COLLECT België Zomer 2024
22.05.2024 • Views
Share Embed Flag

COLLECT België Zomer 2024

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
COLLECT

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

CALLEWAERT<br />

VANLANGENDONCK<br />

GALLERY<br />

BELGIAN MODERN ART<br />

GUY VANDENBRANDEN<br />

Untill 30 June <strong>2024</strong> – July and August by appointment<br />

With this retrospective exhibition we reflect on the oeuvre<br />

of the important constructivist Guy Vandenbranden (1926–<br />

2014), who passed away exactly ten years ago. As one of<br />

Belgium's most important post-war artists, Vandenbranden<br />

is internationally appreciated for his rich artistic career, in<br />

which he consistently adhered to geometric abstraction from<br />

1951 until his death in 2014. Vandenbranden had connections<br />

with the Zero and Optical Art movements and was friends<br />

with Piero Manzoni, Jef Verheyen and François Morellet,<br />

among others. Callewaert Vanlangendonck aims to highlight<br />

the artist’s extraordinary oeuvre by showcasing paintings,<br />

sculptures and works on paper, from the early 1950s to 2014.<br />

Callewaert Vanlangendonck Gallery<br />

17 Sint-Jacobstraat, 2000 Antwerp<br />

Friday – Saturday – Sunday 2 pm - 6 pm<br />

and by appointment<br />

gallery@callewaert-vanlangendonck.com<br />

www.callewaert-vanlangendonck.com<br />

Brecht Callewaert +32 475 92 67 24<br />

Yoeri Vanlangendonck +32 476 44 46 11

FINE ARTS<br />

LA BIENNALE<br />

PARIS<br />

Copyright : © Kunstmuseum Bâle / Aurimages - © Content_DFY / Aurimages - ©: KorradolYamsattham/Getty Images<br />

FROM 22 TO 27 NOVEMBER <strong>2024</strong><br />

GRAND PALAIS<br />

FAB PARIS<br />

THE NEW RENDEZ-VOUS WITH MASTERPIECES<br />

fabparis.com

PART 1<br />

18.05 — 30.06<br />

Hanneke Beaumont special<br />

Guillaume Bijl<br />

Willem Boel<br />

Pierre Clerk<br />

Georges Cuyvers<br />

Johan De Wit<br />

Adelheid De Witte<br />

Lisse Declercq<br />

Etienne Desmet<br />

Stief Desmet<br />

Eugène Dodeigne<br />

Isidoor Goddeeris<br />

Rosita Jeronimo<br />

Sylvie Martens<br />

Kris Martin<br />

Karl Philips<br />

Randoald Sabbe<br />

Johan Tahon<br />

Lieve Van Houte<br />

Simon Verheylesonne<br />

Peggy Wauters<br />

Yumiko Yoneda<br />

PART 2<br />

20.07 — 15.09<br />

Toon Boeckmans<br />

Luc De Man<br />

Charlie De Voet<br />

Ruth Devriendt<br />

Anthony Duffeleer<br />

Jan Fabre<br />

Stanislas Lahaut<br />

Lieven Lefere<br />

Ileana Moro<br />

Joost Pauwaert<br />

Joke Raes<br />

Thomas Renwart<br />

Marius Ritiu<br />

Dimitris Theocharis<br />

Martine Thoelen<br />

D.D. Trans<br />

Roeland Tweelinckx<br />

Koen Van Mechelen<br />

Jo Van Rijckeghem<br />

Tim Volckaert<br />

Conrad Willems<br />

Cathalijn Wouters<br />

Ooidonk<br />

Art<br />

Art festivAl<br />

summer bAr<br />

Festival<br />

www.OoidonkArtFestival.be<br />

Francis<br />

Maere<br />

FRANCIS MAERE<br />

FINE ARTS GALLERY<br />

Goed Te Réables, Ooidonkdreef 5<br />

9800 Bachte-Maria-Leerne (Deinze)<br />

Weekends en feestdagen 11u – 18u. Bar 11u –…<br />

Inkom € 10 / Kinderen onder 12 gratis

<strong>COLLECT</strong><br />

Editie n° 535 – sinds 1971<br />

Edito<br />

Hoofdredacteur<br />

Els Bracke<br />

Redactie<br />

Christophe Dosogne<br />

Trice Hofkens<br />

Eindredactie<br />

Annemiek van Grondel<br />

Wat moet je doen als je<br />

iets waardevols vindt?<br />

medewerkers<br />

Gilles Bechet, Tamara Beheydt, Jean-<br />

Marc Bodson, Celine De Geest,<br />

Gwennaëlle Gribaumont, Elien Haentjes,<br />

Ben Herremans, Anne Hustache, Guy<br />

Kokken, Christine Vuegen<br />

Vormgeving<br />

Renaldo Candreva<br />

Ellis De Vuyst<br />

Abonnementen<br />

Abonnementenland<br />

Ambachtenlaan 21 Unit 2A<br />

3001 Heverlee<br />

Tel.: 02/808.55.23<br />

<strong>België</strong> € 49,50 Europa € 70<br />

Abonnementen worden automatisch<br />

verlengd en gelden tot wederopzegging<br />

uiterlijk twee maanden voor afloop.<br />

Een cadeau-abonnement loopt automatisch<br />

af. Voor een adreswijziging,<br />

opzegging, ontbrekend nummer of<br />

andere vraag: klantenservice@aboland.nl<br />

www.aboland.be.<br />

Advertenties<br />

Joris van Glabbeek<br />

Tel.: 09/216.20.24<br />

collect.net@ips.be<br />

Verdeling<br />

Boekhandel<br />

AMP<br />

De Post<br />

Redactiesecretariaat<br />

Begijnhoflaan 464 G<br />

9000 Gent<br />

Tel: 09/216.20.20<br />

collect@ips.be<br />

www.collectaaa.be<br />

Verantwoordelijke uitgever<br />

Patrick Snoeck<br />

Voor de beeldende kunstenaars<br />

en de fotografen: CISAC/SABAM<br />

© SABAM Belgium <strong>2024</strong>.<br />

Lid van WE MEDIA<br />

Cover<br />

Pseudo-Panatheense amfoor, Attica,<br />

keramiek met zwarte figuren. Christie’s,<br />

New York, 09-04. © Christie’s Images Ltd.<br />

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd<br />

en/of openbaar gemaakt door middel van druk,<br />

fotokopie, of op welke andere wijze ook zonder toestemming<br />

van de uitgever. meningen, feiten, weergegeven<br />

in ondertekende artikelen of bijdragen<br />

aan dit blad vallen onder de verantwoordelijkheid<br />

van de betreffende auteur. redactie en uitgever<br />

zijn hiervoor niet aansprakelijk. <strong>COLLECT</strong> is niet<br />

verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste<br />

advertenties. Enkel de adverteerder kan hiervoor<br />

aansprakelijk worden gesteld.<br />

© arts antiques auctions, Gent<br />

Ik zeg het direct en onomwonden: we gaan<br />

er vandoor de komende maanden. Op<br />

avontuur gaan, dat is het plan, onze neus<br />

achterna. Of beter gezegd: de ideeën van<br />

<strong>COLLECT</strong> volgend. Als voor jou de zomermaanden<br />

ook aanvoelen als een periode van<br />

verdieping en reflectie, is een bezoek aan<br />

een kunstenaarsstichting misschien wel de<br />

ideale bestemming. Onder de noemer ‘één<br />

plaats, één kunstenaar’ hebben we een tiental<br />

unieke en zomerse locaties verzameld waar<br />

je je kunt onderdompelen in het werk van een<br />

beroemde kunstenaar. Van Spoerri tot Hepworth,<br />

van Kiefer tot Dalí, van Ufan tot Venet:<br />

Europa is rijk aan wonderbaarlijke plekken<br />

waar je je kunt wijden aan het oeuvre van één<br />

enkele persoon.<br />

Wil je deze zomer wat actiever zijn? Dan is het<br />

zoeken naar bodemvondsten misschien een<br />

goed idee. We spraken met twee gepassioneerde<br />

kunstenaars, die van het vinden van dingen<br />

die anders nooit ontdekt zouden zijn hun missie<br />

hebben gemaakt. Maar waar kun je zoeken?<br />

En wat moet je doen als je iets waardevols<br />

vindt? <strong>COLLECT</strong> heeft het voor jou uitgezocht,<br />

in zowel binnen- als buitenland.<br />

Geïnspireerd door de Olympische Spelen<br />

van deze zomer, hebben we ons verdiept in<br />

Grieks keramiek. Van het dagelijks leven tot<br />

de mythologie, van banketten tot de werken<br />

van Hercules, van oorlogstaferelen tot sporttaferelen:<br />

de tijdloze schoonheid van deze<br />

eeuwenoude objecten blijft fascinerend.<br />

Waar de ontwikkelingen snel gaan, is in de wereld<br />

van de fotokunst, vooral nu AI de fotografie<br />

op scherp zet. Makers, kopers en verkopers<br />

Is AI een uitdaging of een<br />

bedreiging? Of juist een<br />

welkome impuls voor een<br />

medium dat zich opnieuw<br />

moet uitvinden?<br />

van fotografie stellen zich vragen. Is AI een uitdaging<br />

of een bedreiging? Of juist een welkome<br />

impuls voor een medium dat zich opnieuw<br />

moet uitvinden?<br />

Innovatie en doorzettingsvermogen: dit zijn<br />

twee kenmerken die de Koreaanse samenleving<br />

voortstuwen. En met name de Koreaanse<br />

kunstmarkt, een intrigerend fenomeen dat<br />

zowel de unieke kenmerken van de Koreaanse<br />

cultuur als de bredere dynamiek van de<br />

internationale kunstwereld weerspiegelt. Na<br />

een recent bezoek aan dit fascinerende land<br />

kunnen wij niet anders dan jullie enthousiast<br />

maken voor een land waarvan het imago in het<br />

Westen onterecht wordt beïnvloed door zijn<br />

noordelijke tegenhanger.<br />

Of je nu weggaat of thuisblijft, <strong>COLLECT</strong><br />

bezorgt je deze zomer genoeg gespreksstof. Geniet<br />

ervan, laat je inspireren, en dan zien we elkaar<br />

weer in september. Met nieuwe verhalen.<br />

Els Bracke<br />

els.bracke@ips.be<br />

7

44<br />

32<br />

Op schattenjacht:<br />

bodemvondsten<br />

42<br />

Meubelen getekend<br />

door de architect<br />

Gaetano Pesce<br />

geëngageerd provocateur met humor<br />

88<br />

Constant Permeke: op zoek<br />

naar een nieuw publiek<br />

48<br />

De opmars van<br />

Koreaanse kunst<br />

In een land waarvan het imago in het<br />

Westen wordt beïnvloed door zijn<br />

noordelijke tegenhanger, blijken grenzen<br />

geen barrières te vormen voor culturele<br />

samenwerkingen.<br />

8

38<br />

Hoe AI de fotografie<br />

op scherp stelt<br />

Inhoud<br />

<strong>Zomer</strong> <strong>2024</strong><br />

16<br />

Solo slim: één kunstenaar,<br />

één plaats<br />

Artikelen<br />

16 Solo slim: één kunstenaar,<br />

één plaats<br />

26 Grieks keramiek: raffinement<br />

in rood en zwart<br />

32 Op schattenjacht:<br />

bodemvondsten<br />

38 Hoe AI de fotografie op<br />

scherp stelt<br />

42 Meubelen getekend door<br />

de architect<br />

44 Gaetano Pesce:<br />

geëngageerd provocateur<br />

met humor<br />

48 De opmars van<br />

Koreaanse kunst<br />

54 Gabriëlle Canivet: een<br />

idealistische verbeelding<br />

56 In de loop der tijd:<br />

kindermeubelen<br />

60 NFT art: de terugkeer van<br />

het enfant terrible<br />

62 Kunstresidenties:<br />

artistieke ademruimte<br />

84 Puntenberekening: een<br />

onmisbaar instrument<br />

88 Constant Permeke:<br />

op zoek naar<br />

een nieuw publiek<br />

90 Heeft filatelie nog een<br />

toekomst?<br />

92 Verliefd op Jane Graverol<br />

Rubrieken<br />

10 Up to date<br />

14 Kopstukken<br />

24 Kunstenaar van de<br />

maand: Clara Spilliaert<br />

36 Shoot: Gregory Crewdson.<br />

68 Musea<br />

76 Kunstinzicht: Stéphanie<br />

Frederickx<br />

77 Galeries<br />

81 Kunstinzicht: Valerie_<br />

troost<br />

120 Veilinghuizen<br />

121 Adressen & zoekers<br />

Veilingen<br />

94 Kennis van zaken:<br />

Christophe Bernaerts over<br />

een zilveren truweel<br />

96 Veilingen wereldwijd<br />

102 Verrassend geveild:<br />

Limoges-medaillons bij<br />

CR-Art Auctions<br />

103 Veilingen <strong>België</strong><br />

Agenda<br />

72 Museumagenda<br />

82 Galerieagenda<br />

118 Veilingagenda<br />

119 Beursagenda<br />

Op de hoogte blijven<br />

van alle nieuwtjes?<br />

Meldt u nu aan voor onze<br />

maandelijkse nieuwsbrief<br />

via onze website.<br />

VOLG ONS OP INSTAGRAM<br />

@ARTMAGAZINE<strong>COLLECT</strong><br />

www.collectaaa.be<br />

9

Up to date<br />

-><br />

Cyril Lancelin, Pyramid XL Sphere, 2021, Parijs.<br />

© de kunstenaar. Te zien in C-mine Genk.<br />

-><br />

Koen Vanmechelen, See Me, <strong>2024</strong>, te zien in LABIOMISTA. © de kunstenaar. Foto: Boumie.<br />

