4. Veranderwijs in Rotterdam

Deel II Maatschappelijke transities
als een “system innovations from within the heart of the regime” (Grin, 2020),
oftewel als een soort van ‘transition space’ (Beers en Loorbach, 2020). Aan
de rand van zowel de gemeentelijke organisatie als die van het Havenbedrijf
zoeken medewerkers van de twee organisaties in samenwerking naar nieuwe
manieren van organische gebiedsontwikkeling om praktische invulling te
kunnen geven aan de gedeelde ambitie: nieuwe synergie tussen stad en
haven te realiseren in een innovatiemilieu, waar naast zo’n 5.000 woningen
ook ruimte voor de innovatieve maakindustrie wordt gerealiseerd.
2. Innovatie in verandering
De belangstelling van het Havenbedrijf voor gebiedsontwikkeling waarin
industriële en bedrijfsactiviteiten worden gecombineerd met stedelijke
functies zoals wonen, houdt nauw verband met een veranderende kijk op
hoe en met name ook waar innovaties tot stand komen. De basis voor deze
verandering ligt in de overgang van een industriële naar een kennisgedreven
economie.
2.1 Van campus naar innovatiedistrict
De kenniseconomie brengt een verschuiving met zich mee in het
innovatielandschap, aangezien de op innovatiegerichte functies steeds
meer de neiging hebben om te clusteren in stedelijke omgevingen in plaats
van op afgesloten opzichzelfstaande scienceparken en campussen. Bruce
Katz en Julie Wagner van het Brookings Institution duiden deze stedelijke
innovatiemilieus met de term ‘innovation districts’ als “dense and compact
mixed-use urban areas where anchor institutions and companies cluster,
connect and collaborate with entrepreneurs, start-ups, business incubators
and accelerators” (Katz & Wagner, 2014).
De innovatie-economie wordt steeds meer gekenmerkt door open innovatie.
Innovatie is uitgegroeid van een interne activiteit binnen bedrijven tot een
activiteit met veel actoren en gedreven door openheid en samenwerking
(Chesbrough, 2003). Zo’n open innovatiemodel gedijt door face-to-face
contacten en snelle uitwisseling van kennis en ideeën, mogelijk gemaakt
door ‘super-proximity’, co-locatie “within a ten minutes’ walk” (Clark et al.,
2016). Alleen met een kritische massa kunnen innovatiedistricten, als lokale
centra van kennis- en ideeënuitwisseling en samenwerking, gedijen binnen
de bredere context van het regionale innovatie-ecosysteem.
6