COLLECT België Maart 2024
19.02.2024 • Views
Share Embed Flag

COLLECT België Maart 2024

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
COLLECT

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

VEILINGHUIS<br />

VEILING APRIL <strong>2024</strong><br />

Carlo Canella (Verona 1800 – Milan 1879) 132 x 62 cm. Estimatie: 4000 à 5000€<br />

Overleiestraat 126B, 8530 Harelbeke, <strong>België</strong><br />

Tel. +32(0)56 903 240<br />

info@cr-art-auctions.be<br />

Complete catalog on:<br />

cr-art-auctions.be

Inhoud<br />

MAART <strong>2024</strong><br />

www.collectaaa.be<br />

Het impressionisme<br />

Grondlegger van de avant-garde<br />

Grootse comeback<br />

van Jef Verheyen<br />

32<br />

60<br />

De eenhoorn<br />

De geur van<br />

maagdelijkheid<br />

46<br />

VOLG ONS OP INSTAGRAM<br />

@ARTMAGAZINE<strong>COLLECT</strong><br />

COLOFON<br />

hoofdredacteur<br />

Els Bracke<br />

redactie<br />

Christophe Dosogne<br />

Trice Hofkens<br />

eindredactie<br />

Annemiek van Grondel<br />

medewerkers<br />

Gilles Bechet<br />

Jean-Marc Bodson<br />

Thijs Demeulemeester<br />

Tim De Doncker<br />

Gwennaëlle Gribaumont<br />

Elien Haentjes<br />

Alexander D’Hiet<br />

Anne Hustache<br />

Guy Kokken<br />

Liesbeth Romijn<br />

Belinda Visser<br />

Christine Vuegen<br />

vertaling<br />

Didier Vanhede<br />

vormgeving<br />

Renaldo Candreva<br />

Ellis De Vuyst<br />

advertenties<br />

Joris van Glabbeek<br />

Tel.: 09/216.20.24<br />

collect.net@ips.be<br />

Collect AAA is niet verantwoordelijk<br />

voor de inhoud van de<br />

geplaatste advertenties. Enkel<br />

de adverteerder kan hiervoor<br />

aansprakelijk worden gesteld.<br />

druk<br />

Graphius Gent<br />

verdeling<br />

Boekhandel<br />

AMP/ De Post<br />

Lid van WE MEDIA<br />

abonnementen<br />

Abonnementenland<br />

Ambachtenlaan 21 Unit 2A<br />

3001 Heverlee<br />

Tel.: 02/808.55.23<br />

<strong>België</strong> € 49,50 Europa € 70<br />

Abonnementen worden automatisch<br />

verlengd en gelden<br />

tot wederopzegging uiterlijk<br />

twee maanden voor afloop.<br />

Een cadeau-abonnement loopt<br />

automatisch af. Voor een adreswijziging,<br />

een opzegging, een<br />

ontbrekend nummer of een<br />

andere vraag:<br />

klantenservice@aboland.nl<br />

www.aboland.be.<br />

redactiesecretariaat<br />

Begijnhoflaan 464 G<br />

9000 Gent<br />

Tel: 09/216.20.20<br />

collect@ips.be<br />

www.collectaaa.be<br />

verantwoordelijke uitgever<br />

Patrick Snoeck<br />

Begijnhoflaan 464G - 9000 Gent<br />

Voor de beeldende kunstenaars<br />

en de fotografen: CISAC/SABAM<br />

© SABAM Belgium <strong>2024</strong>.<br />

cover<br />

Paolo Pallucco, 100 sedie in una notte,<br />

Sedia 93. Te zien bij Ketabi Bourdet, Parijs,<br />

op TEFAF Maastricht.<br />

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/<br />

of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,<br />

of op welke andere wijze ook zonder toestemming van<br />

de uitgever. meningen, feiten, weergegeven in ondertekende<br />

artikelen of bijdragen aan dit blad vallen onder de<br />

verantwoordelijkheid van de betreffende auteur. redactie<br />

en uitgever zijn hiervoor niet aansprakelijk. <strong>COLLECT</strong> is<br />

niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste<br />

advertenties. Enkel de adverteerder kan hiervoor aansprakelijk<br />

worden gesteld.<br />

© arts antiques auctions, Gent

Duizelingwekkende<br />

textielkunst<br />

Edito<br />

Simone Pheulpin<br />

38<br />

Dan Flavin:<br />

radicaal minimaal<br />

50<br />

De meest begeerde tickets die we jaarlijks<br />

kunnen uitdelen, zijn zonder twijfel<br />

die voor TEFAF Maastricht. Niet alleen<br />

vanwege hun aanzienlijke prijs – een<br />

kaartje kost maar liefst 45 euro doordeweeks<br />

en 70 euro in het weekend! –,<br />

maar ook vanwege de onweerstaanbare<br />

aantrekkingskracht op kunst-, antiek- en<br />

designliefhebbers, of je nu een fervent<br />

verzamelaar bent of niet. TEFAF Maastricht<br />

betovert bezoekers met een gevoel<br />

van weelde, schatkamers en luxe op de<br />

uitgestrekte gangpaden en stands.<br />

Dat de beurs in <strong>2024</strong> dit betoverende<br />

gevoel wil behouden en tegelijkertijd een<br />

jonger publiek wil aanspreken, blijkt uit<br />

de ambities van de nieuwe, opvallend<br />

jonge directeur Will Korner. Cross-collecting,<br />

een grotere focus op 21e-eeuws<br />

design en een speciaal programma voor<br />

opkomende verzamelaars zijn enkele van<br />

de speerpunten die hij naar voren brengt.<br />

In het uitgebreide dossier krijg je alvast<br />

een voorproefje van wat hoogtepunten<br />

en kun je het uitgebreide interview met<br />

debutant Thomas Deprez lezen.<br />

Voor wie meer inzicht in de materie wil<br />

krijgen en kennis wil verwerven over het<br />

verzamelen van design, is het zeker de<br />

moeite waard om het artikel over Collectible<br />

te lezen, of om meer te ontdekken<br />

over de waarde van Eames-stukken. Hedendaagse<br />

kunst blijft een onuitputtelijke<br />

bron van ontdekkingen: namen als Julie<br />

Mehretu, Simone Pheulpin en Dan Flavin<br />

zullen na dit moment wellicht niet langer<br />

onbekend zijn (of misschien gewoon een<br />

opfrissing van het geheugen?).<br />

En voor degenen die graag het brede<br />

kunsthistorische verhaal verkennen: na<br />

het surrealisme vieren we deze maand<br />

het impressionisme, dat net geen anderhalve<br />

eeuw geleden, op 15 april 1874, tot<br />

leven kwam. Het is tijd voor een overzicht<br />

en een scala aan tentoonstellingen<br />

om van te genieten.<br />

Els Bracke<br />

els.bracke@ips.be<br />

RUBRIEKEN & COLUMNS<br />

6 Up to date<br />

10 Kopstukken<br />

28 Kunstenaar van de maand: Rémy Hans<br />

30 Fotografie in de kijker: Lisa Oppenheim<br />

64 Musea<br />

70 Kunstinzicht: Spazio Nobile<br />

71 Galeries<br />

75 Kunstinzicht: Wouters Gallery<br />

DOSSIERS TEFAF<br />

12 Thomas Deprez debuteert<br />

op de Showcase<br />

17 Will Korner, head of fairs bij TEFAF,<br />

over de nieuwe dynamiek<br />

18 TEFAF highlights<br />

DOSSIERS<br />

22 Inzicht in collectible design<br />

32 Het impressionisme: grondlegger<br />

van de avant-garde<br />

38 Dan Flavin: radicaal minimaal<br />

40 Boghossian: erfelijke liefde voor juwelen<br />

44 Julie Mehretu’s mysterieuze Black City<br />

46 De eenhoorn: de geur van maagdelijkheid<br />

50 Simone Pheulpin: duizelingwekkende<br />

textielkunst<br />

52 Revival van academisch werk<br />

56 Léon Spilliaert: veelzijdig werk,<br />

stijgende prijzen<br />

60 Grootse comeback van Jef Verheyen<br />

78 Centre d’Art Contemporain du<br />

Luxembourg Belge jubileert<br />

80 Most wanted: Eames<br />

84 De opleidingen van veilingmeesters<br />

VEILINGEN<br />

88 Veilingen wereldwijd<br />

90 Verrassend geveild: Caravaggio:<br />

een echte of niet?<br />

91 Veilingen <strong>België</strong><br />

AGENDA<br />

68 Museumagenda<br />

76 Galerieagenda<br />

108 Veilingagenda<br />

111 Beursagenda<br />

112 Veilinghuizen<br />

113 Adressen & zoekers<br />

Op de hoogte blijven<br />

van alle nieuwtjes?<br />

Meldt u nu aan voor onze maandelijkse<br />

nieuwsbrief via onze website.

UP TO DATE<br />

Plekken om te<br />

(her)ontdekken<br />

-><br />

Giampaolo Amoruso, Il Giardino delle Api, <strong>2024</strong>. © de kunstenaar.<br />

Het Museum Hof van Busleyden in Mechelen heropende<br />

de deuren. In een vernieuwde vaste opstelling<br />

kan je de mooiste kunst uit de hoogdagen van de Bourgondische<br />

renaissance beleven in het huis van Hiëronymus<br />

van Busleyden, zoals de unieke reeks ‘Besloten<br />

Hofje’s’ en andere topstukken. Ook de museumtuinen<br />

zijn heraangelegd met een artistieke invulling door<br />

hedendaags kunstenaar Berlinde De Bruyckere. www.<br />

hofvanbusleyden.be S WIELS heeft een nieuwe ruimte<br />

geopend in het stadscentrum van Brussel. Affiliate is<br />

een plek waar alumni van het internationale residentieprogramma<br />

van WIELS hun werk kunnen presenteren<br />

en andere evenementen organiseren in dialoog met<br />

de stad. Voormalig WIELS-resident Lore D Selys heeft<br />

de ruimte geopend met de expo Beauty Angel x Olive<br />

Garden. www.wiels.org S Glaskunstenaar Giampaolo<br />

Amoruso staat centraal in de komende tentoonstelling<br />

bij Galerie Jos Depypere in Kuurne. Zijn indrukwekkende<br />

geblazen glascreaties vertellen verhalen op een technisch<br />

hoogstaande manier en streven naar een esthetiek<br />

die de innerlijke wereld verkent. Als zoon van Siciliaanse<br />

immigranten deelt Amoruso niet alleen zijn persoonlijke<br />

verhaal, maar ook dat van anderen. Zijn kunstwerken<br />

roepen een breed scala aan emoties op, variërend van<br />

vreugde tot verdriet en van angst tot zelfverzekerdheid<br />

en zelfs arrogantie. Amoruso weet op meeslepende<br />

wijze de menselijke ervaring te vatten. Van 09-03 t/m 07-<br />

04. www.galeriedepypere.be S <strong>België</strong> blijft aantrekkelijk<br />

voor buitenlandse veilinghuizen. Vooral Franse veilinghuizen<br />

zoals Millon, Aguttes, Artcurial en Piasa vestigden<br />

zich al eerder in Brussel. Nu heeft ook het Franse Ader<br />

aangekondigd een veilinghuis te openen in het najaar.<br />

www.ader-paris.fr<br />

Netwerk Aalst heropent<br />

Na meer dan een jaar van intense renovaties en vernieuwingen, opent het gerenoveerde<br />

Netwerk (NW) in Aalst op 21-03 eindelijk de deuren voor het publiek. Onder leiding van<br />

het nieuwe driekoppige directieteam, bestaande uit Godart Bakkers, Laura Herman en<br />

Jeniffer Vansteyvoort, belooft NW meer dan ooit een open huis te zijn voor hedendaagse<br />

kunst en film. NW streeft ernaar ruimte te bieden voor de ontwikkeling van kunstenaarspraktijken<br />

in al hun facetten, van het creatieve proces tot onderzoek en artistieke experimenten.<br />

Deze worden vervolgens gedeeld met het publiek via verschillende projecten<br />

en een gevarieerd publieksprogramma. De benedenverdieping is ontworpen als een<br />

ontmoetingsplaats voor de buurt, terwijl de eerste verdieping, de expositieruimtes en de<br />

bioscoop worden ingezet voor het artistieke programma, waarbij geen strikte scheiding<br />

van functies wordt nagestreefd. Het openingsweekend, van 21 tot 24-03, zal dienen als<br />

een showcase voor de nieuwe visie van NW.<br />

-><br />

Carlotta Bailly-Borg, Clogged, 2022, acrylverf<br />

en houtskool op doek, 180 x 160 cm. © de<br />

kunstenaar en Praz Delavallade.<br />

6

UP TO DATE<br />

Kunst beleven op bijzondere locaties<br />

-><br />

Reliekschrijn van de Melk van de Heilige<br />

Maagd, Atelier d’Oignies, 1240-1250, verguld<br />

zilver en koper, niello, amethist. © Koning<br />

Boudewijnstichting.<br />

-><br />

Werk van Max Hooper Schneider. Te zien op PHENOMENA in Kortrijk. © de kunstenaar.<br />

Brussel viert dit jaar de 90e verjaardag<br />

van de Belgische kunstenaar Jean-Michel<br />

Folon (1934-2005) met tentoonstellingen<br />

en evenementen. Zo kan je het Parcours<br />

de sculptures bewandelen langs een<br />

aantal iconische plaatsen in het centrum<br />

van de stad, een parcours dat een twintigtal<br />

emblematische sculpturen van Folon<br />

presenteert. www.fondationfolon.be S In<br />

Kortrijk organiseert het nomadische Elders<br />

Collectief het tentoonstellingsproject PHE-<br />

NOMENA in het oude schoolgebouw van<br />

architect Jules Carette. Negen beloftevolle<br />

en gerenommeerde kunstenaars brengen<br />

uiteenlopende perspectieven op andere<br />

zichtbare universa aan de hand van immersieve<br />

installaties, die de toeschouwer<br />

uitnodigen om de eigen waarneming in<br />

vraag te stellen. De expo is tegelijk ook een<br />

laatste kans om dit historische gebouw<br />

uit 1911 te ontdekken, van 03-03 t/m 07-<br />

04. www.elderscollectief.be S Ook de<br />

Biënnale de l’Image Possible (BIP) neemt<br />

voor deze editie een bijzondere locatie<br />

in: de voormalige provinciale bibliotheek<br />

van Chiroux in Luik, een iconisch gebouw<br />

uit de jaren 70. Met als thema ‘MUTANTX’<br />

staan transformatie, mutatie en verandering<br />

centraal in het programma, bestaande<br />

uit verschillende tentoonstellingen en<br />

evenementen. Het publiek wordt uitgenodigd<br />

om mee te denken over de toekomst<br />

van het gebouw. Van 16-03 t/m 01-06 in<br />

Luik. www.mutantx.bip-liege.org S Voor<br />

de eerste keer vindt dit jaar de Biënnale of<br />

Woman in Art plaats. Dit tweejaarlijks evenement<br />

biedt een podium aan Belgische<br />

hedendaagse vrouwelijke kunstenaars en<br />

belicht de artistieke creatie van vrouwen<br />

in de kunstgeschiedenis in het algemeen.<br />

Van 18 t/m 31-03 kan je de tentoonstelling<br />

A Show of Resistance met 25 kunstenaars<br />

bezoeken in het Vanderborghtgebouw<br />

in Brussel. www.biennaleofwomeninart.<br />

com S Van 19-03 t/m 20-10 presenteert<br />

het Musée de Cluny in Parijs een selectie<br />

van de mooiste gotische edelsmeedwerken<br />

uit de Merveilleux Trésor d’Oignies.<br />

Deze schat, eigendom van de Koning<br />

Boudewijnstichting, wordt normaal ten-<br />

toongesteld in het Musée des Arts anciens<br />

du Namurois. De tentoonstelling belicht<br />

ook de geschiedenis van de priorij van<br />

Sint-Nicolaas van Oignies en de belangrijkste<br />

figuren die daarmee verbonden zijn.<br />

www.musee-moyenage.fr S De 8e editie<br />

van de Triënnale Beaufort start op 27-03<br />

en eindigt op 03-11. Maandenlang kun<br />

je dan langs de Belgische kust werk van<br />

achttien kunstenaars, gecureerd door Els<br />

Wuyts, ontdekken in negen deelnemende<br />

kustgemeenten. Met het thema ‘Fabric<br />

of Life’ staat dit jaar de plek centraal en<br />

integreren de artistieke creaties zich in de<br />

omgeving en geven de plek een andere<br />

dimensie. Acht ervan zijn permanente<br />

werken en zo nieuwe aanwinsten van het<br />

Beaufort Beeldenpark. www.triennalebeaufort.be<br />

7

UP TO DATE<br />

Beurzen van art nouveau<br />

tot 20e eeuws design<br />

-><br />

Jean Georges Christian Coclers (1715-1751),<br />

Stilleven met bloemen, Luik, 1739, 52 x 58<br />

cm. Bij Xavier Spaas op Hasselt Fine Art.<br />

© Xavier Spaas.<br />

-><br />

Oude cinema Pathé Palace (1910-1913) van architect Paul Hamesse, te bezoeken op BANADfestival.<br />

© Explore.Brussels. Foto: Endre Sebok.<br />

Het BANAD Festival zet gedurende drie<br />

weekends opmerkelijke erfgoedlocaties in<br />

de kijker in het Brussels Gewest. Nieuw in<br />

<strong>2024</strong> is de half en half-selectie, met voor de<br />

ene helft art-nouveaugebouwen en voor<br />

de andere helft gebouwen van art-decoof<br />

modernistische signatuur. Er worden<br />

interieurs opengesteld voor het publiek die<br />

je normaliter niet kan bezoeken. Daarnaast<br />

staan er lezingen, themawandelingen en<br />

gezinsactiviteiten op het programma, plus<br />

de Objectenbeurs Art Nouveau Art Deco<br />

van 23 t/m 24 maart. Zo’n 50 verzamelaars<br />

en handelaars presenteren er objecten,<br />

kleine meubels, boeken en affiches in een<br />

prachtig schoolgebouw in art-nouveaustijl,<br />

gebouwd door Henri Jacobs. Deze beurs<br />

wordt gecombineerd met het Salon voor<br />

erfgoedrestaurateurs en op zondag een<br />

expertisedag. www.banad.brussels S Antiekliefhebbers<br />

en verzamelaars van oude,<br />

moderne en hedendaagse kunst kunnen<br />

hun hart weer ophalen in Hasselt. De 40e<br />

editie van Hasselt Fine Art Fair vindt er<br />

plaats van 14 t/m 17-03 in de Trixxo Arena<br />

Hal en brengt een 70-tal exposanten uit vijf<br />

verschillende landen bijeen. Specialiteiten<br />

zijn onder meer design, juwelen, zilver,<br />

antieke boeken, bronzen sculpturen, oude<br />

en hedendaagse schilderijen en beelden,<br />

gravures. www.hasseltfineart.com S Fondation<br />

Boghossian organiseert LEAF, de<br />

limited editions kunstbeurs voor multiples<br />

en het gedrukte beeld, van 15 t/m 17-03.<br />

www.villaempain.com S De lente-editie<br />

van Brussels Design Market gaat opnieuw<br />

door in Tour & Taxis van 16 t/m 17-03.<br />

Zo’n 150 deelnemers van over heel Europa<br />

presenteren er een breed scala van 20eeeuws<br />

design, zoals meubels, verlichting,<br />

decoratie- en andere objecten. Naast collectibles<br />

en iconische stukken uit onder andere<br />

Scandinavië, Italië of Amerika vind je<br />

op de beurs ook anonieme stukken tegen<br />

betaalbare prijzen. www.designmarket.be<br />

Optimisme in de achteruitkijkspiegel<br />

-><br />

Glas-in-loodraampje met gryllos,<br />

13e/14e-eeuw. Verkocht door Dei<br />

Bardi Art op BRAFA.<br />

BRAFA <strong>2024</strong>, de toonaangevende kunstbeurs in Brussel, trok opnieuw een recordaantal bezoekers<br />

aan: bijna 67.000 kunstliefhebbers van alle leeftijden, over acht dagen. Op het gebied van verkopen<br />

werden enkele opmerkelijke transacties gemeld. Een middeleeuws glas-in-loodraampje,<br />

met een afbeelding van een gryllos, werd bijvoorbeeld verkocht aan het Rijksmuseum Amsterdam.<br />

Ook veranderde een schilderij van Marten van Cleve, bekend om zijn afbeeldingen van het<br />

Vlaamse plattelandsleven, van eigenaar voor ongeveer 150.000 euro. Andere succesvolle verkopen<br />

omvatten een grote collectie ‘kachina’-poppen uit de Hopi-cultuur en diverse 20e-eeuwse schilderijen<br />

van kunstenaars als Maurice de Vlaminck en Geer van Velde. Naast zijn commerciële functie<br />

vervult BRAFA <strong>2024</strong> ook een rol in sociale en milieugerelateerde initiatieven. Elementen van het<br />

surrealistische decor werden doorverkocht aan een vastgoedbedrijf, waarvan de opbrengst ten<br />

goede komt aan de Mosa Ballet School in Luik. Andere decoratieve materialen worden hergebruikt<br />

voor liefdadigheidsevenementen en milieuvriendelijke productie, zoals het recyclen van<br />

tapijten en het hergebruiken van publiciteitsbanners voor de productie van schrijfblokken.<br />

8

UP TO DATE<br />

Werk op papier in Parijs<br />

-><br />

Fiona Rae, Gouache (cutting the clouds), 2017, waterverf op papier,<br />

42 x 29,7 cm. Te zien bij Galerie Nathalie Obadia op Drawing Now Art Fair.<br />

© de kunstenaar en Galerie Nathalie Obadia.<br />

Parijs is voor een week het epicentrum van alles wat met werk<br />

op papier te maken heeft. De 32e editie van Salon du Dessin,<br />

van 20 t/m 25-03 in Palais Brongniart, brengt oude, moderne<br />

en hedendaagse kunst op papier samen. Naast 39 deelnemers<br />

uit acht verschillende landen is Fondation Dubuffet de<br />

eregast die een museale tentoonstelling krijgt om haar 50e<br />

verjaardag te vieren. Onder de deelnemers vinden we Lancz<br />

Gallery uit <strong>België</strong> terug en Onno van Seggelen Fine Arts uit<br />

Nederland. Er wordt ook een studiedag georganiseerd rond<br />

het thema ‘De reizende kunstenaar’ en een tekenwedstrijd,<br />

Semaine du dessin, in samen werking met verschillende<br />

instituten. www.salondudessin.com S Tijdens de Semaine du<br />

dessin wordt ook de beurs Paris Print Fair gehouden, van 21<br />

t/m 24 maart in het Couvent des Cordeliers. Deze beurs ontvangt<br />

exposanten gespecialiseerd in drukwerk van verschillende<br />

scholen en artistieke stromingen, van grootmeesters<br />

van de drukkunst zoals Dürer, Rembrandt, en van moderne<br />

kunstenaars zoals Goya en Picasso. Zowel liefhebbers als<br />

verzamelaars ontdekken er de diversiteit van de drukkunst,<br />

van xylografie tot lithografie, burijn, etsen en affiches. Uit<br />

Brussel is Agnews Gallery aanwezig en uit Amsterdam Jurjens<br />

Fine Art. www.parisprintfair.fr S Gelijktijdig met de Paris<br />

Print Fair vindt ook Drawing Now Art Fair plaats, een beurs<br />

gespecialiseerd in hedendaags Europees werk op papier van<br />

de laatste 50 jaar. De 17e editie is in Carreau du Temple, van 21<br />

t/m 24 maart. Onder de 72 deelnemers, waarvan 19 nieuwkomers,<br />

vinden we onder andere Hopstreet Gallery, Irène Laub,<br />

Galerie DYS, LMNO, Galerie Nadja Vilenne uit Luik en de<br />

Parijse Galerie Nathalie Obadia die ook een vestiging heeft<br />

in Brussel. www.drawingnowartfair.com S Een primeur voor<br />

Frankrijk en Europa: in september wordt in Parijs de nieuwe<br />

beurs Mira art fair gelanceerd die volledig gewijd zal zijn aan<br />

kunstenaars uit Latijns-Amerika. De eerste editie vindt plaats<br />

in het Maison de l’Amérique Latine van 18 t/m 22 september.<br />

Lijkt nog ver weg maar is wel iets om naar uit te kijken!<br />

www.mira-artfair.com<br />

Naar Nooitgedacht<br />

De organisatoren van Kunst aan het hof, Grietinus Harms<br />

en Collectie Harms Rolde, kijken uit naar de derde editie<br />

van deze intieme kunstbeurs in het Havezate, hoofdgebouw<br />

van Hof van Saksen in Nooitgedacht, bij Assen. Een<br />

twintigtal exposanten, voornamelijk Pan-deelnemers,<br />

presenteren een breed aanbod kunst, antiek, juwelen en<br />

design. Enkele bekende namen zijn Kunsthandel Richard<br />

ter Borg, Douwes Fine Art, Antes Art, Hein Klaver Kunsthandel<br />

en nieuwkomer Galerie Fontana. Ook zilverexpert<br />

Jacob J. Roosjen is aanwezig; hij toont een bijzondere zilveren<br />

melkkan uit 1752 van Alger Mensma. Combineer een<br />

bezoek aan de beurs met een wandeling in de prachtige<br />

tuinen rondom Havezate, ontworpen door de gerenommeerde<br />

tuinarchitect Piet Oudolf, van 20 t/m 24-03.<br />

www.kunstaanhethof.nl<br />

-><br />

Alger Mensma, zilveren melkkan,<br />

Amsterdam, 1752, hoogte: 12 cm.<br />

Te zien bij Jacob J. Roosjen.<br />

© Jacob J. Roosjen.<br />

-><br />

Carolein Smit, Rat met parelcollier,<br />

2023, juwelenkistje in keramiek. Te<br />

zien bij Galerie Fontana. © Galerie<br />

Fontana.<br />

9

Kopstukken<br />

Damien Fragnon<br />

Carl Andre<br />

Carl Andre (1935-<strong>2024</strong>), een visionaire<br />

beeldhouwer en dichter die de<br />

minimalistische kunstbeweging van<br />

de jaren 60 definieerde, is op 24 januari<br />

op 88-jarige leeftijd overleden.<br />

Zijn New Yorkse handelaar, Paula<br />

Cooper Gallery, prees Andre voor<br />

zijn grensverleggende gebruik van<br />

industriële materialen en vernieuwende<br />

benadering van taal. Hoewel<br />

hij in 1988 werd vrijgesproken van<br />

de moord op zijn partner, kunstenaar<br />

Ana Mendieta, blijven er veel<br />

theorieën circuleren over haar dood,<br />

waarbij Andre betrokken wordt,<br />

meldt senior editor Alex Greenberger<br />

van ARTnews.<br />

© Sebastian Kim.<br />

Jos de Pont<br />

Jos de Pont (1943-<strong>2024</strong>) was een<br />

vooraanstaande figuur in de Nederlandse<br />

kunstwereld, vooral bekend<br />

vanwege zijn rol als medeoprichter<br />

en oud-bestuursvoorzitter van het<br />

De Pont museum in Tilburg en Huis<br />

Marseille in Amsterdam. Geboren in<br />

1943, was hij tot zijn overlijden op<br />

29 januari jongstleden op 80-jarige<br />

leeftijd in Amsterdam een drijvende<br />

kracht achter de ontwikkeling van<br />

deze musea. Zijn passie voor eigentijdse<br />

beeldende kunst en zijn inzet<br />

voor de stimulering ervan zijn ongeëvenaard.<br />

Zijn overlijden wordt met<br />

groot verdriet maar ook met immense<br />

dankbaarheid herdacht door de<br />

kunstgemeenschap, die zijn bijdrage<br />

als een onschatbaar erfgoed<br />

beschouwt.<br />

© Peter Cox.<br />

Aimée Honig<br />

Damien Fragnon (°1987) won de<br />

eerste editie van Ceramic Brussels<br />

Art Prize, met als doel de levendigheid<br />

en diversiteit van hedendaagse<br />

keramiek te benadrukken en<br />

de hedendaagse creatie te ondersteunen.<br />

Fragnon, geboren in Clermont-Ferrand,<br />

staat bekend om zijn<br />

keramische werk waarin ecoherstel<br />

en milieusimulatie centraal staan.<br />

Vaak gebruikmakend van wetenschappelijke<br />

ontdekkingen en zowel<br />

natuurlijke als gefabriceerde materialen<br />

ter inspiratie, creëert hij installaties<br />

die de relatie tussen mens en<br />

natuur op een vrij en intuïtief niveau<br />

onderzoeken.<br />

© Elise Ortiou Campion.<br />

Aimée Honig, senior specialist in<br />

impressionistische en moderne<br />

kunst bij Bonhams, verhuist naar<br />

het Amsterdamse kantoor van het<br />

veilinghuis. Ze zal zich richten op de<br />

groei van de Noord-Europese markt<br />

voor 20e-eeuwse kunst. Honig, voorheen<br />

werkzaam in Londen, kijkt uit<br />

naar het versterken van het Bonhams-merk<br />

onder Nederlandse verzamelaars.<br />

© Bonhams<br />

10

Ed Dolman<br />

Bart Geernaert<br />

Bart Geernaert (°1971) is de nieuwe<br />

directeur van Musea Brugge, na<br />

zijn rol als coördinator bij De Republiek<br />

en zakelijk leider bij Vrijstaat<br />

O./ KAAP. Hij zal leiding geven aan<br />

diverse teams binnen Musea Brugge<br />

en kijkt uit naar zijn rol in het<br />

ontwikkelen van kunst en cultuur.<br />

Het directieteam van Musea Brugge<br />

verwelkomt Geernaert en benadrukt<br />

zijn belang in toekomstige<br />

ontwikkelingen, waaronder de opening<br />

van BRUSK. De startdatum van<br />

Geernaert wordt binnenkort vastgesteld,<br />

en het team staat klaar om<br />

samen te werken aan een duurzaam<br />

en internationaal cultureel verhaal.<br />

© Musea Brugge.<br />

Veilinghuis Phillips heeft onlangs<br />

Ed Dolman opnieuw benoemd<br />

als ceo, volgend op het plotselinge<br />

vertrek van Stephen Brooks in<br />

december. Dolman zal zijn huidige<br />

rol als uitvoerend bestuurder<br />

combineren met het leiderschap<br />

van het bedrijf. Tegelijkertijd is er<br />

een andere bestuurswijziging aangekondigd,<br />

met Amanda Lo Iacono<br />

als adjunct-directeur. Deze veranderingen<br />

komen op een cruciaal<br />

moment, gezien de tegenvallende<br />

cijfers van het veilinghuis. In 2023<br />

waren er wereldwijd 15% minder<br />

veilingen in vergelijking tot 2022.<br />

© The New York Times.<br />

Bruno Vinciguerra<br />

Bonhams heeft aangekondigd dat<br />

Bruno Vinciguerra zijn positie als<br />

executive chairman en global ceo<br />

neerlegt. Vinciguerra heeft sinds<br />

2018 leiding gegeven aan het bedrijf.<br />

Hans-Kristian Hoejsgaard, die in<br />

2020 tot de board is toegetreden,<br />

zal het bedrijf in de tussentijd leiden<br />

als executive chair. Deze verandering<br />

in de leiderschapsstructuur<br />

van Bonhams markeert een nieuw<br />

hoofdstuk voor het veilinghuis. Hoejsgaard<br />

zal zijn ervaring inbrengen<br />

om de continuïteit te waarborgen te<br />

midden van marktontwikkelingen.<br />

© Bonhams.<br />

Günter Brus<br />

Günter Brus (°1938), een pionier van<br />

het Aktionisme en radicale body art<br />

in Oostenrijk, is op 10 februari op<br />

85-jarige leeftijd gestorven. Hij was<br />

berucht als ‘staatsvijand’ en taboedoorbreker.<br />

Als lid van de Weense<br />

Aktionisten in de jaren 60 schokte hij<br />

met performances waarbij naaktheid<br />

en lichaamssappen een rol speelden.<br />

Brus werd in 1965 veroordeeld tot<br />

zes maanden gevangenisstraf voor<br />

het ‘vernederen van staatssymbolen’.<br />

Ondanks de controverses ontving hij<br />

later erkenning, zoals de Oostenrijkse<br />

staatsprijs in 1996. Het Bruseum<br />

in Graz eert zijn werk.<br />

© R.V.<br />

Christophe Leribault<br />

Catherine Pégard (°1954) zal, na<br />

twaalf jaar dienst als president<br />

van Château Versailles, het leiderschap<br />

overdragen aan Christophe<br />

Leribault (°1963), die nog maar<br />

heel recent, sinds juli 2023 Musée<br />

d’Orsay leidt. Voordien stond hij aan<br />

het hoofd van Musée de l’Orangerie.<br />

Pégard, benoemd door Nicolas Sarkozy<br />

in november 2011, bereikte op<br />

4 maart 2021 de leeftijdsgrens, waarmee<br />

een einde komt aan haar interim-periode<br />

van drie jaar. Leribault<br />

is op 14 februari officieel benoemd,<br />

terwijl nu de zoektocht naar zijn<br />

opvolger bij Musée d’Orsay begint.<br />

© R.V.<br />

11

12

‘Museale kwaliteit<br />

is voor iedereen’<br />

In maart staat Thomas Deprez voor<br />

het eerst op TEFAF Maastricht.<br />

Weliswaar op de Showcase, maar<br />

toch: de ambities van de Brusselse<br />

fin-de-sièclespecialist liggen hoog.<br />

'BRAFA is een thuismatch voor mij,<br />

maar ik heb een voorgevoel dat<br />

ik me op TEFAF ook wel thuis zal<br />

voelen.'<br />

TEKST THIJS DEMEULEMEESTER<br />

FOTO’S ALEXANDER D’HIET<br />

Voor Thomas Deprez gaat deze<br />

maand een droom in vervulling:<br />

hij staat voor het eerst op TEFAF<br />

Maastricht. Tot tegenbericht is<br />

dat nog steeds de belangrijkste kunst- en<br />

antiekbeurs ter wereld. De jonge kunsthandelaar,<br />

gespecialiseerd in schilderkunst,<br />

werken op papier, beeldhouwkunst<br />

en meubilair uit het fin de siècle, weet<br />

sinds het najaar dat hij geselecteerd is<br />

voor TEFAF Showcase. Op die sectie krijgen<br />

tien handelaars (die tussen 3 en 10 jaar<br />

een eigen zaak hebben) een ministand om<br />

hun specialiteit te etaleren aan het uitgelezen<br />

TEFAF-cliënteel. <strong>België</strong> is trouwens<br />

best vertegenwoordigd van alle landen op<br />

de Showcase, want naast Deprez zijn ook<br />

Knokkenaar Edouard Simoens (moderne<br />

kunst) en de Brusselse kunsthandelaar<br />

Pelgrims de Bigard (15e- tot 17e-eeuwse<br />

kunst) geselecteerd.<br />

TEFAF is voor Deprez een heel belangrijk<br />

moment om naartoe te werken. Ware het<br />

niet dat hij nog maar pas BRAFA achter de<br />

kiezen heeft. Nog geen anderhalve maand<br />

later opnieuw uitpakken met ‘topmarchandise’<br />

is voor zo’n jonge handelaar niet<br />

evident. Zeker niet omdat zijn BRAFAdeelname<br />

zo opgemerkt werd. Deprez’<br />

stand rolde vooral over de tongen omwille<br />

van het ongeziene drieluik van de Belgische<br />

symbolist Emile Fabry uit 1895. Na<br />

bijna een eeuw wist de handelaar – voor<br />

het eerst – de drie mythologische werken<br />

opnieuw te verenigen. Door zijn thematiek,<br />

formaat en aparte esthetiek is het<br />

drieluik misschien niet onmiddellijk commercieel.<br />

Maar dat deert Deprez niet. ‘Het<br />

‘TEFAF is de<br />

Champions<br />

League voor echte<br />

kunstnerds’<br />

is topmateriaal, dat in een museum hoort.<br />

Dus ik ben er wel gerust in dat het in goeie<br />

handen terecht komt.’<br />

Of je nu van Fabry’s werk uit 1895 houdt<br />

of niet, de reünie is een kunsthistorische<br />

stunt van jewelste. En dan vraag je je af<br />

waarom hij die ‘wereldprimeur’ niet voor<br />

Maastricht spaarde. “Heb je die panelen<br />

wel goed bekeken? Ze zijn 2,5 meter hoog.<br />

Ik zou een muur van acht meter breed<br />

nodig hebben om ze alle drie te tonen. Die<br />

werken kunnen gewoon niet binnen op<br />

mijn stand op Showcase”, zegt hij laconiek.<br />

“Kijk, BRAFA is voor mij een thuismatch.<br />

En daar past een topwerk van een<br />

Belgische symbolist zeker wel. TEFAF is de<br />

Champions League voor echte kunstnerds.<br />

Maar ik heb een voorgevoel dat ik me daar<br />

ook wel thuis zal voelen.”<br />

THRILL<br />

Thuis, dat is bij Deprez een statig, neoklassiek<br />

appartement op de Brusselse Zavel.<br />

Als hij er ons rondleidt, valt op hoe schilderachtig<br />

de Zavelkerk gekadreerd is door<br />

de hoge ramen. De jonge kunsthandelaar<br />

ontvangt ons hartelijk, maar excuseert zich<br />

meteen voor de ietwat chaotische setting:<br />

13

‘Blijven investeren<br />

in je eigen stock<br />

hoort bij ons beroep.<br />

Een verslaving zou ik<br />

dat niet noemen’<br />

tal van werken zijn nog niet ingekaderd of<br />

wachten op restauratie voor TEFAF. “Het is<br />

al een zot jaar geweest”, zegt hij. “Had ik geweten<br />

dat ik aan een marathon begon, dan<br />

had ik wellicht iets uit het rijtje gehaald.<br />

Brussels Art Square, Art On Paper, Antica<br />

Namur, BRAFA én TEFAF op zes maanden<br />

tijd, dat was gewoon te veel inderdaad.”<br />

Was het ook een financieel risico, gezien<br />

de waarde van de stock die hij bij elkaar<br />

moest verzamelen? “Die stock zie ik niet<br />

als een financieel risico. Het is gewoon<br />

slapend geld”, zegt hij. “En trouwens, dat<br />

risico neem ik al jaren. Blijven investeren<br />

in je eigen stock hoort bij ons beroep. Een<br />

verslaving zou ik dat niet noemen. Eerder<br />

de ‘thrill’ van de jacht.”<br />

Hoe Thomas Deprez dan kiest welke<br />

werken hij op BRAFA of TEFAF toont, los<br />

van het formaat en de ‘belgitude’? "TEFAF<br />

is echt de beurs voor kunsthistorische<br />

snoepjes. Het gaat er niet om de decoratieve<br />

sexyness van werken, wel om de kwaliteit<br />

en zeldzaamheid. Je ontdekt er weinig<br />

pure ‘investeringskunst’: passe-partout<br />

werken die je niet mooi hoeft te vinden,<br />

maar waar je wel een beleggingsportefeuille<br />

mee kan vullen. Die investeringskunst<br />

is als een Rolex: iedereen herkent<br />

het, iedereen weet hoe duur die is en wat<br />

die zou kunnen opbrengen op termijn.<br />

TEFAF gaat over veel meer. Het draait<br />

rond zogenaamde ‘intelligente trofeeën’<br />

voor kenners: ongeziene topstukken van<br />

museale kwaliteit.”<br />

MUSEALE VERKOPEN<br />

Over museale kwaliteit gesproken: sinds hij<br />

in 2015 zijn kunsthandel startte, kon Deprez<br />

al opmerkelijk veel museale verkopen<br />

noteren. Vorig jaar nog schaften de Koninklijke<br />

Musea voor Schone Kunsten het<br />

monumentale Dimanche matin van Anna<br />

Boch aan. Op BRAFA verkocht hij vorig<br />

jaar aan het Rijksmuseum in Amsterdam.<br />

En dankzij de tussenkomst van de Koning<br />

Boudewijnstichting zijn twee Horta-stoelen<br />

en een bijzettafel die Deprez aanbood op<br />

BRAFA terug in hun originele context: het<br />

interieur van de Wolfers-winkel, heropgebouwd<br />

in het Museum Kunst & Geschiedenis<br />

aan het Brusselse Jubelpark.<br />

Die museale verkopen zijn geen toevalstreffers.<br />

Ze zeggen veel over Deprez’<br />

grondige studiewerk én over zijn oog voor<br />

kwaliteit. ‘Mensen vragen me regelmatig<br />

hoe het komt dat ik zoveel aan musea<br />

verkoop. Wellicht komt dat omdat mijn<br />

kwaliteitscriteria dezelfde zijn als die van<br />

de musea. We hebben dezelfde manier<br />

van denken en verzamelen. Ik voel goed<br />

aan wat ze zoeken. Die museumcuratoren<br />

en collectiebeheerders kopen nooit<br />

iets omdat het louter decoratief is. Wel<br />

omdat het kunsthistorisch belang heeft<br />

of een gat in hun collectie opvult. Ze gaan<br />

nooit iets aanschaffen wat niet goed is”,<br />

zegt Deprez. Verklaart dat waarom hij op<br />

Showcase staat? "Toegelaten worden op<br />

TEFAF Showcase, is een hele eer. En ik<br />

geloof graag dat dat komt omdat we net<br />

een galerie zijn die gespecialiseerd is in<br />

historisch belangrijke werken. Dat ik graag<br />

met museaal materiaal werk, wil trouwens<br />

niet zeggen dat ik altijd heel dure stukken<br />

aanbiedt. Museale kwaliteit is voor ieder-<br />

14

James Ensor, Portret van Léon Rinskopf, toekomstig<br />

baron van Rat Mort, 1903, houtskool, kleurpotloden,<br />

aquarel en gouache op geschept papier, 167 x 136 mm.<br />

Privécollectie, <strong>België</strong>.<br />

‘Werk van Ensor<br />

smijten ze vandaag<br />

de dag naar je hoofd,<br />

en dat aan de zotste<br />

prijzen. Maar deze<br />

tekening is zo goed<br />

dat ik hem graag<br />

meeneem naar<br />

Maastricht’<br />

een. Ik heb ooit iets van 500 euro aan een<br />

museum verkocht. En ze wilden er nog de<br />

staander bij ook.”<br />

Welke ‘kunsthistorische snoepjes’ reserveerde<br />

hij dan voor zijn TEFAF-debuut? Hij<br />

houdt het graag nog even geheim. Maar hij<br />

lost wel iets over een bijzondere Ensor-tekening<br />

uit 1903 met kunsthistorische diepgang.<br />

“Werk van Ensor smijten ze vandaag<br />

de dag naar je hoofd, en dat aan de zotste<br />

prijzen. Dus als ik met zoiets afkom, moet<br />

het echt met iets exceptioneels zijn”, vindt<br />

hij. “Deze tekening is zo goed dat ik hem<br />

graag meeneem naar Maastricht.”<br />

Op Deprez’ appartement zien we ook een<br />

drieluik liggen rond Henri de Toulouse-<br />

Lautrec: met name drie portretten, gemaakt<br />

door de Belgische kunstenaar Armand<br />

Rassenfosse, waarvan Deprez al werken<br />

verkocht aan de Koninklijke Bibliotheek<br />

(KBR). “Toulouse-Lautrec liet zich niet<br />

graag portretteren en beeldde zichzelf zelden<br />

af, omdat hij complexen had over zijn<br />

kleine gestalte. Daarom is dit drieluik zeldzaam”,<br />

zegt Deprez. “Tegelijk bewijst het<br />

dat Rassenfosse wel degelijk internationaal<br />

geconnecteerd was. Hij mocht niet alleen<br />

Les Fleurs du Mal van Charles Baudelaire<br />

illustreren, maar was ook zo goed bevriend<br />

met Toulouse-Lautrec dat hij hem mocht<br />

portretteren. Duur zijn die werken niet, zeker<br />

niet in vergelijking tot die tekening van<br />

Ensor. Maar wel historisch relevant.”<br />

HEILIGE GRAAL<br />

In de woonkamer van Deprez zagen we een<br />

impressionistisch landschap van Guillaume<br />

Van Strydonck uit 1886, dat evengoed<br />

in Maastricht had kunnen hangen. Hij<br />

verkocht het vooruitstrevende landschap<br />

intussen op BRAFA, maar het is eigenlijk<br />

meer TEFAF-stuff: zeldzaam en historisch<br />

van belang. “Het is een werk dat weinig<br />

mensen echt snappen. Maar voor mij is het<br />

Deprez verkocht<br />

werken aan onder meer<br />

de Koninklijke Musea<br />

voor Schone Kunsten<br />

en het Rijksmuseum.<br />

Belgisch impressionisme van de bovenste<br />

plank. Zo’n vroeg werk uit 1886 is de ‘holy’<br />

grail voor fin-de-siècleverzamelaars”, zegt<br />

hij. "Werken van die kwaliteit van Van Strydonck<br />

zijn de afgelopen vijftig jaar nog niet<br />

op de markt gekomen. Ze zijn superzeldzaam<br />

en dat heeft een reden. De kunstenaar<br />

was namelijk de grote favoriet van<br />

industrieel, verzamelaar en mecenas Henri<br />

Van Cutsem. Die man lag aan de basis van<br />

twee musea in <strong>België</strong>: het Museum voor<br />

15

Xavier Mellery, Le Don de Majorité, 1886, krijt, inkt<br />

in pen en was, en gouden achtergrond op papier,<br />

550 x 380 mm. In opdracht van de kunstenaar door<br />

Edmond Picard (1836-1924), als geschenk voor de<br />

21e verjaardag van zijn oudste zoon, Georges David<br />

Picard. Ancienne collection Georges David Picard<br />

(1865-1937), door afstamming in de familie. Privécollectie,<br />

Brussel, <strong>België</strong>.<br />

‘Le Don de Majorité<br />

van Xavier Mellery<br />

hoort bij het<br />

belangrijkste en beste<br />

dat ik al aangekocht<br />

heb in mijn jonge<br />

carrière’<br />

Schone Kunsten van Doornik, ontworpen<br />

door zijn vriend Victor Horta, en het Charliermuseum<br />

in Brussel. Via Van Cutsem<br />

belandden de beste werken van Guillaume<br />

Van Strydonck dus in museale collecties.<br />

Dit werk hoort daar eigenlijk ook.”<br />

Nog een opmerkelijk werk op Showcase<br />

wordt Le Don de Majorité, een allegorisch<br />

meesterwerk van Xavier Mellery, gemaakt<br />

in opdracht van die andere Brusselse<br />

kunstmecenas Edmond Picard voor diens<br />

zoon Georges David. “Een werk dat zowel<br />

getoond is bij Les XX als bij La Libre<br />

Esthétique. Museale kwaliteit dus”, aldus<br />

Deprez. “Niet alles hoeft vers materiaal<br />

te zijn. Het is iets dat ik al een tijdje heb.<br />

Maar als sindsdien niets beters op de<br />

markt gekomen is, word je jaar na jaar<br />

bevestigd in je keuze. Het hoort bij het<br />

belangrijkste en beste dat ik al aangekocht<br />

heb in mijn jonge carrière.”<br />

Die carrière begon met studies kunstwetenschappen<br />

in Gent, waar Deprez magna<br />

cum laude afstudeerde op een scriptie<br />

rond de Belgische schilder Évariste Carpentier.<br />

Nog tijdens zijn studies liep hij al<br />

stage bij Stoppenbach & Delestre, een Londense<br />

galerie die gespecialiseerd is in 19een<br />

vroeg 20e-eeuwse Franse kunst. Deprez:<br />

“Toen ik voor hen werkte, heb ik ook drie<br />

edities op hun stand op TEFAF gestaan,<br />

van mijn negentiende tot eenentwintigste.<br />

Een boeiende leerschool. Een jaar later<br />

ben ik een eigen galerie begonnen. Nu sta<br />

ik zelf als handelaar op TEFAF. Tussen legendes<br />

als de Kugels of Daniel Katz. Het is<br />

een eer om naast de handelaren te mogen<br />

tonen waar ik zelf enorm naar opkijk.”<br />

Is het dan zijn droom om buiten de Showcase,<br />

nu al een echte beursstand te hebben<br />

op TEFAF? “Het is niet omdat ik er al sinds<br />

jaar en dag van droom, dat het nu per se<br />

moet gebeuren”, antwoordt hij. “Het zal<br />

erop aan komen dat het voor het selectiecomité<br />

duidelijk is welke discipline ik naar<br />

voren schuif: beeldhouwkunst, schilderkunst,<br />

werken op papier of meubelkunst.<br />

Als het nu niet lukt om binnen te geraken<br />

op TEFAF, dan misschien volgend jaar of<br />

binnen vijf of twintig jaar. Ik voel me er niet<br />

te jong voor. Maar ik ben ook niet gehaast.”<br />

SURFEN<br />

www.thomasdeprezfinearts.com<br />

16

Nieuwe dynamiek<br />

op TEFAF<br />

TEFAF is in beweging. Oude principes<br />

over de indeling en de duur van<br />

de beurs worden losgelaten,<br />

verleidingskunsten gericht op een<br />

nieuwe generatie kunstkopers. En die<br />

denkt minder in hokjes. Handelaren<br />

voelen als geen ander aan wat<br />

hot is. Design doet het goed, net<br />

als vrouwen in de kunst. Nieuwe<br />

deelnemers ontginnen nieuwe<br />

gebieden. De vaste waarde die nooit<br />

ter discussie staat is kwaliteit. Wat is er<br />

nieuw dit jaar op TEFAF Maastricht?<br />

En hoe gaat een iconische kunstbeurs<br />

met zijn tijd mee? Will Korner, head<br />

of fairs bij TEFAF, geeft antwoord.<br />

TEKST: BELINDA VISSER<br />

Will Korner (°1991), opgeleid tot<br />

archeoloog, is inmiddels door<br />

de wol geverfd in de wereld<br />

van de internationale kunstbeurzen.<br />

Na zeven jaar als manager of international<br />

art fairs bij het Art Loss Register,<br />

stapte hij in 2022 over naar TEFAF. Verantwoordelijk<br />

voor de activiteiten in Maastricht<br />

en New York onderhoudt hij contacten met<br />

meer dan driehonderd internationale galeries<br />

en kunsthandelaren en met musea en<br />

verzamelaars. Een energieke spin in het web<br />

van de kunsthandel, met oog voor trends en<br />

wat verzamelaars beweegt.<br />

Verwacht geen plotselinge trendbreuk bij de<br />

meest prestigieuze kunstbeurs ter wereld.<br />

De veranderingen voltrekken zich geleidelijk.<br />

Na covid keerde een aantal grote handelaren<br />

in moderne kunst niet terug naar<br />

Maastricht, daar ontstond ruimte. Dit jaar<br />

stromen er, net als in 2023, zo’n vijftien nieuwe<br />

standhouders in op de hoofdbeurs. Bij<br />

de selectie van nieuwe deelnemers spelen<br />

verzameltrends een rol. “We moeten altijd<br />

blijven kijken naar waar markt is”, zegt Korner.<br />

Design is een specialisme dat in de lift<br />

zit. “Er is een groot publiek dat wil wonen in<br />

een interieur met bijzondere objecten. Dat<br />

geldt voor 20e-eeuws, maar in toenemende<br />

mate ook voor 21e-eeuws design. Dat doet<br />

het heel goed in de markt”, signaleert hij.<br />

Een verandering die op TEFAF New York<br />

een schot in de roos bleek, wordt nu ook<br />

doorgevoerd in Maastricht: de denkbeeldige<br />

schotten tussen moderne kunst,<br />

hedendaagse kunst en design verdwijnen.<br />

Van het mixen van het 20e en 21e-eeuwse<br />

aanbod binnen één beurssectie verwacht<br />

Korner ook in Maastricht nieuwe dynamiek.<br />

“Het stimuleert tot cross-collecting,<br />

waarbij het draait om de dialoog tussen<br />

verschillende soorten objecten.”<br />

Met negentig galeries is het 20e en 21eeeuwse<br />

aanbod op TEFAF Maastricht groter<br />

dan op enige andere kunstbeurs in de<br />

wereld. Onder de nieuwkomers zijn Morentz<br />

uit Waalwijk en Sarah Myerscough<br />

Gallery en David Gill Gallery uit Londen.<br />

Drie designspecialisten die opvallen door<br />

hun spraakmakende presentaties.<br />

JONGE VERZAMELAARS<br />

Om potentiële nieuwe kunstkopers binnen<br />

te halen en hun passie voor verzamelen<br />

te stimuleren, gaat dit jaar het Emerging<br />

Collectors Program van start. Een digitale<br />

plattegrond maakt het mogelijk te navigeren<br />

langs kunstwerken in de prijscategorie<br />

tot 20.000 euro. Korner verwacht dat jonge<br />

verzamelaars hierdoor makkelijker met een<br />

standhouder in gesprek zullen gaan. Ook het<br />

vorig jaar gestarte programma Meet the Experts,<br />

waarin kunsthandelaren in hun stand<br />

uitleg geven over een object, is bedoeld om<br />

drempels te verlagen. “En TEFAF Showcase<br />

is zó belangrijk”, zegt hij. De sectie waar jonge<br />

galeries zich eenmalig in een kleine stand<br />

presenteren, heeft een aantrekkingskracht<br />

op jonge verzamelaars. Menigeen doet hier<br />

een eerste beursaankoop.<br />

Het specialisme<br />

design zit in de lift.<br />

GEEN TWEEDE WEEKEND<br />

Nieuw dit jaar is TEFAF Focus, bestaand<br />

uit tien ‘single artist stands’ (van het formaat<br />

Showcase) waar kunsthandelaren<br />

een presentatie van één specifieke kunstenaar<br />

of concept cureren. Variërend van<br />

grote namen als Salvador Dalí en Auguste<br />

Rodin tot minder bekende kunstenaars die<br />

het verdienen om door een groter publiek<br />

ontdekt te worden.<br />

Ook aan de openingstijden is gesleuteld.<br />

De beurs kent geen tweede weekend meer,<br />

maar duurt van zaterdag tot en met donderdag.<br />

“Dat houdt de dynamiek erin, zowel<br />

voor de standhouder als de bezoeker”, licht<br />

Korner toe. Daar staat tegenover dat genodigden<br />

juist een dag meer hebben om rustig<br />

hun overwegingen te maken. “Donderdag<br />

en vrijdag worden twee volwaardige openingsdagen,<br />

inclusief dezelfde verzorging.”<br />

BEZOEKEN<br />

TEFAF Maastricht<br />

09 t/m 14-03<br />

MECC<br />

Maastricht<br />

www.tefaf.com<br />

17

TEFAF<br />

Show voor Penck<br />

Edouard Simoens Gallery, stand 900<br />

highlights<br />

TEKST: BELINDA VISSER<br />

A.R. Penck, Zufall-Freund oder Feind, 2001, acrylverf<br />

op doek. Dit werk heeft een rijke geschiedenis, is afkomstig<br />

van gerenommeerde galerieën en privécollecties,<br />

wat zijn waarde en betekenis verder versterkt.<br />

De Edouard Simoens Gallery, opgericht in<br />

2018, neemt deel aan TEFAF in de Showcase-sectie,<br />

waar ze een breed scala aan<br />

hoogwaardige kunstwerken presenteert. De<br />

galerie heeft zich internationaal geprofileerd<br />

door haar specialisatie in de secundaire<br />

markt van naoorlogse en hedendaagse kunst.<br />

Haar unieke benadering omvat een sterke<br />

nadruk op samenwerking, het opbouwen<br />

van duurzame relaties met verzamelaars en<br />

het bevorderen van connecties binnen de<br />

kunstgemeenschap. Door voortdurende toewijding<br />

aan excellentie, diverse tentoonstellingen,<br />

actieve deelname aan internationale<br />

evenementen en strategische samenwerkingsverbanden<br />

blijft de Edouard Simoens<br />

Gallery een vooraanstaande rol spelen in het<br />

vormgeven van het artistieke landschap. (be)<br />

Onthullen en bedekken<br />

M.S. Rau: Fine Art, Antiques and Jewels,<br />

stand 334<br />

René Magritte, Le carnaval du sage (The Sage’s Carnival), gedateerd 1947, olieverf op linnen, 62,9 x 48,3 cm.<br />

