemaal niet door. Ik had 1 januari gezegd dat ik

wat vaker nee zou zeggen. Nu hebben we ineens een heleboel

rust in ons leven gekregen, maar op deze manier is dat wel een

rare gewaarwording.’

ANTON GEESINK

Kuiper stond bekend om zijn weergaloze wilskracht, om zijn

grote vermogen om zich op een koers te focussen. ‘Eerst wilde

ik clubkampioen worden bij de OWC. Daar ging ik net zo hard

voor als later voor de Tour. Het lukte. En zo ga je door. Ik zag

als vijftienjarige jongen hoe Anton Geesink in 1964 de gouden

medaille won op de Olympische Spelen. Het zit nog in een

plakboek van mij. Dat wilde ik ook. Daar werkte ik naar toe.

En acht jaar later won ik goud in München. Dat is misschien

wel mijn mooiste overwinning. Toen begon het echt. Later

in Amerika kwam ik erachter hoe voornaam daar die gouden

medaille wordt gevonden. Arie van Vliet, onze chef d’équipe

in München, zei na de huldiging: “Een ding is nog mooier.

Wereldkampioen worden.” En dat lukte drie jaar later ook.

Twee keer tweede in de Tour. Die klassiekers. Fantastisch. Ik

heb het wel gedaan. Toen ik mijn vrouw Marianne pas kende,

zei ze: “Wat heb jij een zwaar leven gehad met al die wedstrijden.

Soms moest je zelfs door een sneeuwstorm heen”. Maar dat vergeet

je. Ik ben er nu trots op.’

TEVEEL

Over de nabije toekomst van de topsport is de voormalige

kampioen pessimistisch. ‘Topsport is intussen een bedrijfstak

geworden. Corona is uiteraard slecht voor de horeca en andere

bedrijfstakken, maar momenteel ook voor de sport, hoewel dat

dus maar een klein onderdeel van de maatschappij is. Er zijn al

sponsors gestopt. Dat kan ik me goed voorstellen. En bepaalde

elementen uit de topsport zullen ook moeten veranderen. Dat

gigantische vliegverkeer bijvoorbeeld. ’s Morgens vertrekken

vanaf Schiphol, vergaderen in Milaan en ’s avonds terug. Laten

we daar mee stoppen. Er zal meer op afstand vergaderd worden.

Veel dingen in de sport zijn totaal overtrokken. Schalke ’04

zou failliet gaan, andere clubs ook. Transferbedragen van meer

dan 100 miljoen, jaarsalarissen van miljoenen. De Champions

League wil meer en meer. Het is net als met het vliegverkeer.

Het is teveel. Het moet minder. Als we dat met zijn allen willen,

zullen we de crisis wel overleven. Corona dwingt ons om na te

denken over hoe we tegenwoordig leven, ook al zullen sommige

ondernemers me dat niet in dank afnemen.’

Hoe schadelijk is corona voor het wielrennen?

‘Het wielrennen gaat niet kapot. In de tijd van de epo-affaires

dacht men ook dat het gedaan was. Het zal ook nu niet

gebeuren. En laten we ons maar niet afvragen wat er allemaal

nog door kan gaan. Laten we eerst corona een halt zien toe te

roepen. Ja, dat al die grote wedstrijden misschien niet doorgaan

dit jaar, is doodzonde. Wielrennen is een volwassen topsport

geworden. Je krijgt het in jouw huiskamer op prachtige wijze

gepresenteerd. Met herhalingen en vertragingen. Het is een

enorm mooie ontspanning voor veel mensen. Maar voor de

topcoureur zelf ligt dat anders. Ik weet nog dat ik in de Tour

een keer over de meet kwam, nadat we de hele dag vreselijk

hadden afgezien. Vol adrenaline reed ik een zijstraat in en zag

daar iemand die zijn auto aan het wassen was. Ik verbaasde me

daarover. Eén straat verder dan al dat tumult bij de finish. Het

relativeerde heel even. Maar ik zat in een ander leven, een leven

waar ik alles voor over had. En dat moet ook. Anders kom je er

niet. Je gaat ervoor of niet.’

8 zilver magazine

‘IEDER MENS IS

OP EER GESTELD,

HOEWEL DE EEN HET

WAT MEER WEGSTOPT

DAN DE ANDER.

Jouw erelijst bracht jou veel erkenning. Er zijn

biografieën, een museum, je bent vaak op tv. Wat

doet dat met je?

‘Ieder mens is op eer gesteld, hoewel de een

het wat meer wegstopt dan de ander. Dat

heeft ook met je opvoeding te maken. Van

één ding heb ik de universiteit summa cum

laude afgerond en dat is het wielrennen. Ik

vroeg het me wel eens af. Wat heb ik gedaan

op deze aardkloot? Ik denk wel dat ik heel

veel mensen plezier heb bezorgd. Ik heb

geen enkele koers, die ik gewonnen heb,

gestolen. De uitdagingen moesten niet te

gemakkelijk zijn. Dat vond ik het mooiste.

Als je blijft volharden en het lukt, verdien

je het ook. Ik denk wel eens aan 1985.

Ik was 36 en reed een allemachtig zware

Tirreno-Adriatico. Drie regenjassen over de

wielerkleding. Zo koud en nat. Sneeuw in

de Povlakte. Ik viel ook nog. Maar ik gaf niet

op. Toen volgde Milaan-San Remo en die

won ik. Gerechtigheid.’

Je bent natuurliefhebber. Je jaagt. Kwam je aan je

trekken dit voorjaar?

‘Zeker. Ben hele zaterdagdagen bezig

geweest in het jachtveld. Een jager is maar

vijf procent van de tijd met zijn geweer

bezig. Het grootste deel van het jaar verzorgt

hij zijn gebied. We hebben de akkerranden

ingezaaid met bloemen. Wat een

jager voor de natuur doet, wordt vaak

onderbelicht. Ik heb al veertig jaar een

jachtakte. De natuur is zo prachtig. Er broeden

een wulp en verschillende zangvogels.

Ik heb er een neus voor, was vroeger als kind

van acht al een meester in het zoeken van

kievitseieren. Zie eens hoe mijn tuin erbij

ligt. De lucht is nu zo schoon. Er komt geen

vliegtuig meer over. Vanuit India konden

ze de Himalaya weer zien. Denk daar maar

eens over na als je wereldleider bent. Dat is

een voordeel van deze coronatijd. We maken

even een pas op de plaats om na te denken

wat anders moet. Mede daarom ben ik

ambassadeur van het bedrijf Pure Energie. Zo

hoop ik de mensheid ook wat mee te geven

voor een betere, schonere wereld.’

‘DE LUCHT IS NU ZO SCHOON. ER KOMT GEEN VLIEGTUIG MEER

OVER. VANUIT INDIA KONDEN ZE DE HIMALAYA WEER ZIEN. DENK

DAAR MAAR EENS OVER NA ALS JE WERELDLEIDER BENT. DAT IS

EEN VOORDEEL VAN DEZE CORONATIJD. WE MAKEN EVEN EEN PAS

OP DE PLAATS OM NA TE DENKEN WAT ANDERS MOET.’

zilver magazine

9

Lees je veel?

‘Nee. Daar neem ik geen tijd voor. Die tijd

gun ik me niet.

TV kijken?

‘Ja. ’s Morgens lees ik de krant en daarna

lees ik er ook nog een paar op internet.

Soms zetten we muziek op.’

Familiebezoek?

‘Dat staat in deze tijd op een laag pitje.

Ik kom nog wel in Noord-Deurningen,

daar zie ik sommigen nog. Verjaardagen

worden nu niet gevierd. De zonen hebben

mooie gezinnetjes. We genieten op

afstand van de kleinkinderen.’

Kerk?

‘Nee. Maar ik denk nog vaak aan teksten

uit de bijbel, want ik ben jarenlang

misdienaar geweest. Respecteer elkaar. Als

iedereen dat doet, zou het allemaal een

stuk eenvoudiger zijn.

Politiek?

‘Ik volg het als leek. Ik zal het nooit actief

gaan doen. Niks voor mij. Dan moet je

soms twee of drie petten op hebben.’

Je hebt in Brabant gewoond, je bent als

wielrenner, als ploegleider en privé overal op de

wereld geweest. Heeft je dat wijzer gemaakt?

‘Laat ik allereerst zeggen dat je ook wereldwijs

kunt denken als je nooit gereisd

hebt. Mijn vader in Noord-Deurningen

was een heel wijze man. Je nam toen ook

gemakkelijker aan wat er gezegd werd. Tegenwoordig

schiet het door en heb je fakenieuws.

Het ergste is nog dat er mensen

zijn die daarvan leven. Ze gooien stenen

in de vijver en zien dan verder wel wat er

van komt. Het reizen heeft me zeker wijzer

gemaakt. Ik ging in 1987 op eigen initiatief

In het Hennie Kuiper

Wielermuseum in

Noord-Deurningen toont

de oud-kampioen

een fiets waarmee hij

destijds successen boekte

10 zilver magazine

‘MIJN VADER

WAS EEN HEEL

WIJZE MAN.

JE NAM TOEN

OOK EERDER

AAN WAT ER

GEZEGD

WERD.’

Olympisch

kampioen

EEN JAAR OF ZES TERUG zat ik

opeens naast hem. Bij de Gouden Pijl.

Op de middelbare school spraken we

al met ontzag over de man. En daar in

Emmen, met dat vertrouwde accent en

die aimabele oogopslag, converseerde

hij als waren we bekenden.

Hennie Kuiper, even getalenteerd als

bescheiden. ‘Puur’ eigenlijk. Bla-bla

is hem vreemd. What you see is what

you get.

al naar Nieuw-Zeeland om daar eens te kijken. Als

coureur zie je de startlijn, vervolgens ben je onderweg,

heb je de finish en het hotel. Dat is wielrennen.

Je zit in een cocon, want je kunt geen twee

dingen tegelijk. Er zat één ding in mijn kop en dat

deed ik. Joop Zoetemelk, ikzelf, wat waren we saaie

sportmensen. We gingen om half tien naar bed.

Maar als er gedemarreerd werd, waren wij er bij.

Pas toen ik pr-werk ging doen voor de Rabobank,

kreeg ik in de gaten wat ik gedaan had en leerde ik

daardoor veel interessante mensen kennen.’

Je bent 71. Dan rusten de winnaars van vroeger op hun

lauweren. Toch?

‘Ik niet. Ik ben altijd bezig. Dat wil ik ook blijven

doen. Ik ben bijvoorbeeld fietsburgemeester van

Enschede. Dan bezoek ik scholen en ontmoet ik

de kinderen. Uiteraard vallen momenteel veel afspraken

noodgedwongen weg. Ik wil actief blijven.

Elke dag ontmoet je interessante mensen of doe je

leuke dingen. Elke dag brengt het leven iets moois.’

‘IK VROEG HET ME

WEL EENS AF. WAT

HEB IK GEDAAN OP

DEZE AARDKLOOT? IK

DENK WEL DAT IK HEEL

VEEL MENSEN PLEZIER

HEB BEZORGD. IK HEB

GEEN ENKELE KOERS,

DIE IK GEWONNEN

HEB, GESTOLEN.’

Dat de grootst denkbare olympische

triomf zich juist aan hem uiterst

bescheiden voltrok, lag echter buiten

zijn bereik. De omstandigheden

knepen de stemming af. Je hoort het

aan het sonore stemgeluid van -toen

al!- Mart Smeets’ bij het live verslag,

die 7e september 1972. Elke opwinding

is afwezig: Hennie Kuiper uit Oldenzaal

.. wint

olympisch

goud… onder

toch daverende

toejuichingen

.. daar

is ‘ie over de

streep. En dat

bij het eerste

Nederlandse

goud op de

wegwedstrijd ooit…

De olympisch kampioen juicht ook.

Uitgelaten. 48 uur nadat een Palestijns

moordcommando 11 Israëliërs

afslacht. “The Games must go on”

hield IOC-voorzitter Avery Brundage

op 6 september de verzamelde atleten

immers voor.

De website van het IOC wijdt drie

zinnen aan de moorden op slechts

20 kilometer van Dachau. Kuiper,

amateur nog destijds, kwam nooit weg

met drie zinnen bij de vaak herhaalde

vraag waarom hij niet naar huis ging.

Maar hij had gelijk. Israëls premier

Golda Meïr zwichtte ook niet voor de

eisen van de gijzelnemers. Terreur is er

op uit tussen onze oren te gaan zitten.

Ons leven te ontwrichten.

Dat moeten we overwinnen.

Bert Westerink

zilver magazine

11

€ 1.999,- € 1.499,-

Beste

prijs-/

kwaliteitverhouding

2019

2020

630 watt accu 580 watt accu

Leader Fox Denver

Middenmotor 80 nm, lichtgewicht

aluminium frame, hydraulische

schijfremmen en uitneembare

accu. Verkrijgbaar in dames- en

herenmodel.

Leader Fox Induktora

Achterwielmotor, lichtgewicht

aluminium frame en

schijfremmen. Verkrijgbaar in

diverse kleuren en maten.

Different Bikes - De gezelligste rijwielzaak in Hengelo

De gezelligste rijwielzaak in Hengelo met betaalbare e-bikes

€ 1.599,- v.a. € 1.399,- v.a. € 1.199,-

612 watt accu

380 watt accu 720 / 1200 watt accu

Votani GM Watt fiets GTS scooter 25 km/h

Middenmotor, lichtgewicht

aluminium frame, verstelbare

stuurpen en verende voorvork.

Verkrijgbaar in blauw en zwart.

Achterwielmotor, zwart

aluminium frame € 1.350,-.

Afgebeeld type met belt drive en

hydraulische schijfremmen

€ 2.150,-.

Scooter met zeer lage instap en

degelijke kwaliteit, inclusief

kenteken.

€ 1.199,- met 720 watt accu

€ 1.499,- met 1200 watt accu.

Different Bikes | Hamerstraat 24 | 7556 MZ Hengelo

074-2340111 (ook Whatsapp) | info@different-bikes.nl | www.different-bikes.nl

ACTIEVE 65-PLUSSERS | DE OTHMARVLIEGERS OOTMARSUM | FOTOGRAFIE RIET VOS

De

duivensport

is al eeuwenlang

populair. ‘Het is de voorbereiding

op een vlucht en

dan de spanning of de duif op

tijd terug is. Dat wedstrijdelement

in deze sport is en

blijft boeiend’, zegt Jan

Luttikhuis.

zilver magazine

13

65. EN NU? | TEKST MARRY DIJKSHOORN ... FOTOGRAFIE REMCO HOMAN

Anneke Raven is sinds 2011 burgemeester

van Hellendoorn. Ze begon haar

politieke loopbaan bij de ARJOS, de

jongerenorganisatie van de ARP, de partij

die in 1980 opging in het CDA, waarvan

ze sindsdien lid is. Binnenkort wordt ze 65

jaar, maar ze denkt nog niet na over haar

pensioen. Ik ben nu op de helft van mijn

termijn van zes jaar.’

U bent burgemeester in coronatijd, dat is natuurlijk

heel bijzonder. Hoe ziet uw werkdag eruit?

‘De organisatie gaat gewoon door, vergaderingen

gaan door, aangepast natuurlijk, maar veel

bijeenkomsten zijn afgezegd. Geen dodenherdenking,

geen bevrijdingsfeesten. En de onderwerpen

waarover we vergaderen gaan natuurlijk

ook over de maatregelen die we nu moeten

nemen. Wat mag wel en wat mag niet. Hoe

doen we dat met de handhaving. Maar ik werk

niet alleen vanuit huis, ik heb een grote kamer

in het gemeentehuis waar ik prima kan werken.

Wij burgemeesters behoren tot de vitale

beroepen. Ik vergader bijvoorbeeld een keer

14 zilver magazine

65.

en nu?

Burgemeester

Anneke Raven

ziet de mensen

‘Ik wil graag een

bijdrage leveren

aan de samenleving,

politiek is daar een

middel voor’

ongeduriger

worden

per maand met de burgemeesters in Twente.

Een fysieke vergadering in een grote zaal om

ons beleid af te stemmen naar aanleiding van

de landelijke afspraken rondom corona.

Maakt u zich zorgen?

‘Ik vind het wel spannend. Ik maak me zorgen

over de gezondheid van de bevolking, maar

ook over de economische gevolgen. Hoe houden

we de samenleving overeind? We krijgen

nog te maken met bedrijven die omvallen, de

horeca die het heel moeilijk heeft. Dat geeft

allemaal spanning en stress, ook weer heel

slecht voor de gezondheid.’

Ligt u er weleens wakker van?

‘Ik lig niet zo gauw ergens wakker van, maar

het was even schakelen. Ik ben nu ’s avonds

thuis, terwijl ik gewend ben om vier of vijf

avonden in de week te vergaderen. Ik ben wel

regelmatig op de lokale TV en radio om het

laatste coronanieuws te bespreken. En ik heb

moeten wennen aan het digitaal vergaderen.

Dat vergt veel van je concentratie en is erg

vermoeiend.’

Moet de handhaving in Hellendoorn vaak ingrijpen?

Zijn de mensen hier gehoorzaam?

‘Je merkt dat mensen ongeduriger worden. Die

anderhalve meter afstand lukt nog wel, maar

mensen gaan steeds meer naar buiten om te

winkelen bijvoorbeeld. Ik weet niet precies

wanneer dit magazine verschijnt, het is nu

begin mei, eind mei kan het wel weer helemaal

anders zijn. We hopen dat natuurlijk wel, maar

we kunnen er op dit moment niet veel over

zeggen.’

U bent uw politieke carrière begonnen als secretaris

en penningmeester van ARJOS, de jongerenorganisatie

van de ARP. Komt u uit een gereformeerd nest?

‘Ja, gewoon gereformeerd. Mijn vader zat in

het onderwijs in de provincie Groningen en

zilver magazine

15

16 zilver magazine

Drenthe, leraar wiskunde en handelskennis.

Thuis was iedereen wel erg geïnteresseerd in

het nieuws. Ik kon vrij jong lezen en begon

als klein kind al de krant te lezen. De krant

was veel te groot voor mij, dus dan lag ik op

mijn buik op de grond met de krant voor me.

Op mijn achttiende ben ik lid geworden van

de Arjos en niet lang daarna van de ARP. Ik

was ook al gelijk heel actief en ben op mijn

eenentwintigste naar Den Haag verhuisd om

als landelijk secretaris/penningmeester van de

Arjos en later als stafmedewerker bij de ARP te

werken.’

‘Ze zeggen

dat je je eigen

weerstand moet

organiseren, ik

heb een kritische

echtgenoot

met kennis van

zaken.’

U bent geïnteresseerd in politiek, heeft u ook een

duidelijke missie?

‘Ik wil graag een bijdrage leveren aan de

samenleving, politiek is daar een middel

voor. Het heeft misschien ook wel met mijn

gereformeerde opvoeding te maken, ik heb

geleerd dat je er niet alleen voor jezelf bent.

Belangrijk is ook dat ik het erg leuk vind om

met politiek bezig te zijn. Ik vind het leuk om

dingen te organiseren en mensen te mobiliseren,

zeker indertijd in een jongerenorganisatie.

Je zit dan tussen allemaal mensen van je eigen

leeftijd die allemaal hetzelfde willen. Zo heb ik

bijvoorbeeld ook mijn man ontmoet.’

Wat zijn voor u belangrijke politieke onderwerpen?

Waar ligt uw hart het meest?

‘Dat is een moeilijke vraag, ik ben heel breed

geïnteresseerd. Het is ook afhankelijk van

de functie die je bekleedt, als burgemeester

heb ik een overzicht van lokale thema’s, als

Gedeputeerde in Utrecht had ik financiën, cultuur

en erfgoed in mijn portefeuille en in de

jongerenorganisatie waren we ook bezig met

buitenlands beleid, de boycot van Zuid-Afrika,

de kruisraketten. Als je zo geïnteresseerd bent

in de samenleving om je heen is alles boeiend.’

Heeft u een speciale band met Twente?

‘Mijn man en ik zijn beide onder andere in

Drenthe opgegroeid en voelen ons plattelanders.

We kennen de stad, hebben er gewoond

en gewerkt, maar het platteland en de bevolking

spreken ons meer aan. Alles gaat hier

minder gehaast. Ik ben van oorsprong een

Groningse en heel direct, in Groningen is ja

ook ja en nee is nee. In Twente is het joa joa,

maar dan toch eigenlijk nee. Daar moest ik wel

aan wennen. Dat vertraagt processen ook wel.

Soms lastig.’

Doet u daar als bestuurder iets aan?

‘Dat probeer ik wel. Ik zeg recht voor zijn raap

wat ik er van vind en daar krijg ik niet altijd

medestanders mee. In Twente kunnen mensen

ook wel op besluiten terugkomen, daar heb

ik dan moeite mee. Afspraak is afspraak. Er

kunnen buitengewone omstandigheden zijn

om een besluit te wijzigen, maar dat is een

uitzondering. Als het moet kan ik dan ook

streng zijn.’

Was het uw droom als kind om burgemeester te

worden?

‘Als kind stond een burgemeester ver van me

af. Dat kwam pas toen ik mijn man leerde

kennen. Zijn vader was burgemeester en dan

zie je van dichtbij dat het ook maar gewone

mensen zijn. Zelf had ik al jong een politiek

netwerk, door mijn werk als stafmedewerker

ging ik al om met Kamerleden en ministers,

als gedeputeerde met wethouders en burgemeesters.

Toen begon het bij mij wat vorm te

krijgen. Ook anderen zeiden tegen mij dat ik

eens moest solliciteren.’

U heeft gewerkt in de journalistiek, het onderwijs,

de politiek. Nooit overwogen om wat te minderen,

zodat u vaker thuis kon zijn?

‘Nee, oh nee, dat is niet bij mij opgekomen. Ik

heb ook nog geschiedenis gestudeerd naast

mijn werk als fractievoorzitter. Mijn kinderen

waren toen tieners en begrepen er niks

van dat ik voor mijn lol ging studeren. Dat

ik altijd werkte is nooit een punt van discussie

geweest. Ik vind dat vanzelfsprekend.

Mijn man ook. Ik heb ook nooit overwogen

na mijn huwelijk zijn naam over te nemen.

Niet per se uit feministische overwegingen,

ik vond het allemaal heel vanzelfsprekend.

Later realiseerde ik me wel dat er op school,

ik zat op het VWO, veel meer jongens dan

meisjes zaten. Toen dacht ik er eigenlijk niet

zo bij na.

We hebben het wel heel druk gehad. We

werden laat ouders, maar kregen wel drie kinderen

in vier jaar tijd. En dat in een tijd dat

er nog geen kinderopvang en buitenschoolse

opvang was. Mijn man werkte ook en hij zat

in de gemeenteraad van Utrecht. Maar er kan

heel veel als je het goed organiseert. Vrienden

van ons werkten ook allebei en hadden ook

drie kleine kinderen. Wij zijn toen allemaal

één dag in de week minder gaan werken om

op alle kinderen te passen, acht jaar lang

hadden we eigenlijk zes kinderen. Een heel

bijzondere tijd.’

Uw man heeft ook een politieke carrière gehad?

‘Hij heeft zo’n beetje hetzelfde gedaan als ik op

lokaal niveau: gemeenteraadslid, fractievoorzitter,

wethouder, waarnemend burgemeester.

Dat heb ik altijd heel prettig gevonden. Ze

zeggen dat je je eigen weerstand moet organiseren,

ik heb een kritische echtgenoot met

kennis van zaken. We kennen elkaars werk.

Dat is een onderdeel van ons leven, net als het

volgen van de actualiteit, altijd kijken naar het

journaal. Onze kinderen hebben die interesse

ook. Ze zijn niet politiek actief, maar volgen

alles wel.’

‘Ik vind het

wel spannend.

Ik maak me

zorgen over de

gezondheid van

de bevolking,

maar ook over

de economische

gevolgen. Hoe

houden we de

samenleving

overeind?’

Is er leven naast de politiek?

‘Ik heb natuurlijk niet veel vrije tijd, maar in de

vakanties fietsen we heel graag. Vorig jaar zijn

we naar Duinkerken gefietst, daar overgestoken

naar Dover en van daaruit naar Lands End. Van

oost naar west Engeland dus. Alles op de bonnefooi,

met fietstassen achterop. Dat vinden we

leuk. We hebben ook een keer van België naar

Bazel, langs de frontlinie uit de eerste wereldoorlog

gefietst. Dan fiets je al gauw tachtig

kilometer per dag.’

Dit jaar misschien in eigen land fietsen?

‘We weten het nog niet, we zijn niet zulke plannenmakers.

We zien het wel.’

zilver magazine

17

65. EN NU?

65.

en nu?

Toon Brummelhuis, Oldenzaal. Instrument engineer.

Gescheiden, twee kinderen, twee kleinkinderen.

‘Ik werk nog vijf jaar door; in deeltijd. Ik zal

ook wel moeten, want mijn pensioen is geen

vetpot. Ik vind het werk nog leuk en je blijft

je geest erdoor op sterkte houden. Verder ga

ik door met al mijn vrijwilligerswerk. Ik ben

nachtburgemeester van Oldenzaal, speel

mee met locatietheater zoals de Passiespelen

in Hertme en recent nog Hanna van

Hendrik. Ik doe aan landschapsbeheer zoals

heidevelden opschonen, houtwallen dunnen,

hoogstamvruchtbomen snoeien en heggen

vlechten. Bij de motorclub De Toerenteller

help ik al sinds 1989 mee met het jaarlijkse

off-the-road-weekend. Ik werk mee aan

65.

en nu?

het organiseren van ritten van de Solexclub

Oldenzaal en rij zelf twee solexen. Ja en

bierdrinken zal ik altijd blijven doen, want de

horeca moet je steunen. Daarom ben ik ook

founder van bierbrouwerij De Bombazijn.’

Ans Kamp-Busschers, Bentelo. Kapster. Getrouwd,

drie kinderen.

‘Ik had al een voorzetje genomen op mijn

65ste verjaardag over een paar maanden. Ik

heb mijn wereld op de kop gezet en ben na

40 jaar gestopt met mijn kapsalon. Bínnen

drie weken heb ik de beslissing moeten

nemen. Met de coronaregels kon ik niks.

Ik heb een gezellige, knusse salon die met

een paar personen al vol is. In verband met

de veiligheid kan er maar één persoon naar

binnen. Op die manier wil ik niet werken. Ik

wil die stress liever niet en daarom ben ik

gestopt. Ik heb nu heel goeie herinneringen

65.

en nu?

aan al die leuke jaren.

En nu? Daar moet ik nog over nadenken. Te

kort dag. Mijn man doet vrijwilligerswerk in

de wijngaard

hier in de

buurt. Ik denk

dat ik dat ook

af en toe ga

doen. En we

fietsen en

wandelen

veel.’

Harrie Averdijk, Delden. Voormalig timmerman. Vrijgezel.

‘Er verandert niet veel. Ik ben al sinds 2011

thuis vanwege reuma, waardoor ik mijn

vak niet meer kon uitoefenen. Ik had er al

sinds 2004 last van. Ik heb dus veel vrije

tijd. Ik fiets en wandel, heb wat koffieadressen

en doe elke vrijdag vrijwilligerswerk

bij Rood Zwart, de voetbalclub hier

in Delden. Kleedkamers schoonmaken,

werkzaamheden buiten en zo. Maar ik ben

behoorlijk ziek geweest en ben nu aan het

herstellen. Ik hoop er weer bovenop te

komen. Ik voel me goed nu.

BIERDRINKEN

GESTOPT

KOFFIEADRESSEN

Ik ga ook graag een paar keer per week

naar de training van FC Twente kijken en

kijk regelmatig voetbal op televisie, vooral

FC Twente.

Zo kom ik

de tijd wel

door.’

Kritisch

of mild?

Als fantasy schrijver kijk ik meestal

naar het verleden, in plaats van

te speculeren over wat nog komt.

Ik haal inspiratie uit wat is geweest.

Uit culturen die allang zijn

verdwenen en uit techniek die nu

verouderd is. Uit oorlogen die ooit

geoorloofd leken, maar waar we nu

met schaamte op terug kijken.

Verhalen veranderen met de jaren.

We vergaren meer kennis, waardoor

we achteraf makkelijk praten

hebben.

Met ieder

jaar dat verstrijkt,

nemen

we een

beetje meer

afstand,

waardoor

de scherpe

randjes slijten.

Soms

wordt onze blik dan milder, maar

net zo vaak juist kritischer.

We leven nu in een tijd die de

geschiedenisboeken in zal gaan. De

tijd van het coronavirus, van vrijwillig

thuis blijven en van anderhalve

meter afstand houden. Ik ben

benieuwd welke blijvende gevolgen

deze crisis gaat hebben. Merken

we over 25 jaar, als ik 65 ben, nog

de gevolgen? Of resten alleen de

verhalen? En hoe praten we er dan

over? Kritisch over alles dat fout is

gegaan? Of mild, omdat de wereld

en de mensheid ook deze crisis

hebben overleefd?

Hoe de wereld op dit moment is,

misstaat niet in de boeken die ik

schrijf. Fantasy verhalen gaan over

offers maken. Over strijden, soms

alleen voor jezelf, maar vaak voor

een hoger doel. Als ik 65 ben, schrijf

ik dit verhaal. Over een wereld in

de ban van een gezamenlijke vijand

en de angst voor het onbekende.

Maar vooral over de saamhorigheid,

inventiviteit en over al die

onwaarschijnlijke helden die nu zijn

opgestaan.

Schrijfster, 40 jaar

Als ik

65

ben

Kim ten Tusscher

ZILVER | COLUMN

Mens zonder samenspel is vis op het droge

Marcel Olde Rikkert is in zijn woonplaats

Nijmegen hoogleraar geriatrie in het

Radboudumc en hoofd van het Radboudumc

Alzheimer Centrum.

Hij is geboren en getogen in Hengelo.

SSINDS DE START VAN DE CORONACRISIS zijn veel oudere personen

minder sociaal actief en krijgen ze minder bezoek. Dat is een

erg belangrijk gevolg van deze crisis. Jongere gezinnen moeten het

ineens 7 dagen per week, 24 uur per dag samen vol zien te houden. En

ouderen moeten het vaak 7 dagen per week, 24 uur per dag alléén vol

zien te houden. Of als ze veel geluk hebben moeten ze het met een

partner of huisdier rooien. Dat is voor de meeste mensen een zware

beproeving. Een vorm van duursport waarin we niet hebben geoefend.

Onderzoek heeft aangetoond dat de effecten van eenzaamheid op

ouderen groot zijn. Niet alleen het psychische welzijn daalt dramatisch,

maar ook de lichamelijke gezondheid wordt snel minder. Met

name de conditie holt achteruit, maar ook de afweer tegen infecties

daalt. Op deze bijwerkingen van sociale isolatie is helaas nog door

niemand gewezen. Zowel om het welzijn te verbeteren, als om de

lichamelijke veerkracht en afweer te behouden, is een algehele isolatie

dus onverstandig. Gelukkig beseffen velen dit intuïtief en komt er

langzaam enige versoepeling in de spelregels. Mensen doen daarbij

van alles om toch op een of andere manier contact te houden met hun

ouders of buren. En gelukkig weten veel kleinkinderen slimme trucs

te bedenken om op een of andere wijze de aandacht van hun opa en

oma te vangen. Dit leidt tot hartverwarmende speelse, innovatieve of

zelf acrobatische taferelen. Gewoon telefonisch contact onderhouden

kan natuurlijk ook en gelukkig zijn ook veel mensen in staat digitaal

contact te leggen met de buitenwereld.

