Wapenboek-van-het-middeleeuwse-Vlaanderen-Wapenboek

APENBOEK van het
MIDDELEEUWSE VLAANDEREN
Eerste deel – Het wapenboek
JEAN-MARIE VAN DEN EECKHOUT (AIH)
Voorwoord door Michel Popoff, Voorzitter van het Internationaal Heraldisch College
In eigen beheer
2009 (herziende druk 2020)

Copyright JEAN-MARIE VAN DEN EECKHOUT
België
Herziende uitgave : 2020, uitgever
ISBN : 9789080896642
Wettelijk depot
December 2009
Version française : Armorial de la Flandre médiévale – ISBN : 9789080896604

WAPENBOEK
VAN HET
MIDDELEEUWSE VLAANDEREN
Eerste deel – Het wapenboek

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - I
VOORWOORD (vertaald uit het Frans)
Een wapenboek is een verzameling van getekende, geblazoeneerde of gebeeldhouwde wapens
(wapenschilden, wapens of – zoals dikwijls foutief wordt beweerd – van blazoenen) 1 . De support
is heel uiteenlopend, gaande van codex of volumen, balk of muur tot grafzerk en monumentale
poort. De wapenboeken zijn, in de meeste gevallen, het werk van wapenherauten, oorspronkelijk
officieren van een lagere rang, belast met diplomatische en protocollaire opdrachten. Zij
werden snel experten in deze materie die zij codificeerden - zij gingen daarin soms te ver -
door het opstellen van wapenboeken en handleidingen over wapenboeken 2 .
Wapens kunnen omschreven worden als “emblèmes en couleurs, généralement héréditaires et
représentées sur un écu, propres à un individu, une famille ou une collectivité et soumis à des
règles particulières qui sont celles du blason” (gekleurde emblemen of kentekens, meestal
erfelijk en uitgebeeld op een schild, eigen aan één individu, een familie of gemeenschap,
onderworpen aan de specifieke regels van de blazoenering) 3 . Deze wapens duiken op tussen
1 De beste synthese over middeleeuwse wapens blijft het artikel van: Jean-Bernard de VAIVRE: Orientations
pour l’étude et l’utilisation des armoriaux du Moyen Âge. in Cahiers d’héraldique. D. 1, 1977, pp. I-XXXIV. Van
21 tot en met 23 maart 1994 werd er in Parijs, in de lokalen van het “Institut de France” een internationaal
colloquium gehouden, georganiseerd door het “Institut de recherche et d’Histoire des Textes”. De akten van
deze bijeenkomst van experten uit heel Europa en zelfs ook uit de Verenigde Staten, werden uitgegeven in
een volume van 422 paginas, bij de uitgeverij Le Léopard d’Or met als titel: Les armoriaux: Histoire
héraldique, sociale et culturelle des armoriaux médiévaux, 1997. De teksten van 21 sprekers werden erin
opgenomen, een belangrijke bijdrage tot de kennis van deze onontbeerlijke bronnen.
2 Claire Boudreau: Les hérauts d’armes et leurs écrits face à l’histoire: enquête sur la diffusion du mythe des
origines de leur office (XIVe-XVIIe siècle). in Congrès international des sciences généalogique et héraldique
23. Torino. 1998. L’identità genealogica e araldica: fonti, metodologia, interdisciplinarità, prospettive: atti
del XXIII Congresso internazionale di scienze genealogica e araldica, Torino, Archivio di Stato, 21-26
settembre 1998. Roma, Ufficio centrale per i beni archivistici, 2000, pp. 453-476, ill. Om dit onderwerp
verder uit te diepen zal men van dezelfde auteur volgende studie raadplegen: L’héritage symbolique des
hérauts d’armes: dictionnaire encyclopédique de l’enseignement du blason ancien (XIVe-XVIe siècles). Paris,
Le Léopard d’Or, 2006. 3 delen, in-8°, [VIII-1.592 paginas], ill. (Histoire des traités de blason). Dit goed in
de tijd omlijnd werk richt zich tot historici en tot diegene die de wapens uit een historisch standpunt
bestuderen. Oorspronkelijk zijn deze handleidingen door wapenherauten opgesteld, bedoeld om leken
beroepshalve voor te bereiden. Eenvoudig en didactisch opgesteld, bevatten zij een hele reeks termen en
blazoenregels die voor deze bijzondere discipline stilaan de theoretische basis leggen. Zij bieden een
omschrijving van de wapenschilden die tot het begin van de XVII de eeuw zal gelden. Vijfentwintig
handleidingen over het oud blazoen vormen een corpus onderverdeeld in thematische rubrieken.
3 Aanhaling uit de “Dictionnaire du blason” van onze vriend Emmanuel de Boos, uitgegeven te Parijs door de
uitgeverij Le Léopard d’Or in 2002. Het woordenboek wijkt nogal af van vroegere en zelfs recent uitgegeven
woordenboeken en bestaat uit drie onderdelen: een klassiek woordenboek met de beschrijving van meer dan
elfhonderd wapens met een viertaling lexicon. Het woordenboek zelf is alfabetisch verdeeld in 2 delen: een
eerste deel met de meest courante heraldische termen en een tweede deel met zeldzame, ongewone en zelfs
foutieve termen (wat de auteur zelf “grenier”, zolder noemt). Deze nuance is niet onbelangrijk, zeker als het
gaat over een eerste en meer moderne benadering van de heraldische wetenschap. De blazoenering met
voorbeelden van 1.132 wapens, systematisch geklasseerd en allen uit referentiewerken gehaald, vormt het
meest aantrekkelijk deel van het woordenboek, nog gevolgd door een index van gebruikte termen, een tafel
van de aangehaalde namen en een beschrijving van de gekleurde platen. Het geheel vormt een goed
gestructureerd wapenboek en biedt voorbeelden van heraldische composities uit verschillende periodes en
stijlen. Het viertalige lexicon van de belangrijkste blazoentermen beperkt zich tot het Engels, Duits,
Italiaans en Spaans, wat reeds in zulke werken uitzonderlijk is. Het woordenboek eindigt met een bibliografie
van een 150 titels van traktaten en handleidingen opgesteld in het Frans en in de vier vermelde talen. Het
werk is het resultaat van meerdere jaren inspanning en heeft ook genoten van het deskundig advies van
meerdere heraldische experten. Het werk heeft een dubbel doel: de theoretische heraldiek verzoenen met

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - II
Loire en Schelde en in het Zuid-Engeland bij het begin van het tweede deel van de XII de eeuw
en verspreiden zich snel over heel Europa 4 .
Men moet natuurlijk deze omschrijving nuanceren en vervolledigen, want wapens beperken zich
niet noodzakelijk tot schildvormen, zij zijn ook te vinden op banieren, mannelijke en vrouwelijke
kledij, paardendekkleden of wandtapijten. Zij behoren soms ook tot een leengoed of domein.
De fameuze, voor velen mysterieuze en complexe regels van het blazoen, kunnen teruggebracht
worden tot 2 basiselementen:
1. Men kleurt geen metaal op metaal (ter verduidelijking: geen goud op zilver of zilver op
goud, enige twee metalen van het middeleeuws blazoen die naar het geel en wit verwijzen):
men mag ook geen kleur op kleur plaatsen (ter verduidelijking: men mag dus geen keel
(rood), azuur (blauw), sabel (zwart), sinopel (groen) en purper combineren. Kleuren in de
heraldiek kennen geen schakeringen, het zijn theoretische kleuren; het blauw bv. is niet
donker, licht of Pruisisch... het is eenvoudigweg blauw. De twee pelzen aangewend in
heraldiek zijn ‘hermelijn’ en ‘vair’. Zij kunnen beide samen voorkomen of in combinatie met
metalen of kleuren. Waarom? Om duidelijk op afstand leesbaar te zijn, een beetje zoals
vandaag de verkeerstekens.
2. Men mag zich andermans wapens niet onrechtmatig toeëigenen. Zowel in de landen van
vrije adoptie als waar ze officieel worden toegekend, is het niet toegelaten de wapens
van een andere familie te dragen. Deze clausule is duidelijk lokaal bedoeld en betreft niet
het geheel van het middeleeuws Europa. Een ridderlijke familie uit het Gentse kan
perfect dezelfde wapens dragen als een Palermitaanse familie ! Laten we daarbij ook
duidelijk vermelden dat in bijna heel Europa het dragen van wapens geen synoniem is van
een adellijke stand. Volgens de statistieken opgemaakt uit de bronnen die ons bereikt
hebben, vertegenwoordigen op het einde van de XVI de eeuw de niet-adellijke wapens 60%
van het geheel 5 . Ik ben er van overtuigd dat in het koninkrijk Frankrijk ieder vrij man de
heraldische capaciteit had – en het recht - een wapenschild te kiezen en te dragen.
Ontstaan in de adellijke en ridderlijke klasse rond het midden van de XII de eeuw, tussen de
Loire en de Schelde, heeft het dragen van wapens zich verspreid in heel Europa en in alle sociale
klassen. Alleen de clerus verzette zich vooral in de eerste decennia tegen het dragen van
wapens, tegen een emblemensysteem dat aan de controle van de geestelijken ontsnapte en zich
buiten hen ook ontwikkelde. Maar tegen het einde van de XIII de eeuw droegen alle sociale
klassen wapens (van de heersende prins tot de Normandische boer), alsook alle instituties (van
het Parijse Parlement tot de tornooienmaatschappij Niederer Esel in Hesse) en alle steden (van
Parijs tot Damme).
de historische en het verband tussen de taal van de heraldische beeldvorming en de taal die deze beschrijft
nauwer te doen samenvallen.
4 Te raadplegen over dit reeds lang omstreden onderwerp: Les origines des armoiries: akten van het 2e
colloquium van de Internationale Heraldische Academie, Bressanone / Brixen, Italië, 1981. Parijs, Uitgeverij
Le Léopard d’Or, 1983, en meer bepaald de mededelingen van Michel Pastoureau: Origine, apparition et
diffusion des armoiries: essai de bibliographie. pp. 97-104 en Michel Popoff: Apparition et diffusion des
armoiries: l’exemple du Ponthieu: 1100-1270, pp. 107-115. Men kan verder de prachtige synthese lezen van
Michel Pastoureau: L’origine des armoiries: un problème en voie de solution ?, in Genealogica & Heraldica:
report of the 14th International congress of genealogical and heraldic sciences in Copenhagen, 25-29. August
1980, Copenhagen, 1982, pp. 241-254, ill.
5 Les armoiries non nobles en Europe: XIII e -XVIII e s.: actes du 3 e Colloque de l’Académie internationale
d’héraldique, Montmorency, 1983, Parijs, Le Léopard d’Or, 1986 (betreft 14 mededelingen die volgende
landen behandelen: Spanje, Zwitserland, Oostenrijk, Polen, België, Luxemburg, Portugal, Frankrijk en
Duitsland).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - III
Vanuit de eerste bakermat verspreidde zich het dragen van wapens snel over heel Europa, van
Schotland tot Scandinavië, van Polen 6 tot Dalmatië, van de republiek Venetië tot Portugal. In
Spanje verschenen de wapens iets later, vertraagd door de mohammedaanse bezetting; de
verspreiding ervan zal dan ook de vorderingen van de Reconquista volgen. De oostelijke grens
van de verspreiding is vooral godsdienstig: Rusland 7 , een belangrijk deel van Oekraïne en het
Byzantijnse rijk 8 , christelijke orthodoxe landen, blijven onaangeroerd (op uitzondering van
Roemenië 9 ).
6 Het Pools heraldisch systeem berust op clans. Alle families behorend tot eenzelfde clan dragen dan ook
hetzelfde wapenschild (in 85% der gevallen een combinatie van keel en zilver). Te raadplegen: Jerzy Łojko:
Sredniowieczne herby polskie = [Middeleeuwse Poolse blazoenen]. Poznan, 1985. Józef Szymański: Herbarz
średniowiecznego rycerstawa polskiego. Warszawa, 1993. (Een wetenschappelijke studie van de Poolse
ridderlijke heraldiek in de Middeleeuwen, met talrijke bibliografische en archieven referenties). Tadeusz
Gajl: Polskie rody szlacheckie i ich herby [= De Poolse adellijke stamhuizen en hun wapens]. Bialistok, 2002.
Het betreft hier 20.000 namen met betrekking op 1.275 gekleurde clanwapens. Sommige clans, zoals die van
Lubicz, tellen ongeveer 480 families, Leliwa ongeveer 350, Abdonk ongeveer 360. Het gaat hier om een
uitstekend naslagwerk dat door iedereen kan gebruikt worden, de kennis van de Poolse taal is in dit geval
niet noodzakelijk. Het omgekeerde daarentegen (het opzoeken van alle stamhuizen die hetzelfde clanwapen
dragen) is niet mogelijk. Daarvoor is aangeraden het prachtig en typografisch geslaagd werk te raadplegen
van Zbigniew Leszczyc: Herby szlachty Polskiej. uitgegeven te Poznan in 1908, waarvan gelukkig een herdruk
is verschenen in Londen in 1990.
7 Een westers getinte heraldiek zal pas in het begin van de XVIII de eeuw verschijnen onder het autoritair
impuls van Peter I de Grote (1685-1725 bijna uitsluitend beperkt tot de adellijke stand. Marcel Orbec:
Jalons pour l’étude de l’héraldique: l’héraldique russe. in Archivum heraldicum. 1954, A° LXVIII, fasc. 1-2,
pp. 2-3. Michel Popoff: Jalons pour l’étude de l’héraldique: l’héraldique russe, in Archivum heraldicum,
1983,A° XCVII, fasc. 1-2, pp. 2-4. In 1797 werd het publiceren ondernomen van Obschiï gerbovnik
dvorjanskih rodov Vserossiïskija Imperiï (= Algemeen wapenboek van de adellijke stamhuizen van het
Russisch keizerrijk). Sint-Petersburg, 1797-1836, 10 delen, in-4°. Een Engelse editie werd uitgegeven in één
volume met de titel Russian heraldry and nobility (IV-700 paginas, waarvan 260 paginas met platen, hetzij
1.559 wapens) door Donald R. Mandich en Joseph A. Placek in 1992 in de Verenigde Staten. Vandaag wordt
dan ook gedacht aan het verder publiceren van de 11 volgende volumes, die nog altijd onder manuscriptvorm
in de Archieven van het Keizerrijk rusten.
8 Het is pas in 1204, na de inname van Konstantinopel door de Frankische kruisvaarders, dat heraldiek
verschijnt in het Byzantijnse Rijk. Het betreft hier een ingevoerde heraldiek, meestal gedragen door
Westerlingen. Ze zal zich dan ook heel traag verspreiden onder de lokale bevolking en zal dan ook verdwijnen
na de Ottomaanse verovering. Alleen enkele eilanden zoals Rhodos en vooral Kreta (Rijk van Candie, een
Venetiaans bezit) die niet in Ottomaanse handen vielen in 1669, maken een blijvende ontwikkeling van de
heraldiek mee. Wat het Latijnse Oosten betreft, is de heraldiek ‘ingevoerd’. Cf. Paul Adam-Even:
Contribution à l’héraldique de l’Orient latin, in Revue française d’Héraldique et de Sigillographie, n° 14, 1950,
pp. 38-46. Anthony Luttrell: The town of Rhodes: 1306-1356. Rhodes: Office for the medieval town, 2003.
in-8°, xxiv-304 paginas, ill. (Bevat een belangrijk hoofdstuk over heraldiek pp. 21-47). Jean-Christian
Poutiers: Introduction à la sigillographie et à l’héraldique des chevaliers de Rhodes, in Δελτίον έραλδικής καί
γενεαλογικης εταιριας Eλλάδος. T. 4, 1984, pp. 9-69, ill. Max Prinet: Les armoiries des empereurs latins de
Constantinople, in Revue numismatique, 1911, pp. 250-257, ill. Dan Cernovodeanu: Contributions à l’étude des
origines lointaines de l’héraldique (Moyen Orient) et son développement du XII e au XVe siècles à Byzance et
dans le Sud-Est européen, in Genealogica & Heraldica: report of the 14th International congress of
genealogical and heraldic sciences in Copenhagen, 25-29, August 1980. Copenhagen, 1982, pp. 339-358, ill.
9 Marcel Sturdza-Saucesti: L’héraldique roumaine, in Archivum heraldicum, 1971, A° LXXXV, fasc. 2-3, pp. 32-
38. Dan Cernovodeanu: Les armoiries des souverains du Sud-Est européen dans les rôles d’armes français,
anglais et allemands du XIII e au XIVe siècles. in Genealogica & heraldica: actas do 17° Congresso
internacional das ciências genealógica et heráldica, Lisboa, 7-13 setembro 1986, Lisboa, 1989, T. 2, pp. 187-
225. (Studie van zeer groot belang voor deze streek weinig bekend bij de herauten... en westerse
heraldisten). Dan Cernovodeanu: L’apparition des armoiries dans le Sud-Est européen, in Les origines des
armoiries: akten van het 2e colloquium van de Internationale Heraldische Academie van Bressanone / Brixen
(Italie), 1981, pp. 49-54. Cernovodeanu, in L’évolution des armoiries des pays roumains depuis leur apparition

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - IV
Wapens werden eveneens toegekend aan romanpersonages, helden en goden uit de mythologie,
aan Romeinse keizers, aan Bijbelse figuren, aan mythische contreien... aan de tijd... en zelfs aan
God en aan Christus 10 .
Maar waarom vandaag nog een wapenboek hercompileren ? Simpelweg omdat de heraldiek van
een regio, een wapenmark, een graafschap deel uitmaakt van de geschiedenis van de streek en
de mentaliteit weerspiegelt. Kleuren, figuren en verdeling, bewust of onbewust, worden niet zo
maar lukraak gekozen, zij reflecteren smaak en voorkeur van mensen en vertolken de
economische levenskracht van een regio. Sinopel, de groene kleur, is een dure keuze en moeilijk
te bekomen; ze is dan ook zeldzaam in de heraldiek: het is in Vlaanderen dat zij het meest
voorkomt. Hermelijn, een luxepels, is niet zoals men dikwijls denkt een Bretoense exclusiviteit;
het is in Vlaanderen dat zij het meest voorkomt.
Maar een geordend wapenboek, gerangschikt volgens de heraldische figuren is een nuttig werk.
Het is gemakkelijk de wapens van een familie terug te vinden (de meeste gedrukte wapenboeken
geven een alfabetische klassering van de bezitters van de wapens), maar het is des te moeilijker
om de bezitter van een geschilderd wapenschild terug te vinden dat op een brandglas, een
manuscript, op een schilderij, gegrift of gebrandschilderd op een dagelijks voorwerp of op een
kleinood... In de meeste gevallen is het wapenschild, bij ontbreken van andere betrouwbare
documenten, de enige mogelijkheid om de identiteit van een eeuwenoud of antiek voorwerp te
bepalen. Jean-Marie van den Eeckhout, auteur van verschillende voortreffelijke heraldische
werken over Vlaanderen 11 , biedt ons vandaag het resultaat van een jarenlange inzet van
minutieuze opzoekingen en belangrijke identificaties. De cijfers spreken voor zichzelf: 120
geraadpleegde wapenboeken (van 1190 tot 1658), wat ongeveer 20% behelst van alle
middeleeuwse wapenboeken - of kopies ervan - beschikbaar in openbare fondsen. Sommige
wapenboeken bieden maar een tweetal referenties, anderen bieden er honderden. 11.000
referenties zijn geïnventariseerd en geordend in een onberispelijk index armorum, met kleur
verlucht want de auteur is eveneens expert in informatica. Deze index wordt aangevuld met een
tafel van de wapenkreten, een tafel van de helmtekens, een tafel met de huidige postcodes van
de heerlijkheden, met een index nominum, met een kopie van het wapenboek van C. Gaillard en
ten slotte met een uitgebreide bibliografie. Bedankt, Mijnheer van den Eeckhout, u houdt van
heraldiek, van Vlaanderen. Dank zij uw werk bezit Vlaanderen vandaag het meest volledig
middeleeuws heraldisch repertorium. Dank zij u beschikken de nieuwsgierigen, de onderzoekers
en de beheerders van publieke fondsen en bibliotheken over een doeltreffend en betrouwbaar
naslagwerk.
Michel Popoff
Voorzitter van het Internationaal Heraldisch College
jusqu’à nos jours (XIII e -XX e siècles), Villeneuve-d’Ascq, 1997, 2 delen. (Thesis verdedigd voor de “École
pratique des hautes études” in 1995).
10 Een aanrader over dit breed en boeiend onderwerp: Michel Pastoureau: Introduction à l’héraldique imaginaire
(XII e -XVI e siècles). in Revue française d’Héraldique et de Sigillographie, fasc. 41, 1978, pp. 19-25. Nicolas
Roche: Les armoiries imaginaires des personnages de l’Antiquité, de l’Orient et de la Bible du XII e au XVII e
siècles, in-4°, 828 dactylografische paginas, ill (Thesis voor het bekomen van het diploma van archivarispaleograaf,
1997).
11 Heren en ridders in het XIV de eeuwse Vlaanderen - Wapenboek de Coninck: een studie van het manuscript
K.B. Albertina te Brussel, fonds F. V. Goethals n° 675, f° 41-51. Sint-Niklaas, 2004. en Le grand armorial
équestre de la Toison d’Or - L’armorial de Flandre. Sint-Niklaas, 1996 (Studies over de Vlaamse wapens in
het manuscript van het Arsenaal en het Bergshammar wapenboek).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - V
INLEIDING
Reeds vroeg voelde ik me aangetrokken door de kleurrijke figuren en de eigenaardige
dierenwereld die de wapens en helmtekens van de middeleeuwse edelen en ridders versierden.
Daar ik wou weten wat de oorsprong en de betekenis was van deze wapenfiguren en wie ervan
de dragers waren, ben ik verscheidene wapenboeken gaan raadplegen uit het
handschriftenkabinet van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, de Nationale Bibliotheek van
Parijs en de “Section Héraldique de l'Institut de Recherches et d'Histoire des Textes” te
Parijs wat betreft de kopieën gemaakt door Paul Adam-Even. Op basis van deze gegevens had
ik een database samengesteld van een kleine 6.000 referenties van Vlaamse heerlijkheden,
edelen en families.
Enkele jaren terug vatte ik het plan op om een wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen
samen te stellen. Ofwel diende ik het voorbeeld van Michel Popoff te volgen, die zich beperkte
tot de wapenboeken ingedeeld in Marken en de wapens weergeeft volgens de heraldische
figuren met in tweede instantie een alfabetische tafel, gevolgd door de beschrijving zoals het
wapenboek dit weergeeft. De plaats is op die manier eenduidig afgelijnd. Het nadeel evenwel is
dat, naast de in Marken ingedeelde wapenboeken, een groot aantal bronnen materiaal ter
beschikking is, dat de leden van bepaalde verenigingen of de deelnemers van historische
evenementen weergeeft, en dus zo niet werden opgenomen. Daarom ben ik uitgegaan van het
werk van Paul Adam-Even “Armoiries brabançonnes médiévales d’après des sources inédites”,
dat zich op een ruimer pallet van wapenboeken baseert. Hij geeft eerst de namen alfabetisch
weer, gevolgd door een heraldische tafel. Ik heb er wel aan gehouden om de schrijfwijze van
de namen, zoals vermeld in de wapenboeken, weer te geven en de referentie naar het werk zo
eenduidig mogelijk te maken. De wapenkreten en helmtekens, zo aanwezig, heb ik eveneens
weerhouden.
Het werk diende omlijnd te worden in de tijd en in de ruimte. Voor de tijdsperiode heb ik
gebruik gemaakt van de wapenboeken die vermeld staan als “Middeleeuws” bij Popoff en
Clemmensen, aangevuld met wapenboeken van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, het
Rijksarchief van Gent en enkele andere, maar in overeenstemming met de normen die ze
vooropstellen. Hierin zijn dus latere kopieën van middeleeuwse wapenboeken en enkele XVI de en
XVII de eeuwse wapenboeken vervat, maar die een middeleeuws heraldisch beeld geven van het
graafschap Vlaanderen. De database werd uitgebreid tot 120 wapenboeken met over de 11.000
referenties. Waar publicaties bestaan van de handschriften, heb ik de voorkeur gegeven aan
de publicatie. Verscheidene van deze wapenboeken zijn wel van een beperkt belang voor het
middeleeuws Vlaanderen, maar ik heb er toch aan gehouden deze te weerhouden in de studie.
De selectie van de gebruikte wapenboeken, de indeling en de datering zijn gebaseerd op de
gegevens vermeld bij:
A. G. Saffroy, Bibliographie généalogique, héraldique et nobiliaire de la France, deel I, pp.
114-115 voor de wapenboeken en pp. 130-131 voor de tornooien, gegevens samengesteld
door Paul Adam-Even
B. J.B. de Vaivre, Orientations pour l’étude et l’utilisation des armoriaux du Moyen Age.
C. M. Popoff, Bibliographie Héraldique Internationale”, hoofdstuk “Principaux armoriaux
médiévaux, n° 2021 tot 2292 en Tournois et pas d’armes, n° 2293 tot 2395.
D. S. Clemmensen, Ordinary of medieval armorials - References.
In de lijst van de gebruikte wapenboeken vindt u naast het referentienummer (Ref), de periode
dat het wapenboek beschrijft (A°), de verkorte naam gebruikt door Clemmensen (S.C) en het
referentienummer gegeven door Popoff (M.P).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - VI
Uit deze wapenboeken werd het graafschap Vlaanderen overgenomen, aangevuld met de wapens
van vazallen van de graven van Vlaanderen. Voor deze laatsten heb ik me gebaseerd op de lijst
samengesteld door E. Warlop in zijn werk “The Flemish nobility before 1300” pp. 581-583. Daar
zijn ook de zijtakken die afstammen van Vlaamse families in opgenomen. Het gaat hier
hoofdzakelijk over de families Vlaanderen-Dampierre, Wavrin, Antoing en in mindere mate om
leden van de families Gavere, Wattripont, Haveskercke, enz. Ook de bastaarden van de
hertogen van Bourgondië, graven van Vlaanderen, werden opgenomen.
Voor de wapenboeken, niet ingedeeld in Marken, heb ik een keuze gemaakt uit de heerlijkheden,
families of personages die te situeren zijn in het middeleeuwse graafschap Vlaanderen. Voor
het tornooi van Brugge van 1393 werden wel alle deelnemers in deze studie opgenomen.
De benaming van de wapenboeken begint met het veronderstelde jaar waarop het wapenboek
werd samengesteld, gevolgd door een letter, meestal de eerste letter van de naam van het
wapenboek. Voor herdenkingswapenboeken komt deze datum meestal overeen met de datum of
de periode waarin deze gebeurtenis plaatsvond (bijvoorbeeld 1393 voor het tornooi van Brugge).
Voor de andere is de datum eerder deze van de geraadpleegde kopij. Vele van deze wapenboeken
zijn kopieën, al of niet bijgewerkt, van oudere manuscripten en de beschreven wapens zijn
meestal van een oudere datum. Het wapenboek Vermandois (1300-V) bevat evenwel elementen
die van een latere datum zijn. Zo staan op het einde de wapens van de ridders van het Gulden
Vlies aangegeven.
De wapenboeken zijn ingedeeld in 4 categorieën:
1. De imaginaire wapenboeken
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1190-C – 1214-B – 1285-B – 1357-O - 1456-
S en 1500-B.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het rood.
Deze wapenboeken dienen wel met alle omzichtigheid gebruikt te worden.
2.1. Gelegenheidswapenboeken
Zijn hier opgenomen de deelnemers aan een veldslag, een tornooi of een speciale
bijeenkomst.
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1254-B - 1278-C - 1288-W – 1297-O – 1310-
M – 1312-R – 1312-T – 1312-V – 1326-A – 1331-T – 1346-B – 1376-C – 1377-S - 1393-B –
1396-F -1402-G – 1405-G – 1418-C – 1433-B – 1435-A – 1439-B – 1452-B – 1486-L – 1531-
G en 1650-L.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het blauw.
2.2. Specifieke wapenboeken of wapenboeken van instellingen
Deze omschrijven de wapens van personen die vazallen waren van éénzelfde koning of tot
éénzelfde orde behoorden.
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1198-O – 1250-M – 1280-C – 1280-D – 1297-
C – 1399-H – 1400-A – 1407-A – 1420-C - 1438-A - 1459-A – 1538-W en 1548-R.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het blauw.
3.1. Marginale of “Illustratieve” wapenboeken
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1400-D en 1405-H.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het groen.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - VII
3.2. Beredeneerde wapenboeken
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1407-O en 1440-M.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het groen.
3.3 Les armoriaux mixtes ou mélangés (Gemengde wapenboeken)
Deze zijn samengesteld op basis van andere wapenboeken die tot verschillende
kategorieën kunnen behoren. Ze zijn dus moeilijk onder te brengen in een specifieke
groep. Het gaat hier om het wapenboek: 1500-G.
De verwijzing naar deze werken gebeurt in het groen.
4.1. Universele of algemene wapenboeken
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1260-H – 1265-W – 1275-W - 1279-H –
1279-R – 1280-N – 1285-C – 1290-L – 1291-L – 1300-V – 1370-G – 1370-M – 1370-N –
1372-B – 1375-B – 1375-N – 1375-S – 1380-U – 1380-W -1400-G – 1410-P – 1425-S –
1430-C – 1434-D - 1435-T -1436-C – 1436-L – 1436-R – 1400-U – 1425-H - 1445-L – 1450-
B – 1450-C - 1450-E – 1450-L - 1450-M – 1454-B – 1455-G – 1470-D – 1470-P – 1471-R –
1474-R - 1475-S – 1480-R - 1490-M - 1500-Q – 1500-S – 1500-W - 1525-C – 1535-U –
1543-B – 1550-A – 1550-B – 1560-L - 1568-B – 1570-B – 1570-G – 1582-B – 1600-E – 1600-
G – 1600-O – 1600-W – 1650-C en 1658-C.
4.2. Locale of provinciale wapenboeken
Het gaat hier over de volgende wapenboeken: 1460-G – 1460-L – 1483-G - 1524-G – 1544-
L – 1557-G – 1562-B en 1650-B.
De gebruikte wapenboeken kunnen verder ingedeeld worden in:
1. Wapenboeken met beperkte gegevens
Deze wapenboeken bevatten slechts een beperkt aantal wapens (minder dan 50) die
verband houden met het graafschap Vlaanderen; ze met elkaar vergelijken heeft dus geen
zin.
2. Gelegenheids-, specifieke- en occasionele wapenboeken
Hierin zijn de bovenvermelde categorieën 2 en 3 vervat.
3. Wapenboeken ingedeeld per mark of provincie
3.1 De eenduidige wapenboeken
Een rechtstreeks verband met andere wapenboeken is niet terug te vinden. Het gaat hier
om 1300-V – 1370-G – 1370-M – 1370-N – 1372-B – 1410-P – 1430-C – 1524-G en 1544-L.
3.2 De duo-wapenboeken
Deze wapenboeken zijn niet gelijk maar een gemeenschappelijke bron is zeker. Het gaat
over: 1435-T en 1450-B (de vergelijkende tabel vindt U in: van den Eeckhout, Le grand
armorial équestre de la Toison d'Or); 1436-C en 1436-L; 1525-C en 1582-B (de
vergelijkende tabel vindt U in: van den Eeckhout, Wapenboek de Coninck); 1570-B en
1570-G (te vergelijken via Popoff, L’armorial Le Blancq en Warlop, Wapenboek van
Vlaanderen) en minder duidelijk, maar gezien de vermelding en de schrijfwijze van
bepaalde namen, de wapenboeken 1557-G en 1562-B.
3.3 De kopieën van Urfé
De klassieke aanvang voor de beschrijving van de wapens voor het graafschap Vlaanderen
is: de graaf van Vlaanderen – Hendrik van Vlaanderen - de heer van Gavere - enz.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - VIII
Zo men uitgaat van het handschrift BnF ms fr, n° 32753 (1380-U), is de meest conforme
kopie deze van Henry Le Fèvre, genoemd Walhain (1380-W).
Behoren eveneens tot deze familie: het wapenboek Gaignières (1400-G), mogelijks zelf
een kopie van een handschrift ouder dan (1380-U).
Marken (1450-M) en Gonnelieu (1600-G) zijn kopieën die tamelijk dicht bij elkaar liggen.
Dupuy (1470-D) kopieert eerst partieel Urfé, maar gaat daarna verder met een 150-tal
personen die vooral te situeren zijn rond 1300. Deze wapenbeschrijvingen met naam en
voornaam heb ik niet teruggevonden in andere wapenboeken. Wel werden deze deels
overgenomen, meestal sterk vervormd. Ik heb getracht om voor deze personen een
historische vermelding te geven en zo mogelijk een zegelbeschrijving.
Clément Prinsault (1470-P), die eveneens rond 1470 wordt gesitueerd, is reeds een meer
uitgewerkte kopie van het wapenboek, zoals ook het wapenboek Gilles de Rebecq (1471-
R), Noël Le Boucq (1543-B), het handschrift “Wapenboeck” (1600-W) en Callot (1650-C).
De meest geëvolueerde kopie is deze van Le Blancq (1570-B) / Goethals-Vercruysse
(1570-G). De auteur is vertrokken van Urfé, maar heeft deze bijgewerkt met gegevens
uit de XV de en vooral de XVI de eeuw, hoofdzakelijk toegespitst op het Noorden van
Frankrijk.
D’Udekem d’Acoz (1535-U) is eveneens een sterk uitgewerkte kopie van dit wapenboek.
Het wapenboek Europa (1600-E) bevat daarnaast ook elementen uit het wapenboek Dupuy
(1470-D) die heraldisch totaal verkeerd werden getekend. Ze stemmen overeen met het
handschrift Sicile van Koninklijke Bibliotheek te Brussel (1475-S).
Een andere kopie genoemd Sicile (1500-S) leunt aan bij Urfé; wel zijn hier laat XV de
eeuwse elementen aan toegevoegd.
Een gedeeltelijke kopie is het wapenboek “Oude Wapens” (1600-O).
3.4 De kopieën Sicile
De klassieke aanvang voor de weergave van de wapenschilden voor het graafschap
Vlaanderen is: de oude wapens van Vlaanderen – de nieuwe wapens – de heer van Gavere –
de heer van Gistel – de heer van Diksmuide - enz. Ik ga uit van het handschrift BnF ms
fr, n° 4366 (1425-S).
Kopieën zijn Beauchamp (1568-B), Assignies (1550-B) en wapenboek Sicile (1475-S). Dit
laatste bevat eveneens slecht gekopieerde elementen uit het wapenboek Dupuy (1470-D).
3.5 Gailliard (1557-G), Bergmans (1562-B) en Butkens (1650-B)
Zij trachtten de verzamelde gegevens te verwerken in hun wapenboek door ze logischer
samen te brengen, zonder evenwel de meeste wapenbreuken daarin op te nemen.
Bergmans en Gailliard hebben een gemeenschappelijke bron gebruikt. Heraldisch gezien
is Gailliard meer te vertrouwen dan Bergmans. Butkens wou daarnaast nog een drietal
bladen van nobele en patriciërsfamilies toevoegen, maar ze werden niet ingekleurd, laat
staan getekend.
3.6 Wapenboek Goemanne - de Potter (1500-G)
Het wapenboek bestaat uit 19 folio’s (1 verso tot 10 verso) met elk 8 rijen van 8 schilden,
wat een totaal geeft van 1216 schilden. 45 hiervan zijn blanco, getekend maar zonder
naam of werden later uitgesneden, wat het totaal brengt op 1171 schilden. Hiervan heb ik
ongeveer 75 %, zijnde 865 schilden, kunnen terugvinden in andere wapenboeken of via
zegel-beschrijvingen. Hiervan behoren 64 %, zijnde 553 wapens, tot Vlaamse families.
Het wapenboek heeft eveneens gebruik gemaakt van een kopie van het wapenboek Urfé

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - IX
en heeft hieruit 168 wapenbeschrijvingen overgenomen, hiervan werden er 33 opgenomen
in het wapenboek. Wanneer we deze aftrekken, behoren 70 % van de gekende wapens van
het wapenboek tot families uit het graafschap Vlaanderen. Van de 306 niet
teruggevonden wapens heb ik er wel 72 opgenomen in het wapenboek, daar de
familienamen overeenstemmen met namen vermeld in de Vlaamse cartularia.
Buiten Urfé heeft het wapenboek eveneens gebruik gemaakt van de archieven van de
schepenbanken van de stad Gent, van een beredeneerd wapenboek en mogelijks van een
wapenboekverhandeling. Het wapenboek geeft niet altijd de juiste wapenbeschrijvingen
en dient met omzichtigheid te worden gebruikt. Gezien de beschrijving van de namen
soms moeilijk te lezen zijn en de wapenbeschrijvingen kunnen afwijken van de juiste
omschrijving, is het soms puur gissen om de onbekende wapens toe te kennen aan bepaalde
families. Wel geeft het wapenboek familiewapens weer die in de andere besproken werken
niet voorkomen.
Volgens E. Warlop werd het wapenboek eind XV de , begin XVI de eeuw, ontworpen. Hij
steunt daarvoor op het wapen “Heule ende Lichtervelde”. Hierbij kan men het wapen van
de familie Lefevre, heer van Temse en Heemstede toevoegen. Het beschreven wapen van
deze familie kan ten vroegste van enkele jaren voor de eeuwwisseling dateren. Roland
Lefevre huwde eind XV de eeuw met Hedwige, erfdame van Heemstede. Hij overleed in
1517. Hij gebruikte in 1482 een zegel met het volle wapen van de familie. Zijn zoon Jan
brak het gevierendeeld wapen met een hartschild. Hij overleed in 1521 12 .
Hierna volgt een tabel met een overzicht per folio (f°) hoe de verdeling Vlaamse wapens
(Vl) – niet Vlaamse wapens (N – Vl) – niet teruggevonden wapens maar toch opgenomen in
het wapenboek (Vl - ?) - onbekende of niet teruggevonden wapens maar niet opgenomen
(?) en blanco wapens zich verhouden.
f° Vl Vl - ? N - Vl ? blanco
1v 52 2 9 1
2r 30 26 4 4
2v 40 15 5 4
3r 21 5 16 16 6
3v 25 3 9 18 9
4r 29 8 7 19 1
4v 21 8 11 24
5r 19 7 8 29 1
5v 6 9 10 31 8
6r 13 2 36 11 2
6v 18 46
7r 14 48 2
7v 20 2 32 9 1
8r 48 2 10 1 3
8v 50 2 6 5 1
9r 29 6 4 25
9v 40 7 4 12 1
10r 48 2 8 6
10v 30 7 7 17 3
Totaal 553 72 312 234 45
% 46% 6% 26% 19% 4%
12 Geerts, Temsche, pp. 287-318.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - X
HET WAPENBOEK IN CIJFERS
- Het bevat meer dan 3.100 rubrieken, waarvan 39% personen, 37% heerlijkheden, steden
of instellingen en 24% families. Elke persoon kan de wapens bevatten van verschillende
leden van een familie met dezelfde voornaam en de heerlijkheden geven soms de wapens
van meerdere families die er heer van waren.
- Het geeft meer dan 11.000 referenties en de beschrijving van 5.900 wapens waarvan er
meer dan 4.650 zijn afgebeeld, 312 met helmteken. De wapens worden gemiddeld 3,4
maal herhaald, voor de personen is dit 2,2 maal, voor de families 1,4 maal en voor de
heerlijkheden bijna 6,4 maal. Dit laatste omdat de belangrijkste heerlijkheden bijna in
elk wapenboek vermeld staan. Een groot aantal wapenboeken zijn trouwens gebaseerd
op het wapenboek Urfé, zodat zelfs minder belangrijke heerlijkheden veelvuldig
voorkomen. Familienamen met éénzelfde wapen als dit van de heerlijkheid werden om
praktische redenen ondergebracht onder de naam van de heerlijkheid.
- Het geeft meer dan 1.500 verschillende referenties van zegels. Voor 37% van de
heerlijkheden en 31% van de personen heb ik een of meerdere zegels gevonden. Voor
de families is dit percentage zelfs 39%.
- Het geeft bijna 1.500 verschillende referenties van wapens uit wapenboeken weer. Voor
de personen is dit slechts 9%, voor de heerlijkheden 22% en voor de families 60%.
De heerlijkheden bevinden zich voor:
- 50% in België, 45% ervan in West-Vlaanderen, 35% in Oost-Vlaanderen, 15% in
Henegouwen en 15% in de rest van het land.
- 45% in Frankrijk, waarvan 75% in het Noorden (59) en een goede 20% in de Pas-de-
Calais (62).
- 5% in Nederland, waarvan 90% in Zeeland.
Voor éénzelfde rubriek bekom ik vaak verschillende wapenbeschrijvingen die zelf soms
sterk van elkaar kunnen afwijken. Dit geeft aan dat oude wapenboeken met grote
omzichtigheid dienen gebruikt te worden.
Vele van deze handschriften zijn kopieën van oudere documenten en geschreven door
personen die niet altijd vertrouwd waren met de streek, wat maakt dat vele namen sterk
vervormd zijn, zelfs soms onleesbaar en sommige wapenbeschrijvingen niet altijd op een
juiste wijze werden overgenomen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij enkele folio’s van het
wapenboek Chiffré (1430-C).
Naast de referentie van de pagina geef ik zo getrouw mogelijk de beschrijving van de
naam zoals weergegeven in het wapenboek. Zo er geen beschrijving aanwezig is, laat ik
dit blank. Ik heb deze wapens wel toegekend aan families of heerlijkheden door deze te
vergelijken met andere wapenboeken. In het geval van het wapenboek Mombray (1370-
M) werden voor enkele beschrijvingen op een latere datum de naam van een heerlijkheid
of familie toegevoegd, die echter geen verband hield met het beschreven wapen.
Bij de getekende wapenboeken is het soms moeilijk het zilver van goud en het sabel van
azuur te onderscheiden. Ook zijn niet alle wapenboeken heraldisch gelijkwaardig.
Wanneer een fout eenduidig is, maak ik de correctie tussen haakjes. Zo de kleur niet
werd ingevuld in het wapenboek en deze gekend is, vul ik deze tussen haakjes aan in de
beschrijving, zoniet wordt dit weergegeven met “...”.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XI
OPBOUW VAN HET WAPENBOEK
Eerste deel: Het wapenboek alfabetisch gerangschikt op naam
A. De familienaam, de heerlijkheid, stad of instelling, of de naam van een persoon
Voor de heerlijkheid, stad of instelling geef ik, zo mogelijk, de plaats waar deze deels gelegen
is, beginnende met de letter B – F – L of NL, voor het land, gevolgd door het postnummer.
Soms vermeldt het wapenboek een heerlijkheid waar het in feite gaat om de naam van een
familie of geeft het wapenboek een verkeerd wapen, maar dat kan verklaard worden door te
vergelijken met andere wapenboeken. Deze namen worden gedrukt in het groen.
Heerlijkheden die bestaan, maar waar ik de gegevens niet heb gevonden om ze eenduidig te
lokaliseren, worden in het blauw gedrukt. Heerlijkheden of families waarvan ik het bestaan
niet kan verrechtvaardigen of wapens die niet overeenstemmen, maar waarvan de fout niet
kan bewezen worden, zijn gedrukt in het rood.
B. De wapenbeschrijving(en)
Gezien de wapenboeken niet altijd even precies zijn, kunnen er grote of kleine verschillen
voorkomen. Ik heb eraan gehouden deze zo getrouw mogelijk weer te geven, zodat
wapenbeschrijvingen, met soms kleine verschillen, naast elkaar vermeld staan. Ik heb wel de
heraldische beschrijving zo eenvormig en zo eenvoudig mogelijk proberen weer te geven.
C. De referentie van het (de) wapenboek(en) met vermelding van pagina of nummer, gevolgd met
de naambeschrijving zoals aanwezig in het wapenboek
D. Zo aanwezig de wapenkreet met de referentie van het wapenboek
E. Zo aanwezig het helmteken met de referentie van het wapenboek
F. Zo mogelijk een zegelbeschrijving
Deze dient de juistheid van het wapen te staven of te verbeteren. De zegels worden zoveel
mogelijk beschreven zoals aangegeven in het referentiewerk.
G. Een vergelijking met andere wapenboeken
Dit om het beschreven wapen te staven of om aan te duiden dat het wapen afwijkingen
vertoont met andere, meestal meer recente, referenties. Zo enkel de referentie wordt
weergegeven, wil dit zeggen dat de beschrijving gelijkaardig is.
De werken van Bethune, Philippe de L’Espinoy zijn doorgenomen en worden vergeleken met de
beschreven wapens. Waar nuttig worden andere wapenboeken sporadisch vergeleken. De
wapenkaart van Vlaanderen werd niet gebruikt, gezien de wapens afgebeeld staan met een
willekeurige arcering en er geen kleurherkenning is aangegeven.
Lautte werd eveneens gebruikt maar gezien hij bijna de helft van de wapens heeft
overgenomen uit het Wapenboek Goemanne-de Potter (1500-G), dient men deze referentie
te relativeren.
H. Verklarende nota
Zo nodig, een verklarende nota en een verwijzing naar studies van wapenboeken waar meer
uitleg kan worden gevonden over de persoon.
Vele wapens worden rechts in kleur afgebeeld om het geheel duidelijker te doen overkomen.
Kleinere breuken, zoals bijv. gewapend en getongd van een leeuw zijn niet altijd weergegeven.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XII
Tweede deel
I. De heraldische tafel met verwijzing naar de namen zoals deze voorkomen in het wapenboek
Deze tafel is links voorzien van de afbeelding van 3.150 wapens in kleur. Om deze tafel zo
eenvoudig mogelijk te houden werd er geen rekening gehouden met kleinere breuken zoals,
gewapend, getongd en gekroond van dieren of geknopt van bloemen. Ook een leeuw met
gespleten staart wordt in deze tafel weergegeven als een gewone leeuw. De smalle balken of
kruisen worden beschreven als gewone balken of kruisen. Gebalkt van 8 stukken of gestreept
van meer dan 10 stukken wordt weergegeven gebalkt of gestreept zonder vermelding van het
aantal. Hetzelfde geldt voor gegeerd. Bepaalde figuren werden samengevoegd. Zo worden
“kasteel” of “poort” vermeld bij “toren” en “bloemen” of “rozen” onder “vijfbladen”.
Wel zijn in deze tafelen separaat de wapens opgenomen welke als breuk een wapen beladen
(bel.), vergezellen (vgz.), in het hart worden weergegeven (hart) of deze welke als kwartieren
2, 3 of 4 aangegeven staan in een gevierendeeld wapen (gvd.) of gedeeld in II (ged.). Zijn niet
opgenomen, de kwartieren voorkomend in de wapens van Bourgondië en de breuken van
Vlaanderen. De vrijkwartieren en de schildhoofden zijn eveneens niet separaat opgenomen.
De opbouw van de heraldische tafel gebeurt van de basis naar boven. De basisfiguur met
kleur/metaal op metaal/kleur van het veld, verder de elementen die deze beladen, vergezellen
of over alles heen zijn aangebracht. Zo staat een schild waarvan het veld bezaaid is met
kleinere figuren, zoals blokjes, gerangschikt onder blokjes (bezaaid).
Kleine elementen, waarvan het aantal hoger dan 10 is, worden in deze tafel als bezaaid
beschreven. Voor gevierendeelde, gedeelde of doorsneden wapens wordt eerst het eerste
kwartier of deel besproken gevolgd met de vermelding gevierendeeld in 2 – gedeeld in II of
doorsneden in B.
Deze tafel geeft eveneens een overzicht van de gebreukte breuken per familiegroep. De
toegevoegde tekeningen zijn in eerste instantie gebaseerd op de wapens ontworpen door
Victor Bouton, Bergmans, van Driesten, en deze uit het “Wapenboek de Coninck”.
II. Statistische analyse
III. De tafel met de wapenkreten
IV. De tafel met de helmtekens
Deze tafel is gerangschikt in 4 groepen, namelijk het rijk der dieren, mensen, mineralen en
planten. Het rijk der dieren is zelf verdeeld in 3 groepen, namelijk hemel voor vogels en
pluimen, land voor de andere dieren en water voor de vissen.
De 305 toegevoegde tekeningen zijn gebaseerd op deze ontworpen door Victor Bouton voor
het wapenboek Gelre, de Prelle voor het tornooi van Brugge, vermeerderd met deze ontworpen
door R. Graf von Stillfried-Alcantara en A. Hildebrandt in hun reproductie van het wapenboek
Conrad Grünenberg.
V. Een tabel met de postnummers van de heerlijkheden
VI. Een alfabetische namenlijst per wapenboek
Dit laat toe om snel alle namen opgenomen uit een bepaald wapenboek terug te vinden. Zo men
bijvoorbeeld de deelnemers aan het tornooi te Brugge in 1393 wenst te kennen, vindt U onder
wapenboek “1393-B” de alfabetische lijst van de besproken personen.
VII. Een kopie van het wapenboek van Corneille Gailliard
VIII. De bibliografie