Foto met dank aan M.S. Rau.<br />

Le carnaval du sage toont verschillende<br />

terugkerende thema’s uit het oeuvre van<br />

René Magritte. De tegenstelling tussen<br />

het zichtbare en het verborgene komt in<br />

dit werk sterk tot uitdrukking. Tegenover<br />

de expliciete naaktheid van zijn centrale<br />

figuur plaatst hij het masker over haar<br />

ogen. Het glas water en het stokbrood,<br />

twee van Magrittes meest voorkomende<br />

elementen, zijn op de voorgrond aanwezig.<br />

Erachter zweeft een geest bedekt met<br />

een laken, een fascinatie waar hij vanaf<br />

1946 uiting aan geeft.<br />

18

Van Venetië naar Maastricht<br />

Dürst Britt & Mayhew, stand 916,<br />

SHOWCASE<br />

Als 12-jarige werd Jaring Dürst Britt gegrepen<br />

door een paar regels aan de wand<br />

van het gymnasium waar hij naar school<br />

ging: ‘al dat hout bij de haard voor één vuur.<br />

warmte vraagt jaren groei.’ Het bleek een<br />

gedicht van Willem Hussem. Nu heeft zijn<br />

galerie Dürst Britt & Mayhew de nalatenschap<br />

van de schilder, beeldhouwer en<br />

dichter in beheer. Als ‘dode kunstenaar’ zou<br />

je Willem Hussem (1900-1974) een vreemde<br />

eend in de bijt kunnen noemen tussen de<br />

verder uitsluitend hedendaagse kunstenaars<br />

die de galerie vertegenwoordigt. Maar<br />

de dubbelexposities die worden georganiseerd<br />

leveren ijzersterke combinaties op.<br />

“Door zijn werk te combineren met dat van<br />

de kunstenaars uit onze stal proberen we<br />

Hussem naar het heden te trekken”, zegt<br />

Dürst Britt. “We lichten steeds een andere<br />

periode uit. Hussem was een belangrijke<br />

Nederlandse kunstenaar, die in de vier<br />

decennia dat hij actief was opschoof van<br />

figuratief naar Picasso-achtig, Cobra-achtig,<br />

lyrisch-abstract en hard edge.”<br />

In 1960 vertegenwoordigde Hussem Nederland<br />

op de Biënnale van Venetië, een<br />

van de hoogtepunten in zijn carrière. Twee<br />

van de schilderijen die daar hingen zijn<br />

nu te koop op TEFAF. De Showcase wordt<br />

aangevuld met andere werken uit 1959 en<br />

1960. De kunstenaar maakte in die jaren<br />

een transformerende periode door, waarin<br />

hij een verbale en visuele taal ontwikkelde<br />

Willem Hussem (1900-1974), Painting VIII, 1959, olieverf op linnen, 120 x 100 cm.<br />

die aansloot bij zijn filosofische opvattingen<br />

gebaseerd op het zenboeddhisme. In zijn<br />

poëzie leverde dit korte lyrische teksten<br />

op en in zijn schilderkunst een stijl die het<br />

midden hield tussen expressionisme en<br />

lyrisch constructivisme. Dürst Britt: “Zijn<br />

werk werd minder dicht en geometrische<br />

elementen begonnen te zweven binnen het<br />

kader van het doek. Het zou zijn kenmerkende<br />

visuele handtekening worden.”<br />

Grondlegger van het surrealisme<br />

The Mayor Gallery, stand 435<br />

Het feit dat honderd jaar geleden het surrealisme ontstond, gaat<br />

niet onopgemerkt aan TEFAF voorbij. In 1924 publiceerde de Franse<br />

schrijver, dichter en essayist André Breton het Manifest van het<br />

Surrealisme, waarmee hij als de grondlegger van de beweging wordt<br />

beschouwd. The Mayor Gallery toont dit kunstwerk met handgeschreven<br />

gedicht, dat Breton in 1934 schonk aan Valentine Hugo.<br />

Zij was schilder, illustrator en kostuumontwerper en trouwde in<br />

1919 met schilder Jean Hugo, de kleinzoon van Victor Hugo. Het<br />

paar organiseerde een salon in hun Parijse appartement. In 1930<br />

kreeg Valentine een verhouding met André Breton. Twee jaar later<br />

scheidde ze van haar man.<br />

André Breton, Le torrent automobile (Poème-assemblage), handgeschreven<br />

gedicht in inkt op papier met een met touw gebonden zakmes gemonteerd<br />

op karton, 10,1 x 12,8 cm. Gesigneerd en gedateerd ‘André Breton 26-12-34’<br />

(onderaan rechts); geïnscribeerd ‘château de Fougères Pour Valentine’ (op<br />

een kaart bevestigd aan de achterkant van de montage). Foto: The Mayor<br />

Gallery/Estate of the artist.<br />

19

Uit de collectie van een cineast<br />

Terecht uit de vergetelheid<br />

São Roque Lisbon, stand 179 The Weiss Gallery, stand 346<br />

Gillis Claeissens, Ferdinande de Bavière (1537-ca.1577),<br />

1567, gedateerd en geïnscribeerd linksboven: ‘1567/<br />

AETATI SUAE 30’, voorzien van het wapenschild van<br />

de geportretteerde, rechtsboven, geïnscribeerd het<br />

motto: ‘FRVSTRA· QVOD· ULTRA’. [‘Al het andere is<br />

tevergeefs’], 53,8 x 41,5 cm, Brugge. © The Weiss<br />

Gallery, Londen.<br />

Toegeschreven aan Broeder José de Santo António Ferreira Vilaça, twee beeldhouwwerken uit het klooster<br />

van Pombeiro, 18e eeuw, gepolychromeerd en verguld eikenhout, 180 x 165 cm.<br />

Deze manshoge 18e-eeuwse beeldhouwwerken<br />

van gepolychromeerd en verguld<br />

eikenhout zijn afkomstig uit de Portugese<br />

regio Minho. Vermoedelijk zijn ze vervaardigd<br />

door meesterbeeldhouwer Broeder<br />

José de Santo António Ferreira Vilaça<br />

(1731-1809), die werkte in een kenmerkende<br />

rococostijl. Na de afschaffing van<br />

kloosterorden (in 1834) en de daaruit<br />

voortvloeiende sluiting van kloosters, kwamen<br />

deze beelden in de 20e eeuw op de<br />

markt. Ze maakten deel uit van de collectie<br />

van de bekende Portugese filmmaker<br />

en decorontwerper José Leitão de Barros.<br />

Die kocht ze aan om er de achtersteven<br />

van de São Vicente mee te decoreren, een<br />

replica van een 17e-eeuws schip op de<br />

Portugese vaart naar India. Het schip zou<br />

ter herinnering aan het nationale cultureel<br />

erfgoed in de Taag worden gelegd, maar<br />

het project werd nooit voltooid.<br />

Hoewel zijn bestaan bekend was, schreven<br />

onderzoekers pas in 2008 voor het<br />

eerst een schilderij toe aan de 16e-eeuwse<br />

Brugse portretschilder Gillis Claeissens.<br />

Dat gebeurde op basis van archiefbronnen.<br />

In 2015 kon een groep schilderijen<br />

van een uitmuntende portrettist, deels<br />

gemonogrammeerd, eveneens aan Claeissens<br />

worden toegeschreven. Twee jaar<br />

later werd de herontdekte meester aan het<br />

publiek gepresenteerd op een tentoonstelling<br />

in het Groenigemuseum in Brugge.<br />

Opvallend in zijn schilderijen is de rijkdom<br />

die uitgaat van de stofuitdrukking en juwelen.<br />

In een periode van economische teruggang<br />

in Brugge vond Claeissens klandizie<br />

onder de adel. Tussen 1589 en 1592 was hij<br />

de officiële portretschilder van Alexander<br />

Farnese (de Hertog van Parma) en vanaf<br />

1596 van de aartshertogen Albrecht en<br />

Isabella. Het portretschilderij dat The Weiss<br />

Gallery op TEFAF aanbiedt is afkomstig uit<br />

een Franse particuliere collectie.<br />

20

Ruim vijf eeuwen oud<br />

Kunsthandlung Helmut H. Rumbler, stand 602<br />

Emailleerkunst<br />

uit het Maasland<br />

Brimo de Laroussilhe, stand 120<br />

Plaquette van een kruis: Het Offer van het Lam<br />

en het teken van de Tau, 1160-1170, werkplaats<br />

van de Maasvallei, koper: verguld; champlevéemail,<br />

7,7 x 6,3 cm.<br />

Foto: Hugues Dubois.<br />

Albrecht Dürer, Mary with the Guenon monkey (detail), ca. 1498, gravure afgedrukt op papier, 19,0 x 12,2<br />

cm, Neurenberg.<br />

In deze briljante afdruk van Mary with<br />

the Guenon monkey komt het meesterschap<br />

van Albrecht Dürer tot in detail tot<br />

uitdrukking, zoals te zien is in de close-up<br />

van het geketende aapje, dat symbool<br />

staat voor het kwaad dat Jezus zal overwinnen.<br />

Deze emaillen plaquette uit de regio Maasland,<br />

die het Offer van het Lam en het<br />

teken van de Tau voorstelt, komt hoogstwaarschijnlijk<br />

van een groot typologisch<br />

kruis. Dergelijke kruisen drukten parallellen<br />

uit tussen de voorstelling van Christus<br />

en verschillende episoden uit het Oude<br />

Testament. De iconografie, de hoge kwaliteit<br />

en de uitzonderlijke conditie maken<br />

deze plaquette tot een fraai en uiterst zeldzaam<br />

voorbeeld van Maaslandse emailleerkunst<br />

uit de jaren 1160-1170.<br />

Tijd en ruimte<br />

Kunstkammer Georg Laue, stand 204<br />

Een collectie van renaissance- en barokke wetenschappelijke instrumenten, 16e-18e eeuw. Hout, zilver, messing, ivoor,<br />

glas, h. 4-18,5 cm. Herkomst Franse en Duitse particuliere collecties. © Kunstkammer Georg Laue, München/Londen.<br />

Kunstkammer Georg Laue presenteert een<br />

verzameling uitmuntende wetenschappelijke<br />

instrumenten uit de renaissance<br />

en barok, deels vervaardigd uit kostbare<br />

materialen zoals zilver en ivoor. Sinds<br />

de 16e eeuw hebben wetenschappelijke<br />

instrumenten een essentiële rol gespeeld<br />

in de vorming van Kunstkammer-collecties,<br />

vooral aan het hof. Wetenschappelijke<br />

instrumenten vormen een van de<br />

belangrijkste genres in de Kunstkammer,<br />

omdat ze levendig aantonen dat de mens<br />

een kleine god is: hij is in staat om tijd en<br />

ruimte te meten met instrumenten en<br />

met machines die hij zelf heeft bedacht en<br />

zelfs om door automaten beweging kunstmatig<br />

op te wekken.<br />

21

Design<br />

verzamelen<br />

Keuze te over<br />

De markt voor collectible design lijkt<br />

soms uit twee grote tendenzen te<br />

bestaan: enerzijds kleurrijke stukken<br />

van experimentele materialen,<br />

anderzijds uitgepuurde stukken<br />

van natuurlijke materialen. Met<br />

Collectible en TEFAF voor de<br />

deur gaat <strong>COLLECT</strong> op zoek naar<br />

inzichten.<br />

TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />

Andrea Branzi, Germinal Seat, 2023, bamboo en aluminium, 48 x 31 x 23 cm. Met dank aan Friedman Benda.<br />

Terwijl de meeste beurzen een<br />

combinatie van vintage design<br />

met hedendaags collectible design<br />

brengen, koos Collectible zeven jaar<br />

geleden radicaal voor een focus op design<br />

uit de 21e eeuw. “In het begin stonden<br />

kunstverzamelaars heel sceptisch tegenover<br />

collectible design. De terminologie<br />

was minder duidelijk, en niet iedereen<br />

begreep het even goed”, vertelt Liv Vaisberg<br />

van Collectible. “Dat veranderde toen ze<br />

de verhalen achter de objecten ontdekten.<br />

Zo stond ik ooit met een groot kunstverzamelaar<br />

voor de vitrine bij de entree van<br />

Collectible. Toen zij de tentoonstelling<br />

met objecten uit gerecycleerde materialen<br />

ontdekte, was ze verkocht. Voor een kunstverzamelaar<br />

is het verhaal belangrijker dan<br />

de esthetiek van een object. Voor hen dekt<br />

de term ‘narrative design’ of ‘functional art’<br />

de lading dan ook beter. Terwijl architecten<br />

als een blok kunnen vallen voor technische<br />

details of de schoonheid van materialen.”<br />

“De design- en kunstmarkt zijn nauw met elkaar<br />

verbonden, omdat relevante designers<br />

22

Sigme Emdal, Mother of fire, 2023, IJslandse wol,<br />

mohair, merinowol en katoendraad, 73 x 71 x 27 cm.<br />

Met dank aan Galerie Maria Wettergren. Foto: Kristine<br />

Funchs.<br />

‘In het begin stonden<br />

kunstverzamelaars<br />

heel sceptisch<br />

tegenover collectible<br />

design’<br />

LIV VAISBERG<br />

en kunstenaars in een bepaalde periode<br />

gelijkaardige ideeën uitdrukken”, stelt Maria<br />

Wettergren, oprichter van de gelijknamige<br />

Parijse galerie en lid van het selectiecomité<br />

Design bij TEFAF. “Ik zou dus eerder van<br />

stromingen spreken dan trends. Vooral die<br />

stukken die de tijdsgeest weten te vangen<br />

zijn uitermate boeiend. In die zin is het<br />

interessant je de vraag te stellen welke hedendaagse<br />

ontwerpers later als pioniers of<br />

avant-gardisten beschouwd zullen worden.”<br />

Zoals de geschiedenis van de avant-garde<br />

al vaker heeft aangetoond, blijven experimentele<br />

stukken die in hun tijd als radicaal<br />

en choquerend nieuw gezien werden een<br />

frisheid behouden, waardoor ze uitgroeien<br />

tot tijdloze klassiekers, weet Wettergren.<br />

“Daarom kies ik zelf altijd voor meer<br />

artistieke stukken in hedendaags design,<br />

en niet voor hedendaagse stukken die er<br />

tijdloos willen uitzien of meer decoratieve<br />

stukken”, zegt ze. “Research en experiment,<br />

zij het qua materiaal, techniek, methode<br />

of functie vertaald in een poëtische<br />

vorm, zijn essentieel.”<br />

Lukas Cober, New Wave koffietafel: Prussian Blue, 2023, 120 x 120 x 40 cm, glasvezel en hars. Met dank aan<br />

Objects With Narratives. Foto: Lukas Cober.<br />

UNIEK OF STERK GELIMITEERD<br />

Naast kunstverzamelaars en architecten<br />

zijn er ook de klassieke designverzamelaars<br />

die vaker vanuit het referentiekader<br />

van vintage design vertrekken, en<br />

veel belang hechten aan materiaalkeuze,<br />

technische afwerking en patina. Robbe<br />

Vandewyngaerde van Objects With Narratives:<br />

“Ze kiezen eerder voor stukken die<br />

honderd jaar geleden mooi konden zijn, en<br />

dat binnen honderd jaar nog zullen zijn.<br />

Die zijn meestal gemaakt uit klassiekere<br />

materialen zoals hout of brons, die een<br />

nieuwe expressie hebben gekregen. De experimenten<br />

met textuur en vorm in brons<br />

van Vladimir Slavov passen hier mooi bij,<br />

of de tafels van Mircea Anghel waarin hout<br />

en steen worden gecombineerd.”<br />

Ook de verlichtingsobjecten in hars van<br />

Sabine Marcelis, het meubilair van Laurids<br />

Gallée, die speelt met de grens tussen<br />

traditie en experiment, of de ontwerpen<br />

van Chris Kabel zijn intussen voldoende<br />

ingeburgerd. Hun werk wordt voor enkele<br />

tienduizenden euro’s verkocht. Clélie<br />

Debehault van Collectible: “Tegelijk blijft<br />

de prijs soms een issue: terwijl kunstverzamelaars<br />

zonder aarzeling 100.000 euro<br />

neertelt voor een kunstwerk, twijfelen ze<br />

vervolgens soms over 4.000 euro voor een<br />

bank. Daarom is het belangrijk om voor<br />

unieke of sterk gelimiteerde objecten te<br />

kiezen. “Anderzijds is het voor ons soms<br />

makkelijker om een tafel van 40.000 euro<br />

te verkopen dan eentje van 10.000 euro”,<br />

vult Vandewyngaerde aan. “Die laatste<br />

wordt vaak gekocht door mensen die er<br />

lange tijd voor hebben gespaard, waardoor<br />

ze langer twijfelen over de juistheid van<br />

hun aankoop. Zeker als het gaat om een<br />

experimenteler, kleurrijk stuk denken ze er<br />

goed over na.”<br />

23

Sabine Marcelis, Circle-luster, turquoise en koraal, 2020, 120 x 120 x 8 cm, glas, gelimiteerde editie van elf. Foto: Jeroen Verrecht.<br />

Aether/Mass by Davy Grosemans, Beam Lamp,<br />

2023, 19 x 40 x 140 cm, gepolierd spiegel-inox,<br />

prijs: 5.000 euro (ex btw).<br />

Foto: Brice Vandermeeren.<br />

NOG VEEL POTENTIEEL<br />

Ook de culturele achtergrond van de<br />

verzamelaars speelt soms een rol als het<br />

om voorkeuren gaat. “Een sterke traditie<br />

in decoratieve kunsten zorgt ervoor dat<br />

Fransen vaak eerder neigen naar iets klassiekere<br />

stukken”, zegt Debehault. “Ook in<br />

<strong>België</strong> is de traditie van het ambacht nog<br />

bijzonder sterk. Dat zie je bijvoorbeeld in<br />

Zaventem Ateliers of bij een ontwerper als<br />

Davy Grosemans van Aether/Mass. Ook<br />

Zuid-Europa bouwt nog verder op sterke<br />

tradities.” Vaisberg: “Anderzijds staat Nederland<br />

erg open voor experiment, onder<br />

meer dankzij Design Academy Eindhoven<br />

maar ook door een magazine als Elle Decoration.<br />

Vergelijk je de Nederlandse versie<br />

met de Engelse of Franse, dan is die een<br />

stuk gedurfder. Ook Vlaamse verzamelaars<br />

staan bekend om hun avant-gardesmaak.”<br />

Vooral in de Verenigde Staten, maar ook in<br />

China en Australië vindt collectible design<br />

ingang. Vroeger waren er ook veel Russische<br />

verzamelaars, maar die markt ligt nu<br />

zo goed als stil. Zowel in China en Australië<br />

als in de Verenigde Staten houden ze van<br />

het experiment. Op de meest recente editie<br />

van Design Miami zetten kleurrijke stukken<br />

de toon. Tegelijk vinden veel Belgische<br />

ontwerpers er met hun ingetogen stukken<br />

een sterke afzetmarkt. Wettergren: “Zonder<br />

te veel te willen generaliseren zijn Amerikanen<br />

door de band genomen iets spontaner<br />

in hun aankopen en keuzes dan Europeanen.<br />

Hoewel het misschien paradoxaal<br />

klinkt, heb ik zelf de ervaring dat oudere<br />

verzamelaars sneller en soms meer gedurfde<br />

keuzes maken. Ze weten wat ze willen,<br />

en kiezen zonder twijfelen met hun hart.<br />

Soms weten ze zelfs amper iets over de<br />

ontwerper of diens achtergrond. Al zijn er<br />

ook verzamelaars die zich eerst verdiepen<br />

in een specifieke ontwerper of thema en het<br />

stuk soms meer als een investering zien. De<br />

designmarkt lijkt nog steeds een aantrekkelijke<br />

investering. Er is veel potentieel dat<br />

nog niet ten volle geëxploiteerd is.”<br />

Overal ter wereld poppen nieuwe initiatieven<br />

van vaak heel jonge mensen op.<br />

Vaisberg: “Zo nemen onder meer de nieuwe<br />

Belgische galeries Uppercut en Cour Space<br />

deel aan Collectible, of staat het Nederlands-Koreaanse<br />

NeeNee Collective in New<br />

Garde. Ook Uchronia of GLS Gallery uit<br />

24

‘Kies voor unieke<br />

of sterk gelimiteerde<br />

objecten’<br />

CLÉLIE DEBEHAULT<br />

Frankrijk zijn interessante nieuwe namen,<br />

net als het nomadische Duitse Blow Shop.”<br />

Ook Objects With Narratives opent tijdens<br />

Collectible een permanente ruimte op de<br />

Brusselse Zavel. Ze vestigen zich in het<br />

majestueuze Manufacture de fourrures<br />

Raymond Mallien, oorspronkelijk een bontatelier<br />

en later veilinghuis Pierre Bergé. “We<br />

brengen er onder meer een soloshows van<br />

Ben Storms en Lionel Jadot. Met zijn gerecupereerde,<br />

en daardoor soms klassiekere<br />

materialen en sterk experimentele vormentaal<br />

vormt zijn werk een perfecte symbiose<br />

van de twee tendensen in de designwereld”,<br />

vertelt Vandewyngaerde. “Ook zelf houden<br />

we het graag luchtig en speels. Zo presenteren<br />

we op Collectible onder de titel ‘Is there<br />

room for games?’ stukken die qua materiaalgebruik<br />

of typologie een ‘twist’ geven aan<br />

een spel.” Lachend: “Het moet allemaal niet<br />

té serieus worden.”<br />

Yoon Shun, Go Shun-kruk, 2023, 20 x 27,5 x 46,5 cm, eik met zeven lagen Tung-olie. Met dank<br />

aan Objects With Narratives. Foto: Ben Van Den Berghe.<br />

BEZOEKEN<br />

Collectible<br />

07 t/m 10-03<br />

Vanderborght-gebouw<br />

Brussel<br />

www.collectible.design<br />

The Grand Sablon 40<br />

Vanaf 09-03<br />

Brussel<br />

www.objectswithnarratives.com<br />

TEFAF<br />

09 t/m 14-03<br />

MECC Maastricht<br />

Maastricht<br />

www.tefaf.com<br />

Onno Schelling, Kamerscherm met glazen tegels Femme-Fleur-Chèvre-Poisson van Henri Puvrez voor Val<br />

Saint Lambert uit 1934, 2023, glas en kersenhout, 185 x 54 x 10 cm. Met dank aan Marc Heiremans.<br />

25

GALERIE<br />

DU RAT<br />

MORT<br />

OOSTENDE<br />

Expo<br />

Tekeningen van Roland Devolder<br />

1 april tot 30 augustus <strong>2024</strong><br />

75 jaar na datum: Ensor terug in Oostende<br />

Vlaanderenstraat 43, 8400 Oostende<br />

Tel. 0486 841 804 / mail: contact@galerieduratmort.com<br />

Open: vrij-zat-zon-ma van 11-18u / ook op afspraak

Beurs van<br />

de multipel<br />

en het<br />

gedrukte<br />

beeld<br />

15 17 maart<br />

<strong>2024</strong><br />

Tickets:<br />

www.villaempain.com<br />

Illustratie: Thomas Perino, Tarot, 2021<br />

BOGHOSSIAN<br />

STICHTING<br />

VILLA EMPAIN

KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />

Rémy Hans<br />

In deze reeks zoomt <strong>COLLECT</strong> in op de plek van jonge kunstenaars in<br />

de hedendaagse (kunst)wereld. Waarom maakt die precies zo’n werk,<br />

waar komt de inspiratie vandaan en hoe wordt de eigen positie in de<br />

kunstwereld bezien? Deze maand: Rémy Hans (°1994, Boussu).<br />

TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />

FOTO: GUY KOKKEN<br />

Met zijn tekeningen in blauw<br />

vulpotlood voert Rémy Hans de<br />

toeschouwer mee naar desolate<br />

plekken, waar de tijd lijkt stil te<br />

staan. De dialoog tussen natuur en cultuur<br />

of architectuur, vergeten erfgoed, natuur en<br />

het verstrijken van de tijd vormen zijn voornaamste<br />

thema’s. “Doordat ik mijn jeugd<br />

in de Borinage heb doorgebracht, leefde ik<br />

in een regio die ooit industrieel welvarend<br />

was, maar intussen opnieuw verlaten is en<br />

in verval is geraakt”, vertelt de kunstenaar.<br />

“Hoe de industrie de natuur kapotmaakte en<br />

die natuur nadien de menselijke interventies<br />

opnieuw tenietdoet, vormt een belangrijke<br />

inspiratiebron. Ik laat me inspireren door<br />

mijn bakermat, maar ook door Brussel<br />

en de manier waarop hier met erfgoed is<br />

omgegaan. De taferelen balanceren tussen<br />

fictie en realiteit, zonder dat ze ooit surreëel<br />

worden. De blauwe kleur voegt een extra<br />

laag melancholie toe aan de tekeningen en<br />

is tegelijk een referentie naar de wereld van<br />

architectuur.”<br />

Met zijn werk won Rémy Hans in 2020 de<br />

hoog aangeschreven Prix du Hainaut. “Die<br />

vormde de bekroning van een reeks tekeningen,<br />

waarin ik een ontmoeting tussen<br />

de Belgische architect Victor Horta en de<br />

Russische botanist Nikolaj Vavilov ensceneerde”,<br />

zegt hij. “Terwijl Horta de werelden<br />

van architectuur en natuur dichter bij elkaar<br />

wilde brengen, wilde Vavilov zoveel mogelijk<br />

soorten planten bewaren, onderzoeken en<br />

genetisch manipuleren om hongersnood<br />

de wereld uit te helpen. Hij verzamelde zo’n<br />

250.000 monsters en legde daarmee de<br />

kiem voor de moderne zadenbanken.”<br />

Voor Hans leidde de prijs tot een solotentoonstelling<br />

in het Museum voor Schone<br />

Kunsten van Doornik, dat binnenkort de<br />

deuren sluit voor een grootschalige renovatie.<br />

“Naar aanleiding van het art-nouveaujaar<br />

wilde het museum zijn architect, Victor<br />

Horta, in de bloemetjes zetten”, vertelt<br />

hij. “Naast mijn tekeningen toon ik er een<br />

grootschalige muurtekening in situ. De deuren<br />

symboliseren de denkbeeldige nieuwe<br />

vleugel, de abstracte vlakken brengen een<br />

hommage aan het ingenieuze ophangsysteem<br />

dat Victor Horta speciaal voor deze<br />

plek bedacht en dat uniek is in de wereld.<br />

Het gebruikte droog pastelkrijt versterkt het<br />

efemere karakter van het werk.”<br />

SAMENWERKEN MET DE NATUUR<br />

Die voorliefde voor het efemere is gelinkt<br />

aan zijn jeugd en komt op verschillende<br />

manieren terug in zijn werk. Hans: “Ik<br />

hecht veel belang aan het proces. Dat<br />

28

KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />

‘De taferelen<br />

balanceren tussen<br />

fictie en realiteit,<br />

zonder dat ze ooit<br />

surreëel worden’<br />

vormt de voornaamste drive tijdens mijn<br />

creatieproces. Zo heb ik een reeks waarvoor<br />

ik zo natuurgetrouw mogelijke takken<br />

maak in klei, die ik vervolgens beschilder<br />

met aquarel. In de serie ‘Les Oubliées’<br />

portretteer ik sommige van die takken.<br />

Daarna stel ik de twee werken samen<br />

tentoon. Doordat de tak in water ligt, lost<br />

hij langzaam terug op. Dat werk, Dégénérescence<br />

getiteld, is een referentie aan de<br />

uniciteit en het belang van alle natuurlijke<br />

elementen, en tegelijk aan de geleidelijke<br />

verwoesting van de natuur, zoals je kan<br />

zien in het bos van Colfontaine, waar ik<br />

opgroeide. Tegelijk is de titel ‘Les Oubliées’<br />

een verwijzing naar de achtergebleven<br />

bewoners van de ooit zo welvarende<br />

streek. Op Le poids du silence breng ik een<br />

hommage aan het bos. Eén boom is naar<br />

de realiteit getekend, de andere heb ik<br />

verzonnen.”<br />

Ook in de reeks ‘Memories’, waarbij de<br />

kunstenaar met zwarte viltstift op plaaster<br />

tekende, en die tekening vervolgens in<br />

een met water gevulde bak uit Belgische<br />

Rémy Hans, Memories, 2019, viltstift op plaaster, water<br />

en bassin uit Belgische blauwe steen, 50 x 70 cm. © de<br />

kunstenaar. Prijs: € 1.800.<br />

Rémy Hans, Le hall des possibles, 2020, potlood op papier, 73 x 50 cm. © de kunstenaar. Met dank aan<br />

Musée des Beaux-Arts de Tournai.<br />

blauwe hardsteen presenteert, vormt tijdelijkheid<br />

de kern. “Ik vind het boeiend om te<br />

zien hoe ik als kunstenaar kan samenwerken<br />

met elementen uit de natuur”, vertelt<br />

hij. “Blokken uit plaaster, dat ik bewerk<br />

zodat het net marmer lijkt, stellen de overexploitatie<br />

en zo de uiteindelijke vernietiging<br />

van het landschap voor de marmerproductie,<br />

maar ook de Belgische blauwe<br />

hardsteen, in vraag. De titel Une montagne<br />

ne porte que son ombre is ontleend aan<br />

een Frans spreekwoord uit 1842, en illustreert<br />

dat het onderliggende landschap<br />

sowieso al verdwenen is. Soms ontleen ik<br />

mijn titels aan de Franse literatuur of poëzie.<br />

Ze stimuleren de verbeelding.”<br />

EEN EIGEN UNIVERSUM<br />

Hans: “Marmerblokken die even groot zijn<br />

als de kleine rode baksteentjes, zo typisch<br />

voor onze streek, brengen een ode aan het<br />

industriële verleden, en ook in foto’s probeerde<br />

ik de grootsheid van dat verleden<br />

te capteren. Voor de triptiek Le Voyageur<br />

liet ik me inspireren door de schilderijen<br />

van Caspar David Friedrich, en dan vooral<br />

door de ambiguïteit tussen het personage<br />

en diens dominantie over het landschap.<br />

Daarnaast koester ik een grote bewondering<br />

voor de manier waarop Léon Spilliaert<br />

de leegte in zijn werk integreert, en tegelijk<br />

een bijzondere diepte in zijn werk weet te<br />

creëren. Of bewonder ik Paul Delvaux voor<br />

de manier waarop hij een beeld opbouwt<br />

en een eigen universum neerzet op basis<br />

van zijn dromen. Ook de radicaliteit van<br />

Marthe Wéry kan me bekoren, net als de<br />

diepgang, poëzie en reflectie in het werk<br />

van Walter Swennen.”<br />

Rémy Hans, Dégénérescence, 2018, klei en aquarel,<br />

variabele afmetingen. © de kunstenaar.<br />

Nu Belgian Gallery de moderne kunst<br />

inruilt voor werk van meer hedendaagse<br />

kunstenaars, vond ook Rémy Hans er een<br />

onderkomen. “Als ik voel dat mensen<br />

oprecht gefascineerd zijn door mijn werk,<br />

vind ik het niet zo moeilijk om er afstand<br />

van te doen. Dan vind ik het fijn dat de<br />

stukken een nieuw leven krijgen via de blik<br />

van iemand anders. Als ik de passie niet<br />

voel, is afstand doen wat moeilijker. Dat<br />

de galerie nu als filter tussen mezelf en<br />

potentiële verzamelaars staat, zorgt voor<br />

een gezonde afstand.”<br />

BEZOEKEN<br />

Rémy Hans. Les bleus du temps<br />

t/m 13-05<br />

Museum voor Schone Kunsten van Doornik<br />

Doornik<br />

www.museumpassmusees.be<br />

29

ZOOM<br />

Lisa Oppenheim<br />

Afbeelden wat er niet meer is<br />

Met Spolia, een van de twee<br />

lentetentoonstellingen in het Huis<br />

Marseille, spitst de Amerikaanse<br />

Lisa Oppenheim zich toe op zowel<br />

de roofkunst in de Nederlandse<br />

collecties als de Nederlandse<br />

kunst in elders geroofde collecties,<br />

waarvan ze de schaarse restanten<br />

gebruikt als vertrekpunt voor haar<br />

werk. Voor haar is dit een manier om<br />

vermiste of vernielde werken weer<br />

tot leven te wekken.<br />

TEKST: JEAN-MARC BODSON<br />

Lisa Oppenheim, Stilleven met tulp (versie II), 2023. © de kunstenaar. Met toestemming van Tanya<br />

Bonakdar Gallery.<br />

Op het eerste gezicht zou<br />

de bezoeker van Spolia, de<br />

tentoonstelling van Lisa Oppenheim<br />

(°1975, New York),<br />

kunnen denken dat het esthetische de<br />

alfa en de omega van haar oeuvre is. Het<br />

klopt dat haar werken aantrekkelijk zijn,<br />

vooral de solarisaties, die aan het beste<br />

werk van Man Ray herinneren. Wie echter<br />

haar zo’n twintig jaar geleden begonnen<br />

oeuvre overloopt, begrijpt dat haar beelden<br />

slechts enkele van de elementen zijn<br />

die inzicht geven in de onderwerpen die ze<br />

behandelt. Dat zijn complexe onderwerpen,<br />

waarbij het heden gezien moet worden<br />

in het licht van het verleden en het in<br />

vraag stellen van de gebruikte media vaak<br />

deel uitmaakt van de reflectie. Voor Killed<br />

Negatives, After Walker Evans (2007-2009),<br />

een van haar eerste reeksen, gebruikte ze<br />

30

ZOOM<br />

De fotograaf wilde<br />

via het licht een<br />

van de donkerste<br />

hoofdstukken<br />

van de moderne<br />

geschiedenis weer tot<br />

leven brengen.<br />

beelden die de beroemde Amerikaanse<br />

fotograaf tijdens de Grote Depressie had<br />

geschoten voor de FSA (Farm Security Administration),<br />

en met name die waarvan<br />

de technici van de FSA de negatieven hadden<br />

geponst, omdat ze ze niet goed genoeg<br />

vonden om te worden afgedrukt. Ze kwam<br />

op het lumineuze idee foto’s te nemen<br />

waarvan sommige delen die gaten konden<br />

opvullen en ze zodoende te transformeren<br />

tot ‘een oogbuis waarmee je naar het<br />

heden kunt kijken via het verleden’, zoals<br />

ze dat zelf omschrijft.<br />

Lisa Oppenheim, Landschap met konijnen, 2023. © de kunstenaar. Met toestemming van Tanya Bonakdar<br />

Gallery.<br />

GEROOFD DOOR DE NAZI’S<br />

Oppenheims aanpak van Spolia is niet erg<br />

verschillend. Voor die reeks, die laat zien<br />

hoe de pijnlijke gevolgen van de kunst die<br />

de nazi’s roofden in Nederland nog steeds<br />

voelbaar zijn, gebruikte ze het weinige wat<br />

nog overbleef van de gestolen collecties<br />

als vertrekpunt. De Latijnse term ‘spolia’<br />

verwijst aan het einde van het Romeinse rijk<br />

niet alleen naar oorlogsbuit, maar ook naar<br />

stukken van gebouwen die tijdens een oorlog<br />

werden geroofd om later letterlijk te dienen<br />

als bouwblokken voor nieuwe constructies.<br />

Voor dit werk begon Oppenheim met een<br />

grondige research, die haar leidde naar de<br />

archieven van twee families die tijdens de<br />

oorlog beroofd werden. De ene familie is<br />

die van de beroemde Amsterdamse kunsthandelaar<br />

Jacques Goudstikker, overleden<br />

in 1940 toen hij per boot vluchtte naar het<br />

Verenigd Koninkrijk. De andere is de familie<br />

Hamburger, eveneens uit Amsterdam,<br />

die ze op het spoor kwam via het Nationale<br />

Duitse Archief (Bundesarchiv). In beide<br />

gevallen heeft ze eerst duplicaten gemaakt<br />

van de foto’s in de archieven van vermiste<br />

werken. Daarna heeft ze die bewerkt in<br />

haar donkere kamer, met behulp van<br />

diverse technieken. Zo gebruikte ze vuur,<br />

nochtans beschouwd als een vernielende<br />

kracht, om afdrukken en negatieven opnieuw<br />

te belichten en nieuwe zilverprints<br />

te maken, en zo de vermiste of vernielde<br />

kunstwerken te doen herleven. Het resultaat<br />

zijn gesolariseerde beelden, waarbij<br />

de waarden van de oorspronkelijke zwartwitfoto’s<br />

gedeeltelijk zijn omgekeerd.<br />

Het is een metafoor om u tegen te zeggen:<br />

Lisa Oppenheim wilde via het licht<br />

een van de donkerste hoofdstukken van<br />

de moderne geschiedenis weer tot leven<br />

brengen. In de diapresentatie Kakadu<br />

(kaketoe) wordt de aanwezigheid van een<br />

vermist beeldje gesuggereerd met behulp<br />

van mallen (vergelijkbaar met fotografische<br />

negatieven waarmee je een oneindig<br />

aantal positieven kunt maken) uit<br />

de Meissen-fabriek die ooit zijn gebruikt<br />

om het beeldje te vervaardigen. In haar<br />

werk Stola doet Oppenheim hetzelfde: ze<br />

maakte foto’s waarbij ze een met kralen<br />

bezette zijden sjaal, die ze op een Parijse<br />

rommelmarkt had gekocht, gebruikte als<br />

Oppenheims<br />

solarisaties<br />

herinneren aan<br />

het beste werk van<br />

Man Ray.<br />

fotografisch negatief. Bij haar onderzoek<br />

in het Bundesarchiv ontdekte ze een beschrijving<br />

van van een soortgelijke sjaal,<br />

eveneens afkomstig uit Parijs en na de<br />

oorlog teruggebracht naar Frankrijk, maar<br />

nooit teruggegeven. Was het de hare?<br />

BEZOEKEN<br />

Lisa Oppenheim. Spolia<br />

16-03 t/m 16-06<br />

Huis Marseille<br />

Amsterdam<br />

www.huismarseille.nl<br />

31

1874<br />

Geboortejaar<br />

van het<br />

impressionisme<br />

Net geen anderhalve eeuw geleden, op 15 april 1874, opende in Parijs de<br />

allereerste tentoonstelling met impressionistische werken haar deuren.<br />

Een groep kunstenaars van diverse strekking, onder wie Monet, Renoir,<br />

Degas, Morisot, Pissarro, Sisley en Cézanne, besloot te breken met de<br />

gevestigde regels en een onafhankelijke tentoonstelling te organiseren:<br />

het impressionisme was geboren. In Frankrijk wordt deze verjaardag in<br />

<strong>2024</strong> gevierd met tal van tentoonstellingen.<br />

TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />

Claude Monet, Impression, soleil levant, 1872, olieverf op doek, 50 x 65 cm. Parijs, Musée Marmottan Monet, schenking van Eugène en Victorine Donop de Monchy, 1940, Inv.<br />

4014. © Musée Marmottan Monet, Parijs. Foto: Studio Baraja SLB.<br />

32

Het impressionisme<br />

dankt zijn naam<br />

aan een schilderij<br />

van Claude Monet:<br />

Impression, soleil<br />

levant.<br />

Musée d’Orsay werpt met een<br />

grote tentoonstelling alvast<br />

een nieuwe blik op dit belangrijke<br />

moment in de kunstgeschiedenis,<br />

tegenwoordig nog steeds<br />

beschouwd als de aftrap van de avantgarde.<br />

Wat gebeurde er precies in Parijs<br />

in de lente van 1874 en welke betekenis<br />

moeten we nu geven aan deze legendarische<br />

tentoonstelling? Wat weten we over<br />

een gebeurtenis waarvan geen beelden bewaard<br />

zijn gebleven en waarbij de impressionisten<br />

in de minderheid waren? Dat is<br />

nu net de opzet van deze tentoonstelling,<br />

die daarna doorreist naar Londen: licht<br />

werpen op het ontstaan van deze artistieke<br />

beweging, in de context van een wereld<br />

in crisis en in volle verandering.<br />

Een selectie werken uit de zogenaamd<br />

‘impressionistische’ tentoonstelling van<br />

1874 wordt afgezet tegen schilderijen en<br />

beeldhouwwerken uit de officiële Salon,<br />

die op hetzelfde moment plaatsvond. Deze<br />

unieke vergelijking stelt ons in staat de<br />

visuele schok verwekt door de toen tentoongestelde<br />

impressionistische werken<br />

opnieuw te beleven, maar ook te nuanceren.<br />

En het is een gelegenheid om onze<br />

vooroordelen tegen het licht te houden,<br />

door de schilderijen aandachtiger te bekijken<br />

en in de context van hun tijd te zien.<br />

De tentoonstelling laat ons kennismaken<br />

met de rijkdom én de tegenstrijdigheden<br />

van de kunst die het licht zag in de lente<br />

van 1874. Tegelijk looft ze de radicale moderniteit<br />

van de nog jonge impressionistische<br />

beweging.<br />

Camille Pissarro, La Bergère, ook bekend als Jeune fille à la baguette, 1881, olieverf op doek, 81 x 84,6 cm.<br />

Parijs, Musée d'Orsay, legaat van graaf Isaac de Camondo, 1911. © RMN-Grand Palais (Musée d'Orsay).<br />

Foto: Hervé Lewandowski.<br />

Musée d’Orsay toont de rijkdom én de<br />

tegenstrijdigheden van de kunst die het licht<br />

zag in de lente van 1874.<br />

SCHARNIERMOMENT<br />

De expo wil vooral licht werpen op de omstandigheden<br />

die 31 kunstenaars, van wie<br />

er tegenwoordig slechts zeven algemeen<br />

bekend zijn, ertoe brachten zich te verzamelen<br />

om hun kunst in volledige onafhankelijkheid<br />

tentoon te stellen. Monet,<br />

Degas, Morisot, Pissarro en hun vrienden<br />

en collega’s werden gedreven door<br />

een sterk verlangen naar autonomie en<br />

gingen de strijd aan met een academisch<br />

systeem dat hun werken meestal afwees.<br />

Ze toonden samen werk in de Boulevard<br />

des Capucines 35, in het voormalige atelier<br />

van fotograaf Nadar, in een presentatie<br />

die verre van homogeen was. Taferelen<br />

van het moderne leven en taferelen in de<br />

openlucht, snel geschilderd, met levendige<br />

penseelstreken, kregen het gezelschap van<br />

conventionelere schilderijen, gravures,<br />

beeldhouwwerken en emailwerk.<br />

Uit dit zeer diverse ensemble van 165 werken<br />

sprak een gemeenschappelijk verlangen:<br />

carrière maken naast (of als aanvulling<br />

op) de officiële weg. In die tijd was het<br />

immers de officiële Salon die de toon zette:<br />

schilderijen en sculpturen, die vandaag<br />

de dag als conventioneel en academisch<br />

worden ervaren, werden toen tegelijkertijd<br />

tentoongesteld in het Palais de l’Industrie<br />

in Parijs, op twintig minuten lopen van de<br />

33

Paul Cézanne, Rochers près des grottes au-dessus de Château-Noir, ca. 1904, olieverf op doek, 65,5 x 54,5 cm.<br />

Parijs, Musée d'Orsay, inv. RF 1978 32. RMN-Grand Palais (Musée d'Orsay).<br />

Musée d’Orsay toont<br />

de rijkdom én de<br />

tegenstrijdigheden<br />

van de kunst die het<br />

licht zag in de lente<br />

van 1874.<br />

Boulevard des Capucines. De Salon was<br />

een reusachtig jaarlijks evenement en het<br />

hoogtepunt van het seizoen, gedomineerd<br />

door grote mythologische, religieuze en<br />

historische schilderijen in een ‘gelikte’ stijl,<br />

van kunstenaars als Gérôme en Mercié.<br />

Men kon er niettemin ook nieuwe trends<br />

ontdekken, meer in contact met het eigentijdse<br />

leven. Deze vergelijking tussen de<br />

‘onafhankelijken’ en de ‘academici’ maakt<br />

de visuele schok veroorzaakt door de toen<br />

gepresenteerde impressionistische werken<br />

aanschouwelijk, maar nuanceert een en<br />

ander ook door de schilderijen van naderbij<br />

te bekijken en ze in de zeer diverse context<br />

van hun tijd te plaatsen.<br />

BEVRIJD VAN HET ACADEMISME<br />

Het was immers in het van de creativiteit<br />

bruisende Parijs van de tweede helft van<br />

de 19e eeuw, onder het ultraconformistische<br />

en al zieltogende Tweede Keizerrijk,<br />

dat wat bekend zou worden als het impressionisme<br />

het levenslicht zag. Aan het begin<br />

van de jaren 1860 kwam een groep jonge<br />

schilders bij elkaar om een nieuwe vorm<br />

van schilderen te creëren, bevrijd van de al<br />

te streng geachte regels van de Academie.<br />

Ze heetten Edgar Degas, Claude Monet,<br />

Auguste Renoir, Camille Pissarro, Paul<br />

Cézanne en Berthe Morisot en werkten in<br />

privéateliers, waar ze stukken vrijer konden<br />

schilderen dan in de École des Beaux-Arts.<br />

Monet spoorde hen zelfs aan nog méér<br />

creatieve vrijheid aan de dag te leggen. Hij<br />

werd zelf beïnvloed door het oeuvre van<br />

Eugène Boudin en het schilderen in de vrije<br />

natuur, naar het voorbeeld van de leden<br />

van de School van Barbizon, die toen reeds<br />

speelden met het licht en atmosferische effecten.<br />

Dus zette Monet zijn jonge collega’s<br />

ertoe aan het atelier te verlaten en in de<br />

openlucht te gaan schilderen.<br />

Hoewel ze konden rekenen op de steun van<br />

hun oudere collega Edouard Manet, die<br />

zich al had bevrijd van het academisme,<br />

werden ze niet bijster geapprecieerd door<br />

het grote publiek. Hun werd, geheel vanzelfsprekend,<br />

de toegang tot de officiële<br />

Salon geweigerd. Allen beweerden volgelingen<br />

van Monet te zijn, en dus pakten ze uit<br />

met een eigen tentoonstelling, bezocht en<br />

bespot door Louis Leroy, een kunstcriticus<br />

die in zijn vrije tijd zelf ook schilderde. Op<br />

25 april 1874 verscheen een artikel van hem<br />

in Le Charivari, onder de titel L’Exposition<br />

des Impressionnistes, afgeleid van de titel<br />

van een schilderij van Monet, te zien op<br />

de tentoonstelling, Impression, soleil levant<br />

(1872). Leroys kritiek op de werken die hij<br />

had gezien, en op dit schilderij in het bijzonder,<br />

was dat het slechts een ‘impressie’<br />

was, een schets, een onvoltooid schilderij.<br />

Met het nodige sarcasme schreef hij: “Impression,<br />

een indruk, ik wist het. Ik dacht al<br />

bij mezelf: omdat ik onder de indruk ben,<br />

moet er wel een zekere indruk van uitgaan<br />

... En wat een vrijheid, hoe vlotjes gepenseeld!<br />

Behangpapier in zijn embryonale<br />

staat is nog mooier dan dit zeegezicht!”<br />

Hoe ongevoelig kun je zijn voor nieuwigheden?<br />

Grappig genoeg gaf Leroy de<br />

nieuwe artistieke beweging zo ongewild<br />

haar naam: het impressionisme. De Franse<br />

schrijver Emile Zola, die eerder al Manet<br />

had gesteund, nam ook nu de pen ter<br />

hand, om de jonge groep te verdedigen.<br />

Het resultaat was dat de impressionisten<br />

tot in 1886 zeven keer samen werk zouden<br />

tentoonstellen.<br />

34

KLEURRIJKE VRIJHEID<br />

Maar wat verweet men hen nu precies?<br />

Allereerst werd hun schilderkunst gekenmerkt<br />

door materiële innovaties: de uitvinding<br />

van een lichtere schildersezel en,<br />

vanaf 1841, flexibele, samenpersbare verftubes,<br />

waardoor ze buiten konden gaan<br />

schilderen en zelfs op reis konden gaan<br />

met hun materiaal. Ze namen de trein om<br />

landschappen te gaan schilderen in heel<br />

Frankrijk, maar ook in Italië, Engeland en<br />

Nederland. Kleur stond centraal in hun<br />

benadering. Ze bewonderden allemaal<br />

Eugène Delacroix, die zuivere kleuren<br />

gebruikte op zijn doeken. Vandaar dat ze<br />

zelden kleuren mengden en liever primaire<br />

en complementaire kleuren gebruikten. Ze<br />

hanteerden een helder palet om het licht<br />

en de effecten ervan op het landschap<br />

weer te geven. De kunstenaars waren ook<br />

gefascineerd door de kleuren die veranderden<br />

naargelang het tijdstip van de dag en<br />

de seizoenen. Die wispelturigheid, gepaard<br />

aan een ongekende bewegingsvrijheid, beïnvloedde<br />

duidelijk hun toets, die snel was<br />

en de vorm van een komma had.<br />

Een en ander paste wonderwel bij het<br />

ogenblikkelijke karakter van hun werken.<br />

De thema’s die ze behandelden waren<br />

ook volledig nieuw. Als hun tijdgenoten al<br />

geschokt waren door hun nieuwe manier<br />

van schilderen, dan waren ze dat zeker ook<br />

door hun thema’s. Aangemoedigd door<br />

Claude Monet begonnen ze landschappen<br />

te schilderen, een genre dat door de<br />

Academie als minder belangrijk, zo niet<br />

onbelangrijk, werd beschouwd. Voor de<br />

impressionisten daarentegen, die de schilderijen<br />

van de Engelse schilder William<br />

Turner bewonderden, werd het landschap<br />

zelf het enige onderwerp van hun werk,<br />

zozeer zelfs dat de vegetatie uiteindelijk<br />

De impressionisten schilderden landschappen<br />

en het moderne leven: de stad, stations en<br />

fabrieken, maar ook de vrijetijdsbesteding<br />

van hun tijdgenoten.<br />

Auguste Renoir, Bal du moulin de la Galette, 1876, olieverf op doek, 131 x 175 cm. Parijs, Musée d’Orsay, inv. RF 2739. © RMN (Musée d’Orsay). Foto: Hervé Lewandowski.<br />

35

Claude Monet, Saule Pleureur, 1920-1922, olieverf op doek, 110 x 100 cm. Parijs, Musée d'Orsay, inv. RF 2000 21. RMN-Grand Palais (Musée d'Orsay). Foto: Michèle Bellot.<br />