In het Radboudumc hadden we toevallig al voor de coronatijd een

wetenschappelijk onderzoek gestart om eenzaamheid aan te pakken

door het online spelen van kleinkinderen en grootouders te stimuleren.

Versneld hebben we daarom een gratis spellenplatform gemaakt

(zie https://samenspelen.online). Probeert u ze maar eens, samen met

zoon, dochter of kleinkind! Contact tussen generaties kan immers

sterk bijdragen aan een beter welbevinden. Zeker wanneer oud en

jong er beide mee opschieten. Zoals een rekenspel waardoor oma blij

is dat ze haar kleinkind helpt met de tafels en het kleinkind blij is dat

het op school eerder van die vervelende tafels af is.

Het alléén vol zien te houden.

Een vorm van duursport

waarin we niet

hebben geoefend

De mens is en blijft gewoon een sociaal dier. Sociaal kapitaal, dat

wil zeggen het aantal mensen in je eigen kring, is het belangrijkste

kapitaal, veel belangrijker dan geld. De regering moet daarom heel

voorzichtig zijn met het verminderen van sociaal verkeer. Het vergoot

immers niet alleen ons welzijn, maar ook onze afweer en veerkracht

tegen het virus. Dat alles hebben we als kuddedieren hard nodig in

deze bijzondere tijd.

Marcel Olde Rikkert

zilver magazine

19

REISVERHALEN | TEKST GIJS EIJSINK ... FOTOGRAFIE FAMILIE MULDER

Het wad van

Schiermonnikoog

TEXEL, CHILI OF

wandelen in eigen regio

Reisverhalen zijn prachtig. Hoeveel worden er jaarlijks - vooral kort na de

zomervakantie - wel niet verteld. Op gezellige avonden met de fraaie foto’s op laptop of tv

als illustratie. Op terrassen of bij koffieautomaten en in kantines.

Twentenaren zijn eigenheimers, zegt men. Vergeet het. De meeste Twentenaren reizen

graag. Sommigen melden zich op de camping in eigen regio of net erbuiten in Lochem of

Beerzerveld, sommigen prefereren ons eigen land en zweren bij Zuid-Limburg, Zeeland of

Amsterdam en een deel bereist de hele wereld.

Hierbij ter inspiratie voor de komende zomer drie gesprekken met reislustige Tukkers.

Oldenzaler Harry Jutten maakte een wereldreis en neemt de lezers van Zilver Magazine

mee naar het zuiden van Chili. Henri en Irene ter Brake zwierven de hele wereld over, ze

raakten eraan verslaafd, maar zweren de laatste tijd bij wandelingen door Twente. Het kan

verkeren. En Hetty en Henk Mulder zijn ook verslaafd, maar dan aan Texel. Goede tip voor

de komende corona-maanden?

20 zilver magazine

‘NIETS DAN WIND EN STILTE,

DAN IS HET GOED’

Vakantie vieren in eigen land is weer populair. Covid-19 dwingt ons ertoe.

Thuisblijven kan natuurlijk ook, want fietsen of wandelen in Twente, mooie

steden en dorpen in onze eigen regio bezoeken of een boek lezen op een

bankje in een naburig plantsoen, dat is ook zeker niet te versmaden. Vraag

het maar aan Hetty en Henk Mulder uit Enschede. Ooit bereisden ze de hele

wereld, maar de laatste decennia blijven ze het liefst in eigen land of regio.

De komende zomer is het echtpaar

Mulder heel blij met ‘lekker thuis

zijn’, omdat het dan in de gewilde

oorden van het land veel te druk is. ‘En

Twente is ook mooi’, zegt Hetty. Als het

dan weer rustiger is geworden, vertrekken

ze spoorslags naar Texel. Het

grootste Waddeneiland is hun meest

geliefde stukje Nederland. Ze gaan

meestal eind september, in november

en februari. Ze waren er wel eens in de

zomer, maar dat beviel niet vanwege de

grote stroom vakantiegangers die het

eiland ook op hun lijst van favoriete

bestemmingen hebben staan.

jaargetijde is het weer anders. Het is er

nooit hetzelfde.’

Het noorden van Texel is minder in

trek bij Hetty en Henk. Wat betreft de

dorpen en stadjes zijn ze graag in Den

Burg waar Het Open Boek, het plaatselijke

boekwinkeltje steevast op een

bezoek van hen kan rekenen. Hetty: ‘Ze

hebben daar heel interessante boeken

over Texel zelf en haar geschiedenis.’

Zelf komt ze ook graag in Oudeschild.

‘Omdat ik van boten houd. Dan ga ik

daar op een bankje zitten en kan er

uren naar kijken.’

Ze zijn er vanaf 2004 al wel 25 keer

geweest en daarvoor was Schiermonnikoog

hun meest geliefde

Nederlandse bestemming. ‘We wilden

van eiland veranderen, gingen op Texel

kijken en waren meteen verkocht. Soms

ga ik tussendoor nog met een vriendin.

We hebben gewoon ons hart verpand

aan Texel.’

METEEN LINKSAF

Hetty schetst hun vakanties op het

eiland. ‘Bijna altijd slaan we meteen

linksaf, als we met de boot aankomen.

De grote massa gaat rechtdoor, wij

niet. We gaan gelijk links het duingebied

in om bij paal 17 gauw weer de

Texel-beleving te ervaren. ‘We zijn er.

Biertje, bitterballen erbij, heerlijk’, zegt

Hetty. Het liefst zoeken de Mulders het

midden van het eiland op, het gebied

tussen De Koog en Den Burg bij de

Rozendijk. ‘Waar Jan Wolkers gewoond

heeft, is het schitterend. Het dennenbos

daar en de duinen. Daar kun je uren

wandelen. Niets dan wind en stilte,

dan is het goed. De rode route is bij ons

favoriet. Soms zijn er vrienden bij met

hun hond. Heel fijn is het daar. Ieder

OOSTEREND

Ze fietsen ook graag naar Oosterend,

een dorp aan de oostkant van het

eiland. ‘Daar is het ook fijn. Dan lopen

we even de kerk in, wandelen we langs

de oude pandjes van het dorp en drinken

er op een terras een biertje.’ Haar

echtgenoot heeft tijdens hun laatste

vakantie op Texel in Den Hoorn de

rommelmarkt ontdekt die daar elke

maandagmiddag wordt gehouden. ‘Hij

was er enorm van onder de indruk.

Het is een ideaal uitstapje als het weer

wat minder is, zei hij. Hij heeft er twee

boeken van Ernest Hemingway gekocht

voor één euro, een mooie score. Het was

een extra leuk investerinkje omdat we

vroeger op veel plaatsen geweest zijn,

waar Hemingway woonde en werkte.

We hebben beiden lang bij Arke Reizen

gewerkt, dat was een geweldige tijd.’

Maar die tijd ligt achter hen. Texel,

op een paar uur rijden van Enschede,

is alweer jaren hun meest geliefde

vakantiebestemming. Goede tip voor

de mensen die normaliter in de zomer

uitzwerven naar verre oorden, maar nu

door corona voor hun eigen land zullen

moeten kiezen.

Riet en Henk Mulder

met een Texels biertje

zilver magazine

21

REISVERHALEN

GLOBETROTTERS RUILEN

VERRE REIZEN IN VOOR

WANDELINGEN IN TWENTE

Henri en Irene ter Brake in

het Japanse Kyoto (2018)

Het reisdoel was Noorwegen, in februari, vlak voordat de coronacrisis uitbrak. Met een postboot

van Hurtigruten langs de fjorden en scherenkust, van Bergen naar Kirkenes, vlakbij de Russische

grens. Henri en Irene ter Brake uit Hengelo wilden het noorderlicht zien en werden niet teleurgesteld.

‘We waren de poolcirkel nog niet over of we zagen het, drie nachten achter elkaar. Heel

indrukwekkend.’

TEKST BOB GEVERS

FOTOGRAFIE FAMILIE TER BRAKE

En dat was voorlopig ook de laatste trip

van het reislustige Hengelose echtpaar.

Het coronavirus heeft alles op losse schroeven

gezet. Maar ze vervelen zich niet. ‘We komen

tijd tekort’, zeggen ze. Irene, de fotograaf van

het koppel, is druk met het samenstellen van

fotoboeken. En Henri, de filmer, maakt van

elke reis een uitvoerige documentaire. ‘Zo

komen we de zomer wel door!’

Ze hebben in de afgelopen jaren zo’n beetje de

hele wereld gezien. Hun lijstje met bestemmingen

is onwaarschijnlijk lang. Van Rusland

(2001) tot China (2003), van Costa Rica (2010)

22 zilver magazine

Beroving Kaapstad

Bereisde medeburgers zitten vol verhalen. Zo

ook Henri en Irene ter Brake.

Henri vertelt: ‘De laatste stad die we aandoen

tijdens de rondreis “Zuidelijk Afrika” is Kaapstad.

Omdat we net de grens zijn overgestoken

met Namibië hebben we

Zuid-Afrikaanse RAND nodig

en dat betekent pinnen.

We gaan met de groep uit

eten en de gids regelt een

paar taxi’s. Wij met vijven in

een taxi en op verzoek van

de gids rijdt de taxi naar een

groot Shell station; het volle

licht en de drukte boezemt

vertrouwen in. Er zijn twee

automaten en ik pin mijn

portie, terwijl ik constant om

me heen kijk, want ik had

een raar onderbuikgevoel.

Terwijl ik mijn pas en geld

opberg, zie ik enige beweging die mij niet vertrouwd

overkomt en geef mijn mede reisgenoot

het advies niet te pinnen want…

Bij de tweede automaat ontstaat tumult,

omdat omstanders plotseling erg opdringerig

worden en zich overal mee gaan bemoeien.

Het zijn ogenschijnlijk nette mensen, maar

dit blijkt onderdeel vaan de tactiek te zijn. Ze

beginnen aan de pinner te trekken en duwen,

terwijl ik om hulp vraag van de taxichauffeur.

Deze wendt zijn blik af en doet niets. Echter

het is een omstander gelukt om de pincode

te bemachtigen (u moet uw pincode nog een

keer intypen, want dan krijgt u uw pasje terug).

Dat was inmiddels al gestolen op een uiterst

geraffineerde wijze.

Het is bij één slachtoffer gebleven en op de

vraag aan de taxi chauffeur waarom hij niets

deed, hebben we geen afdoende antwoord

gekregen.

Bij het restaurant heeft de bestolene de bank

gebeld om de pas te blokkeren. Toen was er

al twee keer mee gepind; de dame in kwestie

heeft het bedrag teruggekregen dus eind goed

al goed maar toch. Wat ging dat geraffineerd

en georganiseerd.’

tot Nieuw Zeeland (2012), Vietnam (2013)

en Patagonië (2017). In totaal 25 bestemmingen.

Elk jaar tenminste twee reizen.

Een verre reis en eentje in Europa, met de

caravan. Oók mooi.

De mooiste trip? Daar moeten ze even over

nadenken, want het was allemaal de moeite

waard. Maar dan komt er toch wat. Henri:

‘De trektochten door de rimboes in Peru en

Borneo: héél indrukwekkend. Prachtig, met

spinnen en slangen, ja, ik ben een natuurmens.’

Irene heeft nog een aanvulling: ‘De

Galapagoseilanden, in 2008. Zó bijzonder dat

de dieren daar niet bang zijn voor mensen.’

VRIJHEID

Dat gereis begon eigenlijk heel normaal.

Met de kinderen met vakantie naar zee, met

de vouwwagen en later met de caravan. ‘En

daarna verder weg’, meldt Irene: de kinderen

het huis uit, de vrijheid tegemoet. Ze

raakten er al snel aan verslaafd. Je moet het

natuurlijk allebei wél leuk vinden. Ze moeten

lachen: ‘Dat reizen, dat is juist de kracht

van ons huwelijk.’

De Ter Brakes zoeken het in de combinatie

van cultuur en natuur, zijn nieuwsgierig,

houden van avontuur en een beetje onzekerheid.

Neem die trip naar Japan: ‘Stonden

ze met hun achten om ons heen om ons de

weg te wijzen.’ Dat hielp niet echt, want ze

Henri en Irene ter Brake in

Nieuw-Zeeland

verstonden elkaar niet. Hoewel, de vraag

naar een restaurant begrepen de Japanners

wel: ‘Deden we alsof we dorst hadden, alsof

we een fles aan de mond zetten: klok klok

klok.’ Het hoeven overigens niet per se

jungle-expedities te zijn, een stedentrip valt

eveneens in de smaak. Athene, Porto, Lissabon,

het zijn mooie bestemmingen.

En nu gooit het coronavirus roet in het

eten. Er stonden geen grote reizen op het

programma, maar ze hadden zoon Erik,

dochter Miriam en schoonzoon Guit-Jan

graag aangemoedigd bij de toertocht

Luik-Bastenaken-Luik, eind april. Dat ging

dus niet door en de aansluitende reis met

de caravan naar de Elzas evenmin. Er stond

ook nog een rondreis door Ierland op het

verlanglijstje voor september en een vakantie

op het Duitse eiland Rügen. Maar of dat

er nog van komt…

NIET TE HEET

De tropische bestemmingen zijn trouwens

toch al van de baan vanwege gezondheidsredenen.

Het mag niet te heet zijn voor

Irene ter Brake. ‘‘We zitten aan koudere

landen vast’, zegt ze. Ze kunnen er niet mee

zitten want ze hebben immers al zoveel

gezien. Al had Henri nog best eens de Taj

Mahal willen bekijken. Maar ze hebben hun

herinneringen, hun films en hun foto’s.

Soms was het best spannend. Zoals die

zilver magazine

23

REISVERHALEN

EEN VERBAZING-

WEKKENDE

METAMORFOSE

IN QUELLÒN

Henri en Irene ter Brake

in Ecuador

Er was rond zes uur in de ochtend nog geen sterveling

te bekennen op de bouwvallige aanlegsteiger en in de

verregende straten van het stadje Quellòn. De veerboot

vanuit Puerto Chacabuco had even daarvoor aangemeerd

na een winderige reis van 36 uur langs verborgen en

geïsoleerde fjordstadjes als Puerto Cisnes, Puyuhuapi en

Melinka.

noodlanding in Brazilië, vanwege een hartinfarct

van een medepassagier. En de beroving

van een reisgenote bij een pinautomaat

in Zuid-Afrika, bij wie de pincode deskundig

werd ontfutseld door een groep opdringerige

omstanders. Henri had er van tevoren al

geen goed gevoel bij. ‘Dat ging geraffineerd

en georganiseerd.’

Echt ongemakkelijk werd het tijdens die

vakantie in Peru, bij een bezoek aan de

Inca-ruïnestad Machu Picchu, waar een

gids ze adviseerde om cocabladerenthee te

drinken, vanwege de hoogte. ‘We hebben die

theeblaadjes in onze koffer gehad. Komen

we bij het vliegveld, wordt er omgeroepen

of de heer Ter Brake zich even bij de balie

wil melden. Of ik mee wilde naar de kelder,

waar een militair met een grote herdershond

stond, die enorm tekeer ging. Of ik de

koffer open wilde maken en of ik drugs bij

me had. Er was natuurlijk niks te vinden,

maar ik dacht later dat die hond die cocablaadjes

heeft geroken. Ja, dat was best even

angstig…’

TWENTE

De actieradius van de Ter Brakes is nu

aanzienlijk ingekort en beperkt zich vooral

tot Twente. Ze zijn er tevreden mee. Irene:

‘Die verre reizen zijn nu wandelingen in de

omgeving geworden. Het is hier ook heel

mooi, er is zoveel te zien en te ontdekken..’

En vliegen gaat straks ook veel duurder worden,

voorzien ze. Henri: ‘Dat was toch ook

veel te goedkoop. Je vloog voor 29 euro van

Amsterdam naar Barcelona: een treinreis

van Hengelo naar Amsterdam is duurder…’

TEKST EN FOTOGRAFIE

HARRY JUTTEN

Onderweg over weidse uitlopers van de

Stille Oceaan en door wondermooie

fjorden werd de passagiers nog een mooi

uitzicht geboden op de 2440 meter hoge

vulkaan Monte Melimoyu. Quellòn ligt op

het eiland Chiloé, ongeveer halfweg naar

het zuiden tussen de Chileense hoofdstad

Santiago en Terra del Fuego, wat Vuurland

betekent. Het is zonder enige twijfel een

van de mooiste, meest authentieke en

avontuurlijke streken op aarde.

Over Chili weet men hier in Nederland

veelal niet veel meer dan dat dictator

Pinochet hier ooit de knoet hanteerde, dat

het onder de evenaar ligt en dat het een

heel erg lang en nogal smal land is. Op

zich klopt dat. Van Arequipa aan de grens

met Peru in het noorden tot Vuurland in

de zuidelijke punt is ongeveer even ver als

van de Noordkaap tot het Atlasgebergte in

Marokko. Dat is inclusief de enorme verscheidenheid

aan landschappen en plaatselijke

subculturen, maar dan op zijn kop

en overal een graadje onherbergzamer. Een

ander groot verschil is de indrukwekkende

kustlijn met de altijd dominant aanwezige

Stille Oceaan. Het reikt van de ijzige uitlopers

van de Andes in het uiterste zuiden,

via een doolhof aan diepe fjorden, duizenden

eilandjes, eindeloos brede stranden,

vulkanen, kolonies van zeeleeuwen en

woestijnen naar het Mars-landschap aan

de grens met Peru. Wie de Melkweg in

volle glorie wil zien stralen, walvissen wil

spotten, meerdaagse pittige trektochten

door de Andes wil ondernemen, wilde

24 zilver magazine

wateren wil bevaren, koningskrab wil

proeven of zich op hoogte wil begeven in

een maanlandschap, die vindt het in Chili.

BINNEN LUTTELE MINUTEN

Even terug naar Quellòn, die regenachtige

ochtend. Ergens tussen ongeveer zeven en

acht uur voltrok zich een verbazingwekkende

metamorfose van totale stilte en

verlatenheid naar een hectische drukte.

Overal kwamen mensen uit hun huizen,

werden stalen rolluiken met veel geraas

omhoog getrokken, stalden straatventers

hun waren uit, geurde vers brood, rekten

zwerfhonden zich uit en dampte heet

water voor een kop oploskoffie. Van nul

naar een straatleven in volle vaart binnen

luttele minuten. Als de zon dan ook nog

doorbreekt is er geen betere manier om

een nieuwe reisdag te beginnen.

Een stukje verderop naar het noorden ligt

aan de oceaan het dorpje Cucao. Anders

dan wat provisorische agrarische bedrijvigheid

en een krakend schelpenstrand valt er

weinig te zien. Wat de plaats iets magisch

geeft, is dat Charles Darwin, grondlegger

van de evolutietheorie, hier een korte

periode voor anker ging en vanuit een

basiskamp in het waterrijke achterland zijn

onderzoek deed naar planten en dieren.

ONGRIJPBARE GROOTSHEID

Wandelend langs de oceaan overheerst

altijd de ongrijpbare grootsheid. Het

water omspant zo ongeveer de halve wereldbol.

Walvissen kunnen onbelemmerd

de oversteek maken naar Azië en Oceanië

of helemaal tot Alaska zwemmen in het

noorden en de Zuidpool om de hoek bij

Vuurland, waar ontdekkingsreiziger Jacob

Roggeveen in 1722 de woeste baren trotseerde

om op Paaseiland te stuiten. Over

land in Chili is het reizen ten noorden van

Santiago van een totaal andere orde. Waar

het zuiden vooral groen is, daar wordt

het noorden van Chili gedomineerd door

droge onbegaanbare woestijnen en de kale

uitlopers van de Andes als een natuurlijke

verdedigingslinie met Argentinië. Maar

wel met die aantekening dat beide landen

van noord tot zuid prima met elkaar overweg

kunnen. Er zijn niet veel bergpassen

waar de grens gepasseerd kan worden,

maar van enig wantrouwen of ingewikkeld

grensgezeur is nergens sprake. In het

uiterste zuiden is een reis over land van

Punta Arenas naar Port Williams zelfs

uitsluitend mogelijk via Argentijns grondgebied.

Het is een lange en pittige dagreis

over de vrijwel onbewoonde pampa.

BIER

Wat grotere woestijnsteden noordelijk

van de hoofdstad, zoals La Serena, Antofagasta

en Iquiqé zo bijzonder maakt

is dat het compleet geïsoleerde, deels

zelfvoorzienende en moderne metropolen

zijn, want de afstanden om er te komen en

voorraden aan te voeren zijn immens. Een

smakelijk gevolg van deze geografische

werkelijkheid is onder meer dat de ambachtelijke

brouwerijen uitsluitend bier

produceren voor de lokale consumptie.

Vervoer naar andere steden is simpelweg

te kostbaar. Zonder uitzondering zijn het

delicatessen en zeer divers van smaak. Een

meer dan logisch vervolg op een reis door

dit uiterst gastvrije land is een verlenging

van de trip tot in Alaska. Op de fiets is het

in een jaar wel te doen.

Enkele foto's van Harry

Jutten in Chili

zilver magazine

25

Mensen kiezen nog steeds bewust voor ons

Door de jaren heen hebben wij bij Leferink en Wennink veel zien veranderen in

de uitvaartbranche. Wij zijn altijd betrokken met wat er speelt en vernieuwingen

gaan we niet uit de weg.

Traditionele uitvaarten kent

iedereen, maar door onze

persoonlijke betrokkenheid

en een zorgvuldige

afstemming tussen de wensen van de

overledene en nabestaanden, proberen

wij elke uitvaart op unieke wijze in

te vullen. Daarbij worden dikwijls

oude tradities, soms in een nieuw

jasje, in ere gehouden. In de loop der

jaren hebben we ervaren dat onze

persoonlijke benadering bijzonder wordt

gewaardeerd door de nabestaanden.

Gerry Leferink, Marijke Markslag en Wim

Hakkert doen hun werk oprecht met hart

en ziel.

Na een overlijden moet er in korte

tijd veel geregeld worden. Onze

uitvaartbegeleiders hebben hierin

een belangrijke adviserende rol. Zij

zijn zichtbaar op de momenten dat

dit verwacht wordt en actief op de

achtergrond als dat nodig is.

Ton Wennink is verantwoordelijk voor

de dagelijkse financiën. Ietje Kokhuis

neemt nabestaanden de zorg uit

handen inzake de afhandeling van de

uitvaartverzekeringen. Ongeacht uw

uitvaartverzekering. Dit geeft op het

financiële vlak toch enige rust. Als extra

service bieden wij nabestaanden na de

uitvaart desgewenst advies aan bij de

financiële afhandelingen.

Zorgteam

We maken gebruik van een professioneel

zorgteam. Dit team bestaat uit integere

medewerkers met jarenlange ervaring

en vakkennis van het verzorgen en

overbrengen van overledenen. We

kunnen 24 uur per dag een beroep op

hen doen en dat geeft rust. We krijgen

veel complimenten van families over

de manier waarop zij met hun en de

overledene omgaan. Onze medewerkers

Wilma, Karin en Elmaïne assisteren ons

bij de plechtigheden. Zij helpen daar

waar nodig.

U kunt bij ons terecht met al uw vragen

of verzekeringscheck. Geheel vrijblijvend

komen we bij u langs om uw wensen

voor uw uitvaart door te spreken.

Daarnaast kunt u bij ons kosteloos

een wensenboekje verkrijgen waarin u

zelf deze laatste wensen kenbaar kunt

maken voor uw nabestaanden. Dit geeft

rust zowel voor u als voor degenen die u

achterlaat.

Wij hebben een super fijn team, met

de juiste vakkennis en ervaring op elk

gebied. Samen zullen wij alles in het

werk stellen om van elke uitvaart een

afscheid naar wens te maken.

074 - 250 53 79 - www.uitvaarthengelo.nl - alle verzekerden

ZILVER MAGAZINE | OVERWEGING

In zweefvlucht naar de landing

Journalist Theo Leoné bespreekt in elk nummer een

onderwerp dat zinvol is voor 65-plussers.

Heeft u een vraag voor Theo? Stuur hem naar


DDE BRIEVENBUSSEN RAMMELEN MINDER dan voorheen. Wie

schrijft nog een brief, verstuurt een vriendelijke schouderklop, geeft

de post een kattenbel mee? Als de klep gaat, zal er wel weer reclame

op de deurmat vallen, vol spullen die je ook de vorige keren al niet

wilde hebben.

Eenzame mensen zijn ervaren ontkenners. Ja, met de kinderen gaat

alles goed. Of ze dikwijls langs komen? Nou ja, ze zijn zo druk hè,

hebben ieder hun eigen leven. Je hangt een ander toch niet aan de

neus dat het grut dat je groot bracht, best wel wat vaker op bezoek

mag komen? Trouwens, wat is vaak. Hoe dikwijls dronk je vroeger zelf

een bakje koffie bij je ouders? De app en de videotelefoon kunnen niet

tippen aan een echt bezoek.

Van de 55-plussers die niet in een verpleegtehuis wonen, zijn de meesten

dik tevreden. Meer dan driekwart geeft aan minstens even gelukkig

te zijn als in de jaren dat ze 25 waren. Jammer genoeg kan een op

de vijf ouderen dat enthousiasme niet bijbenen. Oorzaak? Meestal

lichamelijke klachten. Krakende wagens kunnen weliswaar erg lang

lopen, maar goed geolied heb je toch meer plezier tijdens de rit.

Ten oosten van de Sallandse Heuvelrug heeft Hof van Twente de

meeste oude knarren. In de gemeente met de plaatsen Delden, Goor,

Markelo en Diepenheim is 18,4 procent van de Tukkers 70 of ouder.

Haaksbergen is een goede tweede (17,2 procent) voor Oldenzaal, waar

16,2 procent de leeftijd van honderd op minder dan dertig genaderd is.

De alleenstaande 70-plussers zijn (met een percentage van rond de

39 procent) vooral te vinden in de grote steden Almelo, Hengelo en

Enschede. Alleen staan kun je blijkbaar het beste in de drukte. Van de

Twentse 70-plussers heeft een op de tien geen kinderen.

Snuffelend in de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek doe

ik een vreemde ontdekking. Twentenaren heten honkvast. Dus zullen

de kinderen wel dicht bij de ouders wonen. Mis! In de Randstad en

het zuiden van het land maken kinderen heel wat minder kilometers

als ze naar pa en ma willen. Doorgaans minder dan 15! In Twente

wonen de kinderen gemiddeld twee keer zo ver van hun ouders dan in

het westen en zuiden. Als jongelui naar hun ouders op de aole groond

in Borne, Hengelo of Oldenzaal gaan, wacht hun vice versa een rit van

zeventig kilometer.

Van de 55-plussers die niet

in een verpleegtehuis

wonen, zijn de meesten

dik tevreden.

Dat een kwart van de 55-plussers gelukkiger is dan in hun jonge jaren,

verbaast me niets. Weg druk van de ketel, de tijd van zweefvliegen is

aangebroken. Hoor het ruizen van de wind, geniet van de muziek die

je vroeger niet kon betalen. Besef wel dat met het vallen van de avond

de thermiek verdwijnt. Aan de einder wacht de landing, misschien

wel onderweg.

‘

Theo Leone

zilver magazine

27

Even voorstellen

Anja en Wim Broekhuis wonen in een

boerderij, ze hebben een melkveehouderij

in Albergen. Rondom de boerderij

ligt PlantZoentje, een gezellige tuin

van 3000 vierkante meter met onder

andere prachtige borders op kleur, een

Dutch Wave tuin met veel grassen,

een veelkleurige tuin voor hun kleinkind

en gezellige zitjes. Zelf een kijkje

nemen? Dat kan in deze rare tijd alleen

op afspraak. Kijk op www.plantzoentje.nl

voor de contactgegevens.

Op rondjetuinentwente.jouwweb.nl

is te zien welke tuinen in Twente deze

zomer nog meer open zijn, mits de

voorschriften het toelaten.

28 zilver magazine

PASSIE | TEKST FREDERIKE KROMMENDIJK ... FOTOGRAFIE RIET VOS

ANJA BROEKHUIS DEELT HAAR

liefde voor de tuin

Helemaal af, zou je zeggen als

je PlantZoentje ziet, de prachtige

tuin rondom de boerderij

van Anja en Wim Broekhuis.

Maar kom je een jaar later

weer, dan is er steevast wat

veranderd. Anja kan nou eenmaal

niet stilzitten. Alleen in

de zomer, met een dikke ijsco

naast Wim op de bank dan

misschien. ‘Als ik ga zitten,

bedenkt mijn hoofd alweer

nieuwe dingen.’

Je kunt het je nu haast niet voorstellen, maar

Anja had helemaal niets met tuinieren toen ze

trouwde. De tuin bij de boerderij in Albergen

was een traditionele boerentuin. ‘Een moestuin

voor het huis, vijf meter siertuin en klaar.

Maar ik wou helemaal geen moestuin. Dat

had ik in mijn omgeving wel gezien: iedereen

komt in ’t weekend de groente ophalen en

jij bent er druk mee. Ik was jong, ik wou met

mijn vriendinnen op stap’. En dus lieten ze een

onderhoudsvriendelijke tuin aanleggen, vol

heide, coniferen, taxus en bielzen.

In PlantZoentje

is elk jaar wat

nieuws te zien

Het was buurvrouw Annie die op een dag de

tuinkoorts aanwakkerde met een kratje plantjes.

‘Ik dacht: wat moet ik ermee? Maar Annie

had wél een prachtige tuin. Haar tuinmethode

was simpel: gaatje maken, plantje erin, stront

erbij. Stront genoeg bij een melkveehouder

dus dat ging lukken’, lacht Anja. De makkelijke

weggevertjes zoals vrouwenmantel en

akelei groeiden als een speer, en toen was

Anja verkocht. Na een paar jaar sneuvelden de

eerste coniferen, er kwam een vijver, de grond

die uit de vijver kwam werd een wal, er kwam

een hokje om de zon te zien ondergaan en zo

verder. Geen plan, wel passie.

Elke dag werkt Anja in de tuin. Zelfs toen ze haar vader had begraven, stond ze dezelfde dag weer te

wieden. ‘Ik kan niet zonder. Het is mijn uitlaatklep.’

zilver magazine

29

Nuchtere Wim wist dus bij hun 20-jarig huwelijk in 2005 precies

waar hij zijn Anja blij mee kon maken. Niks juwelen of reisjes,

maar grond. ‘Duizend vierkante meter maak ik voor jou in orde,

zei hij. Hartstikke lief natuurlijk maar iedereen riep: waar begin

je aan, veel te veel werk. Ik lag er wakker van, maar Wim bleef

nuchter. Als het niks wordt jaag ik er een paar schapen in, zei hij

en toen voelde ik me vrij om los te gaan’.

Deze lente en zomer is het, op wervelwind Anja na, rustig in

de tuin. Door de coronacrisis kon ze niet de busladingen vol

tuinliefhebbers ontvangen die normaal haar tuin bezoeken. ‘Ik

mis het wel. De mensen die hier met zo’n busreis komen zijn net

als ik plantenliefhebbers. Je vertelt van alles, je hoort nog eens

wat, mensen leggen hun hele hebben en houden bij je neer. Aan

de andere kant kan ik nu meer aandacht geven aan individuele

bezoekers. Laatst een stel van ongeveer 30 jaar, daar neem ik

dan echt de tijd voor. Deze hobby vergrijst, we moeten de jongere

garde ook enthousiast maken, anders hebben we straks alleen

nog maar van die betegelde tuinen en kattenbakken vol grind’.