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XIII
Deze is ingedeeld in:
- gebruikte handschriften
- gedrukte wapenboeken
- referentiewerken voor de zegels
- algemene werken.
Ik zou ook mijn dank willen betuigen aan de heer Michel Popoff die mij verscheidene kopieën
van wapenboeken ter beschikking heeft gesteld en die zo vriendelijk was een voorwoord te
schrijven voor dit werk, de heer Hervé Douxchamps die mij de zegelbeschrijvingen van de
familie van Haveskercke ter beschikking heeft gesteld en raad gegeven heeft over de
samenstelling van het werk, Johan Roelstraete voor de heraldische raad, Claudine De Rockere
voor de vertaling uit het Frans van het voorwoord en die eveneens de taak op zich heeft
genomen om dit niet zo eenvoudig te lezen werk door te nemen en te corrigeren.
Het werk is vatbaar voor correcties, aanpassingen en uitbreidingen, elke positieve inbreng
hierover is welkom.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XIV
ENKELE HERALDISCHE OPMERKINGEN EN GEBRUIKTE TERMEN
De heraldische beschrijving is zo eenvoudig mogelijk gehouden. Volgende regels zijn in acht
genomen:
- Gedwarsbalkt – geschuinbalkt – gepaald - enz is van 6 stukken, zoniet wordt het aantal
vermeld.
- Gedwarsstreept is van 10 stukken, zo meer, wordt het aantal aangegeven.
- Een wapen beladen met of vergezeld van 3 elementen, zijn geplaatst 2 en 1; met 6 elementen,
3, 2 en 1, zoniet wordt het vermeld.
- Een barensteel is met 3 hangers, zoniet wordt het aantal aangegeven.
- Een kruis / schuinkruis vergezeld van een even aantal elementen, zijn evenredig verdeeld in
de 4 hoeken, zoniet wordt dit aangegeven. In het frans wordt hiervoor het woord “cantonné”
gebruikt. Gezien er voor dit woord geen eenvoudige term in het Nederlands voorhanden is,
heb ik dit vertaald door “vergezeld”.
- Een dwarsbalk / schuinbalk vergezeld van een even aantal elementen, zijn evenredig
verdeeld in het schildhoofd en in de punt, zoniet wordt dit aangegeven.
- Zo in de basisbeschrijving geen aantal of specifieke details vermeld staan, worden deze
hier eveneens niet aangegeven. Bijvoorbeeld en binnenzoom van meerltjes zonder aantal
wordt op dezelfde wijze beschreven.
Algemeen heb ik getracht zoveel mogelijk de regels te volgen die aangegeven worden door E.
de Boos in zijn werk “Dictionnaire du blason”. De omschreven wapenboeken zijn bijna allen in
het frans geschreven en om de heraldische beschrijving zo getrouw mogelijk weer te geven,
heb ik voor de woordkeuze vooral gebruik gemaakt van het basiswerk van de Nederlandse
heraldiek, Rietstap’s “Handboek der Wapenkunde”.
Hierbij een alfabetische lijst van de meest gebruikte termen voor de omschrijving van de
wapenschilden en helmtekens met de franse vertaling.
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
aaneengesloten accolé 299 140 462
aanstotend abouté 298 140 461
aanziend rencontre 517 182 -
aap singe 570 181 -
abtsstaf of abdisstaf crosse 1017 - -
adelaar aigle 646 188 293
afgerukt arraché 483 182 471
afgewend adossé 494 185 292
amfora amphore - - -
ampul burette 222 - -
anker ancre 1071 271 384
ankerkruis croix ancrée 248 117 207
appel pomme - 225 -
armen bras 771 169 -
azuur (Az) azur (Az) - 88 20
baniervlucht vol banneret 717 305 312
barbeel bar 719 200 -
barensteel lambel 421 135 266
13 E. de Boos, Dictionnaire du blason (referentie nummer).
14 J. B. Rietstap, Handboek der Wapenkunde (pagina).
15 Stalins, Vocabulaire-Atlas Héraldique en six langues (referentie nummer).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XV
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
beenstukken jambières - - -
beer ours 473 176 -
begeleid accosté 282 161 464
bek bec - - -
beladen chargé 306 161 73
belletje grillet 1003 237 508
beslagen virolé 1076 252 411
beurs bourse - 238 -
beurtelings gekanteeld bretessé et contre-bretessé 163 158 95
bezaaid semé 320 140 72
bij abeille 747 - 313
bijtende vis poisson mordant 724 - -
binnenzoom orle 151 129 175
blad feuille 812 216 -
blank Blanco - 78 -
bloedzuiger Sangsue - - -
bloem Fleur 825 - -
bloemenhoed chapeau de fleurs 343 - -
bloemkruis croix fleuronnée - 118 212
blokje Billette 380 139 191
bok Bouc 549 - -
bokhaan coq ayant tête de bouc - - -
bol Boule 338 136 -
bolkruis croix pommetée 964 119 209
boog Arc 934 257 -
boom Arbre 799 212 -
bootje Nacelle 1061 270 -
borst Poitrine - - -
boven elkaar geplaatst rangé en pal 292 103 -
bovenrand bord supérieur - - -
brak chien-braque 535 178 -
brandende struik buisson ardent - - -
breedarmig kruis croix pattée 241 114 199
breidel Broye 412 250 395
brug met bogen pont à arches 913 267 -
disselbijl Doloire 989 252 399
dolfijn Dauphin 734 199 -
doodskop tête de mort - - -
doorboord Percé 228 - 226
doorboord Piqué - - -
doorsneden Coupé 31 82 29
draak Dragon 606 279 329
drielingsbalk Tierce 44 107 84
drielingsblad Tiercefeuille 350 217 369
drietoppige heuvel montagne à 3 degrés 887 - -
drinkkan broc - - -
dubbelgebloemde binnenzoom
double trêcheur-fleurdelisé et contrefleurdelisé
153 130 -
dubbelkoppige adelaar aigle bicéphale 661 191 294
dubbelstaartige leeuw lion à queue fourchue 436 173 282
duif colombe 686 198 -
dwarsbalk fasce 34 104 77
dwarsbalk en geknotte paal (Rietstap
omschrijft dit als geknotte paal
ondersteunt door een dwarsbalk)
fasce-pal en chef (Douxchamps,
Kethulle, D. I p. 221).
- 328 -
dwarsbalksgewijs posé en fasce 791 - -
dwarsstreep burelle 41 106 -
eekhoorn écureuil 583 181 -
eendje canette 404 196 307

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XVI
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
éénhoorn licorne 634 278 322
ei oeuf - - -
eikel gland 835 225 374
emmer seau - - -
ereplaats point d'honneur - 85 15
everzwijn sanglier 523 176 -
everzwijnskop hure de sanglier 525 176 -
ezel âne 497 - -
gaande en aanziende leeuw léopard 461 175 286
gaande leeuw lion passant 429 175 285
gaffel pairle 115 133 161
gans oie 695 196 -
garnaal écrevisse 742 - -
gebaard barbé 789 186 478
gebaarde man barbu 789 - -
gebekt becqué 646 186 479
gebloemde rozenkrans chapelet - 236 -
geblokt componé 219 151 446
gebonden enguiché 1078 252 411
gebonden lié 830 - -
gedeeld parti 57 82 30
gedwarsbalkt fascé 35 147 108
gedwarsstreept burelé 42 147 109
geënt enté 112 156 -
gegeerd gironné 144 144 54
gehaard chevelé 779 - 481
gehalsband colleté 452 178 337
geit chèvre 547 - -
geitenhaan coq ayant tête de chèvre - - -
gekamd crêté 678 186 480
gekanteeld crénelé 157 157 41
gekanteeld aan de onderzijde bastillé 160 158 93
gekapt chapé 103 148 57
gekeperd chevronné 91 149 455
geknopt boutonné 828 218 477
geknotte adelaar alérion 666 189 296
geknotte paal pal retrait - 102 114
gekroond couronné 535 172 297
geledigd vidé 218 160 90
gemanteld mantelé 89 148 66
gepaald palé 62 146 452
gepoot membré 654 186 300
gepunt barbé 827 218 -
geruit losangé 134 152 439
geschaakt échiqueté 119 150 438
geschubd papelonné 24 154 460
geschuinbalkt bandé 75 147 130
geschuind tranché 67 82 31
gesloten vlucht vol à l'antique 130 305 311
gesp boucle (fermail) 344 237 392
getand endenté 173 157 103
getongd lampassé 434 172 289
getoomd bridé 495 180 321
getralied fretté 140 153 441
gevierendeeld écartelé 109 144 49
gevleugeld ailé 738 187 -
gevuld rempli 217 160 221
gewapend armé 433 172 290
gietlepel écope - - -

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XVII
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
golvend ondé 190 156 37
gotische "Y" grigois en "Y" - - -
goud (G) or (O) - 88 18
griffioen griffon 618 279 -
groengors verdière - - -
haan coq 675 197 308
haantje coquelet - - -
haas lièvre 575 - -
half naissant 450 174 278
hals col - 196 -
halve adelaar demi-aigle - - -
halve lelie demi-fleur de lis - - 246
halve maan demi-lune - - -
hamei hamaide 206 262 85
hand main 766 169 422
handschoen gantelet - 253 -
hanger pendant 417 135 -
hark râteau 967 - -
hart coeur 353 170 16
hartschild écusson en abîme 367 131 75
hazewind lévrier 536 178 335
hechtrank vrille - - -
helm heaume 927 253 357
herkruist kruis croix recroisettée 271 116 225
herkruist kruisje croisette recroisettée 271 116 225
hermelijn (He) hermine (He) 2 89 27
hermelijnstaartje hermine - 92 -
hert cerf 509 179 -
hertengewei ramure de cerf 519 179 319
hertenhoorn demi-ramure de cerf 520 179 -
hertenschedel massacre de cerf 518 179 317
hoed chapeau 32 299 -
hoefijzer fer à cheval 998 250 -
hoekig vivré 176 157 106
hond chien 531 178 -
hoofd tête 782 182 -
hoofd bedekt coiffé 758 165 482
hoorn corne 553 181 338
houdend tenant 623 - -
in het hart en abîme 275 85 16
ingehoekt gedeeld émanché 175 142 40
jachthoorn cor de chasse 1077 252 411
kalebas gourde 1035 - -
kam peigne 1030 236 -
karbonkel rai d'escarboucle 364 212 402
kasteel château 902 264 -
keel (K) gueules (G) - 88 21
kelk calice 1013 240 -
keper chevron 90 123 137
kerkvaan gonfanon 416 317 425
ketting chaîne 365 - -
kind enfant 910 - -
klaverblad trèfle 351 217 237
kleper battant 1011 239 -
klimmend grimpant 449 - -
klimmend rampant 426 172 269
klimmende en aanziende leeuw léopard lionné 468 175 287
klok cloche 1011 239 393
klophamer maillet 990 249 -

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XVIII
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
klopper battoir - - -
knoestige stok bâton (noueux) 88 214 -
knol rave 855 - -
koe vache 498 180 -
koek tourteau 322 136 183
koningshoofd tête de roi 784 - -
kookpot pot 942 244 -
korenschoof gerbe 850 - -
kraai corneille - - -
kraanvogel grue 700 194 -
kriekelaar créquier 807 214 380
kroon couronne 1104 238 515
kruik cruche - - -
kruis croix 231 111 197
kruis met uitgebroken hart croix percée 228 - 226
kruisgewijs gerangschikt rangé en croix 295 112 69
kruisje croisette 388 112 219
krukkenkruis croix potencée 272 115 202
krulkruis croix recercelée 250 118 208
kubus cube - - -
Kuif houppe 1102 - -
lans lance de tournois 492 256 -
lans pique - 257 -
lanspunt fer de lance 932 - -
leeuw lion 425 172 269
leeuwengezicht tête de léopard 471 182 -
leeuwenkop tête de lion 459 182 -
lelie fleur de lis 399 219 245
lelie met afgesneden voet fleur de lis au pied nourri 401 222 247
leliekruis croix fleurdelisée 262 118 213
lelievormig florencé (fleurdelisé) 259 222 248
lepel louche 1046 - -
letter lettre 1009 274 -
liggend couché 513 139 -
linde tilleul 56 213 -
lindeblad feuille de tilleul 533 216 -
linkerschildhoofd deuxième canton - 85 -
linkerschuinbalk barre 81 110 133
links senestre 305 85 14
linksgeschuinbalkt barré - 147 453
maan lune - 205 -
malie macle 377 141 187
man homme 103 - -
meerltje merlette 405 197 306
met afgesneden top écimé 214 123 140
Midashoofd tête de Midas - 169 -
mijter mitre 1121 - 353
molenijzer fer de moulin 979 248 390
mondstuk embouché 1078 252 411
monnik moine - - -
morenkop tête de more 788 168 424
naast elkaar rangé en fasce - 105 71
nagel clou 974 - -
natuurlijke kleur (Na) carnation (Ca) - 89 -
natuurlijke kleur (Na) naturel (Na) 485 89 -
olifant éléphant 563 177 342
omboord bordé 186 - 91
omgekeerd renversé 316 160 162
omgeslagen rebrassé 32 235 -

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XIX
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
omgewend contourné 318 161 487
omwonden tortillé 788 234 424
ongelijk gegeerd mal-gironné - 145 -
oog oeil 794 170 -
oor oreille - - -
opvliegend essorant 674 186 299
os boeuf 504 180 -
otel otelle 409 271 190
over alles heen brochant sur le tout 307 160 335
overtopt surmonté 303 161 151
paal pal 59 102 113
paard cheval 491 180 -
papegaai perroquet - 198 -
passer compas 978 - -
patriarchaal kruis croix patriarcale 236 117 223
pauw paon 684 196 -
pauwenwaaier plumail de paon 1114 303 -
pelikaan pelican 704 194 -
penning besant 332 136 181
ploegijzer coutre - 246 -
plompenblad feuille de nénuphar 818 216 381
poort porte - - -
poot patte 323 - -
posthoorn huchet 1075 252 410
pronkende pauw paon rouant 685 196 -
punt pointe 865 - 17bis
put puit - - -
raaf corbeau 672 - -
raap navet - - -
ram bélier 542 181 -
rechterschildhoofd premier canton 276 85 -
rechts dextre - 85 13
ring anneau 771 180 -
ring annelet 340 139 -
robijn rubis - - -
roos rose 345 218 365
roskam étrille - 250 398
ruit losange 374 140 186
ruiter of ridder chevalier 493 - -
sabel (Sa) sable (Sa) - 89 24
schaakpion pion d'échiquier - - -
schaaktoren of bemmel roc d'échiquier 398 242 386
schaar ciseaux 1028 250 404
schaduwankerkruis l'ombre d'une croix ancrée - - -
schaduwleeuw l'ombre d'un lion 447 173 263
schaduwster l'ombre d'une étoile - - -
schaduwvijfblad l'ombre d'une quintefeuille - - -
schelp coquille 357 201 267
schenkkannetje buire 1037 241 -
schijf disque - - -
schild écusson 366 131 75
schildhoofd chef 45 99 149
schip navire 1066 - -
schouder épaule - - -
schuin boven elkaar rangé en bande - 108 -
schuinbalk bande 72 107 125
schuinbalk begeleid van 2 schuinstaken bande coticée 225 - -
schuingeplaatst posé en bande 1061 108 -
schuinkruis sautoir 131 121 239

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XX
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
schuinkruisgewijs geplaatst passé en sautoir 309 123 64
schuinkruisgewijs gerangschikt rangé en sautoir 296 122 -
schuinkruisje flanchis 385 122 240
schuinlinks boven elkaar rangé en barre 1120 110 70
schuinstaak bâton 80 109 127
schuinstreep filet 114 109 129
sikkel faucille 969 247 -
sinopel (Si) sinople (Si) - 89 22
sint-antonieskruk tau 273 116 408
slagtanden défense 523 177 342
sleutel clef 1052 244 -
sleutelbaard panneton - 244 -
slingervormige hoorn trompe en forme de lacet - - -
spade bêche - - -
sperwer épervier 667 193 -
spitsgeruit fuselé 136 153 440
spitsruit fusé 378 141 185
spitsvoetig pied fiché 247 114 201
spoor éperon 798 253 -
spoorrad molette 360 253 391
staand posé 1130 - 276
staartje moucheture 394 - 261
staf crosse 81 - -
ster étoile 359 206 257
stier taureau 500 180 -
streepbinnenzoom trêcheur 403 130 177
streepkruis filet en croix 114 111 220
streepschuinkruis filet en sautoir - - -
strijdbijl hache 941 256 -
strijder guerrier - - -
strijdhamer marteau 991 259 -
stronk met knoesten écoté 165 214 116
teerling dé ou dé à jouer 1007 242 -
tegengedwarsbalkt contre-fascé - 155 -
tegengekanteeld bretessé 161 158 94
tegengevierendeeld contre-écartelé 111 84 50
tegenhermelijn contre-hermine 4 89 28
tent tente 956 - -
terras terrasse 55 - -
toegewend affronté 545 185 291
toren tour 894 - 349
torentje tourelle 899 - 350
traan larme 393 170 -
tralie frette 386 142 189
tweelingsbalk jumelle 43 106 83
uil hibou - 198 -
uitgaand mouvant 304 185 123
uitgeschulpt engrêlé 184 157 101
uitkomend issant 448 185 277
vair (Va) vair (Va) 10 93 25
vakje point - 150 -
valkenkap chaperon 670 193 348
van het een in het ander l'un en l'autre 29 160 368
van het een op het ander l'un à l'autre 30 160 372
van vair beladen vairé 15 93 -
veder plume 309 303 443
verdeeld door een gaffelsnede tiercé en pairle - 150 44
vergezeld accompagné 277 161 463
vergezeld cantonné 280 327 241

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXI
Nederlands Frans B 13 R 14 S 15
verkort alésé 233 159 78
verkort péri - 109 128
verlicht ajouré 120 266 504
versierd garni 922 254 436
versierd orné - - -
versmalde schuinbalk cotice 77 109 126
vierblad quatrefeuille 349 217 370
vijfblad quintefeuille 348 217 371
vingerring bague 1032 238 -
vis poisson 718 199 -
vlag penon 960 316 429
vlam flamme 882 - -
vleugel demi-vol 712 305 310
vlucht vol 714 305 309
voet pied - 170 -
voetangel chausse-trape 949 261 434
vogel oiseau 302 186 -
vol schild plain 1 - 437
vos renard 484 178 -
vrijkwartier franc quartier 124 131 168
vrouwenromp buste de femme 783 168 420
vuurslag briquet 354 - 249
want moufle - - -
wassenaar croissant 356 205 255
wiel roue 1057 247 -
wildeman sauvage 763 - -
wolf loup 483 178 -
wrong bourrelet 1113 289 517
zeelt tanche - - -
zeis faux 970 247 -
zilver (Z) argent (A) - 88 19
zittend assis 635 278 273
zittende en aanziende leeuw léopard assis - 175 273
zon soleil 865 204 251
zoom bordure 147 126 174
zoomsgewijs geplaatst posé en orle 287 129 -
zuil colonne 916 268 387
zwaan cygne 693 196 -
zwaard épée 924 254 -

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXII
Geraadpleegde wapenboeken
Ref A° S.C M.P Beschrijving
1190-C 1190 COF 1966 De wapens in de roman van de kastelein van Coucy – Imaginaire heraldiek. (M.
Prinet Les armoiries dans le roman du châtelain de Coucy, in Héraldique
imaginaire. Romania, D. XLVI, 1920, pp. 161-179).
1198-O 1198 OAK - Die älteste Wappenrolle Europas - Ottos IV. Aachener Krönung von 1198 (W.
Paravicini, in Archives Héraldiques Suisses. 1993 pp. 99-146).
1214-B 1214 - - Wapenboek van Bouvines (Wapenboek van de veldslag van Bouvines op 27
augustus 1214, waar Filips II, genoemd August, koning van Frankrijk, streed
tegen Keizer Otto en zijn venoten, Ferran van Portugal en Renaud de
Dammartin. Dit wapenboek geeft 72 wapens voor Frankrijk en 39 voor de
coalitie van de Keizer, Vlamingen en Engelsen. http://Imarenco.free.fr
/Articles/Armorial_Bouvines.htm: - zie ook: http://perso.numericable.fr
/~earlyblazo/).
1250-M v.1250 MP 2188 The Matthew Paris Shields (c. 1244-59) (A. Wagner, Rolls of Arms Henry III,
1967, pp. 1-86).
1254-B 1254 BIG 2048 Wapenrol Bigot (R. Nussard, Documents d'héraldique médiévale n° 2, Le
Léopard d'Or, 1985 en P. Adam-Even, Uittreksel van Archives héraldiques
Suisses, D. LXIII, 1949).
1260-H 1260 HCN 2153 Wapenboek Hozier-Cénalis (volgens S. Clemmensen, Ordinary of medieval
armorials. Heraldiske Studier 5. CD-Rom, Copenhagen, 2006 - HCN).
1265-W 1265 WIN 2287 Wapenboek Wijnbergen (P. Adam-Even en L. Jéquier, Un armorial français du
XII de siècle. Uittreksel van Archives Héraldiques Suisses. 1951-54).
1275-W v.1275 C 2278 Walford's Roll (c. 1273). (A. Wagner, Rolls of Arms Henry III, 1967, pp. 167-
204).
1278-C 1278 TCO 2325 Het tornooi van Compiègne (A. de Behault, La Noblesse Hennuyère au Tournoi
de Compiègne de 1238 (1278), in Annales du cercle Archéologique de Mons, D.
XXII, 1890, pp. 61-114 – H.P. Willems, Blasons Brugeois et Namurois,
Bruxelles, 1978, pp. 11-23 – J.H. Willems, Armorial Français, D. X, pp. 107-152
- K.B. Brussel, Fonds F.V. Goethals Ms n° 564 - S'ensuivent les noms et armes
des rois, ducx, comtes, viscontes, baneretz et chevaliers quy feurent au grandt
tournoy tenu à Compiengne, Au mois de febvrier Lan de nostre signeur m. ijc
xxxviij. - Dit zijn die conyngen, die hertogen, die greuen, die borchgreuen, die
bannerheren, die ritderen, ende knechten, die waren jnden groten tournoy tot
Compingen jnt jair ons Heren m·ij·C ende xxxviij jnden zulle maent. “dH gevolgd
door folio” is de beschrijving volgens het manuscript ”Wapenboek Beyeren” van
de Koninklijke Bibliotheek van den Haag in Nederland. De helmtekens volgens
het artikel van A. de Behault zijn niet opgenomen gezien deze van een latere
datum dateren en niet altijd juist zijn).
1279-H v.1279 HE 2145 Heralds' Roll (G. Brault, The Rolls of Arms of Edward I, Chippenham, 1997, D.
I, pp. 79-142).
1279-R v.1279 HE 2145 The Fitzwilliam Roll. Kopie van de XV de eeuw (C. Humphery-Smith, Anglo-
Norman Armory, Canterbury, 1973, pp. 57-148).
1280-C v. 1280 D 2060 Camden Roll (G. Brault, The Rolls of Arms of Edward I, Chippenham, 1997, D.
I, pp. 172-201).
1280-D v. 1280 A 2091 Dering Roll. (G. Brault, The Rolls of Arms of Edward I, Chippenham, 1997, D. I,
pp. 143-171).
1280-N v. 1280 WNR 2175 Sir William le Neve's Roll (G. Brault, The Rolls of Arms of Edward I,
Chippenham, 1997, D. I, pp. 511-523).
1285-B 1285 TCH 2321 Het tornooi van Chauvency - 1285 (J.H. Willems, Armorial Français, D. X, pp.
295-313 – G. Hecq, Jaques Bretex ou Bretiaus - Le tournoi de Chauvency. Mons,
2 delen, 1898-1901 – J. Th. de Raadt, Le Tournoi de Chauvency, in De
Nederlandse Leeuw, D. 17, 1899, pp. 5-11).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXIII
1285-C v. 1285 F 2066 Charles' Roll. Additions (FII) (G. Brault, The Rolls of Arms of Edward I.
Chippenham, 1997, D. I, pp. 257-306).
1288-W 1288 - - De slag bij Woeringen (D. Coutereels, De slag bij Woeringen (1288), in
Heraldicum Disputationes, Jubileumuitgave 2005, pp. 237-276).
1290-L v.1290 LBR 2169 Wapenboek Le Breton (E. de Boos, L'Armorial Le Breton, Paris, 2004).
1291-L v.1290 LBR 2169 Wapenboek Montjoie-Chandon (M. Popoff, Extrait d'un ancien livre d'armoiries
appartenant à Hector Le Breton, Sr de La Doinneterie, roy d'armes de France,
ou "L'armorial Montjoie-Chandon". Suivant le manuscrit de la B.N. Ms Baluze n°
59 f° 51 à 53, in Revue Française d'Héraldique et de Sigillographie, Bulletin 51-
53, 1981-83, pp. 8-31).
1297-C 1297 CP 2069 Wapenboek Chifflet-Prinet (M. Prinet, Armorial de France composé à la fin du
XIIIe siècle ou au début du XIVe. - Chifflet-Prinet, in Le Moyen Age. 2e serie,
D. XXXI, 1920, pp. 1-49).
1297-O 1297 CPF 2069 Wapenrol van de veldslag in Vlaanderen - Juni 1297 (P. Adam Even, Rôle d'armes
de l'ost de Flandre. (Juin 1297), in Archivum Heraldicum. D. LXXIII, 1959, pp.
2-7).
1300-V c.1300 VER 2274 Wapenboek van Heraut Vermandois c. 1300 (volgens de kopie van M. Popoff en
de kopie van H.S. London, verbeterd door P. Adam-Even in zijn Cahier n° 189).
1310-M 1310 TMO 2358 Het tornooi van Bergen - 1310 (Wij volgen A. de Behault Dornon, Le Tournoi de
Mons de 1310. Uittreksel van Annales du cercle archéologique de Mons, D.
XXXVIII, 1909 - Andere documenten zijn A. de Behault Dornon, Un Tournoi à
Mons au XIV e siècle. Uittreksel van de Annales du cercle archéologique de
Mons, D. XIX, 1885 en J.H. Willems, Armorial Français, D. X, pp. 165-184- Dit
sijn die greuen, die bannerheren, die ritderen, ende die knechten, die waren
jnden tournoy then Berghe jnt jair ons heren duzent, driehondert ende tien
. “dH gevolgd door folio” is de beschrijving volgens het
manuscript ”Wapenboek Beyeren” van de Koninklijke Bibliotheek van den Haag
in Nederland. De helmtekens volgens het artikel van A. de Behault zijn niet
opgenomen gezien deze van een latere datum dateren en niet altijd juist zijn).
1312-R 1312 RIV 2227 Wapenrol van Rivoli (J.-Cl. Loutsch, Il Ruolo d'armi di Rivoli - Il viaggio di Enrico
VII in Italia. Citta di Castello, 1993, pp. 161-168).
1312-T 1312 TOR 2267 Wapenrol van Turijn (J.-Cl. Loutsch, Il Ruolo d'armi di Torino - Il viaggio di
Enrico VII in Italia. Citta di Castello, 1993, pp. 169-184. – G. Doenniges, Acta
Henrici VII Imperatoris Romanorum et Monumenta quaedam alia Medii Aevi,
Berlin, 1839, D. II, pp. 221-225).
1312-V 1312 BAL 2031 Viaggio a Roma (J.-Cl. Loutsch, Bandiere e scudi nelle miniature del ‘Viaggio a
Roma’ - Il viaggio di Enrico VII in Italia, Citta di Castello, 1993, pp. 149-160 –
F.-J. Heyen, Il ciclo iconografico - Il viaggio di Enrico VII in Italia, Citta di
Castello, 1993, pp. 71-145).
1326-A 1326 - - Het feest van Atrecht - 1326 (Kervyn de Lettenhove, Récits d'un bourgeois de
Valenciennes. Genève, 1979, pp. 52-53).
1331-T 1331 TTR 2386 Het steekspel van de 31 koningen van Doornik - 1331 (M. Popoff en E. Van Den
Neste, Armorial des XXXI rois de Tournai, Documents d'Héraldique Médiévale,
n° 8, Paris, 2008 – V. Bouton, Armorial des tournois. Jouste faicte à Tournay
l'an mil trois cens trente, Paris, 1870).
1346-B 1346 BIT - Wapenboek van Jean de Biteri (P. Adam Even, L'héraldique dans le dis des VIII
blasons de Jean de Biteri, in Archivum Heraldicum, D. LXXV, 1961, pp. 50-53).
1357-O v.1357 GRO 2131 De Grimbergsche oorlog (J.-A. de Boo, De Grimbergsche oorlog, in Heraldicum
Disputationes, Jubileumuitgave, 2000, pp. 17-63 – J.-Fr. Willems, De
Grimbergsche oorlog. Ridderdicht uit de XIV de eeuw, 2 vol., Gent, 1852).
1370-M 1370 MOW 2193 Wapenboek Mowbray. (Volgens de kopie van P. Adam-Even in zijn Cahier n° 63).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXIV
1370-N 1370 NAV 2199 Wapenboek van Heraut Navarre - 1369-70 (B.N. Parijs, Ms fr, n° 14356 en
32487 volgens de kopie van M. Popoff en P. Adam-Even, in Nouvelle Revue
Héraldique, 1947 en L.-C. Douet d'Arcq, in Le Cabinet Historique, D. V, 1859,
pp. 10-23, 48-60, 89-94, 197-205 en 249-257 en D. VI, 1860, pp. 33-39, 116-
122, 193-200, 225-232 en 275-281. Ik geef eerst de nummers volgens P. Adam-
Even / L. Douet d'Arcq, gevolgd door deze van M. Popoff).
1372-B 1372 BEL 2042 Wapenboek Bellenville (M. Pastoureau en M. Popoff, L'armorial Bellenville, 2
delen, Editions du Gui, Lathuile, 2004 – L. Jequier, L'armorial Bellenville, Le
Léopard d'Or, Paris, 1983).
1375-B f. 14s. BNE 2046 Wapenboek Béthune of wapenboek van heraut Hongarijë. (B.N. Parijs, Ms fr, n°
5242 f° 32 tot 35).
1375-N 1375 NHN 2201 Wapenboek Nieuwenhove. (K.B. Brussel, Fonds Houwaert-Degrez, n° II. 6570).
1375-S - SPL 2235 Wapenboek van heraut Saint-Pol. (B.N. Parijs, Ms fr, n° 18648 f° 20v tot 21r).
1376-C 1373-
1376
NCB
2073 Clermont-en-Beauvaisies (M. Popoff, Hommage du comté de Clermont-en-
Beauvaisies, Le Léopard d'Or, 1998).
1377-S 1377 TSO 2307 Het tornooi van Saint-Omer (S. Clemmensen, The Tournament at Saint-Omer,
1377. Farum, 2008).
1380-U 1380 URF 2272 Wapenboek Urfé (Volgens de kopie van M. Popoff en deze van H.-S. London,
verbeterd door P. Adam-Even).
1380-W 1380 URF 2272 Wapenboek Walhain, kopie van het wapenboek Urfé, gemaakt door heraut
Henry Le Fèvre, genoemd Walhain. Manuscript van het begin van de XVI de eeuw
(K.B. Brussel, Fonds F.V. Goethals, Ms n° 672).
1393-B 1393 TBG 2315 Het tornooi van Brugge - 1393. (Volgens het manuscript van la Bibliothèque
Nationale te Parijs, ms français, n° 2693. Gezien dit handschrift waarschijnlijk
diende als basis voor dit van la Bibliothèque Nationale te Parijs, ms français, n°
2692 en de wapens minder goed zijn uitgewerkt en sommige breuken niet of
niet meer te onderscheiden vallen, hou ik mij aan de beschrijving van het eerste
handschrift en verwijs naar het tweede om de varianten aan te duiden, met als
referentie: 1393-B-2692) 16 .
GEL 2122 Universeel wapenboek van heraut Gelre (P. Adam-Even, L'Armorial universel du
1395-G 1395 -
1402 17 héraut Gelre. Uittreksel van Archives héraldiques Suisses, 1971 - M. Popoff en
M. Pastoureau, L'armorial universel du héraut Gelre, Le Léopard d’or, Paris,
2012).
1396-F 1396 KUF 2041
-
2335
Kuurne van Friesland - 1396 (Wien, Österreichische Nationalbibliothek hs N°
3297 f°25r tot 36v - Beijeren's Wappenbuch - Friesland. Chi sont li duc, li
compte, li vischromte, li banereth et li chevalier qui furent sur le kuurne en
frise lan nostre signr mccc xcvj. - K.B. Brussel, Fonds F.V. Goethals Ms n° 564
pp. 19r tot 31v - S'ensuivent les ducqs, contes, viscontes, barons et chevaliers
quy feurent au Cuner, en Frise, l'an de Nostre-Signeur trois cents nonante et
six. “dH gevolgd door folio” is de beschrijving volgens het manuscript
“Wapenboek Beyeren” van de Koninklijke Bibliotheek van de Haag in Nederland.
Wij volgen de nummering van A. Janse, Grenzen aan de macht, pp.384-399).
1399-H - MNH 2192 Spiegel der edelen van Haspengouwen (C. de Borman, A. Bayot en E. Poncelet,
Oeuvres de Jacques de Hemricourt, Bruxelles, 3 delen, 1910-1931).
16 Voor meer gegevens zie Van Praet, Recherches, pp. 265-284 en 317-324.
Een kopie van het handschrift n° 2692 is te vinden in het werk van Ch. Piot, Notice historique et généalogique
de la maison de Straten, plaat 4 en 5.
Ik doe geen verwijzingen naar de andere publicaties van het tornooi. Deze zijn: Clemmensen, Tournament in
Bruges - de Prelle de la Nieppe, Tournoi, 1893, pp. 194-203 en 1894, pp. 187-196 - Van Praet, Recherches,
pp. 285-312 - Willems, Armorial, pp. 187-201 en Willems, Blasons, pp. 27-41.
17 Met bijkomende notities die moeten dateren van 1408 of iets later (Verbij-Schillings, Bavière, pp. 697-698
- van Anrooij, Spiegel, pp. 85-94 en 104).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXV
1400-A v.1400 CAR 2068 Wapenboek van de kastelein van Atrecht (M. Popoff, L'armorial du châtelain
d'Arras, in Revue Française d'Héraldique et de Sigillographie,Bulletin 54-59,
1984-89, pp. 203-236).
1400-D v.1400 - - Hs.412 van de abdij Ter Duinen (G. Lieftinck, Westvlaamse familiewapens in
een handschrift van de stadsbibliotheek te Brugge, in Handelingen van het
genootschap voor geschiedenis "Société d'émulation" te Brugge, D. XCII, 1955,
pp. 50-58).
1400-G f. 13s. GGM 2119 Wapenrol Gaignières of wapenrol van de overzeese reis (B.N. Parijs, Ms fr, n°
23077, f° 156v tot 158v).
1402-G 1402 SGN 2041
-
2127
Het beleg van Gorichem - 1402 (Wien, Österreichische Nationalbibliothek hs
N° 3297 f°36v tot 39v - Beijeren's Wappenbuch - Gorichem. Chi sont li duc, li
comte et li chevali qui furent devant Gorinche lan me sign mcccc et deux. - K.B.
Brussel, Fonds F.V. Goethals Ms N° 564 f°31v tot 36v - S'ensuivent les ducqz,
comtes, signeurs, barons, chevaliers et gentizlhommes quy furent devant
Groeningen l'an Nostre-Signeur m. ijc et deux. “dH gevolgd door folio” is de
beschrijving volgens het manuscript “Wapenboek Beyeren” van de Koninklijke
Bibliotheek van de Haag in Nederland).
1405-G 1405 GSP 2121 Wapenboek van het beleg van Gasparde - 1405 (K.B. Brussel, Fonds F.V.
Goethals, Ms n° 569 - Chi sont li duc et li banerech qui furent devant gasparde
l'an nre seignr mil quatre cens et chinc).
1405-H 1405 - - Het Haagse handschrift van heraut Beyeren, manuscript 131 G 37 van de
koninklijke bibliotheek van den Haag (L. Jéquier en W. van Anrooij, Les
généalogies armoriées de l'armorial du héraut Gelre et du manuscrit 131 G 37
de la Bibliothèque Royale de La Haye, in Archives Héraldiques Suisses, D. CI,
1987, pp. 3-44 – J. Verbij-Schillings, Het Haagse handschrift van heraut
Beyeren Hs. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek 131 G 37, Hilversum, 1999).
1407-A 1394 -
1407
ARL
2024 Bruderschaft auf dem Arlberg (E. Widmoser en W. Köfler, Botenbuch der
Bruderschaft St. Christoph auf dem Arlberg, Innsbruck)
1407-O 1407 ORL 2207 Wapenboek van heraut Orléans (E. de Boos, L'armorial du héraut Orléans, in
Documents d'héraldique médiévale, n° 10, Le Léopard d'Or, 2004).
1410-P v.1410 - - Kleine zakwapenboek 18 (K.B. Brussel, Ms n° IV 1249).
1418-C 1414 -
1418
KC
2270 Ulrich von Richental Chronic des Constanzer Consils 1414 bis 1418 (Meersburg,
1936).
1420-C v.1420 CAM 2087 Het minnehof, genoemd Karel VI (C. Bozzolo en H. Loyau, La Cour Amoureuse
dite de Charles VI, 3 delen. Paris, 1982-2018).
1420-C v.1420 PPB 2211 Volgelingen van de hertog van Bourgondië (V. Bouton, Confrairie de Partisans
de Philippe-le-Bon duc de Bourgogne. 1421, Bruxelles, 1872 - cfr. Het minnehof,
genoemd Karel VI).
1425-H v.1425 HUL 2156 Wapenboek van Huldenberg (L. Fourez en P. Dubuisson, L'Armorial de
Huldenberg. Uittreksel van Recueil de l'Office Généalogique et Héraldique de
Belgique, D. V, 1956, pp. 5-52. Leuven, 1994).
1425-S 1425 SIC 2248 Wapenboek van heraut Sicile (B.N. Parijs, Ms fr, n° 4366 volgens de kopie van
M. Popoff).
1430-C 1425 à
1430
CFR 2026 Wapenboek Chiffré. (Wien, Archives Gulden Vlies, Ms n° 56).
1433-B 1433 FLG 2333 Het tornooi van Brugge - 1433 (Flacchio-Grenser). (A. Grenser, Ein
Flandern'schen Turnier anno 1433 nach einer 1651 gemalten Handschrift, in
Adler, 1871, D. I, n° 10-12).
1434-D 1433-
1434
DWF 2094 Donaueschinger Wappenbuch (Volgens S. Clemmensen, Ordinary of medieval
armorials. Heraldiske Studier 5. CD-Rom, Copenhagen, 2006 - DWF).
18 Volgens C. Van Den Bergen-Pantens zou dit kleine wapenboek even oud zijn als het wapenboek Gelre.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXVI
1435-A 1435 APA 2209 De vrede van Atrecht - 1435 19 (S. Clemmensen, Armorial de la Paix d'Arras. In
Heraldiske Studier 4, Societas Heraldica Scandinavica, Copenhagen, 2006).
1435-T v.1435 ETO 2261 Groot wapenboek van het Gulden Vlies (M. Pastoureau en M. Popoff, Grand
armorial équestre de la Toison d'Or, 2 delen. Saint-Jorioz, 2001. – J.-M. van
den Eeckhout, Le grand armorial équestre de la Toison d'Or - L'armorial de
Flandre, Sint-Niklaas, 1996 – L. Larchey, Ancien armorial équestre de la Toison
d'Or et de l'Europe au XV e siècle, Paris, 1890).
1436-C 1436 CLE 2072 Wapenboek van Lotaringen van Antoine de Clémery (Ms van de XVII de eeuw,
B.N. Parijs, Ms fr, n° 23076 (wit-zwart microfilm van de f° 69r tot 72v) en
volgens de kopie van P. Adam-Even in zijn Cahier n° 31 (n° 639 tot 718) en S.
Clemmensen, Ordinary of medieval armorials. Heraldiske Studier 5. CD-Rom,
Copenhagen, 2006 - CLE n° 839 tot 918. Het gaat hier over een gelijkaardige
kopie van het wapenboek van Nicolas de Lutzelbourg).
1436-L 1436 NLU - Wapenboek van Nicolas de Lutzelbourg (Ms van de XVI de eeuw,
Stadsbibliotheek van Nancy, Ms n° 1727, volgens S. Clemmensen, Ordinary of
medieval armorials. Heraldiske Studier 5. CD-Rom, Copenhagen, 2006 - NLU n°
1293 tot 1371. Het gaat hier over een gelijkaardige kopie van het wapenboek
van Antoine de Clémery).
1436-R 1436 RUE - Wapenboek de la Ruelle (Ms van de XVII de eeuw, B.N. Parijs, Ms fr, n° 5941,
volgens S. Clemmensen, Ordinary of medieval armorials. Heraldiske Studier 5.
CD-Rom, Copenhagen, 2006 RUE f° 141v. Het gaat hier waarschijnlijk om een
gelijkaardige kopie van de wapenboeken van Antoine de Clémery en Lutzelbourg,
maar gezien de f° 113r tot 141r ontbreken, zijn het grootste aantal van de
wapens van het graafschap Vlaanderen niet aanwezig).
1438-A 1438 - - Wapenboek van de orde van Saint-Antoine (C. Chaussier et G. van Innis, L'ordre
des chevaliers de Saint-Antoine en Hainaut (XIVe-XVe siècle), Bruxelles,
1994).
1439-B 1439 TBX 2317 Tornooi van Brussel – 1439. “Sensuyt le tournoy tenu devant la maison de la ville
sur le marche de Bruxelles par le bon duc Philippe de Bourgoigne entreprennùt
en lan 1439 le 4e de may” (Rijksarchief Gent Algemeen Familiefonds, n° 4498,
f° 1r tot 14r – J. van Becberghe, Echevins de Bruxelles et Tournoys.
Stadsarchief Brussel, Ms n° 3357, f° 77v tot 99r - J.-M. van den Eeckhout, Le
tournoi de Bruxelles du 4 mai 1439, Sint-Niklaas, 2012).
1440-M - TJ 2159 Het beredeneerde wapenboek van koningin Marguerite (E. de Boos, L'Armorial
Ordonné de la Reine Marguerite, Documents d'héraldique médiévale n° 6, Le
Léopard d'Or, 2004).
1440-U 1440 UFF 2269 Wapenboek Uffenbach (W. Paravicini, Das Uffenbachsche Wappenbuch,
München, 1990).
1445-L 1445 LYN 2138 Wapenboek Lyncenich, toebehorende aan Jehan de Luxembourg, heer van
Lyncenich, wapenheraut van Henegouwen (K.B. Brussel, Fonds Houwaert-
Degrez, n° II. 6567).
1450-B v.1450 BHM 2043 Bergshammarvapenboken (J. Raneke, Bergshammarvapenboken En
medeltidsheraldisk studie, Lund, 1975 – J.-M. van den Eeckhout, Le grand
armorial équestre de la Toison d'Or - L'armorial de Flandre. Sint-Niklaas,
1996).
1450-C 1450 CSG 2075 Algemeen wapenboek, genoemd Coislin-Séguier (Wapenboek getekend op
perkament, B.N. Parijs, Ms fr, n° 5937).
1450-E v.1450 FCF - Europees wapenboek (B.N. Parijs, Ms fr, n° 23078).
1450-L v.1450 ALP 2178 Wapenboek van abt de Longpont (B.N. Parijs, Ms fr, n° 33242 paginas 74 tot
81).
19 Voor meer gegevens aangaande deze diplomatieke actie, zie Contamine, Aperçus.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXVII
1450-M v.1450 - - Wapenboek van de Marken "Icy s'ensuivent aucunes vielles collectes des
Armoyries d'aucune Anciennes maisons tant des Proinces des Boulonnois,
Artois, Flandres, Ingleterre, daucuns Roye d'oultre mer, si come de Babilone.
Que de France, Potiers, Brabant, Haynau et Vermandois et aultres conforme
cest suite sans prejudice d'ung mision des aultres maisons semblables", (Ms van
de XV de eeuw, 43 folios ingebonden in het midden van een handschrift van de
XVI de eeuw - J.-M. van den Eeckhout, Armorial des Marches de Boulogne,
d’Artois, de Flandre, d’Angleterre, de France, de Ponthieu du Brabant, du
Hainaut et du Vermandois, Sint-Niklaas, 2018).
1452-B 1452 TBX 2317 Het tornooi van Brussel - 1452 (J.-H. Willems, in Armorial français, T. X, pp.
315-318).
1454-B 1454 BER 2045 Wapenboek van Gilles Le Bouvier (heraut Berry) (E. de Boos, Armorial de Gilles
Le Bouvier (héraut Berry), Documents d'héraldique médiévale n° 7, Le Léopard
d'Or, 1995 – M. Vallet de Viriville, Armorial de France, Angleterre, Ecosse,
Allemagne, Italie et autres puissances, composé vers 1450 par Gilles Le Bouvier,
dit Berry, Paris, 1866).
1455-G 15s. - - Wapenboek van de XV de eeuw, genoemd “Antique” (K.B. Brussel, Fonds
Houwaert-Degrez, n° II. 6617).
1456-S - PJS 2236 De kleine Jehan de Saintré (J.-B. de Vaivre, L'héraldique dans le roman du Petit
Jehan de Saintré d'Antoine de La Sale, in Cahiers d'Héraldique, D. III, 1977,
pp. 65-83 – A. de La Sale, Le Petit Jehan de Saintré, Editions du Trianon à
Paris, 1926, pp. 264-279).
1459-A 1452-
1459
ING
2157 Hans Ingeram's Wappenbuch. Die Wappenbücher Herzog Albrechts VI von
Österreich (Ch. Becher en O. Gamber, in Jahrbuch der Heraldisch-
Genealogischen Gesellschaft ADLER, dritte Folge, Band 12, Jahrgang 1984/85,
Wien, 1986 en 1990).
1460-G 1460 GOR 2128 Wapenboek Gorrevod (K.B. Brussel, Fonds Houwaert-Degrez, n° II. 6563).
1460-L 1460 - - Limburg-Stirum 20 (J. Van Helmont, Comitum de Limburg codices selecti,
Leuven, 2004, pp. 5-30 en J. Van Helmont, Codex 148, Leuven, 2005).
1470-D - DPY 2098 Wapenrol Dupuy (B.N. Parijs, Dupuy, n° 259, f° 112r tot 130r).
1470-P 1470 PRT 2221 Wapenboek van Clément Prinsault (B.N. Parijs, Ms n. acq. Fr, n° 1075 en de kopie
van M. Popoff).
1471-R 1471 RBQ 2223 Wapenboek van Gilles de Rebecq (P.-J. d'Aumerie, La chevalerie au XVe siècle,
Celles-lez-Tournai, 1904).
1474-R 1474 RYN 2232 Wapenboek van André de Ryneck (Wien, Österreichische Nationalbibliothek,
hs, n° 3336).
1475-S 1475 SIC 2248 Wapenboek van heraut Sicile (K.B. Brussel Ms, n° II. 6593).
1480-R 1450 -
1480
RH
2150 Randle Holme's Book. (Foster J. - A Tudor book of arms tricked by Robert
Cooke being Harleian manuscript N° 2169, The De Walden Library, 1904.)
1483-G 1483 GRU 2133 Wappenbüch Conrad Grünenberg (M. Popoff en M. Pastoureau, Armorial
Grünenberg, 2 delen, Orsini di Marzo, Milan, 2011 - R. graf von Stillfried-
Alcantara en A. Hildebrandt, Des Conrad Grünenberg Ritters und Burgers
Coltenz Wappenpuch, Görlitz, 1875).
1486-L 1283 -
1486
EPI
2331 Wapenboek van de koningen van “l'épinette” (Spinet) van Rijsel 1283-1486 21 (M.
Popoff, Armorial des rois de l'épinette de Lille 1283-1486, Documents
d'héraldique médiévale n° 1, Le Léopard d'Or, 1984).
20 Dit wapenboek is samengesteld uit losse bladen van het wapenboek Gorrevod (Van den Bergen, Gorrevod, pp.
808-809).
21 Wapenboek van Guillaume Rugher, wapenheraut van Henegouwen en van de stad Rijsel. Hij werd burger van
Rijsel in 1564. Als historische bron dient men dit wapenboek wel met alle voorzichtigheid te gebruiken. Zie
Boniface voor de families die hier niet thuishoren en de patroniemen die werden toegevoegd (Boniface,
Aperçu, pp. 248-252 – Boniface, Epinette, pp. 32-60).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXVIII
1490-M v.1490 MIL 2191 Wapenboek Miltenberg, een wapenboek van het einde van de XV de eeuw (J.-Cl.
Loutsch, inArchives Héraldiques Suisses, 1989, pp. 95-165, 1990, pp. 40-67 en
122-164 en 1992, pp. 42-68 en de tafel van R. Denille, in Archives Héraldiques
Suisses, 1993, pp. 61-69 en 1994, pp. 108-141).
1490-W v.1490 WNB 2279 Wapenboek van de Moesel - Wappenbuch (Wien, Österreichische
Nationalbibliothek hs, n° 2936).
1500-B v.1500 CJB 2078 Wapenboek van de leenheren van Brabant (K.B. Brussel, Fonds F.V. Goethals,
Ms n° 704, Feudataires du duc de Brabant).
1500-G v.1500 - - Wapenboek Goemanne – de Potter (Rijksarchief Gent Algemeen Familiefonds,
n° 6724, Oudt Waepenbouck).
1500-Q v.1500 - - Wapenboek van de XV de eeuw (K.B. Brussel, Fonds F.V. Goethals, Ms, n° 670).
1500-S v.1500 SIC - Wapenboek van heraut Sicile (K.B. Brussel, Ms, n° 5744-46).
1524-G 1524 - - "Wapenen vanden Edelen porters van Ghendt alzozij van hauts tijden in
schepenen bouck staen. Gheprent te Ghendt by my Pieter de Keysere by Sente
Veerhilde plaetse byder cranen anno MCCCCCXXIIII".
1525-C 14e. CNK 2079 Wapenboek de Coninck (J.-M. van den Eeckhout, Heren en ridders in het 14 de
eeuwse Vlaanderen, Sint-Niklaas, 2004. Voor de nummering buiten het
graafschap Vlaanderen, maak ik gebruik van de letter "M-" gevolgd door de
folio van het handschrift. Voor deze van Vlaanderen maak ik gebruik van de
nummering van de publicatie).
1531-G 1531 - 2337 Joustes tenues en la ville de Gand par treshaut tresexcellent & trespuissant
prinche charle par la divine clemence Empereur des Romains, toujiours
Augustes roy des Espaignes, archeduc d'Austrice prinche de Belge (V. Bouton,
Armorial des Tournois, Joustes Tenues à Gand en 1508, Bruxelles, 1872 en J.-
M. van den Eeckhout, Joutes tenues à Gand le 11 juin 1531, in Le Parchemin,
n° 443, 2019, pp. 312-406).
1535-U 1494-
1535
1538-W 1537-
1538
- 2268 Wapenboek d'Udekem d'Acoz (Rijksarchief Gent, Algemeen Familiefonds, n°
4500, wapenboek d'Udekem d'Acoz).
- 2282 Wapenboek van de leenheren van de kastellenie van Waasten, getekend in de
XVI de eeuw (F. Boniface, Un armorial des fieffés de la châtellenie de Warneton
peint au XVI e siècle, in Mémoires de la Société d'Histoire de Comines-
Warneton et de la Région. D. 26, 1996, pp. 93-128).
1543-B - BOU - Universeel wapenboek en de heraldische studie van Noël le Boucq (B.N. Parijs,
Ms fr, n° 11463, f° 143v à 157v).
1544-L 1544 - 2187 De Mark van Rijsel (F. Boniface, Armorial de la Flandre Wallonne dit de la
marche de Lille, 1543-1544. Wattignies, 2001).
1548-R 1548 ARL - Vigil Rabers Neustifter Wappenbuch (H. Arch, Brixen, 2001).
1550-A v.1450 ADM - Wapenboek Adam (B.N. Parijs, Ms fr, n° 25226).
1550-B v.1550 ASS 2028 Wapenboek Assignies (A. Dinaux, "Blasons et Cris d'Armes des Chevaliers des
comtés de Flandre, Hainaut, Artois et Cambrésis vers l'an 1500", in Archives
historiques et littéraires du Nord de la France et du Midi de la Belgique, N.S.,
D. IV, 1842-1844, pp. 5-26).
1557-G v.1557 GNF 1134 Corneille Gailliard (J. Van Malderghem, L'Anchiene Noblesse de la Contée de
Flandres par Corneille Gailliard, Bruxelles, 1866).
1560-L v.1560 LLG 2165 Wapenboek Lalaing (M. Popoff, Armorial Lalaing. Documents d'héraldique
médiévale n°3, Le Léopard d'Or, 1989).
1562-B v.1562 - 1130 Wapenboek van Vlaanderen van de XVI de eeuw (P. Bergmans, Armorial de
Flandre du XVI e siècle, Bruxelles - Paris, 1919).
1568-B 1568 - - Wapenboek Beauchamp (H.-C. van Parys, in Héraldique et Sigillographie des
Pays-Bas français, n° 1, 1988, pp. 12-22, n° 2, 1989, pp. 37-50, n° 3, 1989, pp.
27-36, n° 4, 1990, pp. 45-52, n°5, 1990, pp. 10-21, n° 6, 1991, pp. 24-35, n° 7,
1991, pp. 34-44 en n° 8, 1992, pp. 41-51).
1570-B v.1570 LBQ 2086 Wapenboek Le Blancq (M. Popoff, L'armorial Le Blancq, Documents d’héraldique
médiévale n° 11, Le Léopard d’or, Paris, 2018).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXIX
1570-G v.1570 LBQ 2086 Wapenboek Goethals-Vercruysse (E. Warlop, Wapenboek van Vlaanderen,
Handzame, 1972).
1582-B 1582 BEC - Wapenboek Becberghe “Les Anchiene noblesse de la Contée de Flandres,
avecques leurs armes painctes, rassemblé par Josse van Becberghe”.
Stadsarchief van Brussel, Ms, n° 3357 (J.-M. van den Eeckhout, Wapenboek de
Coninck – Heren en ridders in het 14 de eeuwse Vlaanderen, Sint-Niklaas, 2004).
1600-E v.1600 - - Europees wapenboek (K.B. Brussel, Fonds Manuscripten, n° 5748-50).
1600-G - GON 2126 Wapenboek Gonnelieu (B.N. Parijs, Ms fr, n° 32905 volgens de kopie van P.
Adam-Even in zijn Cahier n° 42).
1600-O - - - Oude Wapens (K.B. Brussel, Fonds Houwaert-Degrez, n° II. 6568. Werden
slechts weerhouden de wapens van de eerste hand, gewoonlijk 4 per pagina. Een
tweede hand heeft hieraan een aantal wapens toegevoegd, gaande zelf tot 6
per pagina en dit vooral voor Vlaanderen. Deze laatsten werden overgenomen
uit andere handschriften, zoals het wapenboek Gelre. Daar deze meestal niet
op een juiste wijze werden overgenomen, heb ik deze niet weerhouden).
1600-W 16s. - - Wapenboeck (K.B. Brussel, Fonds Houwaert-Degrez, n° II. 6566).
1650-B - - - Chistophe Butkens “Contes et seigneurs de Flandre” (Ch. Butkens, Tableaux
généalogiques des principales maisons de Flandre, K.B. Brussel, Fonds
Manuscripten, n° II. 1671, pp. 291-294).
1650-C - - - Wapenboek Callot “Recueil des armes et blasons de toutes les maisons nobles
et anciennes du duché de Lorraine par le sr Callot, roy d'armes de Lorraine.
Données par le R. P. Vignier, prestre de l'oratoire de Jésus, au sieur d'Hozier”
Ms. van de XVII e eeuw (B.N. Parijs, Ms fr, n° 24921).
1650-L - - - Wapenboek van Rijsel 22 (V. Bouton, Petit armorial de Lille. Blasons gravés
d'après un manuscrit du XVIIe Siècle, Paris, 1883).
1658-C 1425 CHA 2067 Wapenboek Charolais, heraut van Filips de Goede, hertog van Bourgondië “Ce
livre traite des armoiries des Grands du monde assemblé de mains mais par le
comendement de monseigneur le Duc, l'an 1425, mis en double sur l'original
1658 dans la noble ville de Bruxelle” (B.N. Parijs, Arsenal, n° 4150 en volgens
de kopie van M. Popoff).
22 Het gaat hier om een kopie van het wapenboek van Guillaume Rugher, wapenheraut van Henegouwen en van
de stad Rijsel. Als historische bron dient men dit wapenboek met alle voorzichtigheid te gebruiken. Zie
Boniface voor de families die hier niet thuishoren en de patroniemen die werden toegevoegd (Boniface,
Aperçu, pp. 251-252 - Boniface, Epinette, pp. 32-60).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen - XXX
Adam 1550-A Antique 1455-G
Arlberg 1407-A Assignies 1550-B
Atrecht (kastelein van) 1400-A Atrecht (vrede van) 1435-A
Atrecht van 1326 (feest van) 1326-A Beauchamp 1568-B
Becberghe (Josse van) 1582-B Bellenville 1372-B
Bergen (tornooi van) 1310-M Bergshammar 1450-B
Béthune - Hongrie 1375-B Bigot 1254-B
Biteri (Jean de) 1346-B Blancq (Le) 1570-B
Boucq (Noël le) 1543-B Bourgondië (volgelingen hertog van) 1420-C
Bouvier (Gilles Le) 1454-B Bouvines 1214-B
Brabant (leenheren van) 1500-B Breton (Le) 1290-L
Breton, Sr de La Doinneterie (Le) 1291-L Brugge van 1393 (tornooi van) 1393-B
Brugge van 1433 (tornooi van) 1433-B Brussel van 1439 (tornooi van) 1439-B
Brussel van 1452 (tornooi van) 1452-B Butkens (Christophe) 1650-B
Callot 1650-C Camden 1280-C
Charles 1285-C Charolais 1658-C
Chauvency (tornooi van) 1285-B Chifflet - Prinet 1297-C
Chiffré 1430-C Clémery (Antoine de) 1436-C
Clermont-en-Beauvaisies 1376-C Coislin - Séguier 1450-C
Compiègne (tornooi van) 1278-C Coninck (de) 1525-C
Constanzer Consils 1418-C Coucy (kastelein van) 1190-C
Dering 1280-D Donaueschinger 1434-D
Doornik (31 koningen van) 1331-T Duinen (Hs.412 van de abdij Ter) 1400-D
Dupuy 1470-D Europees 1450-E
Europees wapenboek 1600-E Fitzwilliam 1279-R
Gaignières 1400-G Gailliard (Corneille) 1557-G
Gasparde (beleg van) 1405-G Gelre 1395-G
Gelre (heraut) 1405-H Gent van 1531 (tornooi van) 1531-G
Ghendt (poorters van) 1524-G Goemanne - de Potter 1500-G
Goethals - Vercruysse 1570-G Gonnelieu 1600-G
Gorichem (beleg van) 1402-G Gorrevod 1460-G
Grimbergsche oorlog 1357-O Grünenberg (Conrad) 1483-G
Gulden Vlies 1435-T Haspengouwen (spiegel der edelen van) 1399-H
Heralds 1279-H Hozier - Cénalis 1260-H
Huldenberg 1425-H Ingeram (Hans) 1459-A
Kuurne van Friesland 1396-F Lalaing 1560-L
Limburg-Stirum: Codex 148 1460-L Longpont 1450-L
Lutzelbourg (Nicolas de) 1436-L Lyncenich 1445-L
Marguerite (koningin) 1440-M Marken 1450-M
Matthew Paris 1250-M Miltenberg 1490-M
Minnehof, genoemd Karel VI 1420-C Moesel 1490-W
Mowbray 1370-M Navarre 1370-N
Neve (Sir William le) 1280-N Nieuwenhove 1375-N
Orléans 1407-O Ottos IV. Aachener Krönung von 1198 1198-O
Oude Wapens 1600-O Prinsault (Clément) 1470-P
Rabers Neustifter Wappenbuch (Vigil) 1548-R Randle Holme 1480-R
Rebecq (Gilles de) 1471-R Rijsel (koningen van l'épinette van) 1486-L
Rijsel (mark van) 1544-L Rijsel (wapenboek van) 1650-L
Rivoli 1312-R Roma (Viaggio a) 1312-V
Ruelle (de la) 1436-R Ryneck (André de) 1474-R
Saint-Antoine 1438-A Saint-Omer (Tornooi van) 1377-S
Saint-Pol 1375-S Saintré (kleine Jehan de) 1456-S
Sicile 1425-S Sicile 1475-S
Sicile 1500-S Turijn 1312-T
Udekem d'Acoz 1535-U Uffenbach 1440-U
Urfé 1380-U Vermandois 1300-V
Vijftiende eeuw 1500-Q Vlaanderen (veldslag in) 1297-O
Vlaanderen van de XVIde eeuw 1562-B Walford 1275-W
Walhain 1380-W Wapenboeck 1600-W
Warneton (de leenheren van) 1538-W Wijnbergen 1265-W
Woeringen 1288-W zakwapenboek (kleine) 1410-P