Go with the flow<br />

Niets leuker dan ‘go with the flow’! Laat je<br />

leiden door het grote aanbod van kunstenparcoursen<br />

om een culturele zomer te<br />

beleven. Voor de eerste keer organiseren<br />

het Domein en Koninklijk Museum van<br />

Mariemont het kunstenparcours Marie’ART<br />

en bieden zo zeven Belgische en internationale<br />

hedendaagse kunstenaars een<br />

uitzonderlijke locatie om werk te presenteren.<br />

Centrale thema van de tentoonstelling<br />

is onze relatie met natuur, milieu, klimaat,<br />

inclusie, geschiedenis en erfgoed. Sinds kort<br />

is het openluchtmuseum van het Domein<br />

ook een aanwinst rijker: Cercle royal des<br />

Amis de Mariemont heeft het kunstwerk<br />

Het Leven van Michelangelo Circo aangekocht,<br />

een spiraalvormige sculptuur in staal<br />

geïnspireerd door de gulden snede en de<br />

curve van Fibonacci. Op 1 en 2 juni viert<br />

Mariemont ook de langverwachte terugkeer<br />

van een van haar iconische werken: de torii.<br />

Dit monumentale Japanse portiek is enig<br />

in zijn soort in Europa en werd nauwgezet<br />

gerestaureerd. Het kunstenparcours loopt tot<br />

22-09. www.musee-mariemont.be S C-mine<br />

in Genk lanceert het ambitieuze en grootschalige<br />

kunstenfestival Any Way the Wind<br />

Blows, waar kunst, lucht en wind samenkomen.<br />

Van 22-06 t/m 15-09 is in het Energiegebouw<br />

en omgeving een brede waaier aan<br />

installaties en kunstwerken te zien, van zowel<br />

gevestigde als beloftevolle kunstenaars zoals<br />

Plastique Fantastique, Kurt Perschke, Dennis<br />

Tyfus en Sharon Van Overmeiren. www.cmine.be<br />

S De derde editie van de Triënnale<br />

Kortrijk heeft als titel After Paradise. 21 nationale<br />

en internationale kunstenaars werden<br />

uitgenodigd om met hun werk toeschouwers<br />

uit te dagen tot reflectie, dialoog en actie<br />

ten aanzien van het verloren paradijs. Een<br />

parcours langs veertien erfgoedlocaties in de<br />

binnenstad van Kortrijk presenteert hedendaagse<br />

kunstinstallaties van onder anderen<br />

Roni Horn, Felix Gonzalez-Torres, Laia<br />

Estruch, Moto Yamamoto, Jan Van Imschoot,<br />

Kasper Bosmans en Felix Beaudry. Te beleven<br />

van 29-06 t/m 06-10. www.triennalekortrijk.<br />

be S Het Ooidonk Art Festival, georganiseerd<br />

door Francis Maere Fine Arts Gallery<br />

in de 17e-eeuwse hoeve, is al van start gegaan<br />

met een eerste groepstentoonstelling<br />

waarin de Nederlandse kunstenaar Hanneke<br />

Beaumont centraal staat. Deel 2 van het<br />

festival start op 20-07 met een groepstentoonstelling<br />

van onder anderen Charlie De<br />

Voet, Anthony Duffeleer, Joost Pauwaert,<br />

D.D. Trans en Koen Vanmechelen. www.<br />

ooidonkartfestival.be S Koen Vanmechelen<br />

bouwt sinds 2019 aan LABIOMISTA, een<br />

‘evoluerend kunstwerk over de mix van het<br />

leven’ in Genk. Tot 03-11 wordt dit openluchtmuseum<br />

met (levende) kunstwerken<br />

en drie nieuwe installaties in een park van<br />

24 ha opengesteld voor het publiek. Dit<br />

jaar is het centrale thema In Future Garden,<br />

eveneens de naam van het nieuwgebouwde<br />

complex dat op 22-08 geopend wordt voor<br />

de pers. www.labiomista.be<br />

10

UP TO DATE<br />

Biënnale<br />

langs de Leie<br />

Dit jaar is de Leiestreek de ideale bestemming voor<br />

kunst- en cultuurliefhebbers. Met allerhande tentoonstellingen,<br />

evenementen en belevingen worden niet<br />

alleen de gerenommeerde Vlaamse meesters langs de<br />

Leie gevierd maar ook hedendaagse kunstenaars. Zo<br />

slaan deze zomer Museum Dhondt-Dhaenens, Roger<br />

Raveel Museum en mudel de handen ineen en organiseren<br />

de negende Biënnale van de Schilderkunst.<br />

Museum Dhondt-Dhaenens opent met de tentoonstelling<br />

Stories from the Ground opnieuw de deuren<br />

na een tweede renovatiefase. Het Raveelmuseum<br />

viert zijn 25-jarig bestaan met een tentoonstelling die<br />

Roger Raveel centraal zet. Mudel eert met de tentoonstelling<br />

Master Painting Emile Claus, die dit jaar<br />

100 jaar geleden overleed, en geeft een boeiende kijk<br />

op de evolutie van de schilderkunst en haar relevantie<br />

vandaag. De Biënnale vindt plaats van 30-06 t/m<br />

06-10. www.biennalevandeschilderkunst.be en www.<br />

toerisme-leiestreek.be/kunst<br />

-><br />

Roger Raveel Museum. © Toerisme Leiestreek vzw.<br />

Palazzo<br />

aan de Schelde<br />

De heropening van het Rubenshuis is aangekondigd voor 30<br />

augustus. Dan is de eerste fase van de verbouwing afgerond<br />

met een nieuw inkomgebouw aan Hopland, waar voortaan<br />

elk bezoek zal starten. Het hedendaagse inkomgebouw, naar<br />

een ontwerp van Robbrecht en Daem architecten, geeft toegang<br />

tot Rubens Experience, de weelderige, opnieuw aangelegde<br />

baroktuin en de bibliotheek. Het aanbod focust veel<br />

meer op beleving en comfort. De Rubens Experience beleef<br />

je in een ondergrondse studio, waar hedendaagse techniek je<br />

onderdompelt in het leven van Rubens via immersieve beelden<br />

en geluiden. In de nieuwe bibliotheek kunnen duizenden<br />

publicaties, oude boeken en archiefdocumenten over Rubens<br />

en andere meesters uit de 16e en 17e eeuw geraadpleegd<br />

worden door liefhebbers en professionele onderzoekers. De<br />

binnentuin is heraangelegd naar een eigentijds ontwerp van<br />

Ars Horti en met kleuradvies van Dries Van Noten en wordt zo<br />

een groene oase in de stad met een prachtig zicht op het huis<br />

van Rubens. De kunstenaarswoning blijft nog gesloten voor<br />

restauratie. www.rubensh<br />

-><br />

Simulatie van het nieuwe inkomgebouw van het Rubenshuis<br />

in Hopland. © Robbrecht en Daem architecten.<br />

Foto: G2 Architectural Graphics.<br />

11

UP TO DATE<br />

Beurzen in de openlucht<br />

-><br />

Charlotte Molenkamp, Blue, 160 x 140 cm. © de kunstenaar/<br />

Devea Gallery. Te zien tijdens KNAF <strong>2024</strong>.<br />

-><br />

Japans harnas, Edo-periode, Kabuto, Menpo en<br />

Maedate. Bij Philippe Laeremans tijdens Civilisations<br />

Brussels. Foto: Valentin Clavairolles.<br />

-><br />

Belangrijk houten Sawos-beeld<br />

van een stamvader uit het dorp<br />

Yamok, Midden-Sepik, Papoea-<br />

Nieuw-Guinea, begin 20e eeuw.<br />

© Mestdagh Gallery. Te zien<br />

tijdens Civilisations Brussels.<br />

-><br />

Stijn Ank, Untitled, <strong>2024</strong>, sculptuur in gepigmenteerd<br />

gips en metalen structuur.<br />

Bij Lempertz tijdens Egmont Art Days. ©<br />

de kunstenaar. Foto: Sebastian Schutyser.<br />

Antwerpen rolt voor de tweede keer de<br />

rode loper uit voor liefhebbers van designen<br />

interieurobjecten. Tijdens de Antwerp<br />

Design Week van 02 t/m 07-06 stellen<br />

vijftig Belgische en internationale merken<br />

hun producten en collecties voor op<br />

diverse locaties in de stad. Startpunt van dit<br />

evenement bevindt zich in het historische<br />

Het Steen, waar je alle info en de route<br />

vindt. www.adw.life S Twee keer per jaar,<br />

in januari en juni, organiseert Civilisations<br />

Brussels Art Fair een internationale<br />

bijeenkomst van galeries gespecialiseerd in<br />

Aziatische, tribale en oriëntaalse kunst in de<br />

levendige wijk Zavel. Tijdens de zomereditie<br />

van 05 t/m 09-06 worden op verschillende<br />

locaties zorgvuldig gecureerde objecten<br />

gepresenteerd, waaronder religieuze en<br />

rituele objecten uit Afrika, Amerika en<br />

Oceanië en een gevarieerd aanbod bij de<br />

Aziatische en oriëntaalse kunst. Veel van de<br />

deelnemende galeries vind je in de Minimenstraat<br />

en Ernest Allardstraat, zoals onder<br />

andere Galerie Mestdagh, Vasco & Co,<br />

Duende Art Projects van Bruno Claessens<br />

en Grusenmeyer & Woliner. Alle info en<br />

de route is te vinden op de website www.<br />

civilisations.brussels S Het Egmontpark in<br />

Brussel is het epicentrum van de tweede<br />

editie van de Egmont Art Days van 20 t/m<br />

22-06. Dit evenement is een samenwerking<br />

tussen veilinghuizen en galeries, La Verrière,<br />

TheMerode en het Conservatorium,<br />

met een verscheidenheid aan tentoonstellingen<br />

en evenementen. Bij veilinghuis<br />

Lempertz bijvoorbeeld kun je een selectie<br />

nieuwe sculpturen van de Belgische kunstenaar<br />

Stijn Ank bezichtigen en Dorotheum<br />

presenteert de tentoonstelling Beyond<br />

Horizons. www.egmontartdays.com S In<br />

augustus zet het Grand Casino in Knokke<br />

voor de vierde keer de deuren open voor<br />

Knokke Art Fair (KNAF). Een veertigtal<br />

galeries uit binnen- en buitenland, dit jaar<br />

zelfs intercontinentaal, presenteren een<br />

divers en kwalitatief aanbod van zowel moderne<br />

als hedendaagse kunst. Opvallend<br />

in de selectie is de nog jonge galerie Devea<br />

uit Antwerpen en LE Gallery uit Keerbergen<br />

met een overweldigende verzameling<br />

gelimiteerde uitgaven van onder anderen<br />

Man Ray, Roy Lichtenstein, Picasso en Andy<br />

Warhol. Uit Nederland zijn onder meer Galerie<br />

Van Nuland, Gaerlei Rueb en Art_020<br />

aanwezig. De tentoonstelling Highlights<br />

presenteert opnieuw een belangrijk<br />

collectiestuk van een tiental voorname<br />

verzamelaars. Dit alles onder hetzelfde dak<br />

van het prestigieuze casinogebouw van 10<br />

t/m 18-08. Ontdek daarna het talent van<br />

101 kunstenaars tijdens het evenement<br />

ArtistMeeting. De geselecteerde kunstenaars<br />

exposeren hier voor de eerste keer<br />

en krijgen zo de kans om galeriehouders<br />

en kunstverzamelaars te ontmoeten. Een<br />

kunstbeurs waar de kunstenaar centraal<br />

staat en een springplank voor aanstormend<br />

talent. Van 23 t/m 25-08. www.knaf.be en<br />

www.artistmeeting.com<br />

12

UP TO DATE<br />

Tussenstop<br />

Bazel<br />

Wie onderweg is en in juni Bazel passeert,<br />

heeft redenen genoeg voor een tussenstop.<br />

Hoogtepunt is de internationaal gerenommeerde<br />

kunstbeurs Art Basel die van 13 t/m<br />

16-06 de Messe en de stad inpalmt met een<br />

uitgebreid programma van tentoonstellingen<br />

en evenementen. De beurs brengt zo’n<br />

285 galeries van over de hele wereld samen<br />

met een hoogstaand en divers aanbod van<br />

vroeg-20e-eeuwse moderne kunst tot en<br />

met nieuwe beloftevolle hedendaagse kunstenaars.<br />

Nieuw dit jaar is de tentoonstelling<br />

Parcours, twintig grootschalige kunstinstallaties<br />

speciaal ontworpen voor een plaats<br />

in de Clarastrasse. Een overzicht van alle<br />

evenementen is te vinden op www.artbasel.<br />

com S In het kielzog van Art Basel wordt ook<br />

een reeks kleinere beurzen georganiseerd.<br />

Volta Basel ondersteunt nieuwe ambitieuze<br />

galeries om zich te positioneren op de<br />

internationale kunstmarkt. Hier kun je beloftevolle<br />

hedendaagse kunstenaars van over<br />

heel de wereld ontdekken. De 19e editie<br />

keert van 10 t/m 16-06 terug naar de intieme<br />

setting van Klybeck 610 en opent onder leiding<br />

van Lee Cavaliere, de nieuwe artistieke<br />

directeur. www.voltaartfairs.com S Gelijktijdig<br />

met Volta Basel start ook Liste Art Fair<br />

Basel. Deze internationale beurs voor jonge<br />

galeries en nieuwe ontdekkingen representeert<br />

de laatste ontwikkelingen en trends in<br />

de hedendaagse kunst. Deze beurs spreekt<br />

zowel kunstprofessionals als verzamelaars<br />

en andere liefhebbers aan en vindt plaats in<br />

-><br />

Thomas Hoepker, Lovers’ Lane. New Jersey, 1983. Bij Buchkunst Berlin op Photo Basel. © Buchkunst Berlin.<br />

Hall 1.1 van de Messe van 10 t/m 19-06. www.<br />

liste.ch S Photo Basel is Zwitserlands eerste<br />

en enige internationale fotografiebeurs<br />

en brengt 41 internationale galeries samen<br />

met een zowel hedendaags als historisch<br />

programma van kunstfotografie. Onder de<br />

nieuwkomers dit jaar vinden we inside-out<br />

gallery uit Brussel en SmithDavidson Gallery<br />

uit Amsterdam terug. Naast de presentatie<br />

van 150 kunstenaars wordt met de tentoonstelling<br />

Spotlight Africa meer zichtbaarheid<br />

gegeven aan hedendaagse Afrikaanse<br />

fotografie. Photo Basel wordt gehouden van<br />

11 t/m 16-06 in het Volkshaus, op wandelafstand<br />

van Art Basel. www.photo-basel.<br />

com S Wie in augustus in het zuiden van<br />

Frankrijk vertoeft, kan zijn kunsthart opladen<br />

in Monaco en Marseille. Van 23 t/m 25-08<br />

vindt art3fMonaco plaats, een internationale<br />

beurs voor hedendaagse kunst, in<br />

Chapiteau de Fontvieille. www.art3f.fr S In<br />

Marseille openen Art-o-rama en Paréidolie<br />

gelijktijdig de deuren van 30-08 t/m 01-09.<br />

Art-o-rama is een kleinschalige beurs voor<br />

hedendaagse kunst die zo’n veertig galeries<br />

en twintig uitgevers samenbrengt in een gecureerde<br />

tentoonstelling in La Friche la Belle<br />

de Mai. www.art-o-rama.fr S Paréidolie is<br />

een internationale beurs specifiek gericht op<br />

hedendaagse tekenkunst, in het historische<br />

Château de Servières in de gelijknamige<br />

wijk in Marseille. www.pareidolie.net<br />

10 jaar L<br />

-><br />

© Muze’um L, Licht & Landschap.<br />

In Roeselare viert Muze’um L, Licht & Landschap zijn 10e verjaardag.<br />

Het witte gebouw ligt op Oost 03°04’45” / Noord 50°55’12”<br />

op de denkbeeldige meridiaan van het licht. Architect Marc Van<br />

Schuylenbergh maakte dwars door het dak een snede van 50 cm<br />

breed, waardoor de zon op het middaguur verticaal schijnt. Het<br />

museum organiseert vier keer per jaar (elk seizoen) een tentoonstelling<br />

met een link met licht. De vaste collectie bestaat uit<br />

buiteninstallaties. Vanaf 23-06 is er Kunst-meridiaan, een project<br />

van Willy Cauwelier, de kunstenaar die in 2016 de lichtmeridiaan<br />

per velomobiel volgde van in Blankenberge, waar hij aan de<br />

lichttoren Europa binnenvalt, tot aan de lichttoren in het Spaanse<br />

Palamós, waar de meridiaan Europa verlaat. In Afrika passeert<br />

de lijn onder meer langs Le grand musée d’Afrique in Algiers, en<br />

de steden Benin en Lagos. Aan de andere kant van de wereldbol<br />

loopt de meridiaan langs louter water. In het teken van de 10e<br />

verjaardag opent op 22-09 de expo 10 jaar Licht, Landschap &<br />

Lijn. www.muzeuml.be en www.lightmeridian.org<br />

13

Kopstukken<br />

Frank Stella<br />

De invloedrijke Amerikaanse kunstenaar<br />

Frank Stella (1936-<strong>2024</strong>) is<br />

op 87-jarige leeftijd overleden in zijn<br />

thuis in Manhattan, aan lymfeklierkanker.<br />

Stella, bekend om zijn vroege<br />

minimalistische werken die een<br />

dominante positie innamen binnen<br />

de naoorlogse Amerikaanse kunstwereld,<br />

bleef gedurende zijn carrière<br />

een iconische figuur. Zijn bekende<br />

mantra ‘Wat je ziet, is wat je ziet’<br />

belichaamde de essentie van het<br />

minimalisme. Stella verwierf al op<br />

jonge leeftijd bekendheid met zijn<br />

abstracte werken, die later evolueerden<br />

naar meer kleurrijke en driedimensionale<br />

creaties.<br />

© The New Yorker.<br />

Kim Oosterlinck<br />

Kim Oosterlinck (°1974), na een lange<br />

carrière aan de ULB en sinds 2017<br />

als vicerector belast met financieel<br />

beheer, heeft recentelijk een opmerkelijke<br />

switch gemaakt. Dankzij<br />

een achtergrond in managementwetenschappen<br />

en kunstgeschiedenis<br />

combineert hij zijn expertise<br />

in financiën met een passie voor<br />

kunst. Zijn onderzoek bestrijkt een<br />

breed scala aan onderwerpen, variërend<br />

van overheidsschulden tot<br />

de kunstmarkt tijdens de Tweede<br />

Wereldoorlog. Vanaf 1 juli is hij de<br />

nieuwe directeur van het Museum<br />

voor Schone Kunsten Brussel. Oosterlinck<br />

staat hiermee voor de uitdaging<br />

om de interne harmonie te<br />

herstellen na een periode van spanning<br />

en ontevredenheid onder het<br />

personeel. Naast het managen van<br />

mensen richt hij zich op infrastructuurprojecten<br />

en het financiële<br />

beheer van het museum, met oog<br />

op de komende renovaties voor het<br />

herdenkingsjaar 2030. Oosterlinck<br />

volgt Michel Draguet op, wiens tijd<br />

aan het roer gekenmerkt werd door<br />

successen zoals het Magrittemuseum,<br />

maar ook door verwaarloosde<br />

gebouwen, beperkte middelen en<br />

ontevreden personeel.<br />

© R.V.<br />

Pierre Huyghe<br />

Veelzijdige kunstenaar Pierre Huyghe<br />

(°1962), ontvangt dit jaar de<br />

Grand Prix Artistique van de Simone<br />

en Cino Del Duca Foundation<br />

ter waarde van 100.000 euro. Zijn<br />

grensverleggende werk verkent<br />

plezier, avontuur en feestelijkheid<br />

door interactieve tentoonstellingen,<br />

waarin hij levende systemen, video’s<br />

en objecten combineert. Hij betrekt<br />

het publiek actief bij zijn driedimensionale<br />

installaties. Met bekroningen<br />

als de Speciale Jury Prize op de<br />

Biënnale van Venetië in 2001 en de<br />

Hugo Boss Prize van het Guggenheim<br />

Museum in New York in 2002<br />

blijft Huyghe een invloedrijke kracht<br />

in de hedendaagse kunst.<br />

Foto: Holger Hollemann.<br />

14

Porcelain id<br />

Suchan Kinoshita<br />

Suchan Kinoshita (°1960, Amsterdam)<br />

is de trotse ontvanger van<br />

de BelgianArtPrize 2025, uitgereikt<br />

door de vzw De Jonge Belgische<br />

Schilderkunst, na selectie door<br />

een diverse jury. Zij presenteert haar<br />

nieuwe werk in het Paleis voor Schone<br />

Kunsten van Brussel t/m 29 juni<br />

2025. De prestigieuze prijs ondersteunt<br />

Belgische en in <strong>België</strong> gevestigde<br />

internationale kunstenaars,<br />

waardoor hun erkenning nationaal<br />

en internationaal wordt versterkt.<br />

Als laureaat ontvangt Kinoshita<br />

niet alleen de Gillion-Crowet-prijs<br />

van 20.000 euro, maar ook een productiebudget<br />

van de Proximus Art<br />

Collection om haar artistieke visie<br />

te realiseren.<br />

© R.V.<br />

Sinds begin mei heeft museumillustrator<br />

Pieter Van Eenoge de fakkel<br />

doorgegeven aan de nieuwe kunstenaar<br />

van Musea Brugge: Porcelain<br />

id. Hij zal een jaar lang de museumcollectie<br />

verkennen en maandelijks<br />

muzikale creaties presenteren die<br />

in dialoog gaan met de kunstwerken<br />

en het ethos van Musea Brugge.<br />

Porcelain id, bekend als multidisciplinair<br />

kunstenaar Hubert Tuyishime,<br />

bracht dit jaar de debuutplaat<br />

‘Bibi:1’ uit en staat bekend om soulvolle<br />

popsongs. De maandelijkse<br />

performances zullen te zien zijn op<br />

de website en sociale mediakanalen<br />

van Musea Brugge, en ook live,<br />

beginnend op 30-06 tijdens ‘MB op<br />

zondag’ bij Museum Sint-Janshospitaal.<br />

De eerste performance is geïnspireerd<br />

door Alphonse Asselbergs’<br />

werk La Mare aux Fées in Fontainebleau<br />

(1876), als onderdeel van de<br />

huidige tentoonstelling Rebel Garden.<br />

© R.V.<br />

Archie Moore<br />

Isabel Casteleyn<br />

Isabel Casteleyn, een geboren en<br />

getogen Brusselaar met een achtergrond<br />

in rechten en jarenlange<br />

ervaring in diverse beleidsfuncties,<br />

wordt de nieuwe directeur van het<br />

Jubelparkproject. Ze neemt het stokje<br />

over van Paul Dujardin, wiens vertrek<br />

in juli 2023 werd gemarkeerd<br />

door budgettaire problemen. Als<br />

directeur zal Casteleyn samen met<br />

Bruno van Lierde, voorzitter van de<br />

Raad van Bestuur van vzw 50-200,<br />

werken aan het versterken van de<br />

band tussen het Jubelpark en de<br />

omliggende wijken. Haar benoeming<br />

markeert een nieuwe fase in<br />

het project, met een nadruk op toegankelijkheid,<br />

sociale betrokkenheid<br />

en een betere toekomst voor de stad.<br />

© La Libre.<br />

Archie Moore (°1970), een prominente<br />

kunstenaar van de First<br />

Nations uit Australië, heeft geschiedenis<br />

geschreven door de prestigieuze<br />

Gouden Leeuw te winnen op<br />

de Biënnale van Venetië. Zijn monumentale<br />

installatie, genaamd kith<br />

and kin, transformeert het Australische<br />

paviljoen met een indrukwekkende<br />

stamboom die de 65.000<br />

jaar geschiedenis van de Aborigi-<br />

nals in Australië omvat. Moore’s<br />

werk werd geprezen door de jury<br />

voor zijn esthetiek en zijn oproep<br />

tot gedeeld verlies en herstel. Kith<br />

and kin belichaamt de inheemse<br />

soevereiniteit en viert de vitaliteit<br />

van de kennis en verwantschap van<br />

de First Nations.<br />

© The Australian.<br />

15

Solo slim<br />

Eén kunstenaar:<br />

één plek<br />

De vakantie biedt vaak de gelegenheid om tijd te nemen en je te<br />

verdiepen in kunst. Wellicht is dit jaar een uitstekende kans om je te<br />

concentreren, hetzij als tussenstop, hetzij als eindbestemming, op één<br />

kunstenaar. <strong>COLLECT</strong> presenteert alvast een verkenning van enkele van<br />

de meest opmerkelijke kunstenaarsstichtingen in Europa. Mocht je zelf<br />

nog een verborgen juweeltje ontdekken, dan horen we dat graag.<br />

Zicht op het museum met vooraan Diagonale de 74.3o, 2006, geschilderd staal, hoogte: 1,5 m. Venet Foundation. Foto: Jerome Cavalière.<br />

16

Lee Ufan, Relatum, Infinity of the Vessel, 2022. © de kunstenaar. Foto: Lee Ufan Arles.<br />