36

Kleur stond centraal<br />

in hun benadering.<br />

De impressionisten<br />

bewonderden<br />

Eugène Delacroix,<br />

die zuivere kleuren<br />

gebruikte op zijn<br />

doeken.<br />

helemaal de overhand kreeg. De gebeurtenis,<br />

de emotie die we voelen, was voor hen<br />

slechts een voorwendsel om een werk te<br />

penselen en niet langer het hoofdthema.<br />

Het formaat veranderde van horizontaal<br />

naar vierkant, om het centrale van de compositie<br />

te accentueren. Dat was meteen<br />

ook de kern van hun esthetische revolutie,<br />

al zou Monet later terugkeren naar het horizontale<br />

formaat, in zijn grote Waterlelies.<br />

Net als Manet, die de clichés van een geïdealiseerd<br />

verleden schuwde, wilden de<br />

impressionisten vooral het moderne leven,<br />

het echte leven, het hier en nu uitbeelden.<br />

Dus schilderden ze de stad, de stations, de<br />

fabrieken, symbolen van de moderniteit,<br />

maar ook de vrijetijdsbesteding van hun<br />

tijdgenoten. Renoir schilderde de ‘guinguettes’<br />

waar mensen kwamen dansen,<br />

Toulouse-Lautrec de cabarets en Degas de<br />

opera, waarbij hij iedereen afbeeldde die<br />

zich er liet zien: muzikanten, toeschouwers<br />

en vooral dansers op het podium, in<br />

de klas of in de kleedkamer.<br />

Natuurlijk bleef het landschap, dat centraal<br />

staat op de tentoonstelling in het<br />

museum in Tourcoing, het belangrijkste<br />

onderwerp van de impressionistische<br />

schilderkunst. De tentoonstelling heeft<br />

ook oog voor de laatste werken van Paul<br />

Cézanne, die ooit dicht bij de impressionisten<br />

stond en voor wie het landschap<br />

slechts een voorwendsel was om een<br />

compositie met geometrische accenten te<br />

creëren. Ook de vroege landschappen van<br />

Piet Mondriaan, waaronder de Hooimijten<br />

(1908), zijn directe afstammelingen van<br />

het impressionisme. De tentoonstelling<br />

legt zo meteen ook een verband tussen de<br />

impressionistische beweging en het ontluiken<br />

van het modernisme aan het begin<br />

van de 20e eeuw.<br />

Edouard Vuillard, Le Jardin des Tuileries, ca. 1894-1895, olieverf op karton, 28 x 33,8 cm. Parijs, Musée d'Orsay,<br />

inv. RF 2011 40. RMN-Grand Palais (Musée d'Orsay). Foto: Patrice Schmidt.<br />

BEZOEKEN<br />

Les enfants impressionnistes du musée<br />

d’Orsay<br />

t/m 26-05<br />

La Piscine, Roubaix<br />

www.roubaix-lapiscine.com<br />

Sur la plage impressionniste.<br />

Dans l’oeil d’Edouard Manet<br />

16-03 t/m 16-06<br />

Musée de Picardie<br />

Amiens<br />

www.amiens.fr<br />

Peindre la Nature. Paysages<br />

impressionnistes du musée d’Orsay<br />

16-03 t/m 24-06<br />

MUba Eugène Leroy<br />

Tourcoing<br />

www.muba-tourcoing.fr<br />

Paris 1874. Inventer l’impressionnisme<br />

26-03 t/m 14-07<br />

Musée d’Orsay<br />

Parijs<br />

www.musee-orsay.fr<br />

L’Impressionnisme<br />

et la mer<br />

29-03 t/m 30-06<br />

Musée des impressionnismes<br />

Giverny<br />

www.mdig.fr<br />

Berthe Morisot à Nice, escales<br />

impressionnistes<br />

05-04 t/m 29-09<br />

Musée des Beaux-Arts Jules Chéret<br />

Nice<br />

www.musee-beaux-arts-nice.org<br />

Monet à Vétheuil: Les saisons d’une vie<br />

11-04 t/m 23-09<br />

Palais des Beaux-Arts<br />

Lille<br />

https://pba.lille.fr<br />

37

Dan Flavin. Untitled (to Barnett Newman) one, 1971, fluorescerend licht, 244 x 122 x 18 cm. Collectie Carré d’Art – Museum voor hedendaagse kunst van Nîmes.<br />

© Stephen Flavin, <strong>2024</strong>, ProLitteris, Zürich. Met toestemming van David Zwirner Gallery.<br />

38

Dan Flavin<br />

Radicaal minimaal<br />

Hij is een van de leidende figuren van<br />

de minimalistische kunst. Dan Flavin<br />

werd in de vroege jaren 60 beroemd<br />

door zijn werk met industrieel<br />

geproduceerde fluorescentielampen.<br />

Het Kunstmuseum in Basel<br />

presenteert nu een zestigtal van<br />

zijn werken, goed voor een mooi<br />

overzicht van zijn carrière.<br />

TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />

Door uit te pakken met een radicaal<br />

andere kunstvorm heeft de Amerikaan<br />

Dan Flavin (1933-1996) een<br />

nieuw hoofdstuk toegevoegd aan<br />

de kunstgeschiedenis. Met zijn op licht gebaseerde<br />

werken bevrijdde hij de kleuren uit<br />

het keurslijf van de schilderkunst en bracht<br />

deze over naar de driedimensionale ruimte.<br />

Met gewoon in de handel verkrijgbare lichtbuizen<br />

stelde hij het traditionele beeld van<br />

de kunstenaar en het artistieke scheppingsproces<br />

in vraag. Zijn beslissing om kunst te<br />

creëren met gewone gebruiksvoorwerpen<br />

trok de aandacht van zijn tijdgenoten en<br />

staat nog steeds te boek als radicaal. Zijn<br />

eerste tentoonstellingen van lichtgevende<br />

werken in New York lokten al meteen enthousiaste<br />

reacties uit bij kunstenaars en<br />

kunstcritici, door zijn purisme, zijn ‘gasachtige<br />

beelden’, zoals hij dat zelf graag noemde,<br />

en de directheid van hun schittering.<br />

HET LICHT BELEVEN<br />

Dan Flavin kreeg een katholieke opvoeding<br />

in de Verenigde Staten. Hij begon in Brooklyn<br />

aan een opleiding in het seminarie, maar zag<br />

al snel af van zijn plan om priester te worden.<br />

Na zijn militaire dienst in Korea kon hij aan<br />

het begin van de jaren 50 kunst studeren<br />

dankzij een cursus georganiseerd door The<br />

University of Maryland. Vervolgens keerde hij<br />

terug naar New York, waar hij les ging volgen<br />

aan de Hans Hofmann School of Fine Arts.<br />

In 1963 zette hij echter een punt achter het<br />

schilderen en zijn ‘iconen’, monochrome reliëfs<br />

versierd met gekleurde gloeilampen.<br />

Vanaf dan zou hij uitsluitend nog werken<br />

met fluorescentielampen. Flavin zou zich<br />

volledig toeleggen op het licht, gekleurd<br />

of niet, van tl-lampen in diverse formaten.<br />

Deze plaatste hij tegen de muur, in een<br />

hoek of gewoon op de grond, in eenvoudige<br />

composities van verticale, horizontale of<br />

diagonale lijnen (doorgaans de enige lichtbron<br />

in de ruimte), die schaduwen absorberen<br />

en volumes breken of verzachten om<br />

de ruimte er heel anders te doen uitzien. De<br />

voor zijn werken gebruikte tl-buizen doen<br />

denken aan die van fabrieken, fastfoodrestaurants<br />

en parkeergarages. Flavin maakte<br />

bewust gebruik van dit effect en van een<br />

beperkt palet, bepaald door hoe de lampen<br />

zijn gemaakt: blauw, groen, rood, roze, geel,<br />

ultraviolet en vier verschillende tinten wit.<br />

Het idee was om deze lampen en andere<br />

eenvoudige geometrische arrangementen<br />

te transformeren tot complexe architecturale<br />

werken en uitgebreide reeksen, bestaande<br />

uit meerdere delen. Zijn installaties<br />

betrekken de kijker bij de perceptie van het<br />

werk, de energie en de vibratie ervan. De<br />

kunstenaar had er een hekel aan dat zijn<br />

werken werden beschouwd als eenvoudige<br />

sculpturen of schilderijen. Zelf omschreef<br />

hij ze liever als ‘situaties’.<br />

SENTIMENTEEL EN EMPATHISCH<br />

Dan Flavin is, samen met Donald Judd en<br />

Carl André, een van de leidende figuren<br />

van de minimalistische kunst geworden<br />

door zich strikt te beperken tot het seriële<br />

gebruik van industrieel vervaardigde objecten.<br />

Hoewel zijn oeuvre geen diepe psychische<br />

of spirituele betekenis had, maar<br />

spontaan begrepen moest worden, aarzelde<br />

hij niet werken op te dragen aan mensen of<br />

gebeurtenissen, vaak op een sentimentele<br />

en empathische manier. Dit werk hier droeg<br />

hij op aan een belangrijke kunstenaar uit<br />

de 20e eeuw, Barnett Newman (1905-1970),<br />

een van de belangrijkste representanten<br />

van het abstract expressionisme en een van<br />

de eersten die colorfieldpainting toepasten.<br />

Newman, een vriend van hem, was een jaar<br />

eerder overleden.<br />

Flavin combineerde hiervoor primaire<br />

kleuren met het idee van transcendentie, in<br />

een assemblage van zes tl-lampen, waarvan<br />

er twee aan de voorkant te zien waren en<br />

de andere omgedraaid, waardoor de hoek<br />

van het werk krachtig werd geaccentueerd.<br />

Zoals hij dat zelf zei ‘ontsnapt het lichte<br />

en aanhoudend gasachtige beeld door zijn<br />

schittering in zekere zin aan zijn fysieke<br />

aanwezigheid en neigt het naar het onzichtbare’.<br />

Door het subtiele kleurenspel vindt<br />

een fundamentele transformatie plaats,<br />

waardoor de oorspronkelijke structuur loskomt<br />

van zijn materialiteit en een vorm van<br />

verhevenheid bereikt die, ondanks alles,<br />

toch een zekere spiritualiteit oproept.<br />

Dit bleef in 2014 niet onopgemerkt bij<br />

verzamelaars, zoals blijkt uit de veilingresultaten<br />

van dat jaar: 2,6 miljoen dollar (1,9<br />

miljoen euro) in mei 2014 bij Sotheby’s New<br />

York, een wereldrecord voor de kunstenaar<br />

verkregen voor een baanbrekend werk, een<br />

eerbetoon aan Donald Judd, getiteld Alternate<br />

Diagonals of March 2, 1964 (To Don<br />

Judd). Sinds dat hoogtepunt is de marktwaarde<br />

van de kunstenaar volgens Artprice<br />

gekelderd, met uitverkooppercentages<br />

van bijna 40% tussen 2016 en 2020, hoewel<br />

dit in 2023 verbeterde. De meeste van zijn<br />

werken worden nu op de secundaire markt<br />

verkocht voor € 100.000 tot € 500.000.<br />

BEZOEKEN<br />

Dan Flavin. Dedications in Lights<br />

02-03 t/m 18-08<br />

Kunstmuseum<br />

Basel<br />

www.kunstmuseumbasel.ch<br />

39

Boghossian<br />

Erfelijke liefde voor juwelen<br />

Voor de dialoog tussen het Oosten<br />

en het Westen wordt Boghossian<br />

tegenwoordig beschouwd als een van<br />

de meest vernieuwende en creatieve<br />

juweliershuizen. Het Geneefse huis<br />

haalt zijn inspiratie uit een mix van<br />

oosterse en westerse invloeden, om<br />

zo gedurfde juwelen te creëren die de<br />

natuurlijke schoonheid van de stenen<br />

geheel tot haar recht laten komen.<br />

Roberto Boghossian, een lid van de<br />

zesde generatie, verschaft ons op de<br />

vooravond van TEFAF een inkijk in de<br />

interne keuken.<br />

TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />

Boghossian demonstreert vakmanschap door een baguette-geslepen diamant van 7,84-karaats in een<br />

smaragd-geslepen toermalijn te plaatsen, allemaal gemonteerd in 18-karaats goud.<br />

In Brussel is de familie Boghossian vooral<br />

bekend om de gelijknamige filantropische<br />

stichting, gevestigd in Villa Empain,<br />

een parel van art-decoarchitectuur.<br />

Minder bekend wellicht is wat de leden van<br />

de familie daarbuiten nog doen, sinds meer<br />

dan anderhalve eeuw. Het juweliershuis<br />

werd in 1868 opgericht in Mardin, in wat<br />

nu Turkije is, maar verhuisde na de nodige<br />

wederwaardigheden naar Europa. Klein begonnen,<br />

maar uiteindelijk ver gekomen.<br />

De Boghossians hebben hun succesverhaal<br />

te danken aan drie generaties van<br />

diamantairs. Grootvader Ohannès, zelf de<br />

zoon van een juwelier die omkwam bij de<br />

Armeense genocide in 1915, besloot aan<br />

het begin van de jaren 50 te verhuizen van<br />

Aleppo (Syrië), waar hij tijdens de Eerste<br />

Wereldoorlog naartoe was gedeporteerd,<br />

naar Beiroet. De Libanese hoofdstad was<br />

40

Christie's Hong Kong veilde een prachtig No-Oil-collier, bestaande uit een dubbele rivière van Colombiaanse diamanten en smaragden uit de legendarische Muzo-mijn,<br />

op 29 november 2020. Dit Boghossian-stuk werd verkocht voor HK$ 54.250.000 (€ 5.871.000).<br />

toen economisch in volle bloei en stond<br />

meer open voor het Westen dan Syrië, waar<br />

op dat moment politieke onrust heerste.<br />

Libanon was ook uitgegroeid tot een draaischijf<br />

voor Afrikaanse diamanten, die via<br />

Beiroet naar Antwerpen reisden.<br />

Robert, zijn zoon, concentreerde zich op<br />

de ontwikkeling van hun juweliersbedrijf<br />

in Libanon. Hij zocht nieuwe klanten<br />

onder de welgestelde toeristen uit Saoedi-<br />

Arabië en de oliestaten aan de Perzische<br />

Golf, die in de zomer hun toevlucht zochten<br />

in het koelere, aan zee gelegen Beiroet.<br />

Kleinzoon Jean, die de Libanese burgeroorlog<br />

ontvluchtte, ging zijn eigen weg door<br />

in 1975 een vestiging te openen in <strong>België</strong>.<br />

Logischerwijs viel zijn keuze daarbij op<br />

Antwerpen, een van de belangrijkste internationale<br />

draaischijven van de diamanthandel.<br />

Daar specialiseerde hij zich in de<br />

groothandel in diamanten en gekleurde<br />

edelstenen. Op zoek naar zeldzame stenen<br />

reisde hij de wereld rond, van India, Birma<br />

en Sri Lanka tot aan Colombia en Brazilië.<br />

In 1980 voegde zijn jongere broer Albert<br />

‘Onze ambitie?<br />

Opvallen op een<br />

gedurfde manier<br />

en innoveren<br />

zonder te vervallen<br />

in puur design’<br />

zich bij hem. Het tweetal maakte al snel<br />

naam met zelf gecreëerde juwelen en<br />

opende een filiaal in Genève, een van de<br />

belangrijkste centra van de juwelenhandel<br />

ter wereld. In 2008 stapten ook Roberto<br />

en Ralph, twee zonen van Jean, aan boord.<br />

Intussen had Jean Boghossian in 2006 Villa<br />

Empain gekocht, om die te laten renoveren.<br />

Roberto Boghossian, gecertificeerd<br />

door het befaamde Gemmological Institute<br />

of America (GIA), is nu gevestigd in Londen,<br />

waar hij in 2013 een boetiek opende.<br />

Hij houdt zich vooral bezig met de internationale<br />

ontwikkeling van het bedrijf. Ralph<br />

heeft dan weer de leiding over de vestiging<br />

in Monaco, gelegen in het prestigieuze<br />

Hôtel de Paris, in Monte Carlo.<br />

TECHNOLOGISCHE HOOGSTANDJES<br />

Van de grote namen van de Libanese juwelenhandel<br />

die hun geluk in het buitenland<br />

hebben beproefd, is Boghossian een van de<br />

weinige die erin geslaagd is er een blijvend en<br />

zeer opvallend succesverhaal van te maken.<br />

Lange tijd hadden de Boghossians een vrij<br />

beperkte klantenkring, maar het afgelopen<br />

decennium is het bedrijf aanzienlijk gegroeid,<br />

vol vertrouwen in zijn reputatie als leverancier<br />

van geraffineerde juwelen, bekend<br />

om het technisch vernuft en het gebruik van<br />

hoogwaardige materialen. Zoals Albert Boghossian<br />

schreef in een bij uitgeverij Assouline<br />

verschenen monografie: “Het gaat om een<br />

ideale mix van oosterse spirit en westerse<br />

flair. Het idee bestaat erin los te komen van<br />

het classicisme, om minder platgetreden paden<br />

te bewandelen en iets nieuws te brengen<br />

in de wereld van de juwelen.”<br />

41

Deze elegante girandoles, vervaardigd met de inhouse<br />

Kissing-techniek, zijn voorzien van 30-karaats<br />

gekleurde diamanten, gezet in 18-karaats witgoud.<br />

Ontdek de prachtige oorbellen uit de Reveal-collectie, geïnspireerd door Mughal-iconografie, met gevangen<br />

topazen in turkoois, omringd door briljantgeslepen diamanten, gezet in 18-karaats wit goud, allemaal<br />

gemaakt door Boghossian.<br />

‘We staan te boek<br />

als een van de meest<br />

dynamische en<br />

creatieve spelers op<br />

het gebied van haute<br />

joaillerie’<br />

Zijn neef Roberto haakt hierop in: “De achtergrond<br />

van de familie, die oorspronkelijk<br />

uit het Oosten komt maar al tientallen jaren<br />

in Europa woont, ligt aan de basis van dit<br />

huwelijk tussen vrouwelijkheid, oosters raffinement<br />

en het pragmatisme en de knowhow<br />

van het Westen. Het resultaat is een<br />

vorm van verfijning in het juweelontwerp<br />

die evenwel geworteld blijft in de moderniteit<br />

en het technologische vernuft van de<br />

21e eeuw. We staan trouwens te boek als<br />

een van de meest dynamische en creatieve<br />

spelers op het gebied van haute joaillerie.<br />

Onze ambitie bestaat erin op een gedurfde<br />

manier op te vallen, te innoveren zonder<br />

te vervallen in puur design. Want juwelen<br />

moeten draagbaar en comfortabel zijn. Enkel<br />

onze creativiteit maakt ze anders.”<br />

De Boghossians hebben zich laten inspireren<br />

door voorouderlijke inlegtechnieken,<br />

die met name zijn ontwikkeld door<br />

ambachtslieden in het Mogolrijk, om<br />

een soort marqueterie van edelstenen te<br />

creëren, en hebben de techniek daarna<br />

verfijnd. Boghossian: “Vier jaar geleden<br />

hebben we een nieuwe techniek ontwikkeld,<br />

de Merveilles-zetting, die bijzonder<br />

innovatief is qua steenzetting.” Deze gepatenteerde<br />

techniek, exclusief ontwikkeld<br />

in de ateliers van het bedrijf in Genève en<br />

Italië, bestaat uit het zetten van briljant<br />

geslepen diamanten en edelstenen in een<br />

hoek van 360 graden, waardoor het edelmetaal<br />

vrijwel onzichtbaar wordt. Door<br />

een overvloed aan licht door elke steen<br />

te laten gaan, verkrijg je juwelen met een<br />

unieke schittering en fonkeling. “Voor deze<br />

zetting was speciaal gereedschap nodig”,<br />

vertelt Boghossian. “Een andere innovatie<br />

van ons is Kissing, waarbij de ene steen<br />

als een lijst dient voor een andere steen<br />

in het midden, alsof die erin vervat zit,<br />

ook hier weer om het metalen montuur<br />

zoveel mogelijk te beperken. Het idee is<br />

om de hele steen te behouden en te laten<br />

zien. Deze innovatieve technologieën zijn<br />

onze kracht en beantwoorden aan de eisen<br />

van klanten die bij ons aankloppen voor<br />

stenen van uitzonderlijke kwaliteit, om het<br />

potentieel ervan maximaal te benutten.”<br />

Bij Boghossian wordt elke steen geselecteerd<br />

op zijn superieure kwaliteit, met<br />

diamanten van F-kleur en VS-helderheid,<br />

geslepen en gepolijst met de grootste<br />

precisie om een maximale schittering te garanderen:<br />

“We gebruiken alleen natuurlijke<br />

42

stenen. De kunstmatige diamanten hebben<br />

onlangs trouwens 95% van hun waarde verloren.<br />

We besteden ook veel aandacht aan<br />

het ethische aspect. De herkomst van onze<br />

stenen is gebaseerd op integriteit en verantwoordelijkheid.<br />

Traceerbaarheid speelt dan<br />

ook een centrale rol in ons beleid. Daarom<br />

kiezen we uitsluitend voor de beste leveranciers<br />

in de sector, in volledige overeenstemming<br />

met het Kimberley-proces.”<br />

HOLISTISCHE AANPAK<br />

Sinds enkele jaren is Boghossian, op initiatief<br />

van de jongere generatie, aanwezig<br />

op grote internationale antiekbeurzen,<br />

waaronder BRAFA en TEFAF, na te zijn<br />

uitgenodigd om deel te nemen. Roberto<br />

Boghossian: “Dit is een high-end niche die<br />

erg interessant is voor ons. Deze commerciële<br />

platformen vormen een aanvulling<br />

op onze fysieke aanwezigheid en ons verkoopmodel.<br />

Naast het belang om een veeleisende<br />

klantenkring te bedienen, moeten<br />

we ook nieuwe verzamelaars zien te bereiken.<br />

Deze verkoopstrategie maakt deel uit<br />

van een holistische, globale, niet-gecompartimenteerde<br />

aanpak, waarbij boetieks<br />

en beurzen, bezoeken aan privéklanten en<br />

onze aanwezigheid op sociale media zoals<br />

Instagram allemaal deel uitmaken van<br />

dezelfde visie en elkaar aanvullen.”<br />

Opmerkelijk genoeg heeft het merk ervoor<br />

gekozen de veilingmarkt rechtstreeks te<br />

benaderen, door in 2015 in zee te gaan<br />

met veilinghuis Christie’s. “We hebben dit<br />

initiatief gelanceerd zonder dat het een<br />

bewuste strategie was”, legt Boghossian uit.<br />

“Het is natuurlijk een uitstekende manier<br />

om de naam, de reputatie en de legitimiteit<br />

van het merk Boghossian te consolideren,<br />

nog kracht bijgezet door de verschillende<br />

records die we hebben gevestigd. Veilingen<br />

zijn even belangrijk geworden als de<br />

rechtstreekse verkoop aan privéklanten, die<br />

de smaak nu te pakken hebben en er graag<br />

aankopen doen. Dit zijn zeer dynamische<br />

kopers, die bijzonder goed op de hoogte zijn<br />

en op zoek zijn naar uitzonderlijke stenen.”<br />

Voor wie zijn deze uitzonderlijke stukken<br />

nu bedoeld en wat kost een juweel van het<br />

huis? “Het aanbod is zeer breed. De prijs<br />

kan variëren van een paar duizend Britse<br />

pond tot enkele miljoenen voor exclusieve<br />

stukken, vergelijkbaar met haute couture in<br />

de modewereld”, zegt Boghossian. “Laten<br />

we zeggen dat de kern van onze collec-<br />

tie tussen 10.000 en 100.000 pond ligt. De<br />

bekendste stukken zijn vaak tussen 150.000<br />

en 200.000 pond waard. Onze belangrijkste<br />

doelgroep zijn mensen van rond de 45.<br />

Het zijn voornamelijk vrouwen, hoewel er<br />

ook mannen bij zijn. Sommigen zijn heuse<br />

verzamelaars van Boghossian-juwelen, iets<br />

waar we bijzonder trots op zijn.”<br />

BEZOEKEN<br />

Boghossian op TEFAF<br />

stand 151<br />

www.tefaf.com<br />

LEZEN<br />

Boghossian: Expertise, Craftsmanship,<br />

Innovation, door Vivienne Becker, Assouline,<br />

2023, Engels, 252 pag., ISBN 9781649801197.<br />

Prijs: € 195.<br />

SURFEN<br />

www.boghossianjewels.com<br />

‘We besteden veel<br />

aandacht aan het<br />

ethische aspect.<br />

De herkomst van onze<br />

stenen is gebaseerd<br />

op integriteit en<br />

verantwoordelijkheid’<br />

ROBERTO BOGHOSSIAN<br />

Een opmerkelijke ring gezet met Crimson Flame, een 15,04-karaats natuurlijke Birmese robijn met een<br />

zeldzame duivenbloedkleur, afkomstig van een belangrijke koninklijke familie. Deze prachtige ring is gezet<br />

in 18-karaats witgoud en diamanten. Christie's Hong Kong veilde dit stuk op 1 december 2015<br />

voor 142.000.000 HKD (€ 17.279.000).<br />

43

Julie Mehretu’s<br />

mysterieuze<br />

Black City<br />

Het diep in de abstractie<br />

gewortelde oeuvre van Julie<br />

Mehretu doet denken aan een<br />

grote atlas vol lijnen, kleuren,<br />

vlakken en geometrische motieven.<br />

Het zijn ‘kaarten die vertellen over<br />

oorden die niet bestaan'.<br />

TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />

Julie Mehretu (°1970, Addis Abeba)<br />

maakte medio jaren 90 naam in de<br />

kunstwereld van New York. Ze is de<br />

dochter van een Amerikaanse moeder<br />

en een Ethiopische vader, een economisch<br />

geograaf. In haar oeuvre zie je hoe<br />

het persoonlijke en het universele, het lokale<br />

en het globale elkaar overlappen. Het<br />

hier afgebeelde werk, getiteld Black City, is<br />

representatief voor haar hele oeuvre. Het<br />

belichaamt niet alleen haar cumulatieve<br />

neigingen, maar ook haar uitgesproken<br />

voorkeur voor monumentale formaten die<br />

de kijker overdonderen. Dit werk behoort<br />

tot de reeks 'City Sittings', handelend over<br />

de bouwplannen van vestingsteden door<br />

de geschiedenis heen.<br />

Bij het zien van dit labyrintische werk, met<br />

zijn grotendeels donkere kleuren, voel je je<br />

verward en ‘versplinterd’. Het is een dreigende,<br />

uitdijende wolk met splinters die alle<br />

kanten op vliegen: een wriemelend panorama<br />

waar alles in beweging is, met snijdende<br />

diagonalen, taps toelopend naar een punt,<br />

snel gekrabbelde tekens, kleine cirkeltjes die<br />

zorgvuldig zijn getekend met een sjabloon of<br />

langzaam aangebracht tussen twee stukken<br />

tape, die later werden verwijderd. Kortom,<br />

het is een jungle van lijnen, geometrische<br />

vlakken en architecturale fragmenten die<br />

zich verspreiden over een soort dambord,<br />

hoofdzakelijk bezaaid met lichtgrijze driehoeken<br />

en trapeziums, die lijken te verdrinken<br />

in deze chaotische werveling.<br />

Het is niet makkelijk voor de kijker om de<br />

ingrediënten van die ‘soep’ te identificeren,<br />

of ze er zelfs maar uit te filteren. De<br />

Haar werk verbeeldt<br />

het vraagstuk van<br />

de migratiestromen<br />

en leidt tegelijk ook<br />

tot een reflectie over<br />

beschermende muren,<br />

zoals die van een<br />

vestingstad.<br />

verwarring wordt nog versterkt door het<br />

monumentale karakter van het schilderij,<br />

bijna vijf meter breed! Om het geheel te<br />

kunnen overzien, moet je er afstand van<br />

nemen. Dat betekent meteen ook dat je er<br />

fysiek bij betrokken wordt en gedwongen<br />

bent in beweging te komen. Het lijkt moeilijk,<br />

zo niet onmogelijk, in deze draaikolk<br />

te duiken, met al die contrasterende perspectieven<br />

en fragiele netwerken waarin<br />

het oog niet het minste houvast vindt, bij<br />

gebrek aan een centrum of een vluchtpunt.<br />

Onvermijdelijk loop je als kijker dan ook<br />

verloren in dit doolhof.<br />

VOORBIJ DE SCHIJN<br />

De inspiratie voor dit werk haalde Julie<br />

Mehretu uit zeer uiteenlopende bronnen:<br />

topografische kaarten, geschiedenisboeken,<br />

boeken over etnografie, kranten en<br />

prentbriefkaarten, maar ook archiefstukken<br />

44

Julie Mehretu. Black City, 2007, inkt en acryl op doek, 304,8 × 487,7 cm. The Pinault Collection. © de kunstenaar. Met toestemming van Marian Goodman Gallery, New York.<br />

Bij het zien van dit labyrintische werk,<br />

met zijn grotendeels donkere kleuren, voel<br />

je je verward en ‘versplinterd’.<br />

en fotografische beelden, waarvan sommige<br />

zijn gefotokopieerd en overgebracht<br />

op het doek. De kunstenaar koestert een<br />

bijzondere belangstelling voor architecturale<br />

motieven die kenmerkend zijn voor een<br />

politieke orde of een sociaaleconomische<br />

organisatie. Ze vertelt een hybride verhaal<br />

dat grenzen en tijdperken dooreenmengt.<br />

Ze gebruikt daarvoor zowel fragmentarische<br />

vormen van oude vestingwerken als<br />

het stadsplan van Washington D.C.<br />

Architecturale elementen uit het verleden<br />

en het heden kruisen elkaar in opeenvolgende<br />

lagen van acrylverf, potloden en<br />

inkt, die zowel visueel genoegen opwekken<br />

als voor verwarring zorgen. In haar<br />

ogen geven de zwevende gekleurde vlekjes<br />

gestalte aan mensen en gemeenschappen.<br />

Een en ander verbeeldt het vraagstuk<br />

van de migratiestromen en leidt tegelijk<br />

ook tot een reflectie over beschermende<br />

muren, zoals die van een vestingstad.<br />

Door de palimpsesten van de geschiedenis<br />

en geologische tijdperken te verkennen,<br />

beschrijft Mehretu meteen ook de<br />

complexiteit van de hedendaagse wereld.<br />

Het inwendige reageert op het uitwendige.<br />

De historische en geografische lagen die<br />

door de materialen worden gecreëerd,<br />

vormen een afspiegeling van de lagen die<br />

de kunstenaar aanbrengt, waardoor er een<br />

resonantie ontstaat tussen deze twee territoriale<br />

dimensies.<br />

10 MILJOEN DOLLAR<br />

Volgens Artprice stond Julie Mehretu in<br />

2023 op de 75e plaats in de rangschikking<br />

van de best presterende kunstenaars op<br />

veilingen. Indien haar resultaten zoveel<br />

inkt doen vloeien, dan is dat deels ook<br />

omdat ze alle records breekt voor een kunstenaar<br />

van Afrikaanse origine. In oktober<br />

2023 ging Untitled (2011) bij Sotheby’s in<br />

Hongkong van de hand voor 9,3 miljoen<br />

dollar. In 2015 was dat werk al eens onder<br />

de hamer gegaan bij Christie’s in New York,<br />

toen voor 2,85 miljoen dollar. Een stijging<br />

van 227% in acht jaar tijd! Een maand<br />

later, in november 2023, baarde Mehretu<br />

opnieuw opzien op de kunstmarkt, toen<br />

Walkers With the Dawn and Morning bij Sotheby’s<br />

in New York werd afgehamerd op<br />

10,7 miljoen dollar. Volgens de cijfers van<br />

Artprice was 2023 hét jaar van Julie Mehretu,<br />

maar van een plotse bevlieging van<br />

het koperspubliek is zeker geen sprake.<br />

Al sinds 2010 behaalt ze sterke resultaten<br />

met haar werken, die geregeld meer dan<br />

1 miljoen dollar opbrengen.<br />

BEZOEKEN<br />

Julie Mehretu – Ensemble<br />

17-03 t/m 06-01<br />

Palazzo Grassi<br />

Venetië<br />

www.pinaultcollection.com<br />

45

De eenhoorn<br />

Een zweem van maagdelijkheid<br />

Westerlingen zijn sinds de<br />

Middeleeuwen gefascineerd door de<br />

eenhoorn, tegenwoordig ook zeer<br />

geliefd in de vorm van speelgoed.<br />

De eenhoorn wordt menige deugd<br />

toegedicht, maar de symboliek ervan<br />

blijft onduidelijk. Wild en tegelijk<br />

zachtaardig. De eenhoorn blijft de<br />

populairste van alle fabeldieren.<br />

TEKST: ANNE HUSTACHE<br />

Omstreeks het 4e millennium v.Chr. verscheen<br />

in de Indusvallei (in het huidige<br />

Pakistan) een dier met één hoorn. In het<br />

Westen is de eenhoorn geen mythologisch<br />

wezen, zoals het paard Pegasus, maar een<br />

denkbeeldig dier, geboren uit de verslagen<br />

van reizigers, van wie sommigen misschien<br />

neushoorns, antilopen of zelfs narwallen<br />

hadden gezien. Griekse schrijvers als Ctesias<br />

(eind 5e, begin 4e eeuw v.Chr.) beweerden<br />

dat de eenhoorn écht bestond. Datzelfde<br />

geloof leidde ertoe dat hij vanaf de Middeleeuwen<br />

werd opgenomen in bestiaria<br />

en dat afbeeldingen ervan hun weg vonden<br />

naar de wereld van de miniaturen.<br />

Men dichtte het dier diverse krachten toe.<br />

Zo was het een symbool van zuiverheid<br />

en herkende het de geur van maagdelijkheid.<br />

Zijn hoorn werd verondersteld een<br />

antidotum tegen gif te zijn en een remedie<br />

tegen alle ziekten. Tot in de 19e eeuw werd<br />

er gediscussieerd of dit dier nu al dan niet<br />

bestond, niet alleen door excentriekelingen,<br />

maar ook door theologen, artsen, naturalisten<br />

en alchemisten. De eenhoorn prikkelde<br />

de wetenschappers tot nadenken, terwijl<br />

afbeeldingen ervan zo’n beetje overal te zien<br />

waren. De eenhoorn kreeg een wisselende<br />

rol toebedeeld. Sommigen introduceerden<br />

dit heel aparte paard in de wereld van de<br />

alchemie. De Duitse kunstenaar Albrecht<br />

Dürer stelde de eenhoorn dan weer voor als<br />

een dol dier. Eeuwen later zou Salvador Dalí<br />

de erotische uitstraling ervan benadrukken.<br />

Tegenwoordig hoort de eenhoorn thuis in<br />

een sprookjeswereld en is hij een van de favoriete<br />

magische dieren van kleine meisjes.<br />

BEZOEKEN<br />

Unicorn<br />

30-03 t/m 22-09<br />

Perth Museum<br />

Perth (Schotland)<br />

www.perthmuseum.co.uk<br />

Een galant tafereel<br />

1325-1350<br />

Kistje, Parijs, olifantenivoor, metaal, 8 x 21x 13 cm. Londen, The British Museum, inv. 1856,0623.166.<br />

De ivoren wanden van dit kostbare kistje<br />

zijn versierd met taferelen ontleend aan<br />

het hoofse leven. Zo zien we de Fontein der<br />

jeugd, het personage van Lancelot en de<br />

opvoeding van een prins. Op de zijkant zijn<br />

twee middeleeuwse legenden uitgebeeld:<br />

links Aristoteles, die zich laat vernederen<br />

door Phyllis met Alexander de Grote als getuige,<br />

en anderzijds een jager naderend tot<br />

een jong meisje dat een eenhoorn omhelst.<br />

Dit soort tafereel is sinds de Middeleeuwen<br />

het meest te zien in de eenhoorniconografie:<br />

de eenhoorn, een wild en opstandig<br />

dier dat in de bossen leeft, laat zich niet<br />

makkelijk vangen door jagers. Die weten<br />

dat het dier de geur van maagdelijkheid kan<br />

waarnemen en vragen dus een jonge maagd<br />

in het bos te gaan zitten. De eenhoorn<br />

wordt zo aangelokt en vlijt zich dan tegen<br />

het meisje. Zo kan de jager, die daar vlakbij<br />

op de loer ligt, het dier vangen.<br />

46

Aziatische collega<br />

ca. 1350<br />

De Aziatische Qilin wordt vaak vertaald als ‘eenhoorn’, omdat hij in teksten<br />

wordt omschreven als een dier met één hoorn. Dit kosmogonische<br />

wezen heeft alvast één positieve eigenschap gemeen met ons fabeldier:<br />

een zeker gevoel voor wijsheid. Daar houdt de gelijkenis echter op. Het<br />

lichaam van de Qilin is bedekt met schubben en hij heeft een ossenstaart.<br />

Maar vooral: meestal heeft hij twee hoornen in plaats van één, zoals op<br />

deze schaal. Hier schieten dan ook nog eens vlammen uit zijn zij, terwijl<br />

hij een rots beklimt met de behendigheid van een berggeit. De schaal is<br />

versierd met prachtige bloemmotieven.<br />

Anoniem, grote schaal met Qilin-motief, China, Yuan-dynastie, porselein, beschilderd<br />

onder blauw email, 7,2 x 45,7 cm. Amsterdam, Rijksmuseum, inv. AK-RBK-1965-88.<br />

Tafelservies<br />

ca. 1425-50<br />

Wat is een aquamanile toch een praktisch ding! Het object wordt<br />

aan de bovenkant gevuld met water en zo kunnen gasten, geholpen<br />

door een bediende, hun handen wassen aan tafel. Het water<br />

vloeit uit de kraan die aan de romp van het dier is bevestigd. De<br />

aquamanile werd ook gebruikt door een priester om zijn handen<br />

te reinigen vóór de eredienst. Het is dus niet verwonderlijk dat de<br />

reine eenhoorn een favoriet motief is voor dit soort objecten. De<br />

staart in de vorm van een vlam verraadt dat deze aquamanile afkomstig<br />

is uit Duitsland, met name uit Neurenberg. De lokale edellieden<br />

waren echt gefascineerd door dit fabeldier. Je trof het dan<br />

ook aan in menig wapenschild. Jammer genoeg werd de hoorn<br />

vervangen. Zoals bij veel eenhoornsculpturen bleek de hoorn ook<br />

hier het meest breekbare onderdeel.<br />

Aquamanile in de vorm van een eenhoorn, Neurenberg, Duitsland,<br />

koperlegering, 39,4 x 29,2 x 11,3 cm. New York, The Metropolitan Museum<br />

of Arts, inv. 64.101.1493.<br />

Allegorie van de zintuigen<br />

Begin 16e eeuw<br />

À mon seul désir (een van de zes wandtapijten uit de reeks ‘La Dame à la Licorne’),<br />

Parijs, wandtapijt, 311 x 473 cm. Parijs, Musée de Cluny, inv. CL10836.<br />

Dit wandtapijt maakt deel uit van een ensemble van zes, goed voor<br />

een van de beroemdste wandbekledingen ter wereld, zowel door<br />

de kwaliteit van de uitvoering als door het onderwerp. Elk deel<br />

heeft dezelfde samenstelling: uit een rode achtergrond komt een<br />

blauw ovaal tevoorschijn, met een elegante dame tussen een leeuw<br />

en een eenhoorn, die heraldische vlaggen dragen. Geheel in de traditie<br />

van de ‘millefleurs’ is het volledige oppervlak van het wandtapijt<br />

versierd met bloemen, bomen en kleine dieren. Vijf van de zes<br />

wandtapijten beelden een zintuiglijk thema uit, zoals het gehoor<br />

en de tastzin. Het zesde wandtapijt, hier afgebeeld, is mysterieuzer,<br />

door het verrassende opschrift tussen de initialen A en I: ‘à mon<br />

seul désir’. Net als de vele dieren die hem omringen, is de eenhoorn<br />

hier opvallend lenig, met een zachtaardigheid die een frappant<br />

contrast vormt met de bek van de leeuw tegenover hem.<br />

47

De golven te lijf<br />

16e eeuw<br />

Rariteitenkabinetten bestaan traditiegetrouw uit kostbare en<br />

intrigerende objecten, zoals dit hier. Het is een kostbaar object,<br />

in de eerste plaats omdat het vernuft van de mens wordt gepaard<br />

aan een klein wonder van moeder natuur: de edelsmid<br />

heeft het prachtige huis van een turboslak gebruikt als staart<br />

voor de eenhoorn. Het is ook een intrigerend object, want hoewel<br />

het ontworpen is als drinkbeker, is het niet bijster praktisch:<br />

bij het uitgieten zou de vloeistof tussen het slakkenhuis en het<br />

zilveren montuur lopen. Elias Geyer (ca. 1560-1634), een befaamd<br />

edelsmid uit Dresden, verwerkte in zijn zilveren objecten<br />

graag exotische materialen, zoals schelpen, slakkenhuizen,<br />

struisvogeleieren, kokosnoten en paarlemoer.<br />

Elias Geyer, drinkbeker in de vorm van een zee-eenhoorn, Leipzig, geciseleerd,<br />

gegoten, gegraveerd zilver, doublé, turboslakkenhuis, paarlemoer,<br />

20 x 22 x 8 cm. Dresden, Staatliche Kunstsammlungen, inv. IV 133.<br />

Koninklijk<br />

19e eeuw<br />

Wat een eer om op een ceremoniële staf te mogen prijken! Dit indrukwekkende<br />

accessoire werd vervaardigd in Engeland, ten tijde van de kroning van<br />

koning George IV en zijn bezoek aan Schotland. Het werd ook gebruikt bij de<br />

kroning van Karel III, het jaar erna. Deze traditie dateert van de kroningen<br />

van de Gaelische koningen. De staf was toen het belangrijkste symbool van<br />

het wettige gezag van de koning. Sinds de unie tussen Schotland en Engeland,<br />

in 1707, heeft de Gentleman Usher of the White Rod zijn functie niet meer<br />

uitgeoefend. Hij is de tegenhanger van de Gentleman Usher of the Black Rod,<br />

tegenwoordig een hoge functionaris van het House of Lords (Hogerhuis).<br />

Geëmailleerde gouden eenhoorn met een wapenschild en daarop een leeuw, aan de top van<br />

een ceremoniële staf, behorend tot de insignes van de Gentleman Usher of the White Rod,<br />

goud, zilver, vermeil, email. © The Walker Trust. Foto: National Museums Scotland.<br />

Ceci n’est pas une licorne<br />

1974 (jaar van vangst)<br />

In de Middeleeuwen werd er volop gediscussieerd over het al dan niet bestaan van de<br />

eenhoorn. Deze stoottand van een narwal werd gezien als een bewijs van zijn bestaan. De<br />

lengte en de vorm ervan kwamen overeen met de beschrijvingen van de hoorn van het fabeldier.<br />

Vanaf de 16e eeuw waren narwaltanden dan ook uiterst zeldzame en zeer gewilde<br />

sierobjecten, bewaard in rariteitenkabinetten. Ze waren des te begerenswaardiger daar<br />

men dacht dat je er vergiftigd water mee kon zuiveren. Ook over narwaltanden ontstonden<br />

legenden. Zo zouden er in water bubbels ontstaan wanneer je er de narwaltand uit<br />

de kerkschat van Saint-Denis in dompelde. Deze uit Groenland stammende tand werd in<br />

1974 naar Denemarken gebracht.<br />

Narwaltand, ivoor, 234 cm lang. Canne Enchères, 22-10-2021. © Drouot. Richtprijs: € 6.000-8.000<br />

48

Schitterende traditie<br />

ca. 1980<br />

David Webb, broche met eenhoorn, New York, diamanten,<br />

robijnen, smaragden. Sotheby’s, New York, 17-04-2019.<br />

© Sotheby’s Art Digital Studio. $ 36.250 (€ 32.2000)<br />

In het New York van de jaren 60 werd David Webb (1925-1975) als juwelenontwerper<br />

dermate gewaardeerd door de jetset dat Jackie Kennedy hem<br />

vroeg officiële geschenken te ontwerpen. Elizabeth Taylor was een van zijn<br />

favoriete klanten. Als edelsmid was hij onovertroffen in de bewerking van<br />

edele materialen, zoals diamanten en edelstenen. Hij verblufte trouwens<br />

al evenzeer door zijn thema’s, ontleend aan de kunstgeschiedenis. De<br />

eenhoorn groeide uit tot een van zijn favoriete onderwerpen, waarbij hij<br />

traditie paarde aan fraaie materialen en een eigentijdse kijk op dit thema.<br />

Na zijn dood werd het merk overgenomen. Het bestaat nog steeds en zet<br />

het werk van deze geniale ontwerper voort.<br />

Vrank en vrij!<br />

1994<br />

Een eenhoorn in het fantasierijke universum van Niki de<br />

Saint Phalle (1930-2002)? Dat mag geen verrassing heten.<br />

In de loop der jaren heeft de Franse kunstenaar rond haar<br />

beroemde Nana’s een denkbeeldige wereld gecreëerd, bevolkt<br />

door een bonte mix van dieren, een dromerige en kinderlijke<br />

mythologie, geput uit een ruime waaier van inspiratiebronnen.<br />

Dit extravagante wereldje diende echter vooral haar<br />

feministische engagement, haar strijd voor de vrijheid van<br />

de vrouw en haar verlangen om een vrolijke, zelfverzekerde<br />

vrouw neer te zetten. Waar de eenhoorn traditiegetrouw<br />

werd geassocieerd met kuise, fragiele jonge meisjes, beeldt de<br />

kunstenaar de vrouw hier af als een amazone, rijdend op een<br />

oogverblindende eenhoorn die ze naar eigen goeddunken<br />

leidt, trots haar eigen lot bepalend.<br />

Niki de Saint Phalle, La licorne, Frankrijk, polyesterhars aangebracht op een<br />

metalen basis, 106,7 x 142,2 x 33 cm. © R.V.<br />

Mini<br />

2019<br />

Tao Liang voor Tod’s, Unicorn D-Styling bag, Italië, leer, metaal, 21 cm hoog.<br />

Londen, The Victoria and Albert Museum, inv. T.252:1, 2-2019.<br />

Nadat lang getwijfeld werd aan zijn bestaan en er tal van symbolische<br />

interpretaties aan werden gegeven, komt de eenhoorn nu<br />

tot rust. Hij is sprookjesachtig speelgoed geworden, vooral in trek<br />

bij jonge meisjes. Tao Liang speelt met deze tas in op dit naïeve<br />

en schattige imago. Hij koos voor de eenhoorn omdat die volgens<br />

hem synoniem is voor geluk en vooral een terugkeer naar de kindertijd<br />

betekent. Deze tas is gebaseerd op de klassieke D styling van<br />

Tod’s, waar onder meer prinses Diana dol op was. De beroemde<br />

Chinese blogger en influencer, beter bekend onder de naam Mr<br />

Bags (omdat hij verzot is op luxetassen), pakt hier uit met een miniversie<br />

(limited edition), die in je hand past, in de kleur Airy Blue,<br />

in 2019 door de Chinese consumenten verkozen tot de chicste<br />

kleur. De kleine eenhoorn, hier vreemd genoeg met vleugels, kan er<br />

worden afgenomen.<br />

49

Simone Pheulpin<br />

Duizelingwekkende textielkunst<br />

Simone Pheulpin vouwt en<br />

assembleert met monnikengeduld<br />

stroken ruw, ongebleekt katoen.<br />

Het resultaat zijn fascinerende<br />

textielsculpturen, met vormen die uit<br />

de planten- en mineralenwereld lijken<br />

te stammen en ons tot nadenken<br />

stemmen over materie, licht en<br />

leven. Het is een universele reflectie<br />

waar lang niet alle kunstwerken toe<br />

aanzetten. Haar werken getuigen hoe<br />

dan ook van de expressieve kracht van<br />

de hedendaagse textielkunst.<br />

TEKST: ANNE HUSTACHE<br />

Simone Pheulpin, Falaise V, 2015. © de kunstenaar. Maison Parisienne.<br />

Simone Pheulpin (°1941) is al jaren<br />

bezig met patchwork, het samenvoegen<br />

van verschillende stukken<br />

stof tot een harmonisch geheel.<br />

Ze maakt kussens en poppen in schitterende<br />

kleuren. Op een dag, zo leren we uit<br />

haar monografie, “keerde ze zich af van de<br />

regenboog van gekleurde stoffen en keek<br />

ze met een frisse blik naar de ongebleekte<br />

katoenen stof die ze, zonder er echt acht op<br />

te slaan, al zo lang had gebruikt als onzichtbare<br />

ondergrond voor haar patchwork, de<br />

keerzijde van de veelkleurige wereld waaraan<br />

ze zich tot dan toe had gewijd.”<br />

Na het creëren van een paar tweekleurige<br />

stukken, met bruine en beige strepen, die ze<br />

niet bijster geslaagd vond, koos ze uiteindelijk<br />

voor grijsachtig beige onbewerkt katoen,<br />

vastgemaakt met Couturex-spelden van<br />

Bohin. Deze immateriële ‘non-kleur’ geeft<br />

een heel bijzondere uitstraling en densiteit<br />

aan de vouwen, golven, wervelingen en<br />

scheuren die typerend zijn voor het oeuvre<br />

van Simone Pheulpin. Tussen de vouwen<br />

ontstaat ook een boeiend spel van licht en<br />

50

‘Ik heb een<br />

nauwkeurig idee van<br />

de vorm die ik wil<br />

bereiken, maar het is<br />

de stof die me leidt’<br />

SIMONE PHEULPIN<br />

schaduw. De kunstenaar, die werd geboren,<br />

woont en werkt in de Vogezen, net daar<br />

waar dit beroemde katoen wordt geproduceerd,<br />

heeft zich het grijsachtige beige eigen<br />

gemaakt, zoals Pierre Soulages dat deed met<br />

zwart, om het te laten vibreren. Het is een<br />

tint die je zowel kunt zien als de kleur van<br />

het weer, van de tijd die verstrijkt als van de<br />

tijd die vorm geeft aan het leven.<br />

CONTEMPLATIE<br />

Sta je niet voor een van haar werken of heb je<br />

geen detailfoto onder ogen, dan is het moeilijk<br />

om meteen te achterhalen waar een werk<br />

van Simone Pheulpin precies van gemaakt is.<br />

Gaat het om papier, keramiek, een natuurlijke<br />

concretie? De verwarring is des te groter<br />

gezien de verwantschap tussen de wereld<br />

van de natuur en die van de kunstenaar uit<br />

de Vogezen. Zelf zegt ze daarover: “Als ik<br />

naar de natuur kijk, heb ik de indruk overal<br />

stoffen te zien. Alles wat ik zie, wil ik omzetten<br />

in stof: de gebroken schors, het stromende<br />

water, de bemoste paddenstoel.”<br />

Het oeuvre van Simone Pheulpin is nochtans<br />

geen imitatie: “De sculpturen zijn<br />

abstract, verstoken van figuratie, maar doorspekt<br />

met mimetische flarden, waardoor<br />

wie ernaar kijkt, herinneringen krijgt aan<br />

wandelingen in het bos of op het strand, of<br />

misschien zelfs nog aan de lessen natuurkennis<br />

uit de kinderjaren.” Haar werk opent<br />

een wereld van dromen, een ruimte waar<br />

onze verbeelding haar gang mag gaan. Het<br />

brengt ons zelfs nog verder: de allusieve<br />

vormen van schelpen, boomstammen en<br />

nesten, holten en zwellingen, barsten en<br />

draaikolken leiden ongemerkt, maar zeker,<br />

tot een contemplatieve stemming, waarbij<br />

we ons vragen stellen over de oorspronkelijke<br />

wereld, wat die wereld in beweging zet<br />

en wat ons in vervoering brengt.<br />

TRADITIONELE BENADERING<br />

De ‘techniek’ van Simone Pheulpin is<br />

eenvoudig, zelfs sober: stroken katoen en<br />

spelden. Zodra je echter een röntgenfoto<br />

Simone Pheulpin, Eclips, Geneviève, 2019. © de kunstenaar. Maison Parisienne.<br />

van een werk te zien krijgt, snap je meteen<br />

de vernuftige complexiteit ervan, kernachtig<br />

samengevat door de kunstenaar: “Ik heb<br />

een nauwkeurig idee van de vorm die ik wil<br />

bereiken, maar het is de stof die me leidt.”<br />

Eigenlijk is dit een klassieke, traditionele<br />

benadering van de beeldhouwkunst: wat<br />

anderen eeuwenlang hebben gedaan en<br />

nog steeds doen met marmer of hout, doet<br />

zij met katoen. In de Middeleeuwen was<br />

de tapijtwerkerskunst net zo belangrijk<br />

als de schilderkunst, maar in de moderne<br />

tijd is er een scheiding ontstaan tussen de<br />

schone kunsten en de sierkunsten, waarbij<br />

de eerste belangrijk worden geacht (schilderkunst,<br />

beeldhouwkunst, architectuur)<br />

en de tweede minder belangrijk (vooral<br />

textiel). Dankzij de grote beweging gericht<br />

op het opheffen van de grenzen tussen<br />

de verschillende genres, begonnen aan<br />

het einde van de 19e eeuw en voltooid<br />

in de 20e eeuw, is het scala aan materialen<br />

gebruikt door beeldend kunstenaars<br />

enorm gegroeid, waardoor iedereen nu vrij<br />

kan gebruiken wat het beste bij hem past.<br />

Zo gebruiken veel beeldend kunstenaars<br />

tegenwoordig textiel, omdat het altijd een<br />

vrouwelijk expressiemiddel is geweest en<br />

omdat het ook verwijst naar hun intimiteit.<br />

Anderen gebruiken textiel dan weer<br />

als een middel om kritiek te uiten.<br />

Voor velen is de keuze voor textiel een<br />

politieke keuze. In dit boeiende universum<br />

neemt het werk van Simone Pheulpin een<br />

bijzondere plaats in. Haar serene benadering<br />

van het materiaal is verwant aan<br />

de klassieke, traditionele benadering van<br />

de beeldend kunstenaar, waardoor een<br />

tijdloos werk van een universele aantrekkingskracht<br />

ontstaat.<br />

LEZEN<br />

Simone Pheulpin, door C. Pradeau, F. de<br />

Loisy, Cercle d’Art, 2022, Engels/Frans, 264<br />

pag., ISBN 9782702211267. Prijs: € 79.<br />

BEZOEKEN<br />

Simone Pheulpin wordt vertegenwoordigd<br />

door galerie Maison Parisienne, die werk van<br />

haar tentoonstelt op:<br />

<strong>COLLECT</strong> Art Fair<br />

Londen<br />

01 t/m 03-03<br />

www.somersethouse.org.uk<br />

PAD Paris<br />

03 t/m 07-04<br />

www.padesignart.com<br />

www.maisonparisienne.fr<br />

51

Revival van<br />

academisch werk<br />

Pieter Van Hanselaere (1786-1862): Andromeda, olie op doek, ca. 1827. © Coronari Auctions.<br />