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 1
Aa (Jehan van der):
- in keel een schuinkruis van zilver.
Bron: (1357-O/ii-3041: jan van aa) - (1535-U/100-04: h jan van der aa)
Zegel: “Gherart van Aa, riddere, here van Grimberghen’” zegelde in 1290 en “Gherart van
Aa, riddere, here van Grimberghen’" in 1298: een schuinkruis. Het schild geplaatst boven
een leeuw (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 157 en D. IV, p. 345 – Verkooren, Inventaire, 1ste
deel, D. I, n° 167).
- in keel een schuinkruis van zilver, beladen in het hart met een schelp van sabel.
Bron: (1372-B/0596: h jan van a)
Nota: (Popoff, Bellenville, n° 596)
Zie: Brugge – Gruuthuse
Aalbeke (heer van): Lok. B-8511
- in zilver een keper van sabel, beladen met drie adelaars van goud, vergezeld van
zeventien blokjes van sabel.
Bron: (1557-G/633: le sgr de allebeque)
Aalst (burggraaf van): Lok. B-9300
- in azuur een leeuw van goud, een zoom van keel, getralied van zilver (Poppenrode).
Bron: (1300-V/0410: le chastelain d’alos)
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van hetzelfde.
Bron: (1380-U/1825: le chastelain d'alos) - (1380-W/29r-24: le chastelain dalos) - (1470-
D/116v-02: le chastellain davar) - (1600-G/0335: le castelain d'alost) - (1650-C/61r-01:
le chatelain d'alost)
- in sabel een dwarsbalk van azuur (zilver), beladen met vier meerltjes van zilver
(azuur).
Bron: (1400-G/158r-21: le custrang dales)
- in sabel een dwarsbalk van zilver, beladen met drie meerltjes van sabel.
Bron: (1425-S/0269: le chastellain d’alost) - (1470-P/387r4: le chastellain d'allost) - (1475-
S/164r-06: le chastellain d'alost) - (1550-B/F-067: le chastelain d'alloest) - (1568-
B/62r-11: le chastelain d'alost) - (1570-B/1898: le chastellain d'allost) - (1570-G/210:
le chastelain d'alost)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor "Alost chastellenie".
- in sabel een dwarsbalk van zilver, beladen met drie meerltjes van azuur.
Bron: (1450-M/15r-5: le castelain dallos) - (1500-G/06v-5-1: borchave van aelst) - (1535-
U/088-01:) - (1600-W/092v-3: le chatellain dallost)
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van hetzelfde, beladen met een hartschild van azuur een leeuw van goud, een zoom
van keel, getralied van zilver (Tollinck).
Bron: (1525-C/202: borchgreve van aelst) - (1562-B/287: les viscontes de aloist, leur
surnom fut tollinc) - (1582-B/118v-24: tollincx, borchgreve van aelst)
- in keel getralied van zilver.
Bron: (1557-G/107: le viconte d’aloist) - (1562-B/113: les viscontes de aloist)
- in azuur een leeuw van goud, genageld en getongd van zilver, een zoom van keel,
getralied van zilver (Poppenrode).
Bron: (1562-B/233: les viscontes de aloist, leur surnom fut de poppenrode)
Zegel: "Baudewin de Poperode, militis, castelain d'Alost", zegelde in 1303: een klimmende
leeuw en een getraliede zoom (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 10329).
- in zilver drie lelies met afgeknotte voet van sabel (Immerseele).
Bron: (1570-B/1900: le visconte d'alost)
Zie: Tollinck

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 2
Aalst (graaf van): Lok. B-9300
- in zilver een zwaard van keel, vergezeld rechts van een schildje van goud een
dubbelkoppige adelaar van sabel (Roomse Rijk); links van een schildje van goud een
leeuw van sabel, genageld en getongd van keel (Vlaanderen).
Bron: (1470-D/117r-07: le conte delaust) - (1570-B/1899: le conte d'alost) - (1570-G/210:
le conte d'alost) - (1650-C/61r-02: le comte d'alost)
Zegel: Aalst zegelde in 1407: een zwaard, links vergezeld van een schildje met een leeuw
(Demay, Flandre, n° 3842).
- gevierendeeld 1, in goud een dubbelkoppige adelaar van sabel; 2 en 3, in zilver een
zwaard van keel, versierd van goud; 4, in goud een leeuw van sabel, genageld en
getongd van keel (Vlaanderen).
Bron: (1475-S/166v-14: le conte d'alost)
- in zilver een zwaard van keel, vergezeld rechts van een schildje van goud een
dubbelkoppige adelaar van sabel (Roomse Rijk); links van een schildje van goud een
leeuw van sabel (Vlaanderen).
Bron: (1543-B/151v-1: le comte dalost) - (1600-E/143r-3: le conte dalost)
- in zilver een zwaard van keel.
Bron: (1557-G/005: le conte d’alost) - (1562-B/112: les nobles et anchienes sgr de aloist en
628: alost)
Kreet: helpt godt (1557-G)
Zegel: De stad Aalst zegelde van 1226 tot 1288: een soldaat met vaandel, naar links gekeerd,
de maliënkolder tot de knieën, de linkerhand steunend op de heup een zwaard in de
schede houdend, in de rechterhand het rechthoekig vaandel waarop een zwaard verticaal
geplaatst is (de Ghellinck, Sceaux, p. 36 – De Mey, Sceaux, n° 1, pp. 25-27).
Aalst (heer van): Lok. B-9300
- in sabel een schildhoofd van zilver, een zwaard van (keel), versierd van goud, over
alles heen.
Bron: (1550-A/07r-12: alost)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 102)
- in sabel een schildhoofd van zilver.
Bron: (1650-B/292-01-1: dns de alosto et territory wasia cum quatour ambachten reclamant
gandavum)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 102)
Aalst (stad): Lok. B-9300
- in zilver een zwaard van keel, vergezeld rechts van een schildje van goud een
dubbelkoppige adelaar van sabel (Roomse Rijk); links van een schildje van goud een
leeuw van sabel (Vlaanderen).
Bron: (1460-G/201-5: die stat và aelst) - (1543-B/143v-7: alost)
- in zilver een zwaard van zilver, gesteeld van keel, vergezeld in de rechterbovenhoek
van een schildje van goud een dubbelkoppige adelaar van sabel; in het tweede van
een schildje van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1535-U/092-01: conté et ville d'alost)
Zegel: Een zegel van Aalst van 1438 geeft: een zwaard, vergezeld in het schildhoofd, rechts
van een schildje met het wapen van het Roomse Rijk, links met het wapen van Vlaanderen
(de Ghellinck, Sceaux, p. 39 – De Mey, Sceaux, n° 1, p. 30).
- in zilver een zwaard van keel, vergezeld in de rechterbovenhoek van een schildje van
goud een dubbelkoppige adelaar van sabel; in het tweede van een schildje van goud
een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel.
Bron: (1557-G/021: aloist) - (1562-B/572: aelst) - (1650-C/43v-13: alost)
Zie: Popoff, Artois, n° 75

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 3
Aardenburg (stad): Lok. NL-4527
- in goud een toren getorend met drie stuks van keel.
Bron: (1557-G/040: aerdenbourg en 190: haerdenbourg)
Zegel: Aardenburg zegelde in 1328: een soort gekanteeld kasteel, voorzien van drie
geopende portalen, 1 groot en twee kleine; de deuren op gelijke hoogte zonder het
gekanteelde deel te raken, twee torens, twee klokken en in het hart een klein bizar
gebouwtje (de Ghellinck, Sceaux, pp. 31-32 – De Mey, Sceaux, n° 2, pp. 33-38).
Zie: Rodenburg
Aartrijke (heer van): Lok. B-8211
- in azuur drie penningen van zilver (Koekelare), vergezeld in het hart van een ampul
van goud.
Bron: (1562-B/130: les sgr de haertrycke, leur nom est koukelare)
Aartrijke = Varsenare ? (heer van):
- in sabel drie schuingeplaatste omgekeerde zwaarden van zilver.
Bron: (1460-G/170-2: ertrike và brugge)
Abeele (Bernard van den):
- in zilver een hamei van keel.
Bron: (1410-P/02v-9: b' delanbel) - (1470-D/121r-04: sire bernard de lacel) - (1525-C/274:
h. bernaert van abeel)
Zegel: "Bernaert van den Abielle" zegelde in 1421: een hamei (de Raadt, Sceaux, D. IV, p.
346)
Nota: “Minen here Bernarde van den Abiele”, ridder, staat in 1302 vermeld onder de
Liebaards. Hij had deelgenomen aan de Guldensporenslag en er zijn paard verloren
(Delfos, Liebaards, p. 331 V-5 - de Limburg-Stirum, Codex, D. I, p. 311 - van den
Eeckhout, Coninck, n° 274 – van den Eeckhout, Dupuy, p. 9 - Verbruggen, Guldensporen,
p. 234).
Abeele (Floris van den):
- in zilver een hamei van keel.
Bron: (1396-F/154: her florens van abeell - sire florens de abele - dH-39r: her florens van
abeell)
Nota: (Janse, Grenzen, p. 391)
- in zilver een hamei van keel, de eerste dwarsbalk rechts beladen met een zespuntige
ster van zilver.
Bron: (1402-G/039: florent de abele - dH-15v: florens van abele)
Abeele (heer van): Lok. NL-4530
- in zilver een hamei van keel.
Bron: (1372-B/0801: ebele) - (1436-C/077v-07: van den aabelle) - (1436-L/1399: van den
aabelle) - (1543-B/152v-5: sr de labnel) - (1557-G/527: le sgr de le habelee) - (1562-
B/490: les sgr de la habele) - (1600-E/153r-2: le sr de labiel)
Zegel: Jehan van den Abeele zegelde in 1436: een hamei (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 158).
Wapen: (Van Dycke, Recueil, N° 1)
Nota: Heerlijkheid in de nabijheid van Oost-Souburg (van den Broecke, Middeleeuwse, p.
35).
Abeele (Hendrik van den):
- in zilver een hamei van keel.
Bron: (1395-G/1122: h' henric van d' abeele)
Helm: het hoofd van een gebaarde ouderling van zilver, omwonden van keel, komende uit een
kroon van hetzelfde (1395-G)
Zegel: Hendrik van den Abeele, ridder, zegelde in 1366: een hamei (de Raadt, Sceaux, D. I,
p. 158).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 4
Abeele (Jehan van den):
- in zilver een hamei van keel, gebroken met een hartschild van sabel een leeuw van
goud, een schuinbalk van keel erover.
Bron: (1439-B/06-07: jan van abeel)
Helm: twee schenkkannetjes van zilver, komende uit een wrong van zilver en keel.
Zegel: Een "Jan van den Abele", leenman van Engelbrecht van Edinghen te Tubize zegelde
in 1436: een hamei en als helm, twee afgewende schenkkannetjes (de Raadt, Sceaux, D.
I, p. 158).
- in zilver een hamei van keel, gebroken met een hartschild van zilver een leeuw van
sabel.
Bron: (1439-B/50v: jan van den abeele)
Abeele (van den):
- in zilver een hamei van keel, een barensteel van azuur.
Bron: (1372-B/1536: ebele)
Helm: een vleugel van zilver bezaaid met klaverbladen met steel van keel (1372-B)
- gedwarsbalkt van keel en zilver van acht stukken, een zoom van zilver.
Bron: (1562-B/509: les sgr d'abvil)
Wapen: "aucuns de ce nom (vanden Abbeele) portent facé de gueulle & d’argent de six
pieces, à la bordure de gueulle, autres d’argent à trois plumes de gueulle à la bordure de
mesme"’ (de L’Espinoy, Noblesse, pp. 452 en 520 – Vansteenkiste, Fantaseren, pp. 70-
71).
Nota: Abbeville gebruikte oudsher de wapens van de graven van Ponthieu (in goud drie
schuinbalken van azuur) gebroken met een zoom van keel (Bedos, Villes, n° 2-4 - de
Belleval, Ponthieu, p. 2).
Ablaing (d'):
- in zilver drie leeuwen van sinopel, genageld en getongd van keel en gekroond van
goud, een uitgeschulpte zoom van keel, een barensteel van azuur.
Bron: (1650-L/71: dablaing)
Zegel: "Gille Dablaing", baljuw van de abdij van Loos, zegelde in 1421: drie leeuwen, een
schuinstaak erover (Demay, Flandre, n° 7367).
Zie: Prévôté
Ablaing, zoon van Hues (Jehan d'):
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver drie leeuwen van sinopel, een uitgeschulpte zoom van
keel, een barensteel van azuur; 2 en 3, in sabel bezaaid met blokjes van goud, een
dwarsbalk van hetzelfde.
Bron: (1486-L/1479: jehan dablaing, filz de hues)
Zegel: Een zegelmatrijs van Antoine d’Ablaing geeft een wapen gevierendeeld van Ablaing
en Gommer (Boniface, Epinette, p. 190).
Nota: Volgens Boniface is Jehan d’Ablaing koning van de Spinet in 1480 (Boniface, Epinette,
pp. 189-190).
Achicourt (Boudewijn d'):
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1265-W/O779: baudowin de hachicourt b)
Zegel: Boudewijn d'Achicourt zegelde in 1267: in hermelijn met een schildhoofd (Feuchère-
Epée sceau 5-6)
Wapen: Het wapen dient omgewend weergegeven te worden (Feuchère, Epée, pp. 87-88).
Achicourt (heer van): Lok. F-62217
- in hermelijn een schildhoofd van keel.
Bron: (1278-C/241: le seigr de harchicourt - dH-23r: die heer van hacicourt) - (1279-H/412:
le sires de harcicurt) - (1279-R/412: li sires de harcitune) - (1380-U/1635: celui de
harcicourt) - (1380-W/26r-29: cellui de harchincourt) - (1445-L/295-12: mòs de

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 5
goussencourt) - (1470-D/106v-04: celuy de hanchavuet) - (1471-R/41-06: le sgr de
harchincourt) - (1535-U/118-04: harcricourt) - (1543-B/166r-4: sr de harcigcourt) -
(1600-E/167r-2: le sr de harcourt) - (1600-W/103v-6: le sgr de haucourt)
Zegel: "Balduini de Harcicourt, militis", zegelde in 1267: hermelijn met een schildhoofd
(Demay, Artois, n° 101).
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1500-S/67r-4: harlcourt)
Wapen: Het wapen dient omgewend weergegeven te worden (Feuchère, Epée, pp. 87-88).
Ackere (van den):
- in goud een schuinbalk van keel, beladen met een vijfblad van zilver.
Bron: (1557-G/605: la mayson van den ackere)
Wapen: De familie van Ackere voerde: in goud een schuinbalk van keel, beladen met drie
vijfbladen van zilver (Donche, Schinckelle, f° 8v).
Nota: Een Jehan van Ackere was ontvanger en baljuw van Oudenburg in 1370. Jehan van
Ackere, huwde voor 1380 Beatrix Schinckelle. Hun dochter Béatrice huwde Boudewijn
de Vos (Donche, Schinckelle, p. 176 - Nowé, Baillis, p. 191).
Adornes:
- in goud een schuinbalk geschaakt van zilver en sabel van drie rijen.
Bron: (1500-G/08v-7-4: adornes)
Zegel: "Peter A doren", algemeen ontvanger van Vlaanderen en Artesië, zegelde in 1394: een
schuinbalk geschaakt van drie rijen. Jacob Adornes, heer van Ronsele, zegelde in 1551:
een geschaakte schuinbalk van drie stukken (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 160 en D. IV, p.
347).
- in goud een schuinbalk geschaakt van zilver en sabel van twee rijen.
Bron: (1550-A/14r-09: adornes)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Adornes en
Flandre" (de L'Espinoy, Noblesse, p. 758 - Van Dycke, Recueil, n° 4).
Aelgoet:
- in zilver drie papegaaien met gespreide vleugels van sinopel, gebekt en gepoot van
keel.
Bron: (1500-G/10v-7-2: aelgoet)
Wapen: Rietstap geeft: in zilver drie rozen van keel, gesteeld en gebladerd van sinopel
(Rietstap, Armorial, D. I, p. 12).
Aersele (van):
- in goud een schuinbalk van sinopel, een binnenzoom van meerltjes van keel.
Bron: (1550-A/12r-10: aerselle)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 360)
Aertryck (Floris van):
- in goud een hartschild van keel, vergezeld in het schildhoofd van drie ringen van
sabel.
Bron: (1433-B/24a: floris d'aertyck)
Helm: een lans van sabel tussen twee ezelsoren, de voorste van zilver, de achterste van keel
(1433-B)
Wapen: (Rietstap, Armorial, D. I, p. 13)
Nota: (van den Eeckhout, Bruxelles, p. 155)
Aertrycke (Filips van):
- in goud zes schenkkannetjes van sabel, geplaatst 3 en 3.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-34: phlips van aertrike)
Zegel: "Philips van Aertrike" zegelde in 1397: zes kannen (Gilliodts-van Severen, Inventaire,
D. III, p. 379)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 6
Nota: Hij was zoon van Simon, heer van Tillegem, en van Isabella van Maldeghem. Hij huwde
Margareta Utenhove. "Philips van Aertrike" was verscheidene malen schepen van Brugge
tussen 1396 en 1407. In 1410 wordt hij vermeld in de monsteringslijst van Jehan, heer
van Gistel en in 1411 vergezelde hij Jan zonder Vrees bij het beleg van Ham in
Vermandois (Buylaert, Adelslijsten, n° 487 – Gailliard, Bruges, D. I, pp. 187-189 -
Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III, p. 379 - Prevenier, Handelingen, n° 374, 378
en 717 - Van den Abeele, Witte, p. 64 - Van Praet, Recherches, pp. 285-286).
Aertrycke (Jacob van):
- in goud zes schenkkannetjes van sabel, geplaatst 3 en 3, een zoom van keel.
Bron: (1393-B/Gistel-20: jacob và artrike)
Wapen: "Jacop van Aertrijcke; obiit ... 1400. Hij brack met een roode bordure". Volgens
François Joseph de Castro, “Artrijcke en Flandre, d’or à six cruchettes ou petits pots
de sable 3, 2 et 1. Cimier un pot de l’escu. Ceux de cette famille ont porté aussi de sable
et les cruchettes d’or’” (Bethune, Epitaphes, pp. 304 en 316).
Nota: Hij was zoon van Bernard en huwde Maria van de Walle. Hij overleed in 1405 en ligt
begraven te Loppem. Hij was raadsheer te Brugge in 1385 (Bethune, Epitaphes, p. 316 –
Gailliard, Bruges, D. I, pp. 187 et 193 - Prevenier, Handelingen, n° 4 en 7 - Van den
Abeele, Witte, p. 64 - Van Praet, Recherches, p. 285).
Aertrycke (Lodewijk van):
- in goud zes schenkkannetjes van sabel, gebroken met een hartschild van goud een
kruis van keel, een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-35: lodewic van aertrike)
Nota: Hij was zoon van Simon, heer van Tillegem, en van Isabella van Maldeghem. "Lodewyke
van Aertrike als vpperhooftman van vichtig scotters" werd in 1401-1402 naar Sluis
gezonden (Gailliard, Bruges, D. I, pp. 187-188 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III,
p. 462 - Van den Abeele, Witte, p. 64).
Aertrycke (van):
- in sabel zeven schenkkannetjes van goud, geplaatst 3, 3 en 1.
Bron: (1500-G/03r-6-5: van atrycke)
Zegel: "Jean van Aertrike" zegelde in 1353: zes schenkkannetjes (de Raadt, Sceaux, D. I,
p. 162).
Wapen: Volgens Van Dycke droeg de familie van Aertrycke: in sabel zes kruiken van goud
(Van Dycke, Recueil, n° 6).
Agillemont ? (heer van):
- in zilver een keper van sabel, vergezeld van drie herkruiste kruisjes met spitse voet
van hetzelfde.
Bron: (1470-D/117r-06: messire gillemune) - (1535-U/091-03: sire d'agillemont) - (1543-
B/151r-6: sr dagillemont) - (1550-A/14v-10: agillemont) - (1557-G/678: le sgr
d’augemont) - (1562-B/463: les sgr d'augenont ou d'auglemont) - (1600-E/150v-1: le sr
dagillemot)
Kreet: courtray (1470-D)
- in zilver een keper van sabel, vergezeld van drie herkruiste kruisjes van hetzelfde.
Bron: (1475-S/168r-01: le sire dagillemont)
Nota: Een land genoemd "den Aelgemont" bevindt zich te Desselgem (B-8792), maar heeft
waarschijnlijk de naam van zijn bezitters aangenomen. Het wapenboek Bellenville (1372-
B) vermeldt in de achtse gelegenheidsrol een "ynghels h jà rossel", namelijk John Russel
van Worchestershire, die hetzelfde wapen droeg. Volgens Clemmensen droeg de Engelse
familie Davenport uit Kent eveneens dit wapen (Clemmensen, Dictionarie, p. 1295 –
Debrabandere, Kortrijkse, n° 11 - De Flou, Toponymie, D. I, p. 82 – Duccatteeuw, Sint-
Pietersheerlijkheid, pp. 107 - 1372-B/1577).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 7
Agroy = Launay ? (heer van):
- ingehoekt gedeeld van zilver en sabel van twaalf stukken.
Bron: (1557-G/532: le sgr d’agroy)
Nota: Gailliard maakt in zijn wapenboek geen melding van de heren van Launay, terwijl deze
vaak vermeld staan in de oude wapenboeken.
Zie: Hagron
Aigremont (Anselm d'):
- in keel een dwarsbalk van hermelijn.
Bron: (1265-W/O814: anseau degremont) - (1300-V/0346: ancel d'aigremont)
Zegel: "Anselmi de Agramonte, militis", voogd van Doornik, zegelde in 1260: een dwarsbalk
van hermelijn (Demay, Flandre, n° 336).
- in azuur een gaande en aanziende leeuw van zilver.
Bron: (1312-T/021: monsire ancelme flamein)
Zegel: "Anselmi de Aigremont" zegelde in 1227: een gaande gekroonde leeuw en in 1234 en
1242: een leeuw (Demay, Flandre, n° 397-398 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 162).
Nota: (Loutch, Viaggio, p. 173)
- in keel een dwarsbalk van vair (hermelijn).
Bron: (1450-M/13r-4: mseaux daigemont) - (1535-U/085-11: anceaux d'aigrimont) - (1600-
G/0308: anseau d'aigremont)
Aigremont (heer van): Lok. F-59710
- in keel een dwarsbalk van zilver.
Bron: (1370-N/1202-1239: le sire d'erguemont) - (1600-E/156v-4: celuj desgournich)
- in keel een dwarsbalk van hermelijn.
Bron: (1380-U/1791: celui d'aigremont) - (1380-W/28v-20: cellui daigremont) - (1425-
S/0277: le sieur d’aigremont) - (1470-D/114v-08: celuy daigremons) - (1470-P/383r1: le
sgr d'aigremont) - (1471-R/47-11: le sgr d'aigemont) - (1475-S/164r-12: le sgr
d'aigremont) - (1535-U/085-12: sire d'aigremont) - (1543-B/148r-3: sr daigremont) -
(1550-B/F-073: le sr daigremont) - (1568-B/63v-12: daigremont) - (1570-B/1855: le sgr
d'aigremont) - (1570-G/207: le sgr d'aigremont) - (1600-E/147r-3: celuj daigremont) -
(1650-B/293-07-2: aigremont) - (1650-C/60r-12: d'aigremont)
Zegel: "Reniers li Borgnes daigremont", ridder, voogd van Doornik, zegelde in 1288: een
dwarsbalk van hermelijn (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 162 – Warlop, Flemish, p. 598).
- in keel een dwarsbalk van vair (hermelijn).
Bron: (1400-G/157v-12: ceulx daigremont) - (1425-S/0316: le sieur daigremont) - (1450-
L/080-2: aygremont) - (1475-S/165v-04: le sgr d'aigremont) - (1500-S/67v-3:
aigremont)
- gedwarsstreept van zilver en azuur, een schuinbalk van keel, beladen met drie
adelaars van goud, over alles heen (Thieulaine).
Bron: (1544-L/108: le sgr daygremont)
- in keel een dwarsbalk van vair, het azuur naar beneden, een getande zoom van azuur.
Bron: (1557-G/264: le sgr d’agremont)
Zie: Dunkerque - Gossencourt - Tourmignies – Popoff, Artois, n° 85
Aigremont (Hooggerechtshof van): Lok. F-59710
- in keel een dwarsbalk van hermelijn.
Bron: (1544-L/107: aigremont haulte justice)
Aigremont (Renier le Borgne d'):
- in keel een dwarsbalk van hermelijn, een barensteel met vijf hangers van goud.
Bron: (1265-W/O815: le borgne degremont)
Zegel: "Reneri le Borgne de Agremont, avocati de Tornaco", zegelde in 1277: een dwarsbalk
van hermelijn (Demay, Flandre, n° 337).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 8
Ailly de Frormelles (d'):
- in keel een schildhoofd geschaakt van zilver en azuur van vijf rijen, een uitgeschulpte
zoom van goud.
Bron: (1500-G/04r-8-6: daylly)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Ailly dit de formelles": in
keel een schildhoofd geschaakt van zilver en azuur van drie rijen, een getande zoom van
goud (de L'Espinoy, Noblesse, p. 661).
Aire sur la Lys (graaf van): Lok. F-62120
- gegeerd van goud en azuur van tien stukken; een hartschild van keel een gewapende
ruiter te paard, het zwaard in vertikale houding, alles van zilver.
Bron: (1557-G/009: le conte d’ayre)
Kreet: flandres (1557-G)
Aix-en-Pévèle (heer van): Lok. F-59310
- in keel een leeuw van goud, genageld, getongd en gekroond van azuur (Chastel).
Bron: (1544-L/188: le sgr daix en pevele)
Zegel: "Mellin Allerant", heer van La Howarderie en van Aix-en-Pévèle, zegelde in 1513: een
leeuw (Demay, Flandre, n° 413).
Zie: Chastel
Akspoele (heer van): Lok. B-8775
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een hoekige dwarsbalk van keel.
Bron: (1500-G/08r-6-4: axpoele) - (1524-G/j-06: axpoele) - (1525-C/189: h. van acspoele)
- (1557-G/388: le sgr de axpoele) - (1562-B/091: les sgr et maison de acxpoele)
Kreet: vilaeyn à gandt (1557-G)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Axpoel en
flandre" (Lautte, Jardin, p. 62).
Akspoele (Jehan van):
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een hoekige dwarsbalk van keel.
Bron: (1582-B/118v-13: h. jan van acspoele)
Alaerts:
- in azuur een dwarsbalk van keel, vergezeld van drie adelaars van goud.
Bron: (1500-G/08v-5-3: alaerts)
- in (azuur) drie adelaars van (goud), een dwarsbalk van keel over alles heen.
Bron: (1524-G/i-01: alaerts)
- in azuur een dwarsbalk van zilver, vergezeld van drie adelaars van goud.
Bron: (1550-A/14r-05: alaert)
Zegel: "Danielis Alarts", raadsheer van de hertog van Bourgondië, zegelde in 1435 en Renaud
Alaerts, schepen van de graaf van Vlaanderen te Deinze, zegelde in 1455: een dwarsbalk
vergezeld van drie adelaars (Demay, Flandre, n° 4870 - de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 352).
Wapen: "Jean Alaert Seigneur de Capricke, de Genets, & autres belles terres: il porta pour
armoiries d'azur à une face de gueulles à trois aigles d'or, deux en chef & un en pointe".
Volgens Bethune en Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Alaert dit percheval
en flandre": in azuur een dwarsbalk van keel, omboord van goud, vergezeld van drie
adelaars van hetzelfde (Bethune, Epitaphes, p. 249 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 662 -
d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D. I, p. 62 - Lautte, Jardin, p. 61).
Albertin ?:
- geruit van goud en sabel.
Bron: (1557-G/458: la maeyson surnomé albertyn)
Nota: Een "Neroche de Albertis" staat vermeld in de rekeningen van de stad Brugge in 1398.
In 1418/19 vermelden de rekeningen een "Philippe des Alberts", handelaar uit Florence.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 9
Ik heb wel geen overeenkomstige wapens teruggevonden voor een familie met de naam
Albertin (Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III, p. 397 en D. IV, p. 424).
Zie: Vreté
Aleijn:
- in sabel een dwarsbalk geschaakt van zilver en keel van drie rijen.
Bron: (1500-G/10v-6-1: aschyn)
Zegel: "Petri Allein" zegelde inn 1358: een geschaakte dwarsbalk (de Raadt, Sceaux, D. I,
p. 163).
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Aleyns famille patriciene
d'Anvers": in keel een dwarsbalk geschaakt van goud en azuur. Volgens de L'Espinoy: in
keel een dwarsbalk geschaakt van sabel en goud (de L'Espinoy, Noblesse, pp. 479-480 -
Lautte, Jardin, p. 70).
Alfen (van):
- in azuur drie palen van zilver.
Bron: (1500-G/03v-1-4: van alfen)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Alfen" (Lautte,
Jardin, p. 61 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 30).
Alfen (van):
- in zilver drie dwarsbalken van azuur, een verdund leliekruis van keel over alles heen.
Bron: (1500-G/05r-8-6: alfyn)
Allennes (heer van): Lok. F-59251
- in goud tien ruiten van keel, aanstotend en aaneengesloten geplaatst 3, 3, 3 en 1.
Bron: (1535-U/094-10: sr de lenes)
Zegel: "Anselli de Alesnes", ridder, zegelde in 1237: tien ruiten, geplaatst 3, 3, 3 en 1 (Douët
d’Arcq, Inventaires, n° 1147).
- in goud getralied van keel (Neuville).
Bron: (1544-L/137: allennes)
- in keel tien ruiten van goud, aanstotend en aaneengesloten geplaatst 3, 3, 3 en 1.
Bron: (1550-B/F-077: le sr dallennes)
Zie: Cantin
Altena (heer van): Lok. B-9150
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1557-G/256: le sgr de altena)
Kreet: altyts altena altyts altena (1557-G)
Amaerts:
- in zilver een opvliegende raaf van sabel.
Bron: (1500-G/07v-6-5: naert)
Zegel: Volgens d'Hane-Steenhuyse voerde een familie "Amaerts" een wapen met een
kraanvogel (d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D. II, p. 22).
Amiens (Eustache d'):
- in keel drie kepers van vair.
Bron: (1430-C/133-17: estasse damyens)
Zegel: Renaud d'Amiens zegelde in 1216: drie kepers en Marguerite d'Amiens genoemd de
Bachimont, abdis van Marquette, zegelde in 1595: drie kepers van vair (de La Gorgue-
Rosny, Recherches, D. IV, p. 290 - Demay, Flandre, n° 7269).
Wapen: De familie d'Amiens heeft als wapen: in keel drie kepers van vair (de La Gorgue-
Rosny, Recherches, D. I, p. 31 et D. IV, p. 336 - Demay, Flandre, n° 7269 - Leuridan,
Epigraphie-Lille, p. 639).
Nota: (Vansteenkiste, Chiffré, p. 20)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 10
Ammerstaele:
- golvend doorsneden van goud en sabel.
Bron: (1500-G/09v-2-4: ammerscaeke)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Ammerstake ou
Ammerstaele": in sabel een schildhoofd van goud.
Andries:
- in keel drie schuinkruisjes van zilver.
Bron: (1500-G/02r-2-2: andries)
Zegel: Andries Andries, heer van Wakken, zegelde in 1514: drie schuinkruisjes (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 169).
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Andries en flandre": in keel
drie schuinkruisjes van goud, een zoom van hetzelfde. Volgens Bethune: in keel drie
schuinkruisjes van goud of van zilver (Bethune, Epitaphes, pp. 26 en 49).
Anghereel (Jehan van den Eechoute genoemd van):
- in (zilver) een schuinkruis van (keel); een hartschild van (azuur) drie schelpen van
(goud), een barensteel van (azuur).
Bron: (1435-T/0591: jehan daucgherel)
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 79)
- in zilver een schuinkruis van keel; een hartschild van azuur drie schelpen van goud,
een barensteel van azuur.
Bron: (1450-B/0897:)
Angreau (Gillis van den Eechoute, heer van): Lok. B-7387
- in (zilver) een schuinkruis van (keel); een hartschild van (azuur) drie schelpen van
(goud).
Bron: (1435-T/0590: monseigneur daucgherel)
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 78)
- in zilver een schuinkruis van keel; een hartschild van azuur drie schelpen van goud.
Bron: (1450-B/0896:)
Angreau (heer van): Lok. B-7387
- in zilver een schuinkruis van keel; een hartschild van azuur een leeuw van goud.
Bron: (1500-G/08r-7-3: anghereele)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Angrelles en
Flandre" (Bethune, Epitaphes, pp. 93 en 99-100 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 790 - Lautte,
Jardin, p. 62).
- in zilver een schuinkruis van keel; een hartschild van (azuur) een omgewende leeuw
van (goud).
Bron: (1524-G/k-01: van anghereele)
Zie: Anghereel – Eechoute
Annaert:
- in goud drie hanenkoppen van sabel, kam en baard van keel.
Bron: (1500-G/08v-7-6: annaert en van banc)
Zegel: "Simoen van der Banc" zegelde in 1423: drie hanenkoppen (de Raadt, Sceaux, D. I, p.
200).
Wapen: Volgens de L’Espinoy, d'Hane-Steenhuyse en Jacques Anthoine de Castro, voert de
familie "Annart": in goud drie hanenkoppen van keel (d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D.
I, p. 63 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 719 - Lautte, Jardin, p. 58).
Annappes (heer van): Lok. F-59650
- in sinopel een adelaar van goud, gebekt en gepoot van keel (Preudhomme).
Bron: (1544-L/205: le sgr dennape)
Zie: Preudhomme

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 11
Annappes (schepenbank van): Lok. F-59650
- in sinopel het woord ENNAPPE schuingeplaatst geschreven tussen twee versmalde
schuinbalken, alles van goud, vergezeld in het schildhoofd van een schildje van goud
een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel (Vlaanderen).
Bron: (1544-L/026: leschevinnage danappes)
Annequin (heer van): Lok. F-59480
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld van goud en sabel, een getande
schuinstreep van keel erover; 2 en 3, in zilver een leeuw van sabel, een
uitgeschulpte zoom van hetzelfde.
Bron: (1410-P/25r-5: s' danekin)
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld van goud en sabel; 2 en 3, in keel een kruis
van zilver.
Bron: (1557-G/474: le sgr d’annequln)
Kreet: d’annequyn d’annequyn (1557-G)
Zegel: Boudewijn d'Annequin, grootmeester van de armborstschutters van Frankrijk,
zegelde in 1350, 1361 en 1363: gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld, een
uitgeschulpte schuinbalk erover; 2 en 3, een kruis (Boyeffles) (Feuchère, Etude, p. 118).
Zie: Lens
Anstaing (heer van): Lok. F-59152
- in goud een vrijkwartier van keel (Mez).
Bron: (1544-L/124: anstain) - (1570-B/2063: le sgr d'austain) - (1570-G/222v: le sgr
d'austain)
Zegel: "Jehan dou Mez", heer van Anstaing, zegelde in 1429: gevierendeeld 1 en 4, een vol
schild met een vrijkwartier; 2 en 3, een kruis (Demay, Flandre, n° 1328).
- in azuur een hartschild van goud, beladen in de rechterbovenhoek met een ster van
goud.
Bron: (1557-G/676: le sgr d’austaeyn)
Antoing (Alard d'):
- in keel bezaaid met kruisjes van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1260-H/253: le sr de lourges)
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van azuur, een barensteel met vijf
hangers van hetzelfde.
Bron: (1278-C/dH-18v: alert van antoinge)
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel van azuur.
Bron: (1278-C/154: alard d'anthoing)
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel met vijf hangers van goud.
Bron: (1445-L/305-11: halaert và antoen)
Zegel: "Allars dantoinnez, chevaliers, sires de brifuel et de Senech" zegelt in 1295: een
leeuw en een barensteel met vijf hangers (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 174).
Nota: (du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, pp. 113-115)
Antoing (heer van): Lok. B-7640
- in keel een leeuw van zilver.
Bron: (1260-H/115: le sr de drusoing) - (1370-M/0648: s' de werchin) - (1370-N/1184-1221:
le dantoin) - (1395-G/1728: die heer van antoenge) - (1410-P/05v-5: s' dehanthoing) -
(1425-S/0439: le sieur d’antoing) - (1430-C/134-01: aderstuac de) - (1450-B/1250:
anthen) - (1450-M/29v-5: le sr danthoin) - (1470-P/309r-4: le sr d'antoing) - (1471-
R/58-03: les armes dantoing) - (1475-S/057r-06: le sr danthoing) - (1500-S/70v-1:
anthoing) - (1535-U/143-02: sr d antoing) - (1550-B/H-018: le sr d'anthoing) - (1570-
B/2345: le sgr d'anthoing) - (1570-G/264v-5: le sgr d'antoing) - (1600-E/036r-5: le sr
danthoing) - (1600-G/0932: le s d'antoing) - (1600-W/055v-5: le sgr dauthoys)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 12
Kreet: bury (1470-P) - bury (1475-S) - bury (1500-S) - burry (1535-U) - bury (1550-B) -
bery (1570-B) - haussy (1570-G) - bury (1600-G)
Helm: twee hoorns van keel, eindigend op een bol van zilver (1450-B)
Zegel: "Hugonis, domini de Antonio", zegelde in 1237 en 1286: een leeuw (Douët d'Arcq,
Inventaires, n° 10331-10332).
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van goud.
Bron: (1278-C/138: le sgr d'antoing - dH-8v: die heer van antoenge)
- in keel een leeuw van goud (zilver).
Bron: (1279-H/398: sir de antonye)
- in keel bezaaid met blokjes van goud, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1279-H/398: sir de antonye) - (1279-R/398: sir de antoyne) - (1280-C/072: sire de
antoyne)
- in azuur zeven penningen van goud, een schildhoofd van hetzelfde (Melun).
Bron: (1300-V/1047: monseigneur d'antring) - (1454-B/0306: le sr d'antoing) - (1471-R/58-
03: les armes dantoing) - (1562-B/170: les sgr d'antoing, leur surnom est de melun)
Kreet: meleun (1300-V)
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel van goud.
Bron: (1370-M/0669: le s' de anthouges)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur negen penningen van goud, een schildhoofd van
hetzelfde (Melun); 2 en 3, in keel een leeuw van zilver (Antoing).
Bron: (1370-M/0849:) - (1430-C/088-03: mor dantoeye) - (1450-B/1220: van antongè)
Helm: een pauwenwaaier gekroond van keel (1450-B)
- in keel een leeuw van zilver, genageld van goud, getongd van azuur.
Bron: (1372-B/1366: antongen antoing)
- in keel een leeuw van zilver, genageld van goud.
Bron: (1375-B/33r-4: le seignr dantoinge)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur zeven penningen van goud, een schildhoofd van
hetzelfde; 2 en 3, in keel een leeuw van zilver.
Bron: (1380-U/1881: le sire d'antoing) - (1380-W/30v-02: le sr dantoing) - (1395-G/1014:
die he' van antoengen) - (1470-D/132v-03: le sire dantouge) - (1543-B/180v-3: sr
dantoin)
Kreet: antoing (1380-U) - melun (1380-W) - bury (1470-D)
Helm: een pauwenwaaier komende uit een kroon van keel (1395-G)
Zegel: "Hugue de Meleun, sire d'Anthoing", zegelde in 1358: gevierendeeld 1 en 4, zeven
penningen, geplaatst 3, 3 en 1, onder een schildhoofd; 2 en 3, een leeuw (Demay, Flandre,
n° 5544).
- in keel bezaaid met herkruiste kruisjes van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1445-L/279-09: (maerke))
- in azuur zeven penningen van goud, geplaatst 3, 3 en 1, een schildhoofd van hetzelfde
(Melun).
Bron: (1454-B/1229: ceulx d'antoingt) - (1500-Q/17v-09: le sr danthoing)
- in keel een leeuw van zilver, gekroond van goud.
Bron: (1474-R/1485: baron d'antoing)
- in azuur (keel) een leeuw van zilver, genageld en getongd van keel.
Bron: (1525-C/212: antoing) - (1582-B/119r-09: antevine)
Zegel: Hugo, heer van Antoing, zegelde in 1230: een leeuw (Demay, Flandre, n° 423 - Warlop,
Flemish, p. 614).
Zie: Popoff, Artois, n° 36 en 124