Frankrijk<br />

Monumentaal dwalen<br />

<strong>2024</strong> viert de tiende verjaardag van de Venet<br />

Foundation, een ‘mentale studio’ voor<br />

Bernar Venet (°1941) en een showcase voor<br />

monumentale werken van grote kunstenaars<br />

van de afgelopen zestig jaar. Sinds<br />

2014 organiseert de stichting ’s zomers solotentoonstellingen,<br />

waaronder James Turrell<br />

(Inspiring Light), Yves Klein (Pure Pigment)<br />

en Claude Viallat (Libérer la couleur). Het<br />

Sculpture Park van 7 ha groeit gestaag, met<br />

werken van Tony Cragg, Richard Deacon,<br />

Larry Bell, Sol LeWitt, Anish Kapoor en<br />

Venet zelf. Ter ere van de jubileumtentoonstelling<br />

presenteert de stichting deze zomer<br />

Stefan Brüggemanns Inside Out, een mix van<br />

zijn ‘minimalistische punk’-stijl en stalen<br />

deursculpturen. Tegelijkertijd onthult Venet<br />

een nieuwe installatie van dertig bogen,<br />

samen met zijn eerste ondergrondse werk<br />

in het park. De beeldhouwer/conceptuele<br />

kunstenaar heeft een druk programma, met<br />

tentoonstellingen in Venetië, opdrachten<br />

voor emblematische sculpturen bij de Olympische<br />

Spelen en in Arles, en een grote overzichtstentoonstelling<br />

in Peking in september<br />

ter ere van zestig jaar diplomatieke betrekkingen<br />

tussen Frankrijk en China.<br />

Venet Foundation<br />

Le Muy<br />

www.venetfoundation.org<br />

Korea in Arles<br />

In het hart van Arles, een stad doordrenkt<br />

van geschiedenis en levendige culturele<br />

invloeden, vind je een oase van rust en<br />

contemplatie: Lee Ufan Arles. Dit juweeltje,<br />

opgericht in 2016 door de befaamde<br />

Koreaanse kunstenaar Lee Ufan, is een<br />

eerbetoon aan de krachtige verbinding<br />

tussen kunst, geschiedenis en spiritualiteit.<br />

Lee Ufan, een meester in zen-schilderkunst,<br />

koos niet toevallig voor Arles als locatie<br />

voor zijn dertiende artistieke ruimte, naast<br />

locaties in Busan, Zuid-Korea en Naoshima,<br />

Japan. Het echtpaar Nyssen-Capitani, wiens<br />

uitgeverij Actes Sud veel heeft betekend<br />

voor de uitstraling van Arles, en de befaamde<br />

architect Tadao Ando, die het Lee Ufan<br />

Museum in Naoshima ontwierp, speelden<br />

een cruciale rol bij de totstandkoming van<br />

de stichting. Samen reisden de kunstenaar<br />

en architect door de regio, van de kunstzinnige<br />

wijngaarden van Château La Coste tot<br />

de abdij Notre-Dame de Sénanque. Vandaag<br />

de dag zijn ze met elkaar verbonden<br />

door het elegante herenhuis, dat Ando heeft<br />

gerestaureerd. Van de ontvangstruimte tot<br />

de geheime kelder die intrigeert met verborgen<br />

kunstwerken, elke hoek heeft betekenis<br />

en nodigt uit tot contemplatie. In de onderste<br />

zalen worden Lee Ufans sculpturen<br />

tentoongesteld, die hij Relatum noemt, een<br />

kunst van resonantie die de relatie tussen<br />

kunstwerk, ruimte en kijker verkent. Elk<br />

werk nodigt uit tot een intieme dialoog tussen<br />

materiaal, vorm en omgeving, waarbij<br />

Elk werk nodigt<br />

uit tot een intieme<br />

dialoog tussen<br />

materiaal, vorm en<br />

omgeving.<br />

de kunstenaar tegenover de overdaad van<br />

de moderne wereld een terugkeer naar eenvoud<br />

en essentie stelt.<br />

Op de eerste verdieping zijn schilderijen<br />

te bewonderen, waarin hij met minimalistische<br />

penseelstreken en natuurlijke<br />

pigmenten de subtiliteit van vol en leeg,<br />

materiaal en ruimte verkent. Zijn kunst<br />

gaat niet over het uiten van emoties, maar<br />

over het creëren van ruimte voor ontmoeting<br />

en contemplatie, ver verwijderd van<br />

het ego van de kunstenaar. Voor Lee Ufan<br />

is de stichting niet alleen een plek van artistieke<br />

expressie, maar ook van spirituele<br />

groei. Hij put inspiratie uit de rijke geschiedenis<br />

en atmosfeer van Arles en nodigt bezoekers<br />

uit om de diepe betekenis van het<br />

leven te verkennen door middel van kunst<br />

en reflectie. In zijn eigen woorden: “Wat ik<br />

bied is een kans om iets te ontmoeten, om<br />

gewoon aanwezig te zijn.”<br />

Lee Ufan Arles<br />

Arles<br />

www.leeufan-arles.org<br />

17

La Closerie Falbala, Périgny-sur-Yerres. © Fondation Dubuffet. Foto: R.V.<br />

Een Parijs pareltje<br />

Dit museum is met zekerheid het meest<br />

geheime van de hele Lichtstad … Het houdt<br />

zich schuil in een herenhuis in het 7e arrondissement,<br />

dat aan het begin van de<br />

jaren 60 in handen kwam van een bekende<br />

kunstenaar, om er zijn collectie art brut<br />

in onder te brengen. Fondation Dubuffet<br />

viert dit jaar haar 50e verjaardag en heeft<br />

zich in 1987 in dit voormalige kunstenaarsatelier<br />

gevestigd. Dat is van buitenaf niet<br />

te zien. Het werd aan het einde van de 19e<br />

eeuw opgetrokken, achter in een private<br />

steeg die uitkwam op de rue de Sèvres. Een<br />

zestigtal jaren geleden kwam het atelier in<br />

handen van Jean Dubuffet, om later erkend<br />

te worden als zijnde van openbaar belang.<br />

Het is een van de weinige instellingen van<br />

dit type die nog opgericht zijn door de kunstenaar<br />

zelf. Sindsdien is er een secretariaat<br />

in ondergebracht, maar ook een archief en<br />

een studiecentrum met een ruimte voor tijdelijke<br />

tentoonstellingen, die op weekdagen<br />

elke namiddag geopend is en verspreid over<br />

het jaar ook enkele zaterdagen. Momenteel<br />

vindt er (t/m 20 december) de tentoonstelling<br />

van de Fondation Dubuffet plaats, met<br />

als titel 1974-<strong>2024</strong> – Een kroniek van 50 jaar<br />

activiteit. Daarin wordt een grondige duik<br />

genomen in het oeuvre van Dubuffet.<br />

En net als bij Dalí kun je ook hier je bezoek<br />

uitbreiden met een verlengstuk. Dat gaat<br />

dan richting La Closerie Falbala, in Pérignysur-Yerres,<br />

in Val-de-Marne, vanuit Parijs zo’n<br />

drie kwartier met de auto. Daar bevindt zich,<br />

als integraal onderdeel van de stichting, nog<br />

ontworpen door Dubuffet zelf, de sculptuurwoning<br />

met zijn belangrijkste werken. Deze<br />

is door de kunstenaar gebouwd tussen 1971<br />

en 1973; rond de 8 meter hoge villa ligt een<br />

omheinde tuin. In La Closerie, oorspronkelijk<br />

gebouwd als privéwoning, bevindt<br />

zich nu het ‘logologische kabinet’ van de<br />

kunstenaar, een filosofische oefenkamer<br />

die deel uitmaakt van zijn creatieve cyclus<br />

l’Hourloupe (1962-1974). Hier vindt men ook<br />

de zaal van de Coucou Bazar, een voorstelling<br />

die Dubuffet in 1973 bedacht als gesamtkunstwerk,<br />

dat evenwel maar twee keer<br />

opgevoerd werd. Ze is opgetrokken uit beton<br />

en kunsthars, een specialiteit van Périgny,<br />

wat meteen ook de reden vormde waarom<br />

de kunstenaar zich hier wilde vestigen. In de<br />

omgeving zijn ook de ateliers te zien waar<br />

Dubuffet zijn beeldhouwwerken maakte.<br />

Fondation Jean Dubuffet<br />

Parijs<br />

La Closerie Falbala<br />

Périgny-sur-Yerres<br />

www.dubuffetfondation.com<br />

Fondation Monet<br />

Deze stichting wijdt zich aan het behoud<br />

van het huis en de tuinen van Claude Monet<br />

in Giverny.<br />

Fondation Monet<br />

Girverny<br />

www.fondation-monet.com<br />

Fondation Hartung Bergman<br />

Antibes<br />

www.fondationhartungbergman.fr<br />

Fondation Vasarely<br />

Aix-en-Provence<br />

www.fondationvasarely.org<br />

Ode aan industrieel erfgoed<br />

Les Moulins, van Studio Orta, ligt in Boissy-le-Châtel<br />

op het platteland een eindje<br />

buiten Parijs in het departement Seineet-Marne.<br />

De non-profitorganisatie voor<br />

dit project is opgericht door Jorge en Lucy<br />

Orta. Lucy + Jorge Orta is een kunstenaarscollectief<br />

dat de krachten bundelt om<br />

een rijke artistieke praktijk te creëren die<br />

een beroep doet op diverse media, zoals<br />

18

tekenen, beeldhouwen en performance.<br />

De gecombineerde werken zijn krachtige<br />

uitingen, die diep geworteld zijn in het<br />

onderzoeken en aankaarten van belangrijke<br />

sociale en ecologische vraagstukken.<br />

Les Moulins is een artistiek project met<br />

vier historische industriële sites, waaronder<br />

papierfabrieken, verspreid over acht<br />

kilometer langs de rivier Grand Morin in<br />

Boissy-le-Châtel en Saint-Siméon. Jorge en<br />

Lucy Orta ontdekten de plek in 1999 en begonnen<br />

de gebouwen beetje bij beetje aan<br />

te kopen. Industrieel erfgoed is een passie<br />

van Jorge Orta, hij studeerde in Argentinië<br />

architectuur. Het is de bedoeling om de<br />

gebouwen door te verkopen opdat het erfgoed<br />

behouden blijft en wordt geactiveerd,<br />

zodat het uitgroeit tot een gemeenschap.<br />

Galleria Continua, hun Italiaanse galerie,<br />

streek er al in 2007 neer (eerst gehuurd,<br />

daarna aangekocht). Zelf hebben de kunstenaars<br />

daar ateliers, er zijn workshops<br />

en ze inviteren kunstenaars en galeries.<br />

Twee keer per jaar is er een opendeurweekend,<br />

met extra expo’s. Wie er intrekt,<br />

moet zorg dragen voor het erfgoed: er<br />

loopt een onderzoek naar de geschiedenis<br />

van de plaats en naar de mensen die er<br />

werkten, en men maakt een inventaris van<br />

alle planten die er groeien.<br />

Studio Orta Les Moulins<br />

Boissy-le-Châtel<br />

www.studio-orta.com<br />

© Fondation Vasarely.<br />

Het doolhof van Kiefer<br />

De Duitse kunstenaar Anselm Kiefer (°1945)<br />

is op 79-jarige leeftijd alomtegenwoordig en<br />

nog volop aan het werk. Dat bewijst de hooggeprezen<br />

documentaire, Anselm – Das Rauschen<br />

der Zeit, die filmregisseur Wim Wenders<br />

afgelopen jaar uitbracht. Terwijl Kiefer in de<br />

jaren 80 een rijzende ster was in Frankrijk<br />

en Amerika, werd hij in zijn geboorteland<br />

gecontesteerd omwille van de donkere thematiek<br />

van het nationaalsocialisme en het<br />

neonazisme in het naoorlogse Duitsland. Het<br />

blijvende onbegrip zette hem aan om te verhuizen<br />

en zo installeerde hij zich in 1992 met<br />

zijn studio in een oude zijdefabriek in Barjac,<br />

in het zuiden van Frankrijk (nabij Nîmes).<br />

Het domein La Ribaute was tot 2007 het<br />

epicentrum van zijn artistieke praktijk. Hier<br />

bouwde hij, tussen de ruïnes en serres, de<br />

afgelopen dertig jaar aan zijn levenswerk: een<br />

kunstcomplex van 400 ha groot met meer<br />

dan zeventig vaak monumentale installaties,<br />

zoals torens en een amfitheater, alle met<br />

elkaar verbonden door een netwerk van paden,<br />

tunnels en ondergrondse cryptes. Kiefer<br />

zelf vergelijkt zijn studio’s vaak met laboratoria<br />

of industriële sites zoals een raffinaderij of<br />

mijnsite, waar je het risico loopt te verdwalen<br />

in de wirwar van buizen, leidingen, vertakkingen<br />

en ondergrondse gangen. “Maar is<br />

het niet zo dat als je de weg kwijtraakt, je een<br />

bredere kijk op de wereld krijgt?”<br />

Sinds 2020 wordt het domein beheerd door<br />

de Eschaton – Anselm Kiefer Foundation. De<br />

term ‘eschaton’ verwijst naar de cyclus van<br />

het leven waarbij alles met elkaar verbonden<br />

is en elk nieuw leven opnieuw begint op de<br />

ruïnes van het vorige. Sinds mei 2022 wordt<br />

La Ribaute van half april tot oktober opengesteld<br />

voor het publiek. Enkel via een gegidste<br />

rondleiding (op voorhand te reserveren via<br />

de site) ontdek je een van de meest complexe<br />

en intrigerende artistieke omgevingen die<br />

Kiefers oeuvre in al zijn vormen representeert.<br />

Kiefer heeft ook een aantal kunstenaars<br />

uitgenodigd die er een permanente<br />

installatie mochten uitvoeren, onder wie<br />

Wolfgang Laib en Laurie Anderson. Ook het<br />

archief dat Kiefers werk catalogiseert heeft<br />

hier een plaats gekregen; het wordt opengesteld<br />

voor onderzoek en studie.<br />

Het amfitheater van Anselm Kiefer. © de kunstenaar. Foto: Charles Duprat.<br />

Eschaton – Anselm Kiefer Foundation<br />

Barjac<br />

www.eschaton-foundation.com<br />

19

Antonio Calderara (1903-1978), Carmela, 1936,<br />

olieverf op doek, 100 x 80 cm. © Fondazione<br />

Antonio e Carmela Calderara.<br />

om na te denken over de relatie tussen<br />

mens en natuur, de waarde van hergebruik<br />

en recycling, en de diverse vormen van artistieke<br />

expressie. Het is een bestemming<br />

die zowel kunstliefhebbers als natuurliefhebbers<br />

bekoort en een unieke ervaring<br />

biedt die de grenzen van traditionele kunst<br />

en natuurlijke schoonheid verkent.<br />

Fondazione Hic Terminus Haeret<br />

Il Giardino di Daniel Spoerri<br />

Seggiano<br />

www.danielspoerri.org<br />

Werk van Daniel Spoerri in zijn gelijknamige tuin. Foto: Susanne Neumann.<br />

In een ander universum<br />

Italië<br />

De Toscaanse tuin<br />

van Spoerri<br />

De Fondazione Il Giardino di Daniel<br />

Spoerri, gevestigd in Seggiano in de regio<br />

Toscane, is een opmerkelijke kunsttuin<br />

die de visie van deze beroemde Zwitserse<br />

kunstenaar weerspiegelt. Deze tuin, opgericht<br />

in 1997, strekt zich uit over meer dan<br />

vier hectare terrein en biedt een unieke<br />

combinatie van natuurlijke schoonheid en<br />

artistieke creativiteit.<br />

De tuin is bezaaid met diverse sculpturen,<br />

installaties en kunstwerken die harmonieus<br />

zijn geïntegreerd in het omringende<br />

Toscaanse landschap. Bezoekers kunnen<br />

genieten van een wandeling door<br />

de glooiende heuvels en langs kleurrijke<br />

mozaïeken, speelse beeldhouwwerken en<br />

ingenieuze arrangementen van planten en<br />

bloemen. Een opvallend kenmerk van de<br />

Fondazione Il Giardino di Daniel Spoerri<br />

is de eclectische mix van materialen en<br />

stijlen die in de kunstwerken worden<br />

gebruikt. Spoerri (°1930) staat bekend om<br />

zijn vermogen om alledaagse voorwerpen<br />

te transformeren tot kunst, wat resulteert<br />

in een fascinerende en gevarieerde<br />

verzameling creaties in de tuin. Naast zijn<br />

esthetische waarde fungeert de tuin ook<br />

als ontmoetingsplaats voor kunstenaars<br />

en kunstliefhebbers van over de hele wereld.<br />

De stichting organiseert regelmatig<br />

tentoonstellingen, workshops en culturele<br />

evenementen, waardoor de plek een bruisende<br />

hub van creativiteit en inspiratie<br />

wordt. Ze biedt bezoekers de gelegenheid<br />

In het dorpje Vacciago di Ameno, nabij<br />

het Ortameer, ligt een verborgen pareltje:<br />

Fondazione Antonio e Carmela Calderara.<br />

Deze stichting, opgericht in 1979, beheert<br />

zowel het oeuvre van de internationaal gerenommeerde<br />

schilder Antonio Calderara<br />

(1903-1978) als de kunstcollectie die het<br />

echtpaar door de jaren heen verzamelde.<br />

Als schilder was Calderara een autodidact<br />

die, geïnspireerd door de Milanese Novecento-schilders,<br />

experimenteerde met<br />

kleur en vorm. Aanvankelijk was zijn werk<br />

figuratief, maar vanaf 1950 werd het meer<br />

en meer abstract. Zijn minimalistische<br />

werken plaatsen hem naast tijdgenoten<br />

zoals Piet Mondriaan en Josef Albers, met<br />

wie hij ook een warme vriendschapsband<br />

had. Het echtpaar onderhield vele contacten<br />

met Italiaanse en internationale kunstenaars,<br />

vooral uit de Zero-beweging. Dit<br />

resulteerde in uitwisselingen en aankopen<br />

van 271 abstracte werken van over heel de<br />

20

wereld, met namen als Kengiro Azuma,<br />

Gianfranco Arlandi, Bernd Berner, Max<br />

Bill, Dadamaino, herman de vries, Sonia<br />

Delaunay-Terk en Jan Schoonhoven.<br />

Het was de ultieme wens van Calderara<br />

om zijn eigen woning, een 17e-eeuwse<br />

palazzo-achtige villa, als museum open<br />

te stellen voor het publiek en zo zijn collectie<br />

toegankelijk te maken. Het doel van<br />

de stichting is dan ook het behoud van dit<br />

toch wel bijzondere geheel op de originele<br />

plaats. Als bezoeker krijg je letterlijk het<br />

gevoel een ander universum te betreden<br />

op het moment dat je via een smalle lange<br />

trap terechtkomt in de binnentuin, die de<br />

authentieke woning ontsluit. Dat dit zo’n<br />

afgelegen en verborgen plek is, ligt volledig<br />

in lijn met de persoonlijkheid en de levensloop<br />

van Calderara. De enigmatische<br />

man, opgegroeid en gestudeerd in Milaan,<br />

verhuisde in 1934 definitief naar Vacciago,<br />

waar hij na de dood van zijn dochter en<br />

hartproblemen een teruggetrokken leven<br />

leidde. De stichting is open voor het publiek<br />

van mei tot oktober en is in combinatie<br />

met de schilderachtige omgeving van<br />

het Ortameer zeker een tussenstop waard.<br />

Zwitserland<br />

De intimiteit van een crypte<br />

Stiftung La Congiunta is sinds 1992 de<br />

beheerder van een permanente tentoonstellingsplek<br />

voor een deel van het oeuvre<br />

van de Zwitserse beeldhouwer Hans<br />

Josephson (1920-2012). Het gebouw, een<br />

brutalistische betonnen constructie in de<br />

wijngaarden van de Ticino-vallei in Giornico,<br />

is ontworpen door een vriend van<br />

hem, de gerenommeerde architect Peter<br />

Märkli (Zürich). Een bezoek is bijna een<br />

sacrale ervaring, die start wanneer je de<br />

sleutel tot het gebouw gaat ophalen in de<br />

enige ‘osteria’ in het dorp. Dan begint een<br />

kleine wandeling (700 m) door de vallei<br />

langs de rivier en de vroeg-romaanse kerk<br />

San Nicola, totdat plots de monolithische<br />

constructie verschijnt in het landschap.<br />

Een klein deurtje in staal geeft toegang tot<br />

drie hoge zalen en vier zijruimtes, enkel<br />

verlicht via het dak. De opstelling van de<br />

sculpturen, bas-reliëfs en halve figuren<br />

geeft het gevoel dat je de intimiteit van<br />

een sarcofaag of crypte binnenstapt. Het<br />

vertrouwen dat je als bezoeker krijgt om<br />

dit onbegeleid te ontdekken, maken de<br />

bewondering en het respect voor dit werk<br />

nog groter. Het kost enige moeite, maar is<br />

een bezoek zeker waard.<br />

Stiftung La Congiunta<br />

Giornico<br />

www.lacongiunta.ch<br />

Fondazione Antonio e Carmela Calderara<br />

Vacciago di Ameno<br />

www.fondazionecalderara.it<br />

M&M Merz<br />

De Fondazione Merz in Turijn, in 2005<br />

opgericht door de dochter van Mario en<br />

Marisa Merz, is een kunstcentrum, maar<br />

ook een stichting met de nalatenschap van<br />

Mario en Marisa Merz.<br />

Sacro è<br />

t/m 16-06<br />

Mario Merz<br />

26-06 t/m 29-09<br />

Turijn<br />

www.fondazionemerz.org<br />

Fondazione Lucio Fontana<br />

Organiseert wereldwijd tentoonstellingen,<br />

maar heeft ook een eigen archief en collectie.<br />

Fondazione Lucio Fontana<br />

Milaan<br />

www.fondazioneluciofontana.it<br />

La Congiunta in de Ticinovallei in Giornico.<br />

21

Spanje<br />

Bij de meester<br />

van het surrealisme<br />

Onderweg naar de Spaanse zon? Dan wil je<br />

misschien wel eens een culturele tussenstop<br />

plannen, iets voorbij de Pyreneeën,<br />

in de buurt van Figueras, zeker nu het surrealisme<br />

zijn honderdste verjaardag viert.<br />

Het ‘museumtheater’ aldaar is het grootste<br />

surrealistische object ter wereld. Het biedt<br />

een overzicht van dé kunst van Dalí en verzamelt<br />

de sleutelwerken van de Catalaanse<br />

meester, van zijn eerste artistieke experimenten<br />

tot zijn laatste exploten. Het museumparcours<br />

is zonder meer een ervaring,<br />

omdat het de bezoeker meeneemt in de<br />

fantasiewereld van Salvador Dalí. De man<br />

zag hier in 1904 het levenslicht en bracht er<br />

ook zijn jeugd door. De kunstenaar heeft<br />

er zijn ambitie gerealiseerd om van de plek<br />

een totaalkunstwerk te maken: “Ik zou willen<br />

dat mijn museum één blok vormt, één<br />

doolhof, één groot surrealistisch object.<br />

Dat wordt dan een absoluut theatraal museum.<br />

De bezoekers moeten er buitenstappen<br />

met het gevoel een theatrale droom te<br />

hebben beleefd.”<br />

Wie er meer wil over weten en nog<br />

dichter bij de meester en zijn muze wil<br />

komen, kan deze ervaring uitbreiden met<br />

een bezoek aan Port Lligat. Een klein uur<br />

verder (met de wagen) bevindt zich aan<br />

de kust, in de onmiddellijke nabijheid<br />

van het pittoreske dorpje Cadaqués, de<br />

fameuze museumwoning. Die bestaat uit<br />

een opeenvolging van vissershutten, waar<br />

Salvador Dalí en zijn echtgenote Gala<br />

een doolhof van gemaakt hebben die<br />

vertrekt bij de ‘hal van de beer’. Vandaaruit<br />

leidt een vaag pad de bezoekers langs<br />

opeenvolgende kleine ruimten, onderling<br />

verbonden door smalle gangetjes, met<br />

niveauverschillen en ook wel wat doodlopende<br />

paadjes. Maar wat een warme<br />

sfeer gaat hier van de inrichting uit, mede<br />

door de vele objecten en souvenirs die nog<br />

herinneren aan Dalí zelf. Tapijten, pleisterwerk,<br />

droge bloemen en oud meubilair<br />

geven de ruimtes een authentiek gevoel.<br />

En overal zijn doorkijkjes, verschillend van<br />

vorm en afmetingen, die uiteenlopende<br />

uitzichten bieden over het landschap dat<br />

ook in het werk van Dalí alomtegenwoordig<br />

is - de baai van Port Lligat.<br />

Teatre-Museu Dalí<br />

Figueras<br />

Casa Dalí<br />

Port Lligat<br />

www.salvador-dali.org<br />

Teatre-Museu Dalí in Figueras, het grootste surrealistische object ter wereld. © Fundació Gala-Salvador Dalí. Foto: R.V.<br />

22

Barbara Hepworth Museum and Sculpture Garden Tate St Ives. Foto: Rikard Österlund.<br />

Foto: A. Christensen. © Nolde Stiftung Seebüll.<br />

Verenigd Koninkrijk<br />

Duitsland<br />

Kijkje op het landgoed<br />

van de Noldes<br />

Seebüll Ada and Emil Nolde Foundation,<br />

opgericht door Emil Nolde (1867-1956) en<br />

zijn vrouw Ada, vervult de wens van de<br />

kunstenaar om zijn werk een permanent<br />

thuis te geven, toegankelijk voor het grote<br />

publiek. Met een missie om het erfgoed<br />

van Nolde te behouden en wereldwijd te<br />

verspreiden, beheert de stichting het uitgestrekte<br />

landgoed in Seebüll en organiseert<br />

jaarlijks tentoonstellingen van zijn<br />

uitgebreide collectie.<br />

Emil Nohlde – Phantasien<br />

t/m 31-10<br />

Seebüll<br />

www.nolde-stiftung.de<br />

Met recht een Richter<br />

Deze stichting is gewijd aan het werk van<br />

de wereldberoemde Duitse kunstenaar<br />

Gerhard Richter (°1932). Ze beheert niet<br />

alleen een archief, maar organiseert ook<br />

tentoonstellingen, ondersteunt onderzoek<br />

naar zijn werk en bevordert het begrip<br />

van zijn oeuvre. Het is een belangrijke<br />

instelling voor liefhebbers van hedendaagse<br />

kunst en een eerbetoon aan de<br />

invloedrijke bijdragen van Richter aan de<br />

kunstwereld.<br />

Gerhard Richter Archiv<br />

Dresden<br />

https://gerhard-richter-archiv.skd.museum<br />

Kunst, educatie<br />

en evenementen<br />

Deze stichting is gewijd aan het werk van<br />

de Duitse beeldhouwer en schrijver Ernst<br />

Barlach (1870-1938). De stichting beheert<br />

een museum dat zijn sculpturen, tekeningen<br />

en literaire werken tentoonstelt, en<br />

organiseert ook culturele evenementen en<br />

educatieve programma’s.<br />

Ernst Barlach Stiftung<br />

Güstrow<br />

www.ernst-barlach-stiftung.de<br />

Hepworths museum<br />

en beeldentuin<br />

Deze museumstichting hoort bij Tategroep<br />

en is gevestigd in St. Ives, Cornwall,<br />

en is gewijd aan het werk van de Britse<br />

beeldhouwer Barbara Hepworth (1903-<br />

1975). Het museum toont haar sculpturen<br />

en andere kunstwerken, terwijl de beeldentuin<br />

buiten haar beelden in een mooie<br />

omgeving presenteert.<br />

Barbara Hepworth Museum<br />

and Sculpture Garden<br />

St Ives, Cornwall<br />

www.tate.org.uk/visit/tate-st-ives/barbarahepworth-museum-and-sculpture-garden<br />