52

Vernieuwend en eigenzinnig, graag<br />

een tikje rebels, is des kunstenaars,<br />

zou je denken. Maar is dat altijd<br />

zo geweest? Die eigenzinnigheid<br />

betekende niet dat ze zich niet<br />

verenigden, dat doen kunstenaars<br />

al sinds de Middeleeuwen. Samen<br />

stonden ze juist sterker in hun<br />

vernieuwingsdrang. Eind 19e eeuw<br />

zetten zij zich af tegen de kunst die<br />

op de academie werd onderwezen.<br />

In deze eeuw signaleert men een<br />

ommekeer: diverse musea tonen<br />

academisch werk uit vroeger<br />

eeuwen en ook de markt voor deze<br />

kunst laat zich gelden.<br />

TEKST: TIM DE DONCKER<br />

Eeuwenlang golden binnen de<br />

kunstacademische traditie regels<br />

waaraan kunst diende te voldoen.<br />

Echter, dat strenge keurslijf zorgde<br />

voor een groeiende onvrede, met als culminatiepunt<br />

de oprichting van de Société<br />

anonyme des artistes peintres, sculpteurs<br />

et graveurs in december 1873 door onder<br />

meer Claude Monet, Auguste Renoir,<br />

Alfred Sisley, Camille Pissarro en Edgar<br />

Degas. Deze kunstenaars zetten zich uitdrukkelijk<br />

af tegen de bestaande normen<br />

in hun vak en door deze verzetsdaad kreeg<br />

het impressionisme de plaats die het verdiende.<br />

Daarnaast kan bijvoorbeeld ook de<br />

Wiener Secession niet begrepen worden<br />

zonder een groeiende weerstand tegen de<br />

heersende opvattingen over kunst zoals<br />

deze werd onderwezen aan de academie.<br />

Om die reden werd academische kunst<br />

jarenlang stiefmoederlijk behandeld.<br />

Een ommekeer lijkt echter ingezet. Zo<br />

nam Musea Brugge met het project<br />

Leerling-Meester de collectie figuurtekeningen<br />

uit de jaren 1757-1892 onder de<br />

loep, met als resultaat de intieme tentoonstelling<br />

Oefening baart kunst in het Groeningemuseum<br />

(nog tot 12 maart <strong>2024</strong>) en<br />

een volledige digitale ontsluiting van de<br />

verzameling. Ook het Bonnefanten ging op<br />

de academische toer met Tussen kunst en<br />

kopie (eind februari afgelopen), waarin de<br />

academische collectie gipsen beelden voor<br />

het publiek toegankelijk werd gemaakt.<br />

DE OPKOMST VAN ACADEMIES<br />

Traditioneel verenigden kunstenaars zich<br />

sinds de Middeleeuwen in samengestelde<br />

Sint-Lucasgilden. Binnen deze corporaties<br />

onderscheidden zij zich geleidelijk aan<br />

van de beoefenaars van de mechanische<br />

kunsten. Zo ontstonden nieuwe artistieke<br />

associaties of academies, het eerst in het<br />

16e-eeuwse Florence. Deze academies boden<br />

naast tekenonderwijs ook theoretisch<br />

onderricht aan. Via deze intellectuele vorming<br />

streefden de kunstenaars een plaats<br />

voor hun activiteiten tussen de liberale<br />

kunsten na. In de 17e eeuw verspreidden<br />

dergelijke instituties zich ook ten noorden<br />

van de Alpen, met de Académie royale de<br />

peinture et de sculpture in Parijs (1648) en<br />

In de 16e eeuw<br />

wilde een nieuwe<br />

generatie de kunst<br />

moderniseren.<br />

Academies werden<br />

aangespoord om<br />

ook het artistieke<br />

ideaal van de<br />

gedistingeerde<br />

en gecultiveerde<br />

kunstenaar vorm<br />

te geven en uit te<br />

dragen.<br />

de Antwerpse Academie als belangrijkste<br />

voorbeelden. Gelijkaardige fricties als in<br />

Italië lagen aan de basis van deze oprichtingen:<br />

een groeiende bewustwording van<br />

het statuut van de kunstenaar onder de<br />

kunstenaars, waardoor zij zich wensten te<br />

onderscheiden van de mechanische handwerkslieden.<br />

Toen in de 18e eeuw de vraag naar een extra<br />

opleiding voor ambachtslieden zich deed<br />

voelen, kwam de overheid ook bij deze academies<br />

terecht. Onder invloed van de Verlichting,<br />

het mercantilisme en veranderende<br />

smaakpatronen ontstond het idee dat deze<br />

academies konden bijdragen aan de vorming<br />

van ambachtslieden. Hieraan gekoppeld<br />

breidde het aantal academische instellingen<br />

fors uit, zo ook in de Zuidelijke Nederlanden.<br />

Niet minder dan elf kunstacademies en tekenscholen<br />

kwamen tot stand in de tweede<br />

helft van de 18e eeuw: Gent (1751), Doornik<br />

(1757), Kortrijk (1760), Mechelen (1771),<br />

Ath (1773), Oudenaarde (1773), Luik (1775),<br />

Temse (1776), Ieper (1778), Bergen (1781) en<br />

Diest (1796). In het begin van de 19e eeuw,<br />

ten tijde van de Franse overheersing, breidde<br />

het aantal instellingen verder uit met zes<br />

nieuwe oprichtingen: Dendermonde (1800),<br />

Leuven (1800), Turnhout (1802), Aalst (1805),<br />

Lier (1807) en Sint-Niklaas (1813). Deze<br />

trend zette zich gedurende deze eeuw door<br />

op het volledige Europese vasteland.<br />

NIEUWE DYNAMIEK<br />

Deze gestage groei van het academisch<br />

apparaat ging gepaard met een nieuwe<br />

dynamiek die zich meester maakte van de<br />

artistieke wereld. Zo stelden verschillende<br />

spelers binnen het artistieke veld in de<br />

Oostenrijkse Nederlanden de achteruitgang<br />

van de contemporaine kunst vast. De eigentijdse<br />

kunst was nog maar een schim van<br />

de oude Vlaamse schilderschool, waarvan<br />

Rubens als uithangbord fungeerde. Mensen<br />

zoals de Brusselse graveur en schilder Guillaume<br />

Pierre Mensaert (1711-1777), auteur<br />

van Le peintre amateur et curieux, riepen, in<br />

een periode waarin ook het nationalisme<br />

zijn opwachting maakte, de verschillende<br />

krachten op om zich te scharen achter een<br />

gemeenschappelijk project. Ze hoopten het<br />

vuur opnieuw aan te wakkeren en de glorie<br />

van het artistieke verleden terug tot leven<br />

te wekken. Deze culturele politiek werd fors<br />

geruggensteund door de centrale overheid.<br />

Door deze overheidspolitiek kreeg het publiek<br />

in de verschillende Zuid-Nederlandse<br />

steden een hernieuwde interesse in en sterke<br />

waardering voor de praktijken van de kunstenaar.<br />

Zo begonnen amateurs te tekenen en<br />

kwamen verschillende leerboeken, technische<br />

traktaten en receptenboeken op de<br />

markt. In 1777 verscheen bij de gebroeders<br />

Gimblet in Gent bijvoorbeeld een tweedelig<br />

overzicht van technieken en gebruiken uit de<br />

schilderkunst. Naast een inleiding op de praktijk<br />

van het schilderen bood het werk onder<br />

meer een overzicht van de belangrijkste kunstenaars<br />

uit de geschiedenis van de Zuidelijke<br />

Nederlanden, een lijst van kunstcollecties en<br />

-kabinetten die de moeite waard waren om te<br />

bezichtigen en per stad een opsomming van<br />

de aanwezige kunsthandelaars. Daarnaast<br />

ging de uitgave dieper in op de verschil-<br />

53

Frans Van Paemel, Academische studie naar levend model:<br />

staand mannelijk naakt met buste van Proserpina<br />

en wapenschild, 1778. Collectie Groeningemuseum.<br />

en Frankrijk, het idee dat de traditionele structuren<br />

niet aan de verwachtingen voldeden. De<br />

nieuwe generatie streefde ernaar de wereld<br />

van de kunst te moderniseren. Academies<br />

werden gepromoot om ook het artistieke<br />

ideaal van de gedistingeerde en gecultiveerde<br />

kunstenaar vorm te geven en uit te dragen.<br />

Albertus De Wilde, naar een prent van Gilles Demarteau, naar een tekening van Louis-Simon Boizot.<br />

Collectie Groeningemuseum.<br />

Een leerling begon<br />

onderaan de ladder.<br />

Aan de hand van<br />

wedstrijden was<br />

het mogelijk op te<br />

klimmen naar een<br />

hogere klas.<br />

lende academies opgericht in Vlaanderen<br />

en Brabant. Het werk was evenzeer bedoeld<br />

voor de professionele kunstenaar als voor de<br />

kunstliefhebber in het algemeen.<br />

Ook het aantal particuliere collecties en<br />

verkoopzalen steeg sterk in de Nederlanden.<br />

Kunstobjecten maakten net zoals in<br />

Frankrijk steeds meer het onderwerp uit van<br />

aparte veilingen, met een eigen cultuur en<br />

etiquette. En steeds meer werken stonden ter<br />

beschikking van reizigers die in andere steden<br />

kunstwerken in openbaar en privaat bezit<br />

wilden aanschouwen. Hierbij voegde zich<br />

het enthousiasme van een nieuwe generatie<br />

kunstenaars, zoals de schilder André Corneille<br />

Lens (1739-1822), die voor veranderingen in<br />

het vak pleitten. Uit deze cocktail groeide,<br />

geïnspireerd door de gebeurtenissen in Italië<br />

HET ACADEMISCHE CURRICULUM<br />

Binnen tal van deze Europese instellingen<br />

was het onderwijsprogramma bijzonder<br />

gelijkaardig, hoewel het aangeboden lessenpakket<br />

van plaats tot plaats enigszins kon<br />

verschillen. Binnen de academies leerden de<br />

studenten tekenen naar achtereenvolgens<br />

prenten, plaaster en het leven.Van noord<br />

tot zuid en van oost tot west: niet zelden<br />

waren de beschikbare gravures, gipsen of<br />

plaasteren sculpturen en poses van het<br />

model identiek. Het onderwijs bestond uit<br />

het collectief in stilte oefenen in het tekenen<br />

en het opvolgen van raadgevingen van de<br />

professor. Daarnaast had nagenoeg elke<br />

tekenschool en academie in Europa een<br />

onderwijssysteem gebaseerd op imitatie en<br />

emulatie. Dit evolueerde van eenvoudige<br />

naar meer complexe aspecten van de tekenkunst<br />

en betrof onder meer de centraliteit<br />

van het figuurtekenen en een terugkeer naar<br />

de antieke kunst. Slechts zelden werden<br />

schilderlessen aangeboden, al verscheen in<br />

de loop van de 19e eeuw het schilderen als<br />

technische praktijk overal op de onderwijsagenda.<br />

In Brussel gebeurde dat bijvoorbeeld<br />

54

Adriaan de Lelie, De Beeldengalerij van de Maatschappij Felix Meritis, 1806-1809, olieverf op doek, 100 x 131 cm. Amsterdams Historisch Museum. Beeldbank<br />

Rijksmuseum Amsterdam.<br />

De prijzen van<br />

de academische<br />

productie, met name<br />

de tekeningen naar<br />

het leven, stijgen de<br />

laatste jaren sterk<br />

in populariteit en<br />

waarde.<br />

in 1822, in Parijs pas in 1863.<br />

Onder normale omstandigheden begon een<br />

leerling onderaan de ladder. Aan de hand<br />

van – meestal tweejaarlijkse – wedstrijden<br />

was het mogelijk op te klimmen naar een<br />

hogere klas. Zo kreeg iedere student een<br />

individuele ranking toegekend en werd<br />

door het aanwijzen van medaillewinnaars<br />

bepaald wie naar een hogere klas mochten<br />

doorschuiven, maar ook welke zitplaats een<br />

leerling het eerstvolgende jaar toebedeeld<br />

kreeg. Diegenen die het sterkst presteerden,<br />

kregen de beste plaatsen. De kloof tussen de<br />

mindere en de betere leerlingen werd hierdoor<br />

mogelijk nog groter. Medaillewinnaars<br />

ontvingen niet zelden in grote publieke ceremonies<br />

de nodige egards in het bijzijn van<br />

de elite van de stad, wat jonge talenten de<br />

mogelijkheid gaf om rechtstreeks in contact<br />

te komen met opdrachtgevers, die vaak uit<br />

een ander milieu kwamen.<br />

DE MARKT VOOR ACADEMIESTUKKEN<br />

Hoewel de academies dus eeuwenlang op<br />

zijn minst een groot deel van het artistieke<br />

landschap vertegenwoordigden, bleek de<br />

academische productie de laatste decennia<br />

op de markt minder populair. Het rigide<br />

keurslijf en de weinige mobiliteit speelden<br />

zonder twijfel hun rol, evenals de mindere<br />

aantrekkingskracht van de 19e eeuw in het<br />

algemeen. Een kentering valt echter op te<br />

merken. De prijzen van de academische<br />

productie bij uitstek, met name de tekeningen<br />

naar het leven, stijgen de laatste jaren<br />

sterk in populariteit en waarde. Opvallend<br />

hierbij is ook dat de kopers vaak jonger dan<br />

gemiddeld zijn. Academische tekeningen<br />

hebben het voordeel herkenbaar en bereikbaar<br />

te zijn. Aangezien vele academies de<br />

volgende jaren hun 200e verjaardag vieren,<br />

zal de aandacht voor deze werken ongetwijfeld<br />

nog sterk stijgen. En dat heeft onomstotelijk<br />

repercussies op de markt. Laten we<br />

hopen dat deze evolutie ook huidige academies<br />

zal uitdagen hun rol als kunstcentra te<br />

blijven spelen.<br />

BEZOEKEN<br />

Oefening baart kunst<br />

t/m 12-03<br />

Groeningemuseum<br />

Brugge<br />

www.museabrugge.be<br />

55

Léon Spilliaert, Zee met duinen, 1945, aquarel, Oost-Indische inkt en pen op papier, 48,5 x 57,8 cm. © Patrick Derom Gallery.<br />

Léon Spilliaert<br />

Veelzijdig werk,<br />

stijgende prijzen<br />

Léon Spilliaert was een visionair kunstenaar en een wegbereider voor de<br />

avant-garde van de 20e eeuw. Lange tijd werd hij gereduceerd tot het unieke<br />

karakter van zijn oeuvre, maar door de manier waarop we daar tegenwoordig<br />

naar kijken verandert geleidelijk aan zijn status, zonder dat we het mysterie<br />

van zijn werk helemaal kunnen doorgronden. Want de laatste dertig jaar is<br />

de aandacht in de markt voor zijn werk aanzienlijk toegenomen. Het is een<br />

kwestie van tijd voordat de Verenigde Staten het ontdekken.<br />

TEKST: GILLES BECHET<br />

56

Wanneer Madeleine Spilliaert<br />

ging wandelen met haar<br />

vader, vroeg die haar altijd<br />

om niet te praten, omdat hij<br />

naar eigen zeggen ‘met zijn ogen werkte’.<br />

Bij deze kunstenaar lag de focus volledig op<br />

het innerlijke. Léon Spilliaert (1881-1946)<br />

schilderde nooit landschappen buitenshuis.<br />

In zijn atelier, niet zelden aan zijn<br />

keukentafel, verbeeldde hij wat hij had gezien<br />

of gevoeld. Hij liet een indrukwekkend<br />

oeuvre na, tussen de vier- en de vijfduizend<br />

werken, vrijwel uitsluitend op papier.<br />

De Oostendse kunstenaar was een autodidact,<br />

al had hij wel korte tijd les gevolgd aan<br />

de kunstschool in Brugge. Hij ontwikkelde<br />

een heel eigen techniek, waarbij hij gewassen<br />

Oost-Indische inkt combineerde met<br />

waterverf. Met die techniek creëerde hij<br />

zijn mooiste zeegezichten, landschappen,<br />

interieurs en zelfportretten, die iets zonderlings<br />

hebben, soms op het verontrustende<br />

af. Spilliaert was geboeid door literatuur<br />

en filosofie. Hij was bevriend met Emile<br />

Verhaeren, verkocht verschillende tekeningen<br />

aan Stefan Zweig en maakte illustraties<br />

voor Maurice Maeterlinck. Hij leefde voor<br />

zijn kunst en heeft nooit een ander beroep<br />

uitgeoefend. De verkoop van schilderijen en<br />

tekeningen bracht voldoende brood op de<br />

plank om zijn gezin een comfortabel leven<br />

te bieden, maar ook niet meer dan dat.<br />

Galeriehouder Edouard Derom: “Aangezien<br />

hij geen al te fijne neus voor zaken had, verkocht<br />

hij zijn werken soms te snel. Gelukkig<br />

kreeg hij veel steun van vrienden, die zijn<br />

werk ten zeerste waardeerden en geregeld<br />

tekeningen van hem kochten.”<br />

Spilliaert stelde werk tentoon in verschillende<br />

galeries in Brussel én Parijs. Hij<br />

genoot erkenning van zowel collega’s als<br />

culturele instellingen. In 1920 presenteerde<br />

hij zelfs werk op de Biënnale van Venetië.<br />

EEN OVERGANGSFIGUUR<br />

Buiten het artistieke milieu kwam de<br />

erkenning er pas langzaam. In zijn beginjaren<br />

werd Spilliaert geassocieerd met de<br />

symbolistische beweging, maar ook met<br />

het Vlaamse expressionisme. Bekijken we<br />

zijn oeuvre door een hedendaagse bril, dan<br />

kun je er een voorloper van het surrealisme<br />

in zien. Sommige van zijn radicalere, uiterst<br />

vereenvoudigde landschappen zijn een voorafspiegeling<br />

van de geometrische abstractie<br />

en het minimalisme. “We hebben nog vaak<br />

de neiging Spilliaert te zien als een kunstenaar<br />

van de 19e eeuw, terwijl hij voor mij een<br />

schoolvoorbeeld is van een kunstenaar die<br />

een brug slaat tussen de 19e en de 20e eeuw”,<br />

zegt galeriehouder Noémie Goldman. “Zijn<br />

band met de 20e eeuw is zeer belangrijk.<br />

Men heeft vaak de neiging dat te vergeten of<br />

te onderschatten. Hij is echt een overgangsfiguur<br />

die de deur van de verbeelding wijd<br />

openzette en zo een bron van inspiratie voor<br />

de avant-garde van de 20e eeuw werd.”<br />

Na zijn dood, in 1946, zou Madeleine zich<br />

hard inspannen om het oeuvre van haar<br />

vader de verdiende erkenning te bezorgen.<br />

Aangezien hij niets weggooide, had ze nog<br />

een groot aantal werken in huis, bewaard<br />

in laden. Ze nodigde prominenten uit<br />

de kunstwereld uit, zoals Jean Coquelet,<br />

directeur van het Museum van Elsene, en<br />

Francine-Claire Legrand van de Koninklijke<br />

Musea voor Schone Kunsten. Die zouden<br />

de eerste overzichtstentoonstellingen over<br />

Léon Spilliaert organiseren en hem zo<br />

bekend maken bij een breder publiek. Elke<br />

grote tentoonstelling leidde tot meer erkenning.<br />

Vanaf de jaren 80 zou die erkenning<br />

langzaam maar zeker groeien. Patrick Der-<br />

Spilliaert liet tussen de 4000 en 5000 werken na,<br />

vrijwel uitsluitend op papier.<br />

Léon Spilliaert, Grijze boomstammen, 1944, aquarel, Oost-Indische inkt en pen op papier J.B. Green & son,<br />

61 x 49,4 cm. © Patrick Derom Gallery.<br />

57

Léon Spilliaert, Stilleven met pausmunten, 1912.<br />

© Patrick Derom Gallery.<br />

Léon Spilliaert, Spiegel en witte vaas. De schouw, 1913, zwart en gekleurd krijt op papier, 31,8 x 23,8 cm.<br />

© Patrick Derom Gallery.<br />

‘We laten zien dat<br />

er ook een andere<br />

Spilliaert was, met<br />

niet alleen de werken<br />

uit de symbolistische<br />

periode’<br />

PATRICK DEROM<br />

om: “Vergeet ook niet de rol die sommige<br />

buitenlandse galeries hebben gespeeld in<br />

de internationale erkenning van Spilliaert,<br />

zoals Piccadilly Gallery in Londen.”<br />

Buiten <strong>België</strong> vind je meer werken van<br />

Spilliaert in privéverzamelingen dan in<br />

musea. Niet alleen musea en galeries, maar<br />

ook verzamelaars zijn belangrijk om het<br />

werk van een kunstenaar meer zichtbaarheid<br />

en bekendheid te geven bij het grote<br />

publiek, met name door schenkingen.<br />

Edouard Derom: “Zo bezit het Metropolitan<br />

Museum in New York een zelfportret<br />

dat in 1907 werd geschonken door William<br />

Lieberman. In Parijs was het eveneens een<br />

verzamelaar die een van de eerste Spilliaerts<br />

aan het Musée d’Orsay schonk.”<br />

VERWACHT: AANDACHT UIT AMERIKA<br />

Gezien de omvang van zijn oeuvre, de vrucht<br />

van bijna een halve eeuw van artistieke productie,<br />

ligt het voor de hand dat de belangstelling<br />

van het publiek varieert naargelang<br />

de periode en het thema. De belangstelling<br />

van de markt is momenteel het grootst voor<br />

de meest symbolistische werken, de grote<br />

formaten van 1900 tot 1912, met name de<br />

zelfportretten. Zo werd in oktober 2015 een<br />

zelfportret uit 1908 bij De Vuyst in Lokeren<br />

verkocht voor 741.000 euro. In maart 2022<br />

ging Dijk en strand, Koninklijk Chalet en<br />

galeries in Oostende, uit dezelfde periode, bij<br />

Christie’s in Parijs van de hand voor 504.000<br />

euro. De absintdrinkster uit 1907 werd in juni<br />

2015 bij Sotheby’s in Parijs toegewezen voor<br />

483.000 euro. Een deel van zijn productie<br />

geniet wel minder belangstelling. Het gaat<br />

met name om werken op bestelling, zoals<br />

landschappen met boerderijen, die Spilliaert<br />

creëerde om zijn gezin te onderhouden.<br />

En zijn oeuvre heeft ongetwijfeld nog verrassingen<br />

in petto. In 1935 verhuisde het gezin<br />

definitief naar Brussel, zodat Madeleine<br />

pianoles kon volgen aan het conservatorium.<br />

Léon Spilliaert maakte van de gelegenheid<br />

gebruik om vaak te gaan wandelen in de parken<br />

van de hoofdstad, in het Zoniënwoud en<br />

58

Bekijken we zijn<br />

oeuvre door een<br />

hedendaagse bril,<br />

dan kun je er een<br />

voorloper van het<br />

surrealisme in zien.<br />

zelfs in de Hoge Venen. Uit die wandelingen<br />

ontstonden andere landschappen, waarvan<br />

meer rust uitging, nu met bomen en veen<br />

in plaats van zeegolven. Hij ontwikkelde<br />

toen ook een stijl die een criticus uit die tijd<br />

bestempelde als ‘zeer minutieus’. Het was het<br />

omgekeerde van de techniek die hij hanteerde<br />

in zijn beginjaren. Eerst schilderde hij met<br />

waterverf en daarna bracht hij uiterst nauwkeurig<br />

kleine strepen aan met Oost-Indische<br />

inkt. “Zijn hele carrière lang heeft Spilliaert<br />

zijn technieken veranderd en gediversifieerd”,<br />

zegt Edouard Derom. “Kunstenaars beginnen<br />

vaak met een techniek, die ze dan hun<br />

hele carrière lang gebruiken. Hij daarentegen<br />

stelde zichzelf geregeld in vraag.”<br />

De tentoonstelling in de Galerie Patrick<br />

Derom presenteert een twintigtal werken<br />

uit de familiecollectie van zijn kleinzoon Johan<br />

van Rossum. Patrick Derom: “Met deze<br />

tentoonstelling willen we laten zien dat er<br />

ook een andere Spilliaert was, dat er niet<br />

alleen de werken uit de symbolistische periode<br />

zijn. We presenteren er van uitgelezen<br />

kwaliteit. Sommige zijn echt verrassend. Hij<br />

creëerde ze in verschillende periodes.”<br />

De laatste dertig jaar zien we de marktwaarde<br />

van Léon Spilliaert gestaag stijgen. Er werden<br />

grote tentoonstellingen georganiseerd,<br />

niet alleen in Parijs, in het Musée d’Orsay<br />

(weliswaar sterk ingekort door de lockdown),<br />

maar ook in Londen, in de Royal Academy, in<br />

Lausanne, in de Fondation de L’Hermitage,<br />

en recentelijk ook in Neuss, nabij Düsseldorf<br />

(Duitsland). In <strong>België</strong> en Frankrijk, maar ook<br />

elders, liggen verzamelaars op de loer voor<br />

mooie stukken die op de markt verschijnen.<br />

Om internationaal helemaal erkend te<br />

worden, zou er nog een grote tentoonstelling<br />

over Spilliaert moeten komen in een<br />

groot Amerikaans museum, in New York of<br />

Philadelphia, misschien een tentoonstelling<br />

die zou rondreizen tussen musea gespecialiseerd<br />

in werken op papier. Patrick Derom:<br />

“Ik denk dat zodra verzamelaars uit het grote<br />

publiek in Amerika zijn werk ontdekken, het<br />

allemaal zeer snel zou kunnen gaan.”<br />

BEZOEKEN<br />

Léon Spilliaert. Wandering through Silence<br />

t/m 13-04<br />

Patrick Derom Gallery<br />

Brussel<br />

www.patrickderomgallery.com<br />

Léon Spilliaert, Fort Napoléon, Oostende, ca. 1934, potlood, Oost-Indische inkt, penseel, aquarel en gouache op papier, 44,4 x 59,9 cm. © Patrick Derom Gallery.<br />

59

Over licht en ruimte<br />

Grootse<br />

comeback van<br />

Jef Verheyen<br />

Heel bekend tijdens zijn leven en daarna lange tijd uit de belangstelling.<br />

De Antwerpse schilder Jef Verheyen (1932-1984) was een stuwende kracht in<br />

de Europese avant-garde. Hij was bevriend met kunstenaars als Fontana,<br />

Manzoni, Klein en Uecker. Zijn radicale kunst evoceert een oneindige ruimte<br />

waarin het licht trilt. Sinds de internationale revival van ZERO-kunstenaars<br />

is een nieuwe opmars ingezet. Het KMSKA presenteert Venster op het<br />

oneindige, een baanbrekende overzichtstentoonstelling in samenwerking<br />

met het M HKA en het Jef Verheyen Archief.<br />

TEKST: CHRISTINE VUEGEN<br />

Jef Verheyen & Lucio Fontana, Rêve de Möbius, 1962. Collectie Jef Verheyen Archief. © SABAM Belgium, <strong>2024</strong>. Foto: Jan Liégeois.<br />

60

Jef Verheyen, collectie FOMU Antwerpen. © SABAM<br />

Belgium <strong>2024</strong>. Foto: Filip Tas.<br />

is wonderbaar midden<br />

in het licht van de<br />

opgaande zon te staan<br />

“Het<br />

en te beseffen dat er op<br />

dit ogenblik nog anderen zijn die hetzelfde<br />

ondergaan”, schreef de kunstenaar in 1977.<br />

Het is een fragment uit de catalogus bij<br />

zijn retrospectief in 1979 in het Paleis voor<br />

Schone Kunsten in Brussel. Onder deze<br />

tekst staat ‘Jef Verheyen’ en daaronder ‘le<br />

peintre flamant’. Met een ‘t’. Zo ondertekende<br />

hij dikwijls brieven en teksten.<br />

Zinspelend op ‘Vlaams’, maar hij maakte<br />

er ‘vlammend’ van. Het slaat op de kleuren<br />

in zijn werk, maar waarschijnlijk ook op<br />

zijn temperament. Naar verluidt kon hij<br />

vlammend discussiëren.<br />

Het gloeiende roze in het schilderij Brazilië<br />

of etherische werken die een gevoel van<br />

oneindigheid geven, een immense leegte:<br />

het oeuvre van Verheyen biedt belevingen<br />

aan van licht tot donker, van zwart, groen,<br />

blauw, rood, in het ganse spectrum van<br />

kleuren. Laag na laag na laag geschilderd<br />

tot in de subtielste nuances. Zoals in de<br />

glacistechniek van Jan van Eyck, maar met<br />

matte verf. Jef Verheyen koppelde vernieuwing<br />

aan de Vlaamse schilderkunsttraditie<br />

en meesters als Botticelli en Vermeer. Zijn<br />

Lichtkathedralen refereren aan de gotiek<br />

en zijn tondo’s aan de renaissance.<br />

De tentoonstelling Jef Verheyen. Venster op<br />

het oneindige in Koninklijk Museum voor<br />

Schone Kunsten Antwerpen is het resultaat<br />

van jarenlang onderzoek. Annelien De<br />

Jef Verheyen, De grote Pan, 1963-64/1976, polyvinyl op geperst hout, 193 x 166 cm. Collectie KMSKB,<br />

Brussel. © SABAM Belgium <strong>2024</strong>. Foto: J. Geleyns.<br />

Troij van het M HKA-team verdiepte zich<br />

in het archief van Verheyen en belichtte<br />

daarbij de nieuwe ruimtebeleving die hij<br />

voorstelde. Zijn experimentele zoektocht<br />

blijft relevant. Daarom wordt de internationale<br />

context niet alleen getoond met<br />

werk van voorgangers en tijdgenoten,<br />

maar ook van de hedendaagse kunstenaars<br />

Carla Arocha & Stéphane Schraenen,<br />

Ann Veronica Janssens, Kimsooja en<br />

Pieter Vermeersch.<br />

VIBRATIE VAN KLEUR<br />

‘Zien is met de ogen voelen.’ Bij het veelgeciteerde<br />

motto van Jef Verheyen wordt<br />

vaak gewezen op de visuele handicap<br />

waarmee hij werd geboren en die later<br />

werd verholpen. In zijn manifest Essentialisme<br />

(1957-1959) proclameerde hij dat het<br />

schilderij moet loskomen van de materie.<br />

Beweging is ‘vibratie ter plekke’, een<br />

immateriële vibratie van de kleur binnen<br />

het oppervlak van het schilderij zelf om<br />

zo een grenzeloze, dimensieloze ruimte te<br />

Jef Verheyen koppelde<br />

vernieuwing<br />

aan de Vlaamse<br />

schilderkunsttraditie<br />

en meesters als<br />

Botticelli en Vermeer.<br />

creëren. Een paar decennia later vond hij<br />

essentialisme nog altijd de beste term voor<br />

zijn schilderkunst, getuige zijn uitspraak:<br />

“Essentialisme is het ritme van het leven.”<br />

De jonge Verheyen werkte eerst met keramiek.<br />

“Ik trachtte zowel in mijn keramiek<br />

als in mijn schilderijen een soort ‘essentie'<br />

te bereiken”, schreef hij. Het thema van<br />

oneindigheid verscheen al rond 1956 in<br />

zijn schilderijen en ook het thema van de<br />

leegte hield hem bezig. De hoofdthema’s<br />

61

stenaars en schrijvers zijn er meermaals<br />

geweest. In 1962 bracht Lucio Fontana in<br />

de villa van de verzamelaar Louis Bogaerts<br />

in Knokke een gebogen lijn van gaten aan<br />

op het gouden schilderij Le Jour van Jef<br />

Verheyen. De actie werd uitgezonden op<br />

de Vlaamse televisie en dat filmpje staat<br />

op YouTube. De oudere Fontana steunde<br />

de jonge kunstenaar en kocht van hem drie<br />

schilderijen, onder meer een vlammend<br />

rood schilderij met een boogvorm. Geometrische<br />

vormen in schilderijen van Verheyen<br />

lijken in de leegte te zweven en je ziet ze niet<br />

altijd meteen. Hij was al vroeg geboeid door<br />

oosterse filosofieën. Ook The Geometry of<br />

Art and Life van Matila Ghyka en diens boek<br />

over de gulden snede waren inspiratiebronnen.<br />

Hij was een soort theoreticus, maar hij<br />

heeft heel gevoelige schilderijen nagelaten.<br />

Jef Verheyen, Lichtstroom, 1962, polyvinyl op canvas. Collectie Leopold-Hoesch-Museum, Düren.<br />

© SABAM Belgium <strong>2024</strong>. Foto: Peter Hinschläger.<br />

Het oeuvre van<br />

Verheyen biedt<br />

belevingen aan van<br />

licht tot donker, en in<br />

het ganse spectrum<br />

van kleuren.<br />

waren altijd licht en kleur. Hij schilderde ze<br />

en schreef erover en hij reisde veel. In Milaan<br />

ontmoette hij in 1957 Fontana, Manzoni<br />

en Crippa. In 1958, na zijn eerste solo<br />

in Galerie Pater in Milaan, bezocht hij in<br />

Parijs de tentoonstelling Le Vide van Yves<br />

Klein bij Iris Clert. Hetzelfde jaar was hij<br />

medeoprichter van de Antwerpse avantgardegroep<br />

G58, die hij verliet om in 1960<br />

de Nieuwe Vlaamse School op te richten.<br />

In de G58-expo Vision in Motion/Motion in<br />

Vision in 1959 in het Hessenhuis ontmoette<br />

hij Günther Uecker uit Düsseldorf, die<br />

een belangrijke ZERO-kunstenaar werd.<br />

Samenwerkingen met bevriende kun-<br />

LAATSTE MODERNIST?<br />

Soms waren er fijne uitstapjes naar andere<br />

media. Er is een foto van Verheyen die zijn<br />

multipel Le Vide (1965), een lege lijst van metaal,<br />

tegen de eindeloze hemel houdt in zijn<br />

tuin in Antwerpen. In 1967 installeerde hij<br />

samen met Günther Uecker de openluchttentoonstelling<br />

Vlaamse Landschappen in<br />

het Oost-Vlaamse dorpje Mullem. Galerie ’t<br />

Kasteelke bleef leeg en in het landschap hingen<br />

ze witte lakens, groeven gaten en plaatsten<br />

witgeschilderd kaders die het eindeloze<br />

uitzicht accentueerden. In feite was hij dus<br />

ook een pionier van landschapskunst, nog<br />

voor de eerste land-artexpo in de VS.<br />

Met zijn vriend Yves Klein deelde Jef Verheyen<br />

zijn passie voor judo. In 1984 overleed<br />

hij na een hartaanval op de judomat<br />

in Apt, de Franse gemeente in de Provence<br />

waar hij sinds 1974 woonde met zijn gezin.<br />

Hij exposeerde in Galleria Pater in Milaan,<br />

Galerie Bernard van Hans Liechti in Grenchen<br />

(Zwitserland), Iris Clert Gallery in<br />

Parijs en Galerie Schoeller in Düsseldorf. En<br />

hij nam deel aan zowat alle tentoonstellingen<br />

van ZERO, de internationale groep die<br />

in 1958 was opgericht in Düsseldorf. Tijdens<br />

zijn leven waren zijn solotentoonstellingen<br />

dikwijls al voor de opening uitverkocht. Na<br />

zijn dood doofde de belangstelling. Oké, in<br />

de jaren 80 floreerde het neo-expressionisme<br />

en het postmodernisme, en Verheyen<br />

wordt een van de laatste modernisten<br />

genoemd. Maar zijn omgang met licht en<br />

kleur zou niet misstaan in exposities van<br />

minimal art of de beweging Light and Space<br />

met kunstenaars als James Turrell in de VS.<br />

Er valt ook te denken aan werk van Anish<br />

Kapoor en zelfs Olafur Eliasson.<br />

62

Verheyen was een<br />

soort theoreticus,<br />

die heel gevoelige<br />

schilderijen heeft<br />

nagelaten.<br />

NIEUWE OPMARS<br />

In <strong>België</strong> exposeerde Verheyen in 1974 voor<br />

het eerst solo in de galerie van Axel Vervoordt<br />

in Antwerpen. Ze waren toen al bevriend.<br />

Axel Vervoordt Gallery vertegenwoordigt<br />

zijn schilderkunst, terwijl Callewaert-<br />

Vanlangendonck Gallery in Antwerpen<br />

dat doet voor zijn werk op de secundaire<br />

markt. De internationale interesse kwam<br />

begin deze eeuw in een stroomversnelling<br />

sinds Verheyens kunst is opgenomen<br />

in grote ZERO-tentoonstellingen: in 2008<br />

in Museum Kunstpalast in Düsseldorf, in<br />

2014 in het Guggenheim Museum in New<br />

York en in 2015 in Berlijn en Amsterdam. In<br />

2010 organiseerde Mattijs Visser, oprichter<br />

en directeur van de ZERO Foundation, de<br />

overzichtstentoonstelling Jef Verheyen and<br />

Friends in de Langen Foundation in Neuss.<br />

Maar de eerste stap naar de herontdekking<br />

was het overzicht in 2004 in de weidse<br />

ruimtes van Kanaal, een omgebouwde<br />

industriële stokerij in Wijnegem, eigendom<br />

van Axel Vervoordt. Zoon Boris Vervoordt<br />

runt er nu de Axel Vervoordt Gallery. “Tijdens<br />

zijn leven was zijn werk al zeer kostbaar,<br />

vergeleken met tijdgenoten”, merkt<br />

deze op. “De prijzen zijn gestegen sinds er<br />

opnieuw meer internationale aandacht is,<br />

maar liggen niet zo hoog als bij sommige<br />

tijdgenoten. De meeste werken zitten in een<br />

prijsklasse tussen € 50.000 en € 300.000. Het<br />

gaat dan over schilderijen in een uitstekende<br />

staat. Met minimaal werk is dat extreem<br />

belangrijk. Als er craquelures zijn door een<br />

niet optimale conservatie is de perceptie<br />

compleet veranderd. We leggen ons niet toe<br />

op zijn werk op papier, maar zeker bij zijn<br />

aquarellen bijvoorbeeld moet je goed kijken<br />

of er geen ontkleuring is ontstaan door de<br />

blootstelling aan daglicht.”<br />

De galerie merkt dat de meeste aandacht<br />

uit Azië en de VS afkomstig is. “Wij zoeken<br />

naar nieuwe verzamelaars, maar het kan<br />

natuurlijk ook een belangrijke Belgische<br />

of Europese verzameling zijn”, vertelt Vervoordt.<br />

“Zijn estate gaat spaarzaam om met<br />

de plaatsing van het werk van Verheyen en<br />

we willen dat het zo juist mogelijk gebeurt.<br />

Jef Verheyen was in de jaren 50 en 60 echt<br />

een pionier. Niet alleen in zijn werk, maar<br />

ook als verbindingspersoon binnen het hele<br />

ecosysteem van de kunst in zijn tijd. Vanuit<br />

zijn thuisbasis Antwerpen verbond hij Düsseldorf,<br />

Parijs en Milaan.”<br />

BEZOEKEN<br />

Jef Verheyen. Venster op het oneindige<br />

23-03 t/m 18-08<br />

KMSKA<br />

Antwerpen<br />

www.kmska.be<br />

Jef Verheyen, Espace flamand, 1960-1961. Collectie Museum Kunstpalast, Düsseldorf. © SABAM Belgium, <strong>2024</strong>, ARTOTHEK.<br />

63

Museum tips<br />

Het oog van Braeckman<br />

29-03 t/m 19-01<br />

Fomu<br />

Antwerpen<br />

www.fomu.be<br />

In het teken van het<br />

Gulden Vlies<br />

t/m 02-06<br />

Hof van Busleyden<br />

Mechelen<br />

www.hofvanbusleyden.be<br />

FOMU bezit de tot<br />

dusver grootste<br />

collectie foto’s van Dirk<br />

Braeckman (°1958).<br />

Voor de expositie<br />

Echtzeit heeft het<br />

museum hem gevraagd<br />

een dialoog aan te<br />

gaan, niet met zijn<br />

eigen foto’s, maar<br />

met andere foto’s uit<br />

de museumcollectie<br />

die hem boeien.<br />

Braeckman selecteerde<br />

beelden met<br />

onvolmaaktheden,<br />

lege interieurs,<br />

banale objecten en<br />

suggestieve plekken.<br />

Uit de FOMU-collectie<br />

koos hij functionele<br />

foto’s, gemaakt zonder<br />

artistieke ambitie, maar<br />

waarin hij wel visuele<br />

kwaliteiten zag. Hij<br />

fotografeerde ze, drukte ze af, beschilderde en bekladde ze, of knipte er gaten<br />

in. Daarna fotografeerde hij ze opnieuw en bewerkte ze verder in zijn analoge en<br />

digitale donkere kamer. Door de context weg te nemen, het formaat te wijzigen<br />

en titels toe te voegen, wijzigde hij meteen ook de oorspronkelijke betekenis van<br />

die beelden. Een functioneel document verandert zo in een artistiek beeld. De<br />

tentoonstellingstitel verwijst naar de brug die Braeckman slaat tussen verleden en<br />

heden. (ah)<br />

Dirk Braeckman, Echtzeit. © de kunstenaar.<br />

Ridders van het<br />

Gulden Vlies: een<br />

mythe ontrafeld<br />

vindt plaats ter<br />

gelegenheid<br />

van het Belgisch<br />

voorzitterschap<br />

van<br />

de Raad van de<br />

Europese Unie.<br />

De tentoonstelling<br />

belicht een<br />

sleutelperiode uit<br />

de geschiedenis<br />

van Mechelen,<br />

maar ook van <strong>België</strong>: in 1491 streek immers het<br />

kapittel van de Orde van het Gulden Vlies neer<br />

in de stad. Een uniek ensemble wapenborden<br />

uit de 15e eeuw, speciaal gemaakt voor de<br />

bijeenkomst in Mechelen, werd onlangs gerestaureerd.<br />

Het vormt een tastbare herinnering<br />

aan de door Filips de Goede in 1430 gestichte<br />

ridderorde. Voor de hertog van Bourgondië was<br />

dit een manier om de banden met de adellijke<br />

elite te versterken. De naam en de insignes van<br />

de orde zijn ontleend aan de Griekse mythe<br />

van het Gulden Vlies, enige tijd later aangevuld<br />

met het Bijbelse verhaal van Gideon. De expo<br />

belicht ook de politieke intriges en samenzweringen<br />

van een van de eerste politieke allianties<br />

van Europa, door sommigen gezien als de<br />

voorloper van de Europese Unie. (ah)<br />

Wapenbord van Filips van Bourgondië-Beveren,<br />

gemaakt voor de bijeenkomst van de Orde van het<br />

Gulden Vlies in Mechelen in 1491, beschilderd en verguld<br />

hout. © IRPA.<br />

Creatief met prentbriefkaarten<br />

30-03 t/m 18-08<br />

Le Delta<br />

Namen<br />

www.ledelta.be<br />

zwart-witfoto, 30 x 45 cm. © de<br />

kunstenaar. Met toestemming van<br />

Ermes Ermes.<br />

De prentbriefkaart zag het licht in 1869 en zou meteen razend populair worden. Al snel gingen veel kunstenaars<br />

aan de slag met dit medium. Zo’n kaart biedt immers veel voordelen: het is een uiterst lichte en<br />

goedkope drager en kan de hele wereld rondgaan. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was de prentbriefkaart<br />

van groot belang bij de ontwikkeling van de fotomontage. Paul Éluard, die een grote collectie originele<br />

prentbriefkaarten had aangelegd, beschouwde dit medium als een volwaardige kunstvorm. In 1937<br />

publiceerden de surrealisten La Carte Surréaliste, met werk van onder meer Marcel Duchamp, Meret Oppenheim<br />

en René Magritte. In het elektronische tijdperk worden prentbriefkaarten minder gebruikt, maar<br />

kunstenaars blijven er gretig mee experimenteren, zoals te zien op deze tentoonstelling, met werk van<br />

onder anderen Pilar Albarracin, Marcel Broodthaers, Marcel Duchamp, Peter Downsbrough, Hans-Peter<br />

Feldmann, Susan Hiller, Nicole Gravier, On Kawara en Jacqueline Mesmaeker. (ah)<br />

Nicole Gravier, reeks prentbriefkaarten van monumenten – Parijs, 1973, prentbriefkaart in kleur met de Arc de Triomphe en<br />

64

Een denkbeeldige oudheid<br />

06-03 t/m 26-05<br />

MAD<br />

Parijs<br />

www.madparis.fr<br />

Vrouwen<br />

van vroeger<br />

08-03 t/m 17-06<br />

Musée des Beaux-Arts<br />

Tours<br />

https://mba.tours.fr/<br />

De Franse kunstenaar<br />

Henry Cros (1840-<br />

1907), de broer van<br />

dichter Charles Cros,<br />

staat bekend om zijn<br />

vertederende kinderportretten<br />

en figuren<br />

uit een denkbeeldige<br />

klassieke oudheid.<br />

Hij creëerde zowel<br />

sculpturen en keramiek<br />

als tekeningen<br />

en schilderijen. Zo<br />

vond hij de sculptuur<br />

van ‘glaspasta’ uit, de<br />

naam die hij gaf aan<br />

een nieuwe techniek<br />

voor het gieten van<br />

polychroom glaspoeder,<br />

waarmee hij<br />

sculpturen van kleur<br />

kon maken. Zo gaf<br />

hij de moderne glaskunst<br />

meteen ook<br />

een nieuwe impuls.<br />

De kunstenaar wijdde<br />

de laatste twintig jaar<br />

van zijn leven aan dit<br />

medium en creëerde<br />

in die periode de<br />

opvallendste werken<br />

van zijn hele carrière. Een groot deel van de tentoonstelling in MAD is dan ook aan<br />

dit medium gewijd. De werken laten zien dat Henry Cros moeilijk te definiëren valt:<br />

was hij een romanticus, een neoclassicist, een symbolist? Dat zijn enkele van de<br />

vragen die deze expositie te berde brengt. (ah)<br />

Henry Cros, La Flamme, ca. 1900, glaspasta. © Les Arts Décoratifs. Foto: Jean Tholance.<br />

Deze tentoonstelling zoomt in op de rol, de<br />

plaats en het imago van de vrouw aan het<br />

einde van de Middeleeuwen en het begin van<br />

de Renaissance in Frankrijk en Noord-Europa.<br />

Ze stelt de clichés en vooroordelen hierover in<br />

vraag en werpt een nieuw licht op de vrouw uit<br />

deze periode, in al haar facetten. De expo is<br />

gestoeld op historisch onderzoek van de laatste<br />

decennia en op het werk van een wetenschappelijk<br />

comité met diverse specialisten van<br />

die materie. Te zien zijn meer dan honderd<br />

werken (schilderijen, sculpturen, manuscripten,<br />

prenten en alledaagse objecten). Alle soorten<br />

vrouwen komen aan bod: prinsessen, edelvrouwen,<br />

burgervrouwen, boerinnen, rijke en<br />

arme vrouwen, gelukkige en ongelukkige, aan<br />

de macht of aan het werk, gehuwd of weduwe,<br />

echt of denkbeeldig. (ah)<br />

Ambrosius Benson (toegeschr.), Jonge vrouw in gebed,<br />

lezend in een getijdenboek, ca. 1520-1530, olieverf op<br />

paneel, 75 x 55 cm. Parijs, Musée du Louvre. © RMN-<br />

Grand Palais (Musée du Louvre). Foto: Tony Querrec.<br />

Isaac Julien:<br />

What Freedom Is To Me<br />

09-03 t/m 18-08<br />

Bonnefanten Museum<br />

Maastricht<br />

www.bonnefanten.nl<br />

Isaac Julien, Freedom / Diasporic Dream-Space No. 1<br />

(Once Again...Statues Never Die), 2022, inkjetprint<br />

op Canson Platine Fibre Rag. © Isaac Julien. Met<br />

toestemming van de kunstenaar en Victoria Miro.<br />

Isaac Julien, geboren in Londen in 1960, is een toonaangevende figuur in de video- en installatiekunst.<br />

Zijn werk, een combinatie van film en andere kunstvormen, verkent thema’s<br />

zoals sociale rechtvaardigheid en identiteit, vooral gericht op de zwarte en queergemeenschap.<br />

Deze overzichtstentoonstelling, in samenwerking met Tate Britain in Londen en<br />

K21 in Düsseldorf, wordt gesteund door verschillende fondsen en toont zijn voortdurende<br />

streven om de grenzen van kunst en maatschappij te verleggen. (er)<br />

65

Museum tips<br />

Woorden als wapens<br />

13-03 t/m 30-06<br />

Barbican<br />

Londen<br />

www.barbican.org.uk<br />

Het meanderend<br />

noodlot<br />

30-03 t/m 23-06<br />

Koninklijk klooster van Brou<br />

Bourg-en-Bresse<br />

www.monastere-de-brou.fr<br />

Voor deze eerste tentoonstelling in het Verenigd Koninkrijk pakt Soufiane Ababri<br />

(°1985) uit met een origineel project in de Curve Gallery van de Barbican: hij verbindt<br />

de halvemaanvorm van de zaal met het gekrulde silhouet van de Arabische<br />

letter ‘Zayin’, de eerste letter van het woord ‘Zamel’, afgeleid van ‘Zamil’, wat boezemvriend<br />

betekent. Die term wordt ook gebruikt als pejoratieve benaming voor<br />

homoseksuelen. In de Maghreblanden is het brommen van die medeklinker een<br />

geniepige manier om zo iemand te beledigen zonder dat expliciet te doen. De<br />

kunstenaar van Marokkaanse origine, die afwisselend in Parijs en Tanger woont,<br />

wijst er in zijn werk op hoe woorden soms gebruikt worden als wapens. Hij laat<br />

ook zien hoezeer de afkeuring van homoseksualiteit in zijn land van herkomst elke<br />

vriendschappelijke en/of liefdevolle relatie tussen mensen van hetzelfde geslacht<br />

in de weg staat. (ah)<br />

Soufiane Ababri, Bedwork, 2023. © de kunstenaar. Foto: Rebecca Fanuele.<br />

Wat staat er mij te wachten in dit leven? Welk<br />

lot hebben de goden beschikt voor mij? En wat<br />

met het leven na de dood en de toekomst van<br />

onze wereld? Die fundamentele vragen komen<br />

aan bod op de tentoonstelling Prédictions, les<br />

artistes face à l’avenir, die ons laat kennismaken<br />

met manieren om de toekomst te voorspellen,<br />

zoals gezien door de ogen van kunstenaars.<br />

Het thematisch opgevatte traject begint met de<br />

boodschappers van de goden, orakels, sibillen<br />

en profeten die het einde der tijden aankondigen.<br />

Daarna volgt de waarzegkunst, met<br />

astrologen, kaartleggers en andere voorspellers.<br />

Een derde deel gaat over de literatuur en<br />

de legenden waar kunstenaars in de 19e eeuw<br />

inspiratie uit putten om werken te creëren over<br />

nieuwe voorspellende figuren. En tot slot ontdekken<br />

we hoe veel hedendaagse kunstenaars<br />

onze toekomst donkerder dan ooit inzien. (ah)<br />

Clémentine Dondey, Devineresse étudiant un livre<br />

de nécromancie, 1847, olieverf op doek. Dijon, Musée<br />

des Beaux-Arts. © Musée des Beaux-Arts, Dijon. Foto:<br />

François Jay.<br />

Damien Hirst verlicht het kasteel<br />

02-03 t/m 23-06<br />

Château La Coste<br />

Le Puy-Sainte-Réparade<br />

www.chateau-la-coste.com<br />

Damien Hirst, Hazy Star-Clouds, 2021,<br />

olieverf op doek, 243,8 x 182,9 cm. © de<br />

kunstenaar & Science Ltd. Alle rechten<br />

voorbehouden DACS/Artimage 2023.<br />

Foto: Prudence Cuming Associates Ltd.<br />

Damien Hirst houdt niet van half werk en heeft een grenzeloze ambitie. Hij werd uitgenodigd om<br />

werk te tonen in Château La Coste. In alle paviljoenen en op het hele domein stelt hij in de expositie<br />