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 13
Antoing (Hendrik d'):
- in keel een leeuw van zilver.
Bron: (1395-G/1072: h' henr van antoengen) - (1396-F/208: die heer henric van antoenge -
li sign henry dantoing) - (1455-G/120r-3: h heynr van antoing)
Helm: twee hoorns van keel, eindigend op een bol van zilver (1395-G) - twee hoorns met open
uiteinde van keel (1455-G)
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van goud.
Bron: (1396-F/208: dH-42r: die heer her henric van antoenge)
Zegel: Hendrik d'Antoing, heer van "Bughenot", ridder, zegelde in 1340: een leeuw. Hendrik
d'Antoing zegelde in 1391: een leeuw (Demay, Flandre, n° 422 - de Raadt, Sceaux, D. I,
p. 174)
Nota: Zie du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, pp. 104-107 voor (1395-G) en D. IV,
pp. 109-111 voor (1396-F).
Zie: Plaissiet
Antoing (Hugo de Melun, heer van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur negen penningen van goud, geplaatst 3, 3 en 3, een
schildhoofd van hetzelfde (Melun); 2 en 3, in keel een leeuw van zilver (Antoing).
Bron: (1372-B/0748: antongen antoing)
Zegel: "Hue de Melun, segneur d'Anthoing ... de Sotteguin et chastelain de Gand", zegelde
in 1398: gevierendeeld 1 en 4, negen penningen, geplaatst 3, 3 en 3, onder een
schildhoofd; 2 en 3, een leeuw (Demay, Flandre, n° 5545).
Nota: (Popoff, Bellenville, n° 748)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur negen penningen van goud, geplaatst 3, 3 en 3, een
schildhoofd van hetzelfde; 2 en 3, in keel een leeuw van zilver, getong van azuur.
Bron: (1396-F/003: die heer van antoenge - li seign dantoing - dH-52v: die heer van
antoenge)
Nota: (Janse, Grenzen, p. 384)
Antoing (Hugo, heer van): Lok. B-7640
- in keel bezaaid met herkruiste kruisjes met spitse voet van zilver, een leeuw van
hetzelfde, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1310-M/dH-33r: huge van antoinge)
Zegel: "Huon d'Antoing", ridder, zegelde in 1265 en 1269: een veld bezaaid met kruisjes en
een leeuw (Demay, Artois, n° 1498 - Demay, Flandre, n° 5316).
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde, genageld en getongd
van azuur.
Bron: (1310-M/081: hues d'antoing)
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1310-M/081: hues d'antoing)
Nota: (de Behault-Dornon, Mons, n° 81 - du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, pp.
98-99)
Antoing (Jehan de Melun, heer van):
- in azuur zeven penningen van goud, een schildhoofd van hetzelfde (Melun).
Bron: (1435-A/096: mosr dantoin)
Nota: (Clemmensen, Arras, n° 96)
Antoing (Lotart d'):
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel van azuur.
Bron: (1376-C/778: messire fouquaut d'antoing)
Nota: (du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, p. 133)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 14
Antoing (Robrecht d'):
- in keel bezaaid met kruisjes van zilver, een leeuw van hetzelfde, een barensteel van
keel.
Bron: (1300-V/0319: robert d'antoing)
Zegel: "Robert d'Anthoing, chevalier, fil le segneur d'Anthoing", zegelde in 1300: een veld
bezaaid met herkruiste kruisjes met spitse voet en een leeuw, een barensteel erover
(Demay, Flandre, n° 5317).
Nota: (du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, pp. 99-100)
Antoing (Wouter d'):
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1278-C/dH-18v: wouter van antoenge) - (1310-M/086: wautier d'antoing)
- in keel een leeuw van zilver.
Bron: (1278-C/156: waultier d'antoing)
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1310-M/dH-33v: wouter van antoenge)
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde, genageld en getongd
van azuur.
Bron: (1310-M/086: wautier d'antoing)
Zegel: "Walteri de Auntonio militis" zegelde in 1281: een veld bezaaid met lelies en een
leeuw (Demay, Flandre, n° 421).
Nota: (de Behault-Dornon, Mons, n° 86 - du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, pp.
123-125)
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1375-B/49r-1: wautier danthoing)
Antoing, heer van Brissoeuil (Alard d'):
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel met vijf hangers van azuur.
Bron: (1290-L/631: alart d'anteon sire de briey)
Zegel: "Allars dantoinnez, chevaliers, sires de Brisuel", zegelt in 1295: een leeuw en een
barensteel met vijf hangers (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 174).
Nota: (du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, p. 113)
Anvaing (d’):
- in zilver een hamei van keel, een barensteel van azuur.
Bron: (1500-G/08r-1-1: annain)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Annain": in keel drie
dwarsbalken van goud, een zoom in azuur.
Anvin (Bauget d'):
- gevierendeeld van goud en sabel, een barensteel van keel.
Bron: (1370-N/1115-1150: m bauget d'anvin)
Anvin (heer van): Lok. F-62134
- gevierendeeld van goud en sabel.
Bron: (1410-P/25r-3: s' b dauvin)
- gevierendeeld van goud en sabel, een getande schuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1445-L/288-05: mò dànequyn)
- gevierendeeld van goud en sabel, een uitgeschulpte schuinstreep van keel over alles
heen.
Bron: (1475-S/173v-13: le sr demguin)
- gevierendeeld van goud en sabel, een getande schuinstreep van keel over alles heen.
Bron: (1500-S/58v-4: le sr davelzin)
- gevierendeeld van goud en sabel, een uitgeschulpte schuinstaak van keel over alles
heen.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 15
Bron: (1535-U/124-03: sr d'annelin)
Zie: Lens
Appel (van):
- in azuur een vijfblad van goud, een binnenzoom van hetzelfde.
Bron: (1500-G/04v-2-5: van appel)
Appelvoorde:
- in sabel een dwarsbalk van zilver, een streepschuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1500-G/10r-3-6: appelsvoorde)
Wapen: Volgens de Castro voerde "Appelsvoorde" als wapen: in sabel een dwarsbalk van
azuur, een schuinkruis van goud over alles heen (de Castro, Quartiers, D. III, p. 209).
Ardenne (heer van):
- in zilver een leeuw van azuur, een schuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1279-R/394: sir de arderne)
Zegel: Pierart d'Ardenne, leenman van Anthoine van Edinghen in zijn Hof van Saintes,
zegelde in 1487: een leeuw (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 176).
Ardooie (heer van): Lok. B-8850
- in zilver drie rozen van keel.
Bron: (1370-M/806:)
- in zilver drie vijfbladen van keel.
Bron: (1557-G/403: le sgr de hardoeye)
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met twee sterren van keel (Claerhout).
Bron: (1562-B/134: les sgr de hardoye, leur surnom est de claerhout)
- in azuur een schildhoofd van hermelijn (Lichtervelde); een hartschild, geschaakt van
goud en keel van vijf rijen.
Bron: (1562-B/136: les sgr de hardoye, surnommé de claerhout)
Armentières (heer van): Lok. F-59280
- in zilver een dwarsbalk van keel, een karbonkel van goud over alles heen.
Bron: (1557-G/178: le sgr d’armentiers, grand-maistre d’hostel de flandres)
Armentières (stad): Lok. F-59280
- in zilver een lelie van keel, vergezeld in het schildhoofd rechts van een zon en links
van een gewende wassenaar, alles van goud.
Bron: (1543-B/144v-2: armentiere) - (1557-G/077: armentiers) - (1562-B/592: armentiers)
- (1650-C/44r-03: armentières)
Zegel: Armentières zegelde in 1424: een lelie vergezeld van twee schildjes gedwarsstreept,
een leeuw en een barensteel erover, vergezeld in de punt rechts, van een maan en links,
van een zon. Tegenzegel: een lelie vergezeld in het schildhoofd van een ster en een
wassenaar en in de punt van een wassenaar en een ster (Bedos, Villes, n° 49 en 49bis -
Demay, Flandre, n° 3850).
- in zilver een lelie van keel.
Bron: (1544-L/005: armentieres)
Arnolfin (Jehan):
- in goud twee schuinkruisgewijs geplaatste berenpoten van azuur, de klauwen naar
beneden.
Bron: (1420-C/784: jehan arnulfin, marchant de luques)
Zegel: Jehan Arnolfin zegelde in 1462: twee schuinkruisgewijs geplaatste strijdhamers,
versierd met hangende franjes (Roman, Inventaire, n° 490).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 784)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 16
Arques (graaf van): Lok. F-62510
- in zilver twee beurtelings gekanteelde dwarsbalken van keel.
Bron: (1557-G/013: le conte d’arque)
Kreet: sainct bertyn sainct bertyn (1557-G)
Zie: Popoff, Artois, n° 89
Arras (Boudewijn d'):
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1370-N/1130-1165: m baudouin d'aras)
Zegel: "Bauduin, castelain d'Arras", ridder, zegelde in 1279: een schildhoofd van hermelijn
(Feuchère, Epée, p. 37).
Arras (Willem d'):
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1370-N/1131-1166: m guillaume d'aras)
Zegel: "Wille d'Arras" (Willem II), ridder, leenman van “Biétune”, zegelde in 1338: een
schildhoofd van hermelijn (Feuchère, Epée, p. 97).
Nota: Willem I staat in 1296 vermeld als broeder van wijlen Boudewijn, kastelein van
Atrecht (Feuchère, Epée, pp. 37 en 96).
Artesië (graaf van):
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een barensteel van keel, elke hanger beladen
met drie kastelen van goud.
Bron: (1395-G/0924: grv van arthoys)
Zegel: "Robertus, filius regis Francie, comes Atrebatensis" zegelde in 1237: het wapen van
Frankrijk (bezaaid met lelies) en een barensteel beladen met kastelen (Douët d'Arcq,
Inventaires, n° 355).
- gedeeld I, in goud een leeuw van sabel, getongd van keel; II, in azuur bezaaid met
lelies van goud.
Bron: (1440-U/07va: der grove von artose)
- gedeeld I, in goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel; II, in azuur
bezaaid met lelies van goud.
Bron: (1440-U/12ra: der grove vo artdois) - (1483-G/0638: grauff von arttose)
Zegel: "Marguerite, fille de roy de France, contesse de Flandres, d'Arthois et de
Bourgoigne Palatine et dame de Salins", zegelde van 1362 tot 1372: gedeeld I, een leeuw
(Vlaanderen); II, een veld bezaaid met lelies (Frankrijk) (Demay, Artois, n° 55 - Laurent,
Sceaux, D. I/1, p. 194).
Zie: Popoff, Artois, n° 103
Artines ? (heer van):
- in sabel acht sterren van goud, geplaatst 2, 1, 3 en 2, een vrijkwartier van goud een
leeuw van sabel.
Bron: (1600-W/094v-5: le sgr dartines)
Zie: Spoorkin - Steenkerke – Wessegem
Artus (Antoine):
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst.
Bron: (1433-B/11b: antoine artus)
Helm: het hoofd van een jonge man, gekleed van keel met kraag van goud (1433-B)
Nota: (van den Eeckhout, Bruxelles, p. 147)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 17
Artus (Jacob):
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts getopt
met een meerltje van sabel.
Bron: (1486-L/1364: philippe artus)
Nota: Volgens Boniface, Jacob Artus (Boniface, Epinette, pp. 114-115).
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts getopt
met een schelp van sabel.
Bron: (1486-L/1393: jacquemart artus)
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 134-135)
Artus (Jehan):
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts getopt
met een meerltje van sabel.
Bron: (1420-C/798: jehan artus)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 798) - in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst.
Bron: (1486-L/1357: pierre artus)
Nota: (Boniface, Epinette, p. 110)
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts getopt
met een schelp van sabel.
Bron: (1486-L/1380: sgr jehan artus)
Nota: (Boniface, Epinette, p. 124-125)
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst.
Bron: (1486-L/1435: jehan artus)
Zegel: Jehan Artus zegelde in 1372 en 1414: drie boven elkaar geplaatste kronen (Demay,
Flandre, n° 4624 - de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 359).
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 162-163)
Artus (Thomas):
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts getopt
met een schelp van sabel.
Bron: (1486-L/1360: jacquemard artus)
Nota: Volgens Boniface, Thomas Artus (Boniface, Epinette, pp. 112).
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, een barensteel van azuur.
Bron: (1486-L/1471: thomas artus)
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 184-185)
Artus, zoon van Jehan (Jacotin):
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst, de eerste kroon rechts beladen
met een meerltje van sabel.
Bron: (1486-L/1473: jacotin artus, filz de jehan)
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 185-186)
Artus:
- in goud drie kronen van keel, boven elkaar geplaatst.
Bron: (1650-L/39: artus)
As Rasieres (Gérard):
- in hermelijn een keper van keel.
Bron: (1486-L/1324: jehan b(er) de ghistelles)
Zegel: "Robert à Rasières", man van de Zaal van Rijsel, zegelde in 1291 en "Grart à Rasières",
burger van Rijsel, zegelde in 1375: in hermelijn een keper erover (Demay, Flandre, n°
2744 en 4677).
Nota: Dit wapen behoort aan de familie As Rasièrs. Volgens Boniface is het mogelijk dat
Grard As Rasieres koning was in 1324 (Boniface, Aperçu, p. 254 – Boniface, Epinette, pp.
88-89).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 18
Ascq (heer van): Lok. F-59650
- gedeeld van keel en zilver, het woord AQE naast elkaar geschreven tussen twee
versmalde dwarsstaken, alles van het heen op het ander.
Bron: (1544-L/171: arqs)
Aspelaere (Raas van):
- in keel drie leeuwen van goud, een zoom van azuur, bezaaid met penningen van zilver.
Bron: (1470-D/123r-02: sire rasse dehasteere)
Nota: (van den Eeckhout, Dupuy, p. 9)
- in keel drie leeuwen van goud, genageld en getongd van azuur, een zoom van
hetzelfde, beladen met zestien penningen van goud.
Bron: (1525-C/234: h. raes van aspelaer)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 234)
- in keel drie leeuwen van goud, genageld en getongd van azuur, een zoom van
hetzelfde, beladen met vijftien penningen van goud.
Bron: (1582-B/119v-06: h. raes van aspelaer)
Zegel: "Rasso de Hersele, miles", zegelde in 1301: drie leeuwen en een zoom beladen met
veertien penningen (de Pauw, Artevelde, n° 35 – Vannérus, Changements, p. 25).
Aspelare (heer van): Lok. B-9404
- in keel drie leeuwen van goud, een zoom van azuur, beladen met elf penningen van
zilver.
Bron: (1557-G/455: le sgr de aspelare)
- in keel drie leeuwen van goud, een zoom van zilver.
Bron: (1562-B/386: les sgr de aspelare)
Assche (Robrecht van):
- in goud een dwarsbalk van azuur, een schuinkruis van keel, beladen in het hart met
een vijfpuntige ster van zilver, over alles heen.
Bron: (1525-C/302: h. robbrecht van assche)
Zegel: Robrecht van Assche, ridder, voordien gevangen te Baesweiler onder de heer van
Gruuthuse, zegelde in 1374: een dwarsbalk en een schuinkruis erover, beladen in het
hart met een ring (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 185).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 302)
Asse (heer van): Lok. B-1730
- in goud een dwarsbalk van azuur, een versmald schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1372-B/0592: asch) - (1570-B/1968: asch)
- in goud een dwarsbalk van azuur, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1395-G/0955: he' van asch) - (1535-U/101-09:) - (1560-L/014: asseren)
Helm: twee paardenpoten van hermelijn, hoefijzers van sabel (1560-L)
Zegel: Jehan van Assche, "dominus de Molnem", zegelde in 1296: een dwarsbalk een
schuinkruis erover (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 185).
- in zilver een dwarsbalk van azuur, een versmald schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1570-G/215v: asch) - (1650-C/62r-14: d'ach)
Assebroek (heer van): Lok. B-8310
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met drie adelaars van azuur.
Bron: (1380-U/1807: celui de hasebronne) - (1380-W/29r-04: cellui de hassebrouck) -
(1470-D/115v-05: celuy de hasebroume) - (1543-B/149r-6: sr de sassebrone) - (1562-
B/525: les sgr d'assebrouc) - (1650-B/293-08-3: hasebroucq)
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met drie adelaars van sabel.
Bron: (1400-G/157v-24: le sr de hassebronne) - (1425-S/0257: le sieur de hacquembroucht)
- (1470-P/385r1: le sgr de hazebroucq) - (1475-S/163v-06: le sgr de hazebroeucq) -
(1535-U/090-02: sr d'azebourg) - (1550-B/F-051: le sr de hazebroeucq) - (1568-B/57v-

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 19
12: hazebroek) - (1570-B/1874: le sgr de hazebrouck) - (1570-G/207: le sgr de
hazebrouck) - (1600-E/148v-1: le sr de sassebrone) - (1600-W/090v-6: le sgr de
hazebrouck)
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 195)
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met drie adelaars van sabel, gebekt en
gepoot van keel.
Bron: (1450-M/14r-2: le sr de hazebrouc)
- in keel een schuinbalk van zilver, vergezeld van zes vijfbladen van hetzelfde.
Bron: (1557-G/245: le sgr de assebroucq-pres-bruges)
Kreet: assebroucq (1557-G)
Zegel: "Baldewinus de Arsebroec, miles", zegelde in 1237: een versmalde schuinbalk
vergezeld van een binnenzoom van zes rozen (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 182 - Warlop,
Flemish, p. 616).
Wapen: Volgens Bethune: in zilver een schuinbalk van keel, een binnenzoom van zes
vijfbladen van hetzelfde, geknopt van zilver (Bethune, Epitaphes, p. 335).
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met drie adelaars van azuur, gepoot van
goud.
Bron: (1557-G/258: le sgr de assebroucq)
Zegel: "Boudene, here van Arsebroec, redder" zegelde in 1309: een schuinbalk beladen met
drie adelaars (Demay, Flandre, n° 435 - de Raadt, Sceaux, D. I, pp. 182-185).
- in azuur een schildhoofd van hermelijn (Lichtervelde).
Bron: (1562-B/135: les sgr de hassebrouck, leur surnom est de claerhout)
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met een drielingsbalk van sabel.
Bron: (1562-B/275: les sgr de haesbrouc)
Zie: Lichtervelde – Remercourt
Assenede (heer van): Lok. B-9960
- in sabel een keper van goud, vergezeld van drie everzwijnskoppen van hetzelfde.
Bron: (1557-G/470: le sgr de assenede)
Wapen: Volgens Bethune: in zilver een keper van sabel, vergezeld van drie everzwijnskoppen
van sinopel (Bethune, Epitaphes, p. 368).
- in sabel een keper van goud, vergezeld van drie everzwijnskoppen van hetzelfde,
getand van keel.
Bron: (1562-B/449: la maison surnommé de hassenede)
Assenede (Michiel van):
- in sabel een keper van goud, beladen in de top met een vijfpuntige ster van keel,
vergezeld van drie everzwijnskoppen van goud.
Bron: (1393-B/Gistel-38: michiel de assenede)
Zegel: Michiel van Assenede zegelde in 1370: een keper vergezeld van drie
everzwijnskoppen, met ogen en tanden, 2 in het schildhoofd en 1 in de punt (Gilliodtsvan
Severen, Inventaire, D. II, p. 149).
Nota: Michiel van Assenede, zoon van Michiel, gesneuveld in 1382 in de veldslag bij
Beverhoutsveld, en van Isabella van Aertrycke, werd in 1371 als gezant van de stad
Brugge naar de koning van Engeland gezonden. Hij staat in de Brugse rekeningen van het
jaar 1378-1379 vermeld als “her Michiele van Assenede den jonghen” (Gailliard,
Inscriptions, D. III, pp. 34 en 43 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. II, p. 351 - Van
Praet, Recherches, p. 286).
Assignies (heer van): Lok. F-59710
- gedwarsbalkt van keel en vair.
Bron: (1550-B/F-074: le sgr d'assignies)
Zegel: "Antoine Dassignies" zegelde in 1443: een dwarsbalk van ... en van vair, gebroken
met? (Demay, Flandre, n° 2459).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 20
Assonleville (heer van):
- in zilver een dwarsbalk van sabel, beladen met drie spoorraderen van goud.
Bron: (1475-S/163r-11: le sgr d'assouville)
Zegel: "Francois Dasonville" zegelde in 1428: een dwarsbalk vergezeld van drie sterren
(Demay, Flandre, n° 4824).
Wapen: Familie afkomstig uit Artesië. Zij voerde volgens Le Carpentier: in zilver een
dwarsbalk van sabel, beladen met drie sterren van goud. Volgens de La Gorgue-Rosny: in
zilver een dwarsbalk van sabel, beladen met drie spoorraderen van goud. Volgens du
Chastel de la Howarderie zijn de spoorraderen van zilver of van goud. Er is een leen
genoemd "Assonleville" te Rumegies-lez-la-Howarderie (F-59226) (Casimir de Sars de
Solmon, Recueil de Généalogies. Mss n° 809 van de bibliotheek van de stad Valenciennes
p. 254 - de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. I, p. 51 - du Chastel de la Howarderie,
Notices, D. I, p. 135 en IV, p. 192 - Le Carpentier, Cambray, D. II, p. 108).
Nota: Het wapenboek Sicile (1425-S) geeft hier "le sieur de Rive": in zilver een dwarsbalk
van sabel (1425-S/0247)
Atrecht (burggraaf van): Lok. F-62000
- in keel een schildhoofd van hermelijn.
Bron: (1278-C/244: le chastellain d'arras - dH-23v: die castelein van atrecht) - (1279-
H/409: le chasteleine de araz) - (1279-R/409: le chasteleine de araz) - (1280-D/310:
chastelein d'aras) - (1300-V/0233: le chastellain d'arras) - (1375-S/20r-03: le
chastellain dauray) - (1380-U/1634: le chastelain d'arras) - (1380-W/26r-28: le
chastelain darras) - (1400-A/001: le chastelin d'arras) - (1425-S/0585: le chastellain
d'arras) - (1450-M/06v-1: le castelain darras) - (1470-D/106v-03: le chastelain daoras)
- (1470-P/322v-2: le chastellain darras) - (1475-S/171v-02: le chastellain d arras) -
(1500-S/41r-2:le chatelain darras) - (1535-U/118-03: chastelain d arras) - (1550-B/A-
033: le chastelain d'arras) - (1568-B/03r-07: chastellain d'arras ou abbelun) - (1570-
B/1470: le chastellain d'arras) - (1570-G/172r-1: le chastellain d'arras) - (1600-E/166r-
3: le chastelain darras) - (1600-O/046r-3: le chastellain darras) - (1600-W/103v-4:
darras) - (1650-C/35r-16: chastelain d'arras)
Zegel: "Johannis, castellani Attrebatensis", zegelde in 1242: een vol wapen met een
schildhoofd van hermelijn (Demay, Artois, n° 1701).
- in keel een leeuw van goud, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1557-G/004: le conte d’arraes)
Kreet: arraes (1557-G)
Zegel: "Balduwini, Atrebatensis castellani", zegelde in 1196: een leeuw (Demay, Flandre, n°
5482).
Zie: Popoff, Artois, n° 123
Aubeaux (Eulart des):
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver een keper van keel, een barensteel van azuur; 2 en 3,
in keel een leeuw van zilver, getongd van azuur (goud) (Antoing).
Bron: (1420-C/432: maistre eulart des aubeaux)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 432)
Aubeaux (heer van Les): Lok. F-59910
- in zilver een keper van keel (Hingettes), beladen in de top met een schildje van zilver
een leeuw van keel.
Bron: (1500-G/02v-6-5: obexals)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 109)
- in zilver een keper van keel (Hingettes), beladen in de top met een schildje van keel
een leeuw van zilver, genageld en getongd van goud (Antoing).
Bron: (1544-L/177: le sgr des obbeaux)
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een hermelijnstaartje van sabel
(Vilain).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 21
Bron: (1544-L/178: le sgr des obbaux)
- in keel een keper van zilver, beladen in de top met een schildje van keel een leeuw
van zilver (Antoing).
Bron: (1570-B/1831: le sgr des obeaux) - (1570-G/205: le sgr des obeaux) - (1650-C/59v-
21: des obeaux)
Zegel: Jehan de Hingettes, heer van Les Aubeaux, zegelde in 1418: een keper beladen in de
top met een schildje, een barensteel over alles heen (Demay, Flandre, n° 1088).
Aubeaux (Waleran de Hingettes, heer van Les): Lok. F-59910
- in zilver een keper van keel, een barensteel van azuur, de tweede hanger beladen
met een schildje van keel een leeuw van zilver (Antoing).
Bron: (1410-P/06r-4: s' tes anbrays) - (1420-C/650: waleran, sgr des aubiaux)
Zegel: Waleran, zoon van Jehan de Hingettes, zegelde in 1418: een keper, de punt beladen
met een leeuw, en een barensteel over alles heen (Demay, Flandre, n° 1090).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 650)
Auberchicourt (Boudewijn d'):
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een getande zoom van keel.
Bron: (1285-B/1989: bauduins delrichecourt) - (1300-V/0129: baudouin d'aubechicourt) -
(1525-C/280: h. baudyn van abischicoert) - (1582-B/120v-01: h. baudyn van abissicourt)
Kreet: douai (1285-B)
Zegel: Boudewijn d'Auberchicourt, heer van Bernissart, zegelde in 1297: een vol wapen met
een schildhoofd van hermelijn, een uitgeschulpte zoom (Demay, Flandre, n° 441).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 280)
Auberchicourt (d'):
- geschaakt van goud en azuur, een schildhoofd van hermelijn, een getande zoom van
keel.
Bron: (1280-N/050: de aubrisecourt)
Nota: (Brault, Aspilogia, D. II, p. 19)
- geschaakt van goud en azuur, een schildhoofd van hermelijn, een uitgeschulpte zoom
van keel.
Bron: (1280-N/050: de aubrisecourt)
Auberchicourt (heer van): Lok. F-59165
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een uitgeschulpte zoom van keel.
Bron: (1370-M/788:) - (1562-B/138: les sgr de orbicycourt)
Zegel: Boudewijn d'Auberchicourt zegelde in 1297: een vol wapen met een schildhoofd van
hermelijn, een getande zoom (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1223 - Warlop, Flemish, p.
617).
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een zoom van keel.
Bron: (1380-U/2075: celui d'aubrecicourt) - (1500-Q/13v-02: le sigr daubermont) - (1557-
G/301: le sgr de orbysycourt)
Kreet: doway (1557-G)
Zegel: Boudewijn d'Auberchicourt zegelde in 1257: een vol wapen met een schildhoofd van
hermelijn, een zoom (Demay, Flandre, n° 440).
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een zoom van keel over het schildhoofd.
Bron: (1535-U/152-16: sr d'aubericourt) - (1543-B/193r-2: sr dauberchicourt)
Auberchicourt, heer van Bernissart (d'):
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een getande zoom van keel.
Bron: (1380-U/2076: celui d'aubrecicourt sgr de bieuversart)
- (in sinopel een schildhoofd van hermelijn), een getande zoom van keel.
Bron: (1380-W/33v-019: cellui de auberchicourt sr de bernesart)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 22
Aubers (heer van): Lok. F-59249
- in keel een kruis van goud.
Bron: (1544-L/157: le sgr doberch)
Audenarde (Arnould van):
- in keel twee dwarsbalken van goud, een barensteel met vijf hangers van azuur.
Bron: (1278-C/dH-22v: aernt van oudenairde
- in keel twee dwarsbalken van goud, een barensteel van azuur.
Bron: (1278-C/224: ernoul d'audenaerde)
Zegel: "Ernous van Audenarde”, ridder, zegelde in 1282: gedwarsbalkt en een barensteel
erover (de Raadt, Sceaux, D. I, pp. 186-187).
Audenarde, heer van Lummen, procureur van Haspengouw (Arnould van):
- in keel een dubbelstaartige leeuw van zilver.
Bron: (1399-H/i-96: monssaingnor ernut, avoweit de hasbaing et saingnor de lumaing, qui
estoit do gentilh sanc de lemborch, de dyest et d'oudenarde)
Kreet: lemborch (1399-H)
Audregnies (heer van): Lok. B-7382
- in zilver drie leeuwen van sinopel, genageld en gekroond van goud.
Bron: (1600-O/051v-2: le sgr daudregnies)
Kreet: lanoy (1600-O)
Nota: De steekspelen van Mons van 1515 geven voor Antoine de Lannoy, heer van Audregnies,
zoon van Jehan de Lannoy, heer van Maingoval, in zilver drie leeuwen van sinopel,
gekroond van keel, een barensteel van hetzelfde.
Audrehem (Maarschalk van):
- geschuinbalkt van zilver en azuur, beladen met een schaduwleeuw.
Bron: (1535-U/098-10: marschalc van denen)
Zegel: Boudewijn d'Audrehem zegelde in 1306 en 1327: drie schuinbalken en een zoom
(Demay, Artois, n° 125-126).
Nota: Het wapenboek d'Udekem (1535-U) vermeld in de mark van Artesië "Le Mareschal
D'Andrehem" welke als wapen voerde: geschuinbalkt van azuur en zilver. De heren van
Audrehem voerden: geschuinbalkt van azuur en zilver. Anoul, heer van Audrehem,
overleden in 1370, was maarschalk van Frankrijk (de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. I,
p. 58 – Popoff, Artois, p. 24 - 1535-U/119-02).
Zie: Popoff, Artois, n° 31
Aumale (graaf van): Lok. F-76390
- van vair van goud en sabel.
Bron: (1300-V/0420: le conte d’aumalle)
Aunay < = Hautain ? (heer van):
- in goud een schildhoofd van keel.
Bron: (1557-G/253: le sgr de hauteyn) - (1562-B/293: les sgr de haultain)
Zegel: "Galterus de Alneto, miles" zegelde in 1234: een vol wapen met een schildhoofd
(Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1235).
Wapen: "La maison d'Aunoy, qui a porté en France d'or au chef de gueulle" (Le Carpentier,
Cambray, D. II, p. 142).
Autryve (Richard van):
- in azuur een leeuw van zilver, een barensteel van keel.
Bron: (1438-A/004-P: rigaut dauterive)
Zegel: "Ricovert Dauterive" zegelde in 1381: een leeuw (Demay, Flandre, n° 4993).
Nota: (Chaussier, Ordre, p. 186 – Colpaert, Avelgem, p. 214 - du Chastel de la Howarderie,
Notices, D. IV, p. 255 – Vanhoutryve, Familie, pp. 50-51)
Zie: Outrijve – Winkere

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 23
Autryve (Rogier van):
- in azuur een leeuw van zilver.
Bron: (1396-F/402: her ogier van auterrive - sire ogier d'ancerne)
- in azuur een leeuw van zilver, genageld en getongd van keel, de schouder beladen
met een wassenaar van hetzelfde.
Bron: (1396-F/402: dH-13r: her ogier van auterriue)
Nota: (du Chastel de la Howarderie, Notices, D. IV, p. 255 – Vanhoutryve, Familie, p. 52)
Autvyver (Jehan van):
- in azuur een schildhoofd van hermelijn (Lichtervelde), een uitgeschulpte zoom van
keel.
Bron: (1525-C/137: h. jan van hautvimara) – (1582-B/117v-20: h. jan van hautnimere)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 137)
Zie: Outvijvere
Avelgem (heer van): Lok. B-8580
- in keel een krulkruis van zilver.
Bron: (1372-B/0645: avelghem)
- in keel een ankerkruis van zilver.
Bron: (1395-G/0964: avelgem) - (1470-P/398r2: le sgr davelenghien) - (1475-S/166r-04: le
sgr d'avelenghien) - (1525-C/102: avelghem) - (1535-U/100-14: avelghem) - (1550-
A/08r-13: avelghem) - (1562-B/116: les sgr de avelinghem) - (1570-B/1876: le sgr
d'arnelghem en 1985: le sgr de havelghien) - (1570-G/208v: le sgr d'avelghem en 216v:
le sge de havelghem) - (1582-B/117r-19: avelghem) - (1650-B/293-06-7: avelgem) -
(1650-C/60v-06: le sgr d'avelghem en 62v-11: le sgr de havelghem)
Zegel: Rogier, heer van Avelgem zegelde in 1231 en 1237, en zijn broeder, Walter van
Avelghem, in 1247: een ankerkruis (Colpaert, Avelgem, pp. 156 en 163 - Warlop, Flemish,
p. 631).
- in goud drie schuinbalken van keel, een zoom van zilver.
Bron: (1471-R/48-05: le sgr de avelghem)
Kreet: audenarde (1471-R)
Zegel: "Oste van Steenhuuse" zegelde in 1268: geschuinbalkt en een zoom (Colpaert,
Avelgem, p. 180).
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een ankerkruis van zilver; 2 en 3, van vair.
Bron: (1557-G/158: le sgr de avelinghien)
Kreet: arelynghien avelynghien (1557-G)
Wapen: "Le Seigneur ... armoyée & escartelée, à sçavoir au premier quartier de gueule à la
croix ancrée d'argent, & le second d'argent à quatre faces de vair" (de L'Espinoy,
Noblesse, p. 119).
- gekeperd van zilver en keel van acht stukken.
Bron: (1562-B/117: les sgr de avelinge)
Avelin (d'):
- in azuur een schuinkruis van goud, beladen met negen koeken van keel.
Bron: (1500-G/07v-6-8: hodewil)
Wapen: Volgens Rietstap en Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Davelin": in azuur
een schuinkruis van goud, beladen met vijf koeken van keel (Rietstap, Armorial, D. I, p.
87).
Avelin (heer van): Lok. F-59710
- gedwarsstreept van zilver en azuur van twintigstukken, drie leeuwen van keel over
alles heen.
Bron: (1410-P/05v-7: (dauchin))
Zegel: "Nicholes de Barbenchon, chevaliers, sires de Vilers", zegelde in 1300: in ... negen
dwarsstrepen en drie leeuwen erover (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 203).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 24
Wapen: De Barbançons, heren van Avelin en van Villers-Sire-Nicole (F-59600) voerden als
wapen: gedwarsstreept van zilver en azuur, drie leeuwen van keel over alles heen (van
den Eeckhout, Hainaut, pp. 14 en 470).
Nota: (Leuridan, Le Mélantois, pp. 33-34)
- in zilver drie leeuwen van keel, genageld en getongd van goud.
Bron: (1486-L/1297: le grand, sgr d'avelin)
Nota: Volgens Boniface, is het niet zeker dat hij koning was in 1297 (Boniface, Epinette, pp.
72-73).
- in zilver drie leeuwen van keel, genageld, getongd en gekroond van goud, een
uitgeschulpte zoom van azuur.
Bron: (1544-L/100: avelin)
Zie: Popoff, Artois, n° 38
Avelin (Hooggerechtshof van): Lok. F-59710
- gevierendeeld 1 en 4, in goud een schuinbalk van sabel, beladen met drie schelpen
van zilver (Noircarmes); 2 en 3, in zilver een schildhoofd van keel, een versmalde
schuinbalk van sabel erover (Wisques).
Bron: (1544-L/101: le sgr davelin et jouet hault justicier)
Avesnes (heer van): Lok. F-59440
- geschuinbalkt van zilver (goud) en keel.
Bron: (1600-W/088v-2: le sgr davesne)
Zegel: "Walterus de Avennis", zegelde in 1200: geschuinbalkt (de Raadt, Sceaux, D. I, p.
188).
Axel (heer van): Lok. NL-4570
- in goud een keper van keel.
Bron: (1265-W/1244:) - (1370-M/744: le s dazelle) - (1372-B/0575: axel en 1364: axel) -
(1380-U/1775: le sire d'arzielle) - (1380-W/28v-04: le sr daxsielle) - (1395-G/0934:
die he' van axele) - (1400-G/158r-18: celluy dacselle) - (1410-P/02r-1: s' daxelles) -
(1430-C/133-02: alexa (axele)) - (1435-T/0517: achsele) - (1436-C/069v-03:) - (1436-
L/1301:) - (1450-B/0825: axcele) - (1450-E/46r-16: le sr dazelle) - (1455-G/164v-4:
axel) - (1460-G/024-4: axsele ndie hofvereyn van vlaenderen) - (1470-D/114r-02: le sire
daxelle) - (1471-R/47-05: le sgr d'acxele) - (1475-S/163v-07: le sgr da en 164r-05: le
sgr d'axelle) - (1525-C/037: h. van axel) - (1535-U/087-02: sr d'axele) - (1543-B/146v-
5: sr de axelle) - (1550-B/F-066: le sr daxelle) - (1557-G/131: le sgr de axelle) - (1562-
B/261: les sgr de axelles) - (1570-B/1814: le sgr d'axel) - (1570-G/203v: le sgr d'axel)
- (1582-B/116r-16: h. van axel) - (1600-E/146r-4: le sr daixelle) - (1600-G/0332: le s
d'axelle) - (1600-O/050v-3: le sgr dazelle) - (1650-B/293-03-2: dns de axele) - (1650-
C/59v-07: d'axel)
Kreet: axielle (1380-U) - axsielle (1380-W) - axselle (1400-G) - axelle (1436-C) - axelle
(1470-D) - axelle (1475-S) - axele (1535-U) - axel (1570-B) - aixelle (1600-E) - axelle
(1600-G) - axelle (1600-O) - axel (1650-C)
Helm: een vis zonder kop van goud, binnengaand in een kroon van keel (1395-G) - een vis
zonder kop van goud, binnengaand in een kroon van keel (1450-B) - een vis van zilver
bijtend in de kam, rond de kop van de vis een kroon van keel (1455-G) - een vis zonder
kop van goud, binnengaand in een kroon van keel (1460-G)
Zegel: "Johannis de Axle" zegelde in 1226 en "Philips van Axsele", ridder, zegelde in 1309:
een keper (Brugmans, Corpus Sigillorum, n° 680 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 191 - Warlop,
Flemish, p. 612).
- in goud een keper van keel, beladen met drie maliën van zilver.
Bron: (1450-M/15r-2: le sr daxelle) - (1500-G/06v-4-8: daxelle) - (1600-W/092r-6: le sgr
d'axelle)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Axel en flandre": in goud een
keper van keel.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 25
- in zilver een keper van keel.
Bron: (1475-S/162v-03: le sgr d'axelle)
- in keel een keper van goud.
Bron: (1550-A/07r-11: axelles)
Wapen: "Les anciens Seigneurs du nom & armes d'Axelles ... portoyent iadis leur banniere
armoyée de gueulles au chevron d'or" (de L'Espinoy, Noblesse, p. 102).
- in goud een keper van keel, een barensteel met vier hangers van zilver.
Bron: (1562-B/330: les sgr de arselles)
Axel (stad): Lok. NL-4570
- in goud een keper van keel, vergezeld van drie sleutels van sabel, de twee in het
schildhoofd adgewend.
Bron: (1460-G/208-9: axele)
- in goud een keper van keel, vergezeld van drie sleutels van sabel.
Bron: (1557-G/061: axele)
- in goud een keper van keel.
Bron: (1562-B/599: axelle)
Zegel: Axel zegelde in 1245: een gekanteelde versterkte omwalling met donjon begeleid van
twee vlaggen met een keper en in 1407: twee sleutels, verenigd door een keper,
vergezeld van twee schelpen (de Ghellinck, Sceaux, p. 56 – De Mey, Sceaux, n° 5, pp. 42
en 44).
Axele (Filips van):
- in goud een keper van keel, beladen met drie gespen van zilver.
Bron: (1525-C/186: h. philips van acsele) - (1582-B/118v-11: h. philips van acsele)
Zegel: Filips van Axele, broer van de heer van Axel, zegelde in 1353: een keper beladen met
drie gespen? (onduidelijk) (Castelain, Geerbrouck, p. 103).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 186)
Axele (Jehan van):
- in goud een keper van keel, een barensteel met vier hangers van azuur.
Bron: (1525-C/119: h. jan van acsele) - (1582-B/117v-09: h. jan van acsele)
Zegel: Jehan van Axele, ridder, zegelde in 1336: een keper en een barensteel met drie
hangers (Demay, Flandre, n° 477).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 119)
Axele (Wouter van):
- in goud een keper van keel, beladen met drie ruiten van zilver.
Bron: (1470-D/118r-06: messire woutre daxelles)
Nota: Filips en Wouter van Axele en Simon van Desteldonck stellen zich garant ten
overstaan van Robrecht, graaf van Vlaanderen, voor de getrouwheid van Hugo van
Gavere. Wouter van Axele, heer van Moortsele, overleed in 1349 (de Liedekerke, Gavre,
D. I, p. 367 - Le Glay, Archives, n° 530 D. I, p. 87 – van den Eeckhout, Dupuy, p. 10).
Axele (Wouter van):
- gevierendeeld 1 en 4, gegeerd van goud en keel van tien stukken; 2 en 3, in sabel drie
maliën van zilver.
Bron: (1475-S/168r-04: messr wautre daixelle 4e)
- gevierendeeld 1 en 4, gegeerd van goud en keel van tien stukken, de geren van keel
beladen met drie herkruiste kruisjes van zilver; 2 en 3, in sabel drie maliën van
zilver.
Bron: (1600-E/150v-5: messire wautre daixelle)
Nota: In feite hebben, buiten deze van Hugo van Edinghen, de 7 namen (1600-E/150v-2 tot
6 en 151r-1 tot 2) niets te zien met de familie Edinghen. Het wapenboek kopieërt hier
het wapenboek Dupuy (1470-P) of een kopie ervan. Bij Dupuy worden volgende wapens

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 26
beschreven: Hues van Zotteghem, Wouter van Harelbeke, Simon van Desteldonck, Joost
van Hemsrode, Wouter van Axele, Gainstaille en Alard de Roubaix. Het wapenboek
Europa volgt dezelfde orde, uitgezonderd voor Axele - Hemsrode en Roubaix -
Gainstaille die werden omgewisseid. Dupuy omschrijft het wapen als: in goud een keper
van keel, beladen met drie ruiten van zilver (1470-D/118r).
Ayshove (heer van): Lok. B-9770
- in keel een leeuw van goud.
Bron: (1380-U/1774: les armes d'aizehowe) - (1380-W/28v-03: les armes daisthowe) -
(1400-G/158r-22: deschove) - (1425-S/0238: le sieur de hassehove en 0272: le sieur
daisbonne) - (1450-M/12r-3: les armes de haschove en 15r-6: le sr daisebonne) - (1470-
D/114r-01: les armes daishouves) - (1471-R/47-01: les armes d'ayshove) - (1475-S/163r-
03: le sgr de rasseghem en 164r-07: le sgr d'aisehove) - (1535-U/083-06: azincourt en
088-03:) - (1543-B/146v-4: sr daixchove) - (1550-B/F-031: le sr de hassehove en 068:
le sr daisebonne) - (1562-B/305: les sgr de hayshove, leur surnom est de le walle) -
(1568-B/57r-05: assenhove) - (1600-E/146r-1: le sr daishove) - (1600-G/0289: les
armes de hashove en 336: le s d'aishove) - (1650-B/293-02-6: dns dauchove)
Kreet: masqueline (1380-U) - maskelimes (1380-W) - maglies (1400-G) - masquelines (1470-
D) - meselme (1475-S) - mesqueline (1535-U) - mesqline cest machele en flameng (1600-
E) - mesqueline (1600-G) - makelines (1600-G)
Nota: Het wapenboek Sicile (1425-S) geeft Rasseghem terwijl hij de wapens beschrijft van
de heren van Ayshove en het wapenboek d'Udekem (1535-U) citeert de naam Azincourt
waarschijnlijk als vervorming voor Ayshove (1425-S/83r-03 - 1535-U/083-06).
- in keel een leeuw van goud, genageld, getongd en gekroond van azuur.
Bron: (1470-P/375v4: le sgr d'aiscowe) - (1570-B/1798: le sgr d'aiscouwe) - (1570-G/202v:
le sgr d'aiscouwe) - (1650-C/59r-13: d'aisconne)
Kreet: marchelines (1470-P) - marchelines (1570-B) - machelines (1650-C)
- in goud een leeuw van keel, getongd van azuur, de schouder beladen met een ster van
goud, een getande zoom van sabel.
Bron: (1471-R/49-06: le sgr de haishove)
Zegel: "Jhan van Aijshove" zegelde in 1339: een gekroonde leeuw beladen met een ster en
een uitgeschulpte zoom (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 449).
- in keel een leeuw van goud, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1525-C/106: ashove) - (1557-G/351: le sgr de haeyshove) - (1582-B/117r-23: ashove)
- in goud een leeuw van keel, genageld, getongd en gekroond van azuur, de schouder
beladen met een zespuntige ster van zilver, een uitgeschulpte zoom van sabel.
Bron: (1525-C/107: h. van ashove) - (1582-B/117r-24: h. van ashove)
Zegel: Jehan van Gavere, heer van Ayshove, zegelde in 1339: een gekroonde leeuw, een
uitgeschulpte zoom (Demay, Flandre, n° 928).
- in keel een leeuw van goud, genageld, getongd en gekroond van zilver.
Bron: (1562-B/146: les sgr de hayshove, leur surnom est de le walle)
Zegel: Daniel, heer van Ayshove, zegelde in 1231, 1234 en 1235: een leeuw (Van der Haeghen,
Walle, p. 322).
Nota: (Vansteenkiste, Bergmans, p. 88)
- in keel een dwarsbalk van goud, beladen met een achtpuntige ster van azuur,
vergezeld in het schildhoofd van een hoekige dwarsbalk van goud (Mastaing).
Bron: (1562-B/192: les sgr de hamshore, leur surnom est de mastain)
- in keel een leeuw van goud, getongd van azuur.
Bron: (1600-W/092v-4: le sgr daisebrouch)
Zie: Gavere