Dat haar tuin zo’n publiekstrekker zou worden, verbaasde Anja

aanvankelijk enorm. ‘Ik had open dagen en dan maakten mensen

foto’s. Dan belde later zo’n fotograaf en kwam ik in een blad. Nu

gaat mijn tuin de wereld over via social media. Gasten komen in

een normaal jaar uit heel Nederland, maar ook uit Denemarken,

Zweden, Finland en zelfs Amerika. Wat ze hier vinden? Rust

denk ik, en een fijne sfeer. Er was eens een dementerende vrouw

die volgens haar begeleidster niet meer sprak. Maar toen ze de

rozen zag, zei ze steeds: Wat mooi, wat mooi. Dat is toch geweldig?’

Anja laat haar bezoekers vrij rondlopen, als er vragen zijn is

ze altijd dichtbij.

Anja: ‘Als

ik niks kan

doen,

ben ik

maar een

half mens’.

‘We moeten de jongere garde

ook enthousiast maken, anders

hebben we straks alleen nog

maar van die betegelde tuinen’.

Elke dag werkt Anja in de tuin. Zelfs toen ze haar vader had

begraven, stond ze dezelfde dag weer te wieden. ‘Ik kan niet

zonder. Het is mijn uitlaatklep. Als het smoorheet is in de zomer

of de grond is bevroren in de winter waardoor ik niks kan doen,

ben ik maar een half mens’.

In 2014 plakte ze nog eens 1000 vierkante meter aan haar

lusthof, geïnspireerd door de Dutch Wave: heel veel grassen, gemengd

met bloemen in warme tinten zoals geel, rood en oranje.

En nog is Anja niet klaar. Ze heeft plannen voor een pluktuin en

legde een vrolijke tuin vol kleurige dahlia’s aan voor haar eerste

kleinkind, met een paar aardbeiplantjes en kleurige keramiek

figuren. ‘Die zál groene vingers krijgen’, schatert ze. De eerste

tekenen zijn veelbelovend, de kleine pottuffel van vier maanden

kijkt zich de ogen uit.

57 is ze nu, en ze ziet hoe veel mensen van haar leeftijd de tuin

langzamerhand als een last ervaren. ‘Ik snap best dat mensen

het graag wat makkelijker willen. Maar zo’n stenen tuin wordt

bloedheet in de zomer. Verhoog je borders een stukje, zodat je

niet zo hoeft te bukken of koop een paar goede knielappen en

wied op je knieën. En koop goede bodembedekkers die je niet te

zuinig aanplant, dan zit de boel zo dicht. Hoef je er alleen tot half

juni maar in te wieden. Dichtpoten is de meest onderhoudsvriendelijke

manier van tuinieren’. Dus zelf zit ze ook de hele zomer

alleen maar te genieten? Anja schatert: ‘Wat denk ie zelf? Wim

zegt wel eens: Goa noe toch es eff’n zitt’n. Maar als ik zit bedenk

ik weer nieuwe dingen’.

30 zilver magazine

Een gouden of blauwe

regen is een goede keus

voor bijen. Ook bij vaste

planten als lavendel en

kattenkruid (Nepeta)

is het gezoem niet van

de lucht.

Zo ziet je tuin er netjes uit

De eerste indruk is bepalend. Zorg dus dat het

voorin je borders netjes is. Bodembedekkers

die Anja graag gebruikt zijn: Epimedium

(elfenbloem), Geranium Azure Rush die de

hele zomer prachtig blauw bloeit en Erigeron

karvinskianus, een klein margrietje dat snel

hele stukken bedekt en de hele zomer bloeit

maar zich wel uitzaait. Lage Sedums en kleine

Hosta’s voor het blad zijn wat netter.

Klein tuintje? Beplant desnoods maar een

vierkante meter en zet een klimplant tegen

je schutting. De insecten zijn je dankbaar,

vooral als je planten neerzet die mooie open

bloemvormen hebben.

zilver magazine

31

INTERVIEW | TEKST GIJS EIJSINK ... FOTOGRAFIE BRIT WILLEMSEN, YVONNE EIKENAAR, IRMA BRUGGEMAN E.A.

Fred van de Ven

‘Hij is

overleden,

maar hij is

niet weg’

Hij was al kwetsbaar. En toen het beruchte

virus ook nog de hoek om kwam, ging het

snel. ’s Avonds op de 24ste maart blies Fred

van de Ven de laatste adem uit. Hengelo,

Enschede, heel cultuurminnend Twente

treurde. De aimabele, onbaatzuchtige,

creatieve theaterman, de maker van liedjes,

gedichten en ingenieuze decors was naar het

hiernamaals vertrokken. Zijn levenspartner

Yvonne Eikenaar (58), zijn familie en talloze

vrienden en bekenden treurden en dat doen ze

nog steeds. Maar Yvonne kijkt veerkrachtig als

ze is, ook weer vooruit. ‘Door mijn gelukkige

leven met Fred voel ik me gesteund in de

stappen die ik voortaan zet’, zegt ze.

Hoe dat gaat in deze tijden. Hoe

onvoorstelbaar en onwerkelijk. Fred

vocht al drie jaar tegen longkanker,

de laatste weken kon hij niet meer

zonder zuurstofapparaat en zijn

energie nam zienderogen af. Met een veel te hoge

hartslag moest hij voor de zoveelste keer in korte

tijd naar het ziekenhuis. De achttiende maart

wees een test uit dat corona hem te pakken had.

En dat zou hij niet meer kunnen pareren. Yvonne

wilde vanzelfsprekend continu bij hem zijn, maar

zat in thuisquarantaine. Het ziekenhuis had een

streng protocol. De huisarts bemiddelde, zodat ze

toch de laatste uren bij Fred kon doorbrengen. ‘Ik

zou sowieso gegaan zijn. Het was voor mij onbespreekbaar

dat Fred in zijn eentje zou sterven. Ik

kreeg een bril, een mondkapje en beschermende

kleding en even later samen met Fred een grotere

kamer en een extra bed om te kunnen rusten.

We hebben zelfs nog even aan het raam gezeten

en gepraat met elkaar. Daarna ging hij slapen en

werd niet meer wakker. Hij had op mij gewacht.’

Fred aan het werk in theater Concordia.

Kist

Fred lag opgebaard in het Piet Blom Museum

in de Hengelose Kasbah, waar hij sinds 1976

en samen met Yvonne sinds 1995 woonde. Een

mooie plek voordat hij aan zijn laatste reis begon,

want Fred heeft als medeoprichter, bestuurslid

en gids veel voor het museum betekend. De kist

was een door Fred zelf gemaakt theaterrekwisiet.

‘We toerden maandenlang met de kist door de

provincie. Het rekwisiet maakte deel uit van een

voorstelling van Frank Deiman, Diet Gerritsen en

Laurens ten Den met als thema het gebruik op

het Twentse platteland dat een vrijgezel voor zijn

eigen kist zorgde. Fred vertelde altijd dat hij het

verhaal als kind in het voormalige café Het Liepke

aan de Breemarsweg in Hengelo hoorde. Daar in

de schuur stond zo’n kist.

Freds laatste rustplaats was dus de kist van die

voorstelling. Een vriend maakte er een deksel op,

een vriendin bekleedde de kist met de stof die

Fred en ik ooit samen uitzochten. Zelf kon ik niet

32 zilver magazine

Yvonne Eikenaar

over haar partner

Fred van de Ven

‘We hebben zelfs

nog even aan het

raam gezeten en

gepraat met elkaar.

Daarna ging hij

slapen en werd

niet meer wakker.

Hij had op mij

gewacht.’

cultuur hoogtij vierde. Bij het Nederlands

centrum voor amateurtoneel

was hij een man van naam.

In de tijd dat Concordia nog

eigen theaterproducties maakte,

reisde hij het land door, om de

voorstelling te belichten. Dat

bleef bij regisseurs niet onopgemerkt.

Uit binnen en buitenland

vroegen ze hem om een lichtplan

te maken. Hij kon schilderen met

licht. Fred dacht in sfeerbeelden,

filmisch, krassen en flarden. Het

licht kan een scene maken of

breken, Fred zocht altijd naar manieren

om met licht het verhaal

te versterken.’

Yvonne Eikenaar: ‘Door Fred kreeg ik zelfvertrouwen. Hij gaf mijn leven een nieuwe dimensie.’

meehelpen, omdat ik na verblijf

in het ziekenhuis, eerst 24 uur

klachtenvrij moest zijn.’

Er mocht maar een handjevol

mensen komen om afscheid te

nemen. ‘Het was daardoor wel

heel intiem. We zaten samen

aan het voeteneind. Ik kon er

elke dag heen. Dat was goed

voor mezelf, het was goed voor

mijn besef dat het onomkeerbaar

en definitief voorbij was.’

Buren brachten op de avond

nadat Fred was ‘thuisgekomen’

een eerbetoon in de vorm van

brandende kaarsen rond de

vijver bij de Kasbah. Een klein

groepje familie en vrienden

begeleidden na een korte

bijeenkomst, de auto naar het

crematorium.

Schilderen met licht

De reacties op het overlijden

van de bijna 71-jarige Fred waren

overweldigend. Brieven, kaarten,

telefoontjes, Facebook, pers, regionale

zenders. En dat was niet

onlogisch, want Fred was een

markante persoonlijkheid. Hij

was tientallen jaren verbonden

aan het theater. Yvonne: ‘Fred

was technicus in een tijd dat

Wat Fred kon bedenken, kon hij

tekenen. Wat hij kon tekenen,

kon hij maken en laten werken.

Zijn creativiteit stopte niet bij

het maken van licht, ook in het

toneelbeeld, decor, kostuum

wist hij suggesties te doen,

oplossingen te bedenken en met

onverwachte invalshoeken te

komen die bijdroegen aan het

beeld en het verhaal. Hij was net

zo handig met metaal als met

de naaimachine. ‘Zijn technisch

inzicht zorgde ervoor dat hij

wist hoe dingen in elkaar zaten

en dus gemaakt konden worden.

Die zelfde creativiteit zat ook

in het koken en het vinden van

nieuwe recepten. Fred was een

duizendpoot’, aldus Yvonne. Dat

hij in zijn jonge jaren op MTS

en HTS technisch geschoold

was, was een meerwaarde. Via

de Volks hogeschool Diependaal

kwam er ruimte voor zijn andere

talenten. Hij werd daardoor een

zilver magazine

33

‘Hij zag

overal nieuwe

verbindingen,

bracht mensen

samen. Als

levensgenieter

kon hij

vervelende

gebeurtenissen

altijd een beetje

mooier maken.’

kei in belichten, theatervormgeving, musiceren,

gedichten schrijven, spelen met taal, tekenen en

ga zo maar door.

Gedreven

Yvonne vertelt dat Fred als technicus faciliterend

en gastvrij was, dienstbaar aan de artiesten

en de voorstelling. Hij was gedreven en had

duidelijk voor ogen hoe iets er uit moest zien,

met minder nam hij geen genoegen. Maar dat

eiste ook zijn tol. De lange werkdagen en zijn

hoge werkethos waren in 1996 de belangrijkste

oorzaken van een burn-out. ‘Fred mocht nooit

meer onder druk werken. Concordia, waar hij

twintig jaar gewerkt had, nam voor hem liefst

drie nieuwe technici aan, zoveel deed hij. Het

werk als theatertechnicus ging over in het zingen

in diverse muziekgezelschappen (Chop Suey,

Triooo, Ferm, Sansan). Hij zag overal nieuwe

verbindingen, bracht mensen samen. Als levensgenieter

kon hij de meest vervelende gebeurtenissen

altijd een beetje mooier maken. Ziek zijn

kwam niet voor in zijn vocabulaire. Er waren nog

zoveel plannen, teksten die lagen te wachten om

een lied te worden.’

Gruttenist

Yvonne is afkomstig uit Zwolle. In 1983 kreeg ze

een baan in het Gerardus Majella Ziekenhuis als

creatief therapeut. In 2003 stapte ze over naar ‘t

Genseler, de school voor praktijkonderwijs. Daar

werd ze docent beeldende kunst en vormgeving.

Fred en Yvonne kenden elkaar sinds 28 jaar, toen

ze beiden zongen ze bij het socialistisch strijdliederenkoor

Kanaljerood. Met Fred maakte ze

decors, rekwisieten en kostuums voor kleine

theatergezelschappen en samen zongen ze na

Kanaljerood ook in Sansan en Vonk, de Verenigde

Oost-Nederlandse Kompagnie.

‘Fred wist altijd waar de exposities waren die we

moesten zien. Hij steunde me onvoorwaardelijk

in de dingen die ik bedacht en andersom hetzelfde.

Zo hadden we een rijk en cultureel leven.

Ze noemt haar leven met Fred een rijk leven

door de dingen die ze samen deden. ‘Ik was dertig’,

vertelt Yvonne, ‘toen we verkering kregen.

‘Door Fred kreeg ik zelfvertrouwen. Hij gaf mijn

leven een nieuwe dimensie. Vanuit mijn beroep

was ik al bezig met kunst, maar met Fred kwam

de component theater en muziek erbij.’ Zoals het

gezamenlijk werken aan de Pathmosprinses van

Willem Wilmink, ‘We hebben decor, rekwisieten

en kostuums gemaakt en reisden mee om op te

bouwen. We noemden onszelf gruttenist. De samenwerking

met Frank Deiman, Diet Gerritsen

en Laurens ten Den leidde tot steeds weer nieu-

Beste lezer

We zijn benieuwd naar wat

corona jou gebracht heeft in

positieve of negatieve zin. Heeft

het je leven veranderd? Heb je

creatieve manieren gevonden

om met anderen om te gaan? Of

ben je mooie initiatieven tegen

gekomen? Heb je een bijzonder

voorval of een speciale ervaring

meegemaakt?

Graag nodigen we je uit die met

ons te delen. Schrijf het ons, per

post of via de mail, dan publiceren

we dat graag in het herfstnummer

van Zilver Magazine.

Redactie Zilver Magazine,

Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal,

of: redactie@zilvermedia.nl

Fred creëert een gedicht. Hij was van 2008 tot 2010 stadsdichter van Hengelo.

34 zilver magazine

we avonturen. Altijd te weinig geld

voor de kunst, maar we deden het

toch. We waren meesters in het tweede

gebruik van spullen. Met minimale

middelen een sfeer oproepen.’

Niet weg

Hoe ga je verder zonder Fred? ‘De tijd

zal het leren. Ik blijf hier wonen. Dit

is onze plek. Samen hebben we hier

ontzettend fijn gewoond en gewerkt.

Hierboven is ons atelier. Ik pak intussen

langzaam mijn werk op school

weer op. Ik verlang naar een zangrepetitie

met Sansan. Ondertussen denk

ik na over hoe we Fred op toepasselijke

wijze kunnen eren als het virus

overgewaaid is.’

‘Fred is altijd bij mij. De stoffelijke

Fred is weg, maar verder blijft hij. Hij

gaat niet weg, blijft onmiskenbaar

in mijn leven. Hij zit in dit huis, in

de wijze waarop het ingericht is, de

kunst die we samen hebben gekocht,

in alles. Ook in mijn manier van

denken. We hebben elkaar in 28 jaar

enorm beïnvloed. Aan de andere kant

is het hier nu ontzettend leeg. De

Met Quasimodo. Fred staat tweede van rechts.

warme mens Fred is onvervangbaar. Ja, ik voel

de veerkracht in mij om verder te gaan. Dat had

ik al toen Fred ziek was. Hij had kanker, maar hij

was de kanker niet, hij was een talentvol mens,

actief tot het einde. We gingen niet bij de pakken

neerzitten, wilden eruit halen wat erin zat. Hij

is overleden, maar door het gelukkige leven dat

ik had met Fred en door de steun van familie,

vrienden en collega’s voel ik me gesteund voor de

toekomst.’

Een tekst van Fred van de Ven, gespeeld door Triooo. Het nummer over Oele staat op de cd Op nen dag.

Eul

Tekst: Fred van de Ven; Muziek: René Vrieler

“Kom iej nog op Hengel an?”

vreug ik deur n kuierdroad.

“Bo, nee”, zeg zee, “da’s miej te wied,

dat wördt miej völs te laat.”

“Zo wied, mien wicht, is Beckum nich,

mer wet iej wat a’w doot?

Kom iej dan op Hengel an

ik kom oe wa temeut.”

Refrein

Joa, dan zee’k oe wa in Eul


Joa, dan zee’k oe biej de Eulder watermöl



Joa, dan zee’k oe biej de watermölle wa.

n Keerske veur gezelligheid,

ne fleske veur n dörs,

twee glaze der nöäst en n mes veur t sniern

van de harde wörs.

De gedekte toafel met twee steul

op ne bakfiets too-ezat.

Zoo jaag ik dan op Eul op an,

gin röst meer in t gat.

Refrein

Woareargns aans veul iej oe as

nen könnink hoast te riek,

as biej de Eulder watermöl

zo vol van romantiek.

Dee vöggelkes, t geet der van,

zit mekaar wat oondr n stert.

Tookomn keer, zee’k oe hier weer,

dan breng ik t berre met.

Refrein

zilver magazine

35

VOORUITBLIK

VIJF INZICHTEN VAN VIJF DESKUNDIGEN

OVER HET HERSTEL VAN DE CRISIS

Hoe ziet onze wereld

eruit in juni 2021?

Tot voor enkele maanden was Corona een biermerk en de achternaam van een oud-FC Twente-speler uit Mexico.

Medio 2020 is het een begrip waarmee iedereen bekend is. Het is een monsterlijke naam geworden van een virus

dat wereldwijd miljoenen mensen de schrik op het lijf heeft gejaagd. Het zit in je hoofd, je houdt rekening met corona

bij haast iedere stap die je zet. Niet alleen is het virus met de officiële naam Covid-19 voor elk individu intussen

een lastpost geworden of misschien zelfs een kwelgeest. Voor bedrijven, scholen, verenigingen, zorginstellingen en

eigenlijk de hele maatschappij is kwelgeest de beste benaming. Of nachtmerrie. Want haar invloed is ongelooflijk

indringend op allerlei geledingen van de maatschappij. De gezondheidscrisis is ook verworden tot een economische

en sociale crisis en heeft tevens een rampzalige invloed op cultuur en sport. En een milieu-/klimaatcrisis hadden we al.

Beste lezer

We zijn benieuwd was corona jou gebracht heeft in positieve

of negatieve zin. Heeft het je leven veranderd? Heb

je creatieve manieren gevonden om met anderen om

te gaan? Of ben je mooie initiatieven tegen gekomen?

Heb je een bijzonder voorval of een speciale ervaring

meegemaakt?

Graag nodigen we je uit die met ons te delen. Schrijf het

ons, per post of via de mail, dan publiceren we dat graag

in het herfstnummer van Zilver Magazine.

Redactie Zilver Magazine, Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal,

of: redactie@zilvermedia.nl

Klimmen we uit dat

dal? Hebben we

de weg omhoog

ingeslagen? Het lijkt

er hier een daar een

beetje op. In Nederland,

in Twente wel; wereldwijd ligt

het anders.

Zilver Magazine is benieuwd of dat

herstel zich doorzet. We vroegen

aan vijf oordeelkundige Twentenaren

om een visie op het herstel voor

het komende jaar. Kijk eens een

jaar vooruit, hoe ziet het eruit in

juni 2021 qua gezondheidszorg, op

economisch en sociaal gebied, qua

sport en cultuur en qua milieu. Het

zijn respectievelijk Hilde Dijstelbloem

(voorzitter Raad van Bestuur

ZGT), Hans Kroeze (algemeen directeur

ADG-dienstengroep), Paul van

Lange (hoogleraar psychologie aan

de UvA), Henk Nijhof (wethouder

gemeente Hellendoorn) en Manouska

Molema (fractievoorzitter Groen

Links in de Provinciale Staten) die

hun inzicht geven op het komende

jaar. De begeleidende foto’s zijn van

Riet Vos. (GE)

36 zilver magazine

GEZONDHEIDSZORG IN JUNI 2021

‘Zorg thuis als het kan en in het

ziekenhuis als het moet’

Hilde Dijstelbloem is voorzitter van de

Raad van Bestuur ZGT

‘De gezondheidszorg

in de regio Twente is

goed en staat de komende

jaren voor grote

uitdagingen. De vraag

naar zorg neemt toe: de

populatie wordt steeds ouder, ouderen wonen

steeds langer thuis en er zijn meer chronische

patiënten met steeds complexere

klachten. Tegelijkertijd kampen we met een

groeiend tekort aan huisartsen en andere

zorgprofessionals in de regio. Daarom zullen

we de zorg in de regio echt anders moeten

gaan organiseren.’

in beeld is belangrijker geworden. Net zoals

de consultatieve dienst waarbij huisartsen

een patiënt eenmalig kunnen bespreken of

doorverwijzen naar een medisch specialist,

terwijl de huisarts hoofdbehandelaar blijft.

Een ander belangrijk element dat we hebben

ontdekt de afgelopen periode is de zelfredzaamheid

van patiënten, die is groter dan

we soms aannemen. Zo is er nog veel meer

creativiteit die we kunnen benutten.’

Samenwerking

‘Door de coronacrisis hebben we ongelooflijk

veel meegemaakt in een korte tijd. Het

heeft ons als ziekenhuis ook veel goeds

gebracht. Een medewerker bij ons noemde

dat heel mooi het zelfreinigend vermogen,

zowel van het ziekenhuis als van de patiënt.

Bovendien zag ik in ZGT de energie die

loskwam, de creativiteit en de slagkracht.

Wat ik graag wil vasthouden naar de toekomst

toe is de samenwerking. Bijvoorbeeld

met de VVT-instellingen als het ging om

doorstroom van patiënten. Terwijl ze zelf

voor grote uitdagingen stonden met hun

bewoners, een zeer kwetsbare groep, konden

we hierover goede afspraken maken. Die

samenwerking wil ik ook na de crisis graag

vasthouden.’

Toekomst

‘ZGT werkt al volop aan het ziekenhuis

van de toekomst. Hoe het nieuwe ZGT er

over een jaar uitziet, dat weten we nog

niet precies. Wel houden we vast aan onze

keuzes voor de toekomst: waarde gedreven

zorg en een topklinisch profiel. En juist daar

hebben we de afgelopen weken zoveel over

geleerd. Gepast gebruik van zorg, zorg op de

juiste plek, zorg verlenen waar die het meest

nodig is, zorg thuis als het kan en in het

ziekenhuis als het moet.’

Tijdens de crisis

‘We hebben ons geconcentreerd op wat écht

nu moest en wat écht in het ziekenhuis

moest. Van al het andere hebben we gezegd:

het kan nu niet op de manier waarop we het

gewend zijn, hoe kan het wel? Daar hadden

we altijd al ideeën over en die hebben we

nu versneld toegepast. Bijvoorbeeld het

beeldbellen, waarbij patiënten gesprekken

voeren met hun behandelaar via de telefoon

of tablet. Dit heeft echt een vlucht genomen.

Ook het monitoren van patiënten op

afstand via een app zoals het project COPD

zilver magazine

37

VOORUITBLIK

ECONOMIE IN JUNI 2021

‘Een snel en krachtig herstel in een

betere en mooiere maatschappij’

Ik heb een technisch bedrijfskundige

achtergrond en binnen die opleiding

stond het vak toekomst voorspellen

niet op het lesprogramma. Wel heb ik

er geleerd dat als er te veel variabelen

in een opgave zitten, die opgave

onoplosbaar wordt. En laat dat precies het

probleem zijn bij de pandemie die ons nu

allen bezighoudt. We weten nog lang niet

alles en hebben dus teveel variabelen.

Als we dan toch een poging doen om de

foto van juni 2021 te schetsen dan denk ik

dat we economisch gezien kunnen spreken

van een herstel dat ons op- of dicht bij het

niveau van voor de crisis brengt. Ik leid dit

af uit de veerkracht en het vertrouwen dat

de aandelenbeurzen wereldwijd laten zien.

Anders dan de vorige crisis waaraan systeem

en structuurfouten ten grondslag

lagen, is dat wat ons nu overkomt, acute

vraaguitval ten gevolge van de pandemie.

Er is dus eigenlijk onderliggend niet zoveel

mis met de economie en als er morgen een

virusremmer of vaccin wordt gevonden

zullen we wederom geconfronteerd worden

met de schaarste op de arbeidsmarkt en

andere factoren die een remmend effect

zullen hebben op economie die dan als een

dolle op zoek gaat naar nieuwe records.

Hygiëne

Verandert er dan niets? Vallen er geen lessen

te leren uit de afgelopen maanden? Dat

denk ik wel. Wat mij opvalt is dat er eigenlijk

niemand meer gewoon ziek is. Blijkbaar

levert de combinatie van social distancing,

verstandig hoesten en oeverloos handen

wassen een dramatische reductie op van

het gewone ziek zijn. Het kan niet anders

zijn dan dat hygiëne een meer prominente

plek gaat innemen in de bedrijfsvoering. In

dat kader vrees ik dat de flexplek als bron

van infecties zijn langste tijd wel heeft

gehad.

Ook het thuiswerken en digitaal vergaderen

zullen aan belangrijkheid winnen, waardoor

er uiteindelijk minder gereisd wordt.

Verrassende winnaar van dit alles is het

milieu. Nog nooit was de lucht zo schoon en

Hans Kroeze is algemeen directeur

van ADG Dienstengroep en

voorzitter VNO-NCW Twente.

de CO2 uitstoot zo laag. Ook dit gegeven zal

uiteindelijk haar uitwerking krijgen binnen

het nieuwe normaal.

Tot slot nog een aantal woorden rond

het thema afhankelijkheid. De afgelopen

periode heeft ons geleerd dat we bij de verwerving

van relatief eenvoudige producten

afhankelijk waren van buitenlandse aanbieders.

Lage prijzen alleen blijken dus niet

zaligmakend. Een herbezinning op offshoring

(zo noemen we dit fenomeen) lijkt dus op

zijn plaats.

Afhankelijk zijn we ook van ons personeel.

Laten we daar zuinig op zijn en ze koesteren;

ook nu het even tegen zit. Straks in het

nieuwe normaal hebben we ze meer dan

ooit nodig om de achterstand die we hebben

opgelopen weer in te halen.

Beter en mooier

Uiteraard doe ik bij dit alles niets af aan

het leed en verdriet dat velen trof door het

COVID19 virus. De beelden die tot ons kwamen

waren onthutsend en surrealistisch.

De economie echter, zo leest u uit mijn

woorden, zal zich snel en krachtig herstellen

in een betere en mooiere maatschappij en

dat is te midden van alle beperkingen en

frustraties die ons ten deel vallen toch een

mooi vooruitzicht!

38 zilver magazine

SOCIALER ZIJN IN JUNI 2021

‘We zijn dan beter in staat om gevoelens

van saamhorigheid kracht bij te zetten’

Wat staat ons te wachten

over een jaar:

in juni 2021? Ons

gedrag in sociale situaties

zal er anders

uitzien. De eerste

trend die zich gaat aftekenen is dat velen

het mooie Twentse landschap per fiets zullen

(her)ontdekken. Niet alleen de Tukkers

zelf, maar ook mensen buiten Twente zullen

het fantastische landschap in Delden, De

Lutte of Ootmarsum met de fiets verkennen.

Waarom?

Het openbaar vervoer en vliegen komen

op een lager pitje te staan. We willen geen

gekuch in onze nabijheid, want de mens

houdt niet van onnodige risico’s. Kuchen en

niezen wordt ervaren als het nieuwe asociaal.

Fietsen is dan een alternatief voor veel

mensen, vooral voor een vakantie in eigen

land. Wél zo onbekommerd en wél zo veilig.

Bovendien werkt klimaatverandering mee.

Als vakantiebestemming komt Twente dan

al snel in beeld. Hotels zullen nog meer dan

voorheen arrangementen aanbieden met

fietsen in allerlei soorten en maten. Deze

trend wordt in de zomer van 2020 ingezet.

Maar ook in de daaropvolgende jaren zullen

talloze toeristen, al dan niet met pensioen

op zak, Twente al fietsend (her)ontdekken.

Maar wordt de mens ook socialer door de

coronacrisis? Toen we in maart 2020 collectief

werden overvallen door onzekerheid en

angst zagen we een groei in vriendelijkheid

en behulpzaamheid. Lotsverbondenheid

brengt mensen samen. En mensen zijn meer

begaan met de kwetsbaren in de nabije

omgeving. Bejaarden werden massaal toegezongen

en de luisterlijn kende – voor even

– een overaanbod van vrijwilligers.

Daarnaast zullen we helaas óók een toename

zien in het wij-zij denken. En op grotere

schaal zullen vooroordeel en discriminatie

eerder toenemen dan afnemen. We zijn

begaan met onze naasten, maar de kwetsbaren

verder van ons vandaan, zoals vluchtelingen,

zullen helaas minder aandacht

krijgen. Een crisis als deze, gevolgd door

een economische crisis, maakt mensen niet

egoïstisch, maar versterkt wél een oriëntatie

op de eigen groep.

Noaberschap

Met deze kanttekening wil ik besluiten met

de grootste opbrengst van de coronacrisis.

We kunnen elkaar in de toekomst altijd aanspreken

op ons collectief geheugen: Kom op.

We helpen elkaar. Schouders er onder. Dat deden

we óók toen corona voorbij kwam.

We zullen door de coronacrisis beter in

staat zijn om gevoelens van saamhorigheid

kracht bij te zetten. Ook op fysieke afstand

zijn dat woorden die mensen psychologisch

dichter bij elkaar brengen. Mogelijk dat het

westen hier meer van leert, want in Twente

is dit een norm die al eeuwenlang cultureel

erfgoed is: De cultuur van Noaberschap.

Sociaal-psycholoog Paul van Lange

is afkomstig uit Vroomshoop.

Hij is hoogleraar psychologie aan

de Universiteit van Amsterdam.

zilver magazine

39

VOORUITBLIK

MILIEU/MOBILITEIT IN JUNI 2021

‘Meer aandacht voor een schone en

rustige leefomgeving voor iedereen’

is onze wereld veranderd.

Onze normale vrijheden zijn niet

meer normaal, een bloeiende

economie is niet meer vanzelfsprekend

en het is onmogelijk om

‘Ineens

te voorspellen hoe de toekomst

van Twente en van Nederland eruit ziet.

Alles hangt ineens af van het onder controle

krijgen en houden van de pandemie. Het

balanceren tussen het beschermen van de

volksgezondheid, de economie en onze normale

vrijheden geeft veel onzekerheid. Toch

mag ik een poging doen om te beschrijven

hoe Twente eruit ziet in dezelfde tijd

volgend jaar op het gebied van milieu en

mobiliteit. Wat ik met u kan delen, met de

kennis van nu, is wat ik hoop voor Twente.