The Light That Shines werken op. Historische sculpturen, zoals dieren in formol uit de reeks<br />

‘Natural History’, krijgen het gezelschap van nooit eerder tentoongesteld werk, zoals doeken uit de<br />

reeks ‘Cosmos’ en sculpturen uit de reeks ‘Meteorites’. Een andere serie nooit eerder tentoongestelde<br />

schilderijen, ‘The Empresses’, is te zien in Galerie Richard Rogers. Elk werk draagt de naam<br />

van een grote vrouwelijke figuur uit de geschiedenis. Door de rode en zwarte vlindervleugels zien<br />

ze eruit als caleidoscopen. We kunnen ook opnieuw kennismaken met de sculpturen en ‘negatoscopes’<br />

(lichtbakken) uit de reeks ‘Treasures from the Wreck of the Unbelievable’, voor het eerst<br />

tentoongesteld in 2017, in Punta della Dogana en in Palazzo Grassi in Venetië. (ah)<br />

66

Der Blaue Reiter<br />

vanaf 12-03<br />

Lenbachhauss<br />

München<br />

www.lenbachhaus.de<br />

De paradoxen<br />

van het beeld<br />

23-03 t/m 11-08<br />

Museum Ludwig<br />

Keulen<br />

www.museum-ludwig.de<br />

Het Lenbachhaus bezit de grootste collectie werken van Der Blaue Reiter ter<br />

wereld. In samenhang met de tentoonstelling Expressionists. Kandinsky, Münter<br />

and the Blue Rider, die van 25 april t/m 20 oktober plaatsvindt in Tate Modern in<br />

Londen, zijn in München werken die niet naar elders kunnen reizen te zien. Het<br />

museum plaatst die in een nieuwe context. Deze bewijst hoezeer de dynamiek<br />

van de groep, de leergierigheid naar nieuwe praktijken zoals schilderen op glas,<br />

kindertekeningen, volkskunst en Japanse houtgravures, heeft bijgedragen tot<br />

het ontstaan van een nieuwe, ongeremde stijl. Der Blaue Reiter verdween als<br />

groep door de Eerste Wereldoorlog, maar de werken hebben een onuitwisbare<br />

stempel gedrukt op de kunst van de 20e eeuw. De expo Der Blaue Reiter<br />

presenteert zo’n 250 werken van de beroemdste leden van de groep: Münter,<br />

Kandinsky, Klee, Marc, Macke, Von Jawlensky en Epstein. (ah)<br />

Marianne von Werefkin, Prerowstrom, 1911. Städtische Galerie, Lenbachhaus en Kunstbau<br />

München.<br />

De tentoonstelling Give Me Paradox or Give Me<br />

Death biedt een boeiend overzicht van het oeuvre<br />

van Roni Horn (°1955), met een honderdtal werken<br />

daterend van het begin van zijn carrière tot nu. De<br />

titel is ontleend aan een citaat van Patrick Henry,<br />

die in de 18e eeuw een toonaangevende promotor<br />

van de Amerikaanse onafhankelijkheidsbeweging<br />

was. Eén woord uit het oorspronkelijke citaat werd<br />

vervangen: ‘Paradox’ neemt de plaats in van ‘Liberty’.<br />

Dit, om te wijzen op de belangstelling van de<br />

kunstenaar voor het verzoenen van twee tegenstrijdige<br />

antwoorden – een thema dat hem na aan het<br />

hart ligt. De expo begint met een reeks foto’s, This<br />

is Me, This is You (1997-2000) en omvat ook nooit<br />

eerder tentoongestelde tekeningen, daterend van<br />

het einde van de jaren 70, en andere gecreëerd<br />

tussen 1983 en 2018. Vanzelfsprekend krijgen we<br />

ook beroemde werken van de New-Yorkse kunstenaar<br />

te zien, zoals Still Water (The River Thames for<br />

Example) uit 1999. Het geheel wordt aangevuld met<br />

een groot aantal sculpturen. (ah)<br />

Roni Horn, a.k.a., 2008-2009, pigmentdruk op lompenpapier.<br />

© de kunstenaar. Met toestemming van Hauser & Wirth.<br />

Foto: Stefan Altenburger.<br />

Handelen als een samoerai<br />

22-03 t/m 14-07<br />

Kunsthaus<br />

Zürich<br />

www.kunsthaus.ch<br />

Kiki Kogelnik, Chandelier Hanging, ca.<br />

1970, kleerhanger en vinyl, 79,1 x 46,2<br />

x 46,5 cm. Kiki Kogelnik Foundation.<br />

© Kiki Kogelnik Foundation, alle<br />

rechten voorbehouden.<br />

De uitdrukking komt van Kiki Kogelnik (1935-1997): vrouwen moeten handelen als een samoerai!<br />

Deze overzichtstentoonstelling wil laten zien met hoeveel overtuiging de Oostenrijkse kunstenaar<br />

dit credo in praktijk heeft gebracht. Kogelnik begon als expressionistische schilder, maar stapte<br />

later over op popart. Ze ontwikkelde een flamboyante stijl, naast beroemde figuren als Niki de<br />

Saint Phalle en Carolee Schneemann. Leergierig en gepassioneerd als ze was, experimenteerde ze<br />

met technieken als collage en airbrush en nieuwe materialen als vinyl (bekend zijn haar Hangings,<br />

figuren gesneden uit vinyl en opgehangen aan kleerhangers), maar ook traditionele materialen,<br />

waaronder keramiek. Ze anticipeerde op thema’s die nu actueler zijn dan ooit: vragen rond gender<br />

en seksuele identiteit, ethische kwesties rond innovatieve research, rationalisering en miniaturisering<br />

door robotica. (ah)<br />

67

Museum agenda<br />

Elena Subach, beeld uit de serie Grandmothers on the Edge of heaven, 2018.<br />

© de kunstenaar. Te zien bij Hangar in Brussel.<br />

Aalst<br />

NW<br />

△ Maya Deren. Ritual in<br />

Transfigured Time - Lucile<br />

Desamory. Untitledment<br />

22-03 till 26-05<br />

Antwerpen<br />

Extra City Kunsthal<br />

△ Carpetland. Critical<br />

Tapestries.<br />

till 14-04<br />

FOMU<br />

△ Re/sisters - A lens on<br />

gender and ecology<br />

29-03 till 18-08<br />

△ Dirk Braeckmann.<br />

Echtzeit<br />

29-03 till 19-01-2025<br />

△ Her Voice - Echoes of<br />

Chantal Akerman<br />

till 10-03<br />

△ James Barnor. Studio<br />

of Life<br />

till 10-03<br />

Kunsthal Extra City<br />

△ Carpetland - Critical<br />

Tapestries<br />

till 14-04<br />

M HKA<br />

△ Gordon Matta-Clark.<br />

Museum in Motion<br />

till 05-04<br />

△ Jim Shaw. The Ties That<br />

Bind<br />

till 19-05<br />

MoMu<br />

△ Baloji - Augurism<br />

till 16-06<br />

Museum De Reede<br />

△ Paul Harbutt -<br />

ODYSSEY<br />

till 20-05<br />

Museum Mayer van<br />

den Bergh<br />

△ Conversations:<br />

hedendaagse en<br />

historische meesters in<br />

gesprek<br />

till 03-03<br />

Snijders&Rockoxhuis<br />

△ Passie! - 16de en 17deeeuwse<br />

pareltjes uit<br />

privéverzamelingen<br />

till 31-03<br />

Ath<br />

Maison Culturelle<br />

d’Ath<br />

△ Erika Vaury. Archaïsme<br />

till 16-03<br />

Binche<br />

Musée international<br />

du Carnaval et du<br />

Masqu<br />

△ Binche Intime. Une<br />

exploration sonore<br />

till 15-09<br />

Bornem<br />

Centrum voor<br />

constructivisme en<br />

concrete kunst<br />

△ Gaël Bourmaud. De<br />

strikte grenzen van de<br />

geometrie overschreden<br />

03-03 till 21-04<br />

Brugge<br />

Groeningemuseum<br />

△ Oefening baart kunst<br />

- Unieke inkijk in de<br />

opleiding van Brugse<br />

meesters<br />

till 12-03<br />

Brussels<br />

Africa museum<br />

△ ReThinking Collections<br />

till 29-09<br />

Argos centre for<br />

audiovisual arts<br />

△ Herman Asselberghs.<br />

Time wasted<br />

02-03 till 30-06<br />

Art & Marges<br />

museum<br />

△ Noem het geen art brut<br />

till 21-04<br />

Atelier 34zero<br />

Muzeum<br />

△ Pierre vers une<br />

évolution - La sobriété<br />

dans l’abstraction<br />

till 31-03<br />

Belfius Art Collection<br />

△ Inspired by Love<br />

till 22-06<br />

BOZAR<br />

△ Kapwani Kiwanga.<br />

Rootwork<br />

till 10-03<br />

△ Histoire de ne pas rire.<br />

Het surrealisme in <strong>België</strong><br />

till 16-06<br />

△ James Ensor<br />

till 23-06<br />

Broodhuis<br />

△ Spelen maar!<br />

till 25-08<br />

Centrale<br />

△ Antoinette d’Ansembourg.<br />

From the ground, with love<br />

till 17-03<br />

Centre culturel<br />

Wolubilis<br />

△ Prix Médiatine<br />

till 17-03<br />

Centre d’Art de<br />

Rouge-Cloître<br />

△ Laurent Dierick -<br />

Fragment Memory<br />

till 31-03<br />

CIVA<br />

△ Power<br />

till 17-03<br />

Design Museum<br />

△ Christophe Gevers.<br />

L’architecture du détail<br />

till 10-03<br />

Fondation A<br />

△ Jacques Sonck<br />

till 31-03<br />

Fondation<br />

Boghossian - Villa<br />

Empain<br />

△ Water - Arménie. Le<br />

temps du sacré<br />

till 10-03<br />

Hangar<br />

△ Generations of<br />

Resilience<br />

till 23-03<br />

ISELP<br />

△ Matière critique,<br />

explorations<br />

photographiques<br />

till 23-03<br />

Joods Museum van<br />

<strong>België</strong><br />

△ Passage. Textiles &<br />

Rituels<br />

15-03 till 01-09<br />

KBR<br />

△ James Ensor - Inspired<br />

by Brussels<br />

till 02-06<br />

KMKG<br />

△ Josef Hoffmann. Sous<br />

le charme de la beauté<br />

till 14-04<br />

△ Stoclet 1911 -<br />

Restitution<br />

till 14-04<br />

KMSK<br />

△ MAGINE!100 Years of<br />

International Surrealism<br />

till 21-07<br />

Maison des arts<br />

△ Encore & encore.<br />

Rituels d’artistes<br />

till 05-05<br />

MEM<br />

△ Seb Baumgartner<br />

till 13-05<br />

MIMA<br />

△ Popcorn<br />

till 26-05<br />

Musée de la BD<br />

△ Neuvième Art Nouveau<br />

till 31-03<br />

Musée Magritte<br />

△ Magritte·Folon. La<br />

fabrique poétique<br />

till 21-07<br />

Musée Mode &<br />

Dentelle<br />

△ Jules François Crahay.<br />

Back in the spotlight<br />

till 10-11<br />

WIELS<br />

△ Jef Geys. Je ziet niet wat<br />

je denkt te zien<br />

till 19-05<br />

△ Oscar Murillo. Masses<br />

till 28-04<br />

Charleroi<br />

BPS22<br />

△ Banks Violette. Celine<br />

Art project<br />

till 05-05<br />

Musée de la<br />

Photographie<br />

△ Peter Knapp. Mon<br />

temps - Thomas Chable.<br />

Au-dessus des nuages<br />

- Elliot Ross. Seeing<br />

animals<br />

till 26-05<br />

Eupen<br />

IKOB<br />

△ Veronika Eberhart.<br />

Garten sprengen<br />

till 10-03<br />

IKOB<br />

△ Tanja Mosblech &<br />

Andrea Radermacher-<br />

Mennicken Hyperbild<br />

till 10-03<br />

Gent<br />

Dr. Guislain Museum<br />

△ CARBON Annick, mei<br />

2022, Bierbeek<br />

till 01-09<br />

68

Huis van Alijn<br />

△ Expo 90’S<br />

till 21-04<br />

Industriemuseum<br />

△ FERRO NON FERRO<br />

till 01-09<br />

Kunsthal Gent<br />

△ Lysandre Begijn.<br />

Archaïc Asylum<br />

till 05-05<br />

△ Sahjan Kooner.<br />

dankEconogy1_<br />

ALIENVillage<br />

till 24-03<br />

MSK<br />

△ Onder Vrienden<br />

till 28-04<br />

Sint-Pietersabdij<br />

△ Jelle Vermeersch -<br />

Buitenmensen<br />

till 14-04<br />

SMAK<br />

△ Sirah Foighel Brutmann<br />

& Eitan Efrat Là<br />

06-04 till 08-09<br />

△ Tarek Atoui<br />

06-04 till 25-08<br />

△ Jan Van Imschoot. The<br />

End Is Never Near<br />

till 03-03<br />

△ Karlo<br />

Kacharava. Sentimental<br />

Traveller<br />

till 14-04<br />

STAM<br />

△ STAMplein: De<br />

vierkante kilometer –<br />

Ledeberg<br />

till 10-03<br />

Grand Hornu<br />

MACS<br />

△ Lionel Estève. Au fil du<br />

saisons<br />

till 12-05<br />

△ Jochen Lempert:<br />

Honeyguides and Milk<br />

Teeth<br />

till 12-05<br />

CID<br />

△ Superpower Design<br />

24-03 till 25-08<br />

Hasselt<br />

C-Mine<br />

△ Expo Aanwinst. De<br />

kunstcollectie van<br />

iedereen<br />

till 26-05<br />

MMH<br />

△ We need to talk about<br />

fashion<br />

till 24-03<br />

Heverlee<br />

PARCUM<br />

△ Myriam Rispens<br />

- Hemel en aarde<br />

bewegen<br />

till 17-03<br />

Ittre<br />

Musée Marthe Donas<br />

△ Marthe DONAS,<br />

cheminement d’une<br />

artiste<br />

till 07-04<br />

La Louvière<br />

Centre de la Gravure<br />

△ Nos géantes<br />

till 02-06<br />

Leuven<br />

M Leuven<br />

△ ATELIER BOUTS<br />

till 28-04<br />

△ Bewogen<br />

till 31-03<br />

Liège<br />

Europa Expo<br />

△ Da Vinci - L’artiste,<br />

l’ingénieur, le<br />

gastronome<br />

till 30-06<br />

Mechelen<br />

Kunsthal Mechelen<br />

△ Radical Shapeshifters<br />

till 14-04<br />

Museum Hof van<br />

Busleyden<br />

△ Ridders van het Gulden<br />

Vlies: een schitterende<br />

mythe ontrafeld<br />

till 02-06<br />

Middelkerke<br />

Villa Les Zéphyrs<br />

△ Storm Before the<br />

Silence<br />

till 14-04<br />

Mons<br />

Mons Memorial<br />

Museum<br />

△ Didier Mahieu. La laine<br />

et l’eau<br />

till 14-04<br />

Morlanwelz<br />

Musée royal de<br />

Mariemont<br />

△ Les Amis de<br />

Mariemont. Histoire<br />

d’une passion<br />

till 02-06<br />

Namur<br />

CCN<br />

△ Micha Deridder.<br />

ESSAYAGES : Il y a tant à<br />

faire ensemble<br />

till 03-03<br />

Le Delta<br />

△ Poste restante<br />

30-03 till 18-08<br />

Musée Félicien Rops<br />

△ Au travail! Ateliers<br />

d’artistes en Belgique<br />

till 10-03<br />

Seneffe<br />

Chateau de Seneffe<br />

△ Monsieur Plant. Think<br />

nature<br />

till 01-06<br />

Sint-Niklaas<br />

Coup de Ville<br />

△ Artists & Athletes: The<br />

Hill They Climb<br />

13-04 till 19-05<br />

Tongeren<br />

Gallo-romeins<br />

museum<br />

△ De oudheid in kleur<br />

till 02-06<br />

Tournai<br />

Musée des Beaux-<br />

Arts<br />

△ Rémy Hans<br />

till 13-05<br />

Turnhout<br />

De warande<br />

△ Joris Van de Moortel<br />

till 28-04<br />

Zulte<br />

Roger Raveel<br />

Museum<br />

△ Zulma. Muse en<br />

manager<br />

till 05-05<br />

Joe Louis, Tramaine De Senna, keramiek. te zien bij Saint-Nicolas ter gelegenheid<br />

van Coup de Ville. © Max Schmelling.<br />

La Boverie<br />

△ Bill Viola. Sculptor of<br />

Time<br />

till 28-04<br />

Trinkhall Museum<br />

△ Serge Delaunay. Un<br />

journal intime<br />

till 22-03<br />

Louvain-la-<br />

Neuve<br />

Musée L<br />

△ Confluence<br />

08-03 till 14-04<br />

Marcinelle<br />

Musée de Verre<br />

△ Chantal Delporte.<br />

Signaux silenceux.<br />

till 10-03<br />

Oostende<br />

Mu.ZEE<br />

△ Rose, rose, rose à mes<br />

yeux. James Ensor en<br />

het stilleven in <strong>België</strong><br />

1830 - 1930<br />

till 14-04<br />

Puurs-Sint-<br />

Amands<br />

Emile<br />

Verhaerenmuseum<br />

△ Bal (dé)masqué. James<br />

Ensor en het masker in<br />

de kunst<br />

till 02-06<br />

Stuur de gegevens voor april door<br />

naar christophe.dosogne@ips.be<br />

vóór 05-03.<br />

69

Kunst inzicht<br />

Spazio Nobile – #058<br />

Genius loci voor<br />

collectible design<br />

In 2016 begonnen Lise Coirier en Gian Giuseppe Simeone<br />

samen Spazio Nobile vanuit hun passie voor creatie en<br />

kunstgeschiedenis. Met hun galerie voor toegepaste<br />

kunst, design en fotografie willen ze het onderscheid<br />

tussen toegepaste kunsten en schone kunsten opheffen.<br />

Je vindt ze dan ook terug op verschillende kunstbeurzen,<br />

waaronder deze maand op Collectible en in april op PAD<br />

Paris. Een gesprek met Lise Coirier.<br />

Lise Coirier en Gian Giuseppe Simeone. Foto: Sébastien Van de Walle.<br />

Wat is jullie missie en ambitie?<br />

“Met de oprichting van Spazio<br />

Nobile vlakbij het Brugmannplein<br />

in Brussel hebben we onze beide<br />

passies gecombineerd door<br />

een erudiete dialoog te starten<br />

tussen hedendaagse toegepaste<br />

kunst, design en fotografie.<br />

Wij zien een interactie tussen<br />

toegepaste kunst en de schone<br />

kunsten. Bovendien halen veel<br />

verzamelobjecten het niveau<br />

van beeldende kunst. Het is tijd<br />

om de academische regels uit<br />

de 18e eeuw los te laten, waarin<br />

een onderscheid was tussen<br />

‘grote kunsten’ en de toegepaste<br />

kunsten. De geest waarin wij onze<br />

tentoonstellingen maken, stelt<br />

ons in staat om deze grenzen te<br />

openen of te vervagen. Dus ik zou<br />

zeggen dat Spazio Nobile in ieder<br />

geval collectible design niet in<br />

een hokje wil plaatsen. Ons doel<br />

is om een artistieke gemeenschap<br />

te creëren rond Spazio<br />

Nobile en om onze verzamelaars<br />

en kunstliefhebbers nieuwe<br />

vormen van kunst en design<br />

die buiten het gewone vallen te<br />

laten ontdekken.”<br />

Naast de galerie heeft u nog<br />

twee andere ruimtes: Spazio<br />

Nobile Studiolo en Spazio Nobile<br />

At Home. Met welk doel?<br />

“Onze privévilla in Tervuren, gelegen<br />

langs de Architectuurwandeling,<br />

ligt op een boogscheut<br />

van het park. In 2019, gelijktijdig<br />

met de heropening van het<br />

Afrika Museum, hebben we een<br />

eerste tentoonstelling in ons<br />

huis georganiseerd. We vonden<br />

de ervaring buitengewoon en<br />

realiseerden ons de ‘genius loci’<br />

van de plek, die we sindsdien<br />

graag op uitnodiging openstellen<br />

voor het publiek onder de<br />

noemer Spazio Nobile At Home.<br />

Dit initiatief biedt een intieme<br />

ruimte waar we onze vrienden en<br />

verzamelaars kunnen verwelkomen<br />

in onze eigen leefomgeving,<br />

omringd door de objecten en<br />

meubels van onze kunstenaars.<br />

Het ligt ook in de lijn van de<br />

evenementen die we organiseren<br />

op erfgoedlocaties en die een<br />

link leggen tussen de geschiedenis<br />

en betekenis van de plek en<br />

onze actualiteit. In 2020 openden<br />

we Spazio Nobile Studiolo, een<br />

tentoonstellingsruimte tegenover<br />

de bel-etage van het huis uit 1920<br />

van de galerie, en die verwijst<br />

naar de ‘studiolo’ als voorouder<br />

van het rariteitenkabinet uit de<br />

Italiaanse Renaissance.”<br />

Hoe selecteert u de kunstenaars?<br />

“Onze kunstenaars en ontwerpers<br />

zijn met elkaar verbonden<br />

door een keuze deels gemaakt op<br />

basis van intuïtie, maar ook door<br />

een zoektocht naar uitmuntendheid<br />

in knowhow. Velen hebben<br />

een sterke identiteit als kunste-<br />

naar en vormgever en projecteren<br />

hun verbeelding en energie in de<br />

transformatie van hun favoriete<br />

materialen, zoals keramiek, glas,<br />

hout, metaal, textiel, papier en<br />

lak, die ze weten te sublimeren<br />

tot voorbij de grenzen van het<br />

mogelijke. De veelzijdigheid van<br />

het werk van een ontwerper is essentieel,<br />

net als het unieke karakter<br />

en het intrinsieke verhaal dat<br />

wordt overgebracht. De galerie<br />

heeft ondertussen een collectie<br />

opgebouwd van unieke stukken<br />

met een bijzondere gevoeligheid<br />

voor alles wat te maken<br />

heeft met natuur, mineraliteit<br />

en vakmanschap.”<br />

Waar ligt jullie uitdaging<br />

voor collectible design op de<br />

kunstmarkt?<br />

“Objecten herwinnen hun nobele<br />

status in de huidige maatschappij<br />

en worden nu gezien als kunst<br />

en vrije expressie, een bron van<br />

experiment en contemplatie.<br />

Hedendaagse kunstverzamelaars<br />

hebben opnieuw oog voor<br />

schoonheid en voor de intrinsieke<br />

kwaliteiten van materialen, vanuit<br />

zowel artistiek als conceptueel<br />

oogpunt. We moeten in staat zijn<br />

verzamelaars te overtuigen om<br />

te durven investeren in een groot<br />

keramische werk om aan de muur<br />

te hangen dat hetzelfde effect<br />

geeft als een schilderij, maar met<br />

een toegevoegde visuele tactiliteit<br />

en materiële kwetsbaarheid die<br />

het nog gevoeliger en aantrekkelijker<br />

maakt. Dit is bijvoorbeeld<br />

het geval voor de Paper Pleats<br />

en Lacquer Leaf van de Taiwanese<br />

kunstenaar die momenteel<br />

te zien is bij Spazio Nobile. Er is<br />

nog steeds de kwestie van het<br />

medium, maar voor ons is er geen<br />

taboe: een schilderij kan ook<br />

gemaakt zijn van textiel, keramiek,<br />

hout, metaal, papier of veren.”<br />

The Dragon Eye. The Lunar New<br />

Year Group Exhibition<br />

t/m 23-06<br />

Spazio Nobile At Home<br />

Tervuren<br />

Season XXVIII. Pao Hui Kao,<br />

Solo Show, 25 Seasons<br />

t/m 17-03<br />

Season XXIX. Åsa Jungnelius,<br />

Solo Show, Desire Utensil<br />

Container<br />

22-03 t/m 16-06<br />

Spazio Nobile Gallery<br />

Brussel<br />

www.spazionobile.com<br />

Good Luck! New Experiments<br />

Group Show<br />

Collectible<br />

07 t/m 10-03<br />

Brussel<br />

www.collectible.design<br />

70

Galerie tips<br />

Nieuw werk<br />

Carole Vanderlinden<br />

30-03 t/m 05-05<br />

PLUS-ONE Gallery (Nieuw Zuid)<br />

Antwerpen<br />

www.plus-one.be<br />

Het heeft even geduurd voor<br />

de schilderkunst van Carole<br />

Vanderlinden (°1973, woont<br />

in Brussel) werd opgemerkt<br />

door een groter publiek. In<br />

2019 kwam ze in de spotlights<br />

te staan met de solo Uppercut<br />

in de Warande in Turnhout.<br />

“Ik streef naar een schilderij<br />

dat geheel vrij is”, zei ze in een<br />

interview. Stijlen en genres<br />

lapt ze aan haar laars. Elk<br />

schilderij is anders. Vaak is het<br />

tegelijk abstract en figuratief,<br />

fris en verweerd, ruw en<br />

nauwgezet. De materialiteit<br />

speelt mee en de inspiratie<br />

kan komen van alles wat ze<br />

tegenkomt: in de kunstgeschiedenis,<br />

andere culturen en<br />

het dagelijks leven. Flarden en<br />

details beginnen een eigen leven<br />

te leiden, dat de zintuigen<br />

aanspreekt en interpretatiemogelijkheden activeert. Haar vorige solo in PLUS-<br />

ONE Gallery was A slipping glance. Nu toont ze een soort vervolg met nieuwe<br />

schilderijen. Power and tenderness uit 2023 toont alvast hoe een schilderij vanalles<br />

tegelijk kan zijn: abstract en figuratief, kleurrijk en vaal, verstild en levendig. (cv)<br />

Carole Vanderlinden, Power and tenderness, 2023, olieverf op doek, 220 x 168 cm. Met toestemming<br />

van de kunstenaar en PLUS-ONE Gallery. Richtprijs: tussen € 14.000 en € 16.000.<br />

Hilde Overbergh &<br />

Gert Verhoeven<br />

t/m 21-04<br />

EMERGENT<br />

Veurne<br />

www.emergent.be<br />

EMERGENT in Veurne, een kunstplatform annex<br />

galerie, zoomt in op twee Belgische kunstenaars.<br />

De weerbarstige kunstpraktijk van Gert Verhoeven<br />

sloeg snel aan en hij exposeerde bij Xavier<br />

Hufkens. De laatste jaren stijgt de belangstelling<br />

opnieuw. Hij noemt zijn tentoonstelling Potjesvleesch:<br />

het lokale gerecht met kip, kalf en konijn<br />

vermengt drie vleessoorten en hij stelt drie<br />

reeksen van werken door elkaar op. Onder meer<br />

de nieuwe reeks 'Lalalalalalala', met in brons<br />

afgegoten plaspotjes. De titels zijn telkens drie<br />

namen, die van een Siamese tweeling en van de<br />

vrouw die de afgietsels maakte in de bronsgieterij.<br />

Ze eindigen toevallig allemaal op een ‘a’.<br />

Een multidisciplinaire kunstpraktijk, met een<br />

portie absurdisme en een speelse ondeugendheid.<br />

De andere soloshow is blad-steen-schaar<br />

van Hilde Overbergh. Hoe ze de grenzen van de<br />

schilderkunst sloopt en terechtkomt bij sculpturaal<br />

werk of installaties, een speels samenspel<br />

van losse delen, komt meer en meer onder de<br />

aandacht. (cv)<br />

Gert Verhoeven, Lalalalalalala – Shivanath & Shivram<br />

& Elina, 2023. Met toestemming van de kunstenaar en<br />

EMERGENT. Prijs op aanvraag.<br />

Helmut Middendorf<br />

Neue Wilde en daarna<br />

16-03 t/m 27-04<br />

Keteleer Gallery<br />

Antwerpen<br />

www.keteleer.com<br />

Helmut Middendorf, O.T. (Im Reiche des<br />

Mezcal), 1985, 200 x 200 cm, dispersieverf<br />

op canvas. Met toestemming van de<br />

kunstenaar en Keteleer Gallery. Richtprijs:<br />

schilderijen tussen € 45.000 en<br />

€ 75.000, collages ca. € 6000.<br />

Keteleer Gallery pakt uit met een solo-expositie van de invloedrijke Duitse kunstenaar Helmut<br />

Middendorf, zijn eerste in <strong>België</strong> sinds de jaren 80. Hij werd toen internationaal bekend als een<br />

spilfiguur van Die Neue Wilde, de beweging van brutale neo-expressionistische ‘bad painting’.<br />

Zijn schilderijen uit de late jaren 70 en 80 zijn zwierig geborsteld op groot formaat en in intense<br />

kleuren. De energie van zijn omgeving spat ervan af. In die tijd schilderde hij de menselijke figuur,<br />

de muziekscène, het nachtleven en de straten in de bruisende wijk Kreuzberg in Berlijn, waar hij<br />

woonde en medeoprichter was van de legendarische Galerie am Moritzplatz. Middendorf woont<br />

nog in Berlijn en sinds de jaren 90 ook in Athene. Figuratie of abstractie, schilderijen, tekeningen,<br />

fotografie, collages: hij is een onderzoekende kunstenaar die blijft experimenteren. Zijn veelzijdigheid<br />

komt aan het licht in That was then – This is now, met historische schilderijen en later werk,<br />

onder meer een nieuwe reeks collages. (cv)<br />

71

Galerie tips<br />

Mirco Marchelli<br />

10-03 t/m 07-04<br />

Hilde Vandaele Gallery<br />

Watou<br />

www.hildevandaele.com<br />

De derde editie van ICONO-<br />

CLASH in Watou is groter dan<br />

voorheen. Het fijne kunstproject<br />

van Hilde Vandaele Gallery<br />

en De Queeste Art herinnert<br />

aan de Beeldenstorm, die<br />

in 1566 aanving in de nabijgelegen<br />

gemeente Steenvoorde.<br />

Nu is er nog een derde locatie,<br />

de oude brouwerij in Watou,<br />

waar kunstenaars als Michaël<br />

Aerts meedoen in de expo<br />

An Echo of Time van beide<br />

galeries. De titel speelt in op<br />

An Echo of Flowers van Mirco<br />

Marchelli bij Hilde Vandaele,<br />

zijn eerste solo in <strong>België</strong>. De<br />

Italiaanse kunstenaar is ook<br />

componist en speelde lang<br />

trompet in de band van Paolo<br />

Conte. Hij is een soort schilder<br />

die werkt met gevonden<br />

materialen, hout, gips, terracotta, stukken stof, natuurlijke kleuren. Met soms<br />

een ‘echo van bloemen’ en altijd echo’s van herinneringen en verhalen. Zijn werk<br />

heeft iets archeologisch, maar gaat over vandaag. Last but not least toont De<br />

Queeste Art de groepsexpositie Radicale Expressie met werk van onder anderen<br />

Frank Auerbach, George Grosz en Kate McCrickard. (cv)<br />

Mirco Marchelli, Per simpatia, 2023, kalk, stof, hout en was op houten paneel, 66 x 55 x 5 cm. Met<br />

toestemming van MARCOROSSI artecontemporanea, Milaan/Pietrasanta/Rome/Turijn/Verona.<br />

Prijs: € 5400 (btw incl.). Richtprijs ander werk van Marchelli: tusssen € 2500 en € 10.000.<br />

Tom Poelmans.<br />

The Magic Market<br />

t/m 30-03<br />

rodolphe janssen<br />

Brussel<br />

www.rodolphejanssen.com<br />

Tom Poelmans (°1984) geeft zijn The Magic<br />

Market iets surrealistisch: 120 tekeningen die<br />

samen één lange stoet van verhalen vormen, in<br />

een mix van technieken, zoals pastel en balpen,<br />

zwart-wit en kleur. Het is een bonte mengeling<br />

van personages, mannelijke en vrouwelijke<br />

demonen, Grieks aandoende figuren, katten,<br />

slangen, tijgers, schedels en maskers, soms<br />

vergezeld van een diverse kleine objecten. Zijn<br />

oeuvre, rijk aan symbolen en allegorieën, is<br />

tegelijk ook een hommage aan de grote meesters.<br />

Altijd weer duikt het personage van de<br />

schilder op, aan de hand van zijn attributen, of<br />

gewoon in eigen persoon, palet en penselen in<br />

de hand. Even verder zien we een olieverfschilderij<br />

van een indrukwekkend formaat, met een<br />

menigte van protagonisten, voorbijgangers,<br />

getuigen en toeschouwers van het schouwspel<br />

dat zich voor hun ogen afspeelt. (gg)<br />

Tom Poelmans, Untitled, 2023, gemengde technieken op<br />

papier, 59 x 42 cm. Met toestemming van de kunstenaar<br />

en rodolphe janssen, Brussel. Foto: HV photography.<br />

Prijs: € 1.000, tekening (degressieve prijs).<br />

Marieke Bolhuis & Per Adolfsen<br />

01-03 t/m 21-04<br />

NQ gallery<br />

Antwerpen<br />

www.nqgallery.be<br />

Marieke Bolhuis, In between, 2023, gemengde<br />

materialen, 190 x 40 x 40 cm.<br />

Met toestemming van de kunstenaar<br />

en NQ gallery. Richtprijs werk van<br />

Bolhuis: tussen € 2000 en € 25.000.<br />

Metershoge sculpturen in openlucht als Big Sister en de laatste tijd ook buitenmaatse bloemen die<br />

een kruising zijn tussen plant en mens. De Nederlandse kunstenaar Marieke Bolhuis is al lang bekend<br />

in haar thuisland en krijgt almaar meer bijval. Common Grounds in NQ Gallery is een duoshow met<br />

speciale gast de Deense schilder Per Adolfsen, maar eigenlijk ook haar eerste solo in <strong>België</strong>. Sinds<br />

2012 staat de mens centraal in het fantasierijke werk van Bolhuis. Niet zonder humor wordt iets<br />

verteld over onze ‘condition humaine’, onze oorsprong, onze band met de natuur. Grote buitensculpturen,<br />

kleinere maskers, keramiek en olieverfwerk op aluminiumspiegel vormen een totaalinstallatie<br />

die aanvoelt als een landschap of een familie-uitje. Tussen de kleurrijke figuren verschijnt een horizon<br />

van landschappen: een reeks zwart-witte potloodtekeningen van Per Adolfsen. Altijd landschappen,<br />

en daarin ontdekt hij een gevoel ook natuur te zijn, een klein deel van een groter systeem. (cv)<br />

72

A Tapestry of<br />

Shared Journeys<br />

t/m 28-03<br />

Esther Verhaeghe. Art concepts<br />

Brussel<br />

www.estherverhaeghe.com<br />

Flexboj & L.A.<br />

schilderen<br />

t/m 24-03<br />

BARBÉ<br />

Gent<br />

www.barbegallery.be<br />

Deze tentoonstelling laat ons kennismaken met de innige band tussen Jessica<br />

Hilltout en Virginie Samyn, door de ingrijpende ervaringen die ze samen hebben<br />

beleefd. Toen Virginie te horen kreeg dat ze borstkanker had, stelde Jessica haar<br />

voor blijvende herinneringen te creëren aan dit pijnlijke hoofdstuk uit haar leven en<br />

de behandeling, die een jaar zou duren. Die aangrijpende momenten zijn met een<br />

frappante gevoeligheid vereeuwigd in de hier tentoongestelde werken. Elk detail<br />

lijkt een subtiele draad te vormen van een tegelijk uniek en universeel verhaal dat<br />

ze samen hebben beleefd. Jessica Hilltout is een in Brussel gevestigde Belgisch-<br />

Britse kunstenaar. Ze is altijd al gefascineerd geweest door de levenskracht die<br />

zelfs in de moeilijkste situaties aanwezig blijft. “Ik kijk in de ziel van Virginie via de<br />

fotografie”, aldus Hilltout. “Het onzichtbare zichtbaar maken. Woorden gestalte<br />

geven met beelden. Eer betuigen aan het lijden en het soevereine van wat ze heeft<br />

meegemaakt." De tentoonstelling presenteert twaalf foto’s die deze lijdensweg<br />

treffend in beeld brengen. (gg)<br />

Jessica Hilltout, A Tapestry of Shared Journeys, foto. © de kunstenaar en V. Samyn. Prijs: € 600 tot<br />

€ 2.200.<br />

Wat valt vandaag<br />

nog aan te<br />

vangen met<br />

schilderkunst?<br />

Flexboj & L.A.<br />

(°1993, <strong>België</strong>)<br />

is een aanstormend<br />

duo. De<br />

twee kompanen<br />

schilderen hun<br />

werk niet samen,<br />

maar beslissen er<br />

wel samen over<br />

in hun atelier in<br />

Kontich. In 2018 buitelden ze de kunstscène op<br />

met Superstars Magazine. Bekendheden als<br />

Guillaume Bijl waren geïnterviewd en alle illustraties<br />

schilderden ze zelf, van portretten tot<br />

publiciteit. Na de even succesrijke tweede editie<br />

in 2019 stopten ze ermee, omdat ze te veel<br />

werden gezien als satirische commentatoren.<br />

Hun eerste soloshow was in 2021 bij BARBÉ.<br />

Hans Theys schreef dat we in hun schilderijen<br />

elementen herkennen van comics en reclame<br />

of het oeuvre van Walter Swennen, Sigmar<br />

Polke en Martin Kippenberger, maar niet als<br />

‘inhoud’. In de vorig jaar geopende tweede<br />

locatie van BARBÉ in de Baudelostraat demonstreert<br />

hun solo Ashtrays, Pots & Macramé nog<br />

meer dat het niet gaat om het onderwerp of<br />

de afbeelding, maar om een onderzoek van de<br />

schilderkunst. (cv)<br />

Flexboj & L.A., De Nar (detail), 2023, olie- en lakverf op<br />

linnen, 130 x 110 cm. Met toestemming van de kunstenaar<br />

en BARBÉ. Richtprijs: tussen € 2000 en € 6500.<br />

Stoffen. Biënnale van<br />

hedendaagse kunst<br />

t/m 21-04<br />

Centre Touristique Laine & Mode<br />

Verviers<br />

www.aqualaine.be<br />

www.lieux-communs.org<br />

Shmat&nyu, Shmat-poupée La Bergère<br />

Nadia, textielsculptuur, zonder datum.<br />

© kunstenaar.<br />

Na het succes van de tentoonstelling Étoffe(s) in Verviers, ooit de textielhoofdstad van de wereld,<br />

hebben Lieux-Communs en het Centre de la Laine et de la Mode beslist een biënnale van<br />

dezelfde naam en een internationale prijs voor hedendaagse textielkunst in het leven te roepen.<br />

De jury selecteerde dertien kunstenaars: Charlotte Bricault, Laurence Demaret, Aurélien Finance,<br />

Lauren Januhowski, Laure Forêt, Malaika Khan, Kathy Levavasseur, Abbey Muza, Rusha Luna Pozzi-<br />

Escot, Roxy Russell, Araks Sahakyan, Shmat&nyu en Katia Terpigoreva. Het is een uitgesproken<br />

internationale biënnale, met kunstenaars uit alle windstreken, van <strong>België</strong> en Frankrijk via Armenië,<br />

Egypte, Pakistan en Peru tot Rusland, de Verenigde Staten, Vietnam en het Verenigd Koninkrijk.<br />

Ook de technieken, stijlen en thema’s zijn zeer divers. De werken van deze kunstenaars getuigen<br />

van de opleving van de textielkunst en de steeds belangrijkere rol die deze speelt in de wereld<br />

van de hedendaagse kunst. Veel kunstenaars kiezen voor een multidisciplinaire aanpak, waarbij ze<br />

stoffen combineren met andere artistieke technieken. (gg)<br />

73

Galerie tips<br />

Pierre Rahier in Namen<br />

t/m 23-03<br />

Galerie Détour<br />

Jambes (Namen)<br />

www.galeriedetour.be<br />

De zoom<br />

15-03 t/m 18-04<br />

Belgian Gallery Brussels<br />

Brussel<br />

www.belgiangallery.com<br />

Galerie Détour verwelkomt Pierre Rahier, een in 1979 geboren Belgische<br />

fotograaf. Het project Namur dat hij hier presenteert, is een boeiende ontdekkingstocht<br />

door de Waalse hoofdstad. Rahier is er niet geboren, maar komt er al<br />

vele jaren. Dag en nacht dompelt hij zich onder in de stad, steeds op zoek naar<br />

beelden die hem frapperen. Zijn beeldenreeksen en diptieken nodigen de kijker<br />

uit eveneens in die microkosmos te duiken. Er ontstaan verhalen, er vinden interacties<br />

plaats en zo onthult Namen gaandeweg zijn mysterieuze kant. Pierre Rahier<br />

voegt kleuren toe aan het zwart en het wit. Hij biedt de kijker een ambivalente<br />

blik, waarbij de zachtheid van het licht wordt gepaard aan de hardheid van het<br />

huidige ogenblik, waaruit niet te ontsnappen valt. De werkelijkheid is hier en nu.<br />

Namen opent zijn deuren voor u. (gg)<br />

Pierre Rahier, Diptyque. Namur, foto. Met toestemming van de kunstenaar en Galerie Détour.<br />

Voor Yann<br />

Bagot, Benoit<br />

Jacquemin,<br />

Lucie Lanzini<br />

en Béatrice le<br />

Hodey bevindt<br />

kunst zich aan<br />

de rand van<br />

de realiteit, op<br />

de drempel<br />

van de illusie.<br />

Hun werken<br />

brengen de<br />

waarnemer<br />

naar de zoom van een onbekend woud, waarin<br />

je moet binnendringen wil je het raadsel achter<br />

het zichtbare ontdekken. (…) Bagot en le Hodey<br />

pakken uit met inkttekeningen, Jacquemin met<br />

marqueterie van hout en Lanzini met sculpturen.<br />

Al die werken “overstijgen het anonieme<br />

van het figuratieve en laten ons de geheime<br />

verbanden van onze wereld zien”, schrijft<br />

Isabelle Pouget in haar presentatietekst. “Hun<br />

heel eigen aanpak, nooit nadrukkelijk of voor<br />

de hand liggend, is als een mysterieus, poëtisch<br />

pad leidend naar het wezen van de kunst, of<br />

het nu gaat om het puur esthetische, het ontsluieren<br />

van de onzichtbare krachten die kunst<br />

doordringen, de verrassende verscheidenheid<br />

van materialen of het bewust maken van<br />

de complexe relaties tussen de mens en zijn<br />

omgeving.” (gg)<br />

Béatrice le Hodey, Arbre, z.d., olieverf op doek,<br />

240 x 202 cm © Romy Berger. Prijs: € 1.500 tot 9.800.<br />

The Making of Shelbatra Jashiri<br />

01-03 t/m 24-03<br />

n0dine<br />

Brussel<br />

www.nadine.be<br />

The Making of gaat over een project van kunstenaar en cineast Shelbatra Jashiri. De bezoeker<br />

ontdekt hoe haar korte film shemortelle tot stand is gekomen. De kunstenaar licht toe: “Een<br />

gevoelige vrouwelijke vampier besluit de wereld van het eeuwige leven achter zich te laten door<br />

te kiezen voor euthanasie. (…) Het ritueel wordt uitgevoerd door een matriarchaat van vampieren<br />

in Brussel. Na jarenlang te hebben geleefd als onsterfelijke wordt ze in een oogwenk een mens en<br />

praat over haar dood, haar leven en haar keuze om te veranderen." De film van Shelbatra Jashiri is<br />

een authentiek werk. Het matriarchaat van vampieren vormt de afspiegeling van een heel aparte<br />

wereld, tegen de achtergrond van Brussel. Met zijn hoofdzakelijk sombere tinten en betoverende<br />

soundtrack is deze film een plastische reflectie over ‘smart’. Jashiri deconstrueert en reconstrueert<br />

niet enkel haar eigen identiteit en de stad waarin ze werkt, maar ook de mechanismen van de<br />

filmindustrie. (gg)<br />

Shelbatra Jashiri, zonder titel (set photography shemortelle), foto. Met toestemming van de kunstenaar en n0dine.<br />