We want Moore<br />

Deze stichting is gewijd aan het werk<br />

van de Britse beeldhouwer Henry Moore<br />

(1898-1986). De stichting beheert zijn<br />

voormalige huis en studio in Hertfordshire<br />

als een museum en beeldentuin. Ze organiseert<br />

ook tentoonstellingen van Moores<br />

werk en ondersteunt onderzoek en educatieve<br />

programma’s.<br />

Henry Moore Studios & Gardens<br />

Hertfordshire0<br />

Henry Moore Institute<br />

Leeds<br />

www.henry-moore.org<br />

23

KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />

Clara Spilliaert<br />

In deze reeks zoomt <strong>COLLECT</strong> in op de plek van jonge kunstenaars in<br />

de hedendaagse (kunst)wereld. Waarom maakt die precies zo’n werk,<br />

waar komt de inspiratie vandaan en hoe wordt de eigen positie in de<br />

kunstwereld bezien? Deze maand: Clara Spilliaert (°1993, Tokio).<br />

TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />

FOTO: GUY KOKKEN<br />

In zeven jaar tijd maakte Clara Spilliaert<br />

maar liefst 4.500 tekeningen, verspreid<br />

over 62 boeken. Die bewaart ze veilig<br />

opgeborgen in een kist in haar slaapkamer.<br />

De taferelen verbeelden haar meest<br />

intieme zielenroerselen, die gepaard<br />

gingen met de verhuizing van Tokio naar<br />

<strong>België</strong> op haar zestiende. Soms vormden<br />

de tekeningen een pure noodzaak om te<br />

kunnen communiceren in een onbekende<br />

taal. Vaker zijn ze de stille getuigen van een<br />

diepgravende zoektocht naar de betekenis<br />

van identiteit, familiebanden en seksualiteit.<br />

“Sommige tekeningen zijn dromerig, andere<br />

zijn best rauw. In nauwe samenwerking met<br />

MER.Books maakte ik een selectie van 240<br />

beelden voor de publicatie Sekirara, een Japans<br />

woord dat ‘heel erg naakt’ betekent. Dat<br />

is de enige manier waarop ik met die bijzonder<br />

persoonlijke beelden naar buiten wilde<br />

komen”, vertelt de kunstenaar. “Ze vormen<br />

het resultaat van een jarenlange zoektocht.<br />

Voor mij staat tekenkunst voor intimiteit.<br />

Daarom beschouw ik het minder als een deel<br />

van mijn publieke artistieke praktijk. Als iets<br />

me sterk emotioneert, zoals onze prachtige<br />

wingerd die recent door de buren is<br />

doorgeknipt en daardoor langzaam aan het<br />

afsterven is, grijp ik terug naar het potlood.<br />

Tekenen laat me toe een toevlucht te zoeken,<br />

zodat ik mijn emoties kan kanaliseren. Tegelijk<br />

vormen die dagboektekeningen uiteraard<br />

een onuitputtelijke inspiratiebron voor ander<br />

werk. Ook de eerlijkheid in de dagboekfilms<br />

van Jonas Mekas spreekt me bijzonder aan.”<br />

Enkele jaren nadat ze was afgestudeerd in<br />

tekenkunst aan LUCA Gent, startte Spilliaert<br />

in 2018 met keramiek een nieuwe<br />

studie. “Ik ben afgestudeerd op onder meer<br />

een porseleinen fontein, waardoor ik de<br />

keramiekstudio op school leerde kennen”,<br />

vertelt ze. “Sindsdien verlangde ik ernaar<br />

om driedimensionale objecten te creëren.<br />

Het opende een nieuwe wereld. Anders<br />

dan mijn dagboektekeningen konden de<br />

sculpturen een eigen leven leiden. Sinds ik<br />

in 2021 opnieuw ben afgestudeerd, volgen<br />

de vragen voor expo’s en opdrachten in de<br />

openbare ruimte elkaar op. Met de show bij<br />

Keteleer Gallery zet ik nu ook de spannende<br />

stap naar de galeriewereld. Hoewel het voordien<br />

vaak best zwaar was, ben ik dankbaar<br />

dat ik tien jaar lang kon uitzoeken wie ik als<br />

mens en kunstenaar ben. Tegelijk heb ik het<br />

gevoel dat Keteleer Gallery me de vrijheid en<br />

het vertrouwen zal geven om te evolueren<br />

zoals ik dat zelf wil. Daarnaast hoop ik dat de<br />

galerie het menselijke contact met de verzamelaars<br />

zal faciliteren, want ik deel graag de<br />

verhalen achter mijn beelden.”<br />

24

KUNSTENAAR VAN DE MAAND<br />

‘Voor mij staat<br />

tekenkunst voor<br />

intimiteit’<br />

STAMBOMEN<br />

Voor haar eerste solo-expositie bij Keteleer<br />

Gallery grijpt ze terug naar een oudere reeks<br />

rond familiestambomen. “Die sculpturen zijn<br />

ontstaan naast de film Spilliaert van mijn zus<br />

Lisa”, legt ze uit. “Na haar studie fotografie<br />

maakte ze een film rond onze mogelijke<br />

verwantschap met Léon Spilliaert. Om die te<br />

vinden moesten we terug tot het jaar 1700, al<br />

gaat de film over thema’s als familie, erfelijkheid<br />

en kunstenaarschap of in hoeverre je<br />

het verleden kan projecteren op je eigen<br />

realiteit, alsof het deel uitmaakt van je DNA.<br />

Het inspireerde me tot de creatie van een<br />

reeks alternatieve stambomen uit keramiek.”<br />

Zo maakte ze een uitvergrote versie van een<br />

stam met spruiten, met daarop gedetailleerd<br />

geschilderde bloedvaten. Spilliaert:<br />

“Terwijl spruiten in <strong>België</strong> als een banale<br />

groente worden gezien, zijn ze in Japan<br />

een ware delicatesse. Als je ze al vond in de<br />

supermarkt, dan waren ze zorgvuldig per vijf<br />

verpakt. Bij mijn vader riepen ze een sterke<br />

herinnering op aan <strong>België</strong>, waardoor ik als<br />

kind gefascineerd raakte. Die dubbele standaard<br />

zie ik ook terug in familiestambomen.<br />

Daarin staan de mannen centraal; er wordt<br />

minder aandacht besteed aan de vrouwelijke<br />

nakomelingen. Ook wij maakten ons<br />

daar in eerste instantie schuldig aan, door te<br />

focussen op onze achternaam. Terwijl onze<br />

Clara Spilliaert, Melkkoe, 2019, 20,5 x 30 cm, olieverf op papier, privécollectie. © de kunstenaar.<br />

persoonlijkheid minstens evenveel in lijn ligt<br />

van de vrouwen uit onze familie. Of en hoe<br />

die familieband maar ook de cultuur waarin<br />

we opgroeien ons beïnvloedt, vormen centrale<br />

thematieken binnen mijn oeuvre.”<br />

Ook thema’s als het kunstenaarschap of<br />

de positie van de vrouw zijn sterk gelinkt<br />

aan Spilliaerts persoonlijke verleden. “Mijn<br />

grootouders leerden elkaar kennen in Ter<br />

Kameren in Brussel. Terwijl mijn grootvader<br />

faam verwierf als beeldhouwer, moest mijn<br />

grootmoeder haar artistieke ambities laten<br />

varen en voor het gezin zorgen. Pas toen<br />

mijn grootvader vorige zomer overleed,<br />

ontdekten we haar werken in een kist. Via de<br />

email-cloisonnétechniek creëerde ze verfijnde<br />

taferelen op koperplaten. Ik droom ervan<br />

om postuum een tentoonstelling aan haar<br />

te wijden, in dialoog met mijn eigen werk”,<br />

vertelt Spilliaert. “Hoewel onze grootouders<br />

onze keuze voor kunst steunden, merkte ik<br />

bij mijn grootmoeder een bepaalde bitterheid<br />

omdat zij haar droom nooit had kunnen<br />

realiseren. Dat heeft mijn eigen ontwikkeling<br />

als vrouwelijke kunstenaar beïnvloed.”<br />

Met haar recente installatie in Kunsthal Extra<br />

City, dat zich in een voormalig Dominicaans<br />

klooster in Antwerpen bevindt, brengt de<br />

kunstenaar een ode aan de moeder van<br />

Sint-Dominicus. “Net voor haar zwangerschap<br />

droomde ze over hem in de gestalte<br />

van een hond. Die hond staat bovenaan<br />

afgebeeld op het glasraam. Met mijn glazen<br />

baarmoeder maak ik het verhaal opnieuw<br />

tastbaar, en de moeder aanwezig”, stelt ze.<br />

het midden tussen een landschap en een<br />

menselijk lichaam, en tussen haar en planten.<br />

Spilliaert: “Zoals ons lichaamshaar de<br />

buitengrens is van ons lichaam, zijn tuinen<br />

de grens tussen publiek en privé. Als iets<br />

van mijn jeugd in Japan invloed heeft op<br />

mijn werk, is het misschien de liefde voor<br />

de natuur. Mijn ouders namen ons altijd<br />

mee naar de bergen. De grootsheid maar<br />

tegelijk fijne subtiliteit van de natuur blijft<br />

me fascineren. Zo vind ik het bijzonder mooi<br />

hoe vogels zorgen voor hun jongen, of hoe<br />

ze hen voeden. Ze kunnen tegelijk heel nabij<br />

zijn in mijn stadstuintje, of ver weg in de<br />

lucht. Die aandacht voor de fauna en flora<br />

of de link tussen het lichaam en de tuin ligt<br />

ook aan de basis van mijn fascinatie voor de<br />

Mechelse besloten hofjes. Net zoals de vrouwelijke<br />

geestelijken urenlang werkten aan de<br />

gedetailleerde taferelen, werk ik tot laat in de<br />

nacht extatisch in mijn kelderatelier. Overdag<br />

zoek ik troost in de voortdurend veranderende<br />

tuin: terwijl ik daar met een kopje thee<br />

zit, beeld ik me soms in dat ik een leven leidt<br />

als een lieveheersbeestje.”<br />

BEZOEKEN<br />

Stambomen<br />

22-06 t/m 31-08<br />

Keteleer Gallery<br />

Antwerpen<br />

www.keteleer.com<br />

Clara Spilliaert, Wedding Dove, 2021, geglazuurd keramiek,<br />

22 x 5 x 8 cm, Editie 10+2a.p., Collectie Vrienden<br />

v.h S.M.A.K. © de kunstenaar.<br />

LICHAAM EN LANDSCHAP<br />

Tijdens haar solotentoonstelling Hairy Tale<br />

bij Lichtekooi Artspace vorig jaar ontving ze<br />

de Fintroprijs 2023 voor beeldende kunsten.<br />

Haar ruimtevullende sculptuur hield<br />

Juana’s Dream<br />

Permanente installatie<br />

Kunsthal Extra City<br />

Antwerpen<br />

www.extracitykunsthal.be<br />

25

Raffinement in<br />

rood en zwart<br />

Van het dagelijks leven tot de<br />

mythologie, van banketten tot<br />

de werken van Hercules, van<br />

oorlogstaferelen tot sporttaferelen:<br />

waar we in dit Olympische jaar<br />

alvast niet naast zullen kunnen<br />

kijken is de collectie Griekse<br />

keramiek van Antoine Vivenel.<br />

Deze tweede grootste verzameling<br />

van Frankrijk, na die van het<br />

Louvre, laat ons kennismaken met<br />

fascinerende kunst en een al even<br />

boeiende geschiedenis.<br />

TEKST: CHRISTOPHE DOSOGNE<br />

Grote hydria, Attica, ca. 510-500 v.Chr., zwartfigurig keramiek, h. 51,1 cm. Christie’s, New York, 07-04-<strong>2024</strong>.<br />

Christie’s Images Ltd. $ 302.400 (€ 281.300)<br />

Antoine Vivenel (1799-1862), een<br />

Franse ondernemer en architect,<br />

was een fervent liefhebber van de<br />

antieke cultuur. Tussen 1825 en<br />

1848 verzamelde hij een van de mooiste collecties<br />

Griekse en Italische vazen ter wereld.<br />

Deze meesterwerken, waaronder de prachtige<br />

psykter (wijnkoeler) van de zogenoemde<br />

Kleophrades Painter (ca. 505-475 v.Chr.),<br />

werden verworven bij openbare verkopen<br />

en bezoeken aan Parijse antiquairs. De collectie<br />

valt op door de formele en iconografische<br />

diversiteit en vooral door de uitgelezen<br />

kwaliteit, een bewijs van grondige kennis<br />

van de verzamelaar en zijn strenge normen.<br />

Alle stukken, zonder uitzondering, zijn van<br />

onbetwistbaar artistiek, archeologisch en<br />

antropologisch belang. Taferelen uit de<br />

mythologie of het dagelijks leven in het oude<br />

Griekenland, godheden, helden, monsters,<br />

krijgers en atleten bezetten op briljante wijze<br />

de iconografische ruimte van de vazen,<br />

die zo meteen ook een waardevolle bron van<br />

informatie zijn over de manier van denken<br />

en leven in het oude Griekenland.<br />

26

Schilder van Tléson (verz.), beker versierd met een Sirene, Attica, ca. 540 v.Chr., terracotta met zwarte figuren, 14,5 x 22,5 cm. Compiègne, Musée Antoine Vivenel, inv.<br />

L. 1091. Foto: Ch. Schryve. De sirenen (half vrouw, half vogel) uit de Griekse mythologie verleidden en verbijsterden zeelieden, gelokt door de magische tonen van<br />

hun gezang, lieren en fluiten, en verslonden hen zodra hun vaartuig tegen de riffen was gebotst.<br />

VAN MYCENE NAAR ATHENE<br />

De keramiekkunst vond haar oorsprong in<br />

het Nabije Oosten en bereikte later, in het<br />

oude Griekenland, een bijzonder hoog niveau<br />

van artistieke kwaliteit. Beschilderde<br />

vazen werden vooral gebruikt in het dagelijks<br />

leven van rijke families, met name<br />

voor banketten of het toilet. Sommige<br />

dienden ook om de goden of de doden te<br />

eren. Die beschilderde keramiek vormt<br />

het gros van de Griekse schilderkunst die<br />

bewaard is gebleven. De keramiekproductie<br />

kwam allereerst tot bloei in Athene, aan<br />

het einde van de 11e eeuw v.Chr. De pottenbakkers<br />

trof je vooral aan in een wijk<br />

in het westelijke deel van de stad, bekend<br />

als de Keramiekwijk. Daar werden vazen<br />

versierd met motieven in glanzend zwart<br />

glazuur, een techniek stammend uit de<br />

Griekse bronstijd, voor het eerst toegepast<br />

door de Myceners.<br />

Buiten Athene ontstonden al snel productieplaatsen<br />

in zowat heel Attica, waar het<br />

aardewerk gedraaid werd op een snellere<br />

draaischijf. Sommige ontwerpen waren<br />

De vazen zijn een<br />

waardevolle bron<br />

van informatie over<br />

de manier van<br />

denken en leven<br />

in het oude<br />

Griekenland.<br />

gebaseerd op de Myceense motieven van<br />

met de hand getekende golvende lijnen,<br />

maar er verschenen ook nieuwe motieven<br />

met halve cirkels en concentrische cirkels,<br />

nog nauwgezetter getekend. De versiering<br />

bleef echter eenvoudig en paste zich aan<br />

de vorm van de vaas aan. Ze accentueerde<br />

de vormen met brede horizontale lijnen,<br />

zwarte banden en tal van andere motieven.<br />

Al snel werd die versiering echter<br />

complexer en overvloediger. De schilder<br />

liet geen lege plekken over. Hij vulde die<br />

op met rozetten of decoratieve swastika’s.<br />

Deze opvatting over de relatie tussen de te<br />

beschilderen ruimte en het schilderij was<br />

ingegeven door wat men vroeger horror<br />

vacui (afschuw van het ledige) noemde.<br />

Die opvatting zou nog lang meegaan. Pas<br />

in het midden van de 10e eeuw verschenen<br />

er gestileerde menselijke figuren met<br />

duidelijk herkenbare gebaren.<br />

OOSTERSE INVLOEDEN<br />

Tegelijkertijd ontwikkelden lokale scholen<br />

hun eigen stijl, zowel in Griekenland als in<br />

de nieuwe koloniën, in Korinthe, Boeotië,<br />

Argos, Kreta en de Cycladen. Argos specialiseerde<br />

zich in figuratieve taferelen, terwijl<br />

Kreta bleef vasthouden aan een strenge<br />

geometrische stijl. Andere centra, zoals<br />

Rhodos, de Cycladen en vooral Korinthe,<br />

creëerden zeer nauwkeurige meanders, zigzags<br />

en chevrons in strakke rijen. Aan het<br />

einde van de 8e eeuw kwam in de stad Korinthe<br />

een stijl tot ontwikkeling die oosterse<br />

invloeden verried, gekenmerkt door een op-<br />

27

Rhyton in de vorm van een zwijnenkop, Attica, ca. 450 v.Chr., terracotta met rode figuren, diameter 15 cm.<br />

Compiègne, Musée Antoine Vivenel, inv. L. 898. Foto: Ch. Schryve. Deze zogenaamde ‘plastische’ vazen, met<br />

een lichaam in de vorm van een dier of mensenhoofd, waren zeer geliefd op Kreta en vooral op de Cycladen.<br />

Groep van Teano, albast met decoratie van een vrouwenhoofd,<br />

Apulië, ca. 300 v.Chr., terracotta met overschilderde<br />

decoratie, diameter. 6 cm. Compiègne, Musée Antoine<br />

Vivenel, inv. L. 1076. Foto: Ch. Schryve.<br />

De evolutie van<br />

de versiering van<br />

keramiek naar<br />

dierlijke en menselijke<br />

figuren maakte er een<br />

waar prentenboek<br />

van. Met de komst<br />

van de rode figuren<br />

werden ook vaker<br />

taferelen uit het echte<br />

leven afgebeeld.<br />

vallende aandacht voor natuurlijke modellen.<br />

Die oosterse invloed kwam met<br />

name tot uiting in een nieuwe waaier van<br />

motieven (sfinxen, griffioenen, leeuwen),<br />

afgebeeld op een realistischere manier.<br />

De friezen vulden de schilders met lotussen<br />

en palmetten, terwijl menselijke<br />

voorstellingen relatief zeldzaam bleven.<br />

In de 7e eeuw ontwikkelden Korinthische<br />

schilders de zogenaamde zwartfigurige<br />

stijl. Aanvankelijk creëerden ze<br />

silhouetten met behulp van een bruine<br />

colloïdale suspensie, die bij het bakken<br />

een glanzende, bijna metaalzwarte kleur<br />

kreeg. Daarna sneden ze de contouren en<br />

de interne details van de silhouetten uit,<br />

geïnspireerd door oosterse tradities van<br />

metaalbewerking, mogelijk via geëmigreerde<br />

ambachtslieden die zich eerst<br />

op Cyprus en later ook in Griekenland<br />

hadden gevestigd. Deze techniek werd<br />

vooral toegepast op miniatuurvazen<br />

(‘arybaloi’, albasten vazen), waarvan de<br />

vormen vervolgens zichtbaar werden. Ze<br />

behoorden tot een scala van kleine flesjes<br />

die bedoeld waren om oliën of parfums in<br />

te bewaren, en waar de stad befaamd om<br />

was. Daarnaast werden grotere vormen<br />

gebruikt voor alledaagse doeleinden.<br />

De Korinthische keramiek werd naar alle<br />

delen van Griekenland geëxporteerd. Deze<br />

techniek bereikte ook Athene, dat een eigen<br />

stijl ontwikkelde met een minder uitgesproken<br />

oosterse invloed. Tijdens deze periode,<br />

bekend als de proto-attische periode,<br />

verschenen oosterse motieven in een nogal<br />

onrealistische stijl. Bovendien was de klei die<br />

in Athene werd gebruikt meer oranje dan die<br />

in Korinthe, wat de esthetische contrasten<br />

tussen de zwarte figuur en de rode achtergrond<br />

nog accentueerde. De voorliefde voor<br />

mythologische motieven en de compositie in<br />

één groot register, die in Attica tussen 550 en<br />

530 de overhand had, leidde tot het ontstaan<br />

van een aparte Atheense stijl, temeer daar<br />

de versierde vazen evolueerden: de grote<br />

grafvazen maakten plaats voor vazen voor<br />

dagelijks gebruik, voornamelijk amforen,<br />

hydria’s, kommen en kraters. Kreta en vooral<br />

de Cycladische eilanden hadden een speciale<br />

voorkeur voor de zogenaamde ‘plastische’ vazen,<br />

waarvan de buik of hals bijvoorbeeld de<br />

vorm van een dieren- of mensenhoofd had.<br />

VAN ZWART NAAR ROOD<br />

Omstreeks 530-520 v.Chr. ontwikkelden<br />

Atheense ateliers een nieuwe stijl, de zogenaamde<br />

roodfigurige stijl, die al snel de<br />

speerpunt van de Attische productie werd,<br />

waardoor die kon uitgroeien tot de enige<br />

28

De roodfigurige<br />

techniek maakte een<br />

verbetering van de<br />

tekening mogelijk,<br />

met name in de<br />

weergave van de<br />

draperieën, lichamen<br />

en details.<br />

behelsde een terugkeer naar uitgebreidere<br />

composities, met een uitgesproken voorkeur<br />

voor details en de transparantie van<br />

kleding, maar ook voor de beweging voortgebracht<br />

door het wapperen van de kleding.<br />

Ook de polychromie was weer van de partij,<br />

met het gebruik van witte verf en verguldsel.<br />

Verschillende schilders verruilden het<br />

Parthenon-achtige classicisme voor sierlijke<br />

en bloemrijke stijlen. De Grieken ontwikkelden<br />

een ruime waaier van keramische<br />

producten, met vormen die zowel in tijd als<br />

ruimte varieerden en waarvan sommige in<br />

de loop der eeuwen verdwenen.<br />

Natuurlijk was er bij de productie ook<br />

sprake van standaardisatie. Vazen werden<br />

meestal voor een specifiek doel gebruikt:<br />

een amfoor werd eerder gebruikt om<br />

vloeistoffen, vooral olijfolie, te vervoeren,<br />

terwijl een hydria, zoals de naam al doet<br />

vermoeden, werd gebruikt om water in<br />

te bewaren. De evolutie van de versiering<br />

van keramiek naar dierlijke en menselijke<br />

figuren maakte er een waar prentenboek<br />

van. Met de komst van de rode figuren<br />

werden ook vaker taferelen uit het echte<br />

leven afgebeeld: beroepen, mythologische<br />

voorstellingen en begrafenistaferelen,<br />

maar vooral ook gymnastiektaferelen, met<br />

jonge mensen die sporten of hun lichaam<br />

verzorgen. Omdat atleten toen naakt<br />

sportten, was lichaamsverzorging van<br />

grote school van de hele klassieke periode.<br />

Deze stijl bestond uit een omkering van de<br />

zwarte figuur, waarbij de achtergrond nu<br />

zwart werd geschilderd, terwijl de figuren<br />

de kleur van de klei kregen en de details<br />

werden geschilderd in plaats van ingesneden.<br />

De eerste bekende kunstenaar die deze<br />

stijl toepaste, was de schilder Andokides<br />

(ca. 535-515 v.Chr.), van wie zo’n vijftien vazen<br />

bewaard zijn gebleven. Naast de omkering<br />

van de kleuren, maakte de roodfigurige<br />

techniek een verbetering van de tekening<br />

mogelijk, met name in de weergave van de<br />

draperieën, lichamen en details, waarvan<br />

de nauwkeurigheid het bijna volledige<br />

verdwijnen van de polychromie compenseerde.<br />

Dit was de stijl waarin de beroemde<br />

Euphronios (ca. 535-470 v.Chr.) uitblonk,<br />

met zijn driedimensionale weergave van<br />

ledematen: verkorting, overgang van profiel<br />

naar vooraanzicht, driekwartaanzicht.<br />

Na de Perzische Oorlogen (480-479 v.Chr.),<br />

toen Athene bezet werd door de Perzen<br />

en de keramiekateliers vernietigd werden,<br />

werd de rode figuur definitief aangenomen,<br />

terwijl het tekenen geperfectioneerd werd<br />

en de afgebeelde taferelen meer betrekking<br />

hadden op het privéleven – een typerend<br />

kenmerk van wat men de ‘rijke stijl’<br />

noemde. Deze laatste grote Atheense stijl<br />

Schilder van Cassandra (toegeschreven), grote hydria versierd met een belangrijke amazonomachie-scène,<br />

Campania, ca. 360-340 BC, terracotta met rode figuren, H. 45 cm. Lucien, Parijs, 23-04-<strong>2024</strong>. © Lucien, Parijs.<br />