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 27
Ayshove (Olivier van):
- in keel een leeuw van goud.
Bron: (1265-W/1250:) - (1290-L/561: olivier de cison) - (1291-L/200: olivier de clison) -
(1300-V/0412: olivier dessan)
Zegel: Olivier van Machelen, ridder, heer van Ayshove, zegelde in 1261: een leeuw (Warlop,
Flemish, p. 960).
Nota: Men vermeld tussen de Vlaamse edelen Olivier de Clison. Mogelijks willen de
ontwerpers van het wapenboek de wapens voorstellen van Olivier van Ayshove?
- in keel een leeuw van goud, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1278-C/232: olivier d'escouves - dH-22v: olifier van scoues)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 28
Baafsdijk (heer van): Lok. NL-4504
- in keel een schuinbalk van zilver, beladen met drie adelaars van azuur, gepoot van
goud.
Bron: (1557-G/258: le sgr de baefsdycque)
Nota: Tussen Nieuwvliet en Groede te Sluis.
Baanst (heer van): Lok. NL-4506
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van hetzelfde.
Bron: (1425-S/0304: le sieur de banst) - (1470-P/397v1: les armes de banst) - (1475-
S/165r-09: le sgr de banst) - (1500-G/02v-5-5: baenst) - (1535-U/092-12: sr de baenst)
- (1543-B/151v-4: sr de rasan) - (1550-A/14r-08: baenst) - (1550-B/F-109: le sr de
baust) - (1557-G/540: la mayson surnomé de baenst) - (1568-B/63r-05: vaulx en 67r-11:
baenst) - (1570-B/1938: le sgr de bacnst) - (1570-G/213: le sgr de baenst) - (1600-
W/095r-1: les armes de hassaut) - (1650-B/294-01-2: baenst) - (1650-C/61v-13: le sgr
de baenst)
Kreet: cazant (1570-B) - casant (1650-B) - cazant (1650-C)
Zegel: Jehan de Baenst zegelde in 1515: een dwarsbalk getopt met drie meerltjes (de Raadt,
Sceaux, D. IV, p. 364).
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 74)
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie omgewende
meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1524-G/j-01: de baenst)
Zie: Baenst - Cadzand - Gapinge - Melissant - Oostkerke - Sint-Joris-ten-Distel - Tillegem
– Zotschore
Baarsdorp (heer van): Lok. NL-4458
- in sabel een dwarsbalk van zilver, een versmald schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1372-B/0795: baerstorp) - (1535-U/342-16: bairsdorp) - (1570-B/2525: le sgr de
baestorp) - (1570-G/294v-5: le sgr de baestorp)
Nota: (van den Broecke, Middeleeuwse, pp. 206-209)
- in sabel een dwarsbalk van zilver, een streepschuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1455-G/131r-2: baersdorp)
Helm: een buizenhoed voorzien van het wapen, getopt met veders van sabel (1455-G)
Zie: Baersdorp
Baasrode (heer van): Lok. B-9200
- in zilver drie leeuwen van sabel, genageld, getongd en gekroond van goud (Halewyn).
Bron: (1562-B/060: les sgr de bassevelde, leur surnom est de halewin)
Nota: Dit land werd in het midden van de XV de eeuw gekocht door Joost van Halewyn, heer
van Buggenhout en van Peene. Hij overleed in 1472. Er was ook een heerlijkheid met de
naam Basserode in het Ambacht Cassel (De Flou, Toponymie, D. I, p. 558 - de Potter,
Baasrode, p. 11).
Bachy (heer van): Lok. F-59830
- geschubd van goud en sabel van zes stukken, beladen in de rechterbovenhoek met
een vakje van keel (Tenremonde).
Bron: (1570-B/2091: le sgr de harnies) - (1570-G/224v: le sgr de bacies)
Baenst (Jehan de):
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van hetzelfde.
Bron: (1445-L/272-11: jà de baenst)
Zegel: Jehan de Baenst, zegelde in 1396: een dwarsbalk getopt met drie omgewende
meerltjes (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 192).
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 74)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 29
Zie: Baanst
Baerdonck (heer van):
- in keel drie disselbijlen van goud.
Bron: (1557-G/438: le sgr de baerdonc)
Kreet: baerdonc (1557-G)
- in keel drie disselbijlen van goud, de twee in het schildhoofd adgewend.
Bron: (1562-B/359: les sgr de baerdonck, leur nom fut renty)
Zegel: "Jehans Bardonc”, man van de graaf van Vlaanderen te Ieper, zegelde in 1312: drie
disselbijlen, de twee bovenste afgewend (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 204 en D. III, p.
369).
Nota: Marguerite Baerdonck, dochter van Jehan en echtgenoot van Lambert Belle, overleed
in 1349. "Bardoncq" wapende: in zilver drie disselbijlen van keel, de twee in het
schildhoofd afgewend (Bethune, Epitaphes, pp. 181 en 209-210).
Baerdonck (Hendrik van):
- in keel drie disselbijlen van goud, de twee in het schildhoofd adgewend.
Bron: (1470-D/125r-01: sire henry bardome)
Nota: In 1297, tussen de "délivrances faites à Ardenburgh as gentz d'armes qui furent en
le dite vile avoec Mons. de Flandres" wordt "H e Bardonc” vermeld (de Limburg-Stirum,
Codex, D. I, p. 301 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 10).
Baers de Ruddervoorde:
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een gewapende ruiter met geheven zwaard van zilver;
2 en 3, in zilver.
Bron: (1500-G/07v-3-6: lous)
Baers:
- in azuur een dwarsbalksgewijs geplaatste vis van zilver, vergezeld van drie
zespuntige sterren van goud.
Bron: (1500-G/04r-2-5: baes)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Baers en
flandre". Volgens d'Hane-Steenhuyse: in azuur een uitkomende vis van natuurlijke kleur,
vergezeld van drie sterren van goud (Bethune, Epitaphes, p. 2 - d'Hane-Steenhuyse,
Noblesse, D. I, p. 65 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 691 - Lautte, Jardin, p. 87).
Baersdorp (Boudewijn van):
- in sabel een dwarsbalk van zilver, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1396-F/121: her bouwen van baersdorp - sire baldewyn de barsdorp - dH-37r: her
bouwen van baersdorp) - (1402-G/062: boudewyn de baersdorp) - (1405-G/231-22: sr
bodewyn baesdorp - dH-16v: bouwen van baersdorp)
Nota: (Janse, Grenzen, p. 390)
Zie: Baarsdorp
Baersdorp (Jehan van):
- in sabel een dwarsbalk van zilver, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1395-G/1107: h' gens van baerstorp)
Zegel: "Jan Willems van Barstoret" zegelde in 1292: een schuinkruis en een dwarsbalk
erover (Brugmans, Corpus Sigillorum, n° 690).
Baerts:
- in zilver twee dwarsbalken van keel, een vrijkwartier van goud een ezel van sabel.
Bron: (1500-G/03v-7-2: barts)
Wapen: Volgens Rietstap: in zilver twee dwarsbalken van keel, een vrijkwartier van goud een
eekhoorn van sabel (Rietstap, Armorial, D. I, p. 97).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 30
Baetselier (de):
- in zilver een vijfblad van sabel, een uitgeschulpte zoom van azuur.
Bron: (1445-L/162-03: baetslaer)
Wapen: Rietstap geeft het vijfblad doorboord van goud (Rietstap, Armorial, D. I, p. 98).
Baetselier (Raas de):
- in zilver een vijfblad van sabel, een uitgeschulpte zoom van azuur.
Bron: (1396-F/123: her raes baetseleer - sire rase bacheler - dH-37v: her raes baetseleer)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro, geeft voor de familie "Baetseler": in zilver een vijfblad
van sabel, doorboord van goud, een uitgeschulpte zoom van azuur.
Bailleul (heer van): Lok. F-59270
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1260-H/333: le sr de vesle) - (1370-M/761:) - (1372-B/0635: die he van belle) -
(1375-B/33v-1: les armes de bailleul) - (1375-S/21r-11: bailleul) - (1380-U/1804: le sire
de bailleu) - (1380-W/29r-01: le signr de baleul) - (1400-A/003: bailleul) - (1400-
G/157v-23: le sr de baleul) - (1425-S/0255: le sieur de baillœuil) - (1439-B/06-05:
bailleul - 51r: belle) - (1450-E/46r-17: le sr de bailleul) - (1450-M/13v-8: le sr de bailleul)
- (1455-G/114r-2: h van belle) - (1470-D/115v-02: le sire de bailleul) - (1470-P/384v2:
le sgr de bailleul) - (1471-R/48-07: le sgr de bailloeul) - (1475-S/163v-04: le sgr de
bailleul) - (1500-G/07r-6-1: balleucx) - (1525-C/020: h. van belle) - (1535-U/100-07: die
belenger van ypre en 091-06: sr de bailleul) - (1543-B/149r-3: sr de bailleul) - (1550-
B/F-049: le sr de bailloeul) - (1557-G/113: le sgr de bailleul) - (1562-B/279: les sgr de
bailleul) - (1568-B/57v-11: chastelain de baillieul) - (1570-B/1837: le sgr de balleul ou
belle) - (1582-B/116r-02: h. van belle) - (1600-E/148r-5: celuj de balloel) - (1600-
O/050v-4: le sgr de balloeul) - (1600-W/090v-3: le sgr de bailleul) - (1650-C/59v-28: le
sgr de bailleul ou de belle)
Kreet: bailleu (1380-U) - bailleul (1557-G)
Helm: twee afgewende hondenkoppen van zilver, hals van hermelijn (1439-B) - een hoed van
vair met wrong van keel (1455-G)
Zegel: "Vir nobilis Sigerus de Balliolo, miles", zegelde in 1287 en 1290: een schuinkruis van
vair van twee rijen (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 194 - Warlop, Flemish, p. 645).
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Bailleul
douxlieux en flandre" (Bethune, Epitaphes, pp. 242 en 246 en 329).
- in keel een kruis van vair.
Bron: (1475-S/167r-11: belle) - (1570-B/1837: le sgr de balleul ou belle) - (1570-G/205v: le
sgr de balleul ou de belle) - (1650-B/292-02-3: dns de balleul castellanus iprensis) -
(1650-C/59v-27: le sgr de bailleul ou de belle)
Kreet: bailleul (1650-C)
Zegel: Hugo de Bailleul zegelde in 1276: een kruis van vair (Warlop, Flemish, p. 642).
Zie: Douxlieu – Eecke
Bailleul (Jehan de):
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1420-C/265: messire jehan de bailleul) - (1658-C/151r-02: jean sr de bailleul ch du
duc jean)
Zegel: Een Jehan de Bailleul zegelde in 1339: een schuinkruis van vair (Bayley, Bailleuls, p.
124-8 - Demay, Flandre, n° 484).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 265)
Bailleul (Joost de):
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1396-F/264: her jorijs van belle - sire jorgo de bellu - dH-45r: her jorijs van belle)
Nota: (Janse, Grenzen, p. 395)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 31
Bailleul (Lodewijk de):
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1435-T/0559: louis de balguwel) - (1445-L/269-05: lodewyck và belle) - (1450-
B/0867:)
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 47)
Bailleul (Peter de):
- in keel een schuinkruis geschaakt van zilver en azuur.
Bron: (1370-N/1244-1297: m piere de bailleul)
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1395-G/0961: h' peter van belle)
Zegel: Peter "van Belle", ridder, voordien gevangen te Baesweiler, onder Lodewijk van
Namen, zegelde in 1374: een schuinkruis van vair van twee rijen (de Raadt, Sceaux, D. I,
p. 194).
- in keel een versmald schuinkruis van vair.
Bron: (1410-P/04r-7: s' p de bailleu)
- in keel een schuinkruis van vair, een barensteel met vijf hangers van ....
Bron: (1470-D/120r-04: sire pieres debailleul)
Nota: Zeger de Bailleul, ridder, en Peter de Bailleul staan vermeld in 1302 onder de
Liebaards (Delfos, Liebaards, p. 331 V-22 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 10 - Verbruggen,
Guldensporen, pp. 229 et 234-235).
- in keel een schuinkruis van vair, een barensteel van goud.
Bron: (1525-C/052: h. peter van bel) - (1582-B/116v-01: h. pieter van belle)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 52)
Bailleul (stad): Lok. F-59270
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1557-G/066: bailleul)
- in goud vier kepers van sabel.
Bron: (1562-B/602: ballieul)
Bailleul (Zeger de):
- in keel een schuinkruis van vair, een getande zoom van goud.
Bron: (1470-D/120v-01: sire sohier de baileul)
Nota: Zeger de Bailleul, ridder, en Peter de Bailleul staan vermeld in 1302 onder de
Liebaards (Delfos, Liebaards, p. 331 V-22 – Fris, Slag, p. 306 - van den Eeckhout, Dupuy,
pp. 10-11 - Verbruggen, Guldensporen, pp. 229 et 234-235).
- in keel een schuinkruis van vair, een uitgeschulpte zoom van goud.
Bron: (1525-C/061: h. segher van belle) - (1582-B/116v-10: h. zeger van belle)
Zegel: "Sohier de Bailleul", ridder, maarschalk van Vlaanderen, zegelde in 1290: een
schuinkruis van vair en Sohier de Bailleul, ridder, zegelde in 1336: een schuinkruis van
vair en een uitgeschulpte zoom (Demay, Flandre, n° 491 – Laurent, Namur, n° 224).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 61)
Bailleul, heer van Douxlieu (de):
- in keel een schuinkruis van vair.
Bron: (1550-A/10r-10: bailleul sr de douxlieu)
Bakelare:
- in sabel drie wassenaars van goud.
Bron: (1500-G/09v-7-8: baselare)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Bakelare"
(Lautte, Jardin, p. 99 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 102).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 32
Ballinquet = Bellekens ? (heer van):
- in keel een kruis van goud, beladen met vijf vijfbladen van keel, geknopt van goud,
een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1562-B/433: les sgr de ballinquet)
Nota: Rond 1300 wordt "Bellekins hofstede" te Beernem (B-8730) vermeld en in 1558
vermeldt men een klein kasteeltje te Eernegem (B-8480) dat "Bellekens goedt" heet. Er
was eveneens een heerlijkheid "Bellequint" of "Bellekint" te Bailleul (F-59270) (De Flou,
Toponymie, D. I, p. 741 - de Meulenaere, Statistique, D. 51 p. 210).
Bambecque (heer van): Lok. F-59470
- in hermelijn een vrijkwartier van keel.
Bron: (1557-G/640: le sgr de bambeque)
Zegel: Robrecht van Bambeke zegelde in 1454: in hermelijn, een vrijkwartier beladen met
een wassenaar (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 199).
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 381)
Zie: Gallois
Bar (heer van): Lok. F-59116
- in goud een kruis van keel, beladen in het hart met een ruit van goud, vergezeld van
zestien arendsvogels van azuur (Montmorency).
Bron: (1544-L/197: le sgr de bar)
Barbesaen:
- golvend gedwarsbalkt van zilver en keel van acht stukken.
Bron: (1500-G/10r-3-5: barbisaens)
Zegel: "Ian Barbesaen", baljuw van de proost van Sint-Donaas te Brugge, zegelde in 1462:
een golvende dwarsbalk (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 204).
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Barbesaen en flandre":
golfsgewijs geënt gedwarsbalkt van zilver en keel. Volgens Bethune: golvend
gedwarsbalkt van zilver (of van goud) en keel; eveneens: drie golvende dwarsbalken
(Bethune, Epitaphes, pp. 302, 310 en 321).
Baronaige (heer van):
- gedwarsbalkt van goud en keel, de dwarsbalken van keel getralied van zilver.
Bron: (1370-M/783:) - (1524-G/m-03: bornage)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 297)
- gedwarsbalkt van keel en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver.
Bron: (1375-N/035: bernage) - (1450-B/0864: bernadge) - (1460-G/085-6: barnage
baronaeige) - (1535-U/077-09: baronaige vander weeden ridder leefde a°1340) - (1550-
A/11r-13: baronaige ou bernaige) - (1557-G/225: le sgr de bernage) - (1560-L/100:
bernaige alias perc) - (1562-B/011: les sgr de bernage, leur nom est bevre) - (1650-
B/294-08-2: bernage)
Kreet: bevres bevres joyeulx bernage (1557-G)
Helm: een morenhoofd van natuurlijke kleur, haren van sabel komende uit een kuip van goud
(1375-N) - het hoofd van een gebaarde man, haren van goud, komende uit een kuip
gepaald van zilver en sabel (1450-B) - het hoofd van een gebaarde man, haren van goud,
komende uit een kuip gepaald van zilver en sabel (1460-G) - het hoofd van een gebaarde
man komende uit een kuip van goud (1560-L)
Zegel: "Ernold Barnage de Maechlines" zegelde in 1339: gedwarsbalkt waarvan drie
getralied (Demay, Flandre, n° 565).
Nota: De familie Baronaige genoemd van Weede, heeft de wapens overgenomen van Jehan
van Machelen, heer van Ter Weede (Castelain, Heuverhuus, pp. 78-81 - de L'Espinoy,
Noblesse, pp. 163 en 208).
- gedwarsbalkt van keel en goud, (de dwarsbalken van keel getralied van zilver).
Bron: (1455-G/140v-4: h và bhage)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 33
Helm: het hoofd van een gebaarde man van sabel, haren van zilver, komende uit een kuip
gepaald van sabel en hermelijn (1455-G)
Zie: Weede
Baronaige (Jehan):
- gedwarsbalkt van (keel) en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver.
Bron: (1372-B/0649: h jan barnage)
- gedwarsbalkt van keel en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver.
Bron: (1395-G/1002: h' ian bernage) - (1500-B/17r-1: joncher jan và barnage) - (1525-
C/122: h. jan van bernage) - (1535-U/100-01: h jan bernaige) - (1582-B/117v-10: h. jan
van bernage)
Helm: het hoofd van een gebaarde man van sabel, komende uit een helmmantel in de vorm
van een kuip geschaakt van zilver en sabel, elk vierkantje beladen met een
hermelijnstaartje van het een op het ander (1500-B)
Zegel: "Jean Barnage", ridder, voordien gevangen te Baesweiler, onder Lodewijk van Namen,
zegelde in 1374 en "Johannes dictus Bernage, dominus de Moude" zegelde in 1432:
gedwarsbalkt van zes stukken, de eerste, derde en vijfde getralied (de Raadt, Sceaux,
D. I, p. 204).
Nota: (de Kerckhove, Baronaige, pp. 434-437 - van den Eeckhout, Coninck, n° 122)
- gedwarsbalkt van goud en keel, getralied van zilver over alles heen.
Bron: (1410-P/03v-3: s' ihan barnages)
- gedwarsbalkt van goud en keel, de dwarsbalken van keel beladen met drie
schuinkruisjes van zilver.
Bron: (1470-D/120r-01: sire johan bernaige)
Nota: Jehan Baronaige, ridder, wordt vermeld in 1302 onder de Liebaards (de Kerckhove,
Baronaige, pp. 429-430 - Delfos, Liebaards, p. 331 V-17 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 11
- Verbruggen, Guldensporen, p. 227).
- gedwarsbalkt van goud en keel, de dwarsbalken van keel getralied van zilver.
Bron: (1471-R/51-05: sire jeham bornage)
Baronaige (Willem):
- gedwarsbalkt van keel en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver, een
barensteel van azuur.
Bron: (1500-B/35v-1: heer willem và bernagen)
Helm: het hoofd van een gebaarde man van bruin, baard en haren van sabel, komende uit een
helmmantel in de vorm van een kuip geschaakt van zilver en sabel, elk vierkantje beladen
met een hermelijnstaartje van het een op het ander (1500-B)
Nota: (de Kerckhove, Baronaige, p. 437)
Baronaige (Zeger):
- gedwarsbalkt van keel en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver, de
eerste dwarsbalk van goud rechts beladen met een vijfpuntige ster van sabel.
Bron: (1525-C/162: h. zegher bernage)
Nota: (de Kerckhove, Baronaige, pp. 456-458 - van den Eeckhout, Coninck, n° 162)
- gedwarsbalkt van keel en goud, de dwarsbalken van keel getralied van zilver, de
eerste dwarsbalk van goud rechts beladen met een vijfpuntige ster van azuur.
Bron: (1582-B/118r-13: h. zeger bernage)
Barre (Betrimieux de La):
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud een vijfpuntige ster van
sabel.
Bron: (1486-L/1372: paulus de li bare)
Nota: Volgens Boniface, Bétrimieux de La Barre (Boniface, Epinette, p. 119).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 34
Barre (de La):
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud.
Bron: (1650-L/28: de li bare)
Zegel: Barthelemy de La Barre, heer van Breucq, zegelde in 1394: drie schuinbalken van vair,
een vrijkanton (Demay, Flandre, n° 2867).
Barre (Ernoul de La):
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud.
Bron: (1486-L/1361: hennin de li barre)
Nota: Volgens Boniface, Ernoul de La Barre (Boniface, Epinette, pp. 112-113).
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud.
Bron: (1486-L/1387: pollus de le barre)
Nota: Volgens Boniface, Ernoul de La Barre (Boniface, Epinette, p. 130).
Barre (heer van La): Lok. B-7784
- in keel een schuinbalk van vair.
Bron: (1372-B/0620: bare) - (1470-P/398v1: le sgr de la barre) - (1475-S/166r-07: le sgr
de la barre) - (1500-G/09v-1-1: bare) - (1557-G/642: la mayson de la bare) - (1570-
B/1944: le sgr de la bare) - (1570-G/213v: le sgr de la barre) - (1600-O/052r-1: sgr de
la barre) - (1600-W/095v-4: les armes du bar) - (1650-B/294-06-8: la barre dicti
mouscron) - (1650-C/61v-19: sgr de la barre)
Kreet: tournaey tournaey (1557-G)
Zegel: Tiercelet "van der Baren", ridder, voordien gevangen te Baesweiler, onder de graaf
van Saint-Pol, zegelde in 1374: gedamasceerd met een schuinbalk van vair (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 205).
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "de la Barre
mouscron en flandre". "Die van La Barre, seigneurs de Mouscrons (de geule à la bende
de vair senglé)" (Bethune, Epitaphes, p. 304 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 187).
- in keel een schuinbalk van vair en tegenvair van drie stukken.
Bron: (1380-W/29v-11: cellui de)
Zie: Fresnoy – Moeskroen
Barre (Jehan de La):
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud.
Bron: (1486-L/1329: jehan de li bare)
Zegel: Jehan de La Barre zegelde in 1391: drie schuinbalken van vair (Demay, Flandre, n°
2901).
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 91-92)
Barre (Joris de La):
- geschuinbalkt van keel en vair, een vrijkwartier van goud rechts beladen met een
meerltje van sabel.
Bron: (1420-C/829: jorge de le barre)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 829)
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud een meerltje van sabel.
Bron: (1486-L/1396: george de le barre)
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 136-137)
Barre (Peter de La):
- in keel drie schuinbalken van vair, een vrijkwartier van goud een vijfpuntige ster van
sabel.
Bron: (1486-L/1373: gilles de li barre)
Nota: Volgens Boniface, Pierre de La Barre (Boniface, Epinette, pp. 119-120).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 35
Barre, heer van Moeskroen (Bernardin genoemd Tiercelet de La):
- in keel een schuinbalk van vair.
Bron: (1410-P/07r-2: s' thierceles delebare) - (1420-C/636: tiercelet de la barre, sgr de
mouscron)
Zegel: Tiercelet de La Barre, heer van "Moscron", ridder, zegelde in 1425: een schuinbalk
van vair (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 205).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 636)
Bassecourt (Pauwel de):
- in goud een wiel van keel, een schuinstaak van azuur over alles heen.
Bron: (1393-B/Gistel-18: pauwels de le basseurt)
Wapen: François Joseph de Castro donne le même écu (Jougla de Morenas, Armorial, D. I,
p. 391 - Le Carpentier, Cambray, D. II, p. 174 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 127).
Nota: In 1400 was Isabella van Ghistelles, échtgenote van Robrecht van Bethune, dame van
de heerlijkheid Harnes met “le chastel de Bassecourt et tous les fosses de Harnes”
(Buylaert, Repertorium, p. 263).
Bassée (stad La): Lok. F-59480
- in keel een halve lelie van zilver, de linkerhelft ontbrekend.
Bron: (1544-L/004: labassee)
Zegel: La Bassée zegelde in 1460: het linkse gedeelte van een lelie (Bedos, Villes, n° 81 en
81bis - Demay, Flandre, n° 3983).
Bassevelde (heer van): Lok. B-9968
- in goud een kruis van sabel, een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1525-C/207: bassevelde) - (1557-G/376: le sgr de bassevelde) - (1562-B/355: les
sgr de bassevelde) - (1582-B/119r-04: bassevelde)
Bassevelde (van):
- in keel een dwarsbalk geschaakt van goud en azuur van twee rijen, vergezeld van
drie jachthoorns van zilver.
Bron: (1500-G/03r-5-3: baessevelde)
Wapen: Dansaert geeft: in keel een geschaakte dwarsbalk van azuur en goud, vergezeld van
drie gespen van goud (Dansaert, Armorial, p. 135).
Bassevelde = Bellegem ? (heer van):
- in zilver drie kepers van keel.
Bron: (1410-P/02r-6: s' de bassevelt)
Basta (de):
- in goud een linkerschuinbalk van keel.
Bron: (1600-W/095v-3: le sgr de basten)
Wapen: Mogelijks heeft men hier de wapens willen afbeelden van de familie Basta, graven
van Hust: gevierendeeld 1 en 4, in keel een gewapende ridder te paard, het zwaard
paalsgewijs gehouden, het paard voorzien van dekkleding en wapenbescherming, alles van
zilver; 2 en 3, in zilver een spitsgeruite linkerschuinbalk van keel. De Vajay zegt
"Siebmacher aurait attribué à tort aux Basta une barre dentelée ou accompagnée de
deux filets vivrés" (de Vajay, Basta, p. 90 - de Herckenrode, Nobiliaire, pp. 106-107).
Baudimont (heer van): Lok. F-59830
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver een schildhoofd van azuur, beladen met drie ruiten
van goud (Prêt); 2 en 3, in zilver drie leeuwen van sinopel, genageld en getongd van
keel en gekroond van goud (Lannoy).
Bron: (1544-L/244: le sgr de baudimont)
- in zilver een schildhoofd van azuur, beladen met drie ruiten van goud.
Bron: (1557-G/679: le sgr de baudemont)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 36
Zegel: Jehan de Baudimont, ridder, zegelde in 1291: een vol wapen met een schildhoofd
beladen met een barensteel met vijf hangers (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 209).
Bauffremont, heer van Charny (Peter de):
- gevierendeeld 1 en 4, in vair; 2 en 3, in keel drie vijfbladen van goud.
Bron: (1658-C/155v-02: piere de beaufremon sr de charny, ch. de philipe)
Zegel: Liébaut de Bauffremont, ridder, zegelde in 1357: van vair beladen (Coulon,
Bourgogne, n° 190).
Wapen: Volgens de vrede van Atrecht voerde "mosr de charny": gevierendeeld 1 en 4, met
vair beladen van keel en goud; 2 en 3, in keel drie vijfbladen van zilver. Volgens het
Gulden Vlies voerde hij als wapen: gevierendeeld 1 en 4, met vair beladen van keel en
goud; 2 en 3, in keel drie vijfbladen van goud; over alles heen, een hartschild van keel
drie schildjes van zilver. Bergshammar geeft voor "de hée van tserny" hetzelfde wapen
maar gebroken met een hartschild van keel drie wassenaars van zilver (Clemmensen,
Arras, n° 65 – Popoff, Toison d'Or, n° 19 - 1450-B N° 1646).
Nota: Peter de Bauffremont, zoon van Hendrick, kamerheer van de hertog van Bourgondië,
en van Jeanne de Vergy, was raadsheer en kamerheer van Filips de Goede en werd tot
ridder van het Gulden Vlies geslagen in 1430, bij de stichting van de orde. Hij huwde
eerst Anne of Agnès de Saulx en in 1447, Maria de Bourgogne, natuurlijke dochter van
Filips de Goede. In 1456 werd hij graaf van Charny benoemd. Zijn echtgenote overleed
in 1462, hij in 1472 (Bergé, Bâtards, pp. 378-380 - Châtelet, Visages, n° 6-8, p. 112 - de
Smedt, Toison d'Or, n° 20 – Kruse, Hofordnungen, 5-6, 16 en 41, pp. 54-56, 7-5, p. 103,
9-3, p. 111 en 9-468, p. 131, 11-3, p. 154, 11-577 en 606, pp. 206-208, 15-2, p. 236, 16-3,
p. 265, 16-777 en 797, pp. 326-327 en 20-7, p. 371 - – van den Eeckhout, Bruxelles, n°
02-02 - Van Kerrebrouck, Valois, p. 609 - van Helmont, Codex, n° 3).
Bauvin (de):
- in azuur een ankerkruis van goud.
Bron: (1650-L/11: bauvin)
Nota: Er zijn in het noorden van Frankrijk twee lenen met de naam "Bauvin"; het ene (F-
59221) hing af van de abdij Sint-Vaast te Arras; het andere gelegen te Wavrin (F-
59136), behoorde in de XV de eeuw aan een familie de Bauvin, die als wapen voerde: in
keel een kelk van zilver (Leuridan, Le Carembaut, p. 11 - Le Weppes, p. 219).
Bauvin (Denis de):
- in azuur een ankerkruis van goud.
Bron: (1486-L/1295: denis de bauvin)
Nota: Volgens Boniface is het niet zeker dat hij koning was in 1295 (Boniface, Epinette, p.
72).
Bave (de):
- doorsneden A, in zilver drie naast elkaar geplaatste bomen van sinopel; B, in keel
zeven vijfbladen van goud, geplaatst 3, 3 en 1.
Bron: (1500-G/05v-4-4: de bave)
Zegel: "Pieres Bave" zegelde in 1328: zes schelpen, een schildhoofd beladen met drie naast
elkaar geplaatste bomen op een terras, een uitgeschulpte zoom (Gilliodts-van Severen,
Inventaire, D. I, p. 392).
Wapen: Volgens Lautte en Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Bave en flandre":
in keel zes vijfbladen van goud, een schildhoofd van zilver, beladen met drie naast elkaar
geplaatste bomen van sinopel (Lautte, Jardin, p. 74).
Bavickhove (Johan van):
- in goud twee dwarsbalken van keel, een barensteel met zes hangers van azuur.
Bron: (1470-D/126v-04: sire jehan de bouchoumes)
Zegel: "Jehan de Bavicourt", ridder, zegelde in 1286: twee dwarsbalken en een barensteel
met vijf hangers (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1333).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 37
Nota: (van den Eeckhout, Dupuy, pp. 11-12)
Bavickhove (van):
- geschuinbalkt van sinopel en zilver.
Bron: (1500-G/03r-1-5: bavecove)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Bavecove en flandre": in
zilver drie schuinbalken van sinopel.
Bavickhove (van):
- in sabel drie klaverbladen van zilver.
Bron: (1500-G/04r-1-1: bavikhove)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Bavehove en
flandre" (Lautte, Jardin, p. 96).
Baviere (van de):
- gevierendeeld 1 en 4, in sabel een leeuwenkop van goud, getongd van keel; 2 en 3, in
keel een schuinkruis van goud, vergezeld van vier meerltjes van zilver.
Bron: (1500-G/04r-4-5: baniere)
Wapen: Volgens Lautte en Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Bavières f en
flandre": gevierendeeld 1 en 4, in sabel een leeuwenkop van goud; 2 en 3, in keel een
schuinkruis van goud, vergezeld van vier meerltjes van zilver (Lautte, Jardin, p. 73).
Bavikhove (heer van): Lok. B-8531
- in goud twee dwarsbalken van keel.
Bron: (1557-G/506: le sgr de bavicove) - (1562-B/332: les sgr de bavicove)
- in zilver drie schuinbalken van sabel (Brande).
Bron: (1562-B/331: les sgr de bavicove, leur surnom est de le brande)
Wapen: Lautte geeft: "d'argent, à 3 bandes de synoble" (Lautte, Jardin, pp. 96 en 100).
Bayne:
- in goud drie vuurslagen van keel.
Bron: (1500-G/03r-6-6: bayne)
Wapen: Volgens Rietstap: in goud drie omgekeerde vuurslagen van keel (Rietstap, Armorial,
D. I, p. 138).
Beaucamps-Ligny (heer van): Lok. F-59134
- in azuur een hartschild van zilver, een streepschuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1410-P/06v-4: s' de lingy)
- in azuur een hartschild van zilver, een versmald schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1544-L/127: ligney en le gaucguerie)
- in azuur een hartschild van zilver, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1570-B/1787: le sgr de ligny en le gaucquerie) - (1570-G/201v: le sgr de ligny en le
gaucquerie) - (1650-C/59r-01: le sgr de ligny)
Zegel: Robrecht II de Ligny zegelde in 1285: een hartschild gebroken met een schuinkruis
over alles heen (Feuchère, Ecusson, p. 16).
Nota: Ligny (F-59191) was een heerlijkheid gehouden van de baronie Wavrin (Leuridan,Le
Weppes, pp. 133-135)
- in azuur drie éénhoornkoppen van (zilver), gehoornd van goud (Sauvage).
Bron: (1570-B/2102: le sgr de ligny en le gaucquerie)
Zie: Cauroy - Sauvage – Wavrin
Beauffort (de):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie tweelingsbalken van goud; 2 en 3, in goud een
meerltje van sabel.
Bron: (1544-L/282:)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 38
Zegel: Peter de Beaufort zegelde in 1345: drie tweelingsbalken (de Belleval, Ponthieu, n°
139).
Zie: Popoff, Artois, n° 117
Beauffremez (de):
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van goud en rechts van het eerste meerltje van een wassenaar van zilver.
Bron: (1544-L/281:)
- in zilver zeven rozen van keel, geplaatst 1, 1, 3 en 2, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver (Wavrin).
Bron: (1600-E/149v-5: celuj de baufremes)
- in zilver een zoom van acht vijfpuntige sterren van keel, een vrijkwartier van azuur
een hartschild van zilver (Wavrin).
Bron: (1650-B/294-02-5: beaufremer)
Beauffremez (Diederik de):
- in zilver een dwarsbalk van azuur, beladen met drie schelpen van goud, vergezeld van
elf vijfbladen van keel, geknopt van goud, 5 in het schildhoofd en 6 in de punt.
Bron: (1486-L/1306: thiery de bauffermez)
Nota: Volgens Boniface, is het niet zeker dat hij koning was in 1306 (Boniface, Epinette, pp.
78-79).
- in zilver een dwarsbalk van azuur, beladen met drie schelpen van goud, vergezeld van
twaalf rozen van keel.
Bron: (1570-B/1995: sgr thiery de bauffremes) - (1570-G/217v: sgr thiery de bauffermes)
- in zilver een dwarsbalk van azuur, beladen met drie schelpen van goud, vergezeld van
dertien rozen van keel, 7 in het schildhoofd en 6 in de punt.
Bron: (1650-C/62v-20: thierry de beauffremen)
Beauffremez (heer van): Lok. F-59134
- in zilver zes rozen van keel, een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver
(Wavrin).
Bron: (1370-M/816:)
- in zilver zeven rozen van keel, een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1380-U/1824: celui de baufremer) - (1380-W/29r-23: cellui de baufremez) - (1470-
D/116v-01: celuy de beaufremez) - (1470-P/387r3: le sgr de bauffremez) - (1570-
B/1993: le sgr de bauffermes) - (1650-C/62v-18: beauffremen)
- in zilver vijf rozen van keel, een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1400-G/158r-20: baufemer) - (1475-S/165v-11: le sgr de bauffremes)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd
van drie meerltjes van hetzelfde; 2 en 3, in keel een schuinbalk van goud.
Bron: (1410-P/06r-2: s' debaufremos)
- in keel (zilver) zes rozen van keel, een vrijkwartier van vair.
Bron: (1425-S/0322: le sieur de beaufrumés)
- in zilver vier rozen van keel, geplaatst 1, 1 en 2, geknopt van goud, een vrijkwartier
van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1450-M/15r-4: le sr de beauffremes)
- in goud zeven rozen van keel, een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1471-R/49-01: le sgr de boefremez)
- in zilver zes rozen van keel, geplaatst 1, 3 en 1, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver.
Bron: (1475-S/167v-16: celuj de baufreme)
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van goud.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 39
Bron: (1500-G/09v-3-3: beaufremez) - (1570-B/1996: ceuix de bauffremes) - (1570-
G/217v: ceux de bauffermes) - (1650-C/62v-21: le chef de beauffremen)
Zegel: Robrecht de Beauffremez zegelde in 1364: een hartschild, vergezeld in het
schildhoofd van drie meerltjes (Feuchère, Ecusson, p. 21).
- in zilver negen zesbladige bloemen van keel, geknopt van goud, een vrijkwartier van
azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1525-C/298: h. van buvermes)
- in zilver twee (van de drie) vijfbladen van keel, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver.
Bron: (1535-U/087-01: sr de beaufremetz)
- in zilver zeven rozen van keel, geplaatst 1, 3, 2 en 1, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver (Wavrin).
Bron: (1543-B/150v-4: sr de baufreme) - (1570-G/217v: le sgr de bauffremes)
- in zilver een binnenzoom van tien rozen van keel, geknopt van goud, een vrijkwartier
van azuur een hartschild van zilver (Wavrin).
Bron: (1544-L/164: baufremes)
- in zilver elf rozen van keel, in de rechterbovenhoek een schildje van azuur een
hartschild van zilver.
Bron: (1557-G/417: le sgr de beaufremez)
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van hetzelfde.
Bron: (1557-G/417: le sgr de beaufremez) - (1562-B/440: la maison de beaufremez)
Kreet: wauryn wauryn (1557-G)
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 90)
- in zilver negen rozen van keel, gepunt van sinopel, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver.
Bron: (1562-B/497: les sgr de bayngermes)
- in zilver negen bloemen van keel, geplaatst 2, 1, 3 en 3, geknopt van goud, een
vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1582-B/120v-17: h. van bauvermees)
- in zilver negen rozen van keel, een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1600-G/0334: le s de bauffremez)
- in zilver vijf vijfbladen van keel, geplaatst 2, 1 en 2, een vrijkwartier van azuur een
hartschild van zilver.
Bron: (1600-W/092v-2: le sgr de biaufermeux)
- in zilver een dwarsbalk van azuur, vergezeld van elf vijfbladen van keel, 5 in het
schildhoofd en 6 in de punt.
Bron: (1650-L/21: de bauffermez)
Zie: Salomé
Beauffremez (heer van): Lok. F-59480
- geschaakt van goud en keel, een linkerschuinstreep van azuur over alles heen.
Bron: (1544-L/163: le sgr de baufremes)
Beauffremez (Jehan de):
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van goud.
Bron: (1538-W/110: jennet de baufremez)
Helm: een kop van een éénhoorn van zilver, hoorn van goud, getoomd van keel en goud (1538-
W)
Nota: (Boniface, Warneton, p. 118)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 40
Beauffremez (Lodewijk de):
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van goud.
Bron: (1433-B/09a: louys de beaufemer)
Helm: een zwaan met gespreide vleugels van zilver, gebekt van keel (1433-B)
Beauffremez (Robrecht de):
- in zilver een dwarsbalk van azuur, vergezeld van elf vijfbladen van keel, geknopt van
goud, 5 in het schildhoofd en 6 in de punt.
Bron: (1486-L/1305: robert de bauffermez)
Nota: Volgens Boniface is het niet zeker dat hij koning was in 1305 (Boniface, Epinette, pp.
77-78).
- in zilver een dwarsbalk van azuur, vergezeld van twaalf rozen van keel.
Bron: (1570-B/1994: sgr robert de bauffremes) - (1570-G/217v: sgr robert de bauffremes)
- in zilver een dwarsbalk van azuur, vergezeld van dertien rozen van keel, 7 in het
schildhoofd en 6 in de punt.
Bron: (1650-C/62v-19: sgr robert de beauffremen)
Beauffremez (Tomas de):
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van goud, een barensteel van keel.
Bron: (1410-P/06v-6: s' t de baufremes) - (1420-C/263: messire thomas de beauffremez,
sgr de flequieres)
Zegel: Tomas de Beauffremez zegelde in 1377: een hartschild, vergezeld in het schildhoofd
van drie meerltjes (Feuchère, Ecusson, p. 21).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 263 - de Borchgrave, Diplomaten, pp. 43-44)
- in azuur een hartschild van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes
van (goud), een barensteel van keel.
Bron: (1658-C/149v-02: thomas bauffermais sr de hegnies estoit aussi baillif de tournay et
du tournaisis)
Beauffremez (Willem de):
- in zilver elf rozen van keel, geplaatst 4, 4, 2 en 1, een barensteel met vier hangers
van azuur, een uitgeschulpte zoom van keel.
Bron: (1331-T/131: guillemes de bauffumes en 18v-4: guillaume de baufermez)
- in zilver tien vijfbladen van keel, geplaatst 4, 3, 2 en 1, een uitgeschulpte zoom van
hetzelfde.
Bron: (1486-L/1336: thieri de bauffermés)
Nota: Volgens Boniface, Willem de Beauffremez (Boniface, Epinette, pp. 96-97).
Beaujeu (heer van): Lok. F-69430
- in goud een leeuw van sabel, een barensteel van keel.
Bron: (1380-U/0978: le sire de biauvy) - (1380-W/14r-25: le sire de branin) - (1410-P/12r-
6: s' debiaugy) - (1425-S/1535: le sieur de briany) - (1470-P/080v-2: le sgr de beauin)
Kreet: flandres (1380-U) - flandres (1380-W) - flandre (1425-S) - flandres (1470-P)
Zegel: Humbert, heer van Beaujeu, zegelde in 1239: een leeuw en Lodewijk, heer van Beaujeu
zegelde in 1283: een leeuw en een barensteel (Coulon, Bourgogne, n° 196 - de Vaivre,
Guillaume de Beaujeu, pp. 132-133 - Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1347).
Nota: (Anselme, Histoire, D. II, p. 725 en D. VI, pp. 85-86)
Beaulaincourt (de):
- in azuur twee afgewende, zittende en aanziende leeuwen van goud, de staarten
verstrengeld, getopt met een kroon van hetzelfde.
Bron: (1544-L/269:)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 41
Zegel: "Anthoine de Beaulaincourt" zegelde in 1538: twee afgewende leeuwen vormend met
hun staart een schuinkruis, overtopt met een kroon (Demay, Flandre, n° 5083).
Beaumanoir (heer van): Lok. F-59263
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie ezelskoppen van zilver, getoomd van keel; 2 en 3,
in zilver drie adelaars van sabel, gebekt en gepoot van keel (Trouillère).
Bron: (1544-L/210: le sgr de beaumanoir)
Nota: In een kapel van de kerk van Dendermonde is er een grafzerk van "mer Jacob de la
Trouillière", ridder, heer van Beaumanoir. De beschrijving van zijn wapen is, "d’azur à
trois têtes de mulets ou chevaux d’or, bridé de geule; escartelé d’argent à trois aigles
de sable; le timbre tortué, à la teste de cheval bridé" (Bethune, Epitaphes, pp. 51-52).
Beaumaretz (de):
- in sabel bezaaid met blokjes van goud, een leeuw van hetzelfde, genageld en getongd
van keel.
Bron: (1650-L/36: de biaumaretz)
- in goud bezaaid met blokjes van sabel, drie leeuwen van hetzelfde.
Bron: (1650-L/41: de beaumaretz)
Nota: Volgens Boniface dient men hier “Le Fainier” te lezen (Boniface, Epinette, pp. 115-116
– Leuridan, Le Ferrain, p. 318).
Zie: Fainier
Beaumont (heer van): Lok. F-59251
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur twee afgewende paalsgewijs geplaatste barbelen van
zilver (Hérignies); 2 en 3, in goud een dwarsbalk van keel.
Bron: (1544-L/226: sgr de beaumont)
Zegel: Boudewijn, kastelein van Beaumont, ridder, zegelde in 1295: twee afgewende vissen
(de Raadt, Sceaux, D. I, p. 216).
Wapen: Het wapenboek Le Blancq geeft: in azuur twee paalsgewijs geplaatst afgewende
barbelen van goud (Popoff, Artois, p. 28)
Zie: Popoff, Artois, n° 33
Beaurewart (heer van): Lok. F-59100
- in zilver een leeuw van keel, genageld en getongd van goud.
Bron: (1557-G/436: le sgr de beauruwaert)
Becque (heer van Le): Lok. F-59650
- in goud een schildhoofd van keel, beladen met een gaande leeuw van zilver (Douvrin).
Bron: (1544-L/243: le sgr de le becque)
Zie: Douvrin
Beer (de):
- in azuur een beer van zilver, gehalsband van keel.
Bron: (1500-G/08r-8-2: de beer)
Zegel: "Boidin de Beer" zegelde in 1358 en "France de Bere" zegelde in 1399: een gaande
beer (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 376 - De Baets, Melle, p. 64).
Wapen: Volgens d'Hane-Steenhuyse: in azuur een beer van goud. Volgens de L'Espinoy: in
keel een beer van zilver of in keel een beer van natuurlijke kleur (d'Hane-Steenhuyse,
Noblesse, D. I, p. 66 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 306).
- in azuur een beer van goud.
Bron: (1524-G/b-01: de beere)
Zegel: Jehan de Beer zegelde in 1485: een beer (Demay, Flandre, n° 1928).
Wapen: "Le troisiesle Eschevin (de Keure van 1307) estoit Guillaume de Beer, ... ils portent
d'azur à un ours d'or". Volgens Lautte: een halssnoer van keel (de L'Espinoy, Noblesse,
pp. 368-369 - Lautte, Jardin, p. 101).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 42
Beerlegem (heer van): Lok. B-9630
- in goud een dubbelgebloemde binnenzoom van sinopel, een schuinbalk van hetzelfde
over alles heen.
Bron: (1557-G/242: le sgr de beerleghem)
Beernem (heer van): Lok. B-8730
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een schildhoofd van keel, beladen met drie
palen van zilver.
Bron: (1380-U/1815: celui de bernen) - (1380-W/29r-14: cellui de barnen) - (1400-G/158r-
10: celuy de barnen) - (1450-M/14v-3: le sr de barnuin) - (1470-P/386r2: le sgr de
barnem en 396v1: le sgr de barmen) - (1475-S/163v-13: le sgr de bornem) - (1500-
G/06v-4-6: barnem) - (1535-U/086-07: sr de barnem) - (1550-B/F-058: le sr de
barnem) - (1570-B/1890: le sgr de bornem) - (1570-G/209v: le sgr de bornem) - (1600-
E/149r-2: le sr de berne) - (1600-G/0323: le s de barnem) - (1650-B/293-08-9:
barnhem) - (1650-C/60v-18: sgr de bournem)
- in azuur bezaaid met lelies van (goud), een schildhoofd van keel, beladen met (drie)
palen van zilver.
Bron: (1425-S/0264: le sieur de varnem)
- (in azuur bezaaid met lelies van goud), een schildhoofd van keel, beladen met drie
palen van zilver.
Bron: (1470-D/116r-03J
- in azuur (bezaaid met lelies van goud), een schildhoofd van keel, beladen met een
paal van zilver.
Bron: (1535-U/096-13: barman)
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een schildhoofd gepaald van zilver en keel.
Bron: (1543-B/150r-2: sr de berme)
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een schildhoofd van goud, beladen met drie
palen van keel.
Bron: (1557-G/234: 42es gr de beernhem) – (1562-B/160: les sgr de bernhem)
Kreet: guarde le noble guydon guarde le noble guydon (1557-G)
- in azuur drie stieren van goud, een schildhoofd gepaald van zilver en keel.
Bron: (1562-B/159: les sgr de bernhem)
- in azuur (bezaaid met lelies van goud), een schildhoofd van keel, beladen met drie
palen van zilver.
Bron: (1600-W/091v-4: 42es gr de baurien)
Beernem (Hendrik van):
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een schildhoofd gepaald van zilver en keel.
Bron: (1275-W/078: henry de bernam)
Wapen: Volgens Bethune: in azuur bezaaid met lelies van zilver, een schildhoofd gepaald van
zilver en keel (Bethune, Epitaphes, p. 335).
Beerst (Arnould van der):
- in azuur drie kepers van goud, een zoom van keel, een vrijkwartier van zilver.
Bron: (1470-D/122r-08: sire ernoul dela baast)
Nota: Arnould van der Beerst, ridder, staat in 1302 vermeld onder de Liebaards. In 1306
wordt er onder de schepenen van het Brugse Vrije een Arnould van der Beerst, ridder
vermeld (Delepierre, Documents, S. II-7, p. 29 - Delfos, Liebaards, p. 331 V-19 - de
Limburg-Stirum, Codex, D. I, p. 300 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 12).
Beerst (heer van): Lok. B-8600
- in azuur drie kepers van goud, een zoom van keel, een vrijkwartier van zilver.
Bron: (1535-U/093-05: sr de berst)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 43
Zegel: Ph. van der Beerst zegelde in 1353: drie kepers en een zoom, een vrijkanton beladen
met een schuinkruis (de Ghellinck, Beaulieu, p. 136).
- in azuur drie kepers van goud, een zoom van keel, een vrijkwartier van hetzelfde.
Bron: (1543-B/153r-4: sr de berste)
- in azuur drie kepers van (goud).
Bron: (1557-G/276: le sgr de le beerst)
Kreet: par madame, vaillant (1557-G)
- geschaakt van sabel en goud van zes rijen.
Bron: (1557-G/637: le sgr de bosstrudt)
- geschaakt van goud en sabel van zes rijen, een uitgeschulpte zoom van zilver.
Bron: (1562-B/208: les sgr de le berst)
- in azuur drie kepers van goud, een vrijkwartier van zilver een achtpuntige ster van
keel.
Bron: (1562-B/209: les sgr de le berst)
- in goud drie kepers van azuur, een vrijkwartier van zilver, over alles een zoom van
keel.
Bron: (1600-E/153r-5: celuj du beerst)
Beerst (Jehan van der):
- in azuur drie kepers van goud, een uitgeschulpte zoom van keel, een vrijkanton van
goud.
Bron: (1393-B/Gistel-15: jan van der beerst)
- in azuur drie kepers van goud, een uitgeschulpte zoom van keel, een vrijkwartier van
goud.
Bron: (1445-L/275-01: jà vand' berst)
Zegel: Jehan van der Beerst zegelde in 1343: drie kepers en een uitgeschulpte zoom, een
vol vrijkwartier erover. Jehan van der Beerst zegelde in 1368: twee kepers een
vrijkwartier en een getande zoom (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 221 - Gilliodts-van Severen,
Inventaire, D. II, p. 150).
Nota: Een of meerdere Jehan van der Beerst werden veelvuldig als schepen van het Vrije
vermeld van 1367 tot 1429. Een Jehan van der Beerst werd samen met anderen in 1405
door de schepenen van het Brugse Vrije naar Diksmuide gezonden (Delepierre,
Documents, S. II-1, pp. 90-91 en S. II-7, pp. 67-109 - Gilliodts-van Severen, Inventaire,
D. II, p. 150 - Prevenier, Handelingen, n° 33).
Beke (van der):
- in azuur een golvende dwarsbalk van goud, vergezeld van drie meerltjes van zilver.
Bron: (1500-G/04r-6-1: vander beken)
Zegel: Jacob van der Beke, zegelde in 1451: een golvende dwarsbalk, getopt met een
meerltje (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 217).
Wapen: Volgens Rietstap voerde een familie van der Beke als wapen: in azuur een golvende
dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes van goud (Rietstap,
Armorial, D. I, p. 154).
- in zilver een dwarsbalk van azuur, vergezeld in het schildhoofd van een meerltje van
sabel, een vrijkwartier van keel.
Bron: (1500-G/09v-7-2: lebeke)
Beke (van der):
- in keel vijf schuinkruisgewijs gerangschikte ringen van zilver.
Bron: (1500-G/04v-1-7: vander beken)
Zegel: "Bernart van der Beke" zegelde in 1497: vijf ringen schuinkruisgewijs geplaatst
(Bockstal, Zegels, n° 197).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 44
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "vàn Becke en
brabant". Volgens Bethune kunnen de ringen van goud of zilver zijn (Bethune, Epitaphes,
pp. 27, 122 en 138 - Lautte, Jardin, p. 80).
Belle (Frank):
- in goud zes klokken van azuur.
Bron: (1326-A/52: france balle, bourgois d'ippre)
Zegel: Frans Belle zegelde in 1292 en 1304: zes klokken (Bonaert, Sceaux, p. 285 - Douët
d'Arcq, Inventaires, n° 10630).
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 34)
- in goud drie klokken van azuur.
Bron: (1331-T/105: fransse belle)
- in goud drie klokken van azuur, geklepeld van keel.
Bron: (1331-T/16r-1: france belle)
- in goud zes klokken van azuur, vergezeld in het hart van een schelp van keel.
Bron: (1445-L/277-06: vranke và belle)
Belle (heer van) zie Bailleul (heer van):
Belle (Hustin):
- gevierendeeld 1 en 4, in goud zes klokken van azuur; 2 en 3, in hermelijn een
dwarsbalk van keel.
Bron: (1435-A/193: hustin de belle)
Belle (Jehan):
- in goud zes klokken van azuur, een barensteel van keel.
Bron: (1393-B/Gistel-41: mer jan belle)
Nota: Hij was zoon van Frans, heer van Boezinge, en van Maria van Moorslede en huwde
Maria Medonc of van Medem, vrouw van Beaureward. Hij werd heer van Boezinge na het
overlijden van zijn vader, in 1397. Oefende gedurende dertig jaar verscheidene functies
uit als magistraat van de stad en was baljuw in 1412 en 1419. Hij overleed in 1430 en ligt
begraven in het Bellehospitaal (Bethune, Epitaphes, p. 212 – Bossuyt, Ryke, p. 106 -
Buylaert, Adelslijsten, n° 161 - van Renynghe de Voxvrie, Belle, pp. 43-47 - Van Duyse,
Inventaire, n° 494 - Van Praet, Recherches, p. 287).
- in goud zes klokken van azuur, vergezeld in het hart van een zespuntige ster van
keel.
Bron: (1445-L/277-05: jan de belle)
Belle (Klaas):
- in goud een schuinbalk van keel, vergezeld van zes klokken van azuur.
Bron: (1393-B/Gistel-42: mer claes belle)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 231)
Nota: Hij was zoon van Nicolaas, overleden in 1376, en van Catherine Bonin en huwde
Margareta van Aertrycke, weduwe van Gillis van Loo. Hij werd vermeld als ridder in 1384
(Prevenier, Handelingen, n° 96, 301 en 632 - van Renynghe de Voxvrie, Belle, pp. 396-
397 - Van Praet, Recherches, p. 287).
Belle (Lionel):
- in goud zes klokken van azuur.
Bron: (1435-T/0612: lionnel belle) - (1450-B/0915:)
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 100)
Belle, broeder van Tristran (Monfrard):
- in goud zes klokken van azuur; een hartschild van zilver twee schuinbalken van keel.
Bron: (1430-C/131-16: mofrà bellem trisan brod') - (1445-L/275-05: monfran và belle)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 45
Belle, broeder van Tristran (Waleram):
- in goud zes klokken van azuur; een hartschild van azuur zes klaverbladen van zilver,
een versmald schildhoofd van goud.
Bron: (1430-C/131-17: walrave hun brodr)
- in goud zes klokken van azuur; een hartschild van azuur bezaaid met kruisjes van
zilver, een schildhoofd van goud.
Bron: (1445-L/276-04: walrave và belle)
Zegel: Waleran van Belle, zegelde in 1424: zes klokken, geplaatst 3, 2 en 1, gebroken met
een hartschild (onduidelijk) (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 223).
Belle, heer van Boezinge (Jehan):
- in goud zes klokken van azuur.
Bron: (1445-L/271-11: h jà và belle he và bosinghen)
Zegel: Jehan Belle, heer van Boezinge, ridder, zegelde in 1427: zes klokken, geplaatst 3, 2
en 1 (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 223).
Belle, zoon van Jehan (Tristran):
- in goud zes klokken van azuur, een barensteel van keel.
Bron: (1430-C/131-15: tristrà bellye suy z') - (1445-L/275-02: triestram và belle)
Belle:
- in goud zeven klokken van azuur, plaatst 3, 3 en 1.
Bron: (1500-G/06r-5-6: de bellinghers)
- in goud zes klokken van azuur.
Bron: (1557-G/466: la mayson surnomé belle) - (1570-B/1679: le sgr de belle) - (1570-
G/189r-1: le sgr de belle) - (1650-B/294-08-5: belle, boesinge) - (1650-C/38v-09: le sgr
de belle)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Belle origre
d'Ipre en flandre".
Zie: Boezinge
Bellebrune (heer van): Lok. F-62142
- in zilver een leeuw van sabel, een uitgeschulpte zoom van keel.
Bron: (1410-P/23v-7: s' de belleròne)
Zegel: Robrecht de Bellebrune, ridder, zegelde in 1299 en Robinet de Bellebrune, ridder,
zegelde in 1410: een leeuw en een uitgeschulpte zoom (Demay, Artois, n° 157 - Roman,
Inventaire, n° 1256).
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel (Fiennes).
Bron: (1470-P/351r-1: le sgr de bellebronne) - (1500-S/45v-3: bellebronne) - (1535-U/281-
13: s de bellebrone - s de fiennes)
Zegel: Robrecht de Bellebrune, ridder, zegelde in 1390: een leeuw (de La Gorgue-Rosny,
Recherches, D. IV, p. 303).
Wapen: (Bouly de Lesdain, Groupes, Nota 160 - de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. IV, p.
332 - Delgrange, Boulonnais, n° 14)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 357)
- in zilver een leeuw van sabel (Fiennes).
Bron: (1475-S/157v-04: le sr de bellebròne)
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel, een uitgeschulpte
schuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1525-C/M-24v-08: h và bellebron)
- in zilver een leeuw van sabel, getongd van keel (Fiennes).
Bron: (1600-W/096v-3: bellebronne baron)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 46
Belleforière (heer van): Lok. F-59286
- in sabel bezaaid met lelies van goud.
Bron: (1600-O/052r-4: le sgr de belleforière)
Zegel: Jehan de Belleforière genoemd Broiefort, zegelde in 1374: zeven lelies, geplaatst 3,
3, 3 en 1, gebroken in het schildhoofd met een ster. Karel de "Bellefourrière",
broodmeester van de koning, zegelde in 1555: een veld bezaaid met lelies (Demay,
Flandre, n° 547 - Roman, Inventaire, n° 1260).
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 331)
Zie: Popoff, Artois, n° 103
Bellegem (heer van): Lok. B-8510
- in zilver drie kepers van keel.
Bron: (1425-S/0290: le sieur de beleghem) - (1470-P/397r3: le sgr de bellinquen) - (1475-
S/164v-10: le sgr de bellinghen) - (1535-U/094-01: sr de belleghem) - (1543-B/154r-2:
sr de bellinghe) - (1550-B/F-093: le sr de bellenghen) - (1568-B/62v-06: belleghem) -
(1570-B/1936: le sgr de bellinghem) - (1570-G/213: le sgr de bellinghem) - (1600-
E/152v-6: celuj de bellinghem) - (1650-C/61v-11: sgr de bellenghien)
Zegel: Olivier van Belleghem zegelde in 1303 en “Damien” van Belleghem, ridder, zegelde in
het begin van de XIV de eeuw: vier kepers en een barensteel met vijf hangers (Bonaert,
Sceaux, p. 285 - Warlop, Flemish, p. 648).
- in zilver een keper van keel, vergezeld van tien blokjes van hetzelfde.
Bron: (1557-G/498: le sgr de bellenghyen)
- in zilver vier kepers van keel, een zoom van zilver.
Bron: (1562-B/329: les sgr de belleghem)
Belleghem (Daniël van):
- in zilver vier kepers van keel, een barensteel met vijf hangers van azuur.
Bron: (1470-D/120v-06: sire daniel de bellinghen)
Nota: “Here Daniels van Bellenghem”, ridder, wordt in 1302 vermeld onder de Liebaards
(Delfos, Liebaards, p. 331 V-23 - de Limburg-Stirum, Codex, D. I, p. 316 - van den
Eeckhout, Dupuy, pp. 12-13 - Verbruggen, Guldensporen, p. 234).
Bellekens < = Ballinquet ? (heer van):
- in keel een kruis van goud, beladen met vijf vijfbladen van keel, geknopt van goud,
een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1562-B/433: les sgr de ballinquet)
Nota: Rond 1300 wordt "Bellekins hofstede" te Beernem (B-8730) vermeld en in 1558
vermeldt men een klein kasteeltje te Eernegem (B-8480) dat "Bellekens goedt" heet. Er
was eveneens een heerlijkheid "Bellequint" of "Bellekint" te Bailleul (F-59270) (De Flou,
Toponymie, D. I, p. 741 - de Meulenaere, Statistique, D. 51 p. 210).
Bellem (heer van): Lok. B-9881
- in keel vier kepers van zilver, de eerste met afgesneden top.
Bron: (1557-G/370: le sgr de bellem)
Kreet: bellem bellem (1557-G)
Bellettes = Ten Briele ? (heer van):
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken (Jonghe).
Bron: (1557-G/434: le sgr de bellettes) - (1562-B/012: les sgr de bellettes, leur surnom est
de jonge)
Nota: In 1330 wordt er vermeld dat "joncfrouwe Marie, ser Symoens dochter was van den
Briele, Everdeys sJonghen wijf, ..., hadde vercocht wel ende wettelike mijn here Philipse
Vylaine, here van Sente Jans ten Steene, de stede ten Briele”. Het leen Ten Briele ligt
in Gent (B-9000) (van der Haeghen, Walle, pp. 22-24).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 47
Bellicamp (heer van): Lok. F-59239
- in goud vier kepers van sabel, de eerste met afgesneden top (Raisse).
Bron: (1544-L/192: sgr de bellincamp)
Bellinghen (van):
- in sabel in het schildhoofd beladen met twee meerltjes en in de punt met een
belletje, alles van goud.
Bron: (1500-G/09r-4-5: van belle)
Wapen: Rietstap geeft: doorsneden A, in azuur twee naast elkaar geplaatste eendjes van
goud, gebekt en gepoot van keel; B, in keel een belletje van goud (Rietstap, Armorial, D.
I, p. 158).
Bellinghen (van):
- van vair van zilver en sabel, een vrijkwartier van azuur drie schelpen van goud.
Bron: (1500-G/06r-3-6: bellinghe)
Bellonne (heer van): Lok. F-62490
- in keel bezaaid met lelies van goud, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1290-L/628:)
Zegel: "Walteri de Auntonio militis" zegelde in 1281: een veld bezaaid met lelies en een
leeuw (Demay, Flandre, n° 421).
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1380-U/1903: le sire de brelen) - (1380-W/31r-02: le sr de bellonnes) - (1425-
S/0466: le sieur de belonne) - (1470-D/133r-04: le sire de baloing) - (1470-P/311v-5: le
sr de bielonne) - (1475-S/058r-09: le sr de bulone) - (1535-U/144-08: sr de bellone) -
(1550-B/H-040: le sr de bielonne) - (1570-G/268r-5: le sgr de belone) - (1600-E/050r-
3: les armes de bellone) - (1600-G/0952: le s de bellonne)
Kreet: bury (1425-S) - bury (1470-P) - bury (1475-S) - bury (1550-B) - bury (1600-G)
- in keel een leeuw van zilver, vergezeld in de rechterbovenhoek van een lelie van
hetzelfde.
Bron: (1543-B/185r-4: sr de bellone)
- in keel een dubbelstaartige leeuw van zilver.
Bron: (1568-B/17r-08: le sr de bellomme)
Kreet: bury (1568-B)
- in keel (bezaaid met lelies van zilver), een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1570-B/2381: le sgr de vellone)
Bellonne (Wouter d'Antoing, heer van): Lok. F-62490
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1288-W/004:)
Zegel: Wouter d'Antoing, heer van Bellonne, zegelde in 1312: een veld bezaaid met lelies en
een leeuw (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 10334).
Bels:
- in azuur een schuinbalk van goud, beladen met drie belletjes van keel.
Bron: (1500-G/05v-2-2: van bel)
Wapen: Rietstap geeft voor een familie Bels: in azuur drie belletjes van goud (Rietstap,
Armorial, D. I, p. 159).
Belsele (heer van): Lok. B-9111
- in zilver een dwarsbalk geschaakt van goud en keel van drie rijen.
Bron: (1500-G/08v-5-4: belsele)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Belsele en
flandre" (de L'Espinoy, Noblesse, p. 261 - Lautte, Jardin, p. 81).
- in zilver een dwarsbalk geschaakt van zilver en keel van drie rijen.
Bron: (1550-A/10v-03: berselle)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 48
- in goud een dwarsbalk geschaakt van goud en sabel van tien rijen.
Bron: (1557-G/465: le sgr de belzelle)
Kreet: belzelle belzelle (1557-G)
Zegel: Thierry van Belsele, baljuw van Brugge, zegelde in 1331: een geschaakte dwarsbalk
(de Raadt, Sceaux, D. I, p. 227).
Benstein (de):
- in zilver drie schuingeplaatste ruiten van sabel, links vergezeld van een zespuntige
ster van keel.
Bron: (1500-G/05r-7-1: bernestein)
Berch (de):
- in goud een schuinbalk doorsneden getand van azuur en hermelijn.
Bron: (1550-A/11v-05: berck)
Zegel: "Jacob le Berch", leenman van de hertog van Bourgondië, in zijn kastelenij van Veurne,
zegelde in 1448: een schuinbalk geschaakt en een zoom (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 233)
Wapen: "Ceux de ce nom de Berch sont yssus de la noble famille de Cantelberch: ils portent
d'or à une bende emanchée d'azur & d'hermines" (de L'Espinoy, Noblesse, p. 327).
Bercus (heer van): Lok. F-59310
- in goud drie klaverbladen van sabel (Hennette).
Bron: (1470-P/394v3: le sgr de bercus) - (1535-U/091-01: sire de berru) - (1543-B/151r-2:
sr de bevin) - (1570-B/2104: le sgr de bercus) - (1570-G/226: le sgr de bercus)
Kreet: henit (1535-U)
Wapen: (de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. IV, p. 332)
Berghe (heer van): Lok. B-8840
- in goud een schuinkruis van keel, beladen met vijf ringen van zilver.
Bron: (1550-A/14v-06: berghe) - (1557-G/227: les nobles berghes)
Kreet: praet (1557-G)
Zie: Watervliet
Berghe (Jehan van den):
- in goud een schuinkruis van keel, beladen met vijf ringen van zilver.
Bron: (1435-T/0607: jan de berges) - (1450-B/0911:)
Zegel: "Jean de le Berghe", zegelde in 1424: een schuinkruis beladen met vijf ringen (de
Raadt, Sceaux, D. I, p. 232).
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 95)
Berghe (Joost van den):
- in goud een schuinkruis van keel, beladen met vijf ringen van zilver.
Bron: (1435-T/0608: s. de berges) - (1450-B/0912:)
Helm: twee afgewende zwanenkoppen en halzen van zilver, komende uit een kroon van sabel
(1450-B)
Zegel: Joris van den Berghe zegelde in 1502: een schuinkruis beladen met vijf ringen,
gebroken in het schildhoofd van een ster (Demay, Flandre, n° 4206).
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 208)
Nota: (van den Eeckhout, Toison, n° 96)
Berghe (Lodewijk van den):
- in goud een schuinkruis van keel, beladen met vijf ringen van goud, vergezeld in het
schildhoofd van een vijfblad van azuur.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-26: lonis van den berghe)
Nota: “Lonis van den Berghe” staat in 1400 vermeld als schepen van Brugge en werd naar
Brussel gezonden in 1404. Een "Mer Louisse van den Berghe rudder" staat vermeld in
1408-1409. “Louys de le Berghe”, schildknaap, staat vermeld in de monsteringslijst van
1410 van Jehan, heer van Gistel (Buylaert, Adelslijsten, n° 453 - Gilliodts-van Severen,