Twente was stiller dan normaal, de wegen,

treinen en bussen waren leeg. Ik wist het

altijd al, maar door meer thuis te zijn ben ik

er in ieder geval meer bewust van hoe mooi

het dichtbij huis is. De lente is een bijzonder

seizoen om de natuur tot leven te zien

komen in Twente.

zien. Ik hoop dat we dat blijven vasthouden

en dat we bewuster om blijven gaan met

ons vervoer. Daarmee kunnen we met elkaar

volle wegen, bussen en treinen voorkomen,

en houden we meer tijd over voor de leuke

dingen in het leven:

Genieten van samenleven, werken, wonen,

ondernemen en ontspannen in Twente en het

mooie Twentse aanbod op het gebied van cultuur,

historie, sport, natuur, horeca en toerisme.

Manouska Molema uit

Oldenzaal is fractievoorzitter

van Groen Links in

de Provinciale Staten van

Overijssel en Senior adviseur

bij organisatieadviesbureau

Rijnconsult

Resultaten

Er is in deze bijzondere tijd meer aandacht

voor onze natuur, het milieu, het klimaat

en de meerwaarde van lokale producten. Al

het goed komt gewoon uit Twente en hoeft

niet van ver te komen. Ik hoop van harte

dat deze tijdelijke aandacht structureel

wordt en dat we volgend jaar daarvan mooie

resultaten kunnen zien. Bijvoorbeeld een

toename van onze lokale economie doordat

we structureel de lokale producenten blijven

vinden. Een toename van onze biodiversiteit

doordat we nu hebben gezien hoe

waardevol onze natuur is. Meer aandacht

voor een schone en rustige leefomgeving

voor iedereen, omdat we gemerkt hebben

hoe belangrijk dat voor ons welzijn is. En

vanzelfsprekend concrete acties op het

gebied van duurzaamheid voor en samen

met de inwoners Twente. Dit is niet alleen

goed voor ons klimaat, maar ook voor onze

economie.

In deze bijzondere tijd hebben we geleerd

dat je niet altijd hoeft te reizen met de auto,

de trein of bus om te werken of om elkaar te

40 zilver magazine

SPORT & CULTUUR IN JUNI 2021

Van ISIS naar crisis

RECENT WAREN ISIS, STIKSTOF

EN PFAS de veroorzakers van heftige

polemiek in onze samenleving.

Plotseling ondergaan we de grootste

economische waarde vernietiging

sinds de 2e Wereldoorlog. Een oorlog

wordt gevolgd door van een fase van

hoop, nieuwe energie, creativiteit en

opbouw. De gevolgen van ongekende

economische krimpgetallen van meer

dan 10% beginnen zich af te tekenen.

Lionel Messi steunt Rolling

Stones benefietconcert

Henk Nijhof, Hengelo, is oa

wethouder van de gemeente

Hellendoorn, voorzitter Raad van

Toezicht Schouwburg Hengelo en

voetballiefhebber

spraken

die drie daar

op het hek op

1 juni 2021.

Navraag leert

̒Waarover

ons, dat ze de

wedstrijd Heracles tegen FC Twente bespraken.

Voor beide teams een belangrijke

wedstrijd. Het was een play off wedstrijd

voor Europees voetbal en voor het eerst

weer met publiek. Het Almelose erf zat

weer bomvol en de sfeer was geweldig, zeker

omdat de Heraclieden met 3-1 wisten

te winnen met een belangrijk aandeel van

de van Ajax gehuurde Lang, die driemaal

scoorde.

De Messi op de foto wist nog te melden,

dat zijn held een benefietconcert in Barcelona

had bijgewoond van The Rolling

Stones. De opbrengst ging in zijn geheel

naar een fonds om het culturele leven in

de stad weer op gang te helpen.

We mogen toch hopen dat op 1 juni 2021

de zaak zodanig is genormaliseerd dat

we weer naar de bioscopen, theaters en

voetbalvelden kunnen, zonder dat we

verschrikt opkijken als er naast ons wordt

gekucht. Ik ben van nature optimistisch

en verwacht dat we in het najaar allemaal

een vaccin zullen krijgen en we alle

gevolgen van de pandemie achter ons

kunnen laten.’

De mensheid beschikt over een

buitengewone, sociale overlevingsdrang.

Bombardementen tijdens de 2e

Wereldoorlog op steden als Londen

en Dresden en later Noord Vietnam

haalden het beste boven uit de mensen

beneden. Onverzettelijkheid, trots,

saamhorigheid en behulpzaamheid in

plaats van paniek en wanhoop.

Het is zeker dat van iedereen langdurig

solidariteit gevraagd wordt met

huidige en toekomstige getroffenen.

Complex en toch eenvoudig. Zo lang

als ik besef van leven heb, geniet ik

van mijn omgeving, ondanks soms lastige

omstandigheden. Van de veldleeuwerik

die mij in 1961 in het Groene Hart

op mijn stepje vergezelde op weg naar

de kleuterschool, 3 kilometer oneindig

ver weg. En de zonnige zomer die

ik in 1975 noodgedwongen met mijn

ouders, broers en zus moest doorbrengen

in een onbewoonbaar verklaarde

woning in

Nieuwerbrug.

Samen naar

wielerkoersen,

ik won veel en

zag mijn ouders

genieten.

Onvergetelijk

bijzonder, in

weerwil van

de ellende.

Ik probeer de gezondheid en energie

vast te houden en van betekenis te

zijn voor mijn omgeving. Die mij qua

mens en natuur alles te bieden heeft,

daarvoor heb ik geen vliegticket nodig.

De ademloze leeuwerik is teruggekeerd

op de Sallandse Heuvelrug en vliegt

mee. Hoezo crisis?

Theo de Rooij

zilver magazine

41

ZI 6-20

2000 dieren –

100 verschillende

soorten

10%

korting

Op vertoon van deze

advertentie krijgt één

persoon 10% korting

op de dagentree.

Niet te combineren met

andere kortingsacties.

Geldig t/m 31 dec. 2020

www.dierentuin-nordhorn.nl

/ DierentuinNordhorn

aaien, spelen, lachen –

dierentuin voor groot en klein

Emden

VLAK OVER Groningen DE GRENS!

31

Meppen

Emmen

Coevorden

Nordhorn

Almelo

30

A1

31 Osnabrück

Enschede

Gronau

Münster

Arnhem

Bottrop

Oberhausen

Foto’s: Franz Frieling

Volwassenen: 10,50 € / 65+/studenten: 9,50 € / Kinderen tot 16 jaar: 6,50 €

Kleuters t/m 3 jaar: gratis / Gehandicapten: 1,00 € / Honden: 1,00 € / Gratis parkeren

Heseper Weg 110, Nordhorn, D

Telefoon 0049 5921 712000

M A G A Z I N E

Heeft u al een

abonnement op

Zilver Magazine?

Zie de aanbieding op pagina 98

Nolet Bult

Oldenzaal

24 uur per dag

T 0541 229 779

Goed afscheid nemen

betekent tijd nemen

om te beseffen wat

er gebeurd is ...

Expositie 2019 “Lezen: toen en nu”

www.noletbult.nl

ACTIEVE 65-PLUSSERS | VOEDSELBANK ENSCHEDE-HAAKSBERGEN | FOTOGRAFIE RIET VOS

Als

coördinator weet

Hennie van de Wetering

waarom veel senioren actief

zijn bij voedselbanken, zoals

op deze foto in de Enschedese

voedselbank. ‘Ze doen graag iets

terug voor de maatschappij en

bovendien werken we met een

gezellig team.

Daarom.’

zilver magazine

43

INTERVIEW | TEKST MARCO KRIJNSEN ... FOTOGRAFIE ALPHONS B TER BRAKE

De pest: het

van de zeventiende

44 zilver magazine

Toon Kerkhoff (74) wilde geschiedenis studeren, maar dat vond

zijn moeder geen goed idee. Hij werd uiteindelijk hoogleraar in

de preventieve gezondheidszorg aan de Universiteit Twente. Zijn

nieuwste boek over pestbestrijding in de 17e eeuw combineert

beide interesses. Het is door de coronacrisis opeens verrassend

actueel.

DE ITALIANEN ALS VOORBEELD

De Italianen waren het er al sinds de 15e

eeuw over eens: pest kun je alleen gezamenlijk

bestrijden met strikte maatregelen.

Het was een gedeeld belang van stadsstaten

als Venetië, Milaan en Florence. ‘In Ragusa,

een Italiaanse kolonie die later de stad

Dubrovnik is geworden, had het gewerkt.

Daar hielden ze de schepen uit Constantinopel

tegen, waar de pest was uitgebroken.

Daarna trokken de Italiaanse steden samen

op. Ze deelden informatie over een pestuitcorona

eeuw

Hij steekt spontaan zijn

rechterhand uit om het

bezoek te begroeten. ‘Oh,

sorry. Dat mag nu natuurlijk

niet. Ik was het

even vergeten’, klinkt het

schuldbewust. Kerkhoff trekt zijn hand

schielijk terug. De coronarichtlijnen zitten

kennelijk nog niet tussen zijn oren. En dat

terwijl hij juist dankzij de crisis opeens de

auteur is geworden van een tamelijk populair

boek. Kerkhoff kreeg zelfs journalisten

van de Volkskrant en NRC over de vloer.

Die noemden zijn publicatie ‘een fascinerende

studie’. De uitgever belde al: hij is

tevreden over de publiciteit.

GELEGENHEID MAAKT DE DIEF

Eigenlijk is het Kerkhoff helemaal niet te

doen om de oplagecijfers. Als afgezwaaide

prof van de Universiteit Twente (emeritus-hoogleraar

heet dat officieel) hoeft

hij evenmin verantwoording meer af te

leggen over wat hij onderzoekt en schrijft.

Hij zou zich kunnen wijden aan de grote

tuin rondom zijn bungalow aan de rand

van Goor. En aan zijn passie voor fotografie.

Maar Kerkhoff heeft ervoor gekozen

om zich onder te dompelen in het verleden.

Om precies te zijn: in de geneeskunde

en gezondheidszorg van de 17e-eeuw, de

tijd waarin de wetenschap – vooral in de

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

– zich in rap tempo ontwikkelde.

‘Nieuwsgierigheid is mijn motivatie. En

gelegenheid maakt de dief’, vertelt Kerkhoff,

als hij op de praatstoel is gaan zitten.

‘Er bestaat niets mooiers dan de computer,

internet en de firma Google. Vroeger

moest ik voor onderzoek naar de universiteitsbibliotheek

van Leiden, waar je aan

de balie min of meer werd afgepoeierd.

Het was een heel gedoe om bronnen in te

kunnen zien. Nu staat alles online. Vanuit

mijn bureaustoel haal ik zomaar unieke

drukken uit de 17e eeuw tevoorschijn.’

INTELLIGENTE LOCKDOWN

‘Wil je geschiedenisleraar worden? Dat

is niks! Ga maar iets nuttigs doen. Word

dokter bijvoorbeeld.’ Soortgelijke woorden

sprak moeder Kerkhoff ooit tegen haar

zoon, toen die overwoog om geschiedenis

te studeren. De jonge Toon gehoorzaamde.

Hij koos voor geneeskunde. Vooral het preventieve

aspect had al snel zijn interesse.

Waarom wordt de ene mens wel ziek en de

ander niet? Hoe ga je daar als maatschappij

mee om? Hoe richt je de samenleving

zodanig in dat je verspreiding van een

ziekte of virus kunt voorkomen? ‘Als je elf

gezonde voetballers hebt, betekent dat

niet automatisch een gezond team. Het

gaat erom hoe je de organisatie als geheel

gezond houdt. Die vraag is ook aan de orde

bij de aanpak van de coronacrisis.’

Internet is

de grootste

vriend van

gepensioneerd

onderzoeker

Toon Kerkhoff

De corona-aanpak van premier Rutte en de

zijnen, inmiddels bekend als de intelligente

lockdown, lijkt naadloos te passen

in een Nederlandse traditie. In ieder geval

zijn er opvallende gelijkenissen met het

beleid in de 17e eeuw, zo is te lezen in

Kerkhoffs nieuwste boek Per imperatief

plakkaat: overheid en pestbestrijding in de

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Ook toen ging hier niet alles rigoureus

op slot, zoals dat wél gebeurde in de

landen om ons heen.

zilver magazine

45

braak, hoewel ze concurrenten waren van

elkaar. Met succes. De Italianen hebben

sindsdien de pest grotendeels buiten de

deur weten te houden. Als je kijkt naar de

informatie-uitwisseling in de wereld van

nu: juist daar schort het dus aan.‘

Het onderlinge

wantrouwen, dat er

binnen de Republiek

was tussen de

verschillende staten,

zie je vandaag terug

op mondiale schaal

De Republiek der Nederlanden voer lang

een andere koers. Omdat hier een sterk

centraal gezag ontbrak, had elke staat

(provincie) een eigen beleid. In de praktijk

betekende dat er beperkt en te laat iets

gebeurde tegen de pest, aldus Kerkhoff.

‘Als de dominee het ergens voor het zeggen

had, was het de straf van God. Waren

de kooplieden aan de macht, dan hadden

die er geen belang bij om de handel op

slot te gooien. In beide gevallen liet men

het dus op z’n beloop, met alle gevolgen

van dien. In Nijmegen bijvoorbeeld

leefde na de pestuitbraak in 1654 geen

enkele bakker meer. De enig overgebleven

bestuurder moest in het Duitse Kleve aankloppen

om een bakker over te halen naar

Nijmegen te komen.’

Pas in 1664 ging het roer noodgedwongen

om. Onder druk van een Franse handelsboycot

tegen Zeeland werden de teugels

van het centraal gezag in de Nederlanden

aangehaald en werd de pest gezamenlijk

bestreden met quarantainemaatregelen

en blokkades. Sindsdien is ons land verschoond

gebleven van grote pestuitbraken.

Kerkhoff: ‘Het onderlinge wantrouwen,

dat er binnen de Republiek was tussen de

verschillende staten, zie je vandaag terug

op mondiale schaal. Iedereen kijkt naar

elkaar, van samenwerking is nauwelijks

sprake. Daar word ik soms een beetje

verdrietig van. Juist nu heb je in de wereld

vertrouwen in elkaar nodig.’

Hoewel de coronacrisis nog lang niet is

bedwongen, heeft de prof in ruste alweer

zijn tanden in een nieuw project gezet. Hij

verdiept zich momenteel in de 17e-eeuwse

arts Johan van Beverwijck. Niet omdat het

grote publiek erop zit te wachten, maar

omdat Kerkhoff hem nu eenmaal een

interessante persoon vindt. ‘Zo heb ik ook

een in het Latijn geschreven boek uit de

17e eeuw in het Nederlands vertaald. Geen

uitgever had interesse. Dus toen heb ik

het gewoon op internet gezet en is het nu

beschikbaar voor iedereen. Tja, wat een

oude man al niet moet doen om een beetje

gezond te blijven…’

Prof. em. dr. A.H.M.

(Toon) Kerkhoff

was als sociaalgeneeskundige

van 1991

tot 2006 verbonden

aan de faculteit

Bestuurskunde van de

Universiteit Twente.

Hij heeft een groot

aantal boeken op

zijn naam staan,

waaronder ‘Interactief

ontwerp van beleid

in de openbare

gezondheidszorg’

en ‘Nauwelijks een

machtiger wapen:

schoolgezondheidzorg

als een collectieve

voorziening’.

Zijn afgelopen voorjaar

verschenen uitgave

‘Per imperatief

plakkaat: overheid en

pestbestrijding in de

Republiek der Zeven

Verenigde

Nederlanden’ is

in de boekhandel

verkrijgbaar.

Kerkhoff woont in Goor.

46 zilver magazine

ZILVER | COLUMN

Wat leren we van de corona-pandemie

Jan Auke Walburg is emeritus hoogleraar op het gebied

van de positieve psychologie, die condities bestudeert

waaronder mensen tot bloei komen. Daarvoor werkte hij

als directeur in verschillende organisaties op het gebied

van de gezondheidszorg.

Thans schrijft hij over diverse onderwerpen, helpt hij

mee aan de organisatie van een klassiek muziekfestival

in Twente, werkt hij in zijn tuin en heeft hij plezier met

zijn vrouw, vrienden, kinderen en vooral kleinkinderen.

Hij woont in Losser.

IIK KAN ER NIETS AAN DOEN, maar na een paar jaar gewerkt te hebben

aan de Universiteit Twente, ben ik een beetje een schoolmeester

geworden. Of het is gewoon de leeftijd. Maar in elk geval wil ik graag

van elke ervaring iets leren. Is er iets van de ccorona-uitbraak te leren?

De vele ziekte en sterfgevallen, al die kosten voor mensen en voor de

economie. Dat moet toch in ieder geval wel enige betekenis hebben

meer dan: ”Weet je nog? Toen zaten we allemaal in huis opgesloten,

we gingen schoorvoetend mondkapjes dragen en stonden bij de supermarkt

in de rij ons karretje te ontsmetten”.

Wat toch vooral opvalt is de grote veerkracht waarmee in Nederland

gereageerd is op alle maatregelen om verspreiding te voorkomen.

Sommige mensen hebben geliefden verloren of behoorlijk ziek zien

worden, mensen zijn zonder werk geraakt. Dat is nogal wat. En wij allemaal

hebben onze vrees om het virus te krijgen moeten indammen.

En moeten omgaan met een vrij ongewisse toekomst. Zijn we in een

tijdperk gekomen van pandemieën? Kunnen we de financiële gevolgen

opvangen zonder al te veel schade? Is de continuïteit van inkomen en

pensioenen nog wel te garanderen?

Velen van ons zijn ook wel geschrokken van de discussie die gevoerd

moest worden toen niet duidelijk was of de intensive care wel alle

urgente patiënten zou kunnen verwerken. Er zou geselecteerd moeten

worden. Op leeftijd? Op fitheid? Op maatschappelijke functie?

Veel mensen gingen nadenken over wat er nu precies gebeurd is.

Het virus was op een zogenaamde wet market, waar exotische dieren

letterlijk bovenop elkaar zitten, overgesprongen naar de mens. We

hebben met SARS en met MERS al twee keer eerder een kleinere

corona-uitbraak gezien en ik begrijp dat er nog 15.000 andere van die

virussen aanwezig zijn bij vleermuizen. Veroorzaken we dit soort pandemieën

zelf door onze slordige omgang met de natuur? We hebben

in Nederland al eerder onze portie gehad met dierziektes die soms op

mensen overstapten zoals de Q-koorts. En daarnaast de varkenspest

de vogelgriep die alleen op dieren werd overgebracht, maar wel met

miljoenen slachtoffers. Moeten we niet op een veel duurzamer en

minder intensieve manier omgaan met landbouw en veeteelt? En mag

dat dan wat kosten als het gaat om producten als groente, melk en

vlees? Wat hebben lage prijzen van die producten voor zin, als we dat

later dubbel en dwars terug moeten betalen voor de gezondheidszorg?

Beste lezer

We zijn benieuwd naar wat corona jou gebracht heeft in positieve

of negatieve zin. Heeft het je leven veranderd? Heb je

creatieve manieren gevonden om met anderen om te gaan? Of

ben je mooie initiatieven tegen gekomen? Heb je een bijzonder

voorval of een speciale ervaring meegemaakt? Graag nodigen

we je uit die met ons te delen. Schrijf het ons, per post of via

de mail, dan publiceren we dat graag in het herfstnummer van

Zilver Magazine.

Redactie Zilver Magazine, Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal, of:


Ook zagen we de kwetsbaarheid van de kunsten. Veel uitvoerende musici

zijn kleine zelfstandige ondernemers die in één keer hun werk en

inkomen verloren. Hen werd pas op het laatst iets van een compensatie

daarvoor in het vooruitzicht gesteld.

Een samenleving waarin onze gezondheid in het geding is, waar de

natuur een zelfgemaakte vijand van ons wordt en de kunst de laagste

prioriteit heeft is niet zo’n heel plezierig perspectief.

Laten we maar hopen dat we iets geleerd hebben en dat we het tij

kunnen keren als deze coronacrisis voorbij is. Zei de schoolmeester.

Jan Wal burg

zilver magazine

47

Voor uw

gezondheid

en vitaliteit!

Deel je leven

Een betekenisvol leven en uitgaan van wat mensen wél kunnen.

Dat is waar Zorggroep Sint Maarten voor staat. Elke dag

opnieuw gaan wij uit van de kracht van mensen, hun

mogelijkheden en hun talent. En van de kracht van delen.

Kijk op www.zorggroepsintmaarten.nl om te kijken wat we voor

elkaar kunnen betekenen.

088 - 000 52 00

info@zorggroepsintmaarten.nl

deel je leven

Maartje is er voor thuiszorg, kraamzorg, behandeling

én revalidatie. Professioneel en vertrouwd. Voor

jong en oud. Kleinschalig en in de buurt. Met eigen

vestigingen en altijd één vast aanspreekpunt.

Afspraak maken met Maartje bij ú in de buurt?

Bezoek dan één van onze vestigingen in Losser,

Oldenzaal, Ootmarsum, Tubbergen, Geesteren,

Weerselo of Hengelo. Of bel of mail ons!

Thuiszorg

Behandeling

Kraamzorg

Revalidatie

www.maartje.nl

info@maartje.nl

053 - 537 55 55

088 - 000 52 05

088 - 000 52 15

053 - 537 55 55

Maartje is onderdeel van

7 dagen per week,

24 uur per dag

bereikbaar

Uitleen van hulpmiddelen zonder lidmaatschap

Profiteer van onze

jubileumaanbieding!

HET VERMOGEN

FINANCIEEL TE

ONTSTRESSEN

Het maatwerk zitcomfort van Fitform verhoogt al 40 jaar het welzijn van heel

veel mensen. Om dit te vieren, kunt u dit jaar profiteren van onze jubileumaanbieding:

de luxe en zeer complete Fitform 580 Elevo jubileumeditie.

Deze speciale editie is inclusief een totaalpakket aan opties/accessoires:

Fitform

580 Elevo

Jubileumeditie

€ 3.125,-

€ 2.499,-

Topswing

hoofdsteun

Lendensteun

traploos

instelbaar

Draaiplateau

360 graden

draaibaar

Luxe

hoofdkussen

naar keuze

Hazenweg 110, Hengelo (Ov.)

074 - 248 00 48

groenstate.nl

Accu

Geen snoer

in uw kamer

• Voor u individueel op maat gemaakt

• Zitten, relaxen, rusten én gemakkelijk opstaan

• Uitgerust met drie motoren, alles onafhankelijk verstelbaar

• Volledig ergonomisch verantwoord & wetenschappelijk onderbouwd

• Bekledingstof Board; keuze uit 15 kleuren

Geldig t/m 31 december 2020.

PASSIE | TEKST THEO LEONÉ ... FOTOGRAFIE ROBERT HOETINK

bijen

WERKEN MET

GEEFT

NIEUWE KIJK OP LEEFOMGEVING

René Pruijsers:

‘Je kunt met

bijen veel

kanten op’

Word imker en je wereld komt tot nieuwe bloei. Doods landschap begint

te leven en de wolken worden boodschapper. Wat voor weer krijgen we

straks? Het zoemen bij de kast klinkt als muziek.

‘Je kijkt plotseling anders naar je eigen woonomgeving’,

zegt René Pruijsers (1961) uit Sint

Isidorushoeve. ‘Het imkeren gaat niet alleen

om de bijen. Je let op de bloemen, het weer, de

gezondheid. Dracht en koninginneteelt zijn specialismen

op zich. Je kunt met bijen veel kanten op.’

Na zijn studie in de wegen waterbouw aan de HTS in Tilburg

belandde de Brabander via Baarn en Assen in Twen-

te. In 2000 pakte de man uit ’s Gravenmoer in Haaksbergen

de functie directeur grondgebied op. Na een korte

periode bij ingenieursbureau Oranjewoud volgde in 2007

de overstap naar de gemeente Enschede. Daar houdt hij

nu een oogje in het zeil binnen het thema duurzaamheid.

Denk aan zonneparken, windmolens en geothermie.

‘In Enschede ging ik een dag minder werken. Hoe die

tijd in te vullen? Vroeger deed ik veel aan sport, speelde

zilver magazine

49

René Pruijsers

met imkerpak en

hulpmiddelen

voetbal, windsurfte en pakte de fiets. Last van de

rug. Moest iets anders worden.’

HEIDEBLOEM ANNO 1906

Op de plekken waar hij woonde, besteedde Pruijsers

altijd bijzondere aandacht aan de tuin. Wat

was er rond 2010 toch met de bijen aan de hand?

Kon hij misschien helpen? In de krant viel te lezen

dat het ene na het andere bijenvolk het loodje

legde. René nam de beslissing de basiscursus

bijenhouderij te volgen, bij de oude Haaksbergse

imkervereniging De Heidebloem, anno 1906. De

club stamt uit de tijd dat vrijwel heel Twente iedere

zomer paars kleurde van de heide.

‘De vereniging had 28 leden, van wie 12 actief. Een

stabiele club. We deden met zijn zessen de cursus,

hadden een leuke groep en een heel fijne leraar.

Dolenthousiast werd ik.’

Rond 1 april 2010 gestart, had Pruijsers al eind mei

zijn eerste zes volken. Overgenomen van een imker

uit Ruurlo. Wat een geluk! Steeds beter kreeg

de pionier het imkeren in de vingers. Een jaar later

al kwam de vraag of hij voorzitter wilde worden

van De Heidebloem. Lang dacht de imker uit de

dop niet na. Inmiddels is hij behalve voorzitter

ook leraar bijenteelt en bijengezondheid. Sinds

drie jaar laat Pruijsers landelijk zijn stem horen in

de ledenraad van de Nederlandse Bijenhouders

Vereniging.

‘In de periode van 1 maart tot 1 oktober ben ik zo’n

twintig uur per week met de bijen bezig. Je hebt

ook pieken. In de winter kost de hobby acht uur

per week. Nou ja, kan ook wel meer zijn.’

CARNICA EN BUCKFAST

De Heidebloem telt momenteel 110 leden, van wie

een stuk of tachtig actief. ‘De mensen komen uit

alle richtingen, hebben verschillende beroepen. Vanwege

de toegenomen activiteiten werd het bestuur

uitgebreid van vijf naar zeven leden. Tevens is een

50 zilver magazine

donateurschap opgezet, voor mensen die de bijenhouderij willen

ondersteunen. We telen in twee lijnen, met carnica en buckfast. ‘

De basiscursus bijenhouderij is bij De Heidebloem op een wat

lager pitje gezet. De vereniging heeft wat Pruijsers betreft een

mooie omvang bereikt.

‘Je kunt ook te groot worden. Dat komt de gezelligheid niet ten

goede. Je moet elkaar wel blijven kennen. Wat ook meespeelt:

de jonge imkers hebben vaak veel gehaald en weinig gebracht.

Niet allemaal hoor. Maar dat is iets van deze tijd. In het westen

is de gekte vele malen groter dan bij ons. Veel stadse mensen

in het westen willen een volkje. Natuurorganisaties zeggen al

stop, niet nog meer bijen op ons grondgebied. De balans met de

wilde bijen dreigt verstoord te worden. De Biesbosch bijvoorbeeld

is erg druk, vanwege de onstuimige bloei tot in november

van de reuzenbalsemien. Zelfs vanuit België komen imkers

kasten plaatsen. Staatsbosbeheer geeft vergunningen uit voor

plaatsing in de Biesbosch. De reactie? Mensen zonder vergunning

plaatsen duizenden kasten net buiten het gebied, de bijen

vliegen wel. Geen goede ontwikkeling natuurlijk.’

De Nederlandse Bijenhouders Vereniging telt ongeveer negenduizend

leden. Jaarlijks gaat een duizendtal op cursus voor de

basisopleiding.

VAKMANSCHAP

‘Vroeger had elke boer een paar volken. De mensen bezaten

kennis van zaken. Een serieus zorgpunt is dat het oude vakmanschap

dreigt te verdwijnen. Het aantal hobbyimkers neemt toe

terwijl de groep met meer dan tien volken afneemt. Het zou fijn

zijn als 30 procent van de leden zeer actief imker is met toch

wel vijf tot tien volken. Dan ben je serieus aan het werk. Je hebt

ervaring nodig om je kennis door te kunnen geven in de opleidingen.

De opkomst van de kleine hobbyimker heeft te maken met

de maatschappelijke ontwikkelingen. Het geld van de honing

is niet meer nodig als inkomen. Wel kun je met de verdiensten

leuk je hobby betalen.’

Nuttige websites over de bijenhouderij en drachtplanten zijn:

www.imkervereniginghaaksbergen.nl, drachtplanten.nl en

bijenhouders.nl.

Velden vol Engels raaigras:

slecht voor bloem en bij

De landbouw is wat betreft het inzaaien van raaigras

volgens Pruijsers doorgeschoten. ‘Tien, vijftien jaar

geleden waren de weilanden nog goed. Zaten wilde

bloemen in. Het kan ook anders dan alleen raaigras.

Doen sommige boeren ook. Als je een winterbedding

erop doet, denk dan aan witte klaver, denk aan geel

mosterdzaad. Beide zijn goede drachtplanten.

De huidige moderne boer heeft daar helemaal geen

kijk meer op. Wat ze leren op school, weet ik niet.

Met de natuur boeren, leren ze niet meer. Ik spreek

met loonwerkers. Die willen wel de kant van boeren

met de natuur op. Maar de boer vraagt ze te spuiten

met glyfosaat. Dat zijn al die gele velden. Heel slecht

voor mijn bijen. Dan moet het veld met een grote

machine gefreesd worden, dan gaat de stront er op.

En alles binnen drie weken. Er is geen kievit die nog

een ei legt, of een grutto.’

De bijenagenda van René Pruijsers

Augustus

Oktober

December

April

Het bijenjaar begint voor René Pruijsers met de laatste slingerbeurt, nog een keer honing oogsten.

Daarna gaat de aandacht naar het goed inwinteren van de volken en wordt de varoamijt bestreden.

Bijen in de winterstand. Tijd voor het opknappen van materialen en het geven dan wel volgen van

cursussen en lezingen.

Bestrijding van parasiet varoa met de start van het drie gangenmenu.

Uitwinteren. Leven de volken nog? Is er nog een leggende koningin? Hoe is de voervoorraad?

Vanwege het steeds vroegere voorjaar wordt bij goed weer eind februari al voorzichtig gekeken

naar de stand van zaken.

Mei De volken exploderen van 10.000 à 15.000 binnen een maand tot 40.000 misschien wel 60.000

bijen. De periode van zwermdrift is aangebroken. Vliegt een zwerm weg en schept een ander het

volk op dan is hij – juridisch tenminste - de nieuwe eigenaar.

Juni

Juli

Eerste honing geslingerd, de voorjaarshoning. Even een dip in de dracht, een week of twee. Dan

de zomerdracht van bijvoorbeeld lindes en acacia’s.

Op naar de tweede slingerbeurt. Het bijenseizoen zit er op. Het wintervoer is binnen. Het volk

wordt weer kleiner, bereidt zich voor op de winter.

zilver magazine

51

52 zilver magazine

INTERVIEW | TEKST FREDERIKE KROMMENDIJK ... FOTOGRAFIE MONIEK WEGDAM

Jan Mans heeft

een leven

voor en na

de ramp

Hij was burgemeester in acht verschillende gemeenten en had het overal naar zijn zin.

Maar eigenlijk, geeft Jan Mans ruiterlijk toe, was hét burgemeesterschap uit zijn carrière

dat in Enschede. ‘Die vuurwerkramp gebeurde al 20 jaar geleden, maar er gaat geen dag

voorbij dat ik er niet aan denk. Voor Anny en mij is er een leven voor en na die ramp.