€ 26.000<br />

29

Leningrad Schilder (toegeschreven), ‘column’-krater, Attica, ca. 470-460 v.Chr., terracotta met rode figuren, hoogte 43 cm. Christie’s, New York, 07-04-<strong>2024</strong>. Christie’s Images<br />

Ltd. Onverkocht. Richtprijs: $ 80.000-120.000 (€ 75.000-112.000)<br />

30

Bruiloftsschilder, beker, Attica, ca. 470 v.Chr., terracotta met rode figuren, diameter 33,3 cm. Compiègne,<br />

Musée Antoine Vivenel, inv. L. 1090. Foto: L. 1090.<br />

Lekythos (olievaas), Attica, ca. 480-470 v.Chr., terracotta<br />

met rode figuren, H. 41,3 cm. Christie’s,<br />

New York, 07-04-<strong>2024</strong>. © Christie’s Images Ltd.<br />

Onverkocht. Richtprijs: $ 120.000-180.000<br />

(€ 112.000-168.000)<br />

het grootste belang. Het is in die context<br />

dat de figuur van de atleet, die de fysieke<br />

schoonheid belichaamt, op de roodfigurige<br />

Attische keramiek verschijnt. Er zijn ook<br />

talrijke voorstellingen van vrouwen, met<br />

name de hetaeren op banketten, hoewel<br />

vazen lange tijd slechts een beperkt beeld<br />

van het leven van Griekse vrouwen gaven.<br />

EEN ONZEKERE MARKT<br />

Net als de rest van de handel in archeologische<br />

objecten heeft ook het segment van<br />

de Griekse vazen momenteel te kampen<br />

met een imagoprobleem, en bovendien<br />

met een betrouwbaarheidsprobleem. Het<br />

recentste pijnlijke voorbeeld: Christie’s<br />

heeft vier oude Griekse vazen teruggetrokken<br />

uit een verkoop die gepland stond voor<br />

9 april, in New York, nadat een eminent<br />

archeoloog, Christos Tsirogiannis, hoofddocent<br />

archeologie aan de Universiteit van<br />

Cambridge en specialist inzake geroofde<br />

antiquiteiten en netwerken van smokkelaars,<br />

had ontdekt dat elk van die vazen<br />

een link had met een malafide handelaar,<br />

Gianfranco Becchina, die in 2011 werd<br />

veroordeeld voor illegale handel in antiquiteiten.<br />

Een van de bewuste stukken was<br />

een Attische kom, versierd met krijgers en<br />

andere figuren (ca. 570-560 v.Chr.), met een<br />

geschatte waarde van 15.000 tot 20.000 dollar,<br />

afkomstig uit de collectie van Manfred<br />

Zimmermann (1935-2011), een van de<br />

mooiste verzamelingen van de late 20e en<br />

vroege 21e eeuw. Van dezelfde herkomst<br />

en al even dubieus zijn het deksel van een<br />

lekanis (kom), versierd met sfinxen (ca.<br />

570-550 v.Chr.), met een geschatte waarde<br />

van 8.000 tot 12.000 dollar, een hydria die<br />

Dionysus met een drinkhoorn voorstelt (ca.<br />

530-520 v.Chr.), met een geschatte waarde<br />

van 7.000 tot 9.000 dollar, en een lekythos<br />

(oliekruik) die de Atheense held Theseus<br />

voorstelt (ca. 500-490 v.Chr.), met een geschatte<br />

waarde van 20.000 tot 30.000 dollar.<br />

De afgelopen twintig jaar heeft professor<br />

Tsirogiannis, die het onderzoek naar<br />

de illegale handel in antiquiteiten leidt<br />

voor de Unesco-leerstoel voor bedreigingen<br />

van cultureel erfgoed aan de Ionische<br />

Universiteit van Corfu, meer dan 1700<br />

geroofde antiquiteiten geïdentificeerd in<br />

veilingzalen, galeries, musea en privéverzamelingen.<br />

Niettemin zegt hij: “We zien<br />

we nog al te vaak dat noch het veilinghuis,<br />

noch de verzamelaar of zijn familie, noch<br />

zelfs de musea de moeite nemen om bij de<br />

autoriteiten na te gaan of ze niet betrokken<br />

zijn bij het tentoonstellen van illegale<br />

objecten.” Het is een twijfelachtige houding,<br />

op zijn zachtst gezegd, die bieders<br />

allesbehalve geruststelt over de moraliteit<br />

van een marktsegment dat nu echt wel in<br />

de nesten zit.<br />

De afgelopen twintig<br />

jaar heeft professor<br />

Tsirogiannis meer<br />

dan 1700 geroofde<br />

antiquiteiten<br />

geïdentificeerd<br />

in veilingzalen,<br />

galeries, musea en<br />

privéverzamelingen.<br />

BEZOEKEN<br />

So Greek ! Lumière sur la collection de<br />

vases grecs d’Antoine Vivenel<br />

15-06 t/m 29-12<br />

Centre Antoine Vivenel<br />

Compiègne<br />

www.musees-compiegne.fr<br />

31

Op schattenjacht:<br />

bodemvondsten<br />

Kunstenaar Chaim van Luit vertrekt vanuit bodemvondsten. Foto : R.V.<br />

Chaim van Luit maakt er kunst<br />

van, strandjutter Aäron Fabrice de<br />

Kisangani verwondert er mensen<br />

mee. Bodemvondsten spreken tot<br />

de verbeelding. Soms verrassend,<br />

vaak avontuurlijk. Maar waar mag je<br />

zoeken? En wat behoor je te doen<br />

als je iets van waarde vindt?<br />

TEKST: BEN HERREMANS<br />

is een schimmige<br />

zone. Op de rand van het<br />

illegale. Vaak ga ik<br />

“Het<br />

’s nachts zoeken. Zonder<br />

lamp. Alles op het gehoor. De metaaldetector<br />

piept. Er zitten meer dan vijftig verschillende<br />

geluiden in dat ding. Ik herken<br />

ze. Ik weet exact, op de centimeter, waar<br />

het ligt, welk volume het heeft en of het<br />

een edelmetaal is. Dan graaf ik. In het donker,<br />

op mijn knieën. Ik tast af wat ik vind,<br />

het is uiterst tactiel. Ik voel wat ik in mijn<br />

handen heb. Een Romeinse munt, bijvoor-<br />

beeld. Mijn vingers weten uit welke tijd.<br />

Dan haal ik mijn vondst uit de grond. Met<br />

mijn handen. Of met een spade. Ik weet<br />

hoe diep ik mag steken. Of ik schop het los<br />

met mijn voeten. Floep – en daar is het.”<br />

Kunstenaar Chaim van Luit (°1985) uit<br />

Heerlen vertrekt vanuit bodemvondsten.<br />

Hij legt er verzamelingen van aan. Daaruit<br />

filtert hij artistieke concepten en zet zijn<br />

vondsten om in installaties. "Minimalistisch,<br />

ik wil mijn werk scherp en puur houden”,<br />

zegt hij. “Het moet oprecht aanvoelen.”<br />

32

Voor het werk 930°c, 2014, (refererend aan het smeltpunt van messing) verzamelde Chaim van Luit diverse<br />

metaalelementen, zoals hulzen en gespen, uit Belgische en Duitse gebieden waar in 1944 gevechten plaatsvonden.<br />

Na zeventig jaar worden deze elementen samengesmolten tot een nieuw object, een replica van zijn<br />

deurklink in Brussel. Dit object symboliseert manipulatie, begrenzing en opening. Het zweeft boven een sokkel<br />

met geluidsisolerend schuim, wat herinnert aan de auditieve ontdekking van de metaalsplinters.<br />

Het verleden komt tot leven voor wie luistert.<br />

‘Ik probeer op<br />

meerdere manieren<br />

de wettelijke weg te<br />

bewandelen’<br />

CHAIM VAN LUIT<br />

ERKENNING EN MELDING<br />

De regelgeving over bodemvondsten<br />

in <strong>België</strong> ligt complex versnipperd in<br />

verschillende wetten. Alleen een erkend<br />

metaaldetectorist mag mikken op<br />

archeologische vondsten. Die erkenning<br />

kun je aanvragen bij het Vlaams Instituut<br />

voor het Onroerend Erfgoed (VIOE); in<br />

Wallonië is dat het Agence Wallonne du<br />

Patrimoine (AWdP).<br />

In <strong>België</strong> mag je met een metaaldetector<br />

zoeken als je vooraf de toestemming van<br />

de eigenaar, pachter of beheerder van het<br />

terrein hebt. Voor het zoeken met een metaaldetector<br />

op militaire en openbare domeinen<br />

(strand inbegrepen) en beschermde<br />

archeologische sites en natuurgebieden heb<br />

je een vergunning van de overheid nodig.<br />

Tenzij vooraf anders afgesproken, behoren<br />

alle vondsten toe aan de eigenaar van de<br />

grond: vaak een landbouwer of de staat in<br />

het geval van gevonden voorwerpen op<br />

het openbare domein. Vondsten daar dien<br />

je over te dragen aan de gemeente of politie,<br />

die ze voor zes maanden in bewaring<br />

neemt en ter beschikking van de eigenaar<br />

stelt. Daagt die niet op, dan wordt de<br />

vondst eigendom van de gemeente. Objecten<br />

met een archeologische waarde horen<br />

binnen de drie dagen bij het VIOE te belanden.<br />

Fysiek onmogelijk? Dan moet je je<br />

vondst en vindplaats tien dagen beschermen,<br />

totdat het instituut ze op kosten van<br />

de Vlaamse overheid onderzoekt.<br />

Er bestaan in <strong>België</strong> twee soorten vondsten<br />

waarvan de melding een eigen procedure<br />

volgt: behalve de vondst met metaaldetector<br />

is er de toevalsvondst. Dat gebeurt<br />

bijvoorbeeld bij bouwwerken of tijdens een<br />

wandeling. Ook een toevalsvondst moet je<br />

binnen de drie dagen aangeven.<br />

Het is niet toegestaan om dieper dan<br />

30 cm te graven. “Dat is de ploegvoor, de<br />

verstoorde grondlaag die telkens wordt<br />

omgewoeld”, legt Chaim van Luit uit.<br />

“Daaronder ligt de onverstoorde laag.<br />

Archeologen willen dat die ongerept blijft,<br />

zodat ze haar kunnen ‘lezen’.” Geen nood,<br />

er valt veel te vinden. “Neem opnieuw die<br />

Romeinse munt. Die is daar al pakweg<br />

1800 jaar aanwezig. De ploeg van de landbouwer<br />

trekt hem omhoog, de regen spoelt<br />

de grond weg en de munt ligt bloot.”<br />

Bij de buren<br />

In Nederland, Groot-Brittannië en<br />

Frankrijk gelden ongeveer dezelfde<br />

wettelijke afspraken, al is de Belgische<br />

wetgeving over bodemvondsten<br />

wat permissiever.<br />

In Nederland verbiedt de Erfgoedwet<br />

het opgraven van archeologische<br />

vindplaatsen zonder vergunning.<br />

De wet op de vondsten regelt<br />

de vondst en berging van roerende<br />

zaken die vijftig jaar of ouder zijn en<br />

een waarde hebben van minstens<br />

500 euro. Ook deze vondsten moet<br />

je melden en zes maanden beschikbaar<br />

houden voor wetenschappelijk<br />

onderzoek. Bij een verkoop is de<br />

ene helft van de opbrengst voor de<br />

vinder, de andere voor de eigenaar<br />

van de grond.<br />

In Engeland regelt de Treasure Act<br />

1996 vondsten van voorwerpen van<br />

goud en zilver van meer dan 300<br />

jaar oud, of die minstens 500 gram<br />

wegen. Zulke vondsten worden<br />

beschouwd als ‘schatten’ van de<br />

Kroon – lees: meldingsplicht.<br />

Ierland en Frankrijk hanteren een<br />

strengere regelgeving. In Frankrijk<br />

heerst bij het speuren naar<br />

archeologische voorwerpen een<br />

totaalverbod op de metaaldetector.<br />

Uitgezonderd als de grond je<br />

eigendom is en op voorwaarde<br />

dat je vondsten aan de overheid<br />

meldt. Oppervlaktevondsten – de<br />

zogenaamde veldverkenning – zijn<br />

wel toegestaan. Melding (binnen 48<br />

uur) is een vereiste.<br />

33

Goed gevonden<br />

Voor een interessante bodemvondst<br />

hoef je geen professioneel archeoloog<br />

te zijn. Enkele recente voorbeelden.<br />

• In februari <strong>2024</strong> haalde de Rotterdamse<br />

magneetvisser Wim<br />

Blom een rapier uit de IJssel: een<br />

zwaard uit de periode 1500-1650.<br />

• In mei 2023 stootte Richard Brock<br />

in Munch Wenlock (graafschap<br />

Shropshire) op een goudklomp<br />

van 64,8 gram. Geschatte opbrengst:<br />

minstens 30.000 pond.<br />

• Begin juni <strong>2024</strong> veilden de Canterbury<br />

Auction Galleries een ring<br />

van goud en saffier uit 1200 à 1300<br />

voor 11.000 pond. Een metaaldetectorist<br />

uit Kent had het kleinood<br />

in 2022 opgedolven.<br />

• In juli 2020 werd in Rushcliffe,<br />

Nottingshire, een ring met de<br />

Romeinse inscriptie I Meane Right<br />

gevonden. Vermoedelijk werd hij<br />

in de Tudor-periode gedragen<br />

door de sheriff van Nottingham.<br />

Hansons Auctioneers veilt de ring<br />

op 5-6 oktober. De startprijs ligt<br />

tussen 2000 en 3000 pond.<br />

Portret Aäron Fabrice de Kisangani. © Stephan Vanfleteren.<br />

STRANDJUTTER<br />

“Kunstenaar? Oei.” Aäron Fabrice de<br />

Kisangani (°1997) aarzelt. “Ik zou het arrogant<br />

vinden om mezelf zo te omschrijven.”<br />

Liever noemt hij zichzelf ‘strandjutter aan<br />

de zuidelijke Noordzee’. “Maar als je je in<br />

iets verdiept en je draagt het uit, beoefen<br />

je een vorm van kunst”, zegt hij. “Wat me<br />

misschien tot kunstenaar maakt, is dat<br />

ik mijn vondsten niet alleen voor mezelf<br />

verzamel. Ik wil verwonderen en dat is<br />

toch wat ook kunstenaars drijft: mensen<br />

bewust maken van wat er rondom hen gebeurt<br />

door te tonen wat ze zelf niet zien.”<br />

Fabrice de Kisangani toont niet al zijn<br />

vondsten. “Het moet mysterieus blijven.<br />

Zoals kunstenaars wil ik ongrijpbaar zijn.<br />

De gelaagdheid in kunst probeer ik ook te<br />

creëren. Mensen moeten zelf leren observeren.<br />

De essentie van veel zaken is om er zich<br />

bewust van te worden. Er zit schoonheid in<br />

‘Verwondering is<br />

de sleutel tot geluk’<br />

AÄRON FABRICE DE KISANGANI<br />

alles. Verwondering is de sleutel tot geluk.<br />

Ik hoop mensen zo te verwonderen dat ze<br />

gelukkig worden. Dat is mijn missie. Een<br />

oude man zei me: ‘Weet je wat je voornaam<br />

Aäron betekent? Hij die licht brengt. Dat<br />

deed je voor mij, door jou ging ik anders kijken.’<br />

Een mooier compliment bestaat niet.<br />

Men zegt dat ik op een mooie manier aan<br />

hen blijf plakken. Al hoor ik soms van jongeren:<br />

‘Je klinkt als een ouwe pee.’ Dat flatteert<br />

me. Dat is de rebel in mij. Ik ben geen kuddedier,<br />

ik zocht altijd liever mijn eigen weg.<br />

Het ontroert me dat ik daarin slaagde.”<br />

WEGWEZEN!<br />

Tussen metaaldetectoristen, archeologen<br />

en landbouwers rommelt het soms. “Ik<br />

probeer op meerdere manieren de wettelijke<br />

weg te bewandelen”, zegt Chaim van<br />

Luit. “Archeologen boeken zelden toevallige<br />

vondsten. Ze komen alleen in actie als<br />

er ergens een opgraving is. Of als er op een<br />

bouwwerf iets werd gevonden of vooraf, als<br />

er grote werken aankomen. Wij amateurarcheologen<br />

steken veel uren in het aflopen<br />

van al die velden waar een archeoloog nooit<br />

komt. De meeste dingen die wij vinden, waren<br />

anders nooit gevonden. Als wij ze niet<br />

vinden, gaan ze kapot. Er zitten veel meststoffen<br />

in die bovenlaag, er valt zure regen<br />

op. Dan begrijp ik niet waarom sommige<br />

archeologen ons scheef aankijken.”<br />

Met landbouwers heeft Van Luit wisselende<br />

ervaringen. “Ik maakte boze boeren mee,<br />

die meteen met hun tractor naar je toekwamen.<br />

Wegwezen! Maar ook lieve, die zeggen:<br />

‘Zoek maar lekker.’ En als je toont wat je<br />

vond – ‘Kijk, een Romeinse dakpan!’ –, vinden<br />

ze dat de moeite niet. ‘Hou het maar.’”<br />

Van concurrentie met archeologen ondervindt<br />

Aäron Fabrice de Kisangani weinig<br />

hinder. Hij zoekt ook niet met een metaaldetector.<br />

“Een goede verrekijker, een<br />

paar zaklampen, een touw en mes, mijn<br />

jutterszak, een vest en laarzen en mijn pet<br />

34

Tussen<br />

metaaldetectoristen,<br />

archeologen en<br />

landbouwers<br />

rommelt het soms.<br />

om herkenbaar te zijn: dat zijn mijn instrumenten.<br />

En een goed humeur.”<br />

Concurrentie? “Je hebt strandjutters en<br />

strandjutters. Iedereen mag daar zijn eigen<br />

invulling aan geven”, zegt Fabrice de Kisangani.<br />

“Ik noem mezelf een échte strandjutter<br />

omdat ik dag en nacht, door weer en wind<br />

en geleid door de winden, de stromingen en<br />

de getijden langs de stranden dweil. Dat is<br />

mijn definitie van strandjutter. Ik kwam ’<br />

s nachts op het strand nog niemand tegen<br />

die ook met een zaklamp liep te zoeken.”<br />

Hij gunt iedereen zijn vondsten. Maar zijn<br />

vindplaatsen deelt hij niet. “Misschien klinkt<br />

dat hebberig of egoïstisch, maar ik heb er<br />

jaren over gedaan om die plekken te vinden.<br />

Dat is zoals een kunstenaar die uitlegt hoe<br />

hij schildert en ineens kopieert iedereen dat.”<br />

INZICHTEN<br />

Is het zoeken belangrijker dan het vinden?<br />

Aäron Fabrice de Kisangani: “Telkens als ik<br />

op het strand kom, lijkt dat voor de eerste<br />

Stephan Vanfleteren, Aäron Fabrice de Kisangani, Kruik, foto. Stuk aardewerk van een laatmiddeleeuwse<br />

grape, normaal gezien voorzien van drie pootjes en twee oren, gevonden in Koksijde. © de kunstenaar.<br />

keer. Ik verbaas me voortdurend over het<br />

bewegende schilderij dat de zee is. Ik heb<br />

een ruim zoekbeeld. Ik ben bioloog, antropoloog,<br />

archeoloog, ornitoloog… Het is<br />

never-ending. Er spoelt altijd wel iets<br />

aan. De zee geeft zo veel. Veel inzichten<br />

ook. Ook over het leven. Een jaar geleden<br />

verloor ik mijn mama. De zee helpt me<br />

om dat te verwerken. Het kolossale van<br />

de zee maakt je nederig. Niet dat je jezelf<br />

moet wegcijferen. Maar je kan alles beter<br />

plaatsen.”<br />

“Iets vinden is de kers op de taart, maar ook<br />

als ik niets vind, ervaar ik voldoening”, zegt<br />

Chaim van Luit. “De aarde beluisteren. Meters<br />

maken, soms loop je zes, zeven uren.<br />

Het repetitieve van de lijnen die je maakt.<br />

Je wilt niets overslaan. Het brengt je in een<br />

trance. Je hebt tijd om te denken. Over het<br />

leven, over kunst. Ik kan uren in mijn atelier<br />

wachten op een idee. Komt niet. Het overvalt<br />

je als je er niet op broedt. Ik leer daaruit<br />

dat ik meer moet loslaten. Maar wel blijven<br />

graven, natuurlijk.”<br />

SURFEN<br />

Nederland<br />

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE):<br />

www.cultureelerfgoed.nl<br />

Nederlandse Archeologievereniging:<br />

www.awn-archeologie.nl<br />

Portabe Antiquities of the Netherlands (PAN):<br />

www.portable-antiquities.nl<br />

<strong>België</strong><br />

Vlaams Agentschap Onroerend<br />

Erfgoed: www.onroerenderfgoed.be<br />

Agence Wallonne du Patrimoine:<br />

www.agencewallonnedupatrimoine.be<br />

Groot-Brittannië<br />

Portable Antiquities Scheme:<br />

www.finds.org.uk/<br />

Council for British Archaeology:<br />

www.archaeologyuk.org<br />

Stephan Vanfleteren, Aäron Fabrice de Kisangani, Nike-schoen, foto. Deze Nike-sportschoen begroeid met<br />

eendenmosselen komt van een ladingverlies van zeventig containers van het cargoschip Maersk-Shanghai<br />

onderweg van Norfolk, Virginia naar Charleston, South-Carolina op 3 maart 2018. Het voorwerp werd gevonden<br />

in 2019 in De Haan. © de kunstenaar.<br />

Frankrijk<br />

Service Archéologie Nationale:<br />

www.culture.gouv.fr/Thematiques/Archeologie<br />

Détection Sans Frontières:<br />

https://m.facebook.com/groups/dsf2021/<br />

35

ZOOM<br />

Gregory Crewdson<br />

Regisseur van het postmoderne leven<br />

Met negen fotoreeksen bestrijkt<br />

de overzichtstentoonstelling over<br />

Gregory Crewdson in de Albertina in<br />

Wenen zo’n 35 jaar uit de carrière van<br />

deze onvergelijkelijke kunstenaar uit<br />

New York. Ze laat vooral zien dat het<br />

realisme van zijn beelden geen doel<br />

op zich is, maar eerder een manier<br />

om schoonheid en emoties aan het<br />

licht te brengen in een wereld in<br />

verval.<br />

TEKST: JEAN-MARC BODSON<br />

Deze omvangrijke expositie over het<br />

oeuvre van de Amerikaanse fotograaf<br />

Gregory Crewdson (°1962)<br />

wordt terecht gepresenteerd als<br />

een overzichtstentoonstelling, niet alleen<br />

omdat ze drieënhalf decennium van creativiteit<br />

beslaat, maar vooral omdat de negen<br />

tentoongestelde reeksen zo treffend gestalte<br />

geven aan zijn heel eigen kijk op beelden.<br />

Wanneer je zijn werk voor het eerst ziet, kan<br />

dat vertrouwd lijken, omdat het zo sterk verwant<br />

is aan de Amerikaanse documentairefotografie<br />

van de laatste halve eeuw. Net als<br />

bij Walker Evans tref je hier de esthetiek van<br />

het banale aan, maar ook de onderliggende<br />

kritiek op de Amerikaanse way of life, zoals<br />

bij William Eggleston, Stephen Shore, Joel<br />

Sternfeld en Larry Sultan.<br />

Op een van de hier tentoongestelde foto’s,<br />

daterend uit zijn beginjaren, zien we een<br />

jonge vrouw die aandachtig kijkt naar<br />

Crewson toont kleine<br />

steden in verval,<br />

met hun ontredderde<br />

bevolking, een donker,<br />

schemerig Amerika.<br />

wat een maquette van een Victoriaans<br />

huis lijkt te zijn. Het licht dat vanuit de<br />

kleine ‘benedenverdieping’ op haar gezicht<br />

schijnt, is een cruciaal element in het<br />

beeld. Enerzijds voegt het, net als de belichting<br />

in het latere werk van de fotograaf,<br />

schoonheid toe aan een tafereel dat anders<br />

onopvallend zou zijn geweest. Anderzijds,<br />

metaforisch gezien, wijst het ons erop dat<br />

voor Gregory Crewdson de wereld enkel<br />

kan worden begrepen aan de hand van<br />

kunstgrepen, decors en enscenering.<br />

Gregory Crewdson, Redemption Center, uit de reeks 'An Eclipse of Moths', 2018-2019. © de kunstenaar.<br />