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 49
Inventaire, D. III, p. 468 en D. IV, p. 478 – Prevenier, Handelingen, n° 675 - Schouteet,
Regesten, D. 4, n° 440 - Van den Abeele, Witte, p. 142).
Berghe (van den):
- in azuur een keper van goud, vergezeld van drie schelpen van zilver.
Bron: (1500-G/10v-1-6: vanden berghe)
Zegel: "Jan van den Berghe", voogd van Alise van Coyeghem, zegelde in 1444: een keper
vergezeld van drie schelpen (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 233).
Berghe (van den):
- gevierendeeld 1 en 4, in (azuur) een hert van (goud); 2 en 3, gedwarsbalkt van (azuur)
en (zilver) van acht stukken.
Bron: (1524-G/j-09: vanden beerghe)
Zegel: Een "Thideman" van den Berghe zegelde in 1370: een hertenschedel en een getande
zoom (Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. II, p. 148).
Berghen (Hendrik van):
- doorsneden A, in goud drie palen van keel, vergezeld rechts boven van een schelp
van hetzelfde; B in sinopel drie maliën van zilver (in sinopel drie maliën van zilver,
een schildhoofd van goud, beladen met drie palen van keel, vergezeld rechts boven
van een schelp van hetzelfde).
Bron: (1393-B/Gruuthuse-01: mer heinric và berghen)
- doorsneden A, in goud drie palen van keel; B in sinopel drie maliën van zilver (in
sinopel drie maliën van zilver, een schildhoofd van goud, beladen met drie palen van
keel).
Bron: (1393-B-2692/Gruuthuse-01: mer heinric v berghen)
Helm: een wilde ezelskop van sabel (1393-B)
Zegel: "Messire Henri de Berghes, sgr de Grimberghe", zegelde in 1411: drie maliën en een
schildhoofd beladen met drie palen (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 234).
Nota: Hij was zoon van Hendrik van Bautershem, heer van Bergen-op-Zoom, en van Beatrice
van Polanen en huwde eerst met Johanna van den Gruuthuyse, vrouw van Grimbergen, en
vervolgens in 1408 met Johanna de Witthem. Hij overleed in 1418 (Bouton, Wapenboeck,
D. VI, pp. 45-47 - Butkens, Trophées, D. II, p. 212 - van den Eeckhout, Gruuthuyse, pp.
10-11).
Berghen, bastaard (H. van):
- doorsneden A, in goud drie palen van keel; B in sinopel drie maliën van zilver; een
schuinstaak van azuur over alles heen (in sinopel drie maliën van zilver, een
schildhoofd van goud, beladen met drie palen van keel, een schuinstaak van azuur
over alles heen).
Bron: (1393-B/Gruuthuse-05: h. van berghen b)
Nota: Butkens vermeldt een Hercule van Berghen, natuurlijke zoon van Hendrik, heer van
Bergen-op-Zoom. In 1426, bij twisten tussen de stad Antwerpen en de heer van Bergenop-Zoom
werd "den bastaert van Berghen Hectorre’" aangehouden door deze van
Antwerpen (Butkens, Trophées, D. II, p. 212 - Willems, Gestes, D. III, p. 618).
Bergues Saint Winnoc (burggraaf van): Lok. F-59380
- in goud een leeuw van keel.
Bron: (1290-L/567:) - (1297-C/71: li castelains de bergues) - (1300-V/0232: le chastellain
de bergues) - (1370-M/742:le conte de vermandoys) - (1380-U/1758: le chastelain de
berghes) - (1380-W/28r-16: le chastelain de berghes) - (1410-P/04v-6: chastelain de
bege) - (1450-E/46r-04: le chastellain de berghe st winnoc) - (1455-G/164v-1: burgve
và btshe) - (1470-D/113r-01: le chastellain de berghen) - (1475-S/163r-01: le chastelain
de berghes st winock) - (1543-B/145v-4: chastellain de berghe) - (1600-E/145r-2: le

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 50
chastelain de berghes) - (1600-G/0279: le chastellain de berghes st winoc) - (1600-
W/081r-6: le chatelain de brghes)
Kreet: berghes (1380-U) - berghe st winnoc (1450-E) - berghes st winoc (1600-G)
Helm: een zittende leeuw van keel tussen een vlucht van goud (1455-G)
Zegel: "Giselini castellani Bergensis" zegelde in 1237: een leeuw (Warlop, Flemish, p. 656).
- in keel een leeuw van goud.
Bron: (1370-N/1087-1122: le chastelain de bergues) - (1400-G/156v-19: le chastellain de
berghe st de winoc)
Kreet: de beghes madame de chanbe (1400-G)
- in goud een leeuw van keel, genageld en getongd van azuur.
Bron: (1372-B/0593: berghen en 1363: berghe) - (1395-G/0944: borchgrv van bergen) -
(1425-S/0237: le chastellain de berghes st vinoch) - (1450-L/076-3: le chastelain de
berghes st winnock) - (1450-M/11v-1: le castelain de beghes) - (1470-P/375r4: le
chastellain de berghes sainct winocq) - (1500-S/65v-4: le chatelain de berghes sainct
winocq) - (1535-U/082-12: ch de berghes st winocq) - (1550-A/09v-01: bergues st vinoc)
- (1557-G/096: le chastelain et sgr de berghes st-wynnocx) - (1570-B/1794: le
chastellain de berghes sainct winoc) - (1570-G/202: le chastellain de berghes saint
winoc) - (1650-B/292-06-1: castellanus de bergis s. winnocci) - (1650-C/59r-08: le
chastelain de berghe s. winoc)
Kreet: berghes (1500-S) - berghes st winocq (1535-U) - berghes berghes de madame de
chasteau-bruin (1557-G)
Helm: een zittende leeuw van keel op een vijzel van sabel, tussen een vlucht van goud (1395-
G)
Wapen: Volgens Bethune is de leeuw genageld, getongd en gekroond van azuur (Bethune,
Epitaphes, p. 28).
- in goud een leeuw van keel, genageld van azuur.
Bron: (1375-S/21r-01: le chastellain de berghue st vuinoc) - (1600-O/049v-2: le chatellain
de berghes sint winoc)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 137)
- in goud een leeuw van keel, genageld en getongd van sabel.
Bron: (1550-B/F-030: le chastellain de berghes-sainct-winnoc) - (1568-B/57r-07:
chastelain de berghes st winnoc)
- in goud een leeuw van keel, genageld en getongd van zilver.
Bron: (1562-B/556: les chastelains et sgr de bergues-sainct-winnox en 653: berghe stwinox)
Zie: Popoff, Artois, n° 126
Bergues Saint Winnoc (stad): Lok. F-59380
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van goud.
Bron: (1557-G/030: berghes sainct-wynnocx)
- in goud een leeuw van keel, genageld en getongd van zilver.
Bron: (1562-B/580: berge st-winnox)
Zegel: Bergues zegelde in 1316: een gekroonde leeuw (Bedos, Villes, n° 112).
Zie: Popoff, Artois, n° 132
Berlettes (de):
- in azuur een hartschild van zilver.
Bron: (1500-G/03r-5-1: barlettes)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Berlette dit Malet-
Berlette": in azuur een hartschild van goud, vergezeld in de rechterbovenhoek van een
ster van zilver (Lautte, Jardin, p. 100).
Berloz (heer van): Lok. B-4257
- in zilver twee dwarsbalken van keel.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 51
Bron: (1570-B/1975: le sgr de berlo) - (1570-G/216: le sgr de berlo) - (1650-C/62v-01: sgr
de berlo)
Zegel: "Gerardus, dominus de Berle", ridder, zegelde in 1281 en Pinchart de Berloz, heer
van Tongrenelle en van Fresin zegelde in 1362: twee dwarsbalken (Demay, Flandre, n°
563 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 243).
Wapen: Volgens een wapenboek samengesteld rond 1363, "Cheli de Bierlo, d'argent a II
faises de geule crie se non" en "G. Pinchart (Godefroid genoemd Pinchart de Berlo),
d'argent a II faises de geule". Het wapen van de familie de Berloz is normaal: in goud
twee dwarsbalken van keel (de Theux, Hesbignonne, n° 34 en 42).
Bernard:
- in keel een omgekeerd zwaard van zilver, gesteeld van goud.
Bron: (1500-G/07r-1-8: bernaels)
Zegel: Michiel Bernard zegelde in 1447: een omgekeerd zwaard, vergezeld van twee sterren
en een zoom (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 244).
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Bernard en flandre annoblij
1499": in keel een omgekeerd zwaard van zilver, versierd van goud, vergezeld van twee
sterren van hetzelfde.
Bernissart (heer van): Lok. B-7320
- in azuur een schildhoofd van hermelijn, een uitgeschulpte zoom van keel.
Bron: (1425-S/0518: le sieur de bernissat) - (1500-Q/09r-05: le sr de burnisart) - (1650-
C/42r-24: la terre de bernissart)
- in azuur een schildhoofd van hermelijn, een uitgeschulpte zoom van keel over het
schildhoofd.
Bron: (1535-U/153-01: sr de bernissart) - (1550-B/H-128: le sr de bernissart) - (1568-
B/20r-04: bernissart) - (1570-B/2451: le sgr de bernissart) - (1570-G/273v-6: le sr de
bernissart)
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een getande zoom van keel over het
schildhoofd.
Bron: (1543-B/193r-3: sr de bernisart)
- in sinopel een schildhoofd van hermelijn, een getande zoom van keel.
Bron: (1600-O/083r-2: le sgr de beaussart)
Berquin (Alelm de):
- in goud een zoom van keel.
Bron: (1470-D/122v-02: sire alinuur du befoy)
Nota: Alelm de Berquin, ridder, wordt vermeld in 1298 en 1302 onder de Leliaards (van den
Eeckhout, Dupuy, p. 13 - Verbruggen, Guldensporen, pp. 220 et 222).
Berquin (heer van): Lok. F-59940
- in goud een zoom van keel.
Bron: (1370-M/774:) - (1543-B/153r-5: sr de benlem) - (1550-A/11v-10: berquin) - (1557-
G/239: le sgr de beerquyn) - (1562-B/356: les sgr de berquin) - (1600-E/153v-1: celuj
de berkin)
Kreet: a la bone foey berquin (1557-G)
Zegel: "Jan van Berkin", heer van Nortberkin, zegelde in 1398: een vol schild met een zoom
(Demay, Flandre, n° 553).
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, pp. 329-330)
Nota: (de Meulenaere, Berquin, pp. 277-288)
Bertangle (de):
- in keel vijf torens van goud, geplaatst 2, 2 en 1 (Bertrangle); een hartschild van goud
getralied van keel (Neuville).
Bron: (1544-L/266:)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 52
Zegel: "Wale de Bartangle, sire de Kierrieu", zegelde in 1322: vijf torentjes geplaatst 2, 2
en 1. En Simon de Bertangle zegelde in 1410: vijf torens gekanteeld van drie stukken,
geplaatst 2, 2 en 1 (Demay, Picardie, n° 144 - Roman, Inventaire, n° 1361).
- in keel vijf torens van goud, geplaatst 2, 2 en 1 (Bertrangle), gebroken met een
hartschild gevierendeeld 1 en 4, in zilver een schuinbalk van keel, vergezeld van
zes rozen van hetzelfde (Forest); 2 en 3, in zilver drie kepers van keel (Coyeghem).
Bron: (1544-L/268:)
Berthen (heer van): Lok. F-59270
- in zilver een dwarsbalk van keel, vergezeld in het schildhoofd van twee meerltjes
van sabel.
Bron: (1557-G/649: le sgr de bertene)
Zie: Delft
Beselare (heer van): Lok. B-8980
- in sabel een keper van zilver, vergezeld van drie schelpen van hetzelfde.
Bron: (1557-G/483: le sgr de beyselare) - (1570-B/1867: le sgr de beselaire) - (1570-G/208:
le sgr de beselaire) - (1650-C/60r-25: becelare)
Kreet: woestyne (1557-G) - woestine (1650-C)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, pp. 311-312)
Zie: Woestijne
Béthencourt (heer van):
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver drie vijfbladen van sabel (Rosières); 2 en 3, in zilver
drie tweelingbalken van keel (Noyelle).
Bron: (1300-V/0422: bretencourt)
Zegel: "Johannis de Roseria", ridder, zegelde in 1233: drie rozen. "Guidonis de le Rozière",
ridder, zegelde in 1245: drie rozen en een barensteel met drie hangers (Demay, Artois,
n° 599 - Demay, Picardie, n° 595).
Nota: Een familie des Rosières, heer van Les Rosières te Béclers (B-7532) voerde als wapen:
in zilver drie rozen van keel, gepunt van goud. Le Carpentier vermeldt de heerlijkheid
"Noyelle-Wion" die als wapen voerden: in keel drie tweelingsbalken van zilver of van goud.
Een "Gotrain de Le Rosière" was in 1448 heer van Ribeaucourt, leen gehouden van Domart
(de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. III, pp. 1241 en 1276 - du Chastel de la Howarderie,
Notices, D. III, p. 401 - Le Carpentier, Cambray, D. II, p. 834).
Béthune (Boudewijn de):
- geschuinbalkt van keel en zilver, een schildhoofd van goud.
Bron: (1440-M/354: monsr baudewyn bethune frere au conte de flandres & conte de
albemarle & del isle qavoit espousee hawise contesse d'albemarle ... il fuit jadis seignour
de skipton en crauen)
Nota: Boudewijn, zoon van Gewijde, graaf van Vlaanderen, en van Mahaut, vrouw van
Bethune, stierf jong (du Chesne, Béthune, D. I, pp. 225-226).
Béthune (de):
- in zilver een dwarsbalk van keel, een barensteel met vijf hangers van azuur, elke
hanger beladen met drie penningen van goud.
Bron: (1265-W/1241:) - (1400-D/043v:)
- in azuur (zilver) een dwarsbalk van keel, vergezeld in het schildhoofd van een gaande
leeuw van goud (sabel).
Bron: (1600-W/074v-9: bethune)
Béthune (heer van): Lok. F-62400
- in goud een leeuw van sabel.
Bron: (1279-H/372: sire de betune)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 53
Zegel: "Roberti primogeniti comitis Flandrie, Attrebatensis, advocati, Bethunie et
Tenremonde domini", zegelde in 1265: een leeuw (Laurent, Sceaux, D. I/1, p. 170).
- in zilver een dwarsbalk van keel.
Bron: (1375-S/22r-03: betune) - (1380-U/1622: les armes de bethune) - (1380-W/26r-17:
les armes de bethune) - (1425-S/0581: le sieur de béthune) - (1450-M/07r-6: bethune)
- (1456-S/A-4: le sgr de bethune) - (1470-P/321v-3: les armes de bethune) - (1471-
R/40-11: les armes de bethune) - (1475-S/171r-13: le sr de bethune) - (1500-Q/45r-03:
bethune) - (1500-S/55r-4: bethune) - (1535-U/119-02: sr de bethune en 163-07:
bethune) - (1543-B/165v-2: sr de bethune) - (1550-B/A-032: le sr de béthune) - (1568-
B/03r-05: bethune) - (1570-B/1463: l'advoué et sgr de bethune) - (1570-G/170v-5:
l'advoué et sgr de bethune) - (1600-E/165v-4: les armes de bethune) - (1600-O/054r-
1: bethune) - (1650-C/35r-10: bethunes)
Kreet: bethune (1380-U) - bethune (1380-W) - béthune (1425-S) - bethune (1456-S) -
bethune (1470-P) - bethune (1471-R) - bethune (1475-S) - bethune (1568-B) - bethune
(1570-B) - bethune (1570-G)
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver een dwarsbalk van keel; 2 en 3, gedwarsbalkt van vair
en keel van vier stukken.
Bron: (1500-G/03r-2-3: bethune)
Béthune (Robrecht de):
- in goud een leeuw van sabel, een barensteel met vier hangers van keel.
Bron: (1265-W/1233:)
- in goud een leeuw van sabel, een barensteel van keel.
Bron: (1279-H/373: robert de betune) - (1280-C/216: robert de betune)
Zegel: "Roberti de Flandrie" zegelde van 1265 tot 1272: een leeuw en een barensteel met
drie hangers (Laurent, Sceaux, D. I/1, p. 171).
Nota: (Brault, Aspilogia, D. II, p. 50)
- in goud een leeuw van sabel, een barensteel met vijf hangers van keel.
Bron: (1279-R/373: robt de betune)
Zegel: "Roberti primogeniti comitis Flandrie Nivernen" zegelde van 1273 tot 1295: een leeuw
en een barensteel met vijf hangers (Laurent, Sceaux, D. I/1, pp. 171-172).
- in goud een leeuw van sabel.
Bron: (1280-C/216: robert de betune)
Zegel: "Roberti comitis Flandrie", zegelde van 1306 tot 1322: een leeuw (Laurent, Sceaux,
D. I/1, p. 173).
Béthune (Robrecht, heer van): Lok. F-62400
- in zilver een dwarsbalk van keel.
Bron: (1214-B/c-25:)
Zegel: "Robertus, attrebatensis advocatus, Bethunie et Tenremunde dominus", zegelde in
1229 en 1246: een dwarsbalk (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 248 - Warlop, Flemish, p. 669).
Zie: Dendermonde - Locres - Loker - Herwin - Hondekerne - Leeuwen - Popoff, Artois, n°
80
Béthune (Willem de):
- in zilver een dwarsbalk van keel, vergezeld in de rechterbovenhoek van een gaande
leeuw van sabel.
Bron: (1279-H/395: willem de betune) - (1280-C/053: william de betune)
Zegel: "Willaumes de Locres chi" zegelde in 1279: een dwarsbalk vergezeld in de
rechterbovenhoek van een gaande leeuw (Demay, Flandre, n° 581).
Nota: (Brault, Aspilogia, D. II, p. 50)
- in zilver een dwarsbalk van keel.
Bron: (1279-H/395:)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 54
- in zilver een dwarsbalk van keel, vergezeld in het schildhoofd van een gaande leeuw
van sabel.
Bron: (1279-R/395: wille de betune)
Bette (Jehan, bastaard):
- in azuur drie sint-antoniuskrukken van goud, een linkerschuinstaak van keel over alles
heen.
Bron: (1433-B/14b: jehann b. de bette)
Helm: een uitkomende leeuw van zilver (1433-B)
Nota: (van den Eeckhout, Bruxelles, p. 149)
Bette (Joost):
- in azuur drie sint-antoniuskrukken van goud.
Bron: (1435-A/262: josse bette)
Bette (Peter):
- in azuur drie sint-antoniuskrukken van goud, een barensteel van keel.
Bron: (1433-B/10a: pierre bette)
Helm: een buizenhoed van keel, vooraan omgeslagen van zilver (1433-B)
Nota: (van den Eeckhout, Bruxelles, p. 147)
Bette:
- in azuur drie sint-antoniuskrukken van goud.
Bron: (1500-G/08r-4-5: bette) - (1524-G/a-06: bette) - (1550-A/12v-02: bette) - (1568-
B/67r-10: bets)
Zegel: Simon Bette, zoon van Simon, zegelde in 1446: drie sint-antoniuskrukken (d'Hane-
Steenhuyse, Noblesse, D. 2 p. 34).
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 112 - Lautte, Jardin, p. 75)
Bettencourt-Rivière (heer van): Lok. F-80270
- gevierendeeld 1 en 4, van vair van goud en azuur (Hames); 2 en 3, in zilver een
schuinbalk van keel, beladen met drie schelpen van goud (Béthencourt).
Bron: (1544-L/159: le sgr de betencourt)
Zegel: Jehan, heer van Hames zegelde in 1481: in vair. Jean-Baptiste de Béthencourt
zegelde in 1663: een schuinbalk beladen met drie schelpen (Demay, Flandre, n° 5071 en
6410).
Nota: De La Gorgue-Rosny zegt: "Tous ceux-là paraissent être des anciens seigneurs de
Béthencourt-Rivière, près d'Airaines" (de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. I, p. 165).
Zie: Popoff, Artois, n° 18
Beuckemare (Daniël van):
- in zilver een keper van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1470-D/124r-07: sire daniel deballemaire) - (1525-C/150: h. daniel de bugmaren) -
(1582-B/118r-05: h. daneel van bugmaren)
Nota: "Monsigneur Daniele de Boukemare", ridder, wordt in 1302 vermeld onder de
Liebaards en in 1307 als de schepen van het Brugse Vrije (Delepierre, Documents, S. II-
7, p. 29 - Delfos, Liebaards, p. 331 V-28 - de Limburg-Stirum, Codex, D. I, p. 311 en D.
II, pp. 8-9 - van den Eeckhout, Coninck, n° 150 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 13).
Beuckemare (Iwain van):
- in goud (zilver) een keper van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1471-R/51-08: le sgr damwain brunemaele)
Zegel: "Ywani de Bokemare militis" zegelde in 1295: een keper beladen met vijf schelpen
(Demay, Flandre, n° 582).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 55
Beukemare (heer van): Lok. B-8380
- in zilver een keper van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1370-M/820:) - (1400-D/203r:) - (1557-G/290: le sgr de buecquemaere) - (1562-
B/224: les sgr de buekemare)
Kreet: dudzelle (1557-G)
Zegel: "Jan van Buekemaere" houdt van de burg van Brugge "thof te Beukemare". Hij
zegelde in 1421: een keper beladen met drie schelpen (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 415).
- in goud een schuinkruis van keel, beladen met vijf schelpen van zilver, vergezeld in
het schildhoofd van een schildje gekeperd van goud en keel van acht stukken
(Courtraisien).
Bron: (1372-B/0622: buekemeer) - (1570-B/1956: le sgr de buekenner) - (1570-G/214v: le
sgr de buekemer) - (1650-C/62r-02: sgr de berckemer)
- in zilver een keper van keel, beladen met vijf schelpen van goud.
Bron: (1430-C/132-16: ernewov de eeh)
Beurse (Jehan van der):
- in goud een schuinbalk van keel, beladen met drie beurzen van zilver.
Bron: (1331-T/15v-1: jehan delabeursa) - (1393-B/Gistel-22: jan van der beurze)
Helm: een adelaarskop van zilver, gebekt van goud, houdende een ring van hetzelfde, tussen
een vlucht van sinopel (1393-B)
Zegel: "Jan van der Beurse" zegelde in 1397: een schuinbalk beladen met drie beurzen
(Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III, p. 383).
Nota: Hij was zoon van Nicolaas en van Margareta Reubs en huwde Gertrude Bave. Hij was
tussen 1384 en 1420 meerdere malen schepen van Brugge en Burgemeester van de
schepenen in 1395, 1422, 1425 en 1431 en in 1413 burgemeester van de raad. Tussen
1385 en 1404, werd hij meerdere malen op missie gezonden buiten de stad. In 1401 staat
hij vermeld als “her Janne van der Buerse”. In 1405 was “Jean vander Bursen”
pensionaris van de stad Brugge. Hij overleed in 1434 of 1435 en ligt begraven in de Sint-
Jacobskerk te Brugge (Gailliard, Bruges, D. I, pp. 201-202 - Prevenier, Handelingen, n°
2, 525 en 680 - Van den Abeele, Witte, p. 64 -– Van Duyse, Inventaire, n° 494 - Van
Praet, Recherches, p. 289 – Vermeersch, Grafmonumenten, D. II, n° 158 - Wikipedia,
Beurze – Wikipedia, Brugge).
Beurse (van der):
- in goud een schuinbalk van keel, beladen met drie beurzen van zilver.
Bron: (1500-G/08v-4-8: bursyn)
Zegel: "Mthieu de le Bourse" zegelde in 1328: een schuinbalk beladen met drie beurzen, een
barensteel erover (Gilliods Van Severen, Inventaire, D. I, p. 391).
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 109)
Bevere (heer van):
- in sabel drie tweelingbalken van goud.
Bron: (1557-G/171: le sgr de beverne) - (1562-B/326: les sgr de beverne)
Bevere (heer van): Lok. B-9700
- gedwarsbalkt van goud en keel.
Bron: (1557-G/099: le sgr de bevres-lez-haudenaerde) - (1562-B/005: les très nobles et
ancienes sgr de bevre)
Kreet: bevres la noble d’audenaerde (1557-G)
- in goud een dubbelgebloemde binnenzoom van sinopel, een keper van keel over alles
heen (Schorisse).
Bron: (1562-B/157: le sgr de bevre, leur surnom est d'escornes) - (1570-B/1850: le sgr de
beveren) - (1570-G/206v: le sgr de bevere)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 56
Bevere (Jehan van):
- in sabel drie tweelingbalken van goud.
Bron: (1525-C/312: h. jan van beverne) - (1582-B/121r-04: h. jan van beverne)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 312)
Beveren (heer van): Lok. B-8791
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een keper van hermelijn (Ghistelles); 2 en 3,
gedwarsstreept van zilver en azuur, een dubbelstaartige leeuw van keel, genageld,
getongd en gekroond van goud, erover.
Bron: (1557-G/665: le sgr de bevres-lez-courtraey)
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een keper van hermelijn (Ghistelles); 2 en 3,
gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een leeuw van keel erover.
Bron: (1562-B/052: les sgr de bevre, leur surnom fut de ghistelles)
Beveren (heer van): Lok. B-8800
- in zilver een dwarsbalk van sabel, vergezeld in het schildhoofd van een hoekige
dwarsbalk van sabel.
Bron: (1557-G/332: le sgr de bevres)
- gevierendeeld 1 en 4, in goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel
(Vlaanderen); 2 en 3, gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een leeuw
van keel erover; een hartschild van goud een keper van hermelijn.
Bron: (1562-B/037: les sgr de bevres, leur surnom est de flandres)
Beveren (heer van): Lok. B-9120
- gedwarsbalkt van goud en azuur, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1279-H/375: sire de bevre) - (1279-R/375: sir de beure) - (1550-A/07r-10: bevere)
Zegel: "Theoderici de Beverne castellani de Dixmu", zegelde in 1272: gedwarsbalkt, een
schuinkruis erover (Demay, Flandre, n° 5520).
- gedwarsbalkt van zilver en azuur, een schuinkruis van keel over alles heen.
Bron: (1280-C/060: sire de beyvere)
- gedwarsbalkt van azuur en goud van acht stukken, een schuinkruis van keel over alles
heen.
Bron: (1375-S/20v-07: de bevre)
- gedwarsbalkt van goud en azuur van acht stukken, een schuinkruis van keel over alles
heen.
Bron: (1380-U/1756: les armes de bevres) - (1380-W/28r-14: les armes de beures) - (1470-
D/112v-08: les armes de bevre) - (1470-P/375r1: les armes de bevres) - (1471-R/45-09:
les armes de beveres) - (1562-B/006: les sgr de bevre au pays de waest) - (1570-B/1791:
le sgr de beveren) - (1570-G/201v: le sgr de beveren) - (1600-E/144r-2: le sr de bevren)
- (1600-O/049r-1: les armes debevre) - (1650-C/59r-05: le sgr de beveren)
Kreet: bevres (1380-U) - bevres (1380-W) - bevren (1470-D) - bevres (1470-P) - bevere
(1570-B) - bevres (1600-E) - beveren (1650-C)
Zegel: Diederik van Beveren, kastelein van Diksmuide, zegelde in 1276: gedwarsbalkt van
acht stukken, een schuinkruis erover (Warlop, Flemish, p. 681).
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 100)
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een schuinkruis van keel over
alles heen.
Bron: (1395-G/0978: bev'en)
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een versmald schuinkruis van
keel over alles heen.
Bron: (1525-C/313: beveren) - (1582-B/121r-05: beveren)
- gedwarsbalkt van goud en azuur van acht stukken.
Bron: (1535-U/089-02: sire de bevres) - (1557-G/118: le sgr du pays de bevres)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 57
Kreet: bevres (1535-U) - bevres bevres (1557-G)
- gedwarsbalkt van goud en keel (azuur) van acht stukken, een schuinkruis van keel
over alles heen.
Bron: (1543-B/145v-2: sr de bevre)
- gedwarsbalkt van goud en azuur, in het schildhoofd drie ringen van keel over de twee
eerste dwarsbalken.
Bron: (1562-B/007: les sgr de bevre en 624: bevere)
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van
goud, een zoom geblokt van keel en zilver; 2, gedeeld I, in goud twee schuinbalken
van azuur, een zoom van keel; II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, in goud
twee schuinbalken van azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel;
een hartschild van goud een leeuw van sabel; 2 en 3, gedwarsbalkt van goud en
azuur, in het schildhoofd drie ringen van keel over de twee eerste dwarsbalken.
Bron: (1562-B/122: les sgr de bevre, leur surnom est de bourgoingne)
Wapen: "Smallegange, Zeeland Veredelt" geeft voor "Bourgondien van Vieville" hetzelfde
wapen maar met drie lelies inplaats van bezaaid met lelies.
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, in azuur een lelie van goud, een
zoom van keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
gedeeld II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en
azuur, een zoom van keel; gedeeld II, in zilver een leeuw van keel; in het hart, in
goud een leeuw van sabel; 2 en 3, in azuur drie lelies van goud, een schuinstreep
van keel erover; over alles in het hart, in sabel een dwarsbalk van zilver (Borsele).
Bron: (1600-W/020v: le sgr de bevres admiral)
Helm: een aanziende uil van natuurlijke kleur, komende uit een wrong van keel en zilver
(1600-W)
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 256 - Bergé, Bâtards, pp. 365-367 - Van Kerrebrouck,
Valois, pp. 620-627)
- gedwarsbalkt van goud en azuur van acht stukken, een versmald schuinkruis van keel
over alles heen.
Bron: (1650-B/292-02-4: dns de bevere castellanus de dixmude)
Beyaert (heer van):
- in zilver een dubbelgebloemde binnenzoom van sinopel, een keper van keel over alles
heen.
Bron: (1557-G/272: le sgr de baeyngnaerdt) - (1562-B/266: les sgr de baynaerd)
Kreet: gavere (1557-G)
Nota: Familie die in de XIV de eeuw vermeld wordt tussen de burgers van de stad Oudenaarde
(van den Eeckhout, Coninck, n° 138).
Beyaert (Peter van):
- in zilver een dubbelgebloemde binnenzoom van azuur, een keper van keel over alles
heen.
Bron: (1525-C/138: h. peter baynraert) - (1582-B/117v-21: h. peeter baenyaert)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 138)
Bieren (van):
- in azuur een keper van goud, vergezeld van drie leeuwengezichten van hetzelfde.
Bron: (1500-G/04v-1-1: van byere)
Biervliet (stad): Lok. NL-4520
- gedeeld I, in keel een kruis van goud, vergezeld van twintigpenningen van hetzelfde;
II, in goud een leeuw van sabel, getongd van keel.
Bron: (1500-G/10r-5-5: biervliet)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 58
Zegel: Burgemeester en schepenen van Biervliet zegelden in 1407 en 1415: gedeeld I, een
kruis vergezeld van twintig penningen; II, een leeuw (De Mey, Sceaux, n° 9, pp. 50-51 -
de Raadt, Sceaux, D. I, p. 253).
- in sabel een golvende dwarsbalk van zilver.
Bron: (1557-G/029: biervliedt)
- gedeeld I, in keel een kruis van goud, vergezeld van twintigpenningen van hetzelfde;
II, in goud een leeuw van sabel.
Bron: (1557-G/029: biervliedt) - (1562-B/579: biervliet)
Biest (van der):
- in hermelijn een schuinbalk van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1500-G/02r-8-4: biest)
Zegel: Een "Gillis van der Biest" ontvangt van de hertog van Bourgondië, een pensioen op de
tolrecht van Dendermonde. Hij zegelde in 1389: een schuinbalk beladen met drie
schelpen, vergezeld in de linkerbovenhoek van een spoorrad, een uitgeschulpte zoom (de
Raadt, Sceaux, D. I, p. 254).
Wapen: Volgens Bethune is het veld van zilver (Bethune, Epitaphes, p. 109).
Biez (heer van Le Vieux): Lok. F-59280
- in zilver een dwarsbalk van keel, beladen met een schelp van goud (Boulogne).
Bron: (1544-L/248: le sgr du bies)
Bil (de):
- gevierendeeld 1 en 4, geschaakt van zilver en sabel van vier rijen; 2 en 3, in zilver
drie lelies van keel, een schildhoofd van goud, beladen met een vijfblad van keel.
Bron: (1500-G/09v-2-7: de bil)
Wapen: Volgens Lautte en Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "de Bil": geschaakt
van zilver en sabel (Lautte, Jardin, p. 93).
Billemont (heer van): Lok. F-59560
- in sabel een hartschild van zilver, een schuinstaak van goud over alles heen.
Bron: (1380-U/1793: celui de billemont) - (1380-W/28v-22: cellui de bellemont) - (1470-
D/114v-10: celuy de villemond) - (1470-P/383r3: le sgr de buillemont) - (1543-B/148r-5:
sr de billemont) - (1570-B/1859: les armes de billemont) - (1570-G/207v: les armes de
billemont) - (1600-E/147 v-1: celuj de buillemo)
- in sabel een hartschild van zilver.
Bron: (1400-A/138: buillemont) - (1650-B/294-07-6: buillemont)
- in sabel een hartschild van goud (zilver).
Bron: (1475-S/061r-08: le sr de buillemot)
Kreet: le bos (1475-S)
- in sabel een hartschild van zilver, een schuinstreep van goud over alles heen.
Bron: (1475-S/166r-14: le sgr de billemot)
- in sabel een hartschild van zilver, een schuinbalk van goud over alles heen.
Bron: (1535-U/089-10: sr de billemont en 149-07: billemont) - (1562-B/496: les sgr de
bisemont ou billemont)
Zegel: Gerard van Billemont, houdt van de kastelenij van Kortrijk "tammanscip van Dotenijs".
Hij zegelde in 1450: een hartschild een versmalde schuinbalk erover (de Raadt, Sceaux,
D. IV, p. 390).
Blaasveld (heer van): Lok. B-2830
- in zilver drie barbelen van sabel.
Bron: (1445-L/274-05: blaes velt) - (1535-U/096-01: sr de blaesvelt) - (1562-B/214: les
sgr de blasvelt)
Zegel: "Robbrecht van Blaersvelt", zegelde in 1493: drie vissen (de Raadt, Sceaux, D. IV, p.
391).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 59
Wapen: "Messire Robert Tincke, dit le Marechal, d'azur à trois Tenckes d'or" Volgens
Bethune: in zilver drie barbelen van sabel (Bethune, Epitaphes, p. 7 - de L'Espinoy,
Noblesse, p. 68).
- in zilver drie barbelen van sabel.
Bron: (1500-G/10r-4-8: blaesvelt) - (1650-B/294-03-1: bassevelde marescallus)
Zie: Maarschalk – Santes
Bladelin (Peter):
- in hermelijn een schuinbalk van keel, beladen met twee versmalde schuinbalken van
goud.
Bron: (1557-G/680: messire pierre bladelync) - (1562-B/423: messire piere bladelinc)
Nota: (Donche, Bladelin, pp. 441-443)
Zie: Middelburg
Blaesvelt (Lodewijk, bastaard van):
- in zilver drie barbelen van sabel, een schuinbalk van azuur over alles heen, gebroken
in de linkerbovenhoek met een schildje van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1435-A/392: louis b de blasuelt)
Blanchemaille (heer van): Lok. F-59100
- in hermelijn een keper van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1380-U/1810: le sire de blenquemaille) - (1380-W/29r-08: le sr de blemquemalle) -
(1400-G/158r-04: blanquemaille) - (1450-M/14r-7: blencquemalle) - (1470-D/115v-08: le
sire de blancguemele) - (1470-P/385r4: le sgr de blenquemale) - (1475-S/163v-10: le sgr
de blangmaille) - (1535-U/090-05: sr de blanquemaille) - (1543-B/149v-4: sr de
blancquemaille) - (1550-B/F-055: le sr de blancquemailles) - (1570-B/1883: le sgr de
blanquemale) - (1570-G/209: le sgr de blanquemale) - (1600-G/0318: blanquemaille) -
(1650-B/293-08-4: blanquemaille) - (1650-C/60v-12: sgr de blanchemaille)
Kreet: courtay (1380-U) - courtray (1380-W) - courtray (1400-G) - courtray (1470-D) -
courtray (1470-P) - courtray (1475-S) - courtray (1535-U) - courtray (1570-B) -
courtray (1600-G) - courtray (1650-C)
Wapen: (Leuridan, Le Ferrain, p. 272)
- in hermelijn een keper van azuur, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1425-S/0261: le sieur de blancmaille)
- in hermelijn een keper van keel.
Bron: (1557-G/312: le sgr de blanquemale) - (1562-B/335: les sgr de blancquemale) - (1600-
W/091r-5: le sgr de blanchevalle)
- in hermelijn een keper van keel, beladen met drie adelaars van goud.
Bron: (1600-E/148v-4: le sr de blanqmaille)
- in zilver drie kepers (= 1 keper) van keel, beladen met drie schelpen van goud.
Bron: (1600-E/155r-6: celuj de blanguemale)
Blanckaert (Jehan):
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een keper van hetzelfde.
Bron: (1393-B/Gistel-05: mer jan blancke)
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een keper van goud.
Bron: (1445-L/271-07: h jà blanckaert)
Zegel: Jehan Blanckaert zegelde in 1355 en 1386: een veld bezaaid met lelies, een keper
erover (Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. II, p. 21 en D. III, p. 74).
Nota: Een “Mer Jan Blankaerde“ staat vermeld in 1382. In 1403 werd hij vermeld als
“amirael van der zee”. Hij was kamerheer van hertog Jan zonder Vrees, vanaf 1405-1406
en kastelain van het kasteel van Rupelmonde en kapitein van Sluis vanaf 1407 en dit tot
1422. “Messire Jehan Blanckaert” werd vermeld in 1423-1425 in de rekeningen van de
Raad van Vlaanderen (Debrabandere, Studie, n° 193 - Buylaert, Adelslijsten, n° 168, 407
en 751 – Buylaert, Repertorium, p. 85 - de Borchgrave, Diplomaten, p. 144 - de L’Espinoy,