Het is buiten kijf het ergste wat we in ons leven hebben meegemaakt’.

Veel ouderen van zijn leeftijd kijken in deze

tijd uit naar een bezoekje van kinderen of

kleinkinderen. Maar Jan Mans, net

80 jaar, is gewoon druk. Via

Microsoft Teams en Zoom

vergadert hij gewoon verder.

‘Ik doe wel wat rustiger aan hoor.

We gaan een paar keer per jaar heerlijk

op vakantie, al is dat nu natuurlijk

niet mogelijk. Mijn vrouw vindt het

ook prima zo, ik ben veel beter te

genieten als ik bezig blijf’.

Jan Mans werd als eerste van zes kinderen

geboren in een onderwijzersgezin in Heerlen.

Hitler viel op die dag Denemarken en Noorwegen

binnen en zijn moeder verhaalde vele malen dat pa meer

aandacht had voor die onheilstijding op de radio dan voor

het wonder van zijn eerstgeboren kind. Een van zijn meest

levendige jeugdherinneringen is hoe Amerikanen Heerlen

binnenkwamen bij de bevrijding. ‘Ik was bijna 5 en rende

uitgelaten de straat op. Maar het was nog gevaarlijk en

mijn opa haalde ons snel binnen’.

SOCIAAL KIND

Jan was een sociaal kind en in het gezin bloeide die karaktertrek

verder op. ‘Een film vertonen in het dorp, het

Voor

80-jarige

oud-burgemeester

blijft Enschede

zijn stad

verenigingsleven, mijn vader was als onderwijzer overal bij

betrokken. Ik raakte daardoor ook al jong geïnteresseerd

in wat mensen beweegt. Ik kan me eigenlijk niet

anders heugen dan dat ik ergens voorzitter

van was, van de schoolraad tot de Europese

Federalisten Vereniging’.

Toen, als slungelige puber, stond

Mans al helder voor ogen wat hij

wilde: burgemeester worden. ’Dat ik

sociologie ging studeren, is daardoor

ingegeven, de interesse om mensen

richting te geven’. Na de universiteit

moest hij direct in dienst, in Ermelo werd

hij vanwege zijn kop met hersens weggeplukt

om op de Koninklijke Militaire Academie te gaan

lesgeven. ‘Vanuit die positie meldde ik mij al bij de Commissaris

van de Koningin, ik wilde burgemeester worden.

Maar dat werd nogal een deceptie: ik kreeg te verstaan dat

ik eerst maar een vak moest leren’. Hij bleef nog een paar

jaar aan de KMA en werd daarnaast actief voor de PvdA/

PPR in Breda, waar hij op zijn 30e wethouder werd. ‘Die

partij was geen strategische keus, dan had ik beter KVP

kunnen kiezen. Maar ik was en ben ervan overtuigd dat

we onze maatschappij zo rechtvaardig mogelijk moeten

inrichten en voelde me bij PvdA het beste thuis. En ik ben

de partij trouw gebleven, want ze streeft nog steeds naar

zilver magazine

53

dat zelfde ideaal. Dat je door bestuurlijke verantwoordelijkheid

te nemen soms ook vuile handen krijgt en populariteit

verspeelt, hoef je mij niet uit te leggen. Nee, wat dat betreft

ben ik een trouwe hond, ik ben nooit geswitcht’.

Vanaf toen ging het crescendo met zijn carrière: vier jaar

wethouder in Breda, daarna adjunct-gemeentesecretaris

in Maastricht, binnen twee jaar Statenlid en toen naar zijn

droombaan: burgemeester. ‘Ik zat op die stoel in Meerssen

en het ging me meteen gemakkelijk af. Of ik nooit iets

anders had gedaan, zeiden mensen, en zo voelde het ook’.

Na zes jaar volgde Kerkrade en na weer vijf jaar lonkte

Enschede. ‘Ik was er eerlijk gezegd nog nooit geweest. Het

had ook Almere kunnen worden, daar eindigde ik

als tweede. Toen ze mij tipten voor Enschede,

ben ik meteen in de trein gestapt en heb

er heel veel rondgelopen en de regionale

krant gelezen om goed beslagen ten ijs te

komen. En dat lukte’.

ENSCHEDE

Van bourgondisch Brabant en Limburg

naar Twente was een overgang. ‘Niet

wat het vak betreft, want dat is overal

wel vergelijkbaar. Je moet meteen aan de

slag, vanaf dag één zit je er tot je oren in. En

het brengt ook meteen een massa sociale contacten

met zich mee. Maar de mensen waren aanvankelijk wel

kat-uit-de-boom-kijkerig, ingetogen’, herinnert hij zich. Het

verschil tussen de strengzakelijke Macher Ko Wierenga en

zijn charmante opvolger was wennen voor de stad. ‘Ik was

natuurlijk ook van een nieuwe generatie qua bestuursstijl,

meer manager. Maar uiteindelijk werd ik echt gewaardeerd,

als mens en als bestuurder. Er kwamen mooie dingen tot

stand, onder andere door het Masterplan van de binnenstad’.

Zo had Mans rustig op zijn pensioen kunnen afrollen, al

speelde wel eens door zijn hoofd dat een nieuwe standplaats

ook nog een optie was. Maar dat veranderde allemaal

op 13 mei 2000, de dag van de vuurwerkramp, de dag

dat de ziel van Mans voor altijd vastklonk aan die van de

stad. ‘Ik zat op een feestje in Carelshaven in Delden. Het

was prachtig weer en eigenlijk was ik liever thuis gebleven

om de vijver in de tuin af te maken. Dus ik zei tegen mijn

chauffeur: Karel, om half vier graag hier. Maar ik zag hem tien

minuten eerder al op ons afkomen. Hij vroeg of ik gebeld

of opgepiept was, maar dat was niet zo. Later ontdekten we

pas dat het totale telefoonverkeer was lamgelegd. Omdat

‘Die beelden

zijn in mijn lijf

gaan zitten en er

nooit meer

uitgegaan’

Karel vertelde dat er iets was gebeurd, probeerde ik brandweer

en politie te bereiken maar ik kreeg nergens gehoor.

Op de snelweg zagen we die immense zwarte rookwolken

al. Vredestein, dacht ik nog, maar het bleek vele malen

groter en verschrikkelijker dan dat’.

ÉÉN GROTE CHAOS

De dienstauto kwam tot aan de Lasondersingel, de buitenste

schil van het rampgebied. Mans en zijn vrouw stapten

uit en renden naar het stadhuis. ‘Politieauto’s en ambulances

die af en aan reden, mensen die in paniek wegrenden,

gewonden: we konden niet zien wat er achter die singel gebeurde

maar het was verschrikkelijk. Eén grote chaos, alsof

er een bom was ontploft. In de hal van het stadhuis

pakte Anny mij vast en zei: Jan, blijf jezelf. Dat

advies heeft me die weken en maanden erna

door alles heen geholpen’.

Als Mans de gruwelen van die dagen oprakelt,

praat hij ineens een stuk minder

kalm en overwogen, alsof de beelden

hem nu nog najagen. En op die 13e mei

had hij de volle omvang van de ramp

nog niet eens gezien. ‘De volgende dag

kwam koningin Beatrix en gingen we te voet

de wijk in. Mijn eerste confrontatie met dat

totaal verwoeste gebied. Het was heel emotioneel.

Die beelden zijn in mijn lijf gaan zitten en er nooit meer

uitgegaan, buiten kijf het ergste wat ik ooit heb gezien. Als

we nu nog wel eens in Enschede komen en we rijden door

Roombeek worden we beiden nog emotioneel’.

De beelden van Jan Mans met Beatrix aan zijn zijde, wandelend

door een oorlogsdecor wat we in Nederland slechts

van journaals kennen, iedereen die ze zag kan ze nog voor

de geest halen. ‘Ik hoorde van al onze hulpdiensten uit hun

eigen waarneming dat er 21 doden waren. De pers twijfelde

daar openlijk aan en ik heb zelf eerlijk gezegd ook gedacht:

dat moeten er veel meer zijn. Uiteindelijk waren het er 23

en duizend gewonden’.

Mans besloot meteen meerdere persmomenten per dag

in te lassen, om indianenverhalen in de kiem te smoren.

‘Daar heb ik geleerd dat crisismanagement voor het grootste

deel crisiscommunicatie is. Bij de corona-crisis zag je

dat ook. Toen de boodschappen niet helder en eenduidig

waren, ontstond meteen gerommel. Toen Rutte de regie

nam en duidelijk vertelde: dit wel, en dat niet, kwam er

weer rust’.

Johannes Henrikus Hubertus (Jan) Mans werd op

9 april 1940 geboren in Heerlen. Studeerde sociologie in

Nijmegen en werd in 1970 docent aan de Koninklijke Militaire

Academie in Breda. Werd in die gemeente lijsttrekker van de

combinatie PvdA/PPR en haalde genoeg zetels om vier jaar

wethouder te worden. Toen de partij bij de volgende formatie

buitenspel werd gezet, werd hij adjunct-gemeentesecretaris

van Maastricht. In 1982 kreeg Mans zijn eerste

burgemeesterspost, in Meerssen. Zes jaar later vertrok hij

naar Kerkrade en weer zes jaar later naar Enschede, waar hij

van 1994 tot zijn pensionering in 2011 burgemeester bleef. Na

zijn 65e vervulde hij nog enkele jaren de functie van interimburgemeester:

in Venlo. Zaanstad, Maastricht, Moerdijk en

Gouda, Ook was hij in 2013 nog informateur in zijn oude

gemeente Meerssen, waar hij nu ook woont. Hij is nog volop

actief, onder andere als voorzitter van de Muziekgieterij (een

groot poppodium in Maastricht), van de stichting die de

opdracht heeft de ENCI-groeve te ontwikkelen en van de

integriteitscommssie van het Waterschap Limburg. Ook wordt

hij veel gevraagd voor lezingen.

54 zilver magazine

zilver magazine

55

Zijn collega Ed van Thijn had hem gewaarschuwd: eerst

ben je de held, daarna komt de kritiek. Burgemeester in het

nauw, kopte landelijke krant Trouw, Bild Zeitung beschuldigde

Mans van sjoemelen met de aantallen slachtoffers.

‘Het kon me allemaal geen donder schelen. Mijn stad lag

in puin, er waren mensen in diepe rouw. Of ik zou

moeten aftreden? Daar was ik echt totaal niet

mee bezig’.

ONDERZOEKSRAPPORT

Toch werd het politiek spannend, toen

in 2001 het onderzoeksrapport van

de commissie Oosting verscheen. Uit

dat onderzoek bleek dat de gemeente

ernstig had gefaald in haar rol van toezichthouder

op de verleende vergunningen

aan SE Fireworks, onvoldoende controle

had uitgeoefend en niet handhavend

had opgetreden. Na dit rapport trad PvdA-wethouder

Dick Buursink af, later ook VVD-wethouder

Els Koopmans. B en W gaven toe dat de gemeente op een

aantal punten tekort was geschoten, maar benadrukten

dat ook SE Fireworks en het rijk schuld hadden. Mans kon

blijven. ‘We hebben elkaar ook in het college uitgebreid

bevraagd: wat hebben we laten liggen, wat moeten we hieruit

leren. Daarvoor hebben we verantwoording afgelegd in

de gemeenteraad. De bevolking van Enschede heeft mij in

die tijd enorm gesteund. Hooligans van FC Twente die hun

autoraampje omlaag draaiden en riepen: Hey, Mans, als ze

je wat doen jongen, dan bel je ons maar! De stad hield mij

vast. Ik mocht voor sommigen een rotburgemeester zijn ,

maar ik was wel hun rotburgemeester’.

‘Ik

werkte dag en

nacht. En toen ik

met pensioen

moest, was het

nog niet af’

OORDEEL

Al vlak na de ramp vroeg een journalist aan Mans wanneer

hij af zou treden. ‘Ik werd boos en brieste: Mijn stad staat

in brand en ik ga in de tuin zitten? Is het nou goed? Die vraag

is me daarna dan ook een hele tijd niet meer gesteld. Het

onderwerp kwam wel weer ter sprake naarmate de tijd

verstreek. Ook in de pers. In het college van B en W hebben

we samen heel veel aandacht besteed aan de vraag hoe we

met de verantwoording moesten omgaan. Ook het al of

niet terugtreden is daarbij aan de orde geweest. Na forse

discussies hebben we besloten in de raad verantwoording

af te leggen aan de hand van het onderzoek van Oosting.

We kenden toen de uitslag van dat rapport nog niet, maar

ons uitgangspunt was: alles wat Oosting opschrijft is waar.

Wij stellen geen letter ter discussie. De raad is er om het

definitieve oordeel uit te spreken. De rest is bekend. Ook

het kabinet, verantwoordelijk voor de inspecties van o.a.

defensie, milieu en verkeer (gevaarlijk transport) koos tenslotte

voor die lijn’.

Er was werk aan de winkel in Enschede, de wederopbouw

wachtte. Mans gooide zich er languit in, weggaan was al

lang geen optie meer. ‘Ik werkte dag en nacht. En toen

ik met pensioen moest, was het nog niet af. Daar heb ik

het enorm moeilijk mee gehad. In mijn ontslagaanvrage

aan Hare Majesteit heb ik de term pensioenverplichtende

leeftijd in plaats van het gebruikelijke pensioengerechtigde

gebruikt. Maar ik moest stoppen. En door al die drukte

had ik me daar geen moment op voorbereid, het was één

zwart gat’.

VENLO

Gelukkig had Venlo een interim-burgemeester nodig, dus

daar kon hij na één weekendje vrij meteen beginnen. ‘De

stad waar mijn vader is geboren. Hij heeft het helaas niet

meegemaakt, maar wat zou hij trots geweest zijn’.

Er volgden nog interim-burgemeesterschappen in Zaanstad,

Maastricht, Moerdijk en Gouda, in die laatste plaats

zelfs op zijn 72e nog. ‘Waarnemen is misschien wel het

leukste. Zo’n gemeente heeft je nodig, je wordt gevraagd.

En je bent voor niemand bedreigend, want je gaat toch

weer weg’.

56 zilver magazine

Nu volgt hij het nieuws nog op de voet. Onder andere de

roep om een Nexit van sommige populistische partijen

ergert hem mateloos. ‘Ik ben een Europeaan. Dat heeft

misschien zijn wortels wel in die oorlogsjaren uit mijn

kindertijd. Toen waren grenzen duidelijke scheidslijnen,

met slagbomen en prikkeldraad. Maar die grenzen zijn

vervaagd en Europa heeft ons veel goed gebracht: welvaart

en veiligheid’.

En ook een massa logge bureaucratie toch? Mans springt

bijna op. ‘Dat komt doordat wij wel één Europa willen,

maar er mag niet teveel geld naar toe en we willen vooral

niet teveel autonomie prijsgeven. Zo maak je er zelf een

moeizame operatie van’.

Vorig jaar was hij zelf nog even nieuws, toen klokkenluider

Van Buitenen hem beschuldigde van ondermijning van de

rechtsstaat en machtsmisbruik. Mans maakt er, geïrriteerd,

korte metten mee. ‘Ik heb verantwoording afgelegd aan de

gemeenteraad. Met complottheorieën of kritiek op politie

en justitie kan ik echt helemaal niks. Ik ga er niet eens

meer op in.’

zilver magazine

57

TWENTSE PARADIJSVOGELS | TEKST EN FOTOGRAFIE WILLEM PFEIFFER

Altijd op zoek naar

Van 1979

tot 2018

was Ate als

voorzitter het

opperhoofd

van de Rellie

58 zilver magazine

het

zonnetje

Ate Brunnekreef speelt al tientallen jaren een prominente

rol binnen de gemeenschap van Goor. Bij nagenoeg alle

activiteiten in de kern van Hof van Twente Goor is

de ondertussen 76-jarige Brunnekreef betrokken.

Ate Brunnekreef:

‘Ik was net zeventien

toen ik in het eerste

elftal van GFC kwam

en heb onder meer

het kampioenschap in

het seizoen 1968-1969

meegemaakt.’

De voormalig leerkracht

geldt binnen

zijn voetbalclub

GFC bijna als een

monument. Ook

is hij al een halve eeuw een van de

aanjagers van de befaamde Goorse

Biertent Rellie, waarmee de allegorische

optocht van het jaarlijkse school- en volksfeest

wordt afgesloten. De markante Brunnekreef ontpopt

zich echter ook al vele jaren als een drijvende kracht

achter tal van andere organisaties en evenementen.

De duizendpoot is de ‘paradijsvogel’ in deze uitgave

van Zilver. Een monoloog van een Gorenaar die altijd

zichzelf blijft.

‘Al sinds 1 augustus 1953 ben lid ik van GFC. Ik was

net zeventien toen ik in het eerste kwam en heb

onder meer het kampioenschap in het seizoen 1968-

1969 meegemaakt. Op mijn zeventiende scheurde

ik tegen Phenix, toen nog een grote club, voor het

eerst mijn enkelbanden. Dat is me later nog vier keer

gebeurd.

Paradijs

Vogels

GEMEENSCHAPSMENS

ATE BRUNNEKREEF

In 1968 werd ik jeugdvoorzitter en vier jaar later

kwam ik in het bestuur van GFC, dat is zo gebleven

tot 1995. Ik voetbal nog altijd in een team 45 plus,

waarin de meesten al ouder dan 50 zijn. We voetballen

op zondag van tien tot elf uur. Een balletje tikken

en daarna wat lekkers. Het is gezellig met elkaar. De

cooling down doen we door geregeld van de stamtafel

naar de wc te lopen. Genoeg

beweging…

Of de Goorse vierdeklassers,

GFC op zaterdag en Twenthe op

zondag, niet eens aan een fusie toe

zijn? Het zal er een keer van komen

en dat vind ik prima. De eerste elftallen

voetballen fanatiek tegen elkaar, maar

de spelers komen samen naar het voetbalveld en

afloop drinken ze lekker een pilsje. GFC en Twenthe

werken al samen bij de meisjes en de vrouwen. Ik

denk dat de jeugd wel een keer volgt.’

KNVB

‘In 1972 ben ik begonnen als bestuurslid van de

Twentsche Voetbalbond (TVB). Dat ben ik gebleven

tot 1996. Een prachtige tijd, we hebben mooie projecten

ontwikkeld. In ’96 kwam binnen het amateurvoetbal

de herstructurering, van twintig afdelingen

naar negen districten. Vanuit Twente hebben we ook

de fairplay naar het district gehaald. Binnen de TVB

hebben we er een studie van gemaakt en daarna een

plan gepresenteerd om calamiteiten tegen te gaan.

We kwamen met maluspunten. Als een club er 300

had, kwam er verplicht een kaderavond waarbij de

puntjes op de i werden gezet. Bij de eerstvolgende

overtreding erna zouden we alle teams van de vereniging

een weekend uit de competitie halen. Ik draafde

er desnoods dwars doorheen, dan kreeg je mensen

ook wel zover dat ze meegingen, zoveel overtuigingskracht

had ik wel.

Ate Brunnekreef

uit Goor:

‘Alles wat

je samen

meemaakt,

levert alleen

maar mooie

dingen op’

zilver magazine

59

District Oost nam onze aanpak over en het systeem is nu landelijk.

Wel jammer dat de KNVB het niet echt bekend maakt, dan

zouden de verenigingen weten waar ze aan toe zijn als ze zich niet

aan de spelregels houden. Voetbal is plezier en respect. Heb je dat

voor elkaar, dan is dat goede pr voor de club.

‘Of ik me een

paradijsvogel

voel? Ja, zo

mag me best

noemen. Het

is gewoon een

verrijking om

dingen met

elkaar te doen.

Je zit dan veel

minder in een

depressieve

toestand.’

Bij de KNVB houden we sinds 1960 elk jaar de Zwaluwen Jeugdactie.

Dan halen we op één zaterdag 400.000 euro op voor activiteiten

voor mensen met een beperking. Ik ben daar vanaf 2014 als

coördinator Oost nauw bij betrokken.

Nog steeds ben ik ambassadeur van de KNVB in deze regio. Ik was

gewend om bij goed weer gewoon in korte broek en T-shirt en

op slippers te gaan als ik een onderscheiding moest uitreiken. Zo

was ik mezelf. Het gaat er volgens mij niet om of je een stropdas

draagt, maar om hoe je iemand op een goede manier in het

zonnetje zet. Vanaf 1996 stelde de KNVB een pak verplicht. Toen

ik 2013 tot bondsridder werd benoemd, kon ik er niet onderuit

en moest ik ook zelf in het pak. Drie jaar daarvoor kreeg ik de

koninklijke onderscheiding in de Orde van Oranje Nassau wel opgespeld

in mijn korte broek en mijn T-shirt, terwijl ik op gympies

liep.’

Onderwijs

‘Ik heb lang in het onderwijs gezeten. Het was altijd een hobby

voor mij. Ik heb een tijdje gewerkt op de Laarschool in Goor, waar

ik zelf als jongetje ook op zat. In Enschede heb ik aan de technische

school aan de Boddenkampsingel gestaan. In 1970 kwam ik

terecht op de Hagedoornschool in Almelo. Daar bleef ik tot mijn

afscheid in 2006. Ik was toen 62. Het is het mooiste vak dat er is.

Vooral het werken in zwak-sociale wijken is inspirerend.’

De Rellie

‘Dit jaar ben ik vijftig jaar lid van de Rellie. We zijn met tachtig

man, veel vrienden en GFC’ers, we vormen de laatste groep in de

optocht. We maken allerlei bizarre voertuigen. Technische hoogstandjes,

zoals fietsen met halve wielen en auto’s een halve meter

boven de grond. Zelf ben ik helemaal niet technisch. Ik heb ooit

een fietsband geplakt en die netjes opgepompt, maar een kwartier

later was die alweer leeg. Had ik de pleister een centimeter of tien

naast het gat geplakt…

Voormalig schoolmeester Ate

In 1970 werd ik lid van de Rellie en eigenlijk vond ik de humor

eerst helemaal niet zo leuk. Maar één keer erbij was ik verkocht.

In 1974 kwam ik in het bestuur en in januari 1979 werd ik voorzitter.

Dat ben ik gebleven tot 2018. In 2002 hebben we in verband

met het vijftigjarig bestaan een boek uitgegeven onder de titel

Van B. tot zet en de rest van ’t alfabet. Daar hebben we wat meer tijd

voor genomen, want het jubileum was al in 1999. Het schoolfeest

heeft een geweldige impact en wordt massaal beleefd.’

Bij Goor in de Bocht, dat voor de jeugd activiteiten organiseerde

zoals het bouwen van complete houtdorpen, leerde ik in 1977 mijn

lief Bernadette Polman kennen. Ze is mijn inspiratiebron.’

2013. Ate wordt

benoemd tot

bondsridder van

de KNVB

Paasvuur en 75 jaar vrijheid

‘Het paasvuur is al een paar keer ter ziele gegaan. In de jaren

zeventig heb ik het zelf een keer geïnitieerd, een tweede keer

hebben we het via de Relliegroep gespeeld. Momenteel zoeken we

weer een nieuwe locatie. Maar dat is moeilijk, omdat Goor helemaal

wordt omringd door Markelo.

Net als de Rellie en het paasvuur werd door corona ook de viering

van 75 jaar bevrijding Goor afgelast. Hartstikke jammer. Diverse

60 zilver magazine

‘We voetballen

op zondag

van tien tot

elf uur. De

cooling down

doen we door

geregeld van

de stamtafel

naar de wc te

lopen. Genoeg

beweging…’

kernen hadden al een behoorlijk programma, dat

van Goor hield niet over. Ik heb de verschillende

comités bij elkaar gehaald en geopperd de feestelijkheden

gezamenlijk op te poetsen.

In onze gemeente zijn tijdens het bombardement

tachtig mensen omgekomen, voordat we op 8 april

1945 werden bevrijd door de Polen. Het Stolpersteincomité

verzorgt lessen voor de basisscholen

en stadswandelingen langs historische plekjes.

Ook waren filmvoorstellingen gepland van de film

Alleman van Bert Haanstra. De Bevrijdingsdag zelf

zou heel speciaal worden, met Poolse bevrijders

en de Poolse ambassadeur. En we zouden afsluiten

bij de Reggehof, met muziek van Glenn Miller. Nu

volgend jaar maar doen.’

Politiek

‘Eind jaren zestig, begin jaren zeventig was ik een

jaar of vier voorzitter van PvdA Goor en zat twee

jaar in de Gewestraad van de PvdA Overijssel.

Vanaf 2015 werd de Stadsraad in Hof van Twente

operationeel. Een paar jaar geleden stond ik op de

groslijst. Ik voerde actie voor meer raadsleden uit

‘Zelf ben ik

helemaal niet

technisch. Ik

heb ooit een

fietsband geplakt

en die netjes

opgepompt,

maar een

kwartier later was

die alweer leeg.

Had ik de pleister

een centimeter of

tien naast het gat

geplakt…’

Goor, want we waren met slechts drie personen behoorlijk

ondervertegenwoordigd en dat leidde tot

steeds meer onvrede. Ik ben toen met een blauw

shirtje aan door Goor gefietst en we zijn van drie

naar acht personen doorgegroeid. Maar toen ze me

zelf kozen voor de raad heb ik dat afgezegd.’

Het Kukelnest

‘Minstens één dag in de week ben ik als vrijwilliger

aan het klussen bij kinderboerderij Het Kukelnest,

waar veel mensen met een beperking een mooie

dagbesteding beleven. Dat kan ik mooi combineren

met GFC. Ik ben ook actief voor Het Borrelt in

Goor, een initiatief waarbij burgers uit Goor mooie

ideeën uitwisselen.

Of ik me een paradijsvogel voel? Ja, zo mag me best

noemen. Het is gewoon een verrijking om dingen

met elkaar te doen. Je zit dan veel minder in een

depressieve toestand. Ik ben sowieso iemand die

altijd het zonnetje op zoekt. Je krijgt er ook zelf

vitamientjes van. Alles wat je samen meemaakt,

levert alleen maar mooie dingen op. Het gaat uiteindelijk

om reuring in je kern.’

zilver magazine

61

NOG T/M 13 SEPT. TE ZIEN

Picasso & Matisse.

Beauty is a line

Op het moment van sluiting in maart trok Rijksmuseum

Twenthe volle zalen met de tentoonstelling Picasso &

Matisse. Beauty is a line. Deze dubbeltentoonstelling over

de lijn in de beeldende kunst toont werken uit het grafische

oeuvre van deze giganten van de moderne kunst.

Pablo Picasso, Henri Matisse en vele

andere kunstenaars laten ons zien

dat vanaf het begin van de 20ste

eeuw de vorm van het kunstwerk

langzaam maar zeker de overhand

heeft op de voorstelling en dat de lijn

daarvoor het ultieme gereedschap

is. Het werk van Pablo Picasso en

Henri Matisse, uit de collectie van

het Kunstmuseum Pablo Picasso

in Münster, wordt in verrassende

combinaties getoond, naast werk van

tijdgenoten en naast hedendaagse

kunstwerken waarin de lijn telkens

een wezenlijk element vormt. De lijn

als taal van de moderne kunst.

Pablo Picasso,

De Stier,

1945 en 1946,

Kunstmuseum

Pablo Picasso

Münster,

c/o Pictoright

A’dam 2019

VANAF 5 JULI 2020

Claudy Jongstra. Inner Vitality - Garden & Installation

Deze zomer maakt Claudy Jongstra de vitaliteit en de

natuurlijke energie zichtbaar van kruiden en planten.

Onder de noemer ‘Inner Vitality’ ontwierp ze voor Rijksmuseum

Twenthe een deel van de nieuwe binnentuin en een betoverende

ruimtelijke installatie van meer dan 400 m2.

De natuur is op letterlijke wijze voeding én inspiratie voor

het werk van Jongstra. De kruiden en planten in de nieuwe

museumtuin worden door Jongstra gebruikt voor de

totstandkoming van de installatie. Eindresultaat en proces zijn

even belangrijk voor haar. Dat Rijksmuseum Twenthe beide laat

zien maakt dit project uniek.

Portret Claudy | Foto Heleen Haijtema

Artist Impression Inner Vitality

Rijksmuseum Twenthe leeft strikt alle maatregelen met

betrekking tot het coronavirus na. Kijk voor alle informatie

hierover op onze website!

Boek nu

online uw

ticket!

Lasondersingel 129- 131 Enschede | www.rijksmuseumtwenthe.nl

TEKST INGRID BOSMAN

Theater Muziek Kunst

Cultuur snuiven in de zomer

Intrigerend

kijkspel

De Hengelose kunstenaar

en wiskundige

Rinus Roelofs viert

triomfen over de hele

wereld maar in zijn

eigen stad is hij relatief

onbekend. Dat verandert

wellicht, want

om de grote beelden

die deze zomer op

het Stationsplein in

Hengelo staan kan niemand

heen. Acht soms

felgekleurde sculpturen,

deels eerder te

Van Picasso

tot Groene

Werkplaats

Goed nieuws voor iedereen

die ze had gemist of hoopte

ze nóg een keer te kunnen

zien: Picasso en Matisse

blijven nog de hele zomer in

Rijksmuseum Twenthe in

Enschede. De tentoonstelling

Beauty is a line is verlengd tot

en met 13 september. Centraal

staat de lijn, als taal van de

moderne kunst. Met ruim 40

werken op papier van Picasso

en Matisse, in verrassende

combinaties met werk van

tijdgenoten en hedendaagse

kunstenaars.

Vanaf 5 juli voegt Claudy Jongstra

zich bij dit illustere gezelschap.

Wereldwijd bekend

vanwege haar monumentale

wandtapijten en constructies

van gevilte en natuurlijk

gekleurde wol, maakt Jongstra

het publiek in Enschede

getuige van haar jongste

experimenten. Ze toont een

installatie waarin de levenskracht

van planten en kruiden

is vertaald in betoverende

patronen. Bovendien maakt

ze een Groene Werkplaats van

een deel van de binnentuin.

rijksmuseumtwenthe.nl

Weer naar het theater

zien in Barcelona, maken het plein

tot een beeldentuin. Zoals altijd in

het werk van Roelofs (‘De hele wereld

bestaat uit patronen’) smelten

kunst en wiskunde samen, wat een

intrigerend kijkspel oplevert.

Het vergt wat voorbereiding maar het mag weer: naar het theater!

Podia in de regio, groot en klein, wringen zich met plezier in

de voorgeschreven bochten om weer mondjesmaat publiek toe

te kunnen laten. Bij Concordia in Enschede kunnen liefhebbers

bijvoorbeeld weer terecht voor zowel film en theater als beeldende

kunst. Voor alles geldt: vooraf een ticket reserveren (bij de

exposities gratis) is noodzakelijk. In de theaterzaal kunnen 30

mensen naar binnen, maar is het uitverkocht dan is voorstelling

toch online mee te maken via de livestream. Cabaretier Ronald

Snijders komt met een try-out van zijn nieuwe programma op 19

juni en op 26 juni brengen pianisten Beth en Flo hun aanstekelijke

programma Rachtime. In de filmzalen wordt onder meer de

Twentse filmhit De beentjes van Sint Hildegard hernomen.

concordia.nl

Dwalen langs Kunstwegen

Kunstwegen is een grensoverschrijdende kunstroute langs de

Overijsselse Vecht. Op de 180 kilometers van Zwolle naar Ohne

(bij Bad Bentheim) zijn 80 kunstwerken van kunstenaars uit

binnen- en buitenland te vinden, soms diep verscholen in het

rivierlandschap. Kunstwegen bestaat dit jaar twintig jaar. Ze

dankt haar ontstaan aan de samenvoeging van verschillende

oudere kunstroutes, zoals Kunstlijn (langs de spoorlijn Emmen-Zwolle)

en Skulpturenweg Nordhorn. Zodoende is Kunstwegen

ook een etalage van meer dan vier decennia kunst in de

openbare ruimte. Voor wie de kunst heeft gemist en verzekerd

wil zijn van rust en ruimte biedt Kunstwegen deze zomer een

mooie wandel- of fietsbestemming. In Nederland verbindt de

route de gemeenten Zwolle, Ommen, Dalfsen en Hardenberg.

kunstwegen.nl

Let op: Omdat de overheidsmaatregelen in verband met het coronavirus

onder invloed van onvoorziene ontwikkelingen weer kunnen

veranderen is het raadzaam altijd eerst de betreffende website te

checken voor de meest actuele bezoekersinformatie.