Prijs op aanvraag. Foto: Melanie Musisi.<br />

74

Kunst inzicht<br />

Wouters Gallery – #059<br />

Baanbrekend op koers<br />

Als galerie schrijf je telkens aan een verhaal. Dat dit van<br />

Wouters Gallery steeds interessanter wordt is enkel een<br />

understatement. We bespreken de laatste gang van<br />

zaken met Tim Wouters.<br />

Schilderijen: Alcides Pereira dos Santos, stoel: Régis Jocteur Monrozier.<br />

Foto: Luk Vander Plaetse.<br />

Van Waldburger Wouters naar<br />

Wouters: wat verandert en<br />

bepaalt deze wending?<br />

“Covid veranderde onze focus.<br />

Patrick Waldburger, oprichter<br />

van de galerie in 2009, verbleef<br />

in Zwitserland met zijn kinderen<br />

en was niet meer betrokken bij<br />

de dagelijkse gang van zaken.<br />

Ons internationale programma<br />

werd tijdelijk lokaal gericht.<br />

Gelukkig wonen we in <strong>België</strong>,<br />

waar er enorm veel kunstliefhebbers<br />

en kunstverzamelaars zijn.<br />

We hebben geprobeerd hen te<br />

bereiken door een soort Ronde<br />

van Vlaanderen te organiseren.<br />

Samen met collega-galeries<br />

uit Brussel zijn we de boer op<br />

gegaan en hebben tentoonstellingen<br />

gehouden bij Emergent in<br />

Veurne en Liebaert in Kortrijk en<br />

organiseerden Salon d’O in het<br />

Thermae Palace in Oostende.<br />

Waldburger Wouters blijft actief<br />

in Zwitserland in een kleine<br />

ruimte in Schönried, bij Gstaad,<br />

met trouwe klanten. We vertegenwoordigen<br />

internationale<br />

pioniers zoals Ding Yi, Mark Dion<br />

en Lynn Hershman Leeson sinds<br />

2009, met bijna geen vertrek van<br />

kunstenaars. We zijn een loyale<br />

galerie met loyale kunstenaars.”<br />

Hoe bouwen jullie aan een plaats<br />

op de kunstmarkt?<br />

“We hebben deelgenomen<br />

aan grote kunstbeurzen zoals<br />

Art Basel, Frieze, The Armory<br />

Show en Art Brussels, en blijven<br />

dat doen vanwege de ongeëvenaarde<br />

zichtbaarheid die ze<br />

bieden. Maar we verminderen<br />

onze beursdeelnames en richten<br />

ons meer op lokale verankering,<br />

voor meer zichtbaarheid hier<br />

maar ook uit etische overweging.<br />

Momenteel delen we een ruimte<br />

van 500m 2 bij de Deweer Estate<br />

in Otegem met Barbé uit Gent<br />

en Fred & Ferry uit Antwerpen,<br />

waar we gecureerde expo’s buiten<br />

onze galerie presenteren. We<br />

openen ook een tweede ruimte<br />

in Brussel, waar we ons vooral<br />

richten op autodidactische en<br />

visionaire kunstenaars.<br />

Authentieke taal en uniciteit zijn<br />

belangrijk voor ons en daarom<br />

openden we onlangs een<br />

tentoonstelling van de Afro-Braziliaanse<br />

schilder Alcides Pereira<br />

dos Santos, de eerste overzichtstentoonstelling<br />

buiten Brazilië en<br />

uniek in Europa. We organiseren<br />

daarnaast een solo met Anna<br />

Zemánková, bekend om haar<br />

tekeningen van imaginaire planten<br />

en onderwaterfauna, en haar<br />

werk zal ook te zien zijn op de<br />

Biënnale van Venetië, waar deze<br />

editie de figuur van de ‘Outsider’<br />

centraal staat.<br />

Onze hoofdlocatie aan Yzer heeft<br />

momenteel minder voetverkeer<br />

dan de Zavel, maar met de komst<br />

van Kanal-Centre Pompidou<br />

verwachten we verandering.<br />

De perceptie van Yzer is niet<br />

optimaal, maar internationaal<br />

maalt niemand daar om, en de<br />

bereikbaarheid is goed, en we kijken<br />

uit naar samenwerkingen met<br />

nieuwe buren, zoals Cloud Seven<br />

en Galerie Christophe Gaillard.”<br />

Welke kunstenaars vormen het<br />

DNA van de galerie?<br />

“Baanbrekende kunstenaars zijn<br />

altijd ons handelsmerk geweest<br />

en dat blijft zo. Lynn Hershman<br />

Leeson, pionier in new media<br />

art, is te zien in de groepstentoonstelling<br />

ALIAS in M Leuven<br />

vanaf 15-03, gevolgd door een<br />

solotentoonstelling in de Julia<br />

Stoschek Foundation in Düssel-<br />

dorf vanaf 10-04. Ook opkomende<br />

kunstenaars zoals Jean Katambayi<br />

Mukendi uit Congo, momenteel<br />

tentoongesteld bij CIVA in Brussel,<br />

en Elen Braga, wier textielinstallatie<br />

recentelijk werd verworven door<br />

de Collectie Vlaamse Gemeenschap,<br />

doen het goed. Braga zal<br />

in juni een wandtapijt van 20 x 5<br />

meter presenteren in M HKA en in<br />

oktober deelnemen aan de eerste<br />

tentoonstelling bij ABBY in Kortrijk.<br />

In oktober heeft ze een solotentoonstelling<br />

bij CC Strombeek en<br />

ook in onze galerie zal ze dit najaar<br />

te zien zijn. Momenteel is haar<br />

werk te bewonderen in Museum<br />

Hof Van Busleyden in de expo<br />

Ridders van het Gulden Vlies, een<br />

schitterende mythe ontrafeld.<br />

Vorige zomer organiseerden we<br />

een ‘gallery swap’ met Pinksummer,<br />

een galerie uit Genua, we vertegenwoordigen<br />

beiden kunstenaar<br />

Mark Dion en deelden elkaars<br />

ruimtes om elkaars publiek te leren<br />

kennen. Als italofiel vind ik het<br />

fantastisch om plezier en werk te<br />

combineren op die manier. Reizen<br />

is een van de vele mooie aspecten<br />

van ons vak. ShanghART is onze<br />

partner in Azië, met wie we samenwerken<br />

met kunstenaars als Ding<br />

Yi en Xu Zhen. Het was de eerste<br />

galerie voor hedendaagse kunst<br />

in China, opgericht eind jaren 90.<br />

China is een intrigerend land met<br />

een vijfde van de wereldbevolking,<br />

waarvan we de rol niet kunnen<br />

negeren als we de wereld willen<br />

begrijpen, ondanks de complexiteit<br />

ervan, vooral bij het overwegen<br />

van de toekomst. In autoritaire<br />

landen is de rol van kunst fragiel<br />

maar tegelijkertijd intrigerend.<br />

Veranderingen en spanningen<br />

vinden vaak eerst hun weg naar<br />

buiten via kunst. Kunstenaars zoals<br />

Xu Zhen behandelen al sinds het<br />

begin van deze eeuw gevoelige<br />

politieke thema’s, zoals Noord-<br />

Korea, vrijheid van meningsuiting<br />

en het recht op demonstratie.<br />

Xu Zhen doet dat altijd met veel<br />

humor en hij wordt nog steeds<br />

gerespecteerd, ook door jongere<br />

generaties kunstenaars.”<br />

Hoe zie jij jouw rol en toekomst?<br />

“Ik wil vooral voortbouwen op<br />

bestaande fundamenten: een<br />

galerie die gericht is op duurzaamheid<br />

en het opbouwen<br />

van een langetermijnrelatie met<br />

kunstenaars, terwijl we samen<br />

aan hun carrière werken. Mijn<br />

visie omvat ook de voortdurende<br />

ontwikkeling van de galerie,<br />

zowel lokaal als internationaal. De<br />

meest opvallende verandering is<br />

de toevoeging van een historisch<br />

element, met een focus op visionaire<br />

kunst, in onze ruimte aan de<br />

Zavel. Dit toont niet alleen onze<br />

ambitie, maar ook onze vastberadenheid<br />

om verder te gaan dan<br />

de oppervlakkige trends die door<br />

modieuze kunstscholen en sociale<br />

media worden gepresenteerd als<br />

hedendaagse kunst.”<br />

Angélique Aubrit & Ludovic<br />

Beillard, Victoria Palacios<br />

02-03 t/m 08-04<br />

Wouters Gallery (Yzer)<br />

Brussel<br />

www.woutersgallery.com<br />

PARALLEL VISIONS<br />

met Alcides Pereira dos<br />

Santos, Cyprien Tokoudagba,<br />

Stjepan Vrbanec, Anna<br />

Zemánková<br />

t/m 23-03<br />

Wouters Gallery Sablon<br />

Brussel<br />

www.woutersgallery.com<br />

75

Galerie agenda<br />

Belgian Gallery<br />

△ L’Orée<br />

15-03 till 18-04<br />

△ Erik Samakh, Fab<br />

Rideti, Barbara Kandiyoti.<br />

Spirit of the Forest<br />

till 02-03<br />

Bernier/Eliades<br />

△ Tindara Sparta. Coup<br />

de Chien<br />

till 02-03<br />

Galeria Jaqueline<br />

Martins<br />

△ Students from the HISK<br />

till 16-03<br />

box galerie<br />

△ Michael Ackerman.<br />

Lightness. Darkness (and<br />

some Smoke)<br />

till 02-03<br />

Galerie Arielle<br />

d'Hauterives<br />

△ Oceana<br />

till 21-04<br />

Charles Le Maire te zien bij Zedes, Brussel. © de kunstenaar.<br />

Antwerpen<br />

Annie Gentils Gallery<br />

△ Marc Vanderleenen<br />

till 10-03<br />

Base-Alpha<br />

△ Nadia Naveau. Athena 2.0<br />

till 09-03<br />

DMW Gallery<br />

△ Bram De Jonghe.<br />

Après nous, les mouches<br />

till 09-03<br />

Fred&Ferry<br />

△ Winnie-World-Expo<br />

till 23-03<br />

Galerie Art Forum<br />

△ Eelke Van Willegen &<br />

Leo Jacobs<br />

till 29-03<br />

Gallery Fifty one<br />

△ Street Chronicles<br />

till 20-04<br />

Keteleer Gallery<br />

△ Valgerður<br />

Sigurðardóttir<br />

till 09-03<br />

NQ Gallery<br />

△ Marieke Bolhuis<br />

01-03 till 21-04<br />

Tim Van Laere Gallery<br />

△ Marcel Dzama<br />

21-03 till 11-05<br />

△ Dennis Tyfus.<br />

Tattooed Tears Of Joy<br />

till 16-03<br />

valerie_traan gallery<br />

△ Thomas Bogaert<br />

till 02-03<br />

VCRB Gallery<br />

△ Jef Van Campen. Times<br />

Ninety<br />

till 03-03<br />

Brussels<br />

Alice Gallery<br />

△ Steve Dehoux<br />

till 16-03<br />

Almine Rech<br />

△ Hew Locke<br />

07-03 till 13-04<br />

Arielle d'Hauterives<br />

Galerie<br />

△ Oceana<br />

till 21-04<br />

Ballon Rouge<br />

△ Lucie Mercier<br />

16-03 till 18-05<br />

Baronian<br />

△ Eric Duyckaerts<br />

till 02-03<br />

Belfius Art Gallery<br />

△ inspired by Love<br />

till 22-06<br />

Centrale for<br />

contemporary art<br />

△ Sofhie Mavroudis<br />

& Antoinette<br />

d’Ansembourg. L’art<br />

de rien<br />

till 17-03<br />

Chez Olivia<br />

△ Puzzles<br />

22-03 till 20-04<br />

Clearing<br />

△ Loïc Raguénès. There<br />

are tears at the heart of<br />

things & Les animaux<br />

bleus<br />

till 16-03<br />

Contretype<br />

△ archipel_1<br />

till 31-03<br />

Damien & The Love<br />

Guru<br />

△ Agatha Wara<br />

till 13-04<br />

dépendance<br />

△ Will Benedict<br />

till 23-03<br />

DS Galerie<br />

△ Marijke Vasey et<br />

Clément Bataille<br />

till 09-03<br />

EDJI Gallery<br />

△ Sanctuaries<br />

till 23-03<br />

Eleven Steens<br />

△ C.L.I.C.H.É.S<br />

till 26-05<br />

Espace D<br />

△ Habiter. Christian<br />

Noirfalise<br />

09 till 17-03<br />

Esther Verhaeghe<br />

△ Jessica Hilltout,<br />

Virginie Samyn<br />

till 28-03<br />

Fondation A<br />

△ Jacques Sonck<br />

till 31-03<br />

Frédérick Mouraux<br />

Gallery<br />

△ Samuel Rousseau<br />

10-03 till 27-04<br />

Galerie Christophe<br />

Gaillard<br />

△ Marina Gadonneix &<br />

Eric Baudart<br />

till 02-03<br />

Galerie DYS<br />

△ KRJST studio<br />

till 03-03<br />

Galerie Eric Mouchet<br />

△ Judith Blum-Reddy.<br />

Everything Is Not Ok<br />

- Oliver Westerbarkey.<br />

When The World Hits<br />

Your Eye<br />

till 16-04<br />

Galerie Faider<br />

△ Pascal Courcelles<br />

till 23-03<br />

Galerie Greta Meert<br />

△ Magali Reus - Mitsuko<br />

Miwa<br />

till 28-04<br />

Galeria Jaqueline<br />

Martins<br />

△ Jan de Maesschalck<br />

till 16-03<br />

Galerie La Forest<br />

Divonne<br />

△ Elsa & Johanna.<br />

Chronicles of the<br />

Ordinary<br />

till 09-03<br />

Galerie La Patinoire<br />

Royale Bach<br />

△ Renaud Auguste-<br />

Dormeuil. La réalité n’a<br />

pas besoin de moi - Lita<br />

Albuquerque. Early<br />

Works<br />

till 30-03<br />

Galerie Nathalie<br />

Obadia<br />

△ Eugène J. Martin<br />

till 16-03<br />

Galerie Patrick Derom<br />

△ Leon Spilliaert.<br />

L'Arpenteur du Silence<br />

till 13-04<br />

Galerie Templon<br />

△ Jan Van Imschoot<br />

till 20-04<br />

Gallery Sofie Van den<br />

Bussche<br />

△ Didier Mahieu<br />

till 23-03<br />

76

Gallery Nosco<br />

△ Caballero, Casari,<br />

Cortazar, Fernandez,<br />

Martinat, Penalva, Sassi.<br />

Geometric Primitive<br />

till 16-03<br />

Gauli Zitter<br />

△ Morten Knudsen,<br />

Judith Kakon, Hanne<br />

Darboven. Real Heart<br />

till 02-03<br />

Gladstone Gallery<br />

△ Shahryar Nashat<br />

till 29-03<br />

Hangar<br />

△ Generations of<br />

Resilience<br />

till 23-03<br />

Harlan Levey Projects<br />

△ Emmanuel Van<br />

der Auwera. Studio I:<br />

VideoSculpture Trilogy<br />

till 23-03<br />

In-Gate Gallery<br />

△ Evgeni Dybsky, Maen<br />

Florin: Tintoretto Included<br />

till 09-03<br />

△ Andrey Berger et<br />

Benjamin Volkaerts<br />

14-03 till 27-04<br />

Jan Mot<br />

△ Mike Kelley, Sharon<br />

Lockhart, Silke Otto-<br />

Knapp<br />

till 23-03<br />

LMNO<br />

△ Pep Vidal<br />

till 06-04<br />

La Peau de l'ours<br />

△ Benjamin Ottoz<br />

till 02-03<br />

La Verrière<br />

△ Koenraad Dedobbeleer.<br />

Emi e dames messeur<br />

till 27-04<br />

L'Enfant Sauvage<br />

△ Michael Ackerman.<br />

Smoke<br />

till 10-03<br />

Maison CFC<br />

△ Catalogia<br />

till 30-03<br />

Maruani Mercier<br />

△ Kasper Sonne. Last<br />

Goodbye<br />

till 02-03<br />

Mazel Galerie<br />

△ David Bruce<br />

till 16-03<br />

Meessen<br />

△ Xie Lei<br />

till 13-04<br />

Michel Rein<br />

△ Marc Angeli. Peinture<br />

d'origine naturelle<br />

till 02-03<br />

Michèle Schoonjans<br />

Gallery<br />

△ Bea Sarrias<br />

10-03 till 28-04<br />

MIMA<br />

△ Popcorn<br />

till 26-05<br />

Modesti Perdriolle<br />

gallery<br />

△ Antonio Da Ros.<br />

Suspended Colors<br />

till 23-03<br />

n0dine<br />

△ The Making of –<br />

Shelbatra Jashiri<br />

01 till 24-03<br />

Neuf Gallery<br />

△ François & Mila<br />

Marcadon<br />

till 16-03<br />

Nosbaum Reding<br />

△ Vincent Geyskens. Par<br />

Contre<br />

till 02-03<br />

Odradek Residence<br />

△ Alexandra<br />

Roussopoulos. Gammes<br />

till 02-03<br />

△ Vermeiren, Remy,<br />

Riofrio, Bauer &<br />

Llosa. Des formes<br />

s'interconnectent<br />

till 28-03<br />

Pierre Marie Giraud<br />

△ Jos Devriendt. Flowers<br />

till 02-03<br />

Rodolphe Janssen<br />

△ Group show + Tom<br />

Poelmans<br />

till 30-03<br />

Sorry We're Closed<br />

△ Karel Dicker. Only<br />

Excuses - Machteld<br />

Rullens. Dwaet<br />

till 23-03<br />

Spazio Nobile<br />

△ Asa Jungnelius, solo<br />

show - Desire Utensil<br />

Container<br />

22-03 till 16-06<br />

△ Pao Hui Kao. 25<br />

Seasons<br />

till 17-03<br />

Stieglitz 19<br />

△ Sick Girl / Vaccine<br />

till 09-03<br />

The Palm Beach<br />

△ 13pulsions&Carmine<br />

Marini<br />

15-03 till 20-04<br />

Xavier Hufkens<br />

△ Leon Kossoff. Close<br />

Encounters: Paintings<br />

and Drawings<br />

till 30-03<br />

△ Zhang Enli<br />

14-03 till 11-05<br />

△ Sayre Gomez. Heaven<br />

'N' Earth<br />

till 02-03<br />

△ Sherrie Levine<br />

till 06-04<br />

Zedes art gallery<br />

△ Charles Le Maire<br />

15-03 till 20-04<br />

Dalhem<br />

Aquilaluna<br />

△ Michel Cornu, dessins<br />

et gravures<br />

till 31-03<br />

Flémalle<br />

La Châtaigneraie<br />

△ Le Bruit de la couleur<br />

till 10-03<br />

Gent<br />

Barbé Gallery<br />

△ Flexboj & L.A.<br />

till 24-03<br />

Charles De Cordier<br />

Fine Arts<br />

△ Jean-Marie Bytebier<br />

till 24-03<br />

Galerie S&H De Buck<br />

△ Elise Berkvens - Roel<br />

Vandermeeren<br />

10-03 till 01-04<br />

KIOSK<br />

△ Renée Paule. PR<br />

till 17-03<br />

△ Marijke De Roover.<br />

Cum as your madness<br />

till 17-03<br />

Kristof De Clercq<br />

△ Dream the Dream that<br />

Dreamers Dream<br />

till 24-03<br />

Heusden-Zolder<br />

Kunstgalerij De<br />

Mijlpaal<br />

△ Helena Schepens,<br />

Patrick Storme, David<br />

Huycke, Patrick Ceyssens.<br />

till 03-03<br />

Jambes<br />

Galerie Détour<br />

△ Pierre Rahier.<br />

Photographies<br />

till 23-03<br />

Kalmthout<br />

Kloser Contemporary<br />

Art<br />

△ Franck Kemkeng Noah<br />

till 16-03<br />

△ Kiro Urdin<br />

21-03 till 12-05<br />

Namur<br />

Galerie Détour<br />

△ Pierre Rahier<br />

till 23-03<br />

Oostende<br />

Galerie du Rat Mort<br />

△ Tekeningen van Roland<br />

Devolder<br />

01-04 till 30-08<br />

Spy<br />

Galerie Aarnor<br />

△ Leonardo Rodriguez<br />

till 03-03<br />

Verviers<br />

Centre Touristique<br />

Laine & Mode<br />

△ Étoffe(s)<br />

till 21-04<br />

Galerie ABC&Design<br />

△ Romain Van Wissem<br />

07 till 30-03<br />

△ Dirk Debaecke<br />

04 till 27-04<br />

Villers la ville<br />

L'abbaye de villers<br />

△ Pierre Debatty<br />

till 10-03<br />

Wijnegem<br />

Axel Vervoordt<br />

Gallery<br />

△ Sadaharu<br />

Horio, Freezing<br />

Moments in Time<br />

till 02-03<br />

Axel Vervoordt<br />

Gallery<br />

△ Bosco Sodi.<br />

Folegandros<br />

till 16-03<br />

△ Layered<br />

Realities, Group<br />

Exhibition - Inspired<br />

by the work of Mario<br />

Schifano<br />

till 25-05<br />

Kuurne<br />

Xhoris<br />

Galerie Jos Depypere<br />

△ Giampaolo Amoruso<br />

09-03 till 07-04<br />

Bibliothèque de<br />

Ferrière<br />

△ José Strée. Sculptures<br />

till 30-03<br />

Mons<br />

Espace Culturel<br />

△ Nadine Fiévet<br />

12-04 till 19-05<br />

Samuel Rousseau, video, te zien bij Frédérick Mouraux Gallery in Brussel. © de kunstenaar.<br />

Stuur de gegevens voor april door<br />

naar christophe.dosogne@ips.be<br />

vóór 05-03.<br />

77

De natuur als<br />

krachtbron<br />

Ooit werd in het woud van<br />

de Gaume, in het meest<br />

zuidelijke hoekje van <strong>België</strong>, een<br />

sprookjeshuwelijk voltrokken. De<br />

hedendaagse kunst en de wilde<br />

natuur vonden er elkaar. Uit dat<br />

huwelijk werd het Centre d’Art<br />

Contemporain du Luxembourg<br />

Belge (CACLB) geboren, een kleine<br />

maar zeer dynamische instelling die<br />

dit jaar de veertigste verjaardag viert.<br />

TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />

Espace René Greisch. Op het raam op de tweede verdieping: werk van Natacha De Mol, 2019.<br />

Foto: Bruno Tillière.<br />

Centre d’Art Contemporain du<br />

Luxembourg Belge (CACLB) zag<br />

het licht in 1984, als een ambulant<br />

initiatief dat pendelde tussen de<br />

erfgoedsites in de streek. In 1994 vestigde de<br />

instelling zich op de locatie van de Grange<br />

du Faing, in Jamoigne, en in 2007 verhuisde<br />

ze naar de archeologische site van<br />

Montauban-Buzenol. Het is pas in 2014 dat<br />

Espace René Greisch er werd ingewijd. Die<br />

bestaat uit vier zeecontainers, opgesteld in<br />

de vorm van een ‘+’. Deze structuur telt drie<br />

tentoonstellingsverdiepingen, met elkaar<br />

verbonden door een buitentrap. Verderop<br />

bevindt zich Bureau des Forges, waarop het<br />

jaartal ‘1839’ prijkt. Dit telt twee ruimten,<br />

onder meer een zolderverdieping met een<br />

prachtig houten geraamte.<br />

Op een heuveltop ligt Musée Lapidaire, in<br />

1960 ontworpen door Constantin Brodzki<br />

voor de musea van de Gaume. Af en toe zijn<br />

er ook hedendaagse werken te zien. Op de<br />

site van Montauban kunnen hedendaagse<br />

kunstenaars uiting geven aan hun creativiteit<br />

in de openlucht. In de Gallo-Romeinse<br />

ruïnes en op het terras van het Musée<br />

Lapidaire, op de boomrijke esplanade, in de<br />

ruïnes van de kolenhallen en aan de vijver<br />

waren de afgelopen jaren zeer gevarieerde<br />

kunstwerken te bewonderen.<br />

78

‘Hedendaagse<br />

kunst benader je<br />

eerst en vooral via<br />

de zintuigen, pas<br />

daarna komt het<br />

intellect aan bod’<br />

FRANÇOISE LUTGEN<br />

Bento, keramiekoven, installatie in de kolenhallen van Montauban, 2021. Foto: Didier Mahieu.<br />

EEN BIJZONDERE ENERGIE<br />

Vanaf het prille begin heeft CACLB zich<br />

ten doel gesteld de beeldende kunsten een<br />

plaats te geven op het platteland. Door bewustmaking<br />

is de instelling erin geslaagd de<br />

kijk van het lokale publiek op hedendaagse<br />

kunst te veranderen. Ook de liefhebbers van<br />

hedendaagse kunst hebben nu een andere<br />

kijk op initiatieven op het platteland. Françoise<br />

Lutgen, artdirector van CACLB sinds<br />

2019, verheugt zich daarover: “We willen<br />

graag de horizon verbreden van lokale<br />

bezoekers die soms denken dat hedendaagse<br />

kunst niets voor hen is, dat het een<br />

stedelijke kunstvorm is die soms elitair en<br />

ontoegankelijk is, en van degenen die een te<br />

beperkt beeld hebben van onze regio. Maar<br />

hier vind je een artistiek aanbod van hoge<br />

kwaliteit, gericht op een breed publiek.”<br />

Lutgen is verliefd op deze plek. Ze wijst<br />

op de unieke charme ervan, die werkelijk<br />

iedereen bekoort: “Eerst en vooral is het een<br />

uitzonderlijke site. Een wilde en weelderige<br />

natuur met bossen, beekjes en een vijver.<br />

Het is ook een zeer krachtige natuurlijke<br />

omgeving, met een bijzondere energie. We<br />

willen dat het publiek zijn ogen de kost<br />

geeft, luistert, voelt ... Het is belangrijk en<br />

zelfs noodzakelijk de tijd te nemen om<br />

alles te absorberen. Hedendaagse kunst<br />

benader je eerst en vooral via de zintuigen,<br />

pas daarna komt het intellect aan bod.<br />

Bovendien zitten we op een plek waar geen<br />

telefoonnetwerk is. Het draait hier allemaal<br />

om loskoppelen en het vinden van nieuwe<br />

manieren om ons met de wereld te verbinden.<br />

Hier zijn we verbonden met kunst, de<br />

natuur en de eeuwenoude geschiedenis van<br />

een uitzonderlijk stuk erfgoed.”<br />

Ze benadrukt ook dat het succes van deze<br />

onderneming niet in de laatste plaats te<br />

danken is aan de gedeelde passie van een<br />

klein maar zeer hecht team, met als onmisbare<br />

steun Audrey Vrydags, directiemedewerker,<br />

en Célestin Pierret, regisseur,<br />

beeldhouwer en galeriehouder, aan het<br />

roer van de Brusselse galerie La Part du<br />

Feu. Samen zorgen ze voor het beheer<br />

van de ruimte, maar ook het onthaal van<br />

de bezoekers die, afhankelijk van hun<br />

verwachtingen, een min of meer gedetailleerde<br />

toelichting krijgen bij de tentoongestelde<br />

kunstwerken.<br />

DIVERS AANBOD<br />

Om de 40e verjaardag in stijl te vieren, heeft<br />

het CACLB een speciale route uitgestippeld<br />

die de bezoeker de geschiedenis van het<br />

gebouw laat ontdekken. In de Espace René<br />

Greisch maken we kennis met kunst van<br />

twee jonge vrouwen die creëren in samenhang<br />

met de architectuur: Amélie Scotta<br />

en Justine Bougerol. In Bureau des Forges<br />

is werk van Daniel Daniel en Bruno Vande<br />

Graaf te zien. Een werk van Jérôme Willot<br />

wordt gepresenteerd naast de vroegere kolenhallen.<br />

Bijzonder boeiend is ook de carte<br />

blanche voor Pierre Courtois, die een installatie<br />

heeft gecreëerd voor Musée Lapidaire<br />

en de ruimte naast de donjon.<br />

Het programma omvat nog andere plaatsen<br />

en kunstenaars. Musée Gaumais pakt<br />

uit met een tentoonstelling over de architectuur<br />

van Montauban en met installaties<br />

van respectievelijk Nathalie Maufroy<br />

en Dewi Brunet, in samenwerking met<br />

Maison des Jeunes in Virton. In de ruïnes<br />

van de abdijkerk van Orval krijgen we<br />

een monumentale installatie van Rainer<br />

Gross te zien, aangevuld met een fototentoonstelling,<br />

en in de Sint-Rochuskapel in<br />

Herbeumont een installatie van Stéphanie<br />

Jacques. Tot slot presenteert Maison de<br />

la Culture in Charleroi een installatie van<br />

Nathalie Maufroy, in het kader van de Laboratoires<br />

Numériques Ephémères.<br />

BEZOEKEN<br />

Centre d’Art Contemporain du<br />

Luxembourg Belge (CACLB)<br />

Etalle<br />

www.caclb.be<br />

Vernissage:<br />

29-06 (avond van het 40-jarig jubileum)<br />

79

Most wanted:<br />

Eames<br />

Ze vormen ongetwijfeld hét<br />

populairste designkoppel van de<br />

twintigste eeuw: Charles en Ray<br />

Eames. Meer dan drie decennia na<br />

hun dood blijven hun ontwerpen<br />

wereldwijd harten veroveren. Ook de<br />

vintagemarkt draait op volle toeren.<br />

<strong>COLLECT</strong> zocht uit welke stukken<br />

het kopen waard zijn, en aan welke<br />

criteria die moeten voldoen.<br />

TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />

Charles & Ray Eames, historische LCW-stoel, origineel ontwerp uit 1946/47, multiplex, 68 x 61 x 56 cm.<br />

© Vitra Design Museum.<br />

Volgens cijfers van Catawiki stijgt<br />

de verkoop van Eames-objecten<br />

op de online veilingsite met een<br />

jaarlijks gemiddelde van 77%,<br />

of bijna een verdubbeling per jaar. Het<br />

Amerikaanse designkoppel prijkt ook in de<br />

toptwintig van zoektermen, naast andere<br />

klinkende namen als Banksy, Rolex of<br />

Porsche. “Elke week veilen we een dertigtal<br />

meubels en objecten van Eames. Per<br />

maand zijn dat er dus 120, bijna 1.500 per<br />

jaar. Vooral de Lounge Chair, aluminium<br />

bureaustoelen en de Fiberglass Chairs<br />

blijven populair”, vertelt Alexander Fahl,<br />

Eames-specialist bij Catawiki.<br />

Ook Artprice bevestigt de populariteit van<br />

Eames: sinds 1985 gingen er al meer dan<br />

1.500 stukken onder de hamer. Vooral op<br />

de Duitse, Amerikaanse, Franse en Belgische<br />

markt doen ze het goed. Hoewel het<br />

werk sinds 2019 een stijging vertoonde,<br />

viel het verkoopcijfer in 2023 wat terug.<br />

Het merendeel van de stukken wordt<br />

geveild voor prijzen tussen 1.000 en 5.000<br />

euro. Het hoogste bod ging in 2020 naar<br />

een serie van zes groene Fiberglass Chairs<br />

uit de jaren 50 bij Piasa.<br />

80

Charles & Ray Eames, Lounge Chair met groene metalen onderdelen en ribfluwelen stoffering van Raf Simons, 2023, 84 x 89 x 85 cm (fauteuil) en 42 x 63 x 56 cm (ottoman).<br />

© Vitra.<br />

Hoewel de ontwerpen er op het eerste gezicht<br />

hetzelfde uitzien, hebben ze door de<br />

jaren heen kleine aanpassingen ondergaan,<br />

waardoor je vroegere of latere versies kunt<br />

herkennen. Fahl: “Zo werd de Lounge Chair<br />

tot in 1991 gemaakt uit palissander, of bestond<br />

de schelp van de allervroegste versies,<br />

tot 1974, uit vijf lagen multiplex, terwijl dat<br />

er later zeven zijn geworden. Ook vervalsingen<br />

kun je vaak relatief makkelijk herkennen<br />

aan het aantal lagen multiplex, of aan allerlei<br />

kleine zaken zoals de gebruikte schroeven<br />

en clips die je ziet als je een kussen verwijdert,<br />

of aan de hellingsgraad van de stoel.”<br />

BEENSPALKEN ALS INSPIRATIEBRON<br />

Charles en Ray Eames probeerden hun<br />

ontwerpen constant te verbeteren. “Zo lanceerden<br />

ze met Herman Miller in 1956 een<br />

stervormige voet op de Amerikaanse markt,<br />

terwijl ze die tegen 1957, en dus bij de introductie<br />

bij Vitra voor de Europese markt twee<br />

jaar later, al verfijnd hadden”, weet Stine Liv<br />

Buur, designmanager Classics bij Vitra. “Tot<br />

vandaag hebben de twee bedrijven hun originele<br />

voet behouden, waaraan je de verschillende<br />

versies kunt herkennen.”<br />

Eames-objecten<br />

worden gezien<br />

als een stabiele<br />

investering: ze<br />

kunnen na verloop<br />

van tijd in waarde<br />

stijgen.<br />

Hoewel vintageversies uit de jaren 50 tot<br />

de vroege jaren 70 door de band genomen<br />

meer waard zijn, vooral die waarbij<br />

het hout en leder door de jaren heen een<br />

mooie patina gekregen hebben, stijgen ook<br />

gelimiteerde edities soms snel in waarde.<br />

“Naar aanleiding van de verjaardag van<br />

de ontwerpers, of van het ontwerp zelf,<br />

lanceren we soms een speciale versie”,<br />

vertelt Buur, “zoals de Lounge Chair naar<br />

aanleiding van de 50e verjaardag uit 2006<br />

of de recente speciale groene editie uit<br />

2023.” Fahl: “Prijzen voor de Lounge Chair<br />

liggen tussen 4.500 en 10.000 euro, met een<br />

uitschieter van 13.600 voor een exemplaar<br />

met ottoman uit de jaren 60 in 2022. Zelfs<br />

de miniatuurversie haalt bedragen tot<br />

1.600 euro.”<br />

Toen het Eames-koppel tijdens de Tweede<br />

Wereldoorlog in opdracht van de Amerikaanse<br />

zeemacht onderzoek verrichtte<br />

naar de creatie van lichte, niet al te dure<br />

beenspalken, ontdekten ze multiplex. Ze<br />

creëerden een sculpturale beenspalk en<br />

experimenteerden verder met een reeks<br />

sculpturen. Die wisselen nu makkelijk voor<br />

100.000 dollar van eigenaar. “Voor de eerste<br />

reeksen meubilair werkten ze samen<br />

met Evans”, vertelt Jeroen Lathouwers, die<br />

al meer dan twintig jaar Eames verzamelt.<br />

“Als je een LCW (Lounge Chair Wood, red.)<br />

of DCW (Dining Chair Wood, red.) van eind<br />

jaren 40 met een origineel label vindt, is<br />

dat zeker een verzamelbaar stuk. De prijs<br />

daarvan kan oplopen tot 4.000 euro.”<br />

NAUWKEURIG ONDERZOEK<br />

Het koppel Eames experimenteerde niet<br />

alleen met multiplex, maar ook met andere<br />

voor de meubelsector onconventionele<br />

81

Charles & Ray Eames, Soft Pad lounge chair EA222 en Ottoman EA223, origineel ontwerp uit 1969, 100,5 x 65 x 80 cm (fauteuil) en 58 x 36 cm (ottoman). © Vitra.<br />

‘Prijzen voor de<br />

Lounge Chair liggen<br />

tussen 4.500 en 10.000<br />

euro, met in 2022 een<br />

uitschieter van 13.600<br />

voor een exemplaar<br />

met ottoman uit de<br />

jaren 60’<br />

ALEXANDER FAHL<br />

materialen, zoals glasvezel en aluminium.<br />

Ook die stukken blijven vandaag immens<br />

populair. Hoewel de glasvezelstoelen omwille<br />

van ecologische redenen een tijdje<br />

uit productie zijn geweest en er aanvankelijk<br />

alleen een versie in plastic bestond,<br />

zijn er intussen ook nieuwe varianten in<br />

glasvezel. Al blijven de originele uit 1950<br />

vanzelfsprekend meer waard. “Omdat<br />

Charles en Ray Eames niet zeker wisten of<br />

het publiek het nieuwe materiaal zou kunnen<br />

waarderen, kozen ze oorspronkelijk<br />

voor een ingetogen kleurenpalet met ‘olifantenhuidgrijs’,<br />

greige en semitransparant<br />

of perkament”, vertelt Buur. “Op vraag van<br />

de klanten brachten ze later fellere kleuren<br />

uit. Van sommige, zoals de gele of roze, zijn<br />

er slechts enkele geproduceerd. Prijzen<br />

variëren tussen 800 en 1.500 euro.”<br />

Eveneens karakteristiek aan deze serie is<br />

dat de scherpe randen van de kuip oorspronkelijk<br />

afgerond waren met een touw.<br />

Buur: “Een doorontwikkeling van het materiaal<br />

maakte die touwen later overbodig.<br />

Die zogenaamde ‘rope edge chairs’ zijn dus<br />

erg gewild bij verzamelaars.” Lathouwers is<br />

in het bezit van vier van de zes kleuren van<br />

die versie met touwen. “Per stuk kosten<br />

die nu al gauw tussen 1.200 en 2.000 euro”,<br />

meldt hij.<br />

Een aandachtspunt is de combinatie van<br />

het onderstel en de schelpen. Omwille<br />

van de populariteit van de stoelen hebben<br />

sommige schelpen een nieuw onderstel<br />

gekregen, waardoor de stoel qua verzamelwaarde<br />

niet veel voorstelt. Buur: “Sommige<br />

dealers van vintagemeubilair verkopen<br />

helaas niet-correcte stukken, wat nefast is<br />

voor de verzamelaar. We proberen daar tegenin<br />

te gaan, maar aangezien er veel geld<br />

omgaat in de markt, is het onmogelijk om<br />

dit volledig op te lossen. Als koper moet je<br />

dus altijd op je hoede zijn. Sterk gespecialiseerde<br />

en dus betrouwbare veilinghuizen<br />

zijn LAMA in de Verenigde Staten en<br />

Dorotheum in Duitsland, maar ook een<br />

handelaar als Markanto uit Keulen.”<br />

Lathouwers: “In <strong>België</strong> is Pellegrini Design<br />

82

‘Sommige dealers<br />

van vintagemeubilair<br />

verkopen helaas<br />

niet-correcte stukken,<br />

wat nefast is voor<br />

de verzamelaar’<br />

STINE LIV BUUR<br />

een betrouwbare specialist. Ook de markt<br />

van kopieën tiert welig. Zo ken ik Poolse<br />

vervalsingen die door het grote publiek<br />

onmogelijk te onderscheiden zijn van het<br />

origineel.”<br />

STABIELE INVESTERING<br />

Een derde groep meubilair die het goed<br />

blijft doen, zijn kantoormeubelen uit de<br />

aluminium groep. Die worden sinds 1958<br />

geproduceerd in zowel leder als stof, en<br />

sinds de jaren 90 ook in een versie met<br />

mesh. “De hoogte is in de loop der jaren<br />

aangepast, en het mechanisme om die<br />

hoogte te regelen ook. Dat zag er in het<br />

begin iets ruwer uit, en is nu eleganter.<br />

Vooral de Conference Chair is geliefd bij<br />

verzamelaars”, vertelt Fahl. "Qua prijzen<br />

schommelen de aluminium kantoormeu-<br />

belen tussen 600 en 3.000 euro, of zelfs nog<br />

iets meer voor een hoge Conference Chair.”<br />

Eames-objecten worden gezien als een<br />

stabiele investering: ze kunnen na verloop<br />

van tijd in waarde stijgen. Volgens<br />

Catawiki steeg de gemiddelde prijs van<br />

Eames sinds 2019 met zo’n 30%. Al blijft<br />

design een gebruiksvoorwerp, waardoor<br />

de markt iets moeilijker voorspelbaar is.<br />

Tegelijk is het spectrum voor Eames bijzonder<br />

groot, met prijzen tussen pakweg<br />

1.000 en 100.000 euro. “Hoewel de markt<br />

de voorbije vijf jaar naar mijn aanvoelen<br />

niet spectaculair meer gestegen is, blijven<br />

de oudste, meer bijzondere stukken een<br />

prima investering”, stelt Lathouwers.<br />

“Tegelijk is het fijn dat Eames voor ieder<br />

wat wils biedt en dat de prijzen, anders<br />

dan bij bijvoorbeeld Jean Prouvé, relatief<br />

toegankelijk zijn. Daarnaast blijven<br />

Charles en Ray Eames boeien, omdat ze<br />

visionair waren. Als grafisch ontwerper<br />

mis ik die pioniersrol soms in hedendaags<br />

meubeldesign. Tegelijk passen hun gesofisticeerde,<br />

kwalitatieve en comfortabele<br />

stukken in zowel moderne als meer klassieke<br />

interieurs, en zijn ze overal ter wereld<br />

geliefd. Als ik nu stukken verkoop uit mijn<br />

roterende collectie om zelf oudere versies<br />

te kunnen kopen, gaan die sinds de pandemie<br />

vaak naar China of Zuid-Korea.”<br />

Tips om vintagedesign<br />

te kopen<br />

1. Controleer de herkomst.<br />

Vraag waar de verkoper het stuk<br />

zelf gekocht heeft.<br />

2. Check de conditie. Is het stuk<br />

hersteld of herschilderd? Is de<br />

stoffering origineel? Vertoont het<br />

meubel geen scheuren of breuken?<br />

Is de slijtage realistisch?<br />

3. Uit welk jaar dateert het exemplaar?<br />

4. Is het volledige stuk origineel? Of<br />

kreeg een schelp bijvoorbeeld een<br />

nieuw onderstel? In dat laatste<br />

geval zal de waarde niet toenemen.<br />

5. Zijn de originele labels van Vitra,<br />

Herman Miller of Evans aanwezig?<br />

Zorg ervoor dat je voldoende te weten<br />

komt. Als de verkoper het niet op prijs<br />

stelt dat je die vragen stelt, zoek dan<br />

verder. Handig is ook om voldoende<br />

boeken te lezen over de ontwerpen,<br />

zoals van Eames-autoriteit Daniel<br />

Ostroff, of de originele modellen te<br />

bestuderen, onder meer in het Vitra<br />

Design Museum of online. Ook op de<br />

website van het Eames Institute staat<br />

veel informatie. Dat opende onlangs<br />

een permanente expositie met prototypes,<br />

persoonlijke spullen en intieme<br />

correspondentie.<br />

BEZOEKEN<br />

The Eames Archives<br />

Eames Institute<br />

Richmond, Californië<br />

www.eamesinstitute.org<br />

LEZEN<br />

Eames & Vitra, 2023, Vitra, Engels, Duits, 196 p.,<br />

hardcover, ISBN 4055737163906. Prijs: ca. € 35.<br />

Eames Furniture Source Book, 2017, door<br />

Charles Eames, Ray Eames e.a., Thames &<br />

Hudson, Engels, 350 p.. ISBN 9783-945852-<br />

20-0. Prijs: € 57.<br />

SURFEN<br />

Charles & Ray Eames, Fiberglass Chair DAX, met touw als afboording en rubberen schokdempers, glasvezel<br />

en metaal, origineel ontwerp uit 1950, 83 x 55 x 46 cm. © Vitra Design Museum.<br />

www.catawiki.com<br />

www.design-museum.de<br />

83

Eenmaal,<br />

andermaal …<br />

verkocht!<br />

Matthieu Fournier, specialist in oude meesters en 19e-eeuwse kunst bij Artcurial. © Artcurial.<br />

De veilingmeester is een essentieel<br />

radertje in de veilingmachine<br />

en bekleedt een unieke positie,<br />

met speciale vaardigheden. Zijn<br />

opleiding kan variëren naargelang<br />

het land. Een overzicht van de<br />

situatie in <strong>België</strong>, Nederland en<br />

Frankrijk.<br />

TEKST: GILLES BECHET<br />

Met zijn hamer, rituele zinnen<br />

en verleidingskracht is de veilingmeester<br />

het gezicht van<br />

een veiling. Hij is als de regisseur<br />

van een show, drijvend op de koopdrang<br />

en aarzeling van de bieders. Naast<br />

deze prestatie, waarvan het succes wordt<br />

afgemeten aan de tevredenheid van verkopers<br />

en kopers en het aantal verkochte<br />

lots, is er ook een onzichtbaar proces dat<br />

voorafgaat aan en volgt op de verkoop,<br />

en dat de veilingmeester samen met zijn<br />

team in goede banen leidt. Zowel in <strong>België</strong><br />

als in Nederland worden veilingmeesters<br />

intern opgeleid, via de praktijk of een<br />

specifieke vorming. In 2009 zette Christie’s<br />

Amsterdam een bijzonder origineel<br />

opleidingsprogramma op touw, gebaseerd<br />

op het principe van reality-tv-shows met<br />

eliminatie van kandidaten. Na een opleiding<br />

van één jaar, door de hoofden van het<br />

verkoopteam in Londen en andere externe<br />

84

medewerkers, kwamen er twee winnaars<br />

uit de bus: Benthe van Veggel-Tupker en<br />

Sophie Bremers. “We hebben meteen onze<br />

eerste veiling voor Christie’s mogen leiden<br />

en enkele jaren later was ik de eerste vrouwelijke<br />

veilingmeester op een avondveiling<br />

in Londen”, vertelt Benthe van Veggel-Tupker,<br />

die tegenwoordig aan het hoofd van<br />

Adams Amsterdam Auctions staat.<br />

De meeste Belgische veilinghuizen zijn<br />

kleine structuren, vaak familiebedrijven.<br />

Zo nam Dominique de Villegas in 2004 de<br />

veilinghamer ter hand bij Horta, nadat hij<br />

het bedrijf had overgenomen. “Ik werkte er<br />

al sinds 1986 en leerde het al doende, met<br />

een marketingopleiding in de Verenigde<br />

Staten, wat altijd handig is als je in een<br />

bedrijf zit”, zegt hij. “Ik heb geen kunstgeschiedenis<br />

gestudeerd. De kunst kwam<br />

zelf naar mij toe.” Serge Hutry, die nu al 29<br />

jaar de veilinghamer hanteert bij Vanderkindere,<br />

is louter toevallig in dit beroep<br />

Benthe Van Veggel-Tupker, managing partner en veilingmeester bij Adams Amsterdam Auctions. © Adams.<br />

‘Je toon mag niet te langzaam en<br />

niet te snel zijn. Je moet ook kunnen<br />

spelen met de spanning in een<br />

veilingzaal, een interactie aangaan<br />

met het publiek’<br />

BENTHE VAN VEGGEL-TUPKER,<br />

ADAMS AMSTERDAM AUCTIONS<br />

Serge Hutry, veilingmeester bij Vanderkindere.<br />

© Vanderkindere.<br />

‘We zijn er om de<br />

mensen te charmeren,<br />

niet om ze in de val<br />

te lokken’<br />

SERGE HUTRY, VANDERKINDERE<br />

beland: “Vroeger was ik toneelacteur. Ik<br />

hield van antiek en vergezelde theaterdirecteur<br />

Claude Volter vaak naar de Zavel.<br />

Een veilingmeester die een veiling niet<br />

kon leiden, vroeg me hem te vervangen. Ik<br />

vond het leuk, ik kreeg de smaak te pakken<br />

en ik vind het nog steeds leuk.”<br />

Frankrijk is een uitzondering. Veilingmeesters<br />

hebben er het statuut van gerechtsdeurwaarder.<br />

“Het is een beroep dat deel<br />

uitmaakt van het DNA van ons land en dat<br />

zeer streng gereguleerd is, om zowel de<br />

verkoper als de koper te beschermen. Het<br />

stamt uit een ver verleden en werd in de<br />

Middeleeuwen meerdere keren gecodificeerd,<br />

in verschillende koninklijke edicten”,<br />

aldus Matthieu Fournier, veilingmeester,<br />

associate director bij Artcurial en specialist<br />

van oude en 19e-eeuwse meesters. In<br />

Frankrijk omvat als verplichte opleiding<br />

een tweevoudige master, in de rechten en<br />

de kunstgeschiedenis, gevolgd door een<br />

tweejarige opleiding tot veilingmeester.<br />

TIMING, SOUPLESSE EN INTERACTIE<br />

Een veiling bijwonen is net als naar de<br />

schouwburg gaan. Sommige vaardigheden<br />

van de veilingmeester zijn vergelijkbaar<br />

met die van een toneelspeler. Benthe<br />

van Veggel-Tupker: “Voor mij is het zeer<br />

belangrijk om een vloeiende stem en<br />

lichaamstaal te hebben. Je toon mag niet<br />

te langzaam en niet te snel zijn. Je moet<br />

ook kunnen spelen met de spanning in een<br />

veilingzaal, een interactie aangaan met het<br />

publiek en vooral geen technische fouten<br />

85

‘Bij ons moet een<br />

veilingmeester<br />

niet alles weten.<br />

Ik kan perfect<br />

een veiling van<br />

handtassen leiden<br />

zonder daarin<br />

gespecialiseerd<br />

te zijn’<br />

SOPHIE BREMERS,<br />

CHRISTIE’S<br />

verleiden, met een vleugje humor en een<br />

vriendelijk woord, maar tegelijk ook standvastig<br />

en volkomen neutraal zijn. Zonder te<br />

vergeten dat we niet echt belangrijk zijn in<br />

vergelijking met wat we verkopen. Niet wij<br />

zijn de ster, maar het werk is dat.”<br />

Sophie Bremers, directeur, specialist 19e-eeuwse kunst en veilingmeester bij Christie's Amsterdam.<br />