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 60
Noblesse, p. 236 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III, pp. 74 en 462 - Prevenier,
Handelingen, n° 598).
Zie: Torre – Wijtschate
Blanckaert (Peter):
- in azuur bezaaid met lelies van zilver, een keper van goud, een barensteel van keel.
Bron: (1445-L/275-10: peter và borlaer)
Blanckaert:
- in azuur bezaaid met lelies van zilver, een keper van goud.
Bron: (1470-D/122r-01: les armes blancbambert)
Zegel: "Simonis Blankaert" zegelde in 1328: een keper vergezeld van negen lelies, 6 in het
schildhoofd en 3 in de punt (Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. I, p. 391).
Wapen: "Smallegange, Zeeland Veredelt" en Rietstap vermelden deze familie met lelies van
zilver, terwijl de L'Espinoy deze omschijft als zijnde van goud (de L'Espinoy, Noblesse,
p. 539 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 213).
- in azuur bezaaid met lelies van zilver, een schildhoofd (keper) van goud.
Bron: (1550-A/13v-08: blancaer)
Blancpain (Jehan):
- in sabel twee afgewende strijdbijlen van zilver, vergezeld in het schildhoofd van een
ster van goud.
Bron: (1420-C/780: jehan blanpain)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro, geeft voor de familie "Blanpain": in sabel twee
hellebaarden van zilver.
Nota: Een Catherine Blancpain, vrouw van Hendrik de La Broye, ontving in 1445 een rente
op het gebied van Kortrijk (Bozzolo, Cour, n° 780 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 335).
Blancq, heer van Houchin (Willem Le):
- in azuur een keper van goud, vergezeld van drie vijfbladen van hetzelfde, een
schildhoofd van goud, beladen met een adelaar van sabel.
Bron: (1538-W/107: msgr guillame le blancq, sgr de houschin)
Helm: een kop van een éénhoorn van zilver tussen een vlucht van sabel (1538-W)
Zegel: Willem Le Blancq zegelde in 1515: een keper vergezeld van drie sterren en een
barensteel ? (Demay, Flandre, n° 5639).
Nota: (Boniface, Warneton, p. 117)
Zie: Coeuillerie - Meurchin - Prets te Lambersart - Popoff, Artois, n° 39
Blancq, heer van Meurchin (Le):
- in zilver bezaaid met blokjes van sabel, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1650-C/63r-15: le blanc, sgr de meurchin)
Blandijn-Gent (graaf van): Lok. B-9000
- in sabel de letters "GAND" schuingeplaatst van zilver.
Bron: (1557-G/187: le conte de blandyn-lez-gandt)
Blangy = Crésecques ? (burggraaf van):
- in azuur drie drielingsbalken van goud, een schildhoofd van hetzelfde.
Bron: (1400-G/158v-04: le chastellain de blangy)
Zie: Crésecques
Blankenberge (stad): Lok. B-8370
- in sabel een dwarsbalk van zilver, vergezeld in de punt van een drietoppige heuvel
van zilver.
Bron: (1557-G/060: blanqueberghe)
Zegel: Blankenberge zegelde in 1697: een dwarsbalk vergezeld in de punt van een heuvel
met twee interne topjes (de Ghellinck, Sceaux, p. 74).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 61
- in azuur een dwarsbalk van zilver, vergezeld in de punt van een heuvel van zilver.
Bron: (1562-B/590: blankeberge)
Blasere (de):
- in zilver een keper van keel, vergezeld van drie posthoorns van sabel, versierd van
goud.
Bron: (1500-G/09v-6-2: blasere) - (1550-A/15r-03: blasere)
Wapen: (Cortyl, Ghys, p. 17 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 936 - Lautte, Jardin, p. 105)
Block van Steelant (Willem de):
- in keel een dwarsbalk van zilver, getralied van azuur, vergezeld in de
rechterbovenhoek van een meerltje van goud.
Bron: (1470-D/121r-05: sire bloc de steland)
Nota: Willem de Block van Steelant, ridder, wordt vermeld in 1302 onder de Liebaards
(Delfos, Liebaards, p. 331 V-212 – Goethals, Dictionnaire, D. I, p. 453 - van den Eeckhout,
Dupuy, p. 14 - Vandermaesen, Bijdrage, D. I, pp. 562-567).
Blomme:
- in goud een hartschild van sabel, vergezeld in het schildhoofd van drie meerltjes van
hetzelfde.
Bron: (1500-G/08v-1-7: blome)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Blomme" (de
L'Espinoy, Noblesse, p. 517 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 219).
Blondel:
- in keel een adelaar van zilver.
Bron: (1500-G/02v-6-4: torigny - blondeel)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Blondel dit Pamele ou
Joigny": in keel een adelaar van zilver, gepoot van goud.
- gevierendeeld 1 en 4, in sabel een schuinbalk van goud (Blondel); 2 en 3, in goud
getralied van keel (Neuville), een vrijkwartier van azuur een hartschild van zilver
(Wavrin).
Bron: (1544-L/288:)
Nota: (Boniface, Lille, n° 288 - de Herckenrode, Nobiliaire, p. 207)
Zie: Joigny
Bochoute (Jehan van):
- in azuur drie paalsgewijs geplaatste bogen van goud, gebroken met een hartschild
van goud een dwarsbalk van vijf spitsruiten van keel.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-23: jan van bochout))
Nota: "Janne van Bochoute" staat vermeld in 1384-1385 in de rekeningen van de stad
Brugge. Hij vergezelde de graaf van Nevers, Jan zonder Vrees, in 1396 naar Hongarije
(Delaville Le Roulx, Orient, D. II, p. 79 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. IV, p. 42
– Kervyn de Lettenhove, Froissart, D. XV, p. 398).
Boechout (heer van): Lok. B-2530
- in zilver een smal kruis van keel; een hartschild van goud een hartschild van keel.
Bron: (1500-G/10v-5-7: bochaute)
Zegel: "Daniel dictus de Bouchaut, miles", zegelde in 1296 en 1303: een kruis (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 304).
- in zilver een kruis van keel, een uitgeschulpte zoom van goud.
Bron: (1562-B/212: les sgr de bouchout)
Boelare (heer van): Lok. B-9500
- in goud een hartschild van keel.
Bron: (1370-M/765:) - (1395-G/1007: boelaer) - (1425-S/0223: le sieur de boulers) - (1435-
T/0523: bolleer) - (1450-B/0831: boelare) - (1455-G/168v-2: boelaer) - (1525-C/013: h.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 62
van boelaer en 048: h. van bolayr) - (1535-U/096-02: sr de bolers) - (1550-B/F-017: le
sr de bollers) - (1557-G/120: le sgr de boullers) - (1562-B/004: les sgr de boullers, dit
en flamen boulare, ber de flandres en 614: boulaer, ber de flandre) - (1568-B/56v-04:
boelaer) - (1570-B/1832: le sgr de boullers) - (1570-G/205: le sgr de boullers) - (1582-
B/115v-19: h. van boelaere) - (1600-E/143v-6: le sr de boulare) - (1650-B/291-05-4:
dommus de boulers en 291-06-4: baro de boulaer, vacca) - (1650-C/59v-22: boulers)
Kreet: boullers (1557-G)
Helm: een hoed van goud, omgeslagen van keel getopt met twee hoorns van hetzelfde (1395-
G) - een hoed van goud, omgeslagen van keel getopt met twee hoorns van hetzelfde
(1450-B) - twee hoorns van keel (1455-G)
Zegel: "Michaelis de Bonlers", konstabel van Vlaanderen, zegelde met zijn tegenzegel in
1215 en Filips II, heer van Boelare, konstabel van Vlaanderen, zegelde in 1240: een
hartschild (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 311 - Feuchère, Ecusson, p. 28 - Warlop,
Flemish, p. 691).
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 88)
- in azuur een uitgeschulpt kruis van zilver (Reyghervliet).
Bron: (1396-F/047: mijn heer van bouleers - monsgr de boulers - dH-55r: mijn heer van
bouleers)
Zegel: "Ludovici de Bolario" zegelde in 1402 en "Ludovici de Regersvliet", heer van het land
van Boelare en van Schendelbeke, zegelde in 1431: een uitgeschulpt kruis (de Raadt,
Sceaux, D. IV, p. 550 - Laurent, Namur, n° 1303).
- in azuur een uitgeschulpt kruis van zilver, een barensteel van keel.
Bron: (1436-C/070r-01: derher van boullarer) - (1436-L/1311: jehan va boullare)
Helm: twee bollen elk opgehangen aan een gebogen staaf, komende uit een kroon (1436-C)
- gedeeld I, in zilver (azuur) een uitgeschulpt kruis van azuur (zilver); II, doorsneden
A, in goud (zilver) een hartschild van azuur (keel), een schuinbalk van keel erover;
B, in sabel een leeuw van goud, een schuinstreep van keel erover.
Bron: (1460-G/216-07: damoisselle de bouleer smael de voesberge)
Nota: Het gaat hier over hetzij Jeanne de Fosseux, echtgenote van Lodewijk van
Reyghersvliet, hetzij Marguerite van Halewyn, echtgenote van hun zoon Peter (Campen,
Boulaere, pp. 54-63).
- in zilver een kruis van keel, beladen met een hartschild van goud.
Bron: (1470-P/395r4: les armes de boullers)
- in goud (zilver) een kruis van keel; een hartschild van goud een hartschild van keel.
Bron: (1471-R/52-09: le sgr de boulers)
Wapen: "Bouchaute (gebroken int' cruce met Boulare)" (Bethune, Epitaphes, p. 96)
- in zilver een kruis van keel; een hartschild van goud een zoom van sabel.
Bron: (1475-S/162v-04: le sgr de bollers)
- in zilver een hartschild van keel.
Bron: (1550-A/07v-03: boulers)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 104)
- in zilver een kruis van keel (Bouchoute).
Bron: (1562-B/213: les sgr de boullers, leur surnom est de bouchout)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 154)
Zie: Brouly - Reigersvliet – Vlaanderen
Boele:
- in goud een jachthoorn van sabel, versierd van zilver, gebonden van keel, een
schildhoofd van sabel, beladen met drie meerltjes van goud.
Bron: (1500-G/04r-3-7: boels)
Zegel: Simon Boele ontvangt een rente op de heerlijkheid Eine. Hij zegelde in 1443: een
jachthoorn, een vol schildhoofd ? (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 270).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 63
Boele:
- in keel drie klophamers van zilver, een schildhoofd van hetzelfde.
Bron: (1500-G/08r-5-1: boele)
Wapen: Volgens d'Hane-Steenhuyse, de L'Espinoy en Jacques Anthoine de Castro, voert de
familie "Boele en flandre": in keel drie klophamers van goud, een schildhoofd van
hetzelfde (d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D. I, p. 71 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 378).
- in keel drie klophamers van goud, een schildhoofd van hetzelfde.
Bron: (1524-G/d-01: boele) - (1550-A/12r-04: boelle)
Zegel: Jehan Boele, man van het hof van Dendermonde, zegelde in 1454: twee (van drie)
klophamers, een vrijkanton beladen met een ster (Demay, Flandre, n° 3737).
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 352 - Lautte, Jardin, p. 90)
Boetelin (Rogier):
- in zilver een keper van sabel, beladen met drie adelaars van goud, vergezeld van drie
meerltjes van sabel.
Bron: (1525-C/296: h. rogier boetelyn) - (1582-B/120v-16: h. rogier botelyn)
Zegel: Rogier Boetelin, ridder, zegelde in 1365: een keper, beladen met drie adelaars en
vergezeld van drie meerltjes (Demay, Flandre, n° 589).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 296)
Boetelin (Zeger):
- in zilver een versmalde keper van sabel, beladen met drie adelaars van keel (goud),
vergezeld van drie meerltjes van sabel.
Bron: (1410-P/04r-3: s' sohier boetelin)
- in zilver een keper van sabel, beladen met drie adelaars van goud, vergezeld van drie
meerltjes van sabel.
Bron: (1525-C/285: h. zegher boetelyn) - (1582-B/120v-05: zeger bottelyn)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 285)
Boetelin:
- in zilver een keper van sabel, beladen met drie adelaars van goud, vergezeld van drie
meerltjes van sabel.
Bron: (1370-M/776: en 792:) - (1445-L/275-09: boetele) - (1550-A/13r-10: botelin) -
(1557-G/547: la mayson surnomé boetelync)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 275 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 412)
Zie: Gracht
Boezinge (heer van): Lok. B-8904
- in goud zes klokken van azuur (Belle).
Bron: (1375-B/33v-3: le seignr de bosnigne) - (1425-S/0246: le sieur de bousniche) - (1430-
C/131-14: my hée van boezesingé) - (1470-P/396r4: les armes de bousingues) - (1535-
U/095-13: sire de bousinghe) - (1550-B/F-040: le sr de bousingues) - (1562-B/553: les
sgr de boesinge, leur surnom fut belle) - (1568-B/57v-01: bousinghe) - (1600-E/159v-3:
le sr de bousinghe) - (1650-C/61v-09: sgr de bousinghe)
Kreet: belle (1535-U)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 136)
- in goud vijf klokken van azuur, geplaatst 3 en 2.
Bron: (1470-D/129v-07: le sr debosinghue)
- in goud zes klokken van azuur, geplaatst 3 en 3.
Bron: (1475-S/163r-10: le sgr de bousinghes)
- in goud zes klokken van azuur, geplaatst 2, 1, 2 en 1.
Bron: (1543-B/157v-5: sr de bouzinghe)
- in goud een morenkop van sabel, omwonden van zilver.
Bron: (1557-G/117: le sgr de boesinghe) - (1562-B/551: les anchienes sgr de bousinghe)
Kreet: boesinghe (1557-G)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 64
- in goud zeven klokken van azuur.
Bron: (1570-B/1933: le sgr de bousinghe)
- in zilver drie leeuwen van sabel, genageld, getongd en gekroond van goud; een
hartschild van keel een keper van hermelijn, vergezeld van drie sterren van zilver.
Bron: (1570-B/1934: le sgr de bousinghe)
- in goud zeven klokken van azuur, plaatst 3, 3 en 1.
Bron: (1570-G/213: le sgr de bousinghes)
- in zilver drie leeuwen van sabel, genageld, getongd en gekroond van goud; een
hartschild van keel een keper van hermelijn, vergezeld van drie spoorraderen van
zilver.
Bron: (1650-C/61v-08: sgr de bousinghe)
Boezinge (Tristran, heer van): Lok. B-8904
- in goud een morenkop van sabel, omwonden van zilver.
Bron: (1550-A/09r-08: testan sgr de bousinges)
Wapen: Volgens de L'Espinoy: "lesdicts Testarts portyent leur banniere armoyée d'or à la
teste d'vn More ou Maure au naturel, les yeux bendez d'argent" (de L'Espinoy, Noblesse,
p. 136).
Bois (Bosket du):
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel, een zoom van hetzelfde.
Bron: (1310-M/092: boskes dou bois - dH-34r: boskes doubois) - (1450-M/13r-6: hasluet du
bois)
- in zilver een leeuw van sabel, een zoom van keel.
Bron: (1535-U/085-13: bosket du bois) - (1600-G/0309: bosket du bos)
Bois (heer van Le):
- in keel een leeuw van zilver, genageld van goud.
Bron: (1557-G/611: seuz du boys)
Wapen: Hij voerde: gevierendeeld 1 en 4, in keel een leeuw van zilver; 2 en 3, in sabel vier
kepers van goud; over alles het wapen van Croix (Bethune, Epitaphes, p. 330).
Nota: Een "Jehan du Bois, fils de Loijs, escuier, et de damoiselle Magdeleine de Croix,
natisve de la ville de Lille, ..., lequel fina ses jours le 19 jour de november 1546" (Bethune,
Epitaphes, p. 330).
Zie: Longherie
Bois (heer van Le): Lok. F-59133
- in zilver een leeuw van sabel, een zoom van keel.
Bron: (1380-U/1794: le sire du bos) - (1380-W/28v-23: le sr du bos) - (1400-G/157v-13:
ceulx du bois) - (1470-D/115r-01: le sire dubos) - (1470-P/383r4: le sgr du bois) - (1471-
R/47-12: le sgr du bos) - (1475-S/164r-13: le sgr du bos en 174r-01: le sr du bos) -
(1543-B/148v-1: sr du bos) - (1550-B/A-134: le sr du bos en F-076: le sgr du bos) -
(1570-B/1860: le sgr du bos) - (1570-G/207v: le sgr du bos) - (1600-E/147 v-2: les armes
du bos) - (1650-C/60r-14: du bos)
- in zilver een leeuw van sabel, een zoom van hetzelfde.
Bron: (1425-S/0278: le sieur du bois) - (1568-B/29r-01: du bos)
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel.
Bron: (1544-L/173: le sgr du bois) - (1562-B/510: les sgr de bois) - (1650-L/10: du bos)
Zegel: Laurant du Bois zegelde in 1509: een leeuw (Demay, Flandre, n° 5025).
- in zilver een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel, een zoom van hetzelfde.
Bron: (1550-A/15r-05: du bos) - (1568-B/07r-05: du bos)
- in keel (zilver) een leeuw van sabel, een zoom van keel.
Bron: (1568-B/62v-01: dubois)
- in keel (zilver) een leeuw van sabel, een zoom van hetzelfde.
Bron: (1568-B/62v-01: dubois)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 65
Zie: Croix te Annappes – Fiennes - Popoff, Artois, n° 132
Bois te Gondecourt (heer van Le): Lok. F-59147
- in zilver een kruis van keel, beladen met vijf schelpen van zilver, de schelp in het
hart overladen met een leeuw van sabel (Broye).
Bron: (1544-L/249: le sgr du bois a gondecourt)
Bois Grenier (heer van): Lok. F-59280
- in sabel een golvende dwarsbalk van zilver, vergezeld in het schildhoofd van drie
meerltjes van hetzelfde (Dossement).
Bron: (1544-L/208: le sgr du bois grenier) - (1570-B/2097: le sgr de boisgrenier) - (1570-
G/225: le sgr de bisgrenier)
Bois genoemd Sévris (heer van Le):
- in sabel een hartschild van zilver.
Bron: (1380-U/1792: les armes du bos) - (1380-W/28v-21: les armes du bos) - (1470-
D/114v-09: les armes debos) - (1470-P/383r2: les armes du bois) - (1475-S/166r-13: le
sgr du bos) - (1535-U/085-14: sr du bois) - (1543-B/148r-4: sr de bois) - (1570-B/1858:
les armes du bois) - (1570-G/207v: les armes du bois) - (1600-E/147 v-1: le sr du bos) -
(1600-O/051v-4: le sgr daglos) - (1650-C/60r-13: du bois)
Kreet: wavrin (1380-U) - wavrin (1380-W) - waverin (1470-D) - wavrin (1470-P) - wavrin
(1475-S) - wavrin (1570-B) - wavrin (1650-C)
Nota: Familie uit Henegouwen (Feuchère, Ecusson, p. 35).
Zie: Bron
Bois genoemd van den Houtte (heer van): Lok. F-59181
- in goud een dwarsbalk van sinopel.
Bron: (1557-G/662: le sgr de le houte) - (1562-B/511: les sgr de boys d'ypre)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 186)
Nota: (de Meulenaere, Bois, pp. 73-85 - de Meulenaere, Statistique, D. 51 p. 308)
- in zilver (goud) een dwarsbalk van sinopel.
Bron: (1600-W/094r-5: du bios)
Bois, heer van La Longherie (Hypolite du):
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een leeuw van zilver (Bois); 2 en 3, in goud vier kepers
van sabel (Douve).
Bron: (1570-B/2116: ypolite du bois, sgr de le longuerie)
Zie: Longherie
Bondues (heer van): Lok. F-59910
- in goud een vrijkwartier van sabel.
Bron: (1380-U/1847: celui de bondues) - (1380-W/29v-12: cellui de bonduet) - (1470-
P/390v3: le sgr de bondues) - (1475-S/166v-02: le sgr de bondues) - (1570-B/2030: le
sgr de bondues) - (1570-G/220: le sgr de bondues) - (1650-B/294-06-4: bondues) -
(1650-C/63v-02: sgr de bondues)
Zegel: Jacquemon de Bondues, ridder, zegelde in 1247: een vol schild met een vrijkanton
(Demay, Flandre, n° 596).
- in zilver een keper van keel, een barensteel met vier hangers van azuur (Hingettes).
Bron: (1525-C/115: h. van bonduys) - (1582-B/117v-05: h. van bonduys)
Zegel: Boudewijn de Hingettes, heer van Bondues, zegelde in 1380: een keper en een
barensteel (Demay, Clairambault, n° 1186-1187).
- van vair van goud en azuur.
Bron: (1544-L/075: le sgr de bodues) - (1570-B/2031: le sgr de bondues) - (1570-G/220: le
sgr de bondues)
- in vair.
Bron: (1650-C/63v-03: hames, sgr de bondues)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 66
Zie: Popoff, Artois, n° 70
Bondues (Hooggerechtshof van): Lok. F-59910
- in goud een vrijkwartier van sabel.
Bron: (1544-L/098: bondues haulte justice)
Bonin (Jehan):
- in keel een uitgeschulpt schuinkruis van goud, vergezeld van vier korenschoven van
hetzelfde.
Bron: (1435-A/200: jeh bonnink)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 334)
- in goud drie korenschoven van sabel, gebonden van zilver.
Bron: (1562-B/155: messire jehan bonin)
Zegel: Jehan "Boinin", schepen van Brugge, zegelde in 1329: drie korenschoven (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 285).
Wapen: Volgens Bethune: in azuur drie korenschoven van goud (Bethune, Epitaphes, p. 214).
Bonin (Klaas):
- in goud een getand streepschuinkruis van azuur, vergezeld van vier korenschoven
van hetzelfde.
Bron: (1525-C/129: h. nyclaes bonyn) - (1582-B/117v-14: h. nyclaes bonyn)
Zegel: "Nichole Bonin" zegelde in 1365: een uitgeschulpt schuinkruis, vergezeld van vier
korenschoven (Demay, Flandre, n° 1852).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 129)
Bonin, bastaard (Richard):
- in azuur een vrijkwartier van keel een getand schuinkruis van goud, vergezeld van
vier korenschoven van hetzelfde.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-43: ruuschart bonì basstaert)
Nota: Een Tristan Bonin genoemd van Meulebeke, natuurlijke zoon van Jehan Bonin, heer
van Meulebeke, echtgenoot van Clara Beughet, overleed in 1448 en werd begraven in de
Sint-Walburgakerk te Brugge (Gailliard, Bruges, D. VI, p. 305 – Gailliard, Inscriptions,
D. III, p. 111 - Van den Abeele, Witte, p. 64 – Vermeersch, Grafmonumenten, D. II, n°
188).
Bonin:
- in goud drie korenschoven van sabel, een versmalde schuinbalk geblokt van zilver en
keel over alles heen.
Bron: (1372-B/0617: boning)
- in goud een getand schuinkruis van azuur, vergezeld van vier korenschoven van
hetzelfde.
Bron: (1557-G/451: boonyn)
Zie: Meulebeke – Nieuwenhove
Bonne-Broque (heer van): Lok. F-59000
- in azuur een kelk van goud, begeleid van twee toegewende dolfijnen van zilver,
leunend op de boord van de kelk (Truye).
Bron: (1544-L/224: le sgr de le boine brocque)
Nota: (Leuridan, Le Mélantois, pp. 142-143)
Zie: Boubarcque
Bonnebroque (Waghe de):
- geruit van zilver en keel.
Bron: (1420-C/593: wague bonnebroque)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 593)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 67
Boonem (Lodewijk van):
- in zilver een keper van sabel.
Bron: (1433-B/10b: louys boonen)
Helm: een eendje met gespreide vleugels van goud, gebekt van keel (1433-B)
Nota: (van den Eeckhout, Bruxelles, p. 147)
Boonem (van):
- in goud een keper van sabel.
Bron: (1400-D/184v:) - (1475-S/167r-16: bonem) - (1500-G/08v-4-4: van boneem)
Zegel: "Jehan de Boenem" zegelde in 1424: een keper (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 281).
Wapen: Het wapen van de familie van Boonem is in goud (soms zilver) een keper van sabel.
Volgens Bethune en Lautte dient het veld van goud te zijn (Dansaert, Armorial, p. 152 -
Bethune, Epitaphes, p. 318 - Lautte, Jardin, p. 91).
Boonem (van):
- in azuur een uitkomende leeuw van goud, in het schildhoofd drie versmalde
dwarsstaven van keel over alles heen.
Bron: (1500-G/09r-6-5: van boenem)
Borchtlombeek (heer van): Lok. B-1761
- in zilver een kruis van sinopel.
Bron: (1445-L/162-03: lombeke) - (1450-B/0368: lombeke) - (1525-C/M-32r-07: h van
lubeck) - (1535-U/056-06: lombeke) - (1550-A/08r-03: lombeke) - (1557-G/281: le sgr
de lombeque) - (1562-B/392: les sgr de lombeque)
Wapen: (de L'Espinoy, Noblesse, p. 112)
Borgne (Le):
- in azuur drie adelaars van goud.
Bron: (1650-L/46: ranavie)
Zegel: Antoine Le Borgne zegelde in 1386: drie adelaars (Demay, Flandre, n° 3025).
Borgne (Martin Le):
- in azuur drie adelaars van goud, gebekt en gepoot van keel.
Bron: (1486-L/1383: baulduin ranave)
Nota: (Boniface, Epinette, p. 127 - Frémaux, Vérité, p. 220)
Borluut:
- in azuur drie springende herten van zilver, gewei van goud.
Bron: (1500-G/08r-4-2: borluut)
- in azuur drie springende herten van goud (schild omgewend).
Bron: (1524-G/e-11: borluit)
Zegel: Boudewijn Borluut zegelde in 1328: drie herten (de Pauw, Artevelde, n° 9)
Wapen: (de La Gorgue-Rosny, Recherches, D. IV, p. 334 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 371 -
Lautte, Jardin, p. 77)
Bornem (heer van): Lok. B-2880
- in goud een toren getorend met een gedekt stuk van azuur.
Bron: (1557-G/110: le sgr du pays de bornehem) - (1562-B/477: les sgr de bornhem en 619:
bornhem)
Wapen: "La terre de Bornhem portoit iadis sa banniere armoyée d'argent à la face de
gueulles, à un chasteau d'azur sur le tout" (de L'Espinoy, Noblesse, p. 100).
Borre (Cordowan van):
- in zilver een hartschild van keel, vergezeld in de rechterbovenhoek van een ster van
sabel, gebroken in het hart met een schildje van zilver een barensteel van keel.
Bron: (1470-D/125r-08: sire caplinnes dela boure)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 68
Zegel: Boudewijn genoemd "Cordowan de la Bourre", zegelde in 1323 en 1332: een hartschild
(Demay, Flandre, n° 603 - Feuchère, Ecusson, p. 30).
Nota: Cordowan van Borre, ridder, wordt in 1302 vermeld onder de Leliaards (van den
Eeckhout, Dupuy, p. 14 - Verbruggen, Guldensporen, p. 220).
Borre (heer van): Lok. F-59190
- in zilver een hartschild van keel.
Bron: (1370-M/773:) - (1380-U/1785: le sire de le boure) - (1380-W/28v-14: le sr de
brevre) - (1400-G/157v-04: le sr de wonre) - (1410-P/04r-9: s' dele borre) - (1450-
M/12v-5: le sr de borre) - (1470-D/114v-02: le sire dela boure) - (1470-P/382r2: le sgr
de le boure) - (1475-S/163r-06: le sgr de boure) - (1500-S/68r-4: borre) - (1525-C/058:
h. van borre) - (1535-U/085-05: sr de boure) - (1550-B/F-035: le sr de la boure) - (1557-
G/217: le sgr de borre) - (1562-B/288: les sgr de borre) - (1570-B/1847: le sgr de le
boure) - (1570-G/206v: le sgr de boure) - (1582-B/116v-07: h. van borre) - (1600-
E/155v-4: celuj de la boure) - (1600-G/0300: le s de boure) - (1600-W/089r-4: le sgr
de beure) - (1650-C/60r-07: de boure)
Kreet: clastres (1380-U) - chastres (1380-W) - clasters (1400-G) - caestre (1470-D) -
chastres (1475-S) - huter bane huter bane (1557-G)
Zegel: Boudewijn genoemd "Cordowan de la Bourre", zegelde in 1323 en 1332: een hartschild
(Demay, Flandre, n° 603 - Feuchère, Ecusson, p. 30).
- in zilver drie leeuwen van sabel, een hartschild van keel.
Bron: (1425-S/0242: le sieur de bournes) - (1535-U/096-04: sr de bourre) - (1568-B/57r-
08: bourre)
Borre (Jehan van):
- in zilver een hartschild van keel.
Bron: (1535-U/099-15: h jan de bor)
Zegel: Jehan, heer van Borre, zegelde in 1348 en 1369: een hartschild (de La Gorgue-Rosny,
Recherches, D. IV, p. 299 - Demay, Flandre, n° 603).
Borst (Bocquet van der):
- geschaakt van goud en keel.
Bron: (1370-N/1223-1276: m bocquet du bos)
Borst (heer van): Lok. B-9630
- geschaakt van goud en sabel van zeven rijen.
Bron: (1543-B/152r-6: sr de west)
- geschaakt van goud en sabel van zes rijen.
Bron: (1557-G/287: le sgr de borst)
Nota: (Iweins d'Eeckhoutte, Rooborst, p. 67)
- in sabel drie leeuwen van zilver (Vaernewyck).
Bron: (1562-B/251: les sgr de borst, leur surnom est de vaernewic)
Nota: (Iweins d'Eeckhoutte, Rooborst, pp. 73-75)
- geschaakt van goud en sabel van vijf rijen.
Bron: (1562-B/270: les sgr de bourst) - (1600-E/152r-6: celuj de vost)
- in zilver drie tweelingsbalken van keel (Utenhove).
Bron: (1562-B/442: les sgr de borst, leur surnom est utenhove)
Nota: Klaas Utenhove was in 1385 heer van Gracht en van Borst (d'Hane-Steenhuyse,
Noblesse, p. 185).
Borst (Hugo van der):
- geschaakt van goud en sabel van zes rijen.
Bron: (1525-C/148: h. huge van burst) - (1582-B/118r-03: h. hugo van burste)
Zegel: "Hugonis de Borste, militis" zegelde in 1316: geschaakt en een barensteel (Demay,
Flandre, n° 612).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 148)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 69
Borst (Willem van der):
- geschaakt van goud en sabel, een barensteel met vijf hangers van keel.
Bron: (1470-D/119v-02: messire guill delabost)
Bos (du):
- in zilver drie koeken van keel.
Bron: (1500-G/09v-3-2: bost)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "du Bosch en
flandre" (Lautte, Jardin, p. 88).
Bos (heer van):
- in keel een kruis van zilver, een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde
(Heyle).
Bron: (1562-B/109: les sgr de boys, leur surnom fut de heyle)
Nota: Mogelijks het leen Ten Bosch gelegen in de wijk Broodseinde te Maldegem (B-9990)
(De Flou, Toponymie, D. II, p. 409).
Boseghem (heer van): Lok. F-59650
- in sinopel een adelaar van goud, gebekt en gepoot van keel, de schouder beladen met
een lelie van azuur (Preudhomme).
Bron: (1544-L/246: le sgr de boasiguem)
Nota: (Descamps, Boseghem)
Bosschaert:
- in zilver een schuinkruis van keel; een hartschild van azuur drie zespuntige sterren
van goud.
Bron: (1500-G/04r-6-4: bosschaert)
Bossche (van den):
- in zilver twee (van drie) leeuwen van keel, een vrijkwartier van zilver een dwarsbalk
van sabel, beladen met drie schelpen van zilver.
Bron: (1500-G/08v-8-8: van bossche)
Wapen: Dansaert geeft: in zilver twee (van drie) leeuwen van keel, een vrijkwartier van
sabel een ster van goud (Dansaert, Armorial, p. 154).
Bossche (van den):
- in goud een lelie van keel, een vrijkwartier van azuur.
Bron: (1500-G/09r-5-1: van den bossche)
Wapen: Volgens de Castro voerde een familie "van Bossche" als wapen: in sinopel een lelie
van goud (de Castro, Quartiers, D. III, p. 35).
Bosschere (de):
- in sabel een keper van zilver.
Bron: (1500-G/03r-2-4: den bosschere)
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 106 – Rietstap, Armorial, D. I, p. 259)
Boubarcque ? (heer van):
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een schuinbalk van keel over alles
heen.
Bron: (1380-U/1817: celui de pombecque) - (1380-W/29r-16: cellui de bombecke) - (1400-
G/158r-12: celuy de ponbacq) - (1425-S/0282: le sieur de boubarcq) - (1450-M/14v-5:
le sr de prinbastre) - (1470-D/116r-05: celuy de hombaigne) - (1470-P/386r4: le sgr de
prinbesque) - (1475-S/164r-16: le sgr de bourbaicque) - (1535-U/090-12: sr de
prinsbasque) - (1550-B/F-081: le sr de boubancq) - (1568-B/62v-10:) - (1570-B/1891: le
sgr de primbac) - (1570-G/209v: le sgr de primbac en 224: le sgr de boubaicque) - (1650-
B/293-06-8: bambeke) - (1650-C/60v-19: sgr de poimbacq)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 70
- gedwarsbalkt van azuur en zilver van acht stukken, een schuinbalk van keel over alles
heen.
Bron: (1470-P/396v3: le sgr de boubaicque) - (1600-E/149r-4: celuj de bonbaicque)
Nota: Het wapenboek Europa (1600-E) beschrijft gedwarsbalkt van zilver en azuur, maar
tekent van azuur en zilver (1600-E/149r-4)
- gedwarsbalkt van zilver en azuur, een schuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1535-U/090-11: sr de boubaique) - (1543-B/150r-4: sr de boubarcq) - (1562-B/322:
les sgr de plusharcque en 383: les sgr de bombacque) - (1600-G/0326: le s de
pienbasque)
- gedwarsbalkt van azuur en zilver van acht stukken, een schuinstaak van sinopel over
alles heen.
Bron: (1557-G/568: le sgr de boubarcque)
- gedwarsstreept van zilver en azuur, een schuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1570-B/2079: le sgr de boubaicque)
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken, een schuinstreep van keel over
alles heen.
Bron: (1600-W/091v-6: le sgr de prinbaste)
Wapen: Een familie Bonnebrocque leefde in de XIV de en XV de eeuw te Douai. Een Colle of
Guille Bonnebrocque, vrouw van Martin de Goy, overleden in 1436, voerde volgens haar
grafzerk, in zilver vier dwarsbalken van azuur, een schuinstaak van keel over alles heen.
Zij erfde van Richard Bonnebrocque, zoon van Simon, het burggraafschap van La
Hargerie te Bersée. Een "Salemon Bonebroke", burger van Douai, zegelde in 1295: drie
spelden (Demay, Artois, n° 1176 - Leuridan, Epigraphie, Douai, pp. 37 en 236-238 -
Leuridan, La Pèvele, pp. 21-22 - Rodière, Table, p. 17).
Nota: Is er een verband met de pairie Bonne-Broque te Rijsel? Le Carpentier maakt melding
van een familie de Sancourt welke familiale banden had met deze van “Primbac” en
beschrijft hetzelfde wapen. Verdere gegevens over de familie de Sancourt heb ik niet
gevonden (Le Carpentier, Cambray, D. II, p. 990 – Rietstap, Armorial, D. II, p. 490).
Zie: Bonne-Broque
Bouchoute (Jehan van):
- in zilver een kruis van keel, een barensteel van azuur.
Bron: (1439-B/21-09: jan gerartzsoen van bouchout)
Helm: een man gekleed met het wapen, die een banier van zilver met een kruis van keel
houdt, komend uit een gevlamde kroon van keel (1439-B)
Wapen: (Adam, Brabançonnes, n° 96)
Zegel: Jehan van Bouchoute, heer van Beverweerd, zegelde in 1440: een kruis, een
barensteel erover en als helmteken, een gebaarde man die uit de vlammen komt met een
banier in de handen (de Raadt, Sceaux, T. I, p. 307).
Nota: Waarschijnlijk gaat het om Jehan van Bouchoute, zoon van Gillis, ridder, heer van
Hellebeek, overleden in 1427, en van Aliane van Reyghersvliet. Hij was heer van Relegem,
Boelare en Schendelbeke. Hij huwde Joanna van Vianen, dochter van Gijsbrecht, heer
van Beverweerd, en van Clementia van Poecke. Hij overleed voor 1487 (van den Eeckhout,
Bruxelles, n° 21-09).
- in zilver een kruis van keel, een barensteel van zilver.
Bron: (1439-B/58v-59r-04:)
Boudeloot:
- gevierendeeld 1 en 4, vijf vakken van zilver grenzend aan vier vakken van sabel; 2 en
3, in keel drie wassenaars van goud.
Bron: (1500-G/10r-2-6: boudeloot)
Wapen: Volgens Donche: gevierendeeld 1 en 4, geschaakt van azuur en zilver; 2 en 3, in goud
drie wassenaars van azuur (Donche, Wapenboek, p. 55).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 71
Boudens, heer van Schoonewalle:
- in azuur een keper van zilver, een vrijkwartier van goud een leeuw van sabel, genageld
en getongd van keel.
Bron: (1557-G/653: boudens)
Kreet: schoene walle (1557-G)
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 242 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 223)
Zie: Schoonewalle
Boudet (Jehan):
- in goud drie leeuwen van azuur, genageld, getongd en gekroond van keel.
Bron: (1486-L/1391: jehan dermeaux, dit boudet)
Zegel: Jehan Boudet zegelde in 1396, drie gekroonde leeuwen (Boniface, Epinette, p. 133).
Nota: (Boniface, Epinette, p. 133 - Frémaux, Vérité, p. 220)
Boudet (Peter):
- in goud drie leeuwen van azuur, genageld, getongd en gekroond van keel.
Bron: (1486-L/1404: pierre boudet)
Nota: (Boniface, Epinette, p. 142 - Frémaux, Vérité, p. 221)
Boudet (Willem):
- in goud drie leeuwen van azuur, genageld, getongd en gekroond van keel.
Bron: (1486-L/1377: robert dormeaux, dit boudet)
Nota: Volgens Boniface, Willem Boudet (Boniface, Epinette, pp. 122-123 - Frémaux, Vérité, p.
220).
Boudet:
- in goud drie leeuwen van azuur, getongd en gekroond van keel.
Bron: (1650-L/44: dormeaulx)
Wapen: Volgens Rodière: in azuur drie leeuwen van goud (Rodière, Table, p. 18).
Boulin:
- in keel drie schaaktorens van goud.
Bron: (1500-G/10r-2-8: boulyn)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Boulin" (Lautte,
Jardin, p. 94 - Rietstap, Armorial, D. I, p. 268).
Boulogne (graaf van): Lok. F-62200
- in goud een kerkvaan van keel.
Bron: (1483-G/0747: grauff von bollongne in bikardy) - (1557-G/003: le conte de
boulloingne)
Kreet: nostre dame boulloingne (1557-G)
Zegel: "Johannis, Bollonie et Alvernie comitis", zegelde in 1365: het van franjes voorzien
kerkbanier van Auvergne (Demay, Artois, n° 28).
Wapen: (Delgrange, Boulonnais, n° 20)
Nota: (Popoff, Grünenberg, n° 747)
Boulogne, vrouw van Hendrik, hertog van Brabant, en dochter van Mathieu de Boulogne
(Mathilde de):
- in (sabel) een leeuw van (goud), de schouder beladen met een schildje van (goud) drie
koeken van (keel) (Boulogne), een zoom geblokt van ... en ....
Bron: (1198-O/3: matilde fille de matieu de flandre)
Zegel: "Matildis ducisse Lotharingie" zegelde met haar tegenzegel in 1203: drie koeken
(Laurent, Sceaux, D. I/1, pp. 293-294).
Nota: (Paravicini, Älteste, p. 118)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 72
Bourbourg (burggraaf van): Lok. F-59630
- in azuur drie drielingsbalken van goud.
Bron: (1650-B/292-05-6: castellanus bourbourgensis)
Zegel: Beatrice "castellana de Bruburg" zegelde in 1222: drie drielingsbalken onder een
schildhoofd (du Chesne, Guines, D. II, pp. 274-275).
Bourbourg (de):
- in zilver een leeuw van sabel, een barensteel van keel.
Bron: (1470-P/356r-3: le sgr de brunenberch)
Zegel: Jehan de Fiennes, kastelein van Bourbourg, zegelde in 1331: een leeuw (Demay,
Flandre, n° 5494).
Bourbourg (Filips de):
- in goud bezaaid met blokjes van sabel, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1279-H/383: phelip de bruborch) - (1279-R/383: phe de bruborck) - (1280-C/260:
phelip de bruborg)
Nota: (Brault, Aspilogia, D. II, p. 66)
- in goud een schuinbalk van sabel.
Bron: (1300-V/0418: philippes de bourbure)
Bourbourg (heer van): Lok. F-59630
- in goud een schuinbalk van sabel.
Bron: (1290-L/572:) - (1380-U/1846: celui de bomborge) - (1380-W/29v-10: cellui de
borborghe) - (1470-D/128v-02: celuy de borborges) - (1470-P/399r2: le sgr de
bourborge) - (1475-S/166v-01: le sgr de bourborge) - (1543-B/156r-1: sr de boubourg)
- (1570-G/214: le sgr de bamberghe) - (1600-E/157v-5: celuj de borbaighe) - (1650-
B/294-04-9: bourbourg) - (1650-C/61v-23: sgr de bamberghe)
Nota: Het wapenboek Goethals-Vercruysse (1570-G) geeft "le sgr de bamberghe". Het
wapenboek Callot (1650-C) geeft ook "sgr de bamberghe". Beschrijving waarschijnlijk
overgenomen uit het wapenboek Urfé (1380-U), die geeft "celui de bomborge" (1380-
U/1846).
- in goud een dwarsbalk (schuinbalk) van sabel.
Bron: (1570-B/1949: le sgr de bamberghe)
Nota: Het wapenboek Urfé (1380-U) geeft voor "celui de bomborge": in goud een schuinbalk
van sabel (1380-U/1846).
Bourbourg (stad): Lok. F-59630
- in zilver een schildhoofd van goud, beladen met een gaande leeuw van sabel, genageld
en getongd van keel.
Bron: (1557-G/035: bourbourg)
- in keel een schildhoofd van goud, beladen met een gaande leeuw van sabel.
Bron: (1562-B/584: bourburch)
Bourghelles (heer van): Lok. F-59830
- in zilver een schildhoofd van keel.
Bron: (1380-U/1780: les armes de bourgiele) - (1380-W/28v-09: les armes de bourgaille) -
(1425-S/0276: le sieur de bougaille) - (1470-D/114r-07: les armes de bourgelle) - (1470-
P/377v1: les armes de bourgaille) - (1471-R/47-04: les armes de bourville) - (1475-
S/164r-11: le sgr de bourgaille) - (1535-U/089-07: sr de bourguelle) - (1543-B/147r-4:
sr de bourgailles) - (1544-L/082: burgielle) - (1550-B/F-072: le sr de bourgailles) -
(1568-B/62r-10:) - (1570-B/1820: les armes de bourghielles) - (1600-E/146v-3: celuj de
borgaille) - (1650-B/292-06-3: dns de bourgaille) - (1650-C/59v-13: les armes de
bourghielles)
Kreet: bourgiele (1380-U) - bourgaille (1380-W) - bourgelle (1470-D) - bourgaille (1470-P)
- bourgaille (1475-S) - bourgaille (1570-B) - borgaille (1600-E)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 73
Zegel: "Henrici de Bourghielle", ridder, zegelde in 1245 en "Johannis, militis de Borgele",
zegelde in 1275: een vol wapen met een schildhoofd (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1507
- Warlop, Flemish, p. 708).
- in zilver drie tweelingsbalken van keel (Rubempré).
Bron: (1544-L/081: sgr de burgielle)
- in zilver een schildhoofd van keel, beladen met drie meerltjes van zilver.
Bron: (1557-G/422: le sgr de borgall)
- in zilver een schildhoofd van keel, rechts beladen met een meerltje van zilver.
Bron: (1562-B/181: les sgr de boutgale)
- in goud een schildhoofd van keel.
Bron: (1570-G/204: les armes de bourghielles)
Kreet: bourgaille (1570-G)
Zie: Hem - Hofschenker van Vlaanderen - Lyntvronne – Rosendale
Bourgondië (Antoine, bastaard van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sabel; een linkerschuinstreep van keel over alles
heen.
Bron: (1500-Q/17v-02: anthoine bastart de bourgongne)
Zegel: Volgens zijn zegel daterend van +/- 1452: gevierendeeld 1 en 4, drie lelies en een
geblokte zoom; 2 en 3; gedeeld I, geschuinbalkt en een zoom; II, een leeuw; gebroken
met een hartschild met een leeuw; een linkerschuinstreep over alles heen (Marti, Karel,
Cat. 147).
Wapen: Le père Anselme, Maurice en "Smallegange, Zeeland Veredelt" geven een
linkerschuinstreep van zilver. Van Driesten geeft de linkerschuinstreep van keel
(Anselme, Histoire, D. I, p. 254 - Maurice, Blason, p. 57 - Popoff, Chapitres, n° 62 - Van
Driesten, Toison, pp. 71-2).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 254)
Bourgondië (Boudewijn genoemd van Rijsel, bastaard van):
- gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondiëoud;
II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een
hartschild van Vlaanderen; gebogen geënt in de punt van (goud).
Bron: (1658-C/012r-07: baudoin batar du bon duc dit de lysle baron de baingnou et matigny)
Zegel: Boudewijn bastaard de Bourgondië zegelde in 1480: een schuinbalk beladen met het
gevierendeeld wapen van Bourgondië-nieuw; het wapen van Vlaanderen erover (Roman,
Inventaire, n° 1985).
Wapen: Le père Anselme geeft in goud het wapen van Bourgondië schuingeplaatst, maar
tekent het wapen van Bourgondië kepersgewijs (Anselme, Histoire, D. I, p. 261).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 261 - Berge, Bâtards, pp. 381-382 - Châtelet, Visages, p.
196).
Bourgondië (Filips genoemd de Goede, hertog van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild van goud
een leeuw van sabel.
Bron: (1290-L/058: le duc de bourgoingne) - (1435-A/052: philippe duc de bourgogne) -
(1439-B/02-01: le bon duc philipp)
Helm: een lelie met vier kroonbladen, elk getopt met een vlammetje van keel (1439-B)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 74
Zegel: "Philippi Dei gracia Burgundie, Lotharingie, Brabantie z Limburgie ducis, Flandrie,
Arthesii, Burgundie Palatini z Namurci comitis, Sacri Imperii marchionis ac dni de Salinis
z de Machlinia", zegelde van 1431 tot 1467: gevierendeeld 1 en 4, een veld bezaaid met
lelies en een geblokte zoom; 2, gedeeld I, geschuinbalkt en een zoom (Bourgondië-oud);
II, een leeuw (Brabant); 3, gedeeld I, geschuinbalkt en een zoom (Bourgondië-oud); II,
een leeuw (Limburg); over alles een hartschild met een leeuw (Vlaanderen) (Laurent,
Sceaux, D. I/2, pp. 600-610).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel, over
alles een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel.
Bron: (1420-C/021: phelippe, filz de jehan, duc de bourgoingne)
Zegel: "Philippi ducis Burgundie, comitis Flandrie, Arthesii et Burgundie Palatini, dni de
Salinis et de Machlinia", zegelde van 1420 tot 1430: gevierendeeld 1 en 4, een veld
bezaaid met lelies en een geblokte zoom; 2 en 3, geschuinbalkt en een zoom; over alles
een hartschild met een leeuw (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 598-600).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1430-C/109-03: en 110-06:)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud (1430-C)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van keel
en zilver; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in
sabel een dubbelstaartige leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en
azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild
van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1430-C/110-01:)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van keel en
zilver; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in
sabel een leeuw van goud, genageld en getongd van keel; 3, gedeeld I, geschuinbalkt
van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel, genageld en
getongd van azuur; over alles een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1435-T/0348: le duc de bourgone)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; gebroken met
een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1436-C/127r-01: bourgongue) - (1436-L/14r-1: prince philippe, duc de bourgoigne)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in sabel
een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van
keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een hartschild van
goud een leeuw van sabel.
Bron: (1445-L/220-02: bourgodie)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van keel
en zilver; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in
sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom
van keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een hartschild
van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1450-B/0216: en 1744: le duc de bourgone)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 75
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein bundeltje veders
van keel (1450-B)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in sabel
een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van
keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild van goud een leeuw
van sabel.
Bron: (1450-C/09r-2: duc de bourgogie)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in sabel
een leeuw van goud, genageld en getongd van keel; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van
goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel, genageld, getongd
en gekroond van goud; over alles een hartschild van goud een leeuw van sabel,
genageld en getongd van keel.
Bron: (1459-A/63-b: phylppus dei gracia dux burgundie)
Helm: een lelie met vier kroonbladen geplaatst op een wrong van zilver en keel (1459-A)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud, genageld en getongd van keel; 3, gedeeld I,
geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van
keel; over alles een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd
van keel.
Bron: (1535-U/166-10: phe le bon duc côte ettch duc de brabàt)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in zilver een leeuw van keel; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in sabel een leeuw van goud; over alles een hartschild van goud
een leeuw van sabel.
Bron: (1658-C/002v-02: monseigneur philippe le bon, duc de bourgogne)
Bourgondië (Filips genoemd de Stoute, hertog van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel.
Bron: (1370-N/0005-0005: monseigneur de bourgoine) - (1395-G/0312: borgondien) -
(1420-C/002: phelippe, duc de bourgoingne, conte de flandres) - (1445-L/137-01:
bourgoedie en 138-01: hertoghe bourgiede) en 280-02:) - (1470-P/078r-2: les armes du
duc philippes le hardy) - (1525-C/M-12r-03: en M-75r-03:) - (1535-U/166-08: phé le
hardy dict sans terre)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein bundeltje veders
van sabel (1395-G) - een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein
bundeltje veders van keel (1525-C)
Zegel: "Phylippi, filii regis Francor, ducis Burgundie", zegelde van 1365 tot 1384:
gevierendeeld 1 en 4, een veld bezaaid met lelies en een geblokte zoom; 2 en 3,
geschuinbalkt en een zoom (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 585).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur (bezaaid met lelies van goud), een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel.
Bron: (1372-B/0005: bourgong)
- in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en keel.
Bron: (1407-O/024: le duc de bourgongne)
Zegel: Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, zegelde in 1364: een veld bezaaid met lelies,
een geblokte zoom (Coulon, Bourgogne, n° 73).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 76
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van keel
en zilver; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel.
Bron: (1410-P/01r-1: d de bourgoigne) - (1430-C/091-01: le duc de bourgône)
- gevierendeeld 1 en 4, geschuinbalkt van goud en keel; 2 en 3, in azuur drie lelies van
goud, een zoom geblokt van zilver en keel.
Bron: (1460-G/009v-1: le duc de borgoigne)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel.
Bron: (1471-R/14-05: le duc de bourgongne) - (1600-E/084r-1: le duc de bourgoigne)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van azuur en goud, een zoom van keel.
Bron: (1600-E/063r-1: le noble et puissant duc de bourgoigne)
Bourgondië (graaf van):
- in azuur bezaaid met blokjes van goud, een leeuw van hetzelfde, genageld en getongd
van keel.
Bron: (1395-G/0927: grv van borgondien)
Zegel: "Othonis, comitis palatini Burgundie" zegelde in 1294: een veld bezaaid met blokjes
en een gekroonde leeuw (Douët d'Arcq, Inventaires, n° 493).
Bourgondië (Harcourt, bastaard van):
- in zilver een schuinbalk beladen met gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van
goud, een zoom geblokt van zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en
azuur, een zoom van keel; II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I,
geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van
keel; over alles een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1460-G/187-4: harcourt bastaert và burgoège)
Helm: een leeuwenkop van goud, getongd van keel, tussen een vlucht van sabel, komende uit
een kroon van goud (1460-G)
Wapen: De Croonendael geeft voor "ceulx de Falaix": in goud een schuinbalk beladen met
gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud;
II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles Vlaanderen (de
Croonendael, Cronique, p. 512).
Bourgondië (hertog van):
- geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel.
Bron: (1265-W/1083: la duchei de bourgone) - (1290-L/013: le duc de bourgongne) - (1435-
T/0337: le duc de bourgoingne en 0409: le duc de bourgoingne)
Helm: een grote ooruil van goud (1435-T)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur een lelie van goud, een zoom geblokt van zilver en keel;
2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1425-H/005: hertoghe van bourge)
Helm: een lelie met vier kroonbladen, elk getopt met een vlammetje van keel (1425-H)
- geschuinbalkt van azuur en goud, een zoom van keel.
Bron: (1454-B/0075: bourgongne, duc et per)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur (drie lelies van goud), een zoom geblokt van zilver en
keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in sabel
(een leeuw van goud); 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van
keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild van goud een leeuw
van sabel.
Bron: (1455-G/106r-1:)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 77
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein bundeltje veders
van keel (1455-G)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur van zeven (zes) stukken, een zoom
van keel; gebroken met een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1460-G/006r-05: le duc de bougorgne)
Nota: Wapen gedragen door Jehan zonder Vrees op zijn zegels vanaf 1406 en door zijn zoon
Filips de Goede tot 1430 (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 495-600 en D. II, pl. 322-332).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel, genageld en getongd van goud; over
alles een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1483-G/0438:)
Helm: een lelie met vier kroonbladen (1483-G)
Nota: Wapen (wel met drie lelies) gedragen door Filips de Goede op zijn zegels vanaf 1431
en door zijn zoon Karel de Stoute (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 600-619 en D. II, pl.
333-338 en 354-362).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1500-Q/17r-01: ducq de bourgne doyen de lordre) - (1525-C/M-13v-01: die htoge và
burgoemen en M-74v-01: en M-78v-01:)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein bundeltje veders
van keel (1525-C)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud, genageld en getongd van keel; 3, gedeeld I,
geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een
dubbelstaartige leeuw van keel, genageld en gekroond van goud en getongd van
azuur; over alles een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd
van keel.
Bron: (1500-S/81v-1: bourgoigne)
Bourgondië (Jehan genoemd Zonder Vrees, hertog van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; gebroken met
een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel.
Bron: (1375-N/209:)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud (1375-N)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur een lelie van goud, een zoom geblokt van zilver en keel;
2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur; over alles een hartschild van goud een
leeuw van sabel.
Bron: (1407-A/34r-1: hircziuge hans von bragang herre zu flandn vnd hre zu brafant)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van keel
en zilver; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in
sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom
van keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild van goud een
leeuw van sabel.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 78
Bron: (1418-C/CXLIXr: hertog hansen vò burgundi)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel, over
alles een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel.
Bron: (1420-C/007: jehan de bourgoingne) - (1434-D/0043: herzog von burgunge) - (1535-
U/166-09: jan duc de borgne côte de borgne fland etc)
Zegel: "I ohis ducis Burgundie, comitis Flandrie, Arthesii z Burgundie palatinus dns de
Salinis z de Machlinia" zegelde vanaf 1406: gevierendeeld 1 en 4, een veld bezaaid met
lelies en een geblokte zoom; 2 en 3, geschuinbalkt en een zoom; over alles in het hart
een wapen met een leeuw (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 595-596).
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel, over
alles een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1430-C/109-01: htoge jà và bourgn) - (1658-C/002v-01: monseigneur jean, duc de
bourgogne)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van keel
en zilver; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel, over alles
een hartschild van goud een leeuw van sabel.
Bron: (1450-B/0217: en 0440b: en 1166: en 2411:)
Bourgondië, bisschop van Utrecht (David bastaard van):
- in zilver een schildhoofd gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom
geblokt van zilver en keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van
keel; gebroken met een hartschild van goud een leeuw van sabel, een
linkerschuinstreep van azuur over alles heen.
Bron: (1460-G/049-3: david và bourgoengh)
Zegel: "David(i de) Burg/undia episcopi: Traiecten(sis)" zegelde in 1462: gevierendeeld 1 en
4, een kruis (Utrecht); en 2/3, tegengevierendeeld 1 en 4, drie lelies en een geblokte
zoom; 2 en 3, doorsneden A, geschuinbalkt en een zoom; B, een leeuw (de Vey-Mestdagh,
Liber, n° 1816).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 242 - Berge, Bâtards, p. 353-354 - Châtelet, Visages, pp.
157-158).
Bourgondië, graaf van Charolais (Filips van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2 en 3, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; gebroken met
een hartschild van goud een leeuw van sabel, genageld en getongd van keel, een
barensteel van zilver over het geheel.
Bron: (1375-N/194: bour)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud, elk getopt met een klein bundeltje veders
van keel (1375-N)
Zegel: "Philippe, conte de Charolais", zegelde van 1412 tot 1419: Bourgondië-nieuw; over
alles Vlaanderen; gebroken met een barensteel met drie hangers (Laurent, Sceaux, D.
I/2, p. 597).
Bourgondië, graaf van Charolais (Karel van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud, genageld en getongd van keel; 3, gedeeld I,
geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van
keel, genageld en getongd van goud; over alles een hartschild van goud een leeuw
van sabel, een barensteel van zilver over het geheel.