Ik mis oe

JE WEET PAS WAT JE MIST als het

er niet is. Dat geldt voor alles. Van

mensen tot wc-papier. Als de horror

van het dagelijks leven de spanning

van welke serie op Netflix dan

ook overtreft, dan ga je verlangen

naar dingen die kort geleden nog

heel normaal waren. Irrelevante

zaken zoals voetbal. En dat gevoel

voelt ongepast, want als er iets onbelangrijk

is in tijden dat mensen

vechten voor hun leven, dan is het

wel de hoop op een doelpunt.

Maar hoe meer scores en statistieken

over leven en dood tot mij

komen, hoe sterker mijn zucht

naar voetbaluitslagen. FC Twente

stuurde op een gegeven moment

een mail met de titel Ik mis oe. En

dat is geheel wederzijds.

Ik mis alles. Ik mis het plastic

stoeltje in het stadion, de geur van

gebakken uien in het trappenhuis

en de emotionele analyses van de

mensen in de bus na de wedstrijd.

Ik snak naar een loterij waar je een

minuut gratis winkelen kunt winnen

en ik wil weten wie de favoriete

speler van de pupil van de week

is. Ik mis vroeger. Ik mis de man

die voor de

Veste zo

mooi kon

roepen dat

een programmaboekje

één

euro kostte

en ik mis

het geluid

dat de tang

maakte als er vlak voor de trappen

bij Het Diekman een hoekje uit

mijn seizoenkaart werd geknipt.

Ik mis het geluid van NOS Langs

de Lijn, dat uit de keukenradio bij

mijn grootouders schalde. En als ik

daar aan denk dan mis ik de stem

van Frits van Turenhout. Ik kijk

dan ook reikhalzend uit naar de allermooiste

uitslag van het seizoen:

Opnames en overlijdens… null-null

Kees Hendriksen

zilver magazine

63

De belangrijke

Twentse jaren

van pianist Paul Komen

64 zilver magazine

INTERVIEW | TEKST TON OUWEHAND ... FOTOGRAFIE DUNCAN WIJTING

Pianist Paul Komen (1957) woonde in Brabant, Amsterdam en op

de Veluwe. Nu woont en werkt hij als conservatoriumdocent al

tientallen jaren in Groningen. Maar de eerste zestien jaar van zijn

leven bracht hij door in Hengelo (O). ‘Heel belangrijke jaren.

Als ik Twents hoor, veer ik nog steeds op.’

‘Beethoven

is volgend jaar nog

net zo relevant als nu.

Dan vieren we

gewoon zijn

251ste verjaardag.’

Paul Komen weet

wel welke twee boeken

hij mee zou nemen

als hij naar een onbewoond eiland moest:

de pianosonates van Beethoven. Beide

delen. Want Beethoven, daar is hij nog lang niet

klaar mee. In het jaar 2000 heeft hij alle 32 sonates

gespeeld. In het Beethoven Haus in Bonn. En ook in

het Concert gebouw Amsterdam en de Oosterpoort

in Groningen. Een gigantische klus. Want je hebt zes

concerten nodig om ze allemaal te spelen.

Dit jaar is het 250 jaar geleden dat Ludwig van Beethoven

werd geboren. 2020 zou daarom wereldwijd

een Beethovenjaar worden. En Paul Komen zou er

een grote rol in spelen. Maar het coronavirus haalde

rigoureus een streep door alle muzikale plannen. Komen

vindt het jammer, maar hij blijft er vrij nuchter

onder: ‘Beethoven is volgend jaar nog net zo relevant

als nu. Dan vieren we gewoon zijn 251ste verjaardag.’

‘Wat je schrijft moet

binnenkomen bij

een lezer. Dat kan

ontroering zijn, maar

ook een lach.’

Oele

Het gebeurde niet eens zo lang geleden dat hij over

de A35 reed en vlak voor de afslag Hengelo Zuid

toevallig naar rechts keek. Hij was er wel vaker langs

gereden en dat gaf verder nooit complicaties. Maar

hij had kennelijk nooit eerder op dat moment naar

rechts gekeken. Hij zag na al die jaren de watermolen

van Oele weer. Hij raakte even helemaal van slag,

gedesoriënteerd. Daar was hij als kind heel vaak geweest.

Zijn vriendje van de Don Boscoschool woonde

in de boerderij naast de watermolen. In zo’n los hoes,

waar de koeien meekeken als je in de keuken zat. Hij

zag het nog zo voor zich hoe ze met z’n tweeën over

de brug over het Twentekanaal fietsten, dat ze over

de schelpenpaadjes in de vrije natuur terechtkwamen

en dat dan daar die watermolen opdoemde. En

nu? Daar stond zijn jeugdherinnering vrijwel tegen

de snelweg aan. Van de natuur was niets meer terug

te zien. Die had plaatsgemaakt voor asfalt.

zilver magazine

65

Bio

Paul Komen studeerde cum laude af bij Jan

Wijn, aan het Sweelinck Conservatorium

in Amsterdam. Sinds de oprichting 23 jaar

geleden is hij betrokken bij het Peter de

Grote Festival in Groningen. Vanaf 2012 is hij

de artistiek directeur. Net als zijn echtgenote

Nata Tsvereli is hij hoofdvakdocent piano aan

het Prins Claus Conservatorium in Groningen.

Ze treden ook op als pianoduo. Ze hebben

twee dochters.

Hengelo was enorm belangrijk voor hem, zegt hij.

Daar bracht hij de eerste zestien jaar van zijn leven

door. Daar werd zijn liefde voor muziek op een goede

manier gevoed, daar werd duidelijk dat hij pianist zou

worden. Maar dat zijn ouders voor zijn geboorte vanuit

Beverwijk in Hengelo terechtkwamen is in feite toeval.

Dat is alleen maar te danken aan het feit dat zijn vader

Jan Komen een baan kreeg als leraar Nederlands aan

Lyceum De Grundel.

Mannenkoortje

Paul Komen werd geboren in de Wagnerstraat, maar hij

groeide net als zijn drie jongere zusjes op in de Laurastraat,

tegenover de Pius X kerk, waar zijn vader organist

66 zilver magazine

Paul Komen is een specialist in het bespelen

van de fortepiano. ‘Je kunt maandenlang

hebben gestudeerd en dan kom je op een

concert een fortepiano tegen die domweg

anders klinkt en anders reageert. Dat gebeurt

Linksom of rechtsom

vaak, want die instrumenten zijn heel

gevoelig voor temperatuurwisselingen en

luchtvochtigheid. Maar dan zit je achter zo’n

instrument. Jij wilt linksaf en het instrument

wil naar rechts. Dan kun je de strijd wel

aangaan om het instrument naar je hand

te zetten. Maar overtuig je daar een publiek

mee? Ik denk dan liever: het instrument wil

naar rechts, misschien is dat ook wel een

mooie route.’

was en hij als klein jochie dikwijls naast zijn vader op

de orgelbank zat. Waar hij geïmponeerd naar het mannenkoortje

keek. In zijn ogen bestond het alleen maar

uit grote boeren uit Oele in een ongemakkelijk zittend

zwart pak. Zijn vader zat diep in het Twentse culturele

leven. Hoe diep bleek vijftien jaar geleden, toen zijn vader

was overleden en hij in zijn vaders boekenkast keek.

‘Er stonden allerlei Twentse dichtbundels in die mijn

vader mede had geredigeerd. Allemaal boeken met een

voorwoord waarin Drs. Komen werd bedankt. Ik wist

het helemaal niet.’ Hij wist wel dat zijn vader bevriend

was met schrijver Herman Haverkate sr en met de muziekautoriteit

August Vörding. ‘Mijn vader was een zeer

goed amateurpianist. Ik heb mijn hele jeugd pianomuziek

gehoord. En als mijn vader niet speelde, stond de

radio aan op Hilversum 4.’

Stroomversnelling

Hij rolde als het ware de muziek in. Zijn zussen gingen

respectievelijk aan de cello, de blokfluit en de viool,

maar dat zette niet echt door. Voor de jonge Paul

Komen was er niets anders dan de piano. En dat kwam

in een stroomversnelling toen hij op z’n negende

pianoles kreeg van Henri Struiwig, de juiste docent die

op het juiste moment zijn leven binnenwandelde. ‘Hij

was voor mij de best denkbare docent in Hengelo. Ik

realiseer me dat achteraf steeds meer. Ik noem hem wel

eens mijn tweede vader. Ik begreep later dat Struiwig

een lespraktijk van vijftig of zestig leerlingen per week

heeft gehad. Gruwelijk moet dat geweest zijn. Want

hij kwam als groot pianotalent uit Den Haag

naar de Hengelose muziekschool. En daar had

hij ongetwijfeld te maken met kinderen die

eigenlijk nauwelijks gemotiveerd waren. Die

op pianoles zaten omdat de ouders vonden

dat het bij de opvoeding hoorde. In mij zag

hij denk ik een jongetje dat gemotiveerd was

en bij wie het opschoot. Bij mij kon hij zijn

kunde een beetje kwijt. Behalve het feit dat

hij zelf een uitstekend pianist was, leerde hij

me naar muziek luisteren. Hij liet me elpees

horen. Hij schilderde niet onverdienstelijk. Hij

liet me zijn werk zien en vertelde erover. Hij

vond ook dat ik moest leren bridgen. Samen

met een schoolvriendje dat ook les bij hem

had kwamen we op zaterdagochtend bij hem

thuis waar zijn vrouw het bridgekleedje al had

klaargelegd.’

was dat er in Hengelo eind jaren zestig helemaal niet.

‘Ik heb als kind toch wel aardig veel in Twente opgetreden.

De docenten van de muziekschool organiseerden

hun eigen voorspeelavonden. Aan de Deldenerstraat

nummer 4 stond een oude villa en daarachter was een

klein zaaltje gebouwd . Daar stond een krakkemikkige

vleugel op het podium. De directeur deed een openingswoord

en dan volgde een programma waarin het niveau

van Struiwigs leerlingen opliep. Na een paar jaar zat ik

al snel bij de laatsten. En vanaf het vierde jaar was ik

altijd de laatste die optrad. Dat waren zenuwslopende

avonden. De een na de ander vloog eruit en ik had altijd

het gevoel dat ik de avonden moest redden. Dan was er

ook nog de jaarlijkse slotavond van de muziekschool.

Die werd meestal gehouden in het Concertgebouw, dat

nu de schouwburg is. Struiwig vond de vleugel daar

niet zo best. Het is tekenend dat, toen de avond in de

Stadhuishal werd gehouden, hij samen met mijn vader

een vleugel huurde. Zo kon ik mijn stukje op een echte

goede vleugel spelen. Dat was heel inspirerend.’

Hij was zestien toen zijn vader toe was aan iets nieuws.

Het gezin vertrok naar Veghel omdat Jan Komen directeur

werd van de daar gevestigde pedagogische academie.

‘Hoewel ik zelf niet zo zeer met mijn toekomst

bezig was, had Struiwig contact gezocht met pianist

Jan Wijn, docent aan het Sweelinck Conservatorium in

Amsterdam. Vanuit Veghel ging ik wekelijks naar hem

toe om de vooropleiding van het conservatorium te

doen. Ik gleed als het ware zo het beroep in.’

Terwijl er voor jonge musici met affiniteit voor

klassieke muziek tegenwoordig veel speelmogelijkheden

zijn in de vorm van concoursen,

zilver magazine

67

SPREAD | FOTOGRAFIE JAN GERBER

Wat

zuikst?

Hebt u nog boeken in huis? Opruimgoeroe

Marie Kondo raadt aan alle

leesvoer het huis uit te donderen.

Een cultuurvijandig advies. De man

op deze foto van Jan Gerber is wat de

Groningers een boekensneuper noemen.

Enorme stapels. Die chaos heeft grote

voordelen. Je vindt altijd iets terug

wat je nooit verwacht had. Het wonder

van de serendipiteit. Je zoekt een

naald in een hooiberg, je komt er uit

met een boerenmeid.

Al te veel orde is niet goed. Bij Marie

Kondo is het netjes, maar er is niks te

beleven. Ik heb

veel antiquariaten

bezocht. De

supergeordende

waren allemaal te

duur en saai. In

Groningen had je

Aaldrik Nap. Boeken,

overal, tot

aan het plafond

gestapeld. Kruipdoor,

sluipdoor.

Ik riep dan ‘Volk!’

maar als boekenbaas Nap de pet verkeerd

had staan, zei hij gewoon niks

terug. Pas bij de deur kwam er een

barse stem vanachter de plint: ‘Wat

zuikst?’ Hij ging dan zuiken in de

chaos. Vond altijd iets.

Een mooie foto van Jan Gerber, de

meester van het apocalyptische licht.

Gewetensvraag: hebt u ook zitten

loeren of u rugtitels herkent? Ik wel.

Eigenlijk mag dat niet. Een boekenkast

zegt alles over zijn eigenaar. Als

ik voor het eerst bij iemand thuis

kom met een fijne boekerij, wil ik

liever zijn boekenkast bekijken dan

praten. Eerst de boeken, dan de koetjes,

kalfjes en de koffie. Maar voor u

de kast in duikt, eerst vragen, vind ik,

nooit zo maar doen.

Aandoenlijk detail: rechtsvoor ligt

een Twentsche Courant. Had u stiekem

al gezien zeker?

Paul Abels

68 zilver magazine

zilver magazine

69

ZILVER MAGAZINE | NIEUWE BOEKEN VAN TWENTSE AUTEURS

Suikerbastaard

De oorlog gaat nooit voorbij

In het kader van 75 Jaar Vrijheid brachten historici van de IJsselacademie

in De oorlog gaat nooit voorbij. Overijssel 1940-

1945 oorlogsverhalen uit Overijssel bijeen. Ze plaatsen de

persoonlijke geschiedenissen in een historische en actuele

context: bijvoorbeeld de Twentse zoon van een Oostenrijkse

Wehrmachtsoldaat of het grijze verleden van een huisarts

uit Vollenhove. Het zijn stuk voor stuk aangrijpende verhalen.

Het is dan ook een prachtig boek geworden.

De oorlog gaat nooit voorbij - Ewout van der Horst, Marco

Krijnsen, Martin van der Linde, Albert Bartelds – 208 blz –

Verkrijgbaar in de boekhandel

Jubileum: 100 jaar CLA

en Het Noordik Almelo

100 jaar Christelijk Lyceum Almelo en Christelijke Scholengemeenschap

Het Noordik is een goede reden om terug te

kijken. Wat was dat nou voor school? Streng of viel het wel

mee? Hoe werd de ‘C’ van CLA en CSG ingevuld en ervaren?

Was de school behoudend of vooruitstrevend in onderwijskundig

opzicht?

Hebben de leerlingen

ook iets ‘voor

het leven’ geleerd,

naast Nederlands,

biologie, wiskunde

en nog een paar

vakken? Waar

zijn de leerlingen

terechtgekomen?

Via interviews met

oud-leerlingen en

(oud-)leraren proberen

we antwoorden

op allerlei vragen

te vinden, om een

beeld te krijgen van

het karakter van de

school en van de

leerlingen die erop hebben gezeten, onder wie Arjen Gerritsen

(burgemeester van Almelo) en Sabine Uitslag (oud-lid

van de Tweede Kamer) en dichter Willem Wilmink.

CLA Het Noordik. 100 jaar.

Te verkrijgen via info@cla-almelo.nl

Jaap Scholten schreef een roman over

de hartstochtelijke zoektocht naar een

vader. Het boek speelt zich af in Ethiopië

en in Twente. Suikerbastaard is een

vatersuche met op de achtergrond de turbulente

lotgevallen van een fascinerend

Afrikaans land.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw gaat

een groepje jonge Twentse arbeiders in

opdracht van een grote machinefabriek

naar Ethiopië om daar een suikerfabriek

te bouwen. Zij werken keihard, in een

Geweld is nooit ver weg

’s Nachts werd ze wakker van schoten op

straat. Haar hotelraam in Bagdad sneuvelde

bij een bomaanslag. Vanuit haar

woonkamer in Erbil zag ze de rook van

de bombardementen op ISIS-strijders.

Journalist en auteur Judit Neurink (62),

die afkomstig is uit Goor, reisde door Irak

om verslag te doen van de gevolgen van

de oorlog, haar routes aanpassend aan de

verschuivende frontlinies. Het boek is een

interessant, persoonlijk verslag van een

journalistieke reis van tien jaar door een

land dat heen en weer geslingerd wordt

tussen oorlog en wederopbouw.

Geweld is nooit ver weg – Judit Neurink –

285 blz – Verkrijgbaar in de boekhandel

positie tussen de

Ethiopische dagen

maandloners

en de stafmedewerkers

van de

Handelsvereeniging

Amsterdam.

De Twenten wonen in piepkleine

lemen huisjes maar verdienen geld als

VAN HARTE

AANBEVOLEN

water. Ze leiden een avontuurlijk leven,

omringd door prachtige vrouwen en eigen

bedienden, ze hebben paarden, motorfietsen

en Landrovers. Na drie

jaar loopt hun contract af. Ze

moeten terug naar Hengelo en

de stempelklok in de fabriek.

Een van de jongens blijft achter,

raakt verzeild in romantische

verwikkelingen maar

wordt ook slachtoffer van de

communistische revolutie na

keizer Haile Selassie. Wat is er

met hem gebeurd? Een halve

eeuw later gaat de dochter van

de achterblijver naar hem op

zoek. Ze wordt vergezeld door

de verteller, Frederik Spengler,

bekend personage uit eerder

werk van Jaap Scholten.

Scholten verrichtte uitgebreide

research, reisde twee keer

naar Ethiopië en baseerde zijn

roman voor een flink deel op

originele bronnen. In Suikerbastaard

zijn feit en fictie

onontwarbaar verknoopt.

Jaap Scholten – Suikerbastaard

- 416 blz – Verkrijgbaar

in de boekhandel

70 zilver magazine

ZILVER MAGAZINE | COLUMN

Tijdglijdenverlijeren

Alexa Gratama, moeder van drie studerende

kinderen en getrouwd met een ondernemende

zeiler, is na tien jaar Delden verhuisd naar hartje

Amsterdam. Gelukkig is er nog een hutje in het

bos bij Bornerbroek om het Twentse hart op

te kunnen halen. Alexa werkt als raadsheer en

arbiter door het hele land. Daarnaast schildert

zij portretten met verf en woorden.

DDE WENS DICHTER BIJ onze dochter en zonen te wonen bracht

ons in februari naar de hoofdstad. Toen de premier half maart

zijn historische toespraak hield, waren we net verhuisd, nog

helemaal niet op orde en zat ik alleen in het huis aan de gracht.

Vanaf nu was alles anders. Ruttes ernstige woorden klonken hol

in kamers zonder gordijnen. De volgende morgen bleek mijn

maag ondersteboven tussen mijn ribben te hangen, hij slingerde

als een cardanisch kooktoestel op ruwe zee. Ik was misselijk,

kotsmisselijk. Naar de horizon kijken helpt, dus ik begon die

ochtend in het venster op de eerste verdieping en staarde naar

buiten. De Leidsestraat was met stomheid geslagen. Elke vijf

minuten klonk het bellen van een lege tram als de lugubere echo

uit een verloren tijd. Er heerste stilte in het oog van de storm en

het was angst die mijn maag overhoop had gehaald. We zaten

met ons vijven op vijf verschillende adressen in binnen- en

buitenland, twee met ernstige longproblemen. Ik ben een goede

moeder en echtgenote, maar geen goede kapitein. Hoe kreeg ik

iedereen in een veilige haven?

Inmiddels zijn we tweeëneenhalve maand verder. Er zullen

mensen zijn die alle dagen hebben geteld. Er zijn er die de uren

tellen totdat alles weer opengaat, de kroeg, de balie van EasyJet,

de dichtgeslibde delen van ons brein. Zelf ben ik geen dagen- of

urenteller, ik ben weggewaaid in de tijd, verlost van het gewicht

ervan, ik zweef net boven de grond en mijn neus wijst naar het

noorden, waar het leeg is en helder. Ik heb de kracht ervaren

van rustig doorademen. Alle zeilen naar beneden, een klein

driehoekje laten staan om op de plaats te blijven en gewoon

maar wachten.

Ik zou hier graag nog even blijven, ik ben nog niet uitgedacht en

nog niet uitveranderd. Veel kostbare tijd heb ik uit mijn handen

laten glippen, niet geschilderd, niet gelezen, niet opgeruimd,

maar vaak ook hing een hand over de reling en genoot ik van

water langs vingers voelen spoelen, alleen dat.

Ik zweef net boven

de grond en mijn neus

wijst naar het noorden,

waar het leeg is en helder

Nu is het eind mei en de wereld komt langzaam weer in

beweging. Dat is goed, vanzelfsprekend is dat goed. Er zijn te

veel mensen voor wie langdurige stilstand fatale gevolgen heeft

en er zijn dingen van normaal waarnaar ook ik verlang. En toch.

Ik zal de sensaties van de stilte bewust in mijn brein moeten

opslaan om er op afroep naar terug te kunnen keren. Het zilte,

het schone, het deinende.

Alexa Gratama

zilver magazine

71

(advertorial)

De zomer door met Expeditie Oost

In Expeditie Oost gaan verslaggevers Pim Paalhaar en Esther Rikken deze

zomer elke werkdag op zoek naar mooie en bijzondere verhalen, mensen en

gebeurtenissen. Heb je iets te vertellen, wil je een punt maken, organiseer je

iets groots of kleins, verzamel je iets geks of ga je iets spectaculairs doen?

Laat het ons weten, alles mag en niets is ons te gek, we komen eraan!

Mail je tips naar expeditieoost@rtvoost.nl en misschien staan we binnenkort

bij jou op de stoep!

Expeditie

Oost.

Volg ons!

Dagelijks op Facebook, Instagram, Twitter en RTVOost.nl/ExpeditieOost.

Elke zondag vanaf 11.00 uur op TV Oost.

72 zilver magazine

Tip ons!

/ExpeditieOost

@ExpeditieOost

@ExpeditieOost

ExpeditieOost@rtvoost.nl

zilver magazine

73

INTERVIEW | TEKST FREDERIKE KROMMENDIJK ... FOTOGRAFIE ERIK GIGENGACK

Cobie Baart

ziet de mens

achter de

patiënt

Het was helemaal niet de bedoeling van Cobie Baart

(67) om na haar pensionering nog aan het werk te

gaan. Toen ze in 2017 stopte als neuroloog bij de

Ziekenhuis Groep Twente was ze ziektemoe en wilde

ze vooral ontspannen. Maar mensen en de verhalen

achter hun ziekte bleven haar fascineren en daarom

helpt ze nu mensen met onbegrepen klachten,

zoals tinnitus. ‘Veel klachten zijn terug te voeren op

gebeurtenissen van vroeger. Als je die bepalende

herinneringen met een andere emotionele lading

opbergt, kunnen er wonderen gebeuren’.

Een bijzondere neuroloog

was ze, zeggen patiënten.

Sommigen houden nu in

Hengelo nog halt op straat

om haar te bedanken. Niet

dat Cobie alle kwalen kon

genezen, maar ze had altijd oog voor de

mens achter de ziekte. ‘Bij mij was niks

gek. Als ze bij mij kwamen, hadden ze

soms al een heel traject achter de rug. Als

ik dan ook geen lichamelijke oorzaak kon

vinden, vroeg ik door. Of er misschien

dingen in hun leven waren gebeurd die

hiermee te maken konden hebben. Ik legde

uit dat lichaam en geest één zijn en dat je

lichaam een vriend is die je iets duidelijk

wil maken’.

Er zijn heel veel verhalen te vertellen, maar

misschien was de vrouw die gek werd van

prikkende voeten wel het meest duidelijke

voorbeeld hoe psyche en lichaam met

elkaar verbonden zijn. ‘De uitslagen waren

allemaal goed. Maar ik vind dat je iemand

niet naar huis kunt sturen met alleen die

mededeling. Dus ik vroeg of er andere

dingen konden meespelen. Eenmaal bij

de deur vertelde ze dat ze als kind in een

Jappenkamp uren op blote voeten in de

brandende zon had moeten staan. Ze is

met dat verleden aan de slag gegaan en dat

hielp haar’.

PMA

In 1999 ontdekte Cobie Progressive Mental

Alignment, een gerichte vragentechniek

waarmee verstand en gevoel op één lijn

kunnen worden gebracht. Ze kreeg het

boek Innerlijke Macht van een patiënt,

die het bij haar manier van werken vond

passen. ‘De ondertitel was: Bevrijd jezelf van

psychische en psychosomatische klachten. Als

74 zilver magazine

Oud-neuroloog

helpt mensen nu

met onverwerkte

gebeurtenissen

kind kun je dingen meemaken die je niet

kunt plaatsen. Maar je slaat die herinnering

wel met een emotionele lading op, tot

in het kleinste detail. Je bent je daar vaak

niet eens van bewust, totdat je later in je

leven enorm over-reageert op iets ogenschijnlijk

kleins’.

Jeugdherinnering

Ze nam contact op met de schrijver van

het boek, Joop Korthuis. Hij paste de PMA

vraagtechniek op haar toe. ‘Ik moest aangeven

of er iets in die kamer was wat me

irriteerde. Eerst wist ik niks, maar ik vond

het wel storend dat hij flink zweette en dat

op een schilderij van een mooi landschap

donkere planken op de voorgrond waren

geschilderd. Door de vragen van Joop

kwam ik op een jeugdherinnering waarin

mijn vader een vlonder timmerde voor

mijn gehandicapte zusje. Donkere planken,

hij zweette erbij. Ik was nog maar zes en

vroeg waar ik nou moest touwtje springen.

Mijn vader viel enorm uit: ‘Sodemieter op,

jij hebt twee gezonde benen, jij kunt overal

touwtje springen! Ik verstijfde helemaal,

want in ons gereformeerde gezin werd

nooit zo geschreeuwd. Waar liefde woont,

zilver magazine

75

76 zilver magazine

gebiedt de Heer zijn zegen, zo was ik

opgevoed. Op dat moment heb ik gedacht:

Wacht maar, ik ben ook de moeite waard.

Vanaf dat moment heb ik onbewust altijd

het idee gehad dat ik me moest bewijzen.

Toen dat eenmaal duidelijk was, kon ik de

paniek en de belemmerende overtuiging

die erbij hoorde loslaten’.

‘Ik wilde mensen laten

zien dat ze wat waard

zijn, en in hun eigen

kracht zetten’

Enthousiast deelde ze haar nieuwe inzichten,

ook in een lezing voor de Twentse

Neurologen Vereniging. Ze vonden niet

meteen weerklank. ‘Tweederde van de

mensen heeft hier weerstand tegen. Maar

als mensen de moed hebben om terug te

gaan naar dat bepalende moment en die

herinnering met een andere emotionele lading

op te bergen, brengt dat een enorme

opluchting. En kunnen klachten verminderen,

ook fysieke. Waar ik mijn hele leven

naar op zoek was, doe ik nu’.

on hold moesten zetten door de oorlog.

Mijn vader wilde het onderwijs in maar

begon na de oorlog een schildersbedrijf.

Lerares leek hem een mooie baan voor

een vrouw’. Omdat ze op het gymnasium

verkikkerd was op de Franse leraar, wilde

ze Frans studeren. ‘Maar net zoals op mij

druk werd gelegd, gebeurde dat ook bij

mijn vriendinnen. Die kwamen bij mij uithuilen

dat ze Medicijnen moesten studeren’,

lacht ze. Cobie wist niet wat die studie

inhield, maar toen ze zich er in verdiepte,

veranderde ze haar toekomstplannen. ‘Dat

kwam thuis wel onverwacht. Een dokter

stond bij ons thuis op drie voetstukken en

mijn ouders waren bezorgd of het niet te

zwaar zou zijn. Maar toen ik het echt bleek

te willen, hebben ze me altijd gesteund’.

Zelf denkt Cobie nu dat de gezinsomstandigheden

haar keuze hebben beïnvloed.

‘Mijn moeder had hartfalen, een van mijn

van 80, 90 uur en de verplichting om te

tekenen dat ze geen kinderen zou krijgen,

maakte dat ze niet langer assistent

interne geneeskunde wilde zijn. Ze ging

aan de slag in een van de eerste pijnpoli’s

van Nederland, in Zeist. Daar raakte ze

gefascineerd door de werking van het zenuwstelsel,

en daarmee in de specialisatie

neurologie. Vanuit ziekenhuis Zonnestraal

in Hilversum kwam ze op het AMC in Amsterdam

terecht en in 1994 als neuroloog

in ZGT.

Gedrevenheid

‘Ik vond mijn werk geweldig. Ik wilde

mensen laten zien dat ze wat waard zijn,

en in hun eigen kracht zetten ook al maakt

de ziekte ze zwak. Collega’s vonden me

wel eens te lief, en niet zo efficiënt, omdat

ik elke dag wel een half uur uitliep. Maar

alleen een pil voorschrijven, voldeed voor

mij niet. Gelukkig was er in de maatschap

Veelzijdige behandeling

Cobie brengt PMA onder andere in praktijk

in de Tinnitus Academie in Enschede. Hier

worden goede resultaten geboekt bij mensen

die last hebben van Tinnitus (oorsuizen

in de volksmond) door een combinatie

van cognitieve therapie, PMA, CRAF-

TA-therapie, familie-opstellingen en eventueel

een psycholoog. ‘Een heel veelzijdige

behandeling op maat die individueel en

in groepjes wordt gegeven. En er gebeuren

wonderen’, vertelt ze enthousiast.

Bij haar pensionering was ze aanvankelijk,

na 41 jaar in de zorg, ziektemoe. ‘Ik

miste niks, hoe mooi mijn werk ook was.

Maar toen Nicole Bekhuis mij benaderde

voor de Tinnitus Academie vond ik dat

meteen interessant’. Verder geeft Cobie

1-daagse trainingen PMA voor docenten

en webinars. ‘Het mooie is dat, als mensen

durven sleutelen aan zichzelf, je bij 95

procent aanmerkelijke verbetering ziet. En

in het onderwijs kan de vraagtechniek het

schoolverzuim en ziekteverzuim bij leraren

terugdringen’.

Medicijnen

En dan te bedenken dat Cobie eigenlijk

het onderwijs in zou gaan. ‘Ik ben van de

generatie waarvan de ouders hun dromen

zusjes was gehandicapt. In een strenggelovig

milieu worden daar geen vragen bij

gesteld, het zal wel de bedoeling van God

zijn. Maar ik was nieuwsgierig: Waar komt

ziekte vandaan?’