36

ZOOM<br />

Gregory Crewdson, Basement, uit de reeks 'Cathedral of the Pines', 2013-2014. © de kunstenaar.<br />

DE POËZIE VAN BEELDEN<br />

Eigenlijk kan men zijn beelden, net als die<br />

van de Canadees Jeff Wall, nog het best<br />

omschrijven als ‘cinematografische foto’s’.<br />

Paradoxaal genoeg vereisen ze, net als<br />

speelfilms, een zeer uitgebreide enscenering<br />

om de illusie te wekken dat ze de werkelijkheid<br />

weergeven. Er gaat een maandenlange<br />

voorbereiding aan vooraf. Daarna worden<br />

de beelden gecreëerd dankzij honderden<br />

medewerkers (castingexperts, kostuumontwerpers,<br />

decorontwerpers, technici) en voltooid<br />

in de postproductie, met onder meer<br />

het retoucheren en de digitale montage van<br />

de vele opnamen. Het realisme dat overheerst<br />

in elk van de negen hier gepresenteerde<br />

reeksen wordt in verschillende mate<br />

geaccentueerd. Terwijl bijvoorbeeld de<br />

kleurenbeelden van de reeks ‘An Eclipse of<br />

Moths’ (2018-2019) nog uit het leven lijken<br />

te zijn gegrepen, zijn de zwart-witbeelden<br />

van de reeks ‘Eveningside’ (2021-2022) ongeloofwaardig<br />

door de pose van de figuren,<br />

te vergelijken met de weinig natuurlijke stijl<br />

van de acteurs in de films van Eric Rohmer.<br />

In dit tweede voorbeeld is Crewdson een<br />

postmoderne kunstenaar, door het gevoel<br />

Volgens Crewdson is de wereld enkel te<br />

begrijpen aan de hand van kunstgrepen,<br />

decors en enscenering.<br />

van vervreemding dat ons doet nadenken<br />

over de in het leven geroepen fictieve wereld.<br />

In het eerste geval lijkt hij wel een schilder<br />

van de postmoderniteit die, met het hele<br />

technische palet dat hem ter beschikking<br />

staat, een Amerika beschrijft van kleine steden<br />

in verval met hun ontredderde bevolking,<br />

een donker, schemerig Amerika. En<br />

de fotograaf doet dit zonder lessen te willen<br />

geven, zonder een politieke visie te willen<br />

opdringen. Zoals hij terloops vertelde tijdens<br />

een presentatie van zijn reeks ‘Cathedral of<br />

the Pines’ (2013-2014): de fundamentele motivatie<br />

die door zijn werk loopt, is eerder poëtisch:<br />

“In deze beelden was ik me er sterk van<br />

bewust dat ik bijna niets wilde zeggen, in de<br />

letterlijke zin van het woord. Ik wilde dat de<br />

betekenis bijna uitsluitend in het licht, de sfeer<br />

en de kleur zou liggen. Ik wilde gewoon dat er<br />

genoeg verhaal in zat om de aandacht van de<br />

kijker te trekken en een gevoel van mysterie te<br />

creëren.”<br />

Ongetwijfeld is het door die kunst om een indruk<br />

van zonderlingheid op te roepen dat hij<br />

vaak vergeleken wordt met Edward Hopper,<br />

een schilder die sterk beïnvloed werd door<br />

de Amerikaanse fotocultuur. Het was die gemeenschappelijke<br />

fascinatie voor de leegte<br />

en de stilte die hen in staat stelde, elk met zijn<br />

eigen middelen, het psychologische landschap<br />

van de eigentijdse Amerikaanse cultuur<br />

te schetsen in menig onvergetelijk beeld.<br />

BEZOEKEN<br />

Gregory Crewdson. Retrospective<br />

t/m 08-09<br />

Albertina<br />

Wenen<br />

www.albertina.at<br />

37

Hoe AI de fotografie<br />

op scherp stelt<br />

Maria Mavropoulou, A self-portrait of an algorithm no.52, 2023. © de kunstenaar.<br />

38

Het gaat hard in de wereld van AI.<br />

Ook voor wat kunst betreft, en dan<br />

in het bijzonder de fotografie. Foam<br />

belicht welke impact de nieuwste<br />

ontwikkelingen binnen de Artificial<br />

Intelligence op fotografie hebben.<br />

Ook makers, kopers en verkopers<br />

van fotografie stellen zich vragen. Is<br />

het een uitdaging of een dreiging?<br />

Of juist een goed getimede impuls<br />

voor een medium dat zich nodig<br />

weer eens moest heruitvinden?<br />

TEKST: CELINE DE GEEST<br />

Artificial Intelligence is een hot<br />

topic, maar de eerste keer dat AI<br />

de kunstwereld op zijn kop zette<br />

ligt alweer zes jaar achter ons. In<br />

2018 veilde Christie’s een door AI gegenereerd<br />

kunstwerk voor $ 432.500 (€ 404.000).<br />

Het schilderij, als je het zo kan noemen,<br />

was een creatie van Obvious, een Parijs’<br />

collectief. Zij zetten een algoritme aan<br />

het werk dat aan de hand van een enorme<br />

dataset van 5.000 portretten, geschilderd<br />

tussen de 14e en de 20e eeuw, een fictief<br />

portret samenstelde. De verkoop riep heel<br />

wat vragen op. Wie is hier de maker, mens<br />

of machine? Kan een algoritme creatief<br />

zijn, of gaat het hier om pure plagiaat?<br />

De debatten blijven woeden. In 2023 haalde<br />

de discussie opnieuw de kranten: de Duitse<br />

fotograaf en AI-kunstenaar Boris Eldagsen<br />

won de Sony World Photography Award,<br />

maar weigerde die in ontvangst te nemen.<br />

De reden? Zijn foto, Pseudomnesia: the<br />

electrician, was volledig gegenereerd door<br />

de Dall-E 2-beeldgenerator van OpenAI. “AIbeelden<br />

en fotografie horen niet met elkaar<br />

te concurreren in een wedstrijd als deze”,<br />

schrijft hij op zijn website. “Het zijn verschillende<br />

entiteiten. AI is geen fotografie. Ik heb<br />

als een brutale aap meegedaan om erachter<br />

te komen of de wedstrijden voorbereid zijn<br />

op AI-afbeeldingen. Dat zijn ze niet.”<br />

Met zijn stunt hoopte Eldagsen in de eerste<br />

plaats een discussie los te maken over AI<br />

en fotografie. Want al is het voor hem geen<br />

échte fotografie, hij is niet tegen AI gekant:<br />

“Ik zie het niet als een bedreiging voor de<br />

creativiteit. Voor mij is het juist bevrijdend.<br />

Alle grenzen die me beperkten – materiële<br />

grenzen, budgetten – doen er niet meer toe.”<br />

Paolo Cirio, Mugshots.com, N2, uit de reeks Obscurity, 2016. © de kunstenaar.<br />

‘Ik voelde de<br />

behoefte om AI<br />

te vragen zichzelf<br />

te portretteren,<br />

om het zo beter te<br />

leren kennen’<br />

MARIA MAVROPUOLOU<br />

NIEUWE IMPULSEN<br />

Eldagsen is niet de enige kunstenaar die in<br />

AI veel mogelijkheden ziet. Foam presenteert<br />

deze zomer Photography Through<br />

the Lens of AI, een programma met onder<br />

andere twee tentoonstellingen in het teken<br />

van fotografie en kunstmatige intelligentie:<br />

de groepsexpositie Mirror Mirror en Paolo<br />

Cirio’s solotentoonstelling AI Attacks.<br />

De eerste toont het werk van internationale<br />

kunstenaars die het potentieel en het<br />

gevaar van AI onderzoeken, elk op hun<br />

eigen manier. Een van hen is de Griekse<br />

kunstenaar Maria Mavropoulou. “Het zelfportret<br />

heeft een aparte connotatie binnen<br />

de kunst: het staat voor de kunstenaar die<br />

zichzelf afbeeldt”, zegt zij over haar project<br />

A self-portrait of an algorithm. “Vandaag de<br />

dag is een nieuw soort intelligentie, een<br />

kunstmatige, in staat om beelden te creëren.<br />

Ik voelde de behoefte om AI te vragen<br />

zichzelf te portretteren, om het zo beter te<br />

leren kennen. Elk van de honderd gegenereerde<br />

portretten is uniek. AI zal nooit<br />

twee keer hetzelfde beeld creëren, net zoals<br />

elk mens een aparte vingerafdruk heeft.<br />

In die zin is elk portret een unieke uitgave.”<br />

Aan mogelijkheden met andere woorden<br />

geen gebrek. Zou AI een nieuwe, vitale<br />

levensader voor de fotografie kunnen zijn?<br />

39

Sander Coers, No. 11 uit de serie POST, 2023. © de kunstenaar.<br />

Artprice maakte in 2022 een stand van<br />

zaken op: “De veilingmarkt voor fotografie<br />

is vandaag minder succesvol dan tien<br />

jaar geleden, maar het aantal transacties<br />

wel toegenomen. De verkoop van foto’s<br />

bereikte vorig jaar een recordvolume van<br />

meer dan 24.000 verkochte lots, een stijging<br />

van 75% in tien jaar. Het aandeel foto’s<br />

dat voor minder dan $ 500 werd verkocht,<br />

is sinds 2012 echter verviervoudigd, terwijl<br />

het aantal foto’s met een waarde van meer<br />

dan $ 100.000 bijna is gehalveerd.”<br />

Ondanks deze evolutie naar meer betaalbare<br />

fotografie werd 2022 een historisch<br />

jaar voor de historische fotografie. In dat<br />

jaar werden namelijk de twee duurste foto’s<br />

ooit geveild door Christie’s. The Flatiron<br />

van Edward Steichen (1904) ging onder de<br />

hamer voor $ 11,8 miljoen (€ 10,03 miljoen)<br />

en Man Rays Le Violon d’Ingres (1924) voor $<br />

12,4 miljoen (€ 10.54 miljoen). Het lijkt erop<br />

dat de alomtegenwoordigheid van fotografie<br />

gezorgd heeft voor een tegenreactie: nu<br />

iedereen altijd en overal een smartphone<br />

met digitale camera op zak heeft, groeit<br />

de interesse in zeldzame en historische<br />

fotografie. De vaak ‘gepolijst’ aandoende AIkunst<br />

doet een bepaald publiek verlangen<br />

naar ‘rauwere’ beelden. Bovendien zou de<br />

overdaad aan schermtijd, vooral tijdens de<br />

coronapandemie, gezorgd kunnen hebben<br />

voor een terugkeer naar het fysieke, naar<br />

foto’s die tot hun recht komen in galeries en<br />

op beurzen. De oprichting in 2023 van Photofairs<br />

New York, een gloednieuwe fotografiebeurs<br />

onder de paraplu van The Armory<br />

Show, lijkt die tendens te bevestigen.<br />

Kan een algoritme<br />

creatief zijn, of gaat<br />

het om pure plagiaat?<br />

De debatten blijven<br />

woeden.<br />

Evolutie is immers kenmerkend voor het<br />

medium, dat nog geen tweehonderd jaar<br />

bestaat. Een nieuwe impuls is misschien niet<br />

alleen onvermijdelijk, maar ook welkom, ook<br />

voor wat betreft de fotografiemarkt.<br />

TERUGKEER NAAR HET FYSIEKE<br />

Al bestaat de fotografie bijna twee eeuwen,<br />

de markt is in vergelijking tot andere media<br />

als schilderkunst en beeldhouwkunst<br />

piepjong. In 1971 werd Sotheby’s het eerste<br />

veilinghuis met een aparte fotografieafdeling.<br />

Andere veilinghuizen volgden,<br />

gespecialiseerde fotografiegaleries en<br />

-beurzen zagen het daglicht. De prijzen<br />

stegen gestaag, en tegen 2015 passeerde<br />

een tiental hedendaagse fotografen met<br />

de verkoop van hun werk de grens van een<br />

miljoen dollar. Daarmee leek het medium<br />

wel een plateau bereikt te hebben.<br />

AUTEURSRECHT<br />

Toch is het de meer betaalbare, hedendaagse<br />

fotografie die vandaag het vaakst<br />

verkocht wordt. Dat gebeurt onder andere<br />

bij Foam Editions, de in-house en online<br />

galerie van Foam. De galerie is er zowel<br />

voor ervaren verzamelaars als voor<br />

liefhebbers die Foam willen steunen. De<br />

aangeboden werken worden telkens geselecteerd<br />

uit de tentoonstellingen van het<br />

museum, waardoor je een mooie doorsnede<br />

krijgt van de relevantste nieuwe<br />

kunstenaars en ontwikkelingen binnen de<br />

fotografie. Lotte Klösters staat al 8,5 jaar<br />

aan het roer als galeriemanager. Ze merkt<br />

dat de interesse rond AI-fotografie stilaan<br />

toeneemt, maar dat het voor haar klanten<br />

voorlopig nog niet echt een specifiek verzameldomein<br />

vormt.<br />

“AI-fotografie komt bij ons voorlopig nog<br />

vrij zelden ter sprake, al hebben we sinds<br />

40

Volgens Lotte Klösters van Foam Editions<br />

neemt de interesse rond AI-fotografie toe,<br />

maar vormt het voor haar klanten voorlopig<br />

nog geen specifiek verzameldomein.<br />

vorig jaar wel foto’s in de aanbieding die gemaakt<br />

zijn met behulp van AI. Die kwamen<br />

bijvoorbeeld uit de tentoonstelling van Carlijn<br />

Jacobs en uit Foam Talent, de jaarlijkse<br />

groepstentoonstelling voor jong talent”,<br />

vertelt ze. “Ik denk wel dat veel van onze kopers<br />

open staan voor deze nieuwe techniek,<br />

dat ze nieuwsgierig zijn naar de mogelijkheden.<br />

Bij Carlijn leverde AI beelden op die<br />

heel unheimlich aanvoelden, bijna akelig.<br />

Als je ernaar kijkt denk je: hier klopt iets<br />

niet. In het werk van iemand als Sander<br />

Coers, dat dit jaar deel uitmaakte van Foam<br />

Talent, zorgt AI juist voor een heel nostalgisch<br />

gevoel. Je moet goed kijken om te<br />

onderscheiden of het een echte, verouderde<br />

foto is of juist een hypermodern beeld.<br />

Ook uit Mirror Mirror wil ik graag een of<br />

twee werken selecteren voor in de galerie.<br />

Ik vind het een heel interessante ontwikkeling<br />

binnen de fotografie, en dus hoort<br />

die ook terug te komen in de galerie: dat<br />

gaat hand in hand.”<br />

Maar wat dan met de zorgen rond authenticiteit<br />

en auteursrecht? “Daar besteedt<br />

de tentoonstelling ook aandacht<br />

aan”, zegt Klösters. “Gebruik je AI om een<br />

beeld volledig te genereren, zonder dat het<br />

startpunt een beeld is dat je zelf gemaakt<br />

hebt, is het dan nog fotografie? Als er<br />

geen camera aan te pas komt, is het dan<br />

wel een foto? Foam verkent de verschillende<br />

aspecten van AI en wil samen met<br />

kunstenaars en bezoekers tot inzichten<br />

komen. Fotografie is altijd aan ontwikkeling<br />

onderhevig, en dat is ook goed. AI zal<br />

wellicht nog veel invloedrijker worden, en<br />

een grotere plek innemen in de galerie.”<br />

BEZOEKEN<br />

Photography Through the Lens of AI<br />

t/m 11-09<br />

Foam<br />

Amsterdam<br />

www.foam.org<br />

Brea Souders, Vistas #22, 2020. © de kunstenaar.<br />

41

Getekend<br />

door de architect<br />

In de nasleep van de Salone del Mobile Milano presenteert <strong>COLLECT</strong><br />

enkele gloednieuwe stukken, rechtstreeks van de tekentafels van visionaire<br />

architecten. Deze tonen niet alleen hun onmiskenbare expertise, maar<br />

houden ook een belofte van toekomstig verzamelbaar design in.<br />

Seyun<br />

door Zaha Hadid Design<br />

Tamart Design<br />

door Amos Goldreich<br />

Interni Venosta<br />

door Dimorestudio<br />

De Seyun-collectie, ontworpen door Zaha<br />

Hadid voor Karimoku, belichaamt een<br />

mooie balans tussen de hardheid van hout<br />

en een gevoel van lichtheid in het ontwerp,<br />

resulterend in samengevoegde asymmetrische<br />

oppervlakken. Elk stuk straalt elegantie<br />

en standing uit, trouw aan Zaha Hadids<br />

esthetiek, en getuigt van Karimoku’s<br />

meesterschap in vakmanschap, geworteld<br />

in een geschiedenis die teruggaat tot de<br />

jaren 40.<br />

© Zaha Hadid Design.<br />

Architect Amos Goldreich heeft een meubelmerk<br />

gelanceerd dat de designerfenis<br />

van zijn moeder, interieurarchitect Tamar<br />

de Shalit, in de schijnwerpers zet vóór zijn<br />

bekendere vader, ontwerper en activist<br />

Arthur Goldreich. De collectie bestaat uit<br />

tien meubelobjecten gebaseerd op het<br />

archief van het overleden echtpaar, een<br />

verzameling van meer dan 10.000 tekeningen,<br />

foto’s, documenten en prototypes.<br />

Central Stool/Side Table. Prijs: € 410.<br />

© Tamart Design.<br />

Interieurontwerpduo Dimorestudio lanceerde<br />

een nieuw meubelmerk in samenwerking<br />

met Interni Venosta. Dit nieuwe<br />

merk belichaamt de esthetiek en het<br />

erfgoed van Carla Venosta, wat heeft geresulteerd<br />

in een collectie die doordrenkt is<br />

van karakter en geschiedenis. De inspiratie<br />

achter deze collectie is onmiskenbaar de<br />

wereld van Carla Venosta, waarbij in elk een<br />

subtiele nostalgie naar de jaren 70 voelbaar<br />

is. Wat deze meubels verbindt, is het<br />

gebruik van metaal en hout, materialen die<br />

kenmerkend waren voor dat tijdperk.<br />

© Dimorestudio. Foto: Marco Guastalla.<br />

42

Maniera 32<br />

door Junya Ishigami<br />

Lucio<br />

door Vincent van Duysen<br />

H&dM Objects<br />

door Herzog & de Meuron<br />

De Japanse architect Junya Ishigami ontwierp<br />

voor de Brusselse galerie Maniera<br />

een reeks gazen meubels van roestvrij<br />

staal, leer, rotan, glas en hout, waaronder<br />

eetkamerstoelen, schommelstoelen, tafels<br />

en lampen. Sommige stukken waren oorspronkelijk<br />

ontworpen voor het huis van<br />

zijn moeder.<br />

© Maniera. Foto: Jeroen Verrecht.<br />

De Belgische architect Vincent Van Duysen<br />

ontwierp na de glanzende Mateo-tafel<br />

nu ook de Lucio-fauteuil voor Molteni&C<br />

in zijdezacht leer. Dit zorgvuldig geconstrueerde<br />

meubelstuk combineert<br />

esthetiek en functionaliteit in perfecte<br />

harmonie.<br />

© Vincent Van Duysen<br />

H&dM Objects, ontworpen door architectuurstudio<br />

Herzog & de Meuron, omvat zes<br />

sculpturale stoelen en krukjes van gefreesd<br />

hout. Deze worden zonder schroeven gemonteerd<br />

en bedekt met een glanzende lak.<br />

De objecten maken deel uit van de meer<br />

dan zeshonderd items die de studio heeft<br />

gemaakt voor architecturale projecten en die<br />

nu te koop worden aangeboden.<br />

© Herzog & Meuron.<br />

PALM<br />

door Jean-Michel Wilmotte<br />

Osuu<br />

door Foster + Partners<br />

In-Side<br />

door Heatherwick Studio<br />

De gerenommeerde Franse architect Jean-<br />

Michel Wilmotte ontwierp voor Parla, een<br />

eeuwenoud commercieel interieurmerk gevestigd<br />

in Istanbul, PALM, een veelzijdige lijn<br />

lage tafels en zit- en loungemogelijkheden<br />

voor binnen en buiten. De PALM-collectie<br />

is ontworpen om erfgoed, vakmanschap<br />

en technologie te combineren. De stukken,<br />

variërend van ligbedden tot fauteuils<br />

en krukken, zijn gemaakt met behulp van<br />

de metaalbewerkingsexpertise van Parla<br />

Design. Van dichtbij bekeken onthullen ze<br />

delicaat las- en schrijnwerk.<br />

© Parla.<br />

Foster + Partners, de studio van Norman<br />

Foster, onthulde in Milaan een zevende<br />

stoelontwerp voor Walter Knoll. De Osuu,<br />

gemaakt van met stoom gebogen deuvels<br />

en voorgevormd multiplex, verenigt traditioneel<br />

vakmanschap en moderne productietechnieken.<br />

Gemaakt van hoogwaardig<br />

hout en multiplex, en met een verwisselbaar<br />

zitkussen van tuigleer of wolvilt, biedt<br />

de Osuu-stoel het beste van functionaliteit<br />

en esthetiek.<br />

© Walter Knoll.<br />

De Engelse ontwerper en kunstenaar<br />

Thomas Heatherwick richtte in 1994 zijn<br />

Heatherwick Studio op met als doel het<br />

‘implementeren van architectuur, design<br />

en sculpturen in één enkele taak’. Deze<br />

stoel, uit de serie ‘In-Side’ voor het Italiaanse<br />

bureau Magis, is in een combinatie<br />

van gerecycleerd plastic en biohars en ziet<br />

er binnenstebuiten gekeerd uit, met een<br />

witte zitting bedekt met kleurrijke vlekken.<br />

© Thomas Heatherwick.<br />

43

Gaetano Pesce<br />

Geëngageerd provocateur met humor<br />

De voorbije zestig jaar bracht<br />

Gaetano Pesce een revolutie<br />

teweeg in de wereld van kunst en<br />

design. Niet alleen via zijn kleurrijke<br />

experimenten met kunsthars, maar<br />

ook door zijn maatschappelijk<br />

geëngageerde ontwerpen voor<br />

de industrie. Nu hij in april is<br />

overleden, maken we de status op<br />

van zijn marktwaarde.<br />

TEKST: ELIEN HAENTJENS<br />

Een 'La Smorfia' fauteuil in thermogevormde gezeefdrukte polyester plaat, polyurethaanschuim, plastic en<br />

stof door Gaetano Pesce ontworpen in 2003 en uitgegeven door Meritalia. © Bonhams Cornette de Saint<br />

