22. De opkomst van alternatieve onderwijsmodellen

De opkomst van alternatieve onderwijsmodellen
4. Historische ontwikkelingen
Mogelijke veranderingen in het marktaandeel van de verschillende
onderwijsmodellen zijn in beginsel afhankelijk van de historische
ontwikkelingen tot nu toe. Daarom beschrijft deze paragraaf eerst de
historische ontwikkelingen en huidige stand van zaken in het relatieve
marktaandeel van de verschillende onderwijsmodellen en de belangrijkste
factoren die daarop van invloed zijn.
4.1 Marktaandeel
Bij de beschrijving van de historische ontwikkeling en huidige omvang van
het marktaandeel van elk van de verschillende onderwijsmodellen moet
een onderscheid worden gemaakt tussen voltijd- en deeltijdonderwijs en de
daaraan gekoppelde doelgroepen van (a) jongeren met een vooropleiding
die toelating geeft tot een hbo-opleiding en (b) reeds werkzame volwassenen
die toelaatbaar zijn en op hbo-niveau willen (of moeten) op-, om- of bijscholen.
Voor het voltijdonderwijs geldt dat de bestaande wet- en regelgeving de
adoptie van het flexibele onderwijsmodellen modulaire onderwijsmodel
blokkeert. Als gevolg daarvan is het marktaandeel van beide onderwijsmodellen
in het voltijdonderwijs op dit moment 0%. Hierdoor tekent zich binnen deze
markt vooralsnog alleen een kleine verschuiving af in het aandeel van het
totale aantal jongeren met een toelaatbare vooropleiding dat wel (model
1) en niet (model 0) doorstudeert. De doorstroommonitor van de Inspectie
van het Onderwijs (2020, p. 11) laat zien dat het aantal havisten dat direct
naar het hbo doorstroomt, de afgelopen 10 jaar licht is gedaald (van 78,9%
in 2008/09 naar 74,8% in 2017/18. De doorstroom van mbo-4-studenten liet in
diezelfde periode een iets grotere daling zien (van 41,8% naar 35,2%). Maar in
beide gevallen kan een groot deel van die daling worden verklaard door de
toenemende populariteit van een tussenjaar (idem, p. 25). Daarmee is het
aantal havisten dat niet doorstudeert (model 0) nog altijd relatief klein en
behoudt het traditionele onderwijsmodel (model 1) zijn dominante positie in
het voltijdonderwijs.
In tegenstelling tot het voltijdonderwijs laat het marktaandeel van de
verschillende onderwijsmodellen binnen het deeltijdonderwijs de afgelopen
jaren wel een substantiële verschuiving zien. Sinds 2016 wordt een toenemend
aantal deeltijdopleidingen binnen het Experiment Leeruitkomsten (zie § 4.3)
9