Uitdagingen

Ze ging vol voor haar studie en was op

haar 24e al arts. Als jonge vrouw leerde

ze in de opleiding voor zichzelf opkomen.

‘Stond je met een groepje klaar om met

de arts mee te lopen, koos hij altijd een

jongen. Na een tijdje ging ik er eerder heen

en al volledig steriel klaar staan, kon de

arts niet meer om mij heen’. De werkweken

veel respect voor elkaar. Als collega’s

zeiden dat het wel wat minder mocht, was

dat uit bezorgdheid’.

Dat ze op haar 67e nog volop in de weer

is, vindt ze heel normaal. ‘Ik heb nog volop

energie en wil graag iets doen voor de wereld.

De laatste jaren als neuroloog waren

zwaar, steeds maar weer op komen draven.

Nu geniet ik volop van de mooie dingen

van het leven en help ik toch mensen met

PMA vooruit, dat voelt goed’.

Meer info: www.pmaminded.nl en

www.tinnitusacademie.nl

zilver magazine

77

TEKST JOS KNAAP ... FOTOGRAFIE BRIT WILLEMSEN

Seniorencoach

helpt bij het

ouder worden

Ouder worden is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Mensen worden

gevormd door opgedane levenservaringen. Iedereen heeft een verleden

en iedereen verwerkt gebeurtenissen op zijn of haar eigen manier. Is er

een stukje verwerking overgeslagen dan kan dat op den duur de kop

opsteken. Op die momenten is het goed om te weten dat een helpende

hand dichtbij is. Seniorencoaching is de methodiek die daarbij met

succes wordt toegepast.

Ook zakelijke markt

profiteert

‘Met Nu-U coaching richt ik me zowel op particulieren als

op bedrijven want ook daar speelt het ouder worden – met

name van de werknemers - een steeds belangrijker rol’,

zegt Ester Slotman. ‘Iedere werkgever heeft te maken

met medewerkers die ouder zijn dan 50 jaar. De komende

jaren zal het aantal werkende 50-plussers alleen maar

toenemen, zo mogen we verwachten. Bovendien levert

automatisering een verandering op in de inzetbaarheid.

Je kunt je afvragen of een werkgever weet wat er allemaal

speelt onder de 50-plussers.

Voor veel mensen verandert er namelijk nogal wat na

hun vijftigste en die veranderingen zijn niet allemaal

even gemakkelijk te accepteren. Dat varieert van ziekte,

mantelzorg geldzorgen tot het gevoel overbodig te zijn.

Dat heeft allemaal invloed op de werkhouding van de

betrokkenen, met name als de balans ontbreekt tussen

werk en privé. Je ziet het onder andere aan een hoger

ziekteverzuim en aan klagende collega’s maar ook aan

veelvuldig overwerken. Dat kan een signaal zijn, een vlucht.

Een werkgever kan daarin een signalerende functie

hebben binnen zijn eigen organisatie. Een goede

coaching garandeert een duurzame inzetbaarheid van de

medewerkers, behoud van waardevolle kennis en inzet en

verlaging van het ziekteverzuim.

Ester: ‘Bij veel mensen die ik coach, merk ik dat ze het prettig

vinden om met een extern persoon te praten, iemand

zonder oordeel. Ik werk niet met een eigen praktijkruimte,

maar coach mensen in hun eigen veilige omgeving.’

Ester Slotman (43) uit Enschede,

heeft zich bekwaamd in

deze vorm van coaching en

biedt het aan onder de naam

Nu-U. Niet een willekeurig

gekozen naam, want Ester

wil er duidelijk mee aangeven dat haar cliënten

ervan overtuigd kunnen raken dat

nu zij ‘aan de beurt’ zijn. Ester richt zich

op de 50-plussers in Twente, ze heeft zich

ten doel gesteld senioren die niet meer

kunnen genieten van de laatste verdiende

levensfase, weer op weg te helpen. Dat

kan door gebeurtenissen uit hun verleden

een plek te geven waardoor mensen weer

met plezier terug kijken op een vaak mooi,

nuttig en dankbaar leven. Maar vooral

ook door te leren om weer positief naar de

toekomst te kijken.

Ester kan putten uit eigen ervaringen.

Toen haar vader enkele jaren geleden een

herseninfarct kreeg, constateerde ze dat

alle aandacht naar hem uitging. Haar

moeder dreigde daar het slachtoffer van

te worden. ‘Ik kon zien dat ze daar onder

leed en dat was voor mij aanleiding om

de helpende hand uit te steken. Daarbij

kwam dat mijn toenmalige administratieve

baan niet goed bij mij paste. Ik ben

hoog sensitief en voel spanningen goed

aan. Seniorencoaching lag logischerwijze

op mijn pad, bovendien kan ik het goed

combineren met mijn andere baan als persoonlijk

begeleider bij het Leger des Heils.’

‘Ik heb toen de opleiding seniorencoach

gevolgd en diverse trainingen gevolgd.

PIJN EN

VERDRIET

WORDEN

WEGGESTOPT

EN DAT GEEFT

KLACHTEN,

OOK

LICHAMELIJKE

78 zilver magazine

ESTER SLOTMAN

WIL 50-PLUSSERS

WEER LATEN

GENIETEN

Ook in de praktijk heb ik inmiddels de nodige ervaring op gedaan en

ik heb zelf kunnen vaststellen dat seniorencoaching werkt. Tijdens

de sessies die ik met mijn cliënten heb, komt er altijd veel meer naar

boven dan gedacht was. Vooral het accepteren van het ouder worden

speelt een grote rol. Mensen kunnen daardoor onrustig worden, heb ik

gemerkt. Een seniorencoach begeleidt ouderen bij het ouder worden,

zou je kunnen zeggen. En dat blijkt voor veel mensen niet zo eenvoudig

te zijn. Ik constateer veel leed en verborgen verdriet bij de vijftig

plussers. Dat heeft doorgaans te maken met de opvoeding die ze

gehad hebben en de ontwikkelingen die ze door hebben gemaakt. Pijn

en verdriet worden weggestopt en dat geeft klachten, ook lichamelijke.

Spanning die zich niet of onvoldoende kan ontladen ligt er achter.’

Technieken

Als seniorencoach heeft Ester diverse technieken tot haar beschikking.

‘Traumaverwerking hoort bij mijn specialisaties. Hoe ga je om

met een trauma is doorgaans de vraag. Je denkt liever niet terug aan

de akelige gebeurtenis die onderdeel uitmaakt en invloed heeft op

je leven. En misschien weet je helemaal niet dat jouw klachten door

een trauma komen. Daarom gaan we altijd eerst terug naar de kern,

we moeten samen ontdekken waar het probleem vandaan komt. Daar

zijn diverse technieken voor, veel praten en een levenslijn opzetten

kunnen daarbij behulpzaam zijn.’

Ze maakt ook gebruik van de methode IEMT wat staat voor Integral

Eye Movement Therapy, een van haar specialisaties. ‘IEMT zet je in om

vervelende ervaringen los te laten of te verwerken en om positieve

inzichten juist te integreren. Het resultaat van een IEMT-sessie is

een gevoel van bevrijding, verlichting en welzijn. Met bewegingen

van de ogen worden nieuwe verbindingen gelegd in de hersenen

tussen beeld en emotie. Het beeld verliest zijn emotionele impact

en verdwijnt naar de achtergrond. Het is in de praktijk zeer effectief

gebleken bij bijvoorbeeld de verwerking van angsten en paniekaanvallen,

trauma’s, maar ook bij een burn out en het verliezen van een

baan of een geliefde. IEMT helpt ook bij het zoeken naar de kern van

een probleem en het besef dat je een situatie moet accepteren. Je

kunt het verleden nu eenmaal niet veranderen. ’

Seniorencoach Ester Slotman is te bereiken via haar website

www.nu-u-seniorencoaching.nl of telefonisch 06 54365634

zilver magazine

79

ZILVER MAGAZINE | NIEUWE BOEKEN VAN TWENTSE AUTEURS

Sneller

Maak plaats, maak plaats, maak plaats, we

hebben ongelofelijke haast...!!

Rennen, vliegen, vallen, opstaan en weer

doorgaaaaan...

ONZE VRIEND Herman van Veen zong

het al. Alles moet snellerrrrrrrrr.... van

A naar B (egraafplaats?)

Snellere vliegtuigen, snellere treinen,

snellere auto’s, snelle carrières,

stresssss, burn-outs en vooral meerrr.

Zittend in hogesnelheidstreinen zien

we de landschappen en daarbij onszelf

voorbij razen.

Ach, met weemoed denk ik terug aan

de weldadig rustgevende, trage treinreis

van Nairobi naar Mombassa, die

ik maakte tijdens een rugzakrondreis

door Kenia. De levendige bedrijvigheid

van Nairobi,

kenmerkend

voor treinstations,

ging

over in de

serene rust

van natuurlandschappen

die stapvoets

aan ons

voorbijgleden.

Regelmatig stopte de trein om een

kudde olifanten voorrang te verlenen.

Honderden zebra’s en kuddes gnoes

die zich sloom voortbewegen door de

golvende, dorre landschappen, is een

normale aanblik. Zij hebben geen haast

en het aanschouwen van hun rustige

bewegingen werkt sterk relaxend op

het gemoed. Door de open ramen kun

je ze bijna bij de staart pakken.

Deze aha-belevenis van zo kan het ook,

doet me dromen van de volgende

krantenberichten na de coronacrisis:

spoorwegen herzien wereldwijd hun

toekomstvisie. Het gaat langzamer.

De slogan wordt: MAAK VAN UW REIS

EEN DOEL OP ZICH. Laat u meevoeren

langs schilderachtige dorpjes en

dwaal langs rivieren en dalen. Kijk niet

langs elkaar heen, maar kijk elkaar aan.

Vriendschappen en romances ontstaan.

Al mediterend komt u uitgerust,

voldaan en met nieuwe energie aan op

uw eindbestemming.

Misschien wel met de liefde die u op de

dating sites niet kon vinden.

Ik wens u een goede reis!

Adriaan Schalken

80 zilver magazine

Ze hoorde mijn schreeuwen niet

VAN HARTE

AANBEVOLEN

Brief aan Marcel

Als freelanceverslaggever/ cameraman van

de regionale omroep RTV Oost, maakte

OUD-Enschedeër Dannny de Vries op 13 mei

2000 unieke televisiebeelden van de vuurwerkramp

in Enschede. Zijn beelden gingen

de wereld over. Zijn eigen wereld stond op

z’n kop. Om zijn ervaringen en gevoelens

niet te vergeten en om te voorkomen dat hij

deze rampzalige gebeurtenis krampachtig

probeerde te onthouden, schreef hij alles op.

Twintig jaar later haalt hij het verhaal, dat

hij tot op de dag van vandaag nooit meer

had gelezen, weer te voorschijn. Tijdens zijn

thuis-isolatie in maart en april 2020 schrijft

hij een brief aan zijn oud-collega en vriend,

video-journalist Marcel van Nieuwenhoven,

die op de fatale 13e mei 2000 door de allesvernietigende

explosies om het leven kwam.

Brief aan Marcel. Twintig jaar na de

Vuurwerkramp – Danny de Vries – 130 blz –

Verkrijgbaar in de boekhandel

Lyanne Paskamp (1965) wordt in 1992 als militair chauffeur

uitgezonden naar de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Het

toeval wil dat haar echtgenoot Erik als marechaussee op

dezelfde locatie terechtkomt. Het Goorse echtpaar wordt

ingekwartierd in het roemruchte Rainbow Hotel dat zwaar

onder vuur komt te liggen als de oorlog in alle hevigheid

losbarst.

Als Erik door een zwaar dienstongeval een arm kwijtraakt,

haar vader in 2004 overlijdt en vervolgens blijkt dat haar

tweede dochter Anniek suïcidaal is, raakt Lyanne in steeds

grotere geestelijke nood. Met de diagnose posttraumatische

stress stoornis (PTSS) begint een moeizame tocht langs

hulpverleningsinstanties, maar een succesvolle behandeling

blijft uit. Dankzij onder meer een pelgrimstocht naar Santiago

de Compostella knokt Lyanne zich langzaam maar zeker

een weg terug naar geluk voor haarzelf en haar gezin.

Lyanne Paskamp – Ze hoorden mijn schreeuwen niet – 288

blz – Verkrijgbaar in de boekhandel

Jodenjagers bij de

Hengelose politie

Annette

Evertzen en

Stevine Groenen

schreven dit

boek met in het

inleidende deel

in vogelvlucht

de situatie in

Hengelo in de

Tweede Wereldoorlog

en de rol

van de politie.

Ook worden de

gevolgen van de

oorlog voor de

joodse burgers in Hengelo beschreven.

Het tweede deel gaat over de Jodenjagers Frankevoort

en Bronsema, hun gedragingen, hun

motieven en de rechtsgang na de oorlog. Ook

wordt beschreven hoe deze ‘partners in crime’ zich

tot elkaar verhielden. Er wordt eveneens aandacht

besteed aan de joodse slachtoffers.

Het derde deel behandelt de houding en het gedrag

van de overige leden van het politiekorps en

hoe deze beoordeeld werden door de zuiveringscommissie,

het Militaire Gezag en de oud-illegale

strijders.

Jodenjagers bij de Hengelose politie - Annette

Evertzen en Stevine Groenen - 160 blz - Uitgave

Stichting Historisch Archief Hengelo - Prijs € 19,50

- Verkrijgbaar bij de boekhandel, o.a. in Hengelo,

Borne en Delden | te bestellen via de website historischarchiefhengelo.nl

POËZIE | TEKST LOWIE GILISSEN ... FOTOGRAFIE RIET VOS

Klimaattoekomst

Met oogkleppen op kijken ze

in hun volle glazen bollen,

de klimaatsceptici,

staren zich blind op

mistige geruststellingen.

Met open oog bezien ze

metingen en berekeningen,

de klimaatwetenschappers,

funderen op alarmerende data

verontrustende voorspellingen.

Voor een leefbaar later

is waarheid wezenlijk.

NU.

Lowie Gilissen 2020

(geschreven bij het thema van de

Poëzieweek 2020 ‘De toekomst is nu’)

Watermolens van Singraven

al vier eeuwen trekpleister

Klik, klik, de watermolen van Singraven staat op de foto. Klik, klik, klik. Geen

volk fotografeert zo graag als de Japanners. Jaar in jaar uit reizen vanuit alle

windstreken bezoekers naar de bijzondere plek aan de Dinkel. Vier eeuwen geleden

schilderden Jacob van Ruysdael en Meindert Hobbema de trots van Singraven.

82 zilver magazine

REPORTAGE | TEKST THEO LEONÉ ... FOTOGRAFIE RIET VOS

Aan water heeft

Singraven in ieder

geval geen gebrek.

Zelfs in tijden van

grote droogte kunnen

de molenaars aan

het werk.

Taiwan, China, Amerika.

Overal komen de bezoekers

vandaan’, zegt Wim

Kamphuis. ‘Bij de rondleidingen

gaat de knop zo

om van het Nederlands

naar het Duits of het Engels. Net zo makkelijk.

Japanners? Die doen niks anders

dan foto’s maken. Ze komen met drie

bussen vol van luchtkarteringsinstituut

ITC’.

Fons Assen telt jaarlijks zo’n 3000 bezoekers.

Ga maar na, iedere zaterdag van 1

april tot 1 november een man of honderd.

Plus groepen op afspraak. Alleen:

het jaar 2020 is anders. Corona.

Wim Kamphuis (1956, Tilligte) en Fons

Assen (1948, Enschede) wonen beiden

op fietsafstand van Singraven. De twee

behoren tot de twaalf gediplomeerde

molenaars die het machtige vroegindustriële

erfgoed aan het draaien houden.

Eigenaar van de molen is de Edwina van

Heekstichting. Het beheer is sedert een

jaar of tien in handen van Molenstichting

Lattrop – Tilligte.

Malen van wind op water

Eerste molenaar Assen: ‘Geert Wesselink

was de laatste betaalde beroepsmolenaar.

Toen hij met pensioen ging, kwam

via een bestuurslid, die op het landgoed

woonde, de Molenstichting Lattrop –

Tilligte in beeld. Onze stichting heeft

vier windmolens. Zouden we ook kunnen

zorgen voor de watermolen? Op papier

kwam dat we voor ons werk vijf bomen

per jaar mogen zagen. De werkzaamheden

die we verrichten omvatten inmiddels

veel meer dan destijds afgesproken

en we zagen dan ook wat meer bomen

voor onszelf. Iedereen is tevreden.’

Windmulders op de watermolen? Vijf

mensen, onder wie Kamphuis en Assen,

beginnen zich te verdiepen in hun

nieuwe vak. Ze volgen een tweejarige

opleiding op de Oostendorpermolen in

Haaksbergen. Tot het programma behoort

honderd uren draaien op vreemde

molens. Die zijn gemakkelijk te vinden

in Twente en de Achterhoek. Assen doet

zijn examen op de Mallumse molen in

Eibergen, Kamphuis haalt zijn papiertje

in Oele.

De groep gediplomeerde molenaars die

actief is op Singraven telt momenteel

twaalf gezichten. Gemiddelde leeftijd:

zeventig jaar. Onder hen ook enkele

jongeren.

Kamphuis: ‘Zo’n opleiding is nog een

hele klus. Het verschil tussen wind- en

watermolen? Bij de windmolen moet je

voortdurend rekening houden met het

weer. Waar komt de wind vandaan, is onweer

in aantocht. Je draait de molen naar

de wind en daar moet je heel wat handelingen

voor doen. Op de watermolen

doe je alleen de sluis open, simpel. Maar

je hebt ook te maken met verzanding,

met vissen, met bedreigde diersoorten.

En niet te vergeten onderspoeling, die

slaat de gebouwen uit het lood. Vanwege

onderspoeling moesten op Singraven

in 2018/2019 dure reparaties verricht

worden. Iedere watermolen heeft weer

op een andere manier met onderspoeling

te maken.’

Oud stuwrecht

Aan water heeft Singraven in ieder geval

geen gebrek. Zelfs in tijden van grote

droogte kunnen de molenaars aan het

werk. De Dinkel heeft een stroomgebied

van 650 vierkante kilometer. Bovendien

lozen diverse gemeenten permanent

hun gezuiverde rioolwater op de rivier.

Toch zakte het water in de tijd van grote

droogte na een dag malen vijftien centimeter.

Assen: ‘Singraven bezit een eeuwenoud

stuwrecht. Daar heeft zelfs het waterschap

niets over te zeggen. Als ze dat

recht willen veranderen, moet bij wijze

van spreken koning Willem-Alexander

persoonlijk ingrijpen. En dan nog. Aan

dat stuwrecht komt niemand. We kunnen

tot zeven kuub water per seconde

doorlaten. Het teveel aan water wordt

tegenwoordig via het Omleidingskanaal

afgevoerd. Vroeger stond bij hoog water

van Dinkeloord tot aan de kerk alles

blank.’

De oudste vermelding van de molen

stamt uit 1448. De naam Singraven werd

68 jaar eerder al genoteerd. In 1448 verkocht

Roeloff Hondenberch aan Sweder

Cobbing een jaarlijkse erfrente van

twintig gulden, die hij mocht aflossen

met vierhonderd overlandse keurvorster

Rijnse guldens. De transactie sloeg onder

andere op Zyngraven en der mollen.

Het landgoed kwam in bezit van de graaf

van Bentheim, die Singraven in 1651 voor

26.000 rijksdaalders verkocht aan Gerhard

Sloet, de landmeester van Twente.

Jeneverstokerij

Door de eeuwen heen viel het molencomplex

ten prooi aan verval en plundering,

maar verrees altijd weer als feniks

zilver magazine

83

VAN RUYSDAEL EN HOBBEMA

De watermolens van Singraven zijn door

vele schilders vereeuwigd. Beroemd zijn

de in het Louvre te Parijs te bewonderen

zeventiende-eeuwse doeken van

Meindert Hobbema. Eerder schilderde

zijn leermeester Jacob van Ruysdael

de bijzondere plek aan de Dinkel, werk

dat te zien is in de National Gallery te

Londen. De vroegste schilderijen laten

zien dat zich vlak bij het huidige molencomplex

een kleine korenmolen bevond,

nog eentje.

RADEREN VAN 5,5 METER

Singraven imponeert met drie grote

waterraderen. Ieder heeft een diameter

van 5,5 meter. Aantal houten schoepen?

Op de kop af veertig, in breedte variërend

van tachtig tot honderd centimeter.

Links Fons Assen,

rechts Wim Kamphuis

uit de as. Het water dreef niet alleen een olie-,

koren- en pelmolen aan maar ook een kopermolen.

Nog een bijzonder weetje: van 1732

tot 1816 werd in de molengebouwen jenever

gestookt.

‘De houtzagerij is van 1880’, zegt Assen. ‘Die

maakt onze molen heel specifiek. Wij zijn lid

van het houtzagersgilde. Daarin ontmoet je

mensen uit de Zaanstreek. In die streek zagen

windmolens het hout. Singraven is de laatste

water gedreven onderslag houtmolen van

Nederland.’

De molenaars van Singraven zagen jaarlijks

dertig tot veertig bomen. Van eik en es tot

fijnspar. Kamphuis: ‘Alles wat op Singraven

omvalt en te gebruiken is, zagen we. Het hout

gaat naar de timmerwerkplaats. Daar maken

ze van het materiaal palen, hekken en bruggetjes.

We zijn nu even bezig voor de scouting,

zagen ook wel voor de kerststal in Denekamp.’

De lengte van de te zagen bomen is in principe

onbeperkt. Nou ja, tot veertien meter dan,

anders raakt de balans kwijt en vlieg je de

Dinkel in. De zaagsnede is 6,5 meter. De molenaars

kunnen bomen aan tot een dikte van 75

centimeter.

Kamphuis: ‘Met vijftig molenaars is Lattrop-Tilligte

de grootste molenstichting van

Twente. We hebben leraren, ambtenaren, van

alles wat. Mensen met twee linkerhanden,

mensen met twee rechterhanden. Je kunt niet

zo maar iedereen aan het zagen zetten of de

zagen laten onderhouden. Is ook niet nodig.

We doen van onderhoud tot het verzorgen

van rondleidingen. Bezoekers laten we eerst

de korenmolen zien. Dan verrassen we met de

houtzagerij.’

84 zilver magazine

Aan de zijde van het restaurant bevond zich tot het

begin van de twintigste eeuw een soortgelijk waterrad.

In plaats van restauratie werd besloten tot sloop. De

voorste van de resterende raderen drijft de korenmolen

aan. De achterste zet de zagerij aan het werk.

KRACHT VAN DE KRUKAS

Noem rondleider Fons Assen het woord krukas en

zijn ogen glimmen. Hij wijst naar de aandrijving van

de zagerij. ‘Nederland heeft zijn Gouden Eeuw te

danken aan de krukas!’ Assen wacht even, laat het

ongeloof indalen. ‘Ken je de Zaanstreek? Daar werden

korenmolens omgebouwd tot zaagmolens. Cornelis

Corneliszoon van Uitgeest had het idee van de krukas

meegenomen uit Mesopotamië. Met de krukas zet je

de draaiende beweging om in een neergaande. Zo kun

je met waterkracht zagen. Dankzij de krukas konden

ze in de Zaanstreek negentig keer sneller zagen dan

met de hand. Waarvoor werd het hout gebruikt? Juist!

Voor de scheepsbouw. Zo kwam Nederland aan zijn

Gouden Eeuw.’

zilver magazine

85

SUMMERTIME

AND THE LIVIN’

IS EASY..!

Met een exotische cocktail In de zon zitten en van

tropische muziek genieten: Met onze beachwear

ben je perfect gekleed voor een bezoekje aan de

trendy strandbar.

25% KORTING

OP BEACHWEAR

BEKIJK ONZE NIEUWE COLLECTIE

BEACHWEAR ONLINE OF IN ONZE

SFEERVOLLE WINKEL

Textielhuis heeft een ruime collectie hoogwaardig bedtextiel, onder- en nachtmode en huishoudtextiel van topmerken.

Naast onze sfeervolle winkel aan de Twekkelerweg in Hengelo (O) kunt u onze artikelen ook via onze webshop

veilig aanschaffen. Bezoek ons online of kom langs in onze winkel en laat u verrassen en adviseren door onze verkopers!

Textielhuis, Twekkelerweg 130-132, 7553 LN Hengelo, Tel.: 074 - 242 74 97, Email: info@textielhuis.nl, www.textielhuis.nl

REDACTIE@ZILVERMEDIA.NL

Nooit meer oorlog

Uiteindelijk, na jaren van zwijgen, deelde Jan ten Tusscher zijn boeiende verhaal over zijn

oorlogsjaren met zijn zoon Geert die de bijzondere ervaringen van zijn vader uiteindelijk op

band vastlegde. Een verhaal over angst, moed en het maken van keuzes die hem zelfs het leven

hadden kunnen kosten. Het verhaal nam mij mee naar mijn eigen oorlogsherinneringen

als kind in Zutphen. Ik ben van 1939. Onze straat ging in puin. Ik zag vrouwen kaalgeschoren

worden en met pek besmeurd. Paarden en wagen van mijn vader, die hij niet kon missen

voor zijn transportwerk, werden in beslag genomen. Een beklemmende wereld waar ik met

mijn kinderogen naar keek.

Wederopbouw en ‘nooit meer oorlog’ zou de nieuwe toekomst zijn. Het verhaal van Jan ten

Tusscher bleef mij, nu 81, achtervolgen. Moed, angst, keuzes! Hoe is het gegaan na 1945?

Hoeveel oorlog en strijd is er niet gevoerd in alle delen van de wereld? Zelfs de strijd tegen

de honger weten we niet overal te winnen. ‘Nooit meer oorlog!’ Het heftige verhaal van Jan

ten Tusscher in Zilver heeft mij geïnspireerd en mag niet vergeten worden.

Dankbaar

Reind Schuppers, Almelo

Beste redactie,

Wat een geweldig verrassend pakket kreeg ik toegestuurd door jullie op de dag dat

ik 65 werd. Ik was erg emotioneel en zeer verrast, dat zoveel mensen me al die mooie

kaarten en berichten hebben gestuurd. Ik zal altijd dankbaar hierover blijven en hoop

dat ik later dit jaar FC Twente kan bezoeken.

Willen jullie naar iedereen die mij een e-mail of unieke kaart heeft gestuurd mijn hartelijke

groeten sturen met een speciale groet aan Eddy Achterberg en Martin Koopman.

Nogmaals bedankt en ik hoop jullie snel te spreken.

Heel veel groeten.

Jan Sorensen /

NB Via de website van Zilver Magazine, de Twentsche Courant Tubantia en enkele speciale

FC Twente-sites werden fans en bekenden van Sørensen opgeroepen om hem een kaart of e-mail te

sturen tgv zijn 65-ste verjaardag, ook al omdat hij herstellende is van enkele zware operaties.

Beste lezer

Jan Sørensen is

blij verrast en

ontroerd dat

zoveel mensen

hem mooie

kaarten en

berichten hebben

gestuurd.

We zijn benieuwd naar wat corona jou gebracht

heeft in positieve of negatieve zin. Heeft het je

leven veranderd? Heb je creatieve manieren

gevonden om met anderen om te gaan? Of ben

je mooie initiatieven tegen gekomen? Heb je een

bijzonder voorval of een speciale ervaring meegemaakt?

Graag nodigen we je uit die met ons

te delen. Schrijf het ons, per post of via de mail,

dan publiceren we dat graag in het herfstnummer

van Zilver Magazine.

Redactie Zilver Magazine, Postbus 59, 7570 AB

Oldenzaal, of: redactie@zilvermedia.nl

Geduld hebben

met mijn moeder

van 97?

In maart heb ik mijn werk opgezegd

om particulier aan de slag te gaan

om een “maatje” te zijn voor mensen.

Via ”Betaal je Maatje” in Hengelo (O)

had ik ook een maatje gevonden voor

mijn moeder en ze is hier erg blij mee.

Het ontlast mij, want iedere dag naar

je moeder gaan is toch wel zwaar.

Na een heerlijke fietstour kregen we

te horen dat alle verzorgingshuizen

op slot gingen. Mijn moedertje van

bijna 97 kan niet meer voor zichzelf

zorgen, maar wil wel leven. Daarom

ging ik iedere week met haar fietsen

(duofiets), een paar keer per week

wandelen en had ik een wandelmaatje

voor haar. Nu ga ik iedere dag even

naar haar toe, breng wat fruit, 2x per

week bloemen en zwaai ik even voor

het raam. Met moederdag heb ik grote

papieren harten op haar raam geplakt,

wat moet je dan? En maar uitleggen

dat het nog niet mag en kan, lekker

erop uit. “Maar ik ben toch gezond?”

Ja mam, jij wel, maar de zuster misschien

niet. Ik heb nog gevraagd of ik

dan met mijn moeder mocht fietsen,

lekker in frisse lucht, op de fiets naar

Lonneker of Losser, maar nee, het

mag niet. M’n moeder heeft het hele

voorjaar gemist, de zon die zo mooi

door het zachte groen schijnt, de

mooie magnolia’s……….

Het voelt allemaal zo krom, ik zou zo

graag weer bij m’n moeder komen en

leuke dingen met haar doen, maar het

mag niet. We moeten geduld hebben,

zegt de overheid. Als je 97 bent?

Geduld? Ik grijp van alles aan om het

naar buiten te brengen dat het onmenselijk

is om oude mensen die nog

een relatief korte tijd te leven hebben

achter slot en grendel te zetten, maar

niks helpt. Het liefst zou m’n moeder

weglopen.

“Het raam kan misschien net ver genoeg

open”, zegt ze ondeugend.

Ja mam, je mag er wel uit, maar dan

mag je niet meer terug.

“Oh ja”, zegt ze dan.

Hopelijk wordt het snel weer “gewoon”

en kan ik ook weer met mijn

andere cliënt gaan fietsen. Die meneer

houdt er ook zo van en zijn kinderen

wonen ver weg en kunnen niet vaak

komen.

Agnes Ramaker, Enschede

zilver magazine

87

REPORTAGE | TEKST BOB GEVERS ... FOTOGRAFIE ALPHONS B. TER BRAKE E.A.

Proat Twents

MET DE

KLEINKEENDER!

Over de aandacht voor de streektaal en -cultuur valt weinig te klagen,

om het eens met Twents gevoel voor understatement te zeggen.

Instituten als de Kreenk vuur de Twentse Sproak en het Twentehoes

timmeren op dat gebied ijverig aan de weg. Gerrit Dannenberg beziet

het met instemming. Want het Twentse dialect en de cultuur, zegt

hij, daar moet je zuinig én trots op zijn.

WWie op zoek gaat naar een bekende naam binnen

de dialectbeweging, belandt vroeg of laat bij

Dannenberg. Bevlogen ambassadeur van het

Twents, directeur van het Rijssens museum,

oud-docent Nederlands, uitgever van dialectboeken,

schrijver van Twentse columns in De

Roskam. In 2007 kwam zijn verhalenbundel

Harakierie uit, komende herfst volgt Verdichting:

gedichten overal vandaan, vertaald in het

Twents met de oorspronkelijke Nederlandse

tekst ernaast.