Cyr. 29-05, Bonhams Parijs. © Bonhams - Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: € 6.000 - 8.000<br />

Als pionier van de antidesignbeweging<br />

droeg Gaetano Pesce<br />

(1939-<strong>2024</strong>) bij aan de vervaging<br />

van de grenzen tussen kunst<br />

en design. Al snel na het behalen van zijn<br />

diploma architectuur van de Universiteit<br />

van Venetië werd hij lid van de Gruppo<br />

N. Dat ontwerpcollectief legde tussen<br />

1958 en 1963 de basis voor de Italiaanse<br />

radical design-beweging. Met hun kleurrijke,<br />

organische werk revolteerden deze<br />

kunstenaars tegen de overmacht van het<br />

20e-eeuwse modernisme, dat in de sociaal<br />

en economisch onstabiele tijden van de<br />

jaren 60 en 70 aan populariteit won.<br />

Niet alleen zijn kleurrijke, speelse en soms<br />

zelfs surrealistische vormentaal, maar<br />

vooral zijn doorgedreven experiment met<br />

materialen en technieken maakten van<br />

Gaetano Pesce een toonaangevend ontwerper.<br />

Ook zijn gevoel voor humor en maatschappelijk<br />

engagement lopen als een rode<br />

draad door zijn werk heen. Zo is zijn beroemde<br />

Up5 Lounge Chair (1969) voor B&B<br />

44

Gaetano Pesce, gestempelde Clear XXL-vaas in<br />

zachte hars, ontworpen in 1995 en uitgegeven<br />

door Fish Design in 2005. 29-05, Bonhams Parijs.<br />

© Bonhams Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: €<br />

3.000-4.000<br />

Gaetano Pesce, Queen of Nobody-fauteuil uit de ‘Nobody’s perfect’-serie in polyurethaanhars, nylon en<br />

gewatteerd katoen, uitgegeven door Zerodisegno in 2003. © Bonhams Cornette de Saint Cyr. 29-05, Bonhams<br />

Parijs. © Bonhams - Cornette de Saint Cyr. Richtprijs: € 4.000 - 6.000<br />

Italia het resultaat van experimenten met<br />

vacuumverpakt polyurethaan, dat zichzelf<br />

vormt als je de verpakking opent. Inspiratie<br />

daarvoor haalde hij onder de douche uit<br />

zijn spons. De organische fauteuil roept<br />

het beeld van een eeuwenoud vruchtbaarheidsbeeldje<br />

op; tegelijkertijd wilde hij met<br />

de bal en ketting de onderdrukking van<br />

vrouwen door mannen aankaarten.<br />

Ook met de gigantische Moloch-lamp<br />

(1970-71) wilde hij een boodschap overbrengen,<br />

vertelt Marcel Brouwer, specialist<br />

modern decorative art & design bij<br />

Bonhams. “Doordat de lamp zo groot is,<br />

blijft er geen ruimte meer over voor andere<br />

meubels. Zo wilde hij de overconsumptie<br />

aankaarten. Die ‘larger than life’ bureaulamp<br />

is uitgegroeid tot een van zijn meest<br />

iconische en gewilde stukken. Er zijn er<br />

niet zoveel van gemaakt. Een exemplaar zit<br />

onder meer in de collectie van het Museum<br />

of Modern Art in New York. De laatste die<br />

op de markt is gekomen, is voor 116.000<br />

euro afgehamerd.”<br />

Niet alleen zijn kleurrijke, speelse en soms<br />

zelfs surrealistische vormentaal, maar vooral<br />

zijn doorgedreven experiment met materialen<br />

en technieken maakten van Gaetano Pesce<br />

een toonaangevend ontwerper.<br />

DIVERSITEIT<br />

Toen Gaetano Pesce in 1983 Italië inruilde<br />

voor New York, probeerde hij alternatieven<br />

te zoeken voor de industriële massaproductie.<br />

Zo experimenteerde hij met wat<br />

hij gestandaardiseerde series noemde.<br />

Daarvoor gebruikte hij alledaagse materialen<br />

zoals kunsthars en paste hij conventionele<br />

productietechnieken aan om meer<br />

gevarieerde en minder perfecte resultaten<br />

te krijgen. Een van de eerste voorbeelden<br />

is de Pratt Chair (1984), die de wereld van<br />

functioneel design en decoratieve kunst<br />

samenbrengt. Daarmee legde hij het eerste<br />

zaadje voor collectible design.<br />

Een van zijn laatste projecten vormde de<br />

creatie van vierhonderd stoelen, uit in hars<br />

gedoopt canvas, en een vloer voor de modeshow<br />

van Bottega Veneta. Die vormden<br />

volgens Pesce een ‘ode aan het belang van<br />

diversiteit, omdat we allemaal verschillend<br />

zijn’. “Hoewel hij actief deelnam aan de kunstmarkt,<br />

had hij er ook commentaar op”, stelt<br />

Brouwer. “Zijn werk is altijd goed vertegen-<br />

45

Gaetano Pesce, Nobody’s Armchair uit de ‘Nobody’s<br />

perfect’-serie in polyurethaan hars en nylon ontworpen<br />

in 2003 en uitgegeven door Zerodisegno in 2005. H: 86<br />

cm, L: 52,5 cm, d.: 47,5 cm. 29-05, Bonhams Parijs.<br />

© Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />

Richtprijs: € 2.000 - 3.000<br />

Gaetano Pesce, tafel, Sansone Due, ca. 1986. © Galerie Downtown. Foto: Michael Brunn.<br />

Gaetano Pesce, lage tafel, 1996, hars, 45 x 100 x 100 cm. Speciale opdracht van de kunstenaar voor de Dujardin-winkels<br />

in Brussel. 30-04, Bonhams Cornette de Saint Cyr Brussel. © Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />

Prijs: € 10.240<br />

woordigd geweest door galeries zoals Salon<br />

94 Design, zelfs tot op het einde van zijn<br />

leven. Daarom is er een groot aanbod, met<br />

onder meer veel vazen van enkele honderden<br />

euro’s tot 2.000 euro.”<br />

Ook Luna Laffanour bracht op de jongste<br />

editie van PAD Paris met haar galerie<br />

downtown+ een hommage aan Gaetano<br />

Pesce. “Een bekende reeks is ‘Sansone’. De<br />

tafel Sansone I uit circa 1980 is herkenbaar<br />

aan de Italiaanse kleuren en onregelmatige<br />

poten, terwijl gezichten typerend zijn voor<br />

Sansone II, uit circa 1986”, vertelt Laffanour.<br />

“Wat Pesce zo sterk maakt, is zijn experimenteel<br />

gebruik van materiaal en kleur. Ook zijn<br />

inhoudelijk discours – met een bezorgdheid<br />

om het milieu, de mens en vooral de vrouw –<br />

en zijn pogingen om meer uniciteit te krijgen<br />

in massaproductie, maken hem belangrijk<br />

in de geschiedenis van design. Zo bracht hij<br />

met zijn label Fish Design een reeks vazen<br />

uit kunsthars uit. Ze zijn gestandaardiseerd,<br />

maar tegelijk uniek. Wellicht zullen dit soort<br />

stukken zachtjes stijgen in waarde, terwijl de<br />

echt zeldzame stukken veel sneller zullen stijgen.<br />

Qua prijsklasse moet je voor die laatste<br />

stukken tussen 12.000 en 45.000 euro rekenen.”<br />

VEELBELOVENDE INGREDIËNTEN<br />

Dat Pesce twee interieurprojecten in Knokke-Heist<br />

realiseerde, was het resultaat van<br />

zijn samenwerking met Ernest Mourmans.<br />

Diens galerie vertegenwoordigde in de jaren<br />

80 werk van postmodernistische ontwerpers<br />

46

Met de Pratt Chair,<br />

die de wereld van<br />

functioneel design<br />

en decoratieve kunst<br />

samenbrengt,<br />

legde Pesce in 1984<br />

het eerste zaadje voor<br />

collectible design.<br />

en lijkt niet echt kindvriendelijk. Het ludieke,<br />

ietwat provocerende karakter is typisch voor<br />

Pesce. Andere ontwerpen, zoals de kledingrekken<br />

en bibliotheekkasten, sluiten wel<br />

beter aan bij een kinderwereld. Zo creëerde<br />

hij kleurrijke, antropomorfe gezichten uit<br />

kunsthars. Met verf bracht hij er nog afdrukken<br />

van handen en voeten op aan, zoals bij<br />

een kindertekening. Het bijzondere is dat hij<br />

op dat moment nog niet zoveel met gegoten<br />

hars had gewerkt en dat de kinderwinkel dus<br />

het begin markeert van een nieuwe periode<br />

in zijn oeuvre.”<br />

als Ron Arad, Ettore Sottsass, en dus ook<br />

Gaetano Pesce. De Italiaanse ontwerper tekende<br />

niet alleen het interieur van de galerie,<br />

maar ook dat van de befaamde kinderwinkel<br />

Dujardin. Toen die enkele jaren na de opening<br />

in 1994 failliet ging, kwam het meubilair<br />

op de markt terecht. Zo ging er onlangs een<br />

lage tafel in kunsthars (1996) onder de hamer<br />

bij Bonhams Cornette de Saint Cyr in Brussel.<br />

Hoewel de tafel geschat werd op 3.000 à<br />

4.000 euro, werd deze afgehamerd voor een<br />

goede 10.000 euro.<br />

Naast de iconische stukken bracht Laffannour<br />

verschillende stukken uit de kinderwinkel.<br />

“Een van de meest tot de verbeelding<br />

sprekende is de paskamer uit betonijzers<br />

en een gewatteerde blauwe stof ”, zegt ze.<br />

“Die brute, radicale materiaalkeuze geeft de<br />

paskamer een ietwat claustrofobisch gevoel,<br />

MUSEUMWAARDIG<br />

Aangezien zijn werk al lange tijd in het<br />

galeriecircuit zit en dus ook via veilingen<br />

te koop is, is de markt normaal relatief<br />

stabiel. Tegelijk halen de ontwerpen van<br />

Pesce, die dit jaar op 3 april overleed, telkens<br />

meer dan hun schattingsprijs. Brouwer:<br />

“Hoewel je nooit weet hoe de kunstmarkt<br />

evolueert, voldoet het werk van Gaetano<br />

Pesce theoretisch aan de meeste vereisten<br />

om een goede marktwaarde te behouden.<br />

Zo neemt zijn werk een maatschappelijke<br />

positie in, maar innoveerde hij ook de discipline<br />

zelf. Daardoor behoort het wereldwijd<br />

tot museumcollecties. Daarnaast is het<br />

bijzonder herkenbaar, waardoor het tot ons<br />

collectieve geheugen is gaan behoren. Met<br />

hun kleurrijke, amorfe vormentaal boden<br />

ontwerpers als Pesce een alternatief voor<br />

het modernisme. Mooie voorbeelden zijn<br />

Gaetano Pesce, salontafel uit de ‘Nobody’s perfect’-serie in polyurethaanhars en nylon, uitgegeven door Zerodisegno,<br />

circa 2003. 29-05, Bonhams Parijs. © Bonhams Cornette de Saint Cyr.<br />

Richtprijs: € 4.000 - 6.000<br />

Gaetano Pesce, lamp Airport, ca. 1986.<br />

© Galerie Downtown. Foto: Marie Clérin.<br />

de zogenaamde ‘Spaghetti’-schalen in de<br />

Italiaanse kleuren, die verkocht worden voor<br />

bedragen tussen 3.000 en 5.000 euro, en de<br />

‘Nobody’s Perfect’-serie, waarin toeval wordt<br />

gehuldigd. Die stoelen halen rond 10.000<br />

euro. Wat uiteraard ook van belang is, is de<br />

zeldzaamheid. Zo hebben we in onze veiling<br />

een ‘La Smorfia’-stoel met groene rugleuning.<br />

Het vernieuwende aan deze reeks was<br />

de modulariteit, die hij nadien ook in zijn<br />

Tramonto-meubel (1980) voor Cassina heeft<br />

geïntegreerd. Zijn experimenten met de<br />

wisselwerking tussen industrie en ambacht<br />

maken zijn werk interessant.”<br />

De laatste tien jaar kende de designmarkt<br />

een sterke groei. “Mensen die kunst verzamelen,<br />

vinden het fijn om ook experimenteel<br />

meubilair met een verhaal in huis te halen”,<br />

zegt Brouwer. “Bovendien zijn industriële<br />

stukken verzamelbaar. Belangrijk is wel<br />

dat ze in een goede conditie verkeren, over<br />

hun originele stoffering beschikken en tot<br />

de eerste editie behoren. Tegelijk hangt aan<br />

nieuwe exemplaren vaak een stevig prijskaartje,<br />

waardoor de tweedehandsstukken<br />

sowieso hun waarde behouden. Als je over<br />

een echt origineel stuk beschikt, betekent<br />

dat misschien wel dat je het op een bepaald<br />

moment beter niet meer gebruikt, maar als<br />

een sculptuur beschouwt. Al levert dat ook<br />

een interessant spanningsveld op.”<br />

47

De opmars van<br />

Koreaanse kunst<br />

Yeesookyung, Translated Vase, (TVW2), 2013, keramiekscherven, epoxy, 24kt bladgoud. © de kunstenaar. The Page Gallery.<br />

48

Twee maanden voor de opening<br />

van de Biënnale in Venetië vonden<br />

enkele premières al plaats in Seoul.<br />

In Maison Hermès Dosan Park van<br />

Fondation d’entreprise Hermès<br />

loopt nog tot 9-7 Beauty is a Readymade,<br />

van kunstenaarscollectief<br />

Claire Fontaine. Hun werk Stranieri<br />

Ovunque, waarvan ook in Zuid-<br />

Korea een versie te zien is, vormt het<br />

centrale thema voor de 60e editie<br />

van de Italiaanse kunstmanifestatie.<br />

In Space K Seoul loopt een solo<br />

met werk van de Amerikaan Eddie<br />

Martinez, die hiermee zijn eerste<br />

grote show in Azië heeft, terwijl hij<br />

in Venetië de ministaat San Marino<br />

vertegenwoordigt onder de titel<br />

Nomader. Ook Rinus Van de Velde<br />

(Art Sonje Center) en Philippe<br />

Parreno (Leeum Museum of Art)<br />

vormden dit voorjaar de headliners<br />

voor enkele van de grootste<br />

kunstcentra in Seoul. Richt de<br />

Koreaanse kunstwereld hiermee zijn<br />

blik op het Westen en wijst dit op een<br />

kentering van de Koreaanse cultuur?<br />

In een land waarvan het imago in<br />

het Westen wordt beïnvloed door<br />

zijn noordelijke tegenhanger, blijken<br />

grenzen geen barrières te vormen<br />

voor culturele samenwerkingen.<br />

Dankzij een dynamische uitwisseling<br />

in beide richtingen leert de hele<br />

wereld K-kunst kennen.<br />

TEKST: ELS BRACKE<br />

De laatste jaren is er in het Westen<br />

geen ontkomen aan Koreaans<br />

getinte exposities. In mei liep<br />

in het Van Abbemuseum Sung<br />

Hwan Kim: Protected by roof and righthand<br />

muscles af, zijn grootste solotentoonstelling<br />

tot nu toe in Europa met meer<br />

dan twintig jaar kunstenaarschap. In De<br />

Lakenhal kun je nog tot 21-07 werk bekijken<br />

van Kimsooja in de expositie Thread<br />

Roots. Kimsooja kreeg ook carte blanche<br />

van François Pinault in La Bourse om al<br />

Kimsooja, To Breathe-installatie, <strong>2024</strong>.© Bourse de Commerce. Pinault Collection.<br />

spiegelend de wereld op zijn kop te zetten<br />

t/m 02-09. Ook in Axel Vervoordt Gallery<br />

is t/m 31-08 werk van haar te zien. Naast<br />

Nam June Paik is de grote naam in het<br />

Westen Lee Ufan, wiens beelden tijdens de<br />

elfde editie van de jaarlijkse beeldententoonstelling<br />

in Rijksmuseum te zien zullen<br />

zijn. Van Lee Ufan (°1936), die vaak maar<br />

onterecht als Japanner wordt gezien, toont<br />

het Rijks t/m 28-10 in de tuinen zeven<br />

iconische beelden en in het museum twee.<br />

Ook het S.M.A.K in Gent had vorig jaar<br />

Korea te gast met de solo Several Reenactments<br />

van Haegue Yang.<br />

Maar niet alleen Koreaanse hedendaagse<br />

kunst verovert de museumwereld. In<br />

het Keramiekmuseum Princessehof in<br />

Leeuwarden liep in 2022 een grote keramiekexpositie<br />

die in de Koreaanse cultuurgeschiedenis<br />

dook. Ook London deed<br />

in dat jaar mee aan de K-rage, toen het<br />

Innovatie en<br />

wilskracht:<br />

twee kenmerken<br />

die de Koreaanse<br />

samenleving (nog<br />

steeds) voortstuwen.<br />

Victoria and Albert Museum in het teken<br />

stond van ‘Hallyu’, oftewel de Koreaanse<br />

golf. Dit museum toonde voor de eerste<br />

keer sinds 1961 een uitgebreide kijk in de<br />

Koreaanse cultuur. In de kunstwereld heb<br />

je altijd verschillende spelers die de boel in<br />

beweging houden. Denk aan maatschappelijke<br />

reflectie, economische factoren en<br />

politieke agenda’s. Het is de combinatie<br />

49

Lee Ufan, Relatum – Circle and Straight, 2021, glanzend gepolijst roestvrij staal. Ø 302 x 8 cm, en 950 x Ø 8 cm.<br />