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 79
Bron: (1425-S/1822: charles de bourgougne conte de charolois) - (1435-T/1023: le comte
de charolais)
Helm: een hoekige lelie van goud, versierd met vijf robijnsteentjes (1435-T)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur drie lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en
keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel; II, in sabel
een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van
keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een hartschild van
goud een leeuw van sabel, een barensteel van zilver over het geheel.
Bron: (1445-L/035-00: bourgogne)
Zegel: "Charles de Bourgoingne, conte de Charrolois", zegelde van 1451 tot 1467:
gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2, Bourgondië-oud gedeeld met
Brabant; 3, Bourgondië-oud gedeeld met Limburg; over alles Vlaanderen; het geheel
gebroken met een barensteel (Laurent, Sceaux, D. I/2, pp. 611).
Bourgogne, graaf van Nevers genoemd de Clamecy (Jehan de):
- in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en keel.
Bron: (1483-G/796: derm^chtig grauffe von imwers)
Helm: een lelie met vier kroonbladen van goud (1483-G)
Nota: (Popoff, Grünenberg, n° 796)
Bourgondië, heer van Beveren (Adolphe van):
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom;
2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II,
Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen; een linkerschuinbalk van sabel
over het tegengevierendeeld wapen; 2 en 3, Frankrijk een schuinbalk van (keel),
beladen in het schildhoofd met een veld van (goud) een dolfijn van (azuur) erover;
over alles een hartschild van Borsele.
Bron: (1658-C/012r-05: adolphe sr de bevre, vere et flesique fils du precedent et de dame
anne de borselle dame de la vere et de f.)
Zegel: "Adolphi de Burgundia", heer van Beveren, zegelde in 1504: gevierendeeld 1 en 4,
Bourgondië gedeeld met Brabant en Limburg, over alles Vlaanderen, een
linkerschuinstreep erover; 2 en 3, Frankrijk beladen met een schuinbalk (Demay, Artois,
n° 204).
Wapen: Le père Anselme, Maurice, Van Driesten en "Smallegange, Zeeland Veredelt" geven
niet de linkerschuinstaak van sabel over het wapen van Bourgondië (Anselme, Histoire,
D. I, p. 256 - Maurice, Blason, p. 157 - Popoff, Chapitres, n° 158 - Van Driesten, Toison,
p. 127-1).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 256 - Berge, Bâtards, p. 365-367 - Châtelet, Visages, p.
277)
Bourgondië, heer van Beveren (Antoine genoemd de Grote Bastaard van):
- in (zilver) een schuinbalk beladen met een wapen gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met
een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I,
Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen.
Bron: (1658-C/012r-01: le grand bastard de bourgogne mr antoine sr de beuvres et de la
roche fils du noble duc philipe le bon)
Zegel: "Anthoine bastart de Bourgoingne conte de la Roche", zegelde in 1476: gevierendeeld
1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2 en 3, gedeeld Bourgondië-oud en een leeuw;
over alles Vlaanderen; een linkerschuinstreep over het geheel en "Anthoine, bastard de
Bourgongne", graaf van La Roche, zegelde in 1493: Bourgondië, gedeeld met Brabant en
Limburg, de leeuw van Vlaanderen erover; het geheel gebroken met een linkerschuinbalk
(Demay, Flandre, n° 110 - Demay, Picardie, n° 13).
Wapen: Volgens de Croonendael: gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2,
gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Limburg; over

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 80
alles Vlaanderen; een linkerschuinstreep van keel over alles heen. Volgens le père
Anselme droeg hij zoals de laatste hertogen van Bourgondië, een linkerschuinstreep van
zilver over alles heen (Anselme, Histoire, D. I, p. 254 - de Croonendael, Cronique, p. 511).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 254 - Berge, Bâtards, pp. 361-362 - Châtelet, Visages, p.
129)
Bourgondië, heer van Beveren (Filips van):
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom;
2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II,
Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen; 2 en 3, Viefville.
Bron: (1658-C/012r-03: philipe son fils et de me jane de la vieuville)
Zegel: "Philippi de Burgundia, domini de Bevres", admiraal van Vlaanderen, zegelde in 1491:
gevierendeeld 1 en 4, Bourgondië-nieuw gebroken met een linkerschuinstreep; 2 en 3,
gedwarsbalkt van acht stukken, gebroken in het schildhoofd met drie ringen (Viefville)
(Demay, Artois, n° 99).
Wapen: Maurice en Van Driesten geven niet de linkerschuinstaak van sabel over het
tegengevierendeeld 1 en 4 (Anselme, Histoire, D. I, p. 255 - Maurice, Blason, p. 93 -
Popoff, Chapitres, n° 98 - Van Driesten, Toison, p. 95-1).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 255 - Berge, Bâtards, p. 363 - Châtelet, Visages, p. 179)
Bourgondië, heer van Beveren (Maximilien van):
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom;
2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II,
Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen; een linkerschuinbalk van sabel
over het tegengevierendeeld wapen; 2 en 3, Frankrijk een schuinbalk van (keel),
beladen in het schildhoofd met een veld van (goud) een dolfijn van (azuur) erover;
over alles een hartschild van Borsele.
Bron: (1658-C/012r-05: maximilien son fils)
Wapen: Le père Anselme, Maurice en Van Driesten geven niet de linkerschuinstaak van sabel
over het wapen van Bourgondië (Anselme, Histoire, D. I, p. 258 - Maurice, Blason, p. 231
- Popoff, Chapitres, n° 227 - Van Driesten, Toison, p. 158-2).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 258 - Berge, Bâtards, p. 370)
Bourgondië, heer van Brigdamme (Karel van):
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een hartschild van goud
een leeuw van sabel; de punt geënt van goud.
Bron: (1531-G/02-1: charles de bourgogne sgr de bredam)
- gevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met lelies van goud, een zoom geblokt van
zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een zoom van keel;
II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt van goud en azuur, een
zoom van keel; II, in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sabel; de punt geënt van goud.
Bron: (1531-G/UG f° 4: Le sigure de austre bredam beroiper)
Helm: een aanziende uil van natuurlijke kleur (1531-G)
Wapen: Le père Anselme kent deze wapens toe aan zijn zoon Jehan, echtgenoot van Louise
de Croy (Anselme, Histoire, D. I, p. 263).
Nota: (van den Eeckhout, Gand, n° 01 - Van Kerrebrouck, Valois, p. 641)
- gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom;
2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II,

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 81
Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen; 2 en 3, tegengevierendeeld 1 en
4, Manuel de la Cerda; 2 en 3, Werchin.
Bron: (1658-C/012r-09: charles et ses dessendans ont ecartelé de manuel et ajouté verchin
sans marque de batardise)
Wapen: Hij voerde: gevierendeeld 1 en 4, tegengevierendeeld 1 en 4, in azuur bezaaid met
lelies van goud, een zoom geblokt van zilver en keel; 2, gedeeld I, geschuinbalkt van goud
en azuur, een zoom van keel; II, in sabel een leeuw van goud; 3, gedeeld I, geschuinbalkt
van goud en azuur, een zoom van keel; II, in zilver een leeuw van keel; over alles een
hartschild van goud een leeuw van sable; 2 en 3, tegengevierendeeld 1 en 4, in keel een
vleesgekleurde hand, gevleugeld van goud, houdende een zwaard van zilver, versierd van
goud (Cerda); 2 en 3, in zilver een leeuw van keel, gekroond van goud (Anselme, Histoire,
D. I, p. 261).
Nota: In werkelijkheid is het tegengevierendeeld 2 en 3 van het kwartier 2 en 3 niet
Werchin maar Leon. Het wapen van Werchin is: in azuur bezaaid met blokjes van zilver
een leeuw van hetzelfde, genageld en getongd van keel. Het is Charolais, of de persoon
die het wapenboek heeft aangevuld, die dit omschrijft als zijnde Werchin. Volgens le
père Anselme voerde Marie Manuel de la Cerda reeds het gevierendeeld wapen met de
leeuw, dus voor het huwelijk van haar zoon Karel met Marguerite de Werchin (Anselme,
Histoire, D. I, pp. 261-263 - Berge, Bâtards, pp. 386-387 - Châtelet, Visages, p. 197).
Bourgondië, heer van Fallais en Sommelsdijk (Filips van):
- gevierendeeld 1 en 4, Bourgondië-oud; 2 en 3, Frankrijk met een geblokte zoom; over
alles een hartschild van Vlaanderen; een linkerschuinstreep van (keel) over alles
heen.
Bron: (1658-C/012r-08: ... sr de falays et de brabam issu de baudoin)
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 262 - Berge, Bâtards, p. 382)
Bourgondië, heer van Rosoy (Filips de Nevers, bastaard van):
- in (goud) een vrijkwartier gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een geblokte zoom; 2
en 3, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant.
Bron: (1658-C/012r-06: philipe batar de jean c destape et puis apres son frere charles c de
nevers fut califie de braban et fut sgr de constre)
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 253 - Berge, Bâtards, p. 350)
Bourgondië, heer van Sommelsdijk (Filips bastaard van):
- in (goud) een keper beladen met een wapen gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met een
geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I,
Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen.
Bron: (1658-C/012r-02: me philipe batar du bon duc philipe fut sr de somerdic amiral du d.)
Zegel: "Phil(ippi) de Burgvndia Dei gra(tia) Ep(iscop)i T(ra)iect(ensis)" zegelde in 1410:
gevierendeeld 1 en 4, een kruis (Utrecht); 2 en 3, tegengevierendeeld 1 en 4, drie lelies
en een geblokte zoom; 2 en 3, gedeeld I, drie schuinbalken en een zoom; II, een leeuw;
het tegengevierendeeld gebroken in het hart met een leeuw (de Vey-Mestdagh, Liber,
n° 1410-3).
Wapen: "Smallegange, Zeeland Veredelt" geeft voor: "Bourgondien van Sommersdyk" en
Maurice geeft voor "Messire Philippe de Bourgogne, seigneur de Somerdick, & de Blaton"
hetzelfde wapen. Van Driesten geeft zonder de breuk: gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk
met een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I,
Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen (Maurice, Blason,
p. 126 - Popoff, Chapitres, n° 129 - Van Driesten, Toison, p. 112-1).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 242 - Berge, Bâtards, pp. 354-355 - Châtelet, Visages, p.
275 - de Croonendael, Cronique, p. 511)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 82
Bourgondië, heer van Wakken (Antoine bastaard van):
- in (goud) een dwarsbalk beladen met een wapen gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met
een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I,
Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen.
Bron: (1658-C/012r-04: antoine st capelle et de walere)
Wapen: Le père Anselme geeft alle kwartieren van Bourgondië met een smal schildhoofd van
goud (Anselme, Histoire, D. I, p. 259).
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 259 - Berge, Bâtards, pp. 370-372)
Bourgondië, proost van Brugge (Jehan bastaard van):
- in (goud) een dwarsbalk beladen met een wapen gevierendeeld 1 en 4, Frankrijk met
een geblokte zoom; 2, gedeeld I, Bourgondië-oud; II, Brabant; 3, gedeeld I,
Bourgondië-oud; II, Limburg; over alles een hartschild van Vlaanderen.
Bron: (1658-C/012r-04: jean prevost et chanoine daire depuis de bruge fils batar du bon
duc)
Nota: (Anselme, Histoire, D. I, p. 242 - Berge, Bâtards, p. 321)
Bourlon < = Brolem ? (heer van):
- in keel een hartschild van goud.
Bron: (1535-U/093-06: sr de brolem)
Zegel: Eustache de Bourlon verkocht in 1272 aan de abdij van Verger-lez-Oisy een tiende
gelegen onder andere te Bourlon (F-62860). Hij zegelde: een hartschild, een schuinbalk
erover (Brassart, Wavrin, p. 143).
Nota: Volgens Le Carpentier voerden de Bourlons als wapen: in sinopel een karbonkel van
goud. Later wapende een Jacques de Bourlon: in keel drie schildjes van zilver, beladen
met drie meerltjes van sabel (Le Carpentier, Cambray, D. II, pp. 295-296 - Rietstap,
Armorial, D. I, p. 272).
Bournel, bastaard van Vaux (Denis):
- in zilver een hartschild van keel, een binnenzoom van acht papegaaien van sinopel,
een versmalde linkerschuinbalk van keel over alles heen.
Bron: (1486-L/1469: denis bournel, batard de vaux)
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 183-184)
Zie: Popoff, Artois, n° 72
Bournel, heer van Thiembronne:
- in zilver een hartschild van keel, een binnenzoom van acht papegaaien van sinopel,
gebekt, gepoot en gehalsband van keel.
Bron: (1460-G/101-3: le groz cauoien burueh)
Helm: een opstijgende papegaai van sinopel, gebekt, gepoot en gehalsband van keel (1460-
G)
- in zilver een hartschild van keel, een binnenzoom van acht papegaaien van sinopel,
gebekt en gepoot van keel.
Bron: (1535-U/283-14: de bournil sgr de thunbrone)
Zegel: Lodewijk Bournel zegelde in 1416: een hartschild vergezeld van een binnenzoom van
acht papegaaien (de Belleval, Ponthieu, n° 223).
Bours (Karel de):
- in keel een kruis van goud, een barensteel van azuur.
Bron: (1538-W/111:)
Helm: een geknield kind van natuurlijke kleur, een pijl met de linkerhand wegslingerend
(1538-W)
Zegel: Een Mathieu, heer van Bours, ridder, zegelde in 1326: een kruis (Demay, Artois, n°
206).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 83
Wapen: Volgens Lautte: "de gueulles à croix & papegay d'or" en Delgrange: in keel een kruis
van goud, vergezeld in de rechterbovenhoek van een meerltje van hetzelfde (Lautte,
Jardin, p. 82 - Delgrange, Boulonnais, n° 24).
Nota: (Boniface, Warneton, p. 119)
Zie: Popoff, Artois, n° 50
Bousbecque (heer van): Lok. F-59166
- in zilver een keper van keel, een barensteel met vier hangers van sabel.
Bron: (1557-G/373: le sgr de busbeque)
- in zilver een dwarsbalk van drie spitsruiten en twee halve spitsruiten van keel
(Ghiselin).
Bron: (1570-B/2112: le sgr de bousbecke) - (1570-G/226v: le sgr de bousbeke)
Bouverie (de):
- in goud drie meerltjes van sabel.
Bron: (1650-L/58: bouvery)
Bouverie (Jehan de):
- in goud drie meerltjes van sabel.
Bron: (1486-L/1441: jehan de bouverie)
Zegel: Jehan de Le Bouverie, schepen van Rijsel, zegelde in 1445: drie vogels, vergezeld in
het hart van een schelp (Demay, Flandre, n° 4416).
Nota: (Boniface, Epinette, pp. 166-167)
Bouvignies (heer van): Lok. F-59870
- in zilver drie koeken van keel.
Bron: (1524-G/l-09: bost) - (1544-L/062: le sgr de bouvignyes) - (1557-G/661: la mayson
surnomé bousch) - (1570-B/2028: le sgr de bouvignies) - (1570-G/220: le sgr de
bouvignies) - (1650-C/63r-27: sgr de bouvengnies)
Bovekerke (heer van): Lok. B-8680
- in azuur bezaaid met herkruiste kruisjes van zilver, drie penningen van hetzelfde
(Koekelare).
Bron: (1557-G/200: le sgr de bouwenquerque) - (1562-B/131: les sgr de bouwenkerke)
Kreet: couquelare (1557-G)
Zegel: "Jan van Bovenkerke", schepen van het Brugse Vrije, zegelde in 1365: drie penningen
vergezeld van negen herkruiste kruisjes met spitse voet (de Raadt, Sceaux, D. IV, p.
406).
Bovinglo (heer van): Lok. B-9790
- gevierendeeld van zilver en keel, een schuinstaak van azuur over alles heen.
Bron: (1557-G/181: le sgr de bouvelooe, grandt trensant de flandres)
- gevierendeeld van zilver en keel, een schuinstreep van azuur over alles heen.
Bron: (1562-B/411: les sgr de bonneloee)
Bovinglo (Liebrecht van):
- gevierendeeld van zilver en keel, een schuinstreep van azuur over alles heen.
Bron: (1525-C/218: h. libe van baundre) - (1582-B/119r-15: h. libbe van vannolee)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 218)
Brackel (Olivier van):
- in keel vier kepers van zilver, de eerste met afgesneden top.
Bron: (1525-C/259: h. olivier van brackele) - (1582-B/120r-07: h. olivier van braclele)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 259)
Brackel (van):
- in keel vier kepers van zilver.
Bron: (1550-A/15r-02: brackele)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 84
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 78)
Braderick (Gillis):
- in keel drie schuingeplaatste vissen van goud, een uitgeschulpte zoom van hetzelfde.
Bron: (1393-B/Gistel-27: gillis braderic)
Nota: "Gille Braderye", ridder, was schepen van 1390 tot 1406 en verscheidene malen
burgemeester van Brugge. Hij werd in 1407 door Jan zonder Vrees als magistraat van
de stad Brugge verbannen uit Vlaanderen (Gailliard, Bruges, D. IV, p. 160-161 - Gilliodtsvan
Severen, Inventaire, D. IV, pp. 183-184 - Van den Abeele, Witte, p. 64).
Braderick (heer van): Lok. B-8000
- in keel drie schuingeplaatste vissen van zilver.
Bron: (1372-B/0621: braderic en 1499: braderic) - (1470-P/399r3: le sgr de braderic) -
(1475-S/166r-08: le sgr de bradericq) - (1570-B/1950: le sgr de braderick) - (1570-
G/214: le sgr de braderick) - (1650-C/61v-24: sgr de brandwick)
Zegel: Hendrik Braderick, leenman van de graaf van Vlaanderen, zegelde in 1355: drie
schuingeplaatste vissen. Een "Everaerdi Rynvisch" zegelde in 1418: zes vissen (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 317 en D. III, p. 230).
- in keel drie vissen van zilver, boven elkaar geplaatst.
Bron: (1650-B/294-10-6: braderick)
Braderick (Joris):
- in keel drie schuingeplaatste vissen van goud.
Bron: (1393-B/Gistel-19: mer joris braderic)
Helm: een vis van goud tussen een vlucht van keel (1393-B)
Zegel: Joris Braderic zegelde in 1384: drie schuingeplaatste vissen (Gilliodts-van Severen,
Inventaire, D. III, p. 75).
Nota: Hij was schepen van Brugge tussen 1396 en 1404 en burgemeester in 1404-1405.
Tussen 1385 en 1404 werd “mer Joris Bradericke” verscheidene malen op missie
gezonden buiten de stad. Als laatst staat hij aangegeven als één der drie burgemeesters
van Brugge. Een Joris Braderick et Jacob zijn broer (waarschijnlijk de zonen van Joris)
staan aangegeven in de rekeningen van de Raad van Vlaanderen voor de jaren 1423-1425.
Op 1 februari 1425 staat “damoyselle Jehanne, fille de feu messire Jorge Braderic”
vermeld in de rekeningen. Zij huwde in 1425 met Antoon van Adeghem. Een “Georges
Brauderich” neemt in 1438 met 23 andere Bruggelingen deel aan de Spinet van Rijsel
(Buylaert, Adelslijsten, n° 85 et 694 - Buylaert, Repertorium, pp. 121-122 - de Rosny,
Epervier, p. 62 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. III, p. 75 - Prevenier, Handelingen,
n° 3 en 717 - Van den Abeele, Witte, p. 64 - Van Praet, Recherches, p. 288 - Wikipedia,
Brugge).
Braderick:
- in keel drie vissen van zilver, boven elkaar geplaatst; een hartschild van sabel een
schildhoofd van zilver.
Bron: (1500-G/03v-2-7: bradericxs)
Zegel: "Ioris Braderic" zegelde in 1420: drie naast elkaar geplaatste vissen, schuinlinks
boven elkaar gerangschikt, gebroken met een hartschild doorsneden van ... en van ..., het
bovenste gedeelte ervan beladen met een schildje van hermelijn een schuinkruis erover
(de Raadt, Sceaux, D. I, p. 317).
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Braderick en flandre": in
keel drie schuingeplaatste vissen van zilver.
Braem of Brous ?:
- in azuur een dwarsbalk geschaakt van zilver en keel van drie rijen.
Bron: (1500-G/03v-2-4: bres)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 85
Zegel: Hendrik Braem zegelde in 1331: een geschaakte dwarsbalk. Antoine Brous houdt in
1547 een leen te Destelbergen. Hij zegelde: een geschaakte dwarsbalk (de Raadt,
Sceaux, D. I, p. 317 - d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D. II, p. 47).
Wapen: (Lautte, Jardin, p. 95)
Braem:
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
getongd van azuur.
Bron: (1500-G/10v-1-2: braem)
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
genageld en getongd van azuur.
Bron: (1557-G/444: la mayson surnomé braem)
Kreet: vilayen à gandt (1557-G)
Zegel: Govaert Braem zegelde in 1451: een vol wapen met een schildhoofd beladen met een
uitkomende leeuw (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 407 – Rottier, Wase, n° 113).
Wapen: Volgens Lautte: "de sable, a lyò de gueulles, naissant d'argent" (de L'Espinoy,
Noblesse, p. 190 - Lautte, Jardin, p. 76).
Brakel (heer van): Lok. B-9660
- gedwarsbalkt (gekeperd) van zilver en keel van acht stukken.
Bron: (1471-R/53-02: le sgr de braquel)
- in zilver vijf kepers van keel, de eerste met afgesneden top.
Bron: (1557-G/235: le sgr de braquele) - (1562-B/491: les sgr de brackele)
Kreet: courtraeysyen courtraeyseyn (1557-G)
Zegel: Bernard "de Brakele", man van de graaf van Vlaanderen, zegelde in 1421: vier kepers
(de Raadt, Sceaux, D. I, p. 318).
Wapen: "Lesdits de Brakele portent de gueulles à quatre chevrons d'argent" (de L'Espinoy,
Noblesse, p. 612).
Brande (van den):
- in zilver drie schuinbalken van sabel.
Bron: (1500-G/08r-7-4: brande) - (1557-G/630: la mayson surnomé de le brande)
Zegel: Maria van den Brande, dochter van Oste, begijn, zegelde in 1444: drie schuinbalken,
vergezeld in de linkerbovenhoek van een vijfpuntige ster (de Raadt, Sceaux, D. I, p. 319).
Wapen: Philippe de L'Espinoy vermeldt: "Ie trouve aucuns de ce nom portant armoiries de
sable à trois bendes d'argent". Lautte geeft hetzelfde wapen als de L'Espinoy (de La
Gorgue-Rosny, Recherches, D. IV, p. 336 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 812 - Lautte,
Jardin, p. 91).
Zie: Bavikhove
Brannaire ? (heer van):
- in hermelijn een schuinbalk van keel, beladen met drie leeuwen van goud.
Bron: (1535-U/093-15: sr de brannaire) - (1543-B/154r-3: sr de beauvoire)
Zegel: Een Jehan van den Bampoele, houdt van het kasteel van Veurne een leen te
Steenkerke. Hij zegelde in 1405: in hermelijn een schuinbalk beladen met .... De drie
leeuwen kunnen een persoonlijke breuk zijn zoals dit het geval was bij Jehan, heer van
Reninge, ridder, die in 1309 zegelde: een schuinbalk beladen met drie leeuwen, vergezeld
van tien blokjes (Demay, Flandre, n° 1494 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 199 en D. IV, p.
368).
Nota: Is er een verband met de oude heren van Roesbrugge-Haringe (B-8972) of deze van
Bampoele te Krombeke (B-8972), die als wapen voerden: in hermelijn een schuinbalk van
keel, gebroken met een element? Of heeft de ontwerper van het wapenboek per
vergissing drie leeuwen in plaats van drie adelaars geschreven of getekend? Gailliard
(1557-G) en de ontwerper van het wapenboek uitgegeven door Bergmans (1562-B) geven
de naam "Braeymont - Braymont" bij de beschrijving van het wapen Pontrewart (1557-
G/344 - 1562-B/283).

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 86
Zie: Pontrewart
Brannaire ? (Robrecht de):
- in hermelijn een schuinbalk van keel, beladen met drie leeuwen van goud.
Bron: (1470-D/126v-05: sire robert debrainnures)
Nota: Een "Monsieur Robert seigneur de Pont Rouart", ridder, wordt vermeld in 1320, maar
het gaat hier waarschijnlijk om Robrecht de Lille, heer van Roesbrugge-Haringe (De
Flou, Toponymie, D. XIII, p. 881 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 14 - Vanden Bussche,
Rousbrugge, p. 57).
Branteghem (Jehan van):
- in goud bezaaid met tranen van sabel, een leeuw van keel.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-08: jan van brantegheem)
Wapen: Volgens Bethune: in goudhermelijn een leeuw van keel, genageld en gekroond van
azuur (Bethune, Epitaphes, p. 80- Lautte, Jardin, p. 104).
Zegel: Jehan van Branteghem, kapelaan te Deinze, zegelde in 1455: een leeuw, de schouder
beladen met een ster, een uitgeschulpte zoom (de Raadt, Sceaux, D. I, pp. 320-323).
Nota: Jehan van Branteghem was grafelijk ontvanger van Aalst van 1390 tot 1407 en baljuw
van Ninove van 1390 tot 1405 (Opsommer, Leengoed, pp. 624 et 629).
Branteghem (van):
- in goud een leeuw van keel, een uitgeschulpte zoom van sabel.
Bron: (1500-G/04r-8-8: branteghem)
Zegel: Robrecht van Branteghem, ontvangt een rente op de spijker van Brugge. Hij zegelde
in 1448: een leeuw, de schouder beladen met een ster en een uitgeschulpte zoom (de
Raadt, Sceaux, D. I, p. 320).
Breydel (Jacob):
- in keel drie paardenkoppen van zilver, getoomd van sabel.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-38: jacob breidel)
Helm: een paardenkop van zilver, getoomd van sabel (1393-B)
Zegel: "Jacob Breydel" zegelde in 1386. Op een gebroken zegel ziet men aan de rechter
zijde van het schild twee getoomde paardenhoofden. Een Jacob Breydel zegelde in 1433:
drie getoomde paardenkoppen (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 410 - Gilliodts-van Severen,
Inventaire, D. III, pp. 80-81).
Nota: Hij was zoon van Jehan en van Clara de Pinckere. Hij huwde eerst Elisabeth van
Aertrycke en vervolgens met Elisabeth van de Walle. Hij was verscheidene malen
schepen van Brugge tussen 1385 en 1413 en raadsheer tussen 1403 en 1416. In 1398 was
hij forestier van het steekspel van de Witte Beer. Hij overleed in 1416 en werd begraven
in de Sint-Walburgakerk te Brugge (Douxchamps, Breydel, p. 303, n° IV - Gailliard,
Bruges, D. III, pp. 6-7 - Prevenier, Handelingen, n° 11 en 716 - Van den Abeele, Witte,
pp. 64 en 142 - Van Praet, Recherches, p. 289 – Vermeersch, Grafmonumenten, D. II, n°
95).
Zie: Moorslede
Briarde (van den):
- in zilver drie jachthoorns van sabel, beslagen van goud, gebonden en gemond van
keel.
Bron: (1557-G/654: van der bryaerde)
Zegel: Gontier van den Briarde, man van het perron van Bergues, zegelde in 1398: drie
jachthoorns (Demay, Flandre, n° 1979).
Briele < = Bellettes ? (heer van Ten):
- gedwarsbalkt van zilver en azuur van acht stukken (Jonghe).
Bron: (1557-G/434: le sgr de bellettes) - (1562-B/012: les sgr de bellettes, leur surnom est
de jonge)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 87
Nota: In 1330 wordt er vermeld dat "joncfrouwe Marie, ser Symoens dochter was van den
Briele, Everdeys sJonghen wijf, ..., hadde vercocht wel ende wettelike mijn here Philipse
Vylaine, here van Sente Jans ten Steene, de stede ten Briele". Het leen Ten Briele ligt
in Gent (B-9000) (van der Haeghen, Walle, pp. 22-24).
Brielen (van den):
- in azuur een uitgeschulpt kruis van zilver.
Bron: (1500-G/10v-5-6: bersele)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "vàn Briele en
flandre". Volgens d'Hane-Steenhuyse: in zilver een getand kruis van azuur. Volgens de
L'Espinoy: in zilver een uitgeschulpt kruis van azuur (d'Hane-Steenhuyse, Noblesse, D.
I, p. 75 - de L'Espinoy, Noblesse, p. 367 - Lautte, Jardin, p. 79).
Brievere (de):
- in zilver een keper van sabel, beladen met drie schelpen van goud, vergezeld van drie
zespuntige sterren van keel.
Bron: (1500-G/05r-1-1: berrestein)
Wapen: Volgens Rietstap: in zilver een keper van azuur, beladen met drie schelpen van goud,
vergezeld van drie sterren van keel (Rietstap, Armorial, D. I, p. 301).
Briffoeil (heer van): Lok. B-7604
- in keel een leeuw van zilver, een barensteel van azuur.
Bron: (1370-M/0656:) - (1380-U/1902: le sire de briseul) - (1380-W/31r-01: le sr de brisuil)
- (1395-G/1060: die he và brissoel) - (1470-D/133r-03: le sire de brisuel) - (1600-
G/0961: brissuel) - (1600-O/068r-3: le sgr de brisseul)
Kreet: hury (1380-U) - bury (1380-W) - bury (1470-D) - bury (1600-G) - anthoing (1600-O)
Zegel: Jehan d'Antoing, heer van Briffoeil, ridder, zegelde in 1385: een leeuw gebroken met
een barensteel (Coulon, Bourgogne, n° 177).
- in keel een leeuw van zilver, genageld en getongd van azuur, een barensteel van
hetzelfde.
Bron: (1372-B/0758: de h và brisuel)
- in keel bezaaid met lelies van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1425-S/0467: le sieur de bristeul)
Kreet: bury (1425-S)
- in keel een leeuw van zilver.
Bron: (1475-S/058r-10: le sr de brisseul) - (1500-Q/08r-02: brisuel) - (1543-B/185r-3: sr
de brisuel) - (1550-B/H-041: le sr de briesoeul) - (1570-B/2380: le sgr de brisueil) -
(1570-G/268r-3: le sgr de brisueil)
Kreet: bury (1475-S) - bury (1500-Q)
- in keel bezaaid met blokjes van zilver, een leeuw van hetzelfde.
Bron: (1568-B/17r-09: le sr de briffeul)
Kreet: buzy (1568-B)
Brigdamme (heer van): Lok. NL-4330
- in sabel een dwarsbalk doorsneden getand van zilver en keel.
Bron: (1370-M/794:) - (1380-U/1823: celui de bruquedan) - (1380-W/29r-22: cellui de
bokedam) - (1400-G/158r-19: celluy de begredan) - (1430-C/134-18: brugdwy) - (1450-
M/15r-3: le sr de bulkadam) - (1460-G/174-2: brugdame) - (1470-D/116r-10: celuy de
brucguendem) - (1470-P/387r2: le sgr de brughedam) - (1471-R/48-11: le sgr de
brugdamme) - (1543-B/150v-3: sr de broucqdam) - (1557-G/271: le sgr de brugdamme)
- (1562-B/267: les sgr de brugdamme) - (1570-B/1897: le sgr de brugdam) - (1570-
G/210: le sgr de brugdam) - (1650-C/60v-25: sgr de brugdam)
Kreet: brugdamme (1557-G)
Helm: een punthoed van zilver, op de punt een veder van sabel, komende uit een wrong van
zilver en keel (1460-G)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 88
Zegel: "Egidii de Brudcame" zegelde in 1289: een dwarsbalk beladen met een koekige
dwarsbalk? "Bouden van Brigdamme" zegelde in 1292: een dwarsbalk van drie spitsruiten
en een dwarsbalk erover (Brugmans, Corpus Sigillorum, n° 796-797 - Demay, Flandre, n°
658 - de Raadt, Sceaux, D. I, p. 340).
Wapen: (Bethune, Epitaphes, p. 384)
- in sabel een dwarsbalk gedeeld doorsneden getand van keel en zilver.
Bron: (1500-G/07r-6-6: bulkedam)
- in sabel een dwarsbalk gedeeld doorsneden getand van zilver en keel.
Bron: (1535-U/086-11:)
- in sabel een dwarsbalk doorsneden getand van keel en zilver.
Bron: (1600-E/149v-2: celuj de brugdam) - (1600-W/092v-1: le sgr de bulkedam)
Wapen: Volgens Jacques Anthoine de Castro, voert de familie "Brugdamme ou Brigdamme
en Zeelande": in sabel een dwarsbalk doorsneden getand van zilver en keel.
Nota: Het wapenboek Europa (1600-E) beschrijft de dwarsbalk doorsneden getand van
zilver en keel, maar tekent van keel en zilver (1600-E/149v-2)
- in keel (sabel) een dwarsbalk doorsneden getand van zilver en keel.
Bron: (1600-G/0333: le s de bukadam)
Nota: Heerlijkheid te Walcheren (Te Water, Zeelant, D. I, pp. 30-32).
Zie: Brugdamme
Brillon (heer van): Lok. F-59178
- geschaakt van goud en keel van zes rijen.
Bron: (1557-G/414: le sgr de brylyon)
Kreet: quesnoey (1557-G)
Nota: Gossuin du Quesnoy, heer van Le Quesnoy, van le Loire te Brillon, overleed in 1415
tijdens de veldslag van Azincourt (Croquet, Grandmetz, p. 63).
Zie: Le Quesnoy
Brimeu (Jehan de):
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver drie adelaars van keel; 2 en 3, in keel getralied van
zilver (Humbercourt).
Bron: (1500-Q/22r-12: jehan de brimeu)
Nota: Jehan de Brimeu werd ridder geslagen in 1429 voor de veldslag te Montepilloy in de
nabijheid van Senlis. In 1435 was hij baljuw van Amiens (Douët d'Arcq, Monstrelet, D.
IV, pp. 344-345 en D. V, p. 196).
Brimeu (Lodewijk de):
- in zilver drie adelaars van keel, gebekt en gepoot van azuur, een barensteel van
hetzelfde.
Bron: (1396-F/258: her lowich van brymmuer - sire lowys de brimeux - dH-45r: her lowich
van brymmůer)
Zegel: Lodewijk, heer van Brimeu, zegelde in 1407: drie adelaars (Demay, Flandre, n° 653).
Brimeu (Olivier de):
- in zilver drie adelaars van keel, gebekt en gepoot van azuur.
Bron: (1396-F/278: her olyfier van brymmuer - sire olivier de brimeu - dH-46r: her olyfier
van brymmůer)
Zegel: "Aleaume de Brimeu", ridder, zegelt in 1314: drie adelaars (Douët d'Arcq,
Inventaires, n° 1573).
Brimeu, heer van Humbercourt (David de):
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver drie adelaars van keel, gebekt en gepoot van azuur; 2
en 3, in keel getralied van zilver (Humbercourt).
Bron: (1420-C/292: messire david de brimeu, sgr de humbescourt)
Nota: (Bozzolo, Cour, n° 292)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 89
- gevierendeeld 1 en 4, in zilver drie adelaars van keel; 2 en 3, in keel getralied van
zilver (Humbercourt).
Bron: (1658-C/154r-03: david de brimeux sire de hubercour)
Zegel: David de Brimeu, heer van Humbercourt, zegelde in 1410: gevierendeeld 1 en 4, drie
adelaars; 2 en 3, getralied (Coulon, Bourgogne, n° 156).
Brimeu, heer van Massecourt (Floris de):
- in zilver drie adelaars van keel, gebekt en gepoot van azuur.
Bron: (1460-G/044-2: florimont de brimeu sr de massecourt)
Helm: een vogelkop van zilver, gebekt van keel, tussen een vlucht van zilver, komende uit
een kroon van goud (1460-G)
Brimeux (heer van): Lok. F-62170
- in zilver drie adelaars van keel, gebekt en gepoot van azuur.
Bron: (1600-W/026r: le sgr de brymeux)
Helm: een adelaarskop van zilver, gebekt van keel, komende uit een wrong van keel en zilver
(1600-W)
Wapen: Volgens de La Gorgue-Rosny: in zilver drie adelaars van keel, gepoot van azuur (de
La Gorgue-Rosny, Recherches, D. IV, p. 311).
Zie: Vincourt - Popoff, Artois, n° 5
Brisetête (heer van):
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel.
Bron: (1400-D/147v:) - (1550-A/15r-08: briseteste) - (1600-W/095r-5: le sgr de brysinch)
- (1650-B/294-06-3: briseteste)
Zegel: "Johannis Brizeteeste de Sand, militis" zegelde in 1286: een vol wapen met een
schildhoofd beladen met een uitkomende leeuw. "Rogeri Brizeteeste militis dni de
Buxhem", zegelde in 1336: getralied onder een schildhoofd beladen met een uitkomende
leeuw (Demay, Flandre, n° 654 - Douët d'Arcq, Inventaires, n° 1580 - Warlop, Flemish,
p. 713).
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
genageld en getongd van azuur.
Bron: (1557-G/443: le sgr de brysteede)
Kreet: vilaeyn à gandt (1557-G)
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
genageld en getongd van goud.
Bron: (1562-B/090: les sgr de briestede, leur surnom est vilain)
Brisetête (Rogier):
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
genageld en getongd van azuur.
Bron: (1525-C/125: h. rogier bristeeste) - (1582-B/117v-11: h. rogier bristoec)
Zegel: "Rogiri Briseteeste", ridder, heer van Buxhem, zegelde in 1339: gedamasceerd, een
schildhoofd beladen met een uitkomende leeuw (niet gekroond) (de Raadt, Sceaux, D.
IV, p. 411)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 125 - Vandermaesen, Bijdrage, D. I, pp. 460-462).
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel,
genageld, getongd en gekroond van azuur.
Bron: (1525-C/177: h. rogier bristeeste) - (1582-B/118v-03: h. rogier briestock)
Zegel: "Rogier Brijseteeste", ridder, zegelde in 1339: doorsneden A, een uitkomende
gekroonde leeuw; B, een vol wapen (de Raadt, Sceaux, D. IV, p. 411).
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 177)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 90
Brisetête (Wouter):
- in sabel een schildhoofd van zilver, beladen met een uitkomende leeuw van keel.
Bron: (1470-D/121r-01: sire woutre brissenteste) - (1600-E/153r-3: messire wautre
briseteste)
Nota: Wouter Brisetête onderschreef een akte in 1318 (du Chesne, Guines, D. I, p. 389 en
D. II, pp. 556-557 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 15).
Britton:
- in azuur een dwarsbalk van goud.
Bron: (1500-G/02r-4-2: briton)
Wapen: Jacques Anthoine de Castro geeft hetzelfde wapen voor de familie "Briton" (Lautte,
Jardin, p. 100).
Broeucq (heer van Le):
- gedwarsbalkt van azuur en hermelijn.
Bron: (1557-G/569: le sgr de bruecq)
Nota: Gelre geeft voor "die he' van pinkengi" namelijk Jehan, heer van Picquigny:
gedwarsbalkt van hermelijn en azuur, een zoom van keel. Picquigny de heer van Beauchien
in Ponthieu genoemd Beauchamp voerde: gedwarsbalkt van hermelijn en sinopel of
gedwarsbalkt van sinopel en hermelijn. Rietstap vermeldt een familie de Zuutere of
Zutters afkomstig uit Gent, welke als wapen voerde: in hermelijn drie dwarsbalken van
azuur of gedwarsbalkt van hermelijn en azuur (Popoff, Artois, n° 99 – Rietstap, Armorial,
D. II, p. 1152 - Vallée, Blasons, p. 361 - 1395-G/403).
Broeucq (heer van Le): Lok. F-59000
- in hermelijn een ankerkruis van keel.
Bron: (1380-U/1844: celui de bureth) - (1380-W/29v-08: cellui de bruech) - (1470-D/128r-
09: celuy de brauch) - (1470-P/390v1: le sgr du bruech) - (1535-U/094-13: sr de bene)
- (1543-B/155v-6: sr de breucq) - (1544-L/241: le breucq) - (1557-G/580: le sgr de
beerne) - (1562-B/531: les sgr de bernee) - (1570-B/2025: le sgr de bruet) - (1570-
G/219v: le sgr de bruec) - (1600-E/157v-3: celuj de bonecq) - (1650-B/294-02-3:
breucq)
Kreet: beerne (1557-G)
- in zilver een ankerkruis van keel.
Bron: (1475-S/166r-16: le sgr de brueth) - (1550-A/10v-04: briele)
Nota: Het wapenboek Urfé (1380-U) geeft voor "celui de bureth": in hermelijn een
ankerkruis van keel (1380-U/1844)
- in azuur bezaaid met blokjes van zilver, een leeuw van hetzelfde, genageld en
getongd van keel (Werchin).
Bron: (1544-L/242: le sgr du breuc en lille)
- in zilver een adelaar van keel, gepoot van goud.
Bron: (1557-G/430: le sgr de broucque) - (1570-B/2094: le sgr du bruecq)
- in zilver een adelaar van keel.
Bron: (1570-G/225: le sgr du bruecq)
Zegel: "Willames du Bruech", man van de graaf van Vlaanderen, zegelde in 1318: een adelaar
(de Raadt, Sceaux, D. I, p. 329)
- in keel een ankerkruis van goud.
Bron: (1650-C/63r-24: sgr du bruecq)
Kreet: gospré (1650-C)
Broeucq (heer van Le): Lok. F-59650
- in goud een uitgeschulpte zoom van keel.
Bron: (1544-L/217: le breucq)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 91
Broeucq of van Broek ? (Jehan de):
- in goud bezaaid met blokjes van keel, een keper van hetzelfde, beladen met drie
leeuwen van zilver.
Bron: (1470-D/126v-01: sire jehan le brocdues)
Nota: Een Jehan de “Brueil”, ridder, wordt in 1302 aangegeven als Leliaard en een "Johannes
de Broco" staat vermeld in 1305. Een leen Broek is gelegen te Beuvrequen (F-62250) (De
Flou, Toponymie, D. II, p. 789 - van den Eeckhout, Dupuy, p. 15 - Verbruggen,
Guldensporen, p. 223).
Zie: Volmerbeke
Brolem = Bourlon ? (heer van):
- in keel een hartschild van goud.
Bron: (1535-U/093-06: sr de brolem)
Zegel: Eustache de Bourlon verkocht in 1272 aan de abdij van Verger-lez-Oisy een tiende
gelegen onder andere te Bourlon (F-62860). Hij zegelde: een hartschild, een schuinbalk
erover (Brassart, Wavrin, p. 143).
Nota: Volgens Le Carpentier voerden de Bourlons als wapen: in sinopel een karbonkel van
goud. Later wapende een Jacques de Bourlon: in keel drie schildjes van zilver, beladen
met drie meerltjes van sabel (Le Carpentier, Cambray, D. II, p. 295-296 - Rietstap,
Armorial, D. I, p. 272).
Bron = Englos ? (heer van):
- in sabel een hartschild van zilver.
Bron: (1557-G/371: le sgr de broen) - (1562-B/297: les sgr de bron)
Kreet: bon voulloir bron (1557-G)
Nota: Bron is de naam van een oud kasteel en leen te Gonnehem (F-62920). In 1339 wordt
een "terra dictas Broem, sitas in parochia de Leffinghe" (B-8432) vermeld. De
beschreven wapens zijn dezelfde als deze van de familie du Bois, dit Sévris, maar de
roep door Gailliard gegeven, is verschillend. Brassart, in zijn kort overzicht van deze die
een hartschild gebruiken, maakt geen melding van een familie Bron (Brassart, Wavrin,
pp. 138-153 - De Flou, Toponymie, D. II, pp. 861 en 846).
Zie: Englos
Broodloos (Jacob):
- in goud een dwarsbalk van keel, beladen met drie penningen van goud.
Bron: (1393-B/Gruuthuse-41: jacob broolos)
Helm: twee rundshoorns van sabel, de rechtse beladen met een dwarsbalk van goud (1393-
B)
Nota: Hij is mogelijks een zoon van Peter Broodloos, vermeld in 1358. Hij was verscheidene
malen schepen van Brugge tussen 1408 en 1412 en burgemeester der schepenen tussen
1413 en 1439. Hij nam samen met 24 andere Bruggelingen deel aan het steekspel
gehouden te Rijsel in 1408 (Gailliard, Bruges, D. IV, pp. 159-160 - Van den Abeele, Witte,
pp. 64 en 142 - Gilliodts-van Severen, Inventaire, D. IV, pp. 481-482 - Van Praet,
Recherches, p. 289 – Vermeersch, Grafmonumenten, D. II, n° 181 - Wikipedia, Brugge).
Broodseinde (heer van): Lok. B-8340
- in sinopel een kruis van zilver, een binnenzoom van twaalf meerltjes van hetzelfde.
Bron: (1557-G/286: le sgr de broedtshende)
Kreet: broedtshende (1557-G)
Brouck (Jacob):
- gevierendeeld 1 en 4, in keel een schuinkruis, vergezeld in het schildhoofd en in de
punt van een wassenaar en rechts en links van een meerltje, alles van zilver; 2 en
3, in keel drie dwarsbalken van goud.
Bron: (1445-L/277-03: jacop brocq)

Wapenboek van het middeleeuwse Vlaanderen – Wapenboek 92
Zegel: Een Jehan van den Broucke, schepen van Ieperambacht in 1338 en in 1346, zegelde:
een schuinkruis vergezeld van vier vijfpuntige sterren (Bonaert, Sceaux, p. 287).
Wapen: Jacques Anthoine de Castro, geeft voor de familie "Brouck de Haccourt au pays de
Hasbaye": in keel een schuinkruis van zilver, vergezeld van vier meerltjes van hetzelfde.
Rietstap en Hemricourt geven hetzelfde wapen (Rietstap, Armorial, D. I, p. 311 - de
Hemricourt, Miroir, pp. 247-248).
Broucke (Bernard ? van den):
- in hermelijn een spitsgeruite schuinbalk van keel, de eerste spitsruit beladen met
drie penningen van goud.
Bron: (1470-D/123v-03: sire baru lebreuc)
Nota: Men dient het wapen waarschijnlijk te lezen als, in hermelijn een spitsgeruite
schuinbalk van keel, elke spitsruit beladen met een penning van goud. Een "Bernars du
Bruec" staat vermeld als burger van Brugge in 1298. Bernard "Uten Broeke" staat
vermeld in 1302 onder de Liebaards (van den Eeckhout, Dupuy, p. 15 - Verbruggen,
Liebaards, p. 85 - Warnkoenig-Gheldolf, Flandre, T. IV, pp. 304-305).
Broucke (Fier à Bras van den):
- gevierendeeld 1 en 4, in sabel een schildhoofd van zilver, rechts beladen met een
schildje van keel; 2 en 3, in goud een keper van keel.
Bron: (1525-C/324: h. fierrabraas vanden brouke)
Nota: (van den Eeckhout, Coninck, n° 324)
- gevierendeeld 1 en 4, in sabel een schildhoofd van zilver, rechts beladen met een
schildje van goud; 2 en 3, in goud een keper van keel.
Bron: (1582-B/121r-14: h. fierenbraes van de broeck)
Nota: een "messire Fierabras Uppenbrouc, de Westoutre, chevaliers" staat vermeld in 1350