De streektaal levend houden, dat is zijn missie.

Een wekelijks

dialectuurtje op

de basisschool

zou heel

mooi zijn

En daarom doet hij een stevig beroep op alle

Twentse opa’s en oma’s. Die moeten en bloc weer

Twents met hun kleinkinderen gaan praten.

Want de huidige generatie van dertigers en

veertigers heeft het er een beetje bij laten zitten.

Zonde. ‘Want schoolkinderen zijn zó ongelooflijk

flexibel, die pakken het meteen op.’ Bovendien:

‘Streektaal is net een kerkorgel met verschil-

‘Twentehoes is spin in het web’

Adrie Hemmink, woordvoerster: ‘Het

Twentehoes is de spin in het web, we

proberen alle initiatieven op het gebied

van de streektaal en -cultuur aan elkaar

te koppelen en om de partijen bij elkaar

te brengen. We zorgen voor goede

verbindingen en produceren zelf trouwens

ook veel. Van concurrentie is absoluut

geen sprake, als je iets wilt bereiken moet

je elkaar ook niet tegenwerken maar

samenwerken.

De coronacrisis gooit nu helaas roet in het

eten, zo viel de dialectmaand in maart in

het water. Ondertussen werken we door

aan leerlijnen voor de basis- en middelbare

scholen. Voor de basisscholen is er

bijvoorbeeld het blad Wiesneus, en eerder

kregen we ook een vraag van docenten

van Hogeschool Saxion om het moeilijke

onderwerp circulaire economie in het

Twentse te vertalen; met minder woorden

meer zeggen…

En in het najaar komen we met Twents

voor Dummies. Bedoeld voor iedereen

die wat meer wil weten over de Twentse

taal en cultuur. Bijvoorbeeld mensen die

hier wel zijn opgegroeid, maar van hun

ouders niet alles op dat gebied hebben

meegekregen. En wie verstand heeft van

de streektaal mag zich bij ons melden: we

kunnen nog best vrijwilligers gebruiken voor

vertaalwerk!’

88

zilver magazine

Oproep van

de Twentse

cultuurbewaker

Gerrit

Dannenberg aan

opa’s en oma’s

lende registers: als je dat niet regelmatig

bespeelt, wordt ie vals.’

Het was een tijdje bon ton om te menen dat

het veel beter voor je ontwikkeling is om

Algemeen Beschaafd Nederlands te spreken.

Die gedachte krijg je er moeilijk weer

uit, zegt hij. ‘En het is volstrekt onterecht.

Want het Nedersaksisch is een erkende, volwaardige

taal. Waarom geven we dat niet

aan onze kinderen mee? Ze leren Nederlands,

Engels en vaak ook Duits omdat het

zo handig is. Datzelfde is van toepassing op

het Twents. Dat kan héél handig zijn.’

Een wekelijks dialectuurtje op de basisschool

zou heel mooi zijn. Dannenberg

wijst daarbij naar streektaalconsulent Bert

Groothengel uit Borne, die het lesprogramma

Twents kwarteerken voor de basisscholen

bedacht. ‘Het is een kwestie van de lange

adem, veel leerkrachten zien dat best zitten.’

Maar ze moeten wel uit de eigen streek

komen om het vlot in hun lesprogramma te

willen inpassen, zegt hij erbij.

‘Streektaal zorgt voor verbinding en begrip’

Vincent Robijn, directeur Historisch Centrum

Overijssel en Stichting Overijsselacademie:

‘Onze stichting is sinds 2018 actief in Twente

dankzij een extra subsidie van de provincie. We

krijgen daarvoor jaarlijks 40.000 euro. Daarvan

betalen we de huur van het Twentehoes en

de uren van twee collega’s. De subsidie loopt

eind dit jaar af, we hopen natuurlijk dat dit de

komende vier jaar wordt voortgezet.

We richten ons specifiek op activiteiten die het

Twents onder een breed publiek brengen en

dat doen we onder ‘het merk’ Twentehoes. We

hebben ook een regiohistoricus voor Twente,

Marco Krijnsen, die de afgelopen tijd veel

heeft gedaan aan het thema 75 jaar Vrijheid in

Twente.

Voor Overijsselacademie is het Twents heel

belangrijk. Twents is onderdeel van het

Nedersaksisch, dat in 2018 officieel is erkend

als eigen taal in Nederland. Twents is geen

‘slecht Nederlands’, maar onderdeel van

een taal die al uit de Middeleeuwen stamt.

Spreken in je eigen streektaal zorgt voor

onderlinge verbinding en begrip. Daarom

willen we ook een breed publiek kennis laten

maken met deze mooie taal.

We zien dat er veel belangstelling is voor

streektaal en streekgeschiedenis, ook in

het onderwijs. Op MBO’s, met onder meer

de opleiding ‘verzorgende’, is de eigen taal

ook een hele goede manier om informatie

over te brengen.’

zilver magazine

89

Ook het Twentehoes besteedt veel aandacht

aan de schooljeugd. ‘Een ankerpunt in Twente

als centrum van expertise voor de Twentse

taal, geschiedenis en cultuur’, omschrijft

Dannenberg dit instituut, gevestigd in de

Hengelose bibliotheek. Leerprojecten voor het

basis- en middelbaar onderwijs vormen een

belangrijke pijler van dit hoes.

Dannenberg, die uiteraard in mooie Twentse

volzinnen praat, noemt ook de Kreenk vuur de

Twentse Sproak, die onder meer het vier keer

per jaar verschijnende magazine Bodbreef uitgeeft,

waar geen woord hoog-Haarlemmerdijks

in staat. ‘De Kreenk organiseert verschillende

activiteiten en bijeenkomsten, van literair

tot niet-pretentieus. Da’s best moeilijk, maar

ze slaagt daar heel goed in. De belangstelling

‘Het

Nedersaksisch

is een erkende,

volwaardige

taal’

groeit, de Kreenk organiseert ook al jaren hele

mooie schrijfwedstrijden.’

Het Historisch Centrum Overijssel/Overijsselacademie

mag ook niet onvermeld blijven.

Want daar, in Zwolle, worden de projectsubsidies

voor streekinitiatieven toegewezen. ‘Hun

uitgangspunt: we maken ze het in Twente zo

aangenaam mogelijk, dan hebben ze een goede

reden om onder onze paraplu te blijven. Heel

verstandig van ze. Want dat betekent ook dat

wij constant moeten kunnen aantonen dat

we met zinvolle projecten bezig zijn.’ En die

zijn nuttig en waardevol, wil hij nog wel even

gezegd hebben.

Het vergt continu onderhoud, de aandacht

voor de spreektaal en cultuur, zegt hij. ‘Als we

90 zilver magazine

er niet in slagen goodwill voor de Twentse

taal te kweken, dan kunnen we het boek net

zo goed sluiten.’ Maar daar is gelukkig geen

sprake van’, constateert Dannenberg tevreden.

Zo verzorgt hij komend najaar, samen

met oud-streektaalconsulent Gerrit Kraa, een

cursus Twents in Het Beaufort in Markelo. Daar

is veel belangstelling voor. Dat heeft te maken

met de oplevende belangstelling voor het

Nedersaksisch. ‘Zo’n cursus was twintig jaar

geleden ondenkbaar….’

Hoewel hij nog wel wat mist: de inbreng van

de Universiteit Twente. Jammer, want de UT

zou toch een leerstoel Twents moeten hebben.

‘Groningen heeft dat al jaren voor het Gronings.

Als je hier studeert, dan krijg je toch

een band met de taal en de cultuur?’

‘Twents gaat nooit verloren’

Alie van der Veer, secretaris van de Kreenk vuur de Twentse

Sproak: ‘Dat het Nedersaksisch en dus ook de Twentse

streektaal een officiële status heeft gekregen, is mede een

verdienste van de inspanningen van de Kreenk. Dat was

een sprong voorwaarts, want er zijn nog altijd mensen die

zich ervoor schamen om Twents te spreken. De taal heeft

jarenlang een wat boers imago gehad. Maar Twents praten

is juist een verrijking!

Dat is ook onze belangrijkste doelstelling: het bewaren

van de streektaal en het aanmoedigen om Twents te

spreken. Daar moet je je absoluut niet voor schamen! We

organiseren verschillende activiteiten en ons magazine

Bodbreef is ook belangrijk. Alle leden, dat zijn er bijna

400, krijgen er altijd een. Daarnaast hebben we nog 150

abonnees, dat zijn meestal Twentenaren die elders in het

land wonen. Overigens: het lidmaatschap kost maar 25 euro

per jaar. En dan heb je ook vrije toegang tot de Kreenkoavenden.

We ontplooien allerlei activiteiten, van het meewerken aan

wetenschappelijk onderzoek tot cursussen Twents voor

beginners. En dan is er de jaarlijkse schrijfwedstrijd. Dit jaar

is de finale op 21 november. Iedereen kan tot 1 september

bijdragen insturen. Kijk daarvoor even op onze website,

kreenk.nl, onder ‘activiteiten.’ En het Twents gaat nooit

verloren! Daar ben ik redelijke optimistisch over.’

‘Dat pocherige,

dat hebben we niet zo’

Toch een apart slag volk, die Tukkers, vinden ze vaak in

de Randstad. Met hun eigen taaltje en hun rare hobby’s,

zoals klootschieten, midwinterhoornblazen en met Pasen

de fik steken in een grote berg snoeihout. Wijkt de Tukker

inderdaad ernstig af van de rest? Gerrit Dannenberg, die

we aantreffen in een museumruimte die de Rijssense

jutehistorie ademt, moet even nadenken. ‘Kijk, dat

pocherige, dat hebben we niet zo. De Twentenaar is een

ingetogen type.’

En dat valt best te begrijpen: ‘Twentenaren

hebben eeuwenlang voor grote boeren en

later voor textielbaronnen gewerkt. Dan

kan het verstandig zijn om niet direct het

achterste van je tong te laten zien. Neem dat

bekende joa joa: daarbij moet je goed naar

de intonatie luisteren om te begrijpen wat er

wordt bedoeld.’

Overigens, het is ook heel mooi dat

bekende Nederlanders als Herman Finkers,

Johanna ter Steege en Nathalie Baartman

niet moeilijk doen over hun Twentse

komaf. En dat je dat ook kunt horen.

Dat helpt. Hij wijst op de succesvolle

film De Beentjes van Sint-Hildegard.

Enorme Twentepromotie, vindt Gerrit

Dannenberg.

zilver magazine

91

NUTTIGE TIPS VAN REIN HOFMAN VAN

SLAGERIJ KASTELEIN DIEPENHEIM

Nooit te oud

voor de

barbecue

De zomer is hét seizoen om te genieten van een gezellige barbecue. Maar

waar moet je op letten als je een stuk vlees of vis op de grill wilt leggen?

Zilver vroeg het aan veelvoudig nationaal kampioen worstmakerij Rein

Hofman van slagerij Kastelein in Diepenheim.

Senioren vormen een grote doelgroep als het

om barbecueën gaat. En volgens Hofman zijn ze

behoorlijk trouw aan tradities. ‘Ze houden het

nog vaak bij het bekende speklapje, karbonaadje,

de hamburger, het sateetje en het worstje.

Maar een kipfilet, drumstick of grote hamlap

kunnen ook prima. Dat gaat al terug naar hun

kindertijd. Jongeren zijn meer van hip en slow

food, ze experimenteren graag zelf. De tijden

veranderen. In onze slagerij was de toonbank

25 jaar geleden ook maar de helft van wat die

nu is. Snacks en maaltijden, die had je vroeger

niet. Rauwkost heeft een enorme vlucht

genomen. Vega ook, zoals gevulde courgettes,

hamburgers met champignons en barbequiche.

De een doet het zo, de ander kiest voor gemak.

Dat geldt ook voor sauzen. Whisky- en knoflooksaus

zijn hardlopers. Maar daarvan moet je

niet te veel nemen, anders raak je de smaak van

het vlees kwijt.’

TERUG NAAR DE BASIS

Zelf heeft hij het meest op met bavette,

picanha en côte de boeuf. ‘Je moet met de tijd

mee. Ook een ribeye is heerlijk. Die vetrand

moet er aan zitten, na het bakken zie je daarvan

niet veel meer terug. Er kan niet zoveel mee

gebeuren. Kogel- of Hollandse biefstuk wordt

snel te droog. Met olie, peper en zout blijft de

smaak goed bewaard. Belangrijk is vooral met

welke soort barbecue je werkt. Het gaat om de

warmtebron. Kolen en briketten branden langer.

Met een luchtschuif kun je de temperatuur

regelen en die temperen. Dat kan niet met een

open grill.

Tegenwoordig is de Kamado, een houtskoolbarbecue

met een dikke keramische kuip en deksel,

helemaal in. Hartstikke mooi. En Weber is confectie,

die gaat rond. Gas zie je nog wel, maar

momenteel wordt er weer veel meer met kolen

gewerkt. Mensen gaan terug naar de basis.’

ZELF HEEFT HIJ

HET MEEST OP MET

BAVETTE, PICANHA EN

CÔTE DE BOEUF. MAAR:

‘OOK EEN RIBEYE IS

HEERLIJK’

Maar het begint allemaal met een mooi stukje

vlees of vis, vindt Rein Hofman. ‘Dat moet

kwalitatief goed zijn. Je kunt overal vlees kopen,

maar bij een echte slager smaken bijvoorbeeld

de ribeye en de picanha echt beter. We merken

dat hier ook in de winkel. Het massale is er een

beetje af. Mensen eten iets minder, maar kiezen

wel meer voor kwaliteit. Het is hier nog nooit zo

druk geweest als nu. Ze weten dat ze een goed

stuk vlees krijgen.’

Kastelein is een van de circa honderd slagers in

ons land, die nog zelf slachten. ‘Dat doen we

al vijftig jaar. Onze koeien staan in Haarlo. We

gaan nog ouderwets de wei in, met klompen

aan, dat is het mooist. We merken ook dat

mensen het mooi vinden om te horen hoe een

koe geleefd heeft.’

ER DE TIJD VOOR NEMEN

Voordat Rein Hofman vlees op de barbecue legt,

smeert hij het in met olie. ‘Welke soort maakt

niet zoveel uit. Als het vlees op de grill ligt,

moet je het er pas weer af halen als het meteen

loslaat van het rooster. In Twente hebben ze het

liefst binnen het uur alles op. Maar je moet er

de tijd voor nemen.’

Nog een advies van de kenner: ‘Als je een groot

stuk vlees op de barbecue legt, moet je met

kerntemperatuur werken. Anders kun je het

vlees verpesten. Côte de boeuf en ribeye moet

je braden op 45 tot 50 graden. Daarna laat je

het tien minuten liggen, zodat de sappen mooi

door het vlees kunnen trekken. Dat geldt zeker

ook voor de bavette. Dat is de spier uit de vang

van een rund. Je hebt draadjesvlees en werkvlees.

Bavette hoort bij de tweede categorie.

92 zilver magazine

PASSIE | TEKST EN FOTOGRAFIE WILLEM PFEIFFER

Het is grof van draad, je kunt het ook als

biefstuk bakken. Het is onvoorstelbaar lekker.

Het is niet alleen zacht, het heeft ook karakter.

Het is vlees dat altijd gewerkt heeft.’

Hij mag dan zelf slager zijn, ook een lekker

stukje vis is aan Rein Hofman prima besteed.

‘Een garnalenspies in knoflookmarinade is

heel lekker. Net als zalmstukjes met boerengroenten

en kruidenboter. Vis moet je wel bakken

in bakjes, dan heb je geen kruisbestuiving.’

Rein Hofman laat zich bij het bereiden van

vlees en vis graag leiden door de Barbecuebijbel

van Julius Jaspers. ‘Daar staat echt alles

in, van asperges tot zwezerik.’ Ook Weber’s

BBQ Bijbel van Jamie Perviance is een absolute

aanrader. ‘Een ding is zeker: je bent nooit te

oud om te barbecueën.’

Gratis

workshops

Slagerij Kastelein verzorgt op aanvraag

workshops barbecueën. Daarin

wordt onder meer uitgelegd hoe je

vlees uit een varken of rund snijdt.

Rein Hofman: ‘Dan kun je zien waar

het vandaan komt.’

Kastelein stelt vier keer twee plaatsen

voor een workshop à € 50 p.p.

beschikbaar aan lezers van Zilver, die

in het zomernummer de doorloper

goed hebben opgelost. Daarover meer

op pagina 96 .

zilver magazine

93

You don’t want to look back and think: I could’ve eaten that!

Op een gezellige plek naast de Sint-Plechelmusbasiliek in Oldenzaal geniet je van klassieke gerechten met een moderne twist. Ook deze winter

leggen Chefkok Jan Huiskes en zijn team je wat dat betreft weer helemaal in de watten. (H)eerlijk, vers eten om je vingers bij af te likken. Geniet

van een mals stukje vlees, vis of een truffel risotto. Wat je ook kiest, je snapt waar het restaurant zijn naam aan te danken heeft. Natuurlijk staat er

dit seizoen ook vis en wild op de kaart en prijs jij jezelf gelukkig met een uitgebreide selectie aan mooie wijnen.

Kom je Puur genieten?

Zilver Magazine Lezermenu

Voorgerecht

Carpaccio van ossenhaas en truffel crème met Parmezaanse kaas

of

Huisgemaakte paddenstoel kroketjes met pastinaak crème

Hoofdgerecht

Gegrilde zeebaars filet met kruiden risotto en witte wijnsaus

of

Zacht gegaarde Wildzwijn nek met truffel jus

Dessert

Grand dessert

Nu voor alle 65+ lezers* van Zilver Magazine geen € 34,50 maar € 24,95

* Dit speciale en erg smakelijke lezersmenu

wordt alleen op dinsdag, woensdag en

donderdag voor u bereid.

De bijpassende wijnen staan in onze fraaie

maar zeker betaalbare wijnkaart.

Sint Plechelmusplein 18 Oldenzaal Tel: 0541 535060 www.bistropuur.nl

94 zilver magazine

* TOON EVEN AAN DAT U 65 JAAR OF OUDER BENT.

ACTIEVE 65-PLUSSERS | DE VOLMER HAAKSBERGEN | FOTOGRAFIE ALPHONS B. TER BRAKE

Je

eigen groente

verbouwen in de volkstuin,

zoals hier in Haaksbergen.

Dat doen talloze senioren

met veel plezier. ‘Je hebt altijd verse

groenten, onbespoten en duurzaam.

Je krijgt er prettige contacten door en

als we wat over hebben, geven we

dat graag weg’, zegt Jozef Klein

Kiskamp (uiterst links op

de foto).

zilver magazine

95

BRIDGERUBRIEK | TEKST KEES OOIJEVAAR

CONTROLEBIEDINGEN

W/NZ ♠ V 10 7 2

♥ 6

♦ 8 5 4 3

♣ 10 9 8 7

In deze tijd willen we controle hebben over het virus dat ons zo plaagt. Maar ook

bij bridge speelt controle een rol. Als we in een slemcontract komen, willen we

niet worden verrast door een lek in een kleur. We moeten dus onderzoeken of

we beschikken over de juiste controles. In het gegeven spel opent zuid ‘gewoon’

met 1♥. Tot zijn verrassing biedt noord 3♥ en hoort dus 10-11 punten. Met zijn

20 punten komt slem in zicht. De nodige bridgers gaan meteen azen vragen.

Vervolgens horen ze één aas en bieden slem. Maar als die aas in dit spel ♣A zou

zijn, zijn 12 slagen ver weg.

N

♠ A H B 4 ♠ 8 6 5

♥ A V B 7 2 ♥ H 10 8 3

W

O

♦ H V 7 ♦ A 6

♣ 6 ♣ V B 3 2

Z

♠ 9 3

♥ 9 5 4

♦ B 10 9 2

♣ A H 5 4

west noord oost zuid

1♥ p 3♥ p

3♠ p 4♦ p

4SA p 5♥

6♥

a.p.

Bouw het bieden rustig op. Met 3♠ start west controlebiedingen. Als de troefkleur

vaststaat, geeft een bod in een nieuwe kleur een 1e of een 2e controle aan.

West vraagt feitelijk aan oost om nu ook een controle te bieden. Dat is dan in

dit geval de ruitencontrole. West verwacht dat dit ♦A zal zijn. Na azen vragen

met 4SA hoort hij twee ‘azen’, waarbij ♥H als de vijfde aas telt. Vol vertrouwen

kan hij nu aanleggen in 6♥.

Noord moet tegen slem zo veilig mogelijk uitkomen en dus zeker niet met

schoppen. ♣10 is een goede start. Zuid neem ♣B met ♣H. Hij moet nu niet ♣A

proberen te maken, want dat maakt ♣V vrij. In dit spel maakt dat niets uit,

maar stel dat west een doubleton klaveren zou hebben, dan kan hij deze kaart

nergens op kwijt en loopt de slag dus nooit weg. Het beste kan zuid schoppen

naspelen. West snijdt natuurlijk niet, want de derde schoppen kan weg op ♦V

van west. De leider moet nu wel zorgvuldig spelen. Hij trekt met ♥AV twee keer

troef. Oost moet twee hoge troeven overhouden om de twee schoppenverliezers

van west te kunnen troeven. Zie dat de beide verliezers in oost hoog moeten

worden getroefd, want anders troeft zuid met ♥9 over. Na de eerste introever

kan de leider weer terug naar zijn hand door een klaveren te troeven. Dan

de vierde schoppen troeven en weer terug naar de hand. Een mooi slem dus,

gecontroleerd geboden en gespeeld.

DOORLOPER 10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Als u de doorloper gemaakt heeft, vindt u op de horizontale en verticale

lijnen een aantal namen van vogels die momenteel in onze regio te vinden

zijn, maar op enig moment ook weer vertrekken. Stuur de namen naar redactie@zilvermedia.nl.

Onder de goede inzenders verloten we een boekenbon

van € 50 van Boekhandel Broekhuis en vier keer twee plaatsen voor een

workshop barbecue à € 50 p.p. die beschikbaar worden gesteld door Slager

Kastelein uit Diepenheim (zie het artikel elders in dit magazine).

Horizontaal

1. Stad aan de Regge, dorp in het

midden van Twente

2. Middel tegen bloedarmoede,

onder andere, meisjesnaam,

deel van de ladder

3. Sint (afkorting), in oprichting

(afk), rooms katholiek (afk),

Commandeur, spoorwegen

4. De Jong, slot, god van de liefde

5. Ook, 100 jaar, rivier in Italië

6. Meisjesnaam, vragend voornaamwoord,

Frans lidwoord,

rivier in Gelderland

7. Echtgenoot, gretig, dezelfde

(afk), terreurbeweging

8. Oud-speler van FC Twente, slee,

Verenigde Staten, jongensnaam

9. Zuidwesten (afk), reeds,

bezittelijk voornaamwoord,

regeringsreglement (afk), rijstbrandewijn

10. Nederlandse vervoermaatschappij,

lichaamsdeel, stad in

Japan

11. Rivier in Duitsland, verlichting,

aanwijzing, honingdrank

12. Deel van het blad, grootvader,

hulpmiddel bij botbreuk

Verticaal

1. Muzieknoot, familielid

2. Voorzetsel, telwoord, persoonlijk

voornaamwoord, doodskleed

3. Schaap, Jinek, papegaai, Duits

lidwoord

4. Melkproduct, eerwaarde (afk),

paling, Zwitserse radio en televisie

(afk)

5. Deel van een halm, alleen,

platzak, tegenover (afk)

6. Rivier bij Lekkerkerk, zijrivier

van de Elbe, voornaamwoord,

voornaamwoord, langspeelplaat

7. Betaald Voetbal Organisatie

(afk), Jongensnaam, Verdonk

8. Plaats tussen Groningen en Assen,

bijbelboek (afk), dierentuin

in Noord-Holland

9. Remedial teaching (afk), snel,

land in Azië, per persoon (afk)

10. Gewicht, vloeistof, familielid

11. Telwoord, voorzetsel, vriendelijk

12. Plaats op Ameland, koker, klein

baardje, ieder

96 zilver magazine

ZILVER MAGAZINE | VARIA

UITSLAG

DOORLOPER

NUMMER 9

Ruud Ruijter

wint hoofdprijs

De doorloper in het

voorjaarsnummer

van Zilver Magazine

was wellicht aan de

moeilijke kant. Want

het ging om het vinden

van zes namen van

spelers die in 2010

lands kampioen zijn

geworden met FC

Twente. Mensen met

weinig kennis van FC

Twente waren wellicht

wat in het nadeel. De

namen die verborgen

zaten in de doorloper

waren Tiendalli, Ruiz,

Janssen, Perez, Brama

en Stam.

Deldense es

De weidsheid van

een zich geleidelijk

verheffende vlakte

aan de zoom van het

landgoed Twickel

overweldigt je.

Op deze Deldense es

richten zich,

een voor een,

bij elke stap wat verder,

enkele solitaire bomen op,

als solidaire wachters.

Oplopende stoffige

zandpaden geven

meer en meer uitzicht op

watertoren en kerktorens,

bakens uit Deldens

illuster verleden.

De trotse Twickellandgoedlappendeken

van park en hei en

bos en boerenland,

wordt door deze es

verheffend verrijkt.

Lowie Gilissen

Uit de goede

inzendingen kwam na

loting Ruud Ruijter uit

Oldenzaal als winnaar

van de hoofdprijs

naar voren. Van harte

gefeliciteerd. Ruud

heeft een boekenbon

gewonnen ter waarde

van € 50,00 die

beschikbaar gesteld

is door Boekhandel

Broekhuis, gevestigd

in Hengelo, Almelo,

Oldenzaal en Enschede.

De tweede prijs – het

dikke jubileumboek van

FC Twente - gaat naar

de heer R.H.M. Assink

uit Hengelo.

De derde prijs, het boek

‘Hoe mooi is Twente

wel niet’ is gewonnen

door Herman Haan uit

Diepenheim.

Wijsheid

WIJSHEID KOMT MET DE JAREN, zeggen ze.

Maar het kan ook sneller. Toen in de afgelopen

maanden het leven ineens krakend tot stilstand

kwam, had ik geen werk meer. Geen medelijden

hoor, ik had braaf gespaard en zo leerde ik

meteen les 1: niet alles geloven wat je beloofd

wordt. Die uitkering kwam bijvoorbeeld pas na

twee maanden, maar die was vast veel harder

nodig voor miljardenbedrijven als Booking.com

en KLM. En schrijven is natuurlijk nauwelijks

een vitaal beroep te noemen.

Bovendien leerde ik van die inkomensval

meteen een ander lesje: zuinig leven is zo gek

nog niet. Ik blijk dus best zonder vier nieuwe

shirts in de maand te kunnen. Ik ontdekte de zegen

van het online sporten: geen lichaamsgeur

van anderen, stel je maar aan als een gek, want

niemand die het ziet en hoppa, zes kilo kwijt.

Zo regende het maar nieuwe inzichten. Dat iets

wat mijn kapper ogenschijnlijk heel gemakkelijk

doet, thuis ontaardt

in een enorme

smeerboel; dus dat

er geen waardering

genoeg kan zijn voor

mensen die met hun

handen werken. Dat

gourmetten aan een

tuintafel van 1,5 meter

met wie je lief is,

net zo leuk kan zijn

als eten in een fancy restaurant. En, de mooiste

les van al: wat kan dat geld sowieso bommen

als je gezond bent, het lente en zomer wordt en

je je realiseert dat heel veel mensen nooit een

exit-strategie krijgen aangeboden, uit wat voor

ellende dan ook. Ik leef nog, ik schrijf weer, kom

maar door met die zomer.

Foto Erik Gigengack

Frederike Krommendijk

zilver magazine

97

De volgende twee Zilver

Magazines in 2020

voor maar € 5,95

bij u op de deurmat!

M A G A Z I N E

Neem nu een zeer voordelig abonnement

op Zilver Magazine!

We doen u een aanbieding voor

de twee volgende uitgaves. Een

abonnement voor het herfst- en

winternummer voor slechts

€ 5,95. Een matsprijsje want de

administratie- en verzendkosten

zitten daar bij in.

Bel of mail ons gewoon even:

Telefoonnr.: 0251-257924

Email: klantenservice@aboland.nl

Of ga naar www.zilvermedia.nl en

klik op de button op de voorpagina.

Dan gaat de rest vanzelf.

Maar u kunt Zilver magazine ook

gewoon in de boekwinkel kopen.

Dan betaalt u slechts € 2,95 per

nummer.

Tip: Geef een abonnement op

Zilver Magazine cadeau.

IN HET HERFSTNUMMER

VAN ZILVER MAGAZINE o.a.

Interview met Jaap Scholten,

schrijver van de nieuwe

best seller Suikerbastaard

M A G A Z I N E

Audry Hoemakers, in 2019

de ‘meest inspirerende

vrouw van Twente’

Paradijsvogels Metje (foto),

Esther en Marinus Blaak,

kleurrijke Almeloërs

98 zilver magazine

Voetbaltrainer

Jan van Staa is 65.

En nu?

Het herfstnummer van Zilver Magazine verschijnt woensdag 16 september 2020

Voor een leuker,

makkelijker en

veiliger leven!

SLECHTS

€ 18, 50

per huishouden per

kalenderjaar

De Ledenservice van Carintreggeland

Met het uitgebreide aanbod van De Ledenservice maken wij het leven leuker, makkelijker en veiliger.

Jong of oud. Iedereen kan zo nu en dan ondersteuning gebruiken. Van aan-huis diensten, advies over

langer thuis blijven wonen tot een gezellig dagje uit. Dat is allemaal mogelijk. De verwachtingen en

wensen veranderen en wij veranderen mee. Samen met leden zorgen wij ervoor dat het aanbod relevant

en divers blijft. Kijk voor het complete overzicht en voordeel op carintreggeland.nl/ledenservice

Wilt u ook lid worden van De Ledenservice van Carintreggeland? En gebruik maken van het

uitgebreide aanbod? Bel 074-3677177 of mail naar leden@carintreggeland. Vermeld de code Zilver

en u ontvangt gratis een mooi puzzelboek van ons!

UITGAAN & ONTSPANNING

Gezellige

arrangementen.

Exclusief voor u.

• Actief Twente

• Bioscoop

• Preston Palace

• Reisbureau SamenUit!

• Spoorfietsen

• Theatervoorstellingen

ZAKEN OP ORDE

Service voor uw

gemak. Comfortabel

en goed.

• Druppelbril

• Huisdieroppas

• Kinderoppas

• Mantelzorg

• Notaris

• Schoonheidsspecialist

• Uitleen/ Hulpmiddelen

• Uitvaartverzekering

• Verhuizen

• Zorgverzekering

VOEL JE VEILIG

Zo lang

mogelijk

thuis wonen.

• Kookbeveiliger

• Medido,

medicijndispenser

• Personenalarmering

• Rijbewijskeuring

• Veilig Wonen advies

• Zorgtechnologie/

E- health

GRATIS

AAN HUIS DIENSTEN

Bijna alles

aan huis.

Dat is makkelijk.

• Audicien

• Bodygoed, ondermode

• Computerhulp

• Dakgoten reinigen

• Fietsenmaker

• Glazenwasser

• Kapper

• Kledingherstel

• Klussendienst

• Maaltijden

• Opticien

• Pedicure

• Schilder

• Strijkservice

• Tuinman

• Voorjaarschoonmaak

zilver magazine 99

Zilver Magazine - zomer 2020

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template ?