© Christie's Images Ltd.<br />

maken wanneer je moet jongleren met<br />

schriftelijke orders, telefonische biedingen,<br />

onlineveilingen en het publiek in de zaal.”<br />

Sophie Bremers, general manager van Christie’s<br />

in Amsterdam: “ Je moet een wiskundige<br />

geest hebben, omdat je moet goochelen met<br />

cijfers. Ook dien je de hele tijd alert te zijn,<br />

om zeker geen biedingen over het hoofd te<br />

zien en om te weten welke je kunt accepteren<br />

en welke je moet weigeren.”<br />

De veilingmeester lijkt vanop zijn podium<br />

het orkest der bieders te dirigeren, maar een<br />

manipulator is hij allerminst. “We zijn er<br />

om de mensen te charmeren, niet om ze in<br />

de val te lokken”, zegt Serge Hutry. En Matthieu<br />

Fournier vindt: “Je moet het publiek<br />

ACHTER DE SCHERMEN<br />

De welbespraaktheid en de présence van<br />

de veilingmeester mogen ons niet doen<br />

vergeten hoeveel werk er voorafgaat aan<br />

en volgt op een veiling, inclusief de taxatie<br />

en de beschrijving. Deze taken zijn verschillend<br />

verdeeld, naargelang het land en<br />

de grootte van het veilinghuis. Bij Christie’s<br />

hebben de meeste veilingmeesters<br />

ook nog een andere functie. Sommige zijn<br />

bijvoorbeeld specialisten van een bepaalde<br />

periode of een bepaald type van werken.<br />

Zo is Bremers deskundige van de 19e en<br />

20e eeuw: “Bij ons moet een veilingmeester<br />

niet alles weten. Ik kan perfect een veiling<br />

van handtassen leiden zonder daarin<br />

gespecialiseerd te zijn. En ik doe ook niet<br />

het werk vóór en na een veiling.” Christie’s<br />

kan ook rekenen op vier tot vijf veilingmeesters<br />

van topniveau, die grote veilingen<br />

van meer dan een miljoen dollar voor<br />

hun rekening nemen. Die reizen tussen<br />

Hongkong, New York, Londen en Parijs.<br />

In kleinere veilinghuizen is de situatie<br />

anders. De Villegas: “Ik heb het grote geluk<br />

dat ik de waarde van vrij veel lots die bij<br />

ons arriveren kan schatten, ook al schakel<br />

ik voor bepaalde specifieke gebieden experts<br />

in. Ik haal ongetwijfeld meer plezier<br />

uit dit werk dan anderen, omdat ik weet<br />

wat ik verkoop, ik ken de koopwaar, en ik<br />

ken de verkopers en kopers.”<br />

86

KIL DIGITAAL, WARME EMOTIE<br />

De afgelopen jaren, en vooral sinds de<br />

coronacrisis, kwam het tot een versnelde<br />

digitalisering van veilingen. De meeste<br />

biedingen worden nu online en telefonisch<br />

gedaan. De camera, die over het algemeen<br />

hoog is geplaatst, is een essentieel onderdeel<br />

van de veiling geworden. Bremers: “Je<br />

moet naar de camera kijken, waar a priori<br />

niemand te zien is, en contact proberen<br />

te maken met de persoon die vanachter<br />

zijn computerscherm of telefoon naar je<br />

kijkt, wat niet vanzelfsprekend is.” Wel of<br />

geen camera, alle veilingmeesters zullen<br />

bevestigen dat het in de veilingzaal is dat<br />

de emoties het hoogst oplopen.<br />

“Het is toch zo leuk om een verkoop te<br />

‘Ik haal ongetwijfeld<br />

meer plezier uit dit<br />

werk dan anderen’<br />

DOMINIQUE DE VILLEGAS,<br />

HORTA<br />

leiden en naar de blik en de emoties van<br />

een bieder te kijken”, vertelt Fournier. “Ik<br />

heb mensen zien flauwvallen en huilen<br />

van blijdschap. Zo kon een jongedame,<br />

die haar eerste aankoop deed, haar tranen<br />

niet bedwingen. Ik heb vrouwen gezien<br />

die hun man ervan weerhielden te bieden<br />

door hem openlijk uit te schelden. Zitten<br />

er mensen in de zaal, dan is er leven, liefde,<br />

emoties en vreugde.”<br />

Het is echter moeilijk weerstand te bieden<br />

aan de digitalisering, die de verkoop heeft<br />

opengesteld voor een veel breder publiek,<br />

dat vroeger moeilijk te bereiken was. Dit<br />

betekent echter niet dat zaalveilingen<br />

gedoemd zijn te verdwijnen. Die zullen<br />

doorgaan zolang ze voldoen aan de<br />

behoeften van het publiek en de commerciële<br />

logica. Na de coronacrisis besliste<br />

Christie’s Amsterdam zich toe te spitsen<br />

op onlineveilingen. Adams Amsterdam<br />

Auctions daarentegen maakte de omgekeerde<br />

keuze. Van Veggel-Tupker: “We<br />

zijn teruggekeerd naar avondveilingen in<br />

de zaal, misschien wel uit nostalgie. We<br />

verkopen aan een internationaal publiek,<br />

‘Je moet kunnen<br />

verleiden, met<br />

een vleugje humor<br />

en een vriendelijk<br />

woord, maar tegelijk<br />

ook standvastig<br />

en volkomen<br />

neutraal zijn’<br />

MATTHIEU FOURNIER,<br />

ARTCURIAL<br />

maar de meeste van onze klanten komen<br />

uit Nederland. Het is een service die we<br />

bieden door ze naar een zaal te laten komen.<br />

Dat is ongetwijfeld minder saai dan<br />

een veiling bijwonen vanachter je computerscherm.”<br />

BEZOEKEN<br />

The Eames Archives<br />

Eames Institute<br />

Richmond, Californië<br />

www.eamesinstitute.org<br />

Dominique de Villegas, directeur en veilingmeester bij Horta. © Horta.<br />

87

Veilingen<br />

Wereldwijd<br />

$ 52.000 (€ 48.000).<br />

Tutu van Sarah Jessica Parker voor de<br />

begingeneriek (leader) van de serie<br />

Sex and the City. Julien’s Auctions,<br />

Beverly Hills, 18-01. © Julien’s Auctions.<br />

$ 2.107.000 (€ 1.956.000).<br />

Antoon van Dyck, Portret van Willem<br />

Hondius, 17e eeuw, zwart krijt, grijs en bruin<br />

gewassen, pen en bruine inkt, opgehoogd<br />

met wit, 21,5 x 16,5 cm. Christie’s, New York,<br />

01-02. © Christie’s Images Ltd.<br />

€ 260.000.<br />

Emile Claus, Hoge bomen voor een begijnhof in Vlaanderen, 1900, olieverf<br />

op doek, 81 x 117 cm. Le Floch OVV, Saint-Cloud, 04-02. © Le Floc’h.<br />

AFGELOPEN<br />

De tutu van Sex<br />

and the City bij<br />

Julien’s Auctions<br />

Op 18 januari kon men bij Julien’s<br />

Auctions in Beverly Hills (Californië)<br />

bieden op een van de vijf originele<br />

tutu’s die de Amerikaanse actrice<br />

Sarah Jessica Parker droeg bij het<br />

intro-filmpje van de beroemde<br />

HBO-serie Sex and The City. Dat<br />

was op de veiling Unstoppable:<br />

Signature Styles, Iconic Women In<br />

Fashion. Het beroemde rokje had<br />

een richtprijs van $ 8.000-12.000,<br />

maar overtrof alle verwachtingen.<br />

De nieuwe eigenaar bood er<br />

$ 52.000 (€ 48.000) voor. Daarmee<br />

is meteen ook het belang ervan<br />

als symbool van de popcultuur<br />

bevestigd. Een andere blikvanger<br />

op deze veiling was een zwartwitte<br />

cocktailjurk van Catherine<br />

Walker, nog gedragen door prinses<br />

Diana, toegewezen voor $ 325.000<br />

(€ 302.000).<br />

Record voor een<br />

herontdekte Van<br />

Dyck bij Christie’s<br />

Een zeldzame tekening van<br />

Antoon van Dyck, behorend tot<br />

zijn beroemde portrettenreeks,<br />

ging op 1 februari bij Christie’s,<br />

in New York, onder de hamer<br />

met een richtprijs van $ 800.000<br />

tot 1,2 miljoen. Het Portret van<br />

Willem Hondius is een studie ter<br />

halver hoogte die de kunstenaar<br />

maakte met de bedoeling die te<br />

reproduceren in de vorm van een<br />

prent en een gravure. Dit grote<br />

ensemble gravures, bekend onder<br />

de naam ‘Iconografie’, beeldt de<br />

grootste artistieke figuren van die<br />

tijd uit, van beeldend kunstenaars<br />

tot dichters (Hondius was een<br />

Nederlandse graveur) en bevestigt<br />

de reputatie van Antoon van Dyck<br />

als portrettist. Stijn Alsteens, de<br />

nieuwe directeur van Fondation<br />

Custodia: “Ik denk niet dat ik overdrijf<br />

wanneer ik zeg dat Van Dyck<br />

de belangrijkste en invloedrijkste<br />

portrettist van de 17e eeuw was.”<br />

Het mag dan ook niet verbazen<br />

dat het portret bij Christie’s zorgde<br />

voor een nieuw veilingrecord voor<br />

deze Vlaamse kunstenaar: $ 2,1<br />

miljoen (€ 1,96 miljoen).<br />

Emile Claus in de<br />

kijker bij Le Floc’h<br />

OVV<br />

“Er gaat een gevoel van warmte uit<br />

van dit schilderij, waarbij de juxtapositie<br />

van penseelstreken vonken<br />

van zonlicht op het gebladerte<br />

en de stammen tovert”, stond op<br />

26 januari te lezen in La Gazette<br />

Drouot. Er is inderdaad veel om<br />

trots op te zijn in dit bijzonder<br />

succesvolle werk van de grote luminist,<br />

de Belgische schilder Emile<br />

Claus (1848-1924). Het luminisme,<br />

een Belgische variant van het<br />

impressionisme, werd door hem<br />

ontwikkeld na een verblijf in Parijs,<br />

waar hij rond 1890 een atelier<br />

huurde. De kennismaking met het<br />

werk van Claude Monet, wiens<br />

techniek en kleurenspel hij aandachtig<br />

bestudeerde, bevrijdde<br />

zijn palet en penseelvoering,<br />

eveneens beïnvloed door Pissarro,<br />

Sisley en Le Sidaner, met wie hij<br />

bevriend raakte. Het landschap dat<br />

op 4 februari in Saint-Cloud onder<br />

de hamer ging, had een richtprijs<br />

van € 50.000-100.000, maar ging<br />

van de hand voor € 260.000!<br />

OP KOMST<br />

Parels uit de<br />

collectie van<br />

Barbier-Mueller bij<br />

Christie’s<br />

Op 6 maart gaat bij Christie’s in<br />

Parijs een honderdtal pareltjes<br />

uit de collectie Afrikaanse en<br />

Oceanische kunst van Barbier-<br />

Mueller onder de hamer. Deze<br />

collectie, waarvan de basis werd<br />

gelegd door Josef Müller (1887-<br />

1977), is een heus ijkpunt voor de<br />

kunstwereld. In 1906, op 19-jarige<br />

leeftijd, kocht de jonge student<br />

uit de Zwitserse stad Solothurn,<br />

wat kunst betreft een autodidact,<br />

het magistrale schilderij Die Liebe<br />

van Ferdinand Hodler, op een<br />

tentoonstelling in Zürich, waar het<br />

werk een schandaal veroorzaakte.<br />

Dat was de aanzet tot een van de<br />

mooiste kunstcollecties van de<br />

20e eeuw. Los van zijn passie voor<br />

schilderkunst was Müller ook een<br />

pionier die verre artistieke horizonnen<br />

ging verkennen. Tijdens zijn<br />

reizen schafte hij een taboeret, een<br />

beeld en een Afrikaans masker aan<br />

voor zijn collectie. Zijn smaak was<br />

toen al heel uitgesproken. In 1923<br />

ondernam de verzamelaar een reis<br />

langs de Ubangi, maar hij nam<br />

geen objecten mee naar huis en<br />

keerde nooit terug naar Afrika. Zijn<br />

eerste Afrikaanse en Oceanische<br />

kunstwerken kocht hij in Parijs, bij<br />

bekende handelaars als Ernst Ascher,<br />

Charles Ratton, Antony Moris<br />

en Pierre Vérité. Toen Jean Paul<br />

Barbier-Mueller (1930-2016), zijn<br />

toekomstige schoonzoon, in 1952<br />

kennismaakte met Josef Müller,<br />

was hij zelf ook al een verzamelaar.<br />

Als bibliofiel, met een passie voor<br />

geschiedenis, koesterde hij een<br />

specifieke belangstelling voor<br />

originele edities van Franse en<br />

Italiaanse dichters uit de renaissance.<br />

Na het overlijden van Josef<br />

88

RICHTPRIJS: op aanvraag.<br />

Kwele-masker, Gabon, 38 cm hoog. Christie’s,<br />

Parijs, 06-03. © Christie’s Images Ltd. Foto:<br />

Vincent Girier Dufournier.<br />

RICHTPRIJS: £ 30-50 miljoen<br />

(€ 35-59 miljoen).<br />

René Magritte, L’Ami intime, 1958, olieverf op doek.<br />

Christie’s, Londen, 07-03. © Christie’s Images Ltd.<br />

RICHTPRIJS: € 3-4 miljoen.<br />

Antonio Canova, Hoofd van Calliope of<br />

Vermoedelijk portret van Marie-Louise van<br />

Habsburg, Keizerin der Fransen, als Calliope,<br />

ca. 1812, wit marmer, 56 cm hoog. Artcurial,<br />

Parijs, 20-03. © Artcurial.<br />

Müller, in 1977, zouden Jean Paul<br />

en Monique Barbier-Mueller<br />

(1922-2019) de collectie aanvullen<br />

met nieuwe typen van Afrikaanse<br />

kunst en zeldzame werken uit<br />

Oceanië en de Indonesische archipel.<br />

Barbier-Mueller zou een van<br />

de grootste verzamelaars van Oceanische<br />

kunst van zijn tijd worden.<br />

Ook zijn vrouw, die verliefd was<br />

op het Afrikaanse continent, zou<br />

een belangrijke bijdrage leveren.<br />

Dankzij haar verfijnde keuzes werd<br />

de collectie verrijkt met diverse<br />

prachtige stukken.<br />

L’Ami intime<br />

van Magritte bij<br />

Christie’s<br />

Op 7 maart houdt Christie’s in<br />

Londen de jaarlijkse veiling gewijd<br />

aan surrealistische kunst en dadaïsme.<br />

Het klapstuk van de veiling<br />

wordt ongetwijfeld een belangrijk<br />

werk van de Belgische surrealist<br />

René Magritte (1898-1967):<br />

L’Ami intime. Dit schilderij omvat<br />

verschillende elementen waar<br />

de kunstenaar dol op was, met<br />

name de figuur van de man met<br />

bolhoed, glas water en stokbrood.<br />

Het raadselachtige en poëtische<br />

van dit werk wordt nog versterkt<br />

door de onbekende identiteit van<br />

de afgebeelde persoon, waardoor<br />

een intrigerende contradictie<br />

ontstaat met de titel van het werk.<br />

Het schilderij komt uit de collectie<br />

van Gilbert en Lena Kaplan. Het<br />

is de eerste keer dat het onder<br />

de hamer gaat sinds 1980. In 1998<br />

werd het voor het laatst getoond<br />

aan het publiek, in de Koninklijke<br />

Musea voor Schone Kunsten van<br />

<strong>België</strong>. Het zou £ 30-50 miljoen<br />

(€ 35-59 miljoen) in het laatje<br />

moeten brengen, rekening houdend<br />

met de laatste resultaten<br />

behaald met werk van Magritte.<br />

De collectie van<br />

Yves Gastou bij<br />

Sotheby’s<br />

Yves Gastou (1949-2020) was<br />

zonder twijfel een van de grootste<br />

handelaren van sierkunst van de<br />

20e eeuw in Frankrijk. Hij stond<br />

bekend als ‘de antiquair van de<br />

toekomst’, begiftigd met een verbluffende<br />

visuele intelligentie. In<br />

zijn woningen zorgde hij voor een<br />

boeiende mix van tijdperken en<br />

stijlen. Op 19 maart gaat Sotheby’s<br />

in Parijs over tot de veiling van de<br />

interieurs van zijn appartement<br />

in Parijs en zijn woning in Biarritz,<br />

waar hij Franse meubelen uit de<br />

jaren 40, waar hij dol op was, op<br />

vernuftige wijze had gecombineerd<br />

met meer hedendaagse<br />

stukken. De interieurs van Gastou<br />

laten ons kennismaken met ruim<br />

een halve eeuw van passie, verbeelding<br />

en verzameldrang, met<br />

werken van onder anderen Gilbert<br />

Poillerat, Shiro Kuramata, Philippe<br />

Hiquily, Ettore Sottsass, Jean-<br />

Charles Moreux, Alain Jacquet,<br />

Ado Chale, André Dubreuil, César,<br />

André Arbus, Garouste & Bonetti<br />

en Marc Held.<br />

Een marmeren<br />

beeld van Canova<br />

bij Artcurial<br />

Op 20 maart houdt Artcurial een<br />

prestigieuze lenteveiling, met als<br />

blikvanger een bijzonder mooi<br />

marmeren beeld van Antonio<br />

Canova, getiteld Hoofd van<br />

Calliope of Vermoedelijk portret<br />

van Marie-Louise van Habsburg,<br />

Keizerin der Fransen, als Calliope.<br />

Antonio Canova (1752-1822) liet zich<br />

voor zijn oeuvre door de klassieke<br />

oudheid inspireren. Zijn werken<br />

van wit marmer getuigen van zijn<br />

streven naar de ideale schoonheid.<br />

Hij bracht een revolutie teweeg<br />

in de toenmalige beeldhouwkunst.<br />

Nadat hij zich in 1781 in<br />

Rome had gevestigd, kreeg hij al<br />

snel prestigieuze opdrachten van<br />

buitenlandse hoven. In korte tijd<br />

verwierf hij internationale faam.<br />

Omstreeks 1812, de periode waarin<br />

hij het hoofd van de muze Kalliope<br />

(Calliope) creëerde, had de beeldhouwer<br />

het hoogtepunt van zijn<br />

glansrijke carrière bereikt. In 1810<br />

werd hij benoemd tot lid van de<br />

Accademia di San Luca in Rome.<br />

In 1814 werd hij er zelfs de directeur<br />

van. Een bezoek aan zijn atelier in<br />

de Via delle Colonnette was een<br />

must voor alle grote internationale<br />

verzamelaars en kunstliefhebbers<br />

die de Eeuwige Stad bezochten.<br />

Ondanks de geopolitieke onrust<br />

en zijn banden met de Republiek<br />

Venetië verbleef Canova verschillende<br />

malen in Parijs, waar hij aan<br />

het hof persoonlijk werd ontvangen<br />

door Napoleon. Hij werd een<br />

van de officiële beeldhouwers van<br />

de keizer en zijn entourage, voor<br />

wie hij tal van werken zou creëren,<br />

onder meer het officiële portret<br />

van Napoleon en dat van zijn<br />

tweede echtgenote, Marie-Louise<br />

van Oostenrijk (1810), en De Drie<br />

Gratiën (1812-1816), besteld door<br />

Joséphine de Beauharnais. Onder<br />

de dekmantel van een mythische<br />

identiteit, maar gebaseerd<br />

op een echt model, vormen de<br />

‘ideale hoofden’ een originele<br />

synthese van het tijdloze Italiaanse<br />

genie. Voor de buste van Kalliope<br />

greep de kunstenaar terug op de<br />

reeks van negen antieke muzen<br />

bewaard in de achthoekige zaal<br />

van Museo Pio-Clementino in het<br />

Vaticaan, die hij mee hielp creëren.<br />

Hij liet zich met name inspireren<br />

door Kalliope, de muze van de<br />

epische poëzie, om een vorm van<br />

ideale schoonheid te creëren die<br />

hij harmonieus, lyrisch, geraffineerd,<br />

natuurlijk en meditatief<br />

wilde laten lijken.<br />

89

€ 135.000<br />

Verrassend afgehamerd<br />

Het was een zogenaamd ‘caravaggesque’<br />

werk dat voor een verrassing<br />

zorgde tijdens de maandelijkse<br />

catalogusverkoop op 23 januari bij<br />

het Brusselse veilinghuis Horta. Het caravaggisme,<br />

een picturale beweging gebaseerd<br />

op het werk van Caravaggio (1571-1610) en<br />

gekenmerkt door realistische voorstellingen<br />

en sterke contrasten van licht en schaduw,<br />

leefde tot ver in de 17e eeuw, in zowel Italië<br />

als Noord-Europa. Hiervan getuigt deze<br />

anonieme compositie, geschilderd in Italië<br />

aan het begin van de 18e eeuw en geïnspireerd<br />

op een verloren origineel van de<br />

grote barokmeester. Het is getiteld De jonge<br />

fruithandelaar (het origineel heette in het<br />

Italiaans Ragazzo che monda un frutto) en<br />

toont een adolescent die opgaat in zijn taak<br />

tegen een neutrale, donkere achtergrond,<br />

geaccentueerd door het licht dat van links<br />

op hem schijnt. “Deze compositie, die bijna<br />

de helft van de scène in het donker laat, was<br />

revolutionair toen Caravaggio het in 1593<br />

uitvoerde”, schrijft Christophe Provot in La<br />

Gazette Drouot, begin februari <strong>2024</strong>. “De<br />

jonge Lombardische meester, een twintiger<br />

die net in Rome was aangekomen, werkte in<br />

het atelier van Giuseppe Cesari, bekend als<br />

de Cavalier d’Arpin, de meest prominente<br />

schilder die voor de Paus werkte. (...) Het licht<br />

nam al een creatieve rol aan en beeldhouwde<br />

lichamen en ruimtes. Er gaat ook een zekere<br />

sensualiteit uit van de figuur van de jongen,<br />

wiens open overhemd een glimp van zijn<br />

borst laat zien. Het model is vermoedelijk<br />

hetzelfde als dat van de engel in Sint<br />

Franciscus in extase (Wadsworth Atheneum,<br />

Hartford), geschilderd rond 1597.” Hoe het<br />

ook zij, deze compositie, waarvan in Brussel<br />

een geretoucheerde versie werd aangeboden,<br />

wordt beschouwd als een van de vroegst<br />

bekende werken van Caravaggio, waarvan<br />

vandaag de dag alleen nog kopieën bestaan.<br />

Vonden de bieders, die eind januari meedongen<br />

naar een versie waarbij de schatting<br />

werd verhoogd van € 2.000-3.000 naar €<br />

135.000 (€ 168.750 inclusief kosten), het voldoende<br />

geloofwaardig om aan te nemen dat<br />

het om een origineel ging? Of was alleen al<br />

de verwijzing naar de grote meester genoeg<br />

om hun eetlust op te wekken? Als je houdt<br />

van...<br />

Italiaanse school (naar Caravaggio), De jonge fruitkoopman,<br />

vroeg 18e eeuw, olieverf op doek, 66 x 52<br />

cm. Horta, 23-01. © Horta.<br />

90

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

16 t/m 17-01 Gevarieerde resultaten bij Vanderkindere<br />

€ 9.200<br />

Spaanse school, De Maagd<br />

Maria omringd door scènes<br />

uit het leven van Christus en<br />

de opdrachtgever, de pastoor<br />

van Abancay, José Travitazo,<br />

1784, olieverf op doek, 89 x 74<br />

cm. Richtprijs: € 700-1.000.<br />

© Vanderkindere.<br />

€ 5.800<br />

Sol LeWitt (1928-2007), Geometric<br />

1981, 1981, aquarel op papier, 29 x<br />

29,5 cm. Richtprijs: € 1.500-2.000.<br />

© Vanderkindere.<br />

€ 5.600<br />

Rechthoekige spiegel in<br />

gesculpteerd notenhout<br />

met een versiering in hoogreliëf<br />

van putti, schilden en<br />

bloemen, Italiaans werk, 17e<br />

eeuw, 113,4 x 86,5 cm. Richtprijs:<br />

€ 1.500-2.000.<br />

© Vanderkindere.<br />

€ 3.800<br />

Boeddha, gezeten op een<br />

lotusbloem, Tibetaans werk,<br />

einde van de Ming-periode,<br />

in verguld brons, hoogte:<br />

29,5 cm. Richtprijs: € 1.000-<br />

1.500. © Vanderkindere.<br />

€ 3.800<br />

Halssnoer in 14-karaats<br />

geelgoud, met gouden<br />

en zilveren paaseieren,<br />

geëmailleerd en<br />

bezet met diamanten,<br />

Russisch werk, lengte:<br />

46 cm. Richtprijs: € 600-<br />

800. © Vanderkindere.<br />

18-01 Een uniek lot bij Millon Belgique<br />

Yvonne Suys werd in 1883 in<br />

Brussel geboren als kleindochter<br />

van Léon-Pierre Suys (1823-1887),<br />

de beroemde Brusselse architect<br />

aan wie we de Thermen van Spa,<br />

de Beurs en de overwelving van<br />

de Zenne in Brussel kunnen toeschrijven.<br />

Ze trouwde met Albert<br />

Sarens; het echtpaar had een<br />

grote collectie schilderijen. Het<br />

portret maakte hiervan deel uit<br />

en later van een privécollectie in<br />

Brussel, via afstamming doorgegeven.<br />

Het werk gaat nu naar een<br />

mooie privécollectie van liefhebbers<br />

van Belgische symboliek in<br />

de Verenigde Staten.<br />

€ 440.000<br />

Fernand Khnopff (1858-1921), Portret van Yvonne Suys, 1890, olieverf<br />

op doek, gesigneerd, 72,1 x 47,9 cm. Richtprijs: € 200.000-400.000.<br />

© Millon Belgique.<br />

22 t/m 23-01 Opmerkelijke resultaten bij Horta<br />

€ 57.000<br />

Vlaamse School, volgeling van Hans Bol,<br />

Vrolijk tafereel met meerlandschap op de<br />

achtergrond, 17e eeuw, gouache op velijn,<br />

gemaroufleerd op karton, 11,5 x 16 cm.<br />

Richtprijs: € 5.000-7.000. © Horta.<br />

€ 28.000<br />

Olivier Strebelle (1927-2017, Belgische<br />

School), The other sleepy one, 1971, bronzen<br />

sculptuur met genuanceerde bruine patina,<br />

bestaande uit zes elementen, oplagevermelding<br />

00/9, 32 x 50 cm. Richtprijs:<br />

€ 10.000-15.000. © Horta.<br />

€ 24.000<br />

Paul Peel (1860-1892,<br />

Canadese School),<br />

Jeune glaneuse, 1887,<br />

pastel op doek, 125 x 89<br />

cm. Richtprijs: € 12.000-<br />

15.000. © Horta.<br />

€ 23.500<br />

Breguet, klein gouden zakhorloge met<br />

thermometer, driedelige horlogekast<br />

met geguillocheerde bodem, stofkap,<br />

diameter: 3,5 cm. Richtprijs: € 1.500-2.000.<br />

© Horta.<br />

91

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

22 t/m 29-01 Prints en multiples bij Bonhams Cornette de Saint Cyr<br />

€ 3.600<br />

Keith Haring (1958-1990),<br />

Knokke, 1987, offset affiche,<br />

72 x 51,5 cm. Richtprijs: € 100-<br />

200. © Bonhams Cornette.<br />

€ 1.800<br />

Antoni Tàpies (1923-2012),<br />

Symétrique noir, 1984, ets en carborundum,<br />

genummerd 11/50,<br />

122 x 80 cm. Richtprijs: € 1.800-<br />

2.000. © Bonhams Cornette.<br />

€ 1.000<br />

Claude Lalanne (1925-2019), Pomme Bouche, 1990,<br />

broche in gepatineerd brons, 4 x 4 cm. Richtprijs:<br />

€ 1.000-1.200. © Bonhams Cornette.<br />

€ 1.000<br />

Pierre Soulages (1919-2022), Sérigraphie<br />

n°17, 1989, wenskaart voor het<br />

kabinet van de eerste minister, 11,5 x<br />

11,5 cm. Richtprijs: € 700-800.<br />

© Bonhams Cornette.<br />

24-01 Piasa eert Pol Bury bij Patinoire Royale<br />

€ 23.000<br />

Pol Bury (1922-2005), Girouettes, 2005,<br />

zes windwijzers, uit pvc gesneden,<br />

rustend op een stalen voet, uniek<br />

exemplaar, uit de Velma Bur-collectie,<br />

200 x 115 cm. Richtprijs: € 6.000-8.000.<br />

© Xavier Defaix.<br />

€ 62.000<br />

José Zanine Caldas (1919-2001),<br />

Namoradeira, 1980, zetel van het type<br />

‘confident’, pequihout, 77 × 104 × 67<br />

cm. Richtprijs: € 60.000-90.000.<br />

© Xavier Defaix.<br />

€ 60.000<br />

Gio Ponti (1891-1979), een paar zetels.<br />

Richtprijs: € 30.000-40.000. © Xavier<br />

Defaix.<br />

€ 25.000<br />

George Nakashima (1905-1990),<br />

Frenchman’s Cove II, eettafel. Richtprijs:<br />

€ 14.000-18.000. © Xavier Defaix.<br />

28-01 Een meubelstuk verrast bij MJV Soudant<br />

€ 7.500<br />

Toma Rosandić<br />

(1878-1958, Servische<br />

School),<br />

Moeder met naakt<br />

kind, monumentale<br />

houten sculptuur,<br />

hoogte: 172 cm.<br />

Richtprijs: € 7.000-<br />

10.000. © MJV<br />

Soudant.<br />

€ 6.000<br />

René Lalique (1860-1945),<br />

vaas Penthièvre, rond<br />

1928-1930, hoogte: 26 cm.<br />

Richtprijs: € 6.000-8.000.<br />

© MJV Soudant.<br />

€ 5.500<br />

Emile Galle (1846-1904), bijzettafeltjes<br />

met vier uitschuivende elementen,<br />

versierd met planten en vlinders in<br />

inlegwerk, hoogte: 74 cm. Richtprijs:<br />

€ 600-800. © MJV Soudant.<br />

€ 5.400<br />

Anna Boch (1848-1936), Chaumière/<br />

Huis met rieten dak, olieverf op doek,<br />

78 x 68 cm. Richtprijs: € 2.500-3.000.<br />

© MJV Soudant.<br />

92

a b c<br />

Reaching the international market<br />

by selling in Paris<br />

Founded 50 years ago, Aguttes has risen to become a major player in<br />

the international art market. This growth is rooted in the passion of its<br />

teams for the emotional and intellectual transmission of works of art and<br />

exceptional objects. The company excels in all its specialties thanks to<br />

its dynamism and the tailored service of its 60 employees. The expertise,<br />

legally regulated in France, along with our strong communication skills,<br />

respectively provide an additional guarantee for the buyer and the achievement<br />

of record auction results.<br />

Our experts offer complimentary and confidential valuations. They travel<br />

every week to our office in Brussels and throughout Belgium. Our representative<br />

office coordinates the appraisal and sale of your goods in Paris<br />

and assists you from the valuation to the final payment.<br />

d<br />

Specialist departments<br />

Asian Arts, Asian Painters, Books & Manuscripts, Classic Cars, Collectible<br />

Watches, Collector’s Cards, Post-war & Contemporary Art, Decorative<br />

Arts & Design, Furniture and Works of Art, Impressionist & Modern Art,<br />

Jewellery & Fine Pearls, Musical Instruments & Bows, Old Master Paintings<br />

& Drawings, Private Collections, Vintage Accessories and Luggage,<br />

Wines & Spirits.<br />

a. Kees van Dongen (1877 - 1968). La femme renversée, 1910 (detail).<br />

Sold € 267 000.<br />

b. Fabienne Verdier (born in 1962). Cercle - Ascèse, 2007 (detail). Sold € 362 000.<br />

c. Joseph-Siffred Duplessis & Workshop (1725 - 1802). Portrait of the Dauphine of<br />

France, Marie Antoinette of Habsburg-Lorraine (1755 - 1793) (detail). Preempted<br />

€ 175 000 by the « musée national des châteaux de Versailles et de Trianon ».<br />

d. Jean Royère (1902 - 1981). Rare « Boule » armchair known as « Ours polaire »,<br />

1947. Sold € 156 000.<br />

Ernest van Zuylen<br />

Head of the office<br />

Specialist Contemporary Art, Lifestyle,<br />

Luxury & Collection Division<br />

+32 487 14 11 13<br />

vanzuylen@aguttes.com<br />

Thomas Unger<br />

Specialist Classical Arts<br />

+32 492 39 22 36<br />

unger@aguttes.com<br />

Auctions in preparation<br />

March : Asian Painters: China and Vietnam • Collector Cars • Impressionist & Modern<br />

Art • Old Master Paintings & Drawings • Collector Watches • Jewellery • Asian Art. April :<br />

Post-war & Contemporary Art, Classical Art, Fine Wines & Spirits...<br />

The French art of transmission<br />

Neuilly-sur-Seine • Paris • Clermont-Ferrand<br />

Lyon • Aix-en-Provence • Brussels • Geneva<br />

aguttes.com

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

30-01 Primitieve en moderne kunst bij Native Auctions<br />

€ 155.000<br />

Figuurtje van het type Kilia ‘Stargazer’, Oost-<br />

Thracië (of Europees-Turkije), 4500-3500<br />

v.Chr, wit marmer, hoogte: 11,5 cm. Richtprijs:<br />

€ 80.000-120.000. © Native Auctions.<br />

€ 70.000<br />

Gezeten Baoulé-figuur, Ivoorkust,<br />

hout, parels en stof, hoogte: 48 cm.<br />

Richtprijs: € 80.000-120.000. © Native<br />

Auctions.<br />

€ 55.000<br />

Pol Bury (1922-2005), Plans Mobiles, 1953, geschilderd masoniet, 63 x<br />

110 cm. Richtprijs: € 40.000-60.000. © Native Auctions.<br />

31-01 Bijzondere figuren bij Lempertz<br />

€ 42.000<br />

Korwar-figuur, Cenderawasih Bay, Indonesië,<br />

hoogte: 32 cm. Richtprijs: € 15.000. © Lempertz.<br />

€ 16.000<br />

Dogon-figuur door de meester van Ogol,<br />

Sanga-gebied, Mali, hoogte: 41,5 cm. Richtprijs:<br />

€ 10.000. © Lempertz.<br />

€ 16.000<br />

Tetela-masker, Democratische Republiek Congo,<br />

hoogte: 31 cm. Richtprijs: € 4.000. © Lempertz.<br />

94

Collect-1/2pQ - Mars FR+NL.qxp_320 8/02/24 16:47 Page3<br />

Maandag 25 maart om 15 u<br />

Schilderijen, Meubilair & Kunstobjecten<br />

PREVIEW<br />

Vrijdag<br />

Zaterdag<br />

Zondag<br />

22.03<br />

23.03<br />

24.03<br />

10 tot 18u<br />

10 tot 18u<br />

10 tot 18u<br />

9 Stallestraat, 1180 Ukkel<br />

OPENBARE VEILING<br />

19 & 20 MAART om 18u30<br />

CONTACT<br />

Rodolphe de Maleingreau d’Hembise<br />

rdm@haynault.be<br />

Bertrand Leleu<br />

bl@haynault.be<br />

02 842 42 43<br />

info@haynault.be<br />

Olieverf op doek gesigneerd<br />

C. Netscher. Nederlandse school<br />

Paar oorbellen<br />

Art Deco<br />

Auguste PUTTEMANS (1866 - 1922)<br />

Isis, godin van het leven,<br />

bronzen beeldhouwwerk met<br />

bruin patina<br />

BOEKEN, TEKENINGEN, GRAFIEK & SCHILDERIJEN<br />

Compositie met kat, krab en paard"<br />

Gouache op papier gesigneerd Dominguez. Spaanse School<br />

Paar Lodewijk XVI-serveerconsoles gestempeld Dusautoy en Dester<br />

Frans werk. 18e-eeuwse periode.<br />

grafiek Cobbaert, Delvaux, Ensor, Peire, Panamarenko<br />

schilderijen Böhm, Jespers, Van Hecke, Wolvens<br />

handschriften Middelnederlandse gebedenboeken,<br />

Verlucht getijdenboek (atelier Robert Boyvin, ca. 1500)<br />

Collectie fortificatiekaarten<br />

incunabelen Cassiodorus (Augsburg, 1472), Meder (Basel, 1495)<br />

VEILING 8-9 MAART <strong>2024</strong><br />

Groeninge 34, 8000 Brugge Tel. +32 478 99 55 25<br />

auctions.vandewiele@proximus.be www.vdw-auctions.com<br />

TENTOONSTELLING<br />

15, 16 EN 17 MAART<br />

VAN 10 TOT 18 U<br />

HOTEL DE VENTES VANDERKINDERE S.A.<br />

685-687 ALSEMBERGSESTEENWEG - 1180 B RUSSEL<br />

PRIVÉ PARKING • TEL. 02 344 54 46<br />

info@vanderkindere.com<br />

w w w . v a n d e r k i n d e r e . c o m

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

31-01 Schilderkunst scoort bij Flanders Auction<br />

€ 6.000<br />

Zacharie Noterman (1820-1890), Fighting musical monkeys, olieverf<br />

op paneel, 61 x 50 cm. © Flanders Auction.<br />

€ 4.400<br />

Ernest Chevalier (1862-1917), De Stoomtrein, 1895, olieverf op doek,<br />

160 x 98 cm. © Flanders Auction.<br />

05-02 Privécollectieverkoop bij Antenor Auction<br />

€ 30.000<br />

Joseph Denis Odevaere (1775-1830), De dood van Napoleon op Sint-Helena op zaterdag 5 mei 1821, olieverf op paneel.<br />

Richtprijs: € 30.000-50.000. © Antenor Auction.<br />

€ 11.000<br />

Charles Verlat (1824-1890), Hazewindhond<br />

en katten, olieverf op doek.<br />

Richtprijs: € 3.000-5.000. © Antenor<br />

Auction.<br />

96

VEILING XXXI : LADIES SALE<br />

Vrijdag 08 maart <strong>2024</strong> om 13 uur.<br />

Veiling gewijd aan de vrouw als kunstenaar en model.<br />

Théo VAN DOESBURG (1883-1931).<br />

Buste van een naakte vrouw, 1904.<br />

Referentie 26 in de catalogus<br />

van Els Hoek .<br />

43 x 27 cm<br />

Myriam EYKENS (1938).<br />

Liselotte.<br />

Bronzen sculptuur.<br />

Hoogte: 165 cm<br />

Anna BOCH (1848-1936).<br />

L’entrée de la ferme animée.<br />

47 x 37 cm<br />

Jean COLIN (1962).<br />

Femme nue assise par terre.<br />

Olieverf op doek: 80 x 65 cm<br />

VEILING XXXII : ANTIQUITEITEN, SCHILDERIJEN, MEUBELEN<br />

EN KUNSTVOORWERPEN IN ART NOUVEAU EN ART DÉCO<br />

Zondag 31 maart <strong>2024</strong> om 13 uur<br />

Eugène VERBOECKHOVEN<br />

(1798-1881). Olieverf op doek.<br />

65 x 75 cm<br />

Uitzonderlijke verguld<br />

bronzen en Meissen<br />

porseleinen “orgel” klok.<br />

Hoogte: 95 cm<br />

Spectaculaire Okimono van<br />

een brullende tijger. 104 cm<br />

Mooie selectie vazen van<br />

Charles CATTEAU.<br />

52 rue de Bertransart, 6280 Gerpinnes<br />

Tel. +32 71 50 59 95 | +32 495 25 16 20<br />

info@mjvsoudant.be | www.mjvsoudant.be<br />

97

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

08-03 Soudant eert de vrouw<br />

Op 8 maart, ter ere van Internationale<br />

Vrouwendag, richt Soudant<br />

zijn veiling volledig op vrouwelijke<br />

kunstenaars en modellen. De<br />

veilingzaal deed een opwindende<br />

ontdekking die liefhebbers van<br />

het werk van Theo van Doesburg<br />

zal verblijden: een olieverfschilderij<br />

op paneel uit 1904, met daarop<br />

een naakte buste van een vrouw.<br />

Dit kunstwerk, opgenomen in de<br />

catalogue raisonné van Els Hoek,<br />

was lange tijd zoek maar is nu<br />

herontdekt. Geschriften vertellen<br />

ons dat de kunstenaar het werk<br />

in 1921 meenam naar Weimar,<br />

waar het werd gefotografeerd<br />

door Paula Stockmar. Sindsdien<br />

was de locatie van het schilderij<br />

onbekend. De vrouwelijke<br />

kunstenaars op de veiling zijn van<br />

ongekende kwaliteit, met namen<br />

zoals Anna Boch, Jenny Montigny<br />

en Elvire Coisne, een getalenteerde<br />

impressionist en leerling<br />

van Emile Claus, van wie Soudant<br />

al twee keer eerder wereldrecords<br />

heeft gebroken met haar werken.<br />

Onder de sculpturen bevindt<br />

zich een prachtig middeleeuws<br />

vrouwelijk model genaamd<br />

Guenièvre, en een uitzonderlijk<br />

chryselefantien beeld gemaakt<br />

door Alexandre Vibert.<br />

Theo van Doesburg, Buste van een naakte vrouw, 1904, olieverf op paneel.<br />

© Soudant.<br />

08 t/m 09-03 Een bijzonder getijdenboek bij Van de Wiele<br />

Bij Van de Wiele in Brugge wordt<br />

op zaterdag 9 maart een prachtig<br />

getijdenboek te koop aangeboden.<br />

Het werd vervaardigd<br />

rond 1500 door het atelier van de<br />

bekende Franse boekverluchter<br />

Robert Boyvin. Het is verlucht met<br />

elf paginagrote miniaturen en<br />

prachtige kalenderboorden, die<br />

de werken en de sterrenbeelden<br />

van elke maand afbeelden. In de<br />

rubriek handschriften verder ook<br />

interessante fragmenten vanaf<br />

de 11e en 12e eeuw. Op zaterdagvoormiddag<br />

is er een uitzonderlijk<br />

hoofdstuk met manuscriptkaarten<br />

uit de 17e en 18e eeuw. Deze<br />

beelden de fortificaties uit van<br />

steden uit de Lage Landen, zoals<br />

Antwerpen, Gent, Ieper, Namen,<br />

Charleroi en Calais, en getuigen<br />

van de Franse militaire campagnes<br />

in onze streken. Op vrijdag 8<br />

maart komt moderne Belgische<br />

kunst aan bod, zoals grafiek van<br />

onder anderen Paul Delvaux, James<br />

Ensor, Luc Peire en Panamarenko.<br />

Verder ook schilderijen van<br />

Henri-Victor Wolvens, Willem Van<br />

Hecke, Armand Jamar en Floris<br />

Jespers. Vele Belgische kunstenaars<br />

komen ook aan bod in het<br />

unieke gastenboek van het Brusselse<br />

restaurant La Cravache d’Or,<br />

met tekeningen van Delvaux,<br />

Folon en Hergé.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 40.000-60.000<br />

Verlucht getijdenboek, een van de<br />

elf paginagrote miniaturen waarop<br />

David en Abigail te zien zijn, ca. 1500.<br />

© Van de Wiele.<br />

12-03 Juwelen, uurwerken, numismatiek en wijnen bij Berg van Barmhartigheid<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 1.200<br />

Omega, damespolshorloge<br />

in 18-karaats<br />

witgoud, mechanisch,<br />

bezet met 28 diamanten<br />

8/8-geslepen, lengte:<br />

17,5 cm. © Berg van<br />

Barmhartigheid.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 240<br />

Van Cleef & Arpels,<br />

ring in staal en 18-karaats<br />

geelgoud, maat:<br />

47, en een armband<br />

in zilver 800/1000,<br />

lengte: 18 cm. © Berg<br />

van Barmhartigheid.<br />

98

VERJAARDAGSVEILINGEN <strong>2024</strong><br />

15 MAART<br />

BOEKEN MANUSCRIPTEN<br />

AUTOGRAFEN OUDE GRAFIEK<br />

16 MAART<br />

MODERNE GRAFIEK<br />

HEDENDAAGSE GRAFIEK<br />

Rembrandt van Rijn.<br />

Grote staande bedelaar. Circa 1630. ets.<br />

New Hollstein 41 II (v. III)<br />

Cäcilienstrasse 48 · 50667 Keulen · Tel. Brussel 02-514 05 86 · venator@lempertz.com · www.venator-hanstein.de<br />

AAA-March24-V&H-dutch.indd 1 09.02.24 10:02<br />

A Life of Art & History<br />

Classic auction<br />

02 MARCH <strong>2024</strong><br />

African & Oceanian Art<br />

Rares minerals<br />

Congolese paintings<br />

30 MARCH <strong>2024</strong><br />

WWW.GOLDFIELD.AUCTION<br />

AUCTIONS ROOM<br />

ART & <strong>COLLECT</strong>ABLES

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

15 t/m 16-03 Mooie edities bij Voglaire<br />

RICHTPRIJS: € 1.200-1.500<br />

Een aquarel van Claude Viallat, ter illustratie<br />

van een tekst van Jean-Pierre<br />

Op 15 en 16 maart, bij de start<br />

van de lente, brengt veilinghuis<br />

Damien Voglaire een boeiende<br />

collectie onder de hamer. Onder<br />

de pronkstukken bevindt zich een<br />

prachtig exemplaar van Viallat,<br />

l’Homo Sapiens, een literair werk<br />

van Jean-Pierre Verheggen, verfraaid<br />

met twee schitterende aquarellen<br />

van Claude Viallat, gehuld in<br />

verfrissende tinten (richtprijs:<br />

€ 1.200-1.500). Uit de handen van<br />

de surrealistische kunstenaar Iván<br />

Tovar uit de Dominicaanse Republiek<br />

komt een uniek Alfabet, volledig<br />

vormgegeven door de kunstenaar<br />

zelf (richtprijs: € 800-1.000),<br />

samen met Qu’est-ce que Thérèse?<br />

C’est les marronniers en fleurs, een<br />

boek uitgegeven door Soleil Noir,<br />

mede-geïllustreerd door Konrad<br />

Klapheck. Dit werk omvat een<br />

reeks van zeven originele etsen<br />

van Tovar, gesigneerd en gecertificeerd,<br />

allemaal gepresenteerd<br />

in een stevige hardcover slipcase<br />

die samen een gelaagd schilderij<br />

vormen, uitgesneden op hout en<br />

gestencild (richtprijs: € 1.000-1.500).<br />

Verder op de veiling is er Un amour<br />

de Swann (richtprijs: € 1.000-1.500),<br />

geïllustreerd door Pierre Alechinsky<br />

en verrijkt met een kleurentekening,<br />

en ook Vacillations van<br />

Cioran, geïllustreerd met 32 litho’s<br />

van Alechinsky, gedrukt door<br />

Clot, Bramsen en Georges. Als<br />

tegenwicht voor de mannelijke bijdrage<br />

is er het essentiële werk van<br />

Simone de Beauvoir, Le deuxième<br />

sexe. Dit exemplaar behoort tot<br />

de eerste vijftig, met een elegante<br />

band ondertekend met de initialen<br />

van André en Roger Maylander, de<br />

zonen van Émile Maylander. De<br />

richtprijs voor dit werk ligt tussen<br />

€ 3.000 en 4.000. In de antiquarische<br />

sectie wordt het 18-delige<br />

Histoire générale des voyages<br />

aangeboden, een belangrijke<br />

verzameling van verschillende<br />

reizen door Azië, Afrika, Amerika,<br />

en Oceanië, geïllustreerd met<br />

maar liefst 605 gravures, kaarten<br />

en plattegronden, waarvan 304<br />

uitvouwbare versies. Dit zeldzame<br />

werk van Abbé Prévost d’Exiles<br />

wordt geschat op € 2.000-3.000.<br />

16-03 Diversiteit bij Lhomme<br />

Op 16 maart organiseert Veilinghuis<br />

Lhomme zijn volgende<br />

openbare veiling, die begint met<br />

een aanzienlijke collectie antieke<br />

posters bestaande uit meer dan<br />

150 kavels. Deze collectie omvat<br />

werken van bekende affichekunstenaars,<br />

zoals Leonetto Cappiello,<br />

Jules Chéret, Géo Dorival, Armand<br />

Rassenfosse, Edgard Tytgat,<br />

Gus Bofa, Benjamin Rabier, Emile<br />

Dupuis, Ernest Montaut en anderen.<br />

Daarnaast zijn er werken van<br />

verschillende kunstenaars, onder<br />

wie Léon Wuidar, Jean Rets, Roger<br />

Somville, Gérard Titus-Carmel,<br />

Georges Collignon en Léopold<br />

Plomteux. Ook zijn er schilderijen<br />

van Armand Rassenfosse, Auguste<br />

Mambour en Edgar Scauflaire,<br />

evenals een selectie van Luikse<br />

landschapskunstenaars. Verder<br />

worden een schilderij van de<br />

Duitse landschapskunstenaar<br />

Ernst Koerner en een collectie<br />

tekeningen van Georges Léonnec<br />

geveild. Een korte sectie gewijd<br />

aan de surrealistische beweging<br />

omvat onder andere autografen<br />

van René Magritte. De veiling<br />

bevat ten slotte antiquarische en<br />

moderne boeken.<br />

RICHTPRIJS: € 2.500-3.000<br />

Edgar Scauflaire, L’été, geëglomiseerd<br />

glas, 74 x 53 cm. © Lhomme.<br />

RICHTPRIJS: € 3.000-4.000<br />

Jean Rets, Geometrische compositie,<br />

1971, gemengde techniek op papier,<br />

108 x 71 cm. © Lhomme.<br />

17-03 Strips bij Dagoty<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 2.000-3.000<br />

Hergé/Tintin,<br />

schaalmodel 1:43<br />

van Château de<br />

Moulinsart, uniek<br />

stuk geproduceerd<br />

voor de tentoonstelling<br />

Vrienden<br />

van Hergé (2001),<br />

80 x 70 cm.<br />

© Dagoty.<br />

Een aantal interessante lots zal te zien zijn<br />

bij Dagoty’s online veiling op 17 maart,<br />

die voornamelijk gewijd zal zijn aan strips.<br />

Onder andere originele albums van Franquin<br />

(Gaston), een originele tekening van<br />

Hergé en een maquette van het Château de<br />

Moulinsart.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 7.000-10.000<br />

Hergé & Studios Hergé, Tintin avec son fusil accompagné<br />

par Milou, 1970, originele tekening<br />

in Oost-Indische inkt, gesigneerd door Hergé,<br />

perfecte staat, 11 x 22 cm.<br />

100

GIAMPAOLO<br />

AMORUSO<br />

GALERIE JOS DEPYPERE PRESENTEERT<br />

09 MAART<br />

> 07 APRIL<br />

<strong>2024</strong><br />

EXPO<br />

DONDERDAG T.E.M. ZONDAG<br />

VAN 14U TOT 18U30<br />

OF OP AFSPRAAK<br />

+32 475 45 96 68<br />

> GALERIEDEPYPERE.BE<br />

KERKSTRAAT 59, 8520 KUURNE<br />

GALERIE JOS DEPYPERE<br />

101

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

18 t/m 19-03 Mazarine ladekast bij Horta<br />

RICHTPRIJS: € 5.000-6.000<br />

Pierre Paulus de Châtelet, De smederijen van Clabecq, olieverf op doek,<br />

50 x 65 cm. © Horta.<br />

Het Brusselse veilinghuis Horta<br />

staat klaar voor zijn volgende<br />

maandelijkse catalogusverkoop<br />

op 18 en 19 maart. Een opwindend<br />

aanbod staat te wachten, met<br />

schilderijen zoals het prachtige<br />

werk Les archers van Maurice<br />

Langaskens (1884-1946), met een<br />

richtprijs van € 15.000-20.000,<br />

evenals stukken van Joseph Vuidar<br />

en Pierre Paulus de Châtelet.<br />

In de schitterende wereld van<br />

juwelen, een specialiteit van de<br />

veilingzaal, glanst een geelgouden<br />

en platina choker-halssnoer,<br />

versierd met een Colombiaanse<br />

smaragd van ca. 20 karaat en<br />

briljantgeslepen diamanten van<br />

ca. 5,80 karaat, richtprijs: € 14.000-<br />

15.000. Ook te koop zijn een<br />

juweel met een geelgouden en<br />

platina choker van ca. 5,80 karaat<br />

(richtprijs: € 14.000-15.000), en<br />

een lot bestaande uit een witgouden<br />

collier bezet met diamanten<br />

van ca. 7,68 karaat, roze saffieren<br />

van ca. 1,83 karaat en tsavorietgarnetten<br />

van ca. 1,71 karaat, samen<br />

met een witgouden armband<br />

bezet met diamanten van ca. 6,38<br />

karaat en roze saffieren van ca.<br />

1,89 karaat, met een charmant<br />

vlindermotief (richtprijs: € 14.000-<br />

15.000). Bovendien verdient de<br />

elegante Mazarine ladekast uit<br />

de Lodewijk XIV-periode een<br />

vermelding, met zijn drie rijen<br />

laden, bestaande uit vier laden, in<br />

gelakt hout en verguld bronzen<br />

accenten voor de handgrepen,<br />

sleutelrozetten en een messing<br />

ingelegd houten blad omringd<br />

door een messing galerij, (richtprijs:<br />

8.000-10.000).<br />

18-03<br />

Mooie bronzen bij Elysées<br />

20-03<br />

Een hofleverancier bij Flanders<br />

Auctions<br />

Tijdens de catalogusverkoop op 18<br />

maart biedt het veilinghuis Elysée<br />

een serie 19e-eeuwse bronzen<br />

sculpturen aan van onder anderen<br />

Hippolyte Moreau, Jean-<br />

Ossaye Monbur, Jef Lambeaux en<br />

Demetre Chiparus. Andere hoogtepunten<br />

zijn Luikse meubels,<br />

vintagemeubelen, glaswerk en<br />

schilderijen van Richard Heintz,<br />

Jose Luis Garcia-Lopez/Steve<br />

Oliff, Lucien Frank, Armand Jamar<br />

en Georges Collignon, evenals<br />

prenten van Jo Delahaut.<br />

RICHTPRIJS: € 1.500-2.500<br />

Emile Van Doren (1865-1949), Vue Du Pont, olieverf op doek, 100 x 70 cm.<br />

© Flanders Auctions.<br />

Een brons van Jean-Ossaye Monbur.<br />

© Elysée.<br />

In de komende veiling van 20<br />

maart bij Flanders Auctions,<br />

worden twee uitzonderlijk mooie<br />

schilderijen van Emile Van Doren<br />

(1865-1949) uit een private<br />

verzameling aangeboden. Twee<br />

landschappen getiteld Temps<br />

Gris à Staelen en Vue Du pont,<br />

elk van hoge kwaliteit met een<br />

richtprijs van € 1.500-2.500. De<br />

werken van Van Doren werden in<br />

de periode ook aangekocht door<br />

het Belgische koningshuis, een<br />

hofleverancier dus.<br />

102

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

22 t/m 23-03 Brabantse en Doornikse munten bij Elsen<br />

Op 22 en 23 maart organiseert<br />

Elsen in Brussel een gecatalogiseerde<br />

openbare verkoop die<br />

zeker de interesse van numismaten<br />

zal wekken. Een schat aan<br />

Brabantse en Doornikse munten<br />

wordt aangeboden, evenals het<br />

tweede deel van de verzameling<br />

Luikse munten. Daarnaast<br />

presenteert het veilinghuis een<br />

uitgebreide collectie munten van<br />

het Koninkrijk <strong>België</strong>, gevolgd<br />

door een verzameling Spaanse<br />

munten. Deze laatste omvat een<br />

scala aan keltiberische, visigotische<br />

en islamitische munten, evenals<br />

munten uit middeleeuws en modern<br />

Spanje.<br />

RICHTPRIJS: € 15.000<br />

Luik, Jean de Heinsberg, gouden engel,<br />

z.d. (ca. 1424), Hasselt. © Elsen.<br />

RICHTPRIJS: € 30.000<br />

Luik, Louis de Bourbon, gouden florijn<br />

(Bourbon-florijn met twee leeuwen),<br />

z.d. (vóór 1466), Luik of Hasselt, zoals<br />

verkozen. © Elsen.<br />

24-03 Classic bikes bij Bernaerts<br />

Met de verkoop van een 75 motorfietsen<br />

zal een definitief einde<br />

gemaakt worden aan het Sprangers<br />

Museum in Minderhout. De<br />

veiling van oldtimer tweewielers<br />

zal gehouden worden op zondagmiddag<br />

24 maart en vormt<br />

het tweede en laatste deel van<br />

de collectie van de verzamelaarindustrieel<br />

Marcel Sprangers. De<br />

kern van deze veiling bestaat uit<br />

75 tweewielers daterend van het<br />

begin van de eeuw tot de jaren<br />

90. Behoorlijk wat zeldzame Belgische<br />

motoren (Minerva, Flandria,<br />

FN, Gillet) zijn vertegenwoordigd,<br />

maar ook Duitse, Italiaanse en<br />

Britse merken zijn present (NSU,<br />

DKW, Ducati, MV Agusta, Moto<br />

Guzzi, New Hudson). Bij de<br />

meest dure exemplaren horen<br />

de Amerikaanse droommodellen<br />

Indian Scout en natuurlijk Harley<br />

Davidson. De schattingen variëren<br />

tussen 1.000 en 20.000 euro per<br />

tweewieler en de collectie zal ook<br />

worden uitgebreid met alle automobilia-memorabilia<br />

zoals die te<br />

vinden waren in het museum nabij<br />

Hoogstraten. Voor alle beurzen<br />

wat, zowel voor de beginnende<br />

liefhebber als de kenner en doorgewinterde<br />

verzamelaar. Speciaal<br />

voor de gelegenheid zal er op 9<br />

maart een kleine preview worden<br />

georganiseerd in Ranst, op een<br />

speciaal motortreffen. RICHTPRIJS: € 22.000-26.000<br />

Harley Davidson, J/D-series, 1912. © Bernaerts.<br />

25-03 Klassieke kunst bij Haynault<br />

RICHTPRIJS: € 6.000-8.000<br />

Auguste Puttemans, Isis, godin van het<br />

leven, brons met bruin patina.<br />

© Haynault.<br />

RICHTPRIJS: € 4.000-6.000<br />

Maximilien Louis Fiot, Leeuw, brons<br />

met bruin patina. © Haynault.<br />

Op 25 maart wordt een mooie<br />

selectie werken uit de middeleeuwen<br />

tot het einde van de 19e<br />

eeuw tentoongesteld bij Haynault<br />

in Ukkel. Bij de sectie beeldhouwkunst<br />

zal een bronzen afdruk van<br />

een vrijmetselaarsvoorstelling van<br />

de gesluierde Isis van Auguste<br />

Puttemans (1866-1922) het bod<br />

doen stijgen, terwijl een leeuw<br />

van Maximilien Fiot (1886-1953)<br />

de bieders zeker zal doen brullen.<br />

Een belangrijk Aubussonwandtapijt<br />

met groene scène zal<br />

te zien zijn naast een prachtige<br />

16e-eeuwse Duitse plaquette in<br />

witte hoorn met een afbeelding<br />

van de Maagd en het Kind. Een<br />

belangrijke collectie zilverwerk,<br />

met als topstukken een grote<br />

18e-eeuwse Malinois-koffiepot en<br />

een Wolfers-ménagère, zal zeker<br />

kopers aantrekken. Ook 18eeeuwse<br />

meubels zullen in het oog<br />

springen, in het bijzonder een<br />

halvemaanconsoletafel gemerkt<br />

Coulon.<br />

104

200X132 LOUIZA 3003<strong>2024</strong> flamand.qxp_Mise en page 1 15/02/<strong>2024</strong> 16:15 Page1<br />

<br />

<br />

VEILING ONLINE : www.liveauctioneers.com<br />

www.interencheres.com - www.invaluable.com<br />

www.lot-tissimo.com - www.auction.fr<br />

ZATERDAG 30 MAART <strong>2024</strong> OM 14:00 UUR ONLINE OPENBARE VERKOOP MET GESLOTEN DEUREN BRUSSEL<br />

HEDENDAAGSE KUNST STREET ART<br />

KOPERSKOSTEN : 29% ttc<br />

(29% online)<br />

www.louizaauktion.com<br />

Félix LABISSE (1905-1982)<br />

<br />

<br />

LOUIZA AUKTION & Associés<br />

<br />

<br />

www.louizaauktion.com<br />

VERPAKKING EN VERZENDING VAN WERKEN<br />

OP AANVRAAG NA VERKOOP<br />

HÔTEL DES VENTES DE MONTE-CARLO<br />

VEILING DINSDAG 26 MAART<br />

En vue des nouvelles implantations en cours et<br />

du développement du département «Joaillerie»<br />

Chantal Beauvois, expert associée<br />

à l’Hôtel des Ventes de Monte-Carlo<br />

RECHERCHE<br />

Une collaboratrice(eur) spécialisée(é), diplomée(é),<br />

de préférence ayant une expérience internationale<br />

et une familiarité avec les ventes aux enchères publiques<br />

COMPÉTENCES<br />

Langues parlées, écrites<br />

Anglais et Français<br />

Langue complémentaire souhaitée<br />

Italien<br />

CONTACT<br />

ANNE-LAURE CARREGA<br />

00 377 93 25 88 89<br />

ALCARREGA@HVMC.COM<br />

10 - 12 QUAI ANTOINE 1 ER - 98000 MONACO - 00 377 93 25 88 89 - WWW.HVMC.COM<br />

OUDE MEESTERS EN VERZAMELOBJECTEN<br />

MODERNE KUNST: P. Delvaux, J. Ensor, E. De Buck, G. De Smet, F.<br />

Labisse, A. Hallet, H. Thomas,W. Anthoons, M. Mouffe, G. Vandenbranden…<br />

Tel +32 2 511 53 24<br />

info@ba-auctions.com – www.ba-auctions.com<br />

Ernest Allardstr. 7/9, ZAVEL – 1000 Brussel

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

26-03 Napoleon III bij BA Auctions<br />

Een prachtige verzameling Napoleon III-meubelen,<br />

afkomstig uit een privécollectie en in<br />

uitmuntende staat, staat klaar om een weelderig<br />

interieur te verfraaien. Deze meubelen zullen<br />

schitteren in de catalogusverkoop georganiseerd<br />

door BA Auctions op 26 maart. Daarnaast wordt<br />

een vergulde bronzen Drie Gratiën-klok met<br />

marmeren voet en roterende cirkel te koop aangeboden.<br />

Naast een assortiment Aziatische kunst<br />

zullen er ook schilderijen van de Latemse School<br />

worden geveild, waaronder twee zeldzame pointillistische<br />

werken van Evarist De Buck uit 1916.<br />

Aan de hedendaagse kant wachten een prachtig<br />

groot rood monochroom schilderij en een omvangrijk<br />

werk op papier van Michel Mouffe om<br />

ontdekt te worden.<br />

Evariste De Buck, De Sirene, 1916, olieverf op doek. © BA Auctions.<br />

27 t/m 28-03 De Belgische School en porselein bij Coronari Auctions<br />

Tijdens de lentemaanden pakt<br />

veilinghuis Coronari Auctions<br />

uit met een grote tweedaagse<br />

Aziatische en Europese kunsten<br />

antiekveiling. Binnen het<br />

Europese aanbod valt in eerste<br />

instantie het uitzonderlijke aanbod<br />

schilderijen uit vijf eeuwen<br />

op, waaronder, naast een Brugs<br />

16e-eeuws werk en diverse<br />

kwalitatieve 17e- en 18e-eeuwse<br />

meesters, van de 19e-eeuwse<br />

Belgische School. En schilders<br />

als De Vriendt, Geets en Farasyn<br />

kunnen niet zonder vermelding<br />

blijven. Binnen het segment van<br />

de 20e eeuw droppen wij graag<br />

de namen van onder meer Floris<br />

Jespers en Leo Piron. Daarnaast<br />

komen ook de liefhebbers van<br />

onder andere sculpturen, Delfts<br />

aardewerk en religieuze kunst<br />

aan hun trekken. Het Aziatisch<br />

aanbod moet voor bovenstaande<br />

opsomming geenszins onderdoen.<br />

Het zoals steeds kwalitatieve<br />

aanbod porselein zal veel<br />

internationale verzamelaars<br />

kunnen bekoren. Naast een uitgebreide<br />

selectie Kanton- en wapenporselein<br />

zullen ongetwijfeld<br />

de borden, vazen en koppen en<br />

schotels uit de Kangxi-, Yongzheng-<br />

en Qianlong-periode vele<br />

harten sneller doen slaan.<br />

RICHTPRIJS: € 12.000-18.000<br />

Albrecht De Vriendt (1843-1900), Othello en Desdemona,<br />

olieverf op doek. © Coronari Auctions.<br />

106

Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - info@sdvu.be<br />

€ €<br />

Dim : 144 x 114 cm<br />

V.Vasarely<br />

Aanvang<br />

Sluiting<br />

za. 9 maart - 9.00 uur ma. 11 maart - 18.00 uur<br />

Kijkdagen van 9 t/m 11 maart<br />

Openingstijden:<br />

za. 9 maart t/m<br />

ma. 11 maart 11.00 - 17.00 uur<br />

(laatste veilingdag)<br />

Inbreng van goederen voor de juniveiling mogelijk<br />

na afspraak. Bieden kan tijdens de kijkdagen in de<br />

Bredestraat 23/23A of via uw eigen computer.<br />

SEDERT 1930<br />

Tot ziens in ons veilinghuis!<br />

www.veilingmaastricht.nl<br />

Venduehuis Dickhaut B.V. I Bredestraat 23/23A<br />

Tel 0031 43 321 30 95 I info@veilingmaastricht.nl<br />

I 6211 HA Maastricht

Auction calendar<br />

Belgium<br />

MARCH<br />

1 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

2 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

2 De Vuyst<br />

Hedendaagse, moderne en<br />

oude kunst LOKEREN<br />

2-3 DVC Gent<br />

Kunst en antiek GENT<br />

3 MJV Soudant<br />

Vente online ONLINE<br />

4 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

4 Salle de ventes Uccle<br />

Saint-Job<br />

Spéciale verrerie ONLINE<br />

5-6 Jordaens<br />

Kunst en antiek MORTSEL<br />

8 MJV Soudant<br />

Ladie's sale GERPINNES<br />

8 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

8-9 Van de Wiele Veilingen<br />

Boeken, prenten, schilderijen<br />

BRUGGE<br />

9 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

11 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

11 Salle de ventes Uccle<br />

Saint-Job<br />

Art et Design ONLINE<br />

12 Berg van Barmhartigheid<br />

Wijnen & juwelen BRUSSEL<br />

13 Hôtel des ventes Mosan<br />

Vente cataloguée : art et<br />

antiquités ONLINE<br />

13 Hôtel des ventes Mosan<br />

Vente bourgeoise ONLINE<br />

15 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

15-16 Damien Voglaire<br />

Livres et peintures BRUXELLES<br />

16 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

16 Lhomme<br />

Vente publique cataloguée<br />

LIÈGE<br />

17 Dagoty Auction<br />

Stripverhalen ONLINE<br />

18 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

18 Ventes Elysée<br />

Vente cataloguée<br />

GRIVEGNÉE-LIÈGE<br />

18-19 Galerie Moderne<br />

Art et antiques BRUXELLES<br />

18-19 Horta<br />

Art et antiques BRUXELLES<br />

19 Berg van Barmhartigheid<br />

Juwelen, sieraden en<br />

numismatiek BRUSSEL<br />

19 Loeckx<br />

Kunst en antiek GENT<br />

19-20 Vanderkindere<br />

Vente d'art et d'antiquités<br />

BRUXELLES<br />

20 Flanders Auctions<br />

Kunst en antiek WINGENE<br />

22 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

22-23 Jean Elsen et ses fils<br />

Monnaies de collection,<br />

médailles, jetons et<br />

décorations BRUXELLES<br />

23 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

23 Campo & Campo<br />

Grafiek & Print auction<br />

ANTWERPEN<br />

24 Bernaerts<br />

Classic bikes ANTWERPEN<br />

25 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

25 Haynault<br />

Tableaux, Mobilier & Objets<br />

d'art BRUXELLES<br />

26 BA-auctions<br />

Oude, moderne en<br />

hedendaagse meesters<br />

BRUSSEL<br />

26 Berg van Barmhartigheid<br />

Schilderijen, beeldhouwerken<br />

en juwelen BRUSSEL<br />

26 Millon Belgique<br />

Tableaux et objets d'art<br />

BRUXELLES<br />

27-28 Coronari<br />

Aziatische, Europese en<br />

Islamitische kunst NAZARETH<br />

28 Ventes Elysée<br />

Art et antiques<br />

GRIVEGNÉE-LIÈGE<br />

29 Ventes Elysée<br />

Vente bourgeoise<br />

GRIVEGNÉE-LIÈGE<br />

29 Phoenix auction<br />

Antiquités ONLINE<br />

29 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

30 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

30 Louiza Auction<br />

Peintures modernes et<br />

contemporains BRUXELLES<br />

31 MJV Soudant<br />

Antiquités, mobilier et objets<br />

d'art, Art Nouveau et Art Déco<br />

GERPINNES<br />

APRIL<br />

1 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

2-7 Salle de ventes Rops<br />

Art et antiques ONLINE<br />

5 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

6 ABS Veilingen<br />

Deurwaarderstukken MECHELEN<br />

8 Amberes<br />

Burgerveilingen ANTWERPEN<br />

9-10 Galerie Athena<br />

Kunst en antiek BRUSSEL<br />

Netherlands<br />

FEBRUARY<br />

26-04 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door, part I<br />

ONLINE<br />

26-05 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door part II<br />

ONLINE<br />

MARCH<br />

6 Veilinghuis De Ruiter<br />

Zilver en horloges KLAASWAAL<br />

7 Veilinghuis De Ruiter<br />

Diamanten en juwelen<br />

KLAASWAAL<br />

9-11 Venduehuis Dickhaut<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

11 Vendu Rotterdam<br />

Juwelen en horloges<br />

ROTTERDAM<br />

12 Vendu Rotterdam<br />

Post-War & Contemporary art<br />

ROTTERDAM<br />

15-17 Oprechte Veiling<br />

Haarlem<br />

Kunst en antiek HAARLEM<br />

16-31 Moart Veilinghuis<br />

Veiling nr. 3 ONLINE<br />

18 Veilinghuis Bouwman<br />

Vintage toys & automobilia<br />

ONLINE<br />

18-20 Veilinghuis Onder de<br />

Boompjes<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

19-24 Oprechte Veiling<br />

Haarlem<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

21-23 Heritage Auctions<br />

Europe<br />

Militaria March IJSSELSTEIN<br />

23 Hessink's Auction<br />

Contemporary Living HASSELT<br />

25 Medusa Auctions<br />

Kunst en antiek BREDA<br />

25-27 Veilinghuis Klinkhamer<br />

Veiling 45 GRONINGEN<br />

25-29 De Eland & De Zon<br />

Kunst en antiek DIEMEN<br />

28 Schulman<br />

Algemene numismatiek<br />

AMSTERDAM<br />

APRIL<br />

1 Veilinghuis Bouwman<br />

Vintage toys & automobilia<br />

ONLINE<br />

8-9 Van Zadelhoff<br />

Kunst en antiek HILVERSUM<br />

9-23 Christie's<br />

20th/21st Century:<br />

Amsterdam ONLINE<br />

10 Veilinghuis De Ruiter<br />

Munten KLAASWAAL<br />

10-11 Vendu Rotterdam<br />

Algemene veiling 6 ROTTERDAM<br />

11 Veilinghuis De Ruiter<br />

Bankbiljetten KLAASWAAL<br />

Austria<br />

MARCH<br />

4 Dorotheum<br />

Silber ONLINE<br />

4 Dorotheum<br />

Fahrzeug und Technik ONLINE<br />

5 Dorotheum<br />

Bilder ONLINE<br />

5 Dorotheum<br />

Handtaschen & Accessoires<br />

ONLINE<br />

6-7 Dorotheum<br />

Schmuck und Uhren ONLINE<br />

6 Dorotheum<br />

Kunst Antiquitäten und<br />

Schmuck ONLINE<br />

7 Dorotheum<br />

Porzellan, Glas und<br />

Sammelgegenstände ONLINE<br />

8 Dorotheum<br />

Schmuck ONLINE<br />

8 Dorotheum<br />

Teppiche für Einrichter und<br />

Sammler ONLINE<br />

11 Dorotheum<br />

Spielzeug ONLINE<br />

11 Dorotheum<br />

Kunst, Antiquitäten, Möbel<br />

und Technik ONLINE<br />

11 Dorotheum<br />

Schmuck, Kunst &<br />

Antiquitäten ONLINE<br />

12 Dorotheum<br />

Kunst & Antiquitäten ONLINE<br />

12 Dorotheum<br />

Druckgrafik und Multiples<br />

ONLINE<br />

13 Dorotheum<br />

Antiquitäten ONLINE<br />

13 Dorotheum<br />

Volkskunst, Skulpturen &<br />

Fayencen ONLINE<br />

14 Dorotheum<br />

Uhren u. Herrenaccessoires<br />

ONLINE<br />

14 Dorotheum<br />

Schmuck und Uhren ONLINE<br />

14 Dorotheum<br />

Moderne und<br />

Zeitgenössische Kunst ONLINE<br />

14 Dorotheum<br />

Möbel und Interieur ONLINE<br />

14 Dorotheum<br />

Österreichische Moderne und<br />

Zeitgenössische Kunst ONLINE<br />

15 Dorotheum<br />

Schmuck ONLINE<br />

18 Dorotheum<br />

Tischlein deck dich! ONLINE<br />

18 Dorotheum<br />

Uhren und Schmuck ONLINE<br />

19 Dorotheum<br />

Orientteppiche, Textilien &<br />

Tapisserien ONLINE<br />

19 Dorotheum<br />

Schmuck & Uhren ONLINE<br />

20 Dorotheum<br />

Diamonds only ONLINE<br />

20 Dorotheum<br />

Uhren ONLINE<br />

21 Dorotheum<br />

Erlesener Schmuck ONLINE<br />

21 Dorotheum<br />

Bilder und Grafiken aller<br />

Epochen ONLINE<br />

21 Dorotheum<br />

Silber ONLINE<br />

21 Dorotheum<br />

Schmuck und Uhren ONLINE<br />

22 Dorotheum<br />

Exklusive Farbsteine ONLINE<br />

25 Dorotheum<br />

Kunst, Antiquitäten, Möbel<br />

und Technik ONLINE<br />

25 Dorotheum<br />

Briefmarken und<br />

Ansichtskarten ONLINE<br />

25 Dorotheum<br />

Handtaschen & Accessoires<br />

ONLINE<br />

25 Dorotheum<br />

Schmuck, Kunst &<br />

Antiquitäten ONLINE<br />

25 Dorotheum<br />

Möbel ONLINE<br />

26 Dorotheum<br />

Bilder ONLINE<br />

26-27 Dorotheum<br />

Osterauktion ONLINE<br />

27 Dorotheum<br />

Antiquitäten ONLINE<br />

28 Dorotheum<br />

Meisterzeichnungen und<br />

Druckgraphik bis 1900 ONLINE<br />

28 Dorotheum<br />

Aquarelle ONLINE<br />

28 Dorotheum<br />

Schmuck ONLINE<br />

29 Dorotheum<br />

Münzen und Medaillen<br />

ONLINE<br />

France<br />

FEBRUARY<br />

29-13 Christie's<br />

Collection ONLINE<br />

MARCH<br />

1 Ader<br />

Art Russe (Drouot) PARIS<br />

1 Beaussant Lefèvre & Associés<br />

Tableaux anciens, objets<br />

d'art et de bel ameublement<br />

(Drouot) PARIS<br />

1 De Baecque<br />

Haute époque (Drouot) PARIS<br />

1 Doutrebente<br />

Vente cataloguée (Drouot)<br />

PARIS<br />

1 Euvrard & Fabre<br />

Mode-vintage-bagagerie<br />

(Drouot) PARIS<br />

1 Farrando<br />

Mobilier & objets d'art<br />

(Drouot) PARIS<br />

1 Lynda Trouvé<br />

Splendeurs de la cour de Hué<br />

- collection d'un Vietnamien à<br />

Paris (Drouot) PARIS<br />

1 Millon<br />

Devine qui vient dîner ce<br />

soir… PARIS<br />

108

march—april <strong>2024</strong><br />

1 Villemur.art<br />

Bijoux et mode PARIS<br />

3 Osenat<br />

Collection Jean Louis Noisiez<br />

FONTAINEBLEAU<br />

4-11 Osenat<br />

Suite de l'atelier de<br />

Jean-Claude Maas ONLINE<br />

5 Alde<br />

Autographes et manuscrits<br />

PARIS<br />

5 Aguttes<br />

Instruments de musique &<br />

archets NEUILLY<br />

5 Euvrard & Fabre<br />

Sciences - cabinet de<br />

curiosités (Drouot) PARIS<br />

6 Artcurial<br />

Estampes & Multiples Online<br />

ONLINE<br />

6 Christie's<br />

Barbier-Mueller : Art as<br />

Legacy PARIS<br />

6 De Baecque<br />

Mobilier et objets d'art,<br />

Art d'Asie, bijoux MARSEILLE<br />

6 Piasa<br />

Italian design PARIS<br />

6 Sotheby's<br />

Important Sneakers and<br />

Modern Collectibles PARIS<br />

7 Ader<br />

Art d'après-guerre et<br />

contemporain PARIS<br />

7 Aguttes<br />

Peintres d'Asie, oeuvres<br />

majeures NEUILLY<br />

7 Audap & Associés<br />

Extrême-orient (Drouot)<br />

PARIS<br />

7 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration<br />

VILLEURBANNE<br />

7 De Baecque<br />

Tableaux anciens et<br />

modernes, art contemporain<br />

- design MARSEILLE<br />

7 Delon - Hoebanx<br />

Tableaux modernes et arts<br />

décoratifs du Xxème siècle<br />

(Drouot) PARIS<br />

7 Drouot Estimations<br />

Montres, bijoux et objets de<br />

vitrine (Drouot) PARIS<br />

7 Leducq Maison de ventes<br />

aux enchères<br />

Fonds d'atelier d'Henri Hélis,<br />

peintre de salon (Drouot)<br />

PARIS<br />

7 Lucien Paris<br />

Importante bibliothèque<br />

d'un amateur. Sciences, jeux<br />

olympiques, voyages NOGENT<br />

7 Millon<br />

Numismatique XX NICE<br />

7-21 Maurice Auction<br />

Grande décoration ONLINE<br />

8 Audap & Associés<br />

Métaux précieux - or & lingots<br />

(Drouot) PARIS<br />

8 Coutau-Bégarie & Ass<br />

Souvenirs historiques et art<br />

Russe PARIS<br />

8 Libert et associés<br />

Mobilier & arts décoratifs<br />

(Drouot) PARIS<br />

8-18 Bonhams<br />

Weekly: fashion ONLINE<br />

9 De Baecque<br />

Mobilier et objets d'art LYON<br />

9 Millon<br />

Art Aborigène, Australie PARIS<br />

9 Osenat<br />

L'esprit du XXE siècle<br />

FONTAINEBLEAU<br />

11 Boisgirard Antonini<br />

Tableaux modernes &<br />

contemporains PARIS<br />

11 De Baecque<br />

Estampes - dessins- tableaux<br />

anciens et modernes LYON<br />

12 Aguttes<br />

Montres de collection NEUILLY<br />

12 Cannes Enchères<br />

Vente courante CANNES<br />

12 Christie's<br />

Collections PARIS<br />

12-21 Christie's<br />

Bibliothèque André Guichard<br />

et à divers amateurs ONLINE<br />

12 De Baecque<br />

Bijoux et montres anciens et<br />

modernes LYON<br />

12 Giquello<br />

Arts d'Afrique PARIS<br />

12 Pescheteau-Badin<br />

Vente arts d'Asie (Drouot) PARIS<br />

12 Sotheby's<br />

Handbags & Accessories PARIS<br />

13 Aguttes<br />

Art impressionniste & moderne<br />

NEUILLY<br />

13 Aguttes<br />

Bijoux NEUILLY<br />

13 Osenat<br />

Photographies & appareils<br />

photo (Drouot) PARIS<br />

13 Sotheby's<br />

Collection Yves Gastou<br />

ONLINE<br />

14 Crait + Müller<br />

Succession de Madame L et à<br />

divers (Drouot) PARIS<br />

14 De Baecque<br />

Photographie ancienne et<br />

moderne contemporaine<br />

- matériel photographique<br />

VILLEURBANNE<br />

14 De Baecque et Ass<br />

Intérieurs et décoration<br />

(Drouot) PARIS<br />

14 Euvrard & Fabre<br />

Tableaux, mobilier et objets<br />

d'art (Drouot)<br />

PARIS<br />

14 Jean-Marc Delvaux<br />

Vente classique: tableaux -<br />

mobilier - objets d'art (Drouot)<br />

PARIS<br />

14 Sotheby's<br />

Important Sneakers and<br />

Modern Collectibles PARIS<br />

15 De Baecque<br />

Minéraux LYON<br />

15 Delon - Hoebanx<br />

Bijoux, argenterie, objets de<br />

vitrine et mode (Drouot) PARIS<br />

15 Digard Auction<br />

Asie (Drouot) PARIS<br />

15 Drouot Estimations<br />

Voyages & marine (Drouot)<br />

PARIS<br />

15 Eve<br />

Mobilier, objets d'art, bijoux<br />

et orfèvrerie (Drouot) PARIS<br />

15 Giquello<br />

Mobilier et objets d'art PARIS<br />

15 Morand & Morand<br />

Arts d'Asie - Arts Africain<br />

(Drouot) PARIS<br />

15 Osenat<br />

Culture Geek (Drouot) ONLINE<br />

17 Osenat<br />

L'empire à Fontainebleau<br />

FONTAINEBLEAU<br />

17 Sotheby's<br />

Art Moderne et<br />

Contemporain Day Auction<br />

PARIS<br />

19 Copages Auction Paris<br />

Vente classique (Drouot) PARIS<br />

19 Drouot Estimations<br />

Montre, bijoux & objets de<br />

vitrine (Drouot) PARIS<br />

19 Kâ-Mondo<br />

Vente cataloguée: mobilier &<br />

objets d'art (Drouot) PARIS<br />

19 Nicolas Nouvelet<br />

Commissaire-priseur<br />

Arts décoratifs d'hier et<br />

d'aujourd'hui - bijoux<br />

(Drouot) PARIS<br />

19 Sotheby's<br />

Collection Yves Gastou PARIS<br />

19 Tajan<br />

Outsider PARIS<br />

19 Villemur.art<br />

Moderne, mobilier et objets<br />

d'art PARIS<br />

20 Aguttes<br />

Tableaux & dessins anciens<br />

NEUILLY<br />

20 Audap & Associés<br />

Tableaux & dessins anciens -<br />

mobilier & objets d'art PARIS<br />

20 Christie's<br />

Dessins Anciens et du XIXe<br />

siècle incluant une sélection<br />

de terres cuites. « La Pensée &<br />

le Geste » PARIS<br />

20 Piasa<br />

French design PARIS<br />

20 Thierry de Maigret<br />

Dessins et tableaux anciens,<br />

mobilier et objets d'art<br />

(Drouot) PARIS<br />

20 Villemur.art<br />

Mobilier et objets d'art<br />

(Drouot) PARIS<br />

21 Coutau-Bégarie & Ass<br />

Dentelles - linge de maison<br />

- mouchoirs - broderie<br />

blanches (Drouot) PARIS<br />

21 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration<br />

VILLEURBANNE<br />

21 De Baecque<br />

Fonds d'atelier Marcel<br />

Charbonnel MARSEILLE<br />

21 De Baecque<br />

Livres anciens et modernes<br />

LYON<br />

21 Delon - Hoebanx<br />

Arts d'Asie PARIS<br />

21-2 Bonhams<br />

Weekly jewelry ONLINE<br />

22 Ader<br />

Dessins anciens et modernes<br />

(Drouot) PARIS<br />

22 Auction Art Rémy<br />

Le Fur & Associés<br />

Mobilier et objets d'art -<br />

collection (Drouot) PARIS<br />

22 Beaussant Lefèvre &<br />

Associés<br />

Numismatique (Drouot) PARIS<br />

22 Daguerre<br />

Une sélection - dessins,<br />

tableaux et sculptures<br />

(Drouot) PARIS<br />

22 Eric Caudron<br />

Vente d'art Russe (Drouot)<br />

PARIS<br />

22 Ferri & Associés<br />

Vente de dessins anciens et<br />

modernes (Drouot) PARIS<br />

22 Giquello et Ass<br />

Livres anciens (Drouot) PARIS<br />

22 Paris Enchères -<br />

Collin du Bocage<br />

Dessins (Drouot) PARIS<br />

22 Paris Enchères -<br />

Collin du Bocage<br />

Art Russe (Drouot) PARIS<br />

22 Villanfray Pommery<br />

Vente cataloguée: mobilier &<br />

objets d'art (Drouot) PARIS<br />

22 Yann Le Mouel<br />

Photographie moderne et<br />

contemporaine (Drouot) PARIS<br />

24 Osenat<br />

Art moderne & contemporain<br />

VERSAILLES<br />

25 Audap & Associés<br />

Mode et vintage - Hermes et<br />

divers (Drouot) PARIS<br />

25 Crait + Müller<br />

Tableaux, mobilier et objets<br />

d'art (Drouot) PARIS<br />

25 Lemon Auction<br />

Tapis de collection -<br />

Tapisseries (Drouot) PARIS<br />

25 Magnin Wedry<br />

Mode et vintage -<br />

maroquinerie - bijoux de<br />

createurs (Drouot) PARIS<br />

25 Maurice Auction<br />

Design et art du XXe (Drouot)<br />

PARIS<br />

26 Ader<br />

Tableaux anciens (Drouot)<br />

PARIS<br />

26 Art Valorem<br />

Vente Bijoux (Drouot) PARIS<br />

26 Euvrard & Fabre<br />

Art moderne - contemporain<br />

- design (Drouot) PARIS<br />

26 Giquello<br />

Design (Drouot) PARIS<br />

26 Gros & Delettrez<br />

Mode (Drouot) PARIS<br />

26 Néo Enchères<br />

Vente prestige (Drouot) PARIS<br />

26 Nouvelle Etude<br />

Bijoux et garde-robe (Drouot)<br />

PARIS<br />

26 Oger - Blanchet<br />

Bijoux et montres (Drouot)<br />

PARIS<br />

27 Bonhams<br />

100 Years of Surrealism PARIS<br />

27 Maison R&C,<br />

Commissaires-<br />

Priseurs Associés<br />

Céramiques du Xxème siècle<br />

(Drouot) PARIS<br />

27 Oger - Blanchet<br />

Art nouveau - tableaux<br />

moderne (Drouot) PARIS<br />

27 Sotheby's<br />

Fine Jewels PARIS<br />

28 Aguttes<br />

Arts d'Asie NEUILLY<br />

28 Audap & Associés<br />

Arts moderne et design<br />

(Drouot) PARIS<br />

28 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration LYON<br />

28 Giquello et Ass<br />

Haute époque et curiosités<br />

(Drouot) PARIS<br />

29 Ader<br />

Côté XXe (Drouot) PARIS<br />

29 Baron Ribeyre & Associés<br />

Mobilier et objets d'art<br />

classiques (Drouot) PARIS<br />

29 Beaussant Lefèvre &<br />

Associés<br />

Bijoux et orfèvrerie (Drouot)<br />

PARIS<br />

29 Brissonneau<br />

Prestige livres, tableaux,<br />

objets d'art (Drouot) PARIS<br />

29 De Baecque et Ass<br />

Mobilier et objets d'art -<br />

tableaux - sculpture (Drouot)<br />

PARIS<br />

29 Millon<br />

Arts d'Asie (Drouot) PARIS<br />

29 Tessier & Sarrou et Ass<br />

Tableaux, mobilier et objets<br />

d'art (Drouot)<br />

PARIS<br />

29 Thierry de Maigret<br />

Bijoux et orfèvrerie (Drouot)<br />

PARIS<br />

30 Millon<br />

Marine et Voyage PARIS<br />

30 Osenat<br />

Mobilier & objets d'art<br />

FONTAINEBLEAU<br />

31 Osenat<br />

Les grandes siècles VERSAILLES<br />

APRIL_<br />

4 Coutau-Bégarie<br />

Art moderne (Drouot) PARIS<br />

4 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration<br />

(Drouot) PARIS<br />

4 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration<br />

MARSEILLE<br />

4 De Baecque<br />

Or - numismatique LYON<br />

4 Pescheteau-Badin<br />

Bijoux et orfèvrerie (Drouot)<br />

PARIS<br />

4-16 Bonhams<br />

Prints ONLINE<br />

5 Art Valorem<br />

Mobilier & objets d'art<br />

(Drouot) PARIS<br />

109

Auction calendar<br />

5 Beaussant Lefèvre &<br />

Associés<br />

Arts d'Asie (Drouot) PARIS<br />

5 Drouot Estimations<br />

Highlights: classique,<br />

moderne et contemporain<br />

(Drouot) PARIS<br />

5 Ferri & Associés<br />

Vente classique (Drouot) PARIS<br />

5 Lynda Trouvé<br />

Indochine - chapitre 17<br />

(Drouot) PARIS<br />

5 Thierry de Maigret<br />

Estampes, dessins, tableaux<br />

moderne (Drouot) PARIS<br />

7 Osenat<br />

Les écrins de Versailles<br />

(Drouot) FONTAINEBLEAU<br />

7 Osenat<br />

L'esprit du XXE siècle PARIS<br />

9 Christie's<br />

Art Impressionniste &<br />

Moderne - OEuvres choisies<br />

PARIS<br />

9 Néo Enchères<br />

Bijoux et montres (Drouot)<br />

PARIS<br />

MARCH<br />

1-10 Grisebach<br />

Contemporary Online Only<br />

ONLINE<br />

4-5 Gorny & Mosch<br />

Auktion 302 Saalauktion,<br />

Ancient Coins MÜNCHEN<br />

5 Gorny & Mosch<br />

Auktion 303 Saalauktion,<br />

Selected coins and medals<br />

from the Middle Ages and<br />

modern times MÜNCHEN<br />

9 Dr. Fischer Kunstauktionen<br />

Jubiläumsauktion MÜNCHEN<br />

14-21 Sotheby's<br />

Modern & Contemporary<br />

Auction, Part II ONLINE<br />

15 Lempertz<br />

Auktion 175 - Bücher,<br />

Graphik, Autographen,<br />

Venator&Hanstein KÖLN<br />

16 Auktionshaus Dr. Eder<br />

Kunst & Antiquitäten KÖLN<br />

16 Lempertz<br />

Auktion 176 - Moderne,<br />

Zeitgen. Graphik & Bücher,<br />

Venator&Hanstein KÖLN<br />

8 Christie's<br />

Impressionist and Modern Art<br />

Day and Works on Paper Sale<br />

LONDON<br />

8-18 Bonhams<br />

Weekly: Fashion ONLINE<br />

8-20 Bonhams<br />

British. Cool. ONLINE<br />

9 Christie's<br />

Post-War and Contemporary<br />

Art Day Sale LONDON<br />

11-21 Bonhams<br />

Books and Manuscripts<br />

ONLINE<br />

12-26 Christie's<br />

Contemporary Edition:<br />

London ONLINE<br />

13 Bonhams<br />

British and European Art<br />

LONDON<br />

13-20 Sotheby's<br />

Prints & Multiples ONLINE<br />

13-27 Christie's<br />

Prints and Multiples ONLINE<br />

18-26 Bonhams<br />

Jewels online ONLINE<br />

10-23 Christie's<br />

The Collector: London ONLINE<br />

10-24 Christie's<br />

Le Gavroche ONLINE<br />

Luxembourg<br />

MARCH<br />

2 Goldfield Auction<br />

Une Vie d’Art & d’Histoire<br />

WEISWAMPACH<br />

30 Goldfield Auction<br />

Art Premier & XXème<br />

WEISWAMPACH<br />

Switzerland<br />

MARCH<br />

11-14 Goldfield Auction<br />

Une Vie d’Art & d’Histoire<br />

WEISWAMPACH<br />

13-14 Piguet<br />

Vente de mars GENÈVE<br />

20 Koller<br />

Bücher & Autographen ZÜRICH<br />

10 Christie's<br />

Art Impressionniste &<br />

Moderne PARIS<br />

10-24 Christie's<br />

The Collector: Paris ONLINE<br />

11 Aguttes<br />

Post war & art contemporain<br />

NEUILLY<br />

11 De Baecque<br />

Intérieurs et décoration<br />

VILLEURBANNE<br />

11 Lemon Auction<br />

Bijoux, mode et orfèvrerie<br />

(Drouot) PARIS<br />

12 Beaussant Lefèvre &<br />

Associés<br />

Tableaux anciens, objets<br />

d'art et de bel ameublement<br />

(Drouot) PARIS<br />

12 De Baecque<br />

Livres anciens et modernes<br />

LYON<br />

12-25 Christie's<br />

Handbags online : The Paris<br />

Edit ONLINE<br />

12 Copages Auction Paris<br />

Mobilier & objets d'art<br />

(Drouot) PARIS<br />

12 Maison<br />

R&C, Commissaires-Priseurs<br />

Associés<br />

Tableaux contemporains<br />

(Drouot) PARIS<br />

12 Magnin Wedry<br />

Bijoux et montres de<br />

collection (Drouot) PARIS<br />

Germany<br />

FEBRUARY<br />

19-28 Grisebach<br />

Photography ONLINE<br />

27-6 Sotheby's<br />

The Ehlen Collection<br />

- Eine Rheinische<br />

Porzellansammlung ONLINE<br />

28-7 Van Ham<br />

Jewels – Spring Awakening<br />

ONLINE<br />

20 Quittenbaum<br />

Murano Glas MÜNCHEN<br />

20 Quittenbaum<br />

Moderne Kunst MÜNCHEN<br />

20 Sotheby's<br />

Modern & Contemporary<br />

Auction, Part I KÖLN<br />

20-21 Neumeister<br />

März-auktion MÜNCHEN<br />

21 Hampel<br />

Frühjahrs - Auktionen<br />

MÜNCHEN<br />

APRIL_<br />

12 Jens Scholz<br />

Auktion 78 KÖLN<br />

London<br />

FEBRUARY<br />

23-6 Bonhams<br />

Weekly: watches ONLINE<br />

27-12 Christie's<br />

Post-War and Contemporary<br />

Art ONLINE<br />

MARCH<br />

4-14 Bonhams<br />

The Harborne Collection –<br />

Paintings from the Estate of<br />

Magdi Obeid ONLINE<br />

6 Bonhams<br />

Knightsbridge Jewels LONDON<br />

6 Sotheby's<br />

Modern & Contemporary<br />

Evening Auction LONDON<br />

6 Sotheby's<br />

The Now Evening Auction<br />

LONDON<br />

7 Christie's<br />

20th / 21st Century Art<br />

Evening Sale LONDON<br />

7 Christie's<br />

The Art of the Surreal Evening<br />

Sale LONDON<br />

7 Sotheby's<br />

Modern & Contemporary Day<br />

Auction LONDON<br />

20 Bonhams<br />

Fine Books and Manuscripts<br />

LONDON<br />

20 Bonhams<br />

19th Century and British<br />

Impressionist Art LONDON<br />

20 Christie's<br />

Modern British and Irish Art<br />

Evening Sale LONDON<br />

21 Bonhams<br />

Post-War & Contemporary Art<br />

LONDON<br />

21 Christie's<br />

Modern British and Irish Art<br />

Day Sale LONDON<br />

21 Sotheby's<br />

Modern & Contemporary<br />

African Art LONDON<br />

22-3 Bonhams<br />

Modern and Contemporary<br />

Glass Paperweights ONLINE<br />

22-4 Bonhams<br />

Weekly: Watches ONLINE<br />

27 Bonhams<br />

Modern British and Irish Art<br />

LONDON<br />

27 Bonhams<br />

Modern & Contemporary<br />

African Art LONDON<br />

APRIL_<br />

2-11 Sotheby's<br />

Classic Design: Furniture,<br />

Clocks, Silver & Ceramics<br />

ONLINE<br />

4-10 Sotheby's<br />

Frames from the Collection of<br />

the Richard Green Gallery |<br />

Part II ONLINE<br />

4-10 Sotheby's<br />

Old Master & 19th Century<br />

Paintings ONLINE<br />

5-16 Bonhams<br />

Home & Interiors ONLINE<br />

8-18 Bonhams<br />

Bloomsbury: Modern British<br />

Art Online ONLINE<br />

10 Bonhams<br />

Old Master Paintings LONDON<br />

21 Koller<br />

Teppiche ZÜRICH<br />

21 Koller<br />

Decorative Arts ZÜRICH<br />

21 Koller<br />

Seltene Privatsammlung<br />

historischer Bestecke ZÜRICH<br />

22 Koller<br />

Gemälde Alter Meister ZÜRICH<br />

22 Koller<br />

Gemälde des 19. Jahrhunderts<br />

ZÜRICH<br />

22 Koller<br />

Zeichnungen Alter Meister<br />

ZÜRICH<br />

22 Koller<br />

Alte Grafik ZÜRICH<br />

26 Koller<br />

Uhren & Möbel ONLINE<br />

26 Koller<br />

Skulpturen & Varia ONLINE<br />

26 Koller<br />

Porzellan ONLINE<br />

26 Koller<br />

Silber ONLINE<br />

26 Koller<br />

Schmuck ONLINE<br />

27 Koller<br />

Gemälde Alter Meister ONLINE<br />

27 Koller<br />

Gemälde des 19. Jahrhunderts<br />

ONLINE<br />

27 Koller<br />

Alte Grafik & Zeichnungen<br />

ONLINE<br />

27 Koller<br />

Bücher & Autographen ONLINE<br />

110

Fair calendar march-april <strong>2024</strong><br />

Belgium<br />

France<br />

Spain<br />

The Netherlands<br />

United Kingdom<br />

MARCH<br />

MARCH<br />

MARCH<br />

MARCH<br />

MARCH<br />

7-10 Collectible<br />

BRUSSELS<br />

19-24 Salon du Dessin<br />

Paris<br />

6-10 ARCOMadrid<br />

Madrid<br />

27-1/4 KunstRAI<br />

Amsterdam<br />

1-3 <strong>COLLECT</strong><br />

London<br />

9-10 Brocante Internationale<br />

Namur<br />

Namur<br />

9-24 Banad Festival<br />

Brussels<br />

14-17 Hasselt Fine Art Fair<br />

Hasselt<br />

15-17 LEAF<br />

Brussels<br />

16-17 Brussels Design market<br />

Brussels<br />

21-24 Paris Print Fair<br />

Paris<br />

21-24 Drawing Now Art Fair<br />

Paris<br />

APRIL<br />

3-7 PAD Paris<br />

Paris<br />

4-7 Art Paris <strong>2024</strong><br />

Paris<br />

6-10 Art Madrid<br />

Madrid<br />

7-14 TEFAF Maastricht<br />

Maastricht<br />

7-14 Kunst aan het Hof<br />

Assen<br />

16-17 Brabant Art Fair<br />

Tilburg<br />

21-24 London Original<br />

Print Fair<br />

London<br />

111

Koninklijke Belgisch – Luxemburgse<br />

kamer van veilingzalen<br />

Veilingmeesters-Taxateurs, Makelaars en Deskundigen V.z.w. Opgericht In 1936<br />

Louizalaan 500, 1000 Brussel<br />

Tel. 0475-62 71 85<br />

Fax 02-741 60 70<br />

www.auctions-in-belgium.be<br />

info@auctions-in-belgium.be<br />

Volledige lijst van de leden beschikbaar<br />

op het secretariaat<br />

ANTWERPEN<br />

Amberes b.v.b.a<br />

(Dir. Rik Dupain - Marc<br />

Royer)<br />

Terninckstraat 6-8-10, 2000<br />

Antwerpen<br />

T.03/226.99.69 F.03/227.03.89<br />

www.amberes.be.<br />

Gecatalogeerde kunstveilingen,<br />

schattingen voor nalatenschappen<br />

en verzekering.<br />

Geïllustreerde catalogus.<br />

Wekelijkse burgerveilingen.<br />

Meer dan 35.000 loten<br />

toegewezen per jaar.<br />

Bernaerts Kunstveilingen<br />

(Dir. Ch. & P. Bernaerts)<br />

Verlatstraat 16-22, 2000<br />

Antwerpen<br />

T.03/248.19.21<br />

info@bernaerts.be<br />

www.bernaerts.be<br />

Oude, romantische &<br />

moderne meesters. Antiek,<br />

toegepaste kunsten, design,<br />

werk op papier. Live & online<br />

Expertises voor verdeling en<br />

verzekering.<br />

Campo & Campo<br />

(Dir. Guy Campo)<br />

Grote Steenweg 19-21, 2600<br />

Berchem<br />

T.03/218.47.77<br />

F.03/218.53.63<br />

guy@campocampo.be<br />

www.campocampo.be<br />

Vijf gecatalogeerde kunsten<br />

antiekveilingen, schilderijen,<br />

grafiek, beeldhouwwerken,<br />

kunst, meubelen,<br />

porselein, zilverwerk, tapijten,<br />

wijn e.a.<br />

DVC<br />

(Dir. D. Van Cappel)<br />

Ellermanstraat 36-38, 2060<br />

Antwerpen<br />

T.03/232.36.64<br />

F.03/234.22.14<br />

dvc@dvc.be<br />

www.dvc.be<br />

Gecatalogiseerde kunst- en<br />

antiekveilingen schattingen<br />

en expertises van nalatenschappen<br />

en verzekeringen.<br />

Jordaens N.V.<br />

(Dir. Rik Martens)<br />

Drabstraat 74, 2640 Mortsel<br />

T.03/449.44.30<br />

info@jordaens.eu<br />

www.jordaens.eu<br />

Openbare verkopingen van<br />

kunst, antiek, juwelen, wijn,<br />

collecties en inboedels.<br />

Taxatie voor verdeling en<br />

verzekering.<br />

BRUSSEL<br />

Arenberg Auctions<br />

(Dir. Henri Godts)<br />

Wolstraat 19 bus 2 - 1000<br />

Brussel<br />

T. 02-5441055<br />

info@arenbergauctions.com<br />

www.arenbergauctions.com<br />

Veilingen van zeldzame<br />

atlassen, boeken, prenten<br />

en tekeningen. Ook gehele<br />

bibliotheken, archieven en<br />

zeldzame manuscripten.<br />

Berg van Barmhartigheid<br />

21 St-Gisleinsstraat, 1000<br />

Brussel<br />

T. 02/512.13.85<br />

schatters@bergvanbarmhartigheid.be<br />

bergvanbarmhartigheid.be<br />

Veilingen van juwelen, lederwaren,<br />

zilverwerk, wijnen,<br />

schilderijen, beeldhouwwerken,<br />

keramiek, stripverhalen,<br />

collectiestukken enz.<br />

Verkoopbonussen worden<br />

volledig uitbetaald aan de<br />

oorspronkelijke eigenaars<br />

van de voorwerpen. Gratis<br />

schattingen zonder afspraak<br />

van maandag tot vrijdag van<br />

8u30 tot 15u30, op bepaalde<br />

dinsdagen tot 18u.<br />

Haynault Kunstveilingen<br />

(Dir. Rodolphe de<br />

Maleingreau d’Hembise)<br />

Stallestraat 9, 1180 Ukkel<br />

T.02/842.42.43<br />

info@haynault.be<br />

www.haynault.be<br />

Negen gespecialiseerde veilingen<br />

per jaar: juwelen, goud<br />

en zilverwerk (3x); munten<br />

penningen, verzamelingen<br />

en historische souvenirs (2x);<br />

schilderijen, kunstwerken uit<br />

Europa en Azië (4x).<br />

Lempertz 1798<br />

(Dir. Emilie Jolly)<br />

Grote Hertstraat 6,<br />

1000 Brussel<br />

T.02/514.05.86<br />

brussel@lempertz.com<br />

www.lempertz.com<br />

Schattingen en expertises<br />

van maandag tot vrijdag<br />

van 9:00 – 13:00 uur en van<br />

14:00 uur -17:00 uur.<br />

Hôtel de Ventes Horta<br />

(Dir. Dominique de Villegas)<br />

Roodebeeklaan 70/74, 1030<br />

Schaarbeek<br />

T.02/741.60.60<br />

F.02/741.60.70<br />

info@horta.be<br />

www.horta.be<br />

Maandelijkse gecatalogiseerde<br />

verkoop van antiek,<br />

kunst, juwelen en wijn.<br />

BA Auctions<br />

(Dir. Ph Serck)<br />

Ernest Allardstraat 7-9<br />

Zijstraat Zavel, 1000 Brussel<br />

T.02/511.53.24<br />

F. 02/503.62.10<br />

info@ba-auctions.com<br />

www.ba-auctions.com<br />

Verkoop van kunst en antiek.<br />

Specialist in klassieke en<br />

moderne Belgische kunst.<br />

Galerie Moderne<br />

(Dir. David & Jérôme Devadder)<br />

Parnassusstraat 3, 1050 Elsene<br />

T.02/511.54.15<br />

F.02/511.99.40<br />

info@galeriemoderne.be<br />

www.galeriemoderne.be<br />

Elf maandelijkse gecatalogiseerde<br />

verkopen.<br />

HENEGOUWEN<br />

Monsantic<br />

(Dir. Daniel Otten)<br />

Rue Grande 193b, 7020 Mons<br />

T.065/73.94.00<br />

F.065/73.94.09<br />

otten@monsantic.com<br />

www.monsantic.com<br />

Openbare gecatalogiseerde<br />

verkoop. Taxaties op woensdag,<br />

zaterdag of op afspraak.<br />

Gratis vervoer bij u thuis.<br />

LUIK<br />

Hôtel des Ventes Elysée<br />

(Dir. José & Ch. Fairon)<br />

Boulevard Cuivre et Zinc 28,<br />

4000 Luik<br />

T.04/221.09.09<br />

F. 04/221.15.05<br />

info@ventes-elysee.be<br />

www.ventes-elysee.be<br />

Maandelijkse openbare<br />

verkoop van antiek en<br />

kunstvoorwerpen, vintage,<br />

lederwaren, juwelen. Taxaties<br />

en ontvangst van maandag<br />

tot vrijdag van 9 tot 12 uur en<br />

van 13 tot 17 uur. Gesloten op<br />

woensdag.<br />

Légia Auction<br />

Rue de Cras-Avernas 12, 4280<br />

Hannut<br />

T. 019/63.55.59<br />

0495/87.99.01 (Bruno de<br />

Wasseige) - 0475/27.73.87<br />

(Vincent de Lange)<br />

contact@legia-auction.com<br />

www.legia-auction.com<br />

Openbare verkoop van kunst<br />

en antiek, tapijten, meubels,<br />

juwelen, schilderijen,<br />

Aziatische kunst.<br />

Gratis taxaties op afspraak.<br />

Librairie LHomme<br />

(Dir. David Lhomme)<br />

Rue des Carmes 9, 4000 Luik<br />

T.04/221.39.79<br />

F.04/222.24.19<br />

librairie@michel-lhomme.com<br />

www.michel-lhomme.com<br />

Kwaliteits antieke en<br />

moderne boeken, prenten,<br />

schilderijen, curiosa.<br />

Hôtel des Ventes Legros<br />

(Dir. Benoît Legros)<br />

Rue Peltzer de Clermont 41,<br />

4800 Verviers<br />

T. 087/33.01.00<br />

F.087.30.19.00<br />

benoit.legros@euronet.be<br />

www.venteslegros.com<br />

Regelmatige verkoop van<br />

antiek en kunstwerken.<br />

Hôtel des Ventes Mosan<br />

(Dir. Maxence Nagant de<br />

Deuxchaisnes)<br />

Rue du Nord belge 9, 4020<br />

Luik<br />

T.04/344.91.70 - F.04/341.39.19<br />

www.hvm.be<br />

Gratis taxaties elke vrijdag<br />

van 9u tot 12u30 en van 14u<br />

tot 18u.<br />

NAMEN<br />

Salle de Ventes Rops<br />

(Dir. B. de Sauvage)<br />

Avenue d’Ecolys 2, 5020<br />

Namen<br />

T.081/74.99.88<br />

F.081/74.99.86<br />

www.rops.be<br />

www.rops-online.be<br />

Maandelijkse openbare<br />

verkoop van antiek en<br />

burgerveiling. Gratis taxaties<br />

aan huis op afspraak of in<br />

het veilinghuis elke dag<br />

van 9 tot 12 uur, behalve op<br />

maandag en donderdag.<br />

OOST-VLAANDEREN<br />

Coronari<br />

(Dir. Tim De Doncker)<br />

Steenweg 144/A, 9810<br />

Nazareth<br />

T. 09/3123240<br />

info@coronariauctions.com<br />

www.coronariauctions.com<br />

Coronari Auctions organiseert<br />

vier internationale kunst- en<br />

antiekveilingen per jaar.<br />

Gespecialiseerd in Europese,<br />

Aziatische en Islamitische<br />

kunst, met bijzondere aandacht<br />

voor Chinees porselein,<br />

oude meesters en schilderijen<br />

uit de 19e en 20e eeuw.<br />

Grote internationale uitstraling.<br />

Wetenschappelijke<br />

expertise. Schattingen,<br />

onderzoek, advies.<br />

DVC<br />

(Dir. D. Van Cappel)<br />

Zandlopersstraat 10, 9030<br />

Mariakerke<br />

Ook in Antwerpen<br />

T.09/224.14.40<br />

dvc@dvc.be<br />

www.dvc.be<br />

Gecatalogiseerde kunst- en<br />

antiekveilingen. Schattingen<br />

en expertises voor nalatenschappen<br />

en verzekeringen.<br />

Galerie en Veilingzaal<br />

Pictura b.v.b.a.<br />

Brusselsesteenweg 656, 9050<br />

Gentbrugge<br />

T.0475/74.49.25<br />

henk.vervondel@telenet.be<br />

www.pictura.be<br />

Loeckx auctioneers<br />

(Dir. Cécile La Pipe,<br />

Peter en Natan Loeckx)<br />

Ingelandgat 4, 9000 Gent<br />

T.09/223.37.93<br />

F.09/233.76.71<br />

info@loeckx.be<br />

www.loeckx.be<br />

International art & antiques<br />

auctions. Expertises.<br />

De Vuyst<br />

(Dir. Guy De Vuyst &<br />

Pascale Philips)<br />

Kerkstraat 22-54, 9160<br />

Lokeren<br />

T.09/348.54.40<br />

F.09/348.92.18<br />

www.de-vuyst.com<br />

info@de-vuyst.com<br />

Internationale veilingen<br />

en tentoonstellingen van<br />

17e eeuw tot hedendaagse<br />

kunst.<br />

Schattingen en expertises<br />

van nalatenschappen en verzekeringen.<br />

WAALS-BRABANT<br />

Salle de Ventes du<br />

Beguinage s.p.r.l.<br />

(Olivier Bolens - David Libotte)<br />

Avenue Vésale 11, 1300 Wavre<br />

T.02/218.17.42<br />

T. 01/0454944<br />

F.02/218.86.50<br />

info@svbeguinage.com www.<br />

salledeventesdubeguinage.<br />

be<br />

Online via Drouot digital.<br />

WEST-VLAANDEREN<br />

Carlo Bonte Auctions<br />

Kardinaal Mercierstraat 20,<br />

8000 Brugge<br />

info@carlobonte.be<br />

www.carlobonte.be<br />

T.050 33 23 55<br />

Internationale online.<br />

Kunst- en antiekveilingen,<br />

Asian art, western art,<br />

antiques, design.<br />

Advies bij verkoop, expertise,<br />

schattingen.<br />

Van de Wiele Auctions<br />

Groeninge 34, 8000 Brugge<br />

T.050 49 07 69<br />

auctions.vandewiele@proximus.be<br />

www.vdw-auctions.com<br />

Zeldzame drukken en handschriften,<br />

oude kaarten, atlassen,<br />

grafiek en schilderijen.<br />

Schattingen voor verzekeringen<br />

en nalatenschap.<br />

112

Aanbevolen<br />

adressen<br />

Zoekers<br />

Art Handling<br />

ART ON THE MOVE<br />

Henri-Joseph Genessestraat 1, 1070<br />

BrusselTél. : 02 333 2411<br />

georges.merz@art-onthemove.be &<br />

stephane.merz@art-onthemove.be<br />

Gespecialiseerde en inclusieve dienstverlening:<br />

voor, gedurende en na<br />

het transport. Ophangen/hangen,<br />

bescherming & verpakking, beveiligde<br />

opslag, verzekering, nationaal &<br />

internationaal transport/verzending,<br />

douaneformaliteiten, enz...<br />

www.art-onthemove.be<br />

Inlijstingen<br />

VAN THIENEN CVBA<br />

Aanbeeldstraat 28, 1210 Brussel<br />

T. 02 230 27 16<br />

Artisanale productie van moderne,<br />

hedendaagse en oude kaders. Meer<br />

dan 600 modellen, gemaakt met<br />

de hand. Restauratie van oude en<br />

moderne kaders. Bladgoudvergulden.<br />

Uniek model op bestelling.<br />

www.van-thienen.be<br />

Museum<br />

MEM – MUSEUM VAN EROTIEK<br />

EN MYTHOLOGIE<br />

RESTAURATIEATELIER TEMPERA<br />

Tempera bvba, Aalst<br />

Aäron Uytterhaegen<br />

Restauratie van schilderijen op doek en<br />

paneel en gepolychromeerde beelden.<br />

Voor vrijblijvende deskundige beoordeling:<br />

tempera@telenet.be of 0494<br />

47 60 32<br />

www.temperarestauratie.be<br />

Verzekeringen<br />

INVICTA ART INSURANCE<br />

Verzekeren ten dienste van de kunst<br />

Eeckman Jean-Pierre & Eeckman<br />

Isabelle<br />

67-69 Bd. Reyerslaan – 1030 Brussel<br />

Tel : 02/735 55 92 – Fax : 02/734 92 30<br />

Eeckman.jpe@portima.be<br />

Eeckman.ie@portima.be<br />

invicta.belgium@portima.be<br />

Musea – Privé coll. –<br />

Tentoonstellingen –<br />

Particuliere en beroepsstichtingen –<br />

verblijven – Transport<br />

www.invicta-art.com<br />

Aangeboden<br />

Te koop van particulier: verzameling<br />

volkskunst van ca. 1600 lokvogels uit<br />

gans Europa in hout, kurk, balsa enz.<br />

ludofagus@gmail.com.<br />

Gezocht<br />

Ik ben op zoek naar schilderijen en<br />

tekeningen van de Belgische kunstenaar<br />

Guillaume van Strydonck (1861-<br />

1937) voor aankoop, maar ook voor<br />

uitwisseling van gegevens over de<br />

kunstenaar en zijn schilderijen. Graag<br />

contact opnemen met Luc De Wilder,<br />

voorzitter heemkundekring Machelen.<br />

0499/46.23.52 of<br />

luc.de.wilder1@telenet.be<br />

Flessenverzamelaar zoekt 17e-19e<br />

eeuwse glazen wijnflessen, liefst met<br />

glaszegel. Willy Van den Bossche,<br />

wvdbossche@telenet.be of GSM: +32<br />

473 37 24 94. https://www.facebook.<br />

com/profile.php?id=100080201273036<br />

Gezocht: Voor eindejaarsstudie over<br />

kapstokken in de geschiedenis zoek<br />

ik afbeeldingen van dit object in de<br />

schilderkunst en andere artistieke<br />

werken, bv. Van Goghs kamer in Arles.<br />

Dank bij voorbaat voor alle tips. verlent.nadia@gmail.com<br />

Gezocht: In samenwerking met<br />

Richard Overstreet, Leonor Fini’s<br />

rechtsopvolger en co-auteur van de<br />

Catalogue Raisonné van Leonor Fini’s<br />

olieverfschilderijen, die in 2021 werd<br />

gepubliceerd, zijn we actief op zoek<br />

naar schilderijen die niet in de eerste<br />

versie van dit werk zijn opgenomen<br />

om het te actualiseren. We zijn ook op<br />

zoek naar originele werken (tekeningen<br />

of aquarellen) die tussen 1940<br />

en 1955 werden gemaakt, aangezien<br />

verschillende series die in deze<br />

periode werden geproduceerd ook<br />

zullen verschijnen in het supplement<br />

dat momenteel wordt geschreven.<br />

Eigenaren van dergelijke werken kunnen<br />

contact met ons opnemen via het<br />

volgende e-mailadres: cedric.crlf@<br />

gmail.com<br />

Dit museum in een mooi huis van de<br />

Zavel geeft een historisch overzicht van<br />

de erotische kunst in de loop der tijden<br />

sinds de oudheid tot hedendaags.<br />

Deze private collectie, toont zeldzame<br />

voorwerpen van allerlei aard : ivoren,<br />

schilderijen, skulpturen, griekse<br />

en romeinse antikwiteiten, japanse<br />

etsen, tekeningen , litho’s, werken van<br />

Belgische artiesten en andere curiosa.<br />

Sint-Annastraat, 32 (Zavel) Brussel<br />

T: +32(0)2/514.03.53<br />

E-Mail : info@m-e-m.be<br />

www.m-e-m.be<br />

Restauratie<br />

METAALRESTAURATIE<br />

Restauratie van antieke metalen<br />

objecten, fototoestellen, projectoren,<br />

microscopen, automaten,…<br />

Specialisatie : klokken en horloges.<br />

Aanmaak van presentatiesystemen<br />

Geert Schumeth, GeertSchumeth@<br />

hotmail.com<br />

www.metaalrestauratie.com<br />

UW ADVERTENTIE HIER<br />

Uw advertentie verschijnt gedurende een<br />

volledig jaar (9 nummers) voor € 340.<br />

Eén plaatsing kost € 45. (prijzen excl. btw).<br />

Inlichtingen: Joris van Glabbeek<br />

09 216 20 24 of collect.net@ips.be<br />

113

Walk.<br />

COAT HANGER<br />

Design by<br />

BRUNO ERPICUM<br />

ARTWORK BY: NICOLAS BOURTHOUMIEUX<br />

BE Classics is distributed by Quattro Benelux<br />

Altenaken 11 | B-3320 Hoegaarden<br />

Tel: 00 32 16 765400<br />

Mail: quattro@quattro-bnlf.com<br />

QUATTRO-BENELUX.COM

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!