© de kunstenaar. Foto: Claire Dorn, met toestemming van Studio Lee Ufan.<br />

De opkomst van de<br />

Koreaanse kunstmarkt<br />

is een intrigerend<br />

fenomeen dat zowel<br />

de unieke kenmerken<br />

van de Koreaanse<br />

cultuur als de<br />

bredere dynamiek<br />

van de internationale<br />

kunstwereld<br />

weerspiegelt.<br />

van al deze factoren die het verhaal achter<br />

de groeiende interesse schrijft. De opkomst<br />

van de Koreaanse kunstmarkt is een<br />

intrigerend fenomeen dat zowel de unieke<br />

kenmerken van de Koreaanse cultuur als<br />

de bredere dynamiek van de internationale<br />

kunstwereld weerspiegelt.<br />

JONG EN DYNAMISCH<br />

Het post-covidherstel van de wereld verliep<br />

opmerkelijk snel in Korea, met de oprichting<br />

van de beurs Frieze Seoul in 2022, die<br />

in september zijn derde editie beleeft. Dit<br />

is in grote tegenstelling tot Hongkong, het<br />

voormalige epicentrum van de Aziatische<br />

kunstmarkt, waar de lange nawerkingen<br />

van de pandemie en de terugkeer naar<br />

China voor een opmerkelijke neergang<br />

zorgden. Het recente nieuws over de aan-<br />

kondiging van een nieuwe, uitgebreide<br />

kunstopslagfaciliteit van miljoenen dollars<br />

naast Incheon International Airport toont<br />

ook de voortdurende groei en investeringen<br />

in de kunstinfrastructuur van het land aan.<br />

Bovendien maakt het 0% btw-tarief voor<br />

kunstaankopen in Korea het land aantrekkelijk<br />

voor kunstverzamelaars en investeerders.<br />

In tegenstelling tot de meeste<br />

landen zijn er geen invoer-, uitvoer- of verkoopbelastingen<br />

voor primaire originele<br />

kunstwerken die naar of in Zuid-Korea<br />

worden verkocht. Secondaire kunstwerken<br />

hebben dit voordeel niet, dus het heeft<br />

kunstverzamelaars er vooral toe aangezet<br />

om jongere kunstenaars te kopen in plaats<br />

van prints en werken in grote oplagen van<br />

meer gevestigde kunstenaars. De Koreaanse<br />

verzamelaars zijn opmerkelijk actief<br />

in de kunstmarkt en geven, als groep,<br />

substantieel meer uit dan veel andere<br />

landen, de Verenigde Staten uitgezonderd.<br />

Deze trend wordt deels verklaard door<br />

het relatief jonge karakter van de markt<br />

en de afwezigheid van multigenerationele<br />

kunstcollecties, gedeeltelijk als gevolg van<br />

de verwoestingen veroorzaakt door de<br />

Koreaanse oorlog. Bovendien is de waardering<br />

voor kunst en vakmanschap diepgeworteld<br />

in de Koreaanse cultuur, wat<br />

bijdraagt aan de vitaliteit van de markt.<br />

De oudere generatie verzamelaars was gefortuneerd,<br />

academisch en cultureel geïnteresseerd.<br />

Toen recente cryptomiljonairs of<br />

jonge miljonairs in de IT-industrie hun ogen<br />

richtten op kunstverzamelingen, is een<br />

nieuwe klasse van verzamelaars ontstaan.<br />

Ze hebben een veel proactievere houding<br />

dan vorige generaties verzamelaars, uiten<br />

actief hun waardering voor kunst, scholen<br />

zichzelf en proberen rechtstreeks in contact<br />

te komen met kunstenaars en galeries die<br />

hen interesseren. Zelfs iemand met een modaal<br />

salaris heeft een budget voor het soort<br />

kunst waar hij/zij van houdt.<br />

Sinds de jaren 2000 besteedt het Westen<br />

meer aandacht aan niet-westerse landen<br />

in de kunstwereld. Deze nieuwe transnationale<br />

interesse loopt samen met de regionale,<br />

diaspora-, LGBTQ- en vrouwgerichte kunst.<br />

Axel Vervoordt Gallery in Wijnegem legt zich<br />

al bijna twee decennia toe op het vertegenwoordigen<br />

van Koreaanse kunstenaars,<br />

gedreven door een diepgaande interesse in<br />

oosterse filosofie en meditatie. De essentie<br />

van de galerie, die het meditatieve en spirituele<br />

omarmt, waarbij kleurvlakken dienen<br />

als middel tot meditatie en het streven naar<br />

leegte, weerspiegelt perfect de benadering<br />

50

Koreaanse<br />

verzamelaars zijn<br />

opmerkelijk actief in<br />

de kunstmarkt en<br />

geven, als groep,<br />

substantieel meer<br />

uit dan veel andere<br />

landen behalve de<br />

Verenigde Staten.<br />

van veel Koreaanse kunstenaars. Deze filosofie<br />

heeft de laatste jaren wereldwijd aan<br />

terrein gewonnen, waardoor de aantrekkingskracht<br />

van Koreaanse kunst exponentieel<br />

is toegenomen. Bovendien wordt erkend,<br />

zowel door musea als verzamelaars, die hun<br />

collecties met een rationele blik samenstellen<br />

in het Westen en China, dat Koreaanse<br />

kunstenaars een essentiële, verbindende<br />

schakel kunnen vormen tussen diverse<br />

culturen. Veel ‘gevestigde’ kunstenaars in<br />

Korea die internationaal niet zo bekend zijn,<br />

worden nu internationaal ontdekt. Van deze<br />

categorie zijn Choi Myoung Young en Park<br />

Suk Won, wier activiteiten op één lijn lagen<br />

met de Dansaekhwa-beweging, enkele van<br />

de interessante namen. Bij de oudere kunstenaars<br />

zijn Lee Ufan, Yun Hyong-keun, Park<br />

Seo-Bo, Lee Bae en Ha Chong Hyun de bekendste<br />

namen die door het Westen onder<br />

de Dansaekhwa-noemer zijn ondergebracht.<br />

Vanuit het oogpunt van verzamelaars zijn<br />

deze kunstenaars en kunstenaars die nog in<br />

de 50 en 60 zijn, solide maar vrij nieuw voor<br />

Europese verzamelaars. Voorbeelden van<br />

dit laatste zijn Suejin Chung, Yunhee Toh en<br />

Yun Sang Yeul. Wat de jongere generatie betreft:<br />

mediakunst is sterk in Korea en stamt<br />

af van de innovatie van Nam June Paik maar<br />

ook uit de vele technologische bedrijven.<br />

Interessante namen zijn Im Heung-soon,<br />

wiens mediawerken verhalen over gevoelige<br />

politieke kwesties tussen Noord- en Zuid-<br />

Korea en historische conflicten, en andere<br />

jongere kunstenaars zoals Yanghee Lee<br />

(performance), Ayoung Kim, Kang Seung<br />

Lee, Kohui, Noh Sangho, Jong Oh, Gwangsoo<br />

Park, Woosung Lee en Jazoo Yang.<br />

Het is nog steeds onduidelijk of de westerse<br />

kunstmarkt, samen met galeries en<br />

verzamelaars, echt meesurft op de Hallyugolf.<br />

Namen als White Cube, König Gallerie,<br />

Perrotin, Lehmann Maupin en Esther<br />

Schipper zijn onlangs in Seoul neergestreken,<br />

wat de interesse van het Westen in de<br />

Aziatische kunstscene onderstreept. Een<br />

van hun uitdagingen is het ontdekken en<br />

vertegenwoordigen van lokale Koreaanse<br />

Im Heung-soon, Bukhansan, digitale print, 2015. © de kunstenaar.<br />

51

Exterieur van het Leeum Museum of Art. Foto: Kyung Sub Shin.<br />

Het vlaggenschip<br />

onder de particuliere<br />

kunstmusea is het<br />

Leeum, Samsung<br />

Museum of Art, met<br />

oude kunstwerken en<br />

nationale schatten,<br />

en moderne en<br />

hedendaagse werken<br />

uit binnen- en<br />

buitenland.<br />

kunstenaars. Hoewel het nog in de beginfase<br />

verkeert, zijn er veel aanknopingspunten<br />

voor een jonge generatie kunstenaars om<br />

internationaal actief te worden. Tenslotte<br />

blijkt de internationale markt voor Koreaans<br />

antiek weliswaar belangrijk maar zich niet<br />

op hetzelfde elan te ontwikkelen, door de<br />

zeer strenge regels op de export van antiek<br />

en doordat de herkomst van veel Koreaans<br />

antiek twijfelachtig is door plunderingen<br />

tijdens de Japanse bezetting van Korea.<br />

LANDMARKMUSEA<br />

Voor een land dat in de jaren 50 nog als<br />

een ontwikkelingsland werd beschouwd,<br />

is de opkomst van musea, vooral privémusea,<br />

opmerkelijk te noemen. Gedreven<br />

door conglomeraten die hun publieke<br />

imago wilden versterken en een bijdrage<br />

wilden leveren aan de gemeenschap, zijn<br />

deze particuliere musea uitgegroeid tot<br />

invloedrijke spelers in de Koreaanse kunstscene.<br />

Ze zijn in staat geweest om qua<br />

impact te concurreren met nationale instellingen<br />

en hebben de Koreaanse kunstgaleriecultuur<br />

de afgelopen drie decennia<br />

onmiskenbaar naar een hoger niveau getild.<br />

Bekende namen, zoals de familie Lee<br />

van Samsung, de Koos van LG, de Cheys<br />

van SK, de Shins van Lotte en de Chungs<br />

van Hyundai, evenals bedrijven zoals Kia<br />

en Kolon Industries, hebben de touwtjes<br />

stevig in handen. In ruil voor overheidsstimulansen<br />

werd van hen verwacht dat ze<br />

de kunst en cultuur zouden promoten om<br />

de Koreaanse identiteit te versterken.<br />

Het vlaggenschip onder de particuliere<br />

kunstmusea van Korea is het Leeum,<br />

Samsung Museum of Art, dat dit jaar zijn<br />

twintigjarig jubileum viert. Dit grootschalige<br />

museum herbergt oude kunstwerken<br />

en nationale schatten, evenals moderne en<br />

hedendaagse werken uit zowel Korea als<br />

het buitenland. Het museum, ontworpen<br />

door de gerenommeerde architecten Rem<br />

Koolhaas, Jean Nouvel en Mario Botta, is<br />

een architectonisch hoogstandje. Andere<br />

conglomeraten hebben dit voorbeeld<br />

gevolgd door beroemde bouwmeesters<br />

in te schakelen voor hun eigen museumprojecten.<br />

Zoals het ST SongEun-gebouw,<br />

ontworpen door Herzog & de Meuron: een<br />

scherpe betonnen wig die door de skyline<br />

steekt met binnenin rustige ruimtes die qua<br />

sfeer wisselen van donkere parkeerruimtes<br />

naar heldere galeriezalen. Het museum<br />

52

werkt als een non-profitorganisatie dat Koreaanse<br />

hedendaagse kunstenaars steunt.<br />

Een andere combinatie van bedrijfshoofdkwartier<br />

en museum met een mondiale<br />

naam is Amore Pacific Museum of Art<br />

van het gelijknamige beautyconcern, een<br />

enorme doorschijnende kubus, ontworpen<br />

door David Chipperfield Architects. Ook<br />

hier worden tijdelijke tentoonstellingen<br />

gehouden over zowel traditionele als hedendaagse<br />

kunst van hoge kwaliteit. Verder<br />

vormt het Bonte Museum op Jeju, voor<br />

de familie Hyundai Group getekend door<br />

Tadao Ando, een baken op het kleine eiland.<br />

Je kan er zowel de rijke Koreaanse borduurtechnieken<br />

ontdekken als jezelf een stipje<br />

voelen in de permanente Infinity Room van<br />

Yayoi Kusama.<br />

Voor grote namen van architecten en<br />

musea blijft Seoul weliswaar koploper<br />

met het museum in Dongdaemun Design<br />

Plaza van wijlen Zaha Hadid en Storage<br />

by Hyundai Card die op een indrukwekkende<br />

manier het stadsbeeld bepalen.<br />

Deze landmarkgebouwen vormen een<br />

fel contrast met het National Museum of<br />

Modern and Contemporary Art (MMCA),<br />

dat weliswaar ontworpen is door een<br />

Zuid-Koreaan (Hyunjun Mihn/MPART<br />

Architects), maar waarvan het gebouw en<br />

Bonte Museum op Jeju Island, ontworpen door Tadao Ando. © R.V.<br />

Particuliere musea, die qua impact<br />

kunnen concurreren met nationale<br />

instellingen, hebben de Koreaanse<br />

kunstgaleriecultuur de afgelopen drie<br />

decennia naar een hoger niveau getild.<br />

© Songeun Museum. © R.V.<br />

het plein een meer traditionele uitstraling<br />

hebben. Deze musea fungeren niet alleen<br />

als tentoonstellingsruimtes voor belangrijke<br />

kunstwerken, maar ook als centra voor<br />

educatieve initiatieven en ondersteuningsprogramma’s.<br />

Door stageprogramma’s,<br />

kunstcursussen en verblijfsmogelijkheden<br />

aan te bieden hebben ze bijgedragen aan<br />

de ontwikkeling van opkomend talent en<br />

de verrijking van het culturele landschap<br />

van Korea.<br />

Deze ontwikkelingen tonen aan hoe de<br />

rol van musea als katalysator voor sociale<br />

en culturele vooruitgang steeds belangrijker<br />

wordt in een tijd van economische<br />

veranderingen en stedelijke dynamiek.<br />

Bovendien wordt het beperkte Koreaanse<br />

erfgoed, dat voornamelijk bestaat uit keramiek,<br />

kalligrafie, borduurkunst, brons en<br />

meubelen, op een indrukwekkende manier<br />

tentoongesteld, waardoor elke bewoner<br />

trots zou moeten zijn op zijn culturele erfgoed.<br />

Dat het Westen hier meer en meer<br />

mee in aanraking komt, kan enkel maar<br />

resulteren in een boost van de internationale<br />

Koreaanse kunstmarkt.<br />

BEZOEKEN<br />

Kimsooja – Thread Roots<br />

t/m 21-07<br />

Museum De Lakenhal<br />

Leiden<br />

www.lakenhal.nl<br />

Kimsooja, To Breathe<br />

t/m 31-08<br />

Axel Vervoordt Gallery Antwerp<br />

Wijnegem<br />

www.axel-vervoordt.com<br />

Carte Blanche à Kimsooja<br />

t/m 02-09<br />

Bourse de Commerce<br />

Paris<br />

www.pinaultcollection.com<br />

Speciale dank voor<br />

www.thepage-gallery.com<br />

www.ganaart.com<br />

www.spacek.co.kr<br />

Seoul<br />

53

Gabrielle Canivet-Montald, Oiseau de paradis, 1929, goud met penseel, grafiet en accenten van Oost-Indische inkt op papier, 58 x 43,5 cm. Herkomst: privécollectie. Met<br />

toestemming van Lancz Gallery.<br />

54

Gabrielle Canivet<br />

Een idealistische verbeelding<br />

Het oeuvre van Gabrielle Canivet<br />

is veel minder bekend dan dat van<br />

haar man, de Belgische schilder<br />

Constant Montald. Toch wist ze met<br />

haar eigen technieken – schilderen<br />

op stoffen, tekenen op papier en<br />

boekbanden – een uiterst originele<br />

stijl te ontwikkelen, die ook aansloot<br />

bij de idealistische stroming<br />

waartoe haar man behoorde. Het is<br />

een oeuvre dat erkenning verdient.<br />

TEKST: ANNE HUSTACHE<br />

Een vogel zit op een tak, zijn nek<br />

uitstrekkend naar bladeren. Het<br />

elegante gewervelde dier is fijntjes<br />

geschilderd, met goud, grafiet en<br />

Oost-Indische inkt, een palet dat dit werk<br />

op zwart papier iets raadselachtigs verleent.<br />

De krachtige penseelstreken accentueren<br />

het golvende lichaam van de vogel en de<br />

kronkelende, knoestige takken met daaraan<br />

bladeren die zachtjes opgaan in de achtergrond.<br />

Al die elementen doen het tafereel er<br />

onwerkelijk uitzien. Het is tegelijk fascinerend<br />

en onrustwekkend. Op deze manier<br />

met goud werken vereist technisch meesterschap.<br />

Gabrielle Canivet (1867-1942) was<br />

echter een autodidact, die wellicht eerst<br />

door haar vader en daarna door Constant<br />

Montald (1862-1944) werd ingewijd in de<br />

tekenkunst. “Ik heb nooit leren tekenen. Ik<br />

ontdekte deze gave door luiheid en koketterie”,<br />

zei ze er zelf over. “Het was nog in de<br />

tijd toen men soutache op kragen en oplegsels<br />

naaide. Ik vond dat een tijdrovende en<br />

vervelende klus. Ik nam een penseel en wat<br />

lijmverf. In plaats van te naaien, schilderde<br />

ik. De verf hield niet, dus ging ik op zoek<br />

naar een ander product. Het potlood volgde<br />

mijn verbeelding. Uiteindelijk creëerde ik de<br />

motieven rechtstreeks op zijde en schilderde<br />

ik die volgens een heel eigen procedé.”<br />

De keuze voor goud was geen toeval: als<br />

symbool van onsterfelijkheid, absolute<br />

volmaaktheid, eeuwigheid en licht paste<br />

het perfect bij de intellectuele en morele<br />

visie van de kunstenares. Het oeuvre van<br />

Gabrielle Canivet ging immers veel verder<br />

dan het decoratieve. Haar weergave van de<br />

werkelijkheid paste binnen een idealistische<br />

benadering die ze deelde met haar<br />

man en hun vrienden.<br />

INTELLECTUELE OMGEVING<br />

Constant Montald zou erkenning en succes<br />

oogsten met zijn grote, idealistische doeken<br />

en later met zijn monumentale decors.<br />

Gabrielle Canivet-Montald exposeerde<br />

vaak op dezelfde evenementen als haar<br />

man. Ze schilderde evenwel niet op doek,<br />

maar op zijde of papier. Ook maakte ze veel<br />

boekbanden van beschilderde zijde, gelijmd<br />

op karton, in felle kleuren en met motieven<br />

die aan het abstracte grenzen. Ze maakte<br />

er een aantal voor haar vrienden, de dichter<br />

Emile Verhaeren en zijn vrouw Marthe,<br />

die de Montalds verwelkomden in de<br />

prachtige villa die ze hadden laten bouwen<br />

in het Woluwedal in Brussel. Deze intellectueel<br />

bruisende omgeving inspireerde<br />

beide kunstenaars, die voorts ook inspiratie<br />

haalden uit de natuur om hen heen. Terwijl<br />

Constant Montald grote figuratieve taferelen<br />

en idyllische landschappen schilderde,<br />

waarvoor ook hij goud gebruikte, wijdde<br />

Gabrielle Canivet zich voornamelijk aan<br />

tekeningen van bloemen, vogels en vissen.<br />

In de loop der jaren kwam haar originaliteit<br />

steeds meer tot uiting. Kunsthistoricus<br />

Barbara Kasper licht toe: “Geïnspireerd<br />

door zee- en landflora creëerde ze denkbeeldige<br />

motieven die het midden hielden<br />

tussen exotische bloemen en waterplanten.<br />

Waterlelies, koralen, exotische bloemen en<br />

‘Waterlelies, koralen,<br />

exotische bloemen<br />

en dergelijke werden<br />

dermate gestileerd<br />

dat ze plastische<br />

vormen werden die<br />

bijna losstonden van<br />

de werkelijkheid’<br />

BARBARA KASPER<br />

dergelijke werden dermate gestileerd dat<br />

ze plastische vormen werden die bijna losstonden<br />

van de werkelijkheid. Een treffend<br />

voorbeeld daarvan is haar schilderij op<br />

zijde dienend als omslag voor Les tendresses<br />

premières (1904) van Emile Verhaeren. Haar<br />

composities bestonden uit doolhoven van<br />

kronkelende bochten, krullen en knopen<br />

die organische motieven vormden, op de<br />

grens van het realistische. Het idealisme<br />

had een grote invloed op de conceptie van<br />

haar werk. Constant Montald en Gabrielle<br />

Canivet, elk op hun heel eigen manier, elk<br />

met een heel verschillende beeldtaal en<br />

artistieke praktijk, maakten deel uit van dezelfde<br />

dimensie, die van het imaginaire, het<br />

onwerkelijke, het buitengewone. Laten we<br />

hopen dat haar oeuvre de komende jaren<br />

meer aandacht krijgt.”<br />

Met dank aan Claire De Hertogh van Galerie<br />

Patrick Lancz, gespecialiseerd in de kunstenaar.<br />

SURFEN<br />

www.lanczgallery.be<br />

55

Kindermeubilair<br />

Schattig, speels en praktisch<br />

Baby’s hebben altijd al een bed nodig<br />

gehad om in te slapen en kinderen<br />

stoelen om op te zitten. Door de<br />

eeuwen heen heeft de mens diverse<br />

meubelstukken gemaakt, waaronder<br />

wiegen die zowel functioneel als<br />

esthetisch waren, vooral als introductie<br />

van een pasgeboren kind aan de<br />

wereld. Toch werden pas in de 20e<br />

eeuw meubelstukken specifiek<br />

ontworpen voor kinderen, zoals de<br />

tentoonstelling L’enfance du design in<br />

het Centre Pompidou in Parijs laat zien.<br />

TEKST: ANNE HUSTACHE<br />

Ooit waren wiegen eenvoudige<br />

constructies van natuurlijke<br />

materialen zoals hout, riet of<br />

dierenhuiden, vaak opgehangen<br />

aan takken of plafonds, soms met<br />

schommelmogelijkheden. Later werden<br />

stevige, vrijstaande wiegen populair, vaak<br />

prachtig versierd, met symbolische en<br />

ceremoniële functies.<br />

De kinderstoel, essentieel voor het voeden<br />

van kinderen, evolueerde ook door<br />

de tijd heen. Tegen het einde van de 18e<br />

en vooral in de 19e eeuw werden nieuwe<br />

pedagogische theorieën ontwikkeld, die<br />

de omgeving van het kind als educatief<br />

beschouwden. Maar pas in de 20e eeuw<br />

gingen ontwerpers de uitdaging aan om<br />

meubels te creëren die de verbeelding en<br />

Pas in de 20e eeuw<br />

werden meubels<br />

ontworpen die de<br />

verbeelding en het<br />

leervermogen van<br />

kinderen op een<br />

speelse manier<br />

stimuleerden.<br />

het leervermogen van kinderen stimuleerden<br />

op een speelse manier, wat resulteerde<br />

in een bloeiende designdiscipine die tot op<br />

heden actief is.<br />

BEZOEKEN<br />

L’enfance du design.<br />

Un siècle de mobilier pour enfant<br />

t/m 12-08<br />

Centre Pompidou<br />

Parijs<br />

www.centrepompidou.fr<br />

Privilege van de farao<br />

1342-1324 v.Chr.<br />

Van de zes stoelen aangetroffen in het beroemde graf van Toetanchamon<br />

springt deze eruit, omdat hij vermoedelijk door de<br />

farao als kind is gebruikt. Toch lijkt niets erop te wijzen dat deze<br />

stoel de veronderstelde functie had. In plaats daarvan lijkt hij<br />

op een standaardstoel uit die periode, met de rugleuning licht<br />

gebogen naar achteren en de zitting aan de poten bevestigd<br />

met pen- en gatverbindingen. De gebruikte materialen zijn wel<br />

luxueus: ivoor, ebbenhout en verguld koper. De armen zijn versierd<br />

met bladgoud, met daarop afbeeldingen van steenbokken<br />

en woestijnplanten.<br />

Kindertroon van Toetanchamon, Egypte, ebbenhout, ivoor, goud, verguld<br />

koper. Caïro, Egyptisch Museum, inv. JE 6202.<br />

56

Voor de kleine Jezus<br />

ca. 1500-1510<br />

Dit wiegje behoort tot een bijzonder type bekend als ‘Rust van Jezus’, vooral<br />

gebruikt in de Zuidelijke Nederlanden, van de tweede helft van de 15e tot<br />

het begin van de 16e eeuw, in zowel religieuze vrouwengemeenschappen als<br />

privéwoningen. Het gaat om rijkelijk versierde wiegjes van hout of kostbare<br />

materialen, geïnspireerd op de diverse modellen van wiegjes die in de<br />

middeleeuwen in gebruik waren, maar niet bedoeld om een echt kind te<br />

bevatten. Ze werden in de kerstperiode tentoongesteld in huiselijke kring op<br />

dressoirs, of in kloostercellen, en waren bedoeld voor devotie. Oorspronkelijk<br />

lag een beeldje voorstellende het kindje Jezus in het wiegje, op kostbare<br />

stoffen. Dit exemplaar uit Musée de Cluny is indrukwekkend, met zijn basis<br />

ondersteund door vier leeuwen. Het is ook zeldzaam, omdat zowel de wieg<br />

als de houten kist genaamd ‘custode’ bewaard is gebleven.<br />

Devotiewieg, Brabant, uitgesneden eikenhout, 63 x 35 x 15 cm. Parijs, Musée de Cluny –<br />

Musée National du Moyen Âge, inv. Cl.23607a; Cl.23607b. © Grand Palais Rmn (Musée de<br />

Cluny – Musée National du Moyen Âge). Foto: Franck Raux.<br />

Miniatuurkopie<br />

ca. 1660-1688<br />

Tot het einde van de 19e eeuw waren kinderstoelen miniatuurkopieën van<br />

stoelen voor volwassenen en volgden ze de stijl van het meubilair uit die tijd.<br />

Pas aan het einde van de 17e eeuw werd de typische kinderstoel populair: de<br />

eerste modellen waren ontworpen als een kleine fauteuil die op grote poten<br />

stond, zodat het kind gevoed kon worden met een lepel. Deze kinderstoel<br />

dateert uit de tijd van de Engelse restauratie (1660-1688), een periode waarin<br />

huishoudelijk comfort en rijkdom steeds belangrijker werden. Hij heeft een<br />

afneembare stang om te voorkomen dat het kind eruit valt.<br />

Kinderstoel, Engeland, notenhout, 87,6 × 50,8 × 44,5 cm. New York,<br />

The Metropolitan Museum of Art, inv. 64.101.899.<br />

Goddelijke bescherming<br />

ca. 1700<br />

Schommelwieg, Indië, ebbenhout, ivoor, 89 × 135 × 63 cm. Amsterdam,<br />

Rijksmuseum, inv. BK-1966-48.<br />

Wat een spectaculair stuk is deze wieg, gemaakt van ebbenhout<br />

dat zowel werd uitgesneden als ingelegd met ivoor. Het is<br />

een fraai staaltje van het luxueuze meubilair dat in Azië werd<br />

vervaardigd voor het personeel van de Verenigde Oost-Indische<br />

Compagnie (VOC). Het model is westers, maar de materialen<br />

en vooral de versiering zijn lokaal. Hoewel bedoeld voor een<br />

protestantse of katholieke familie, zijn op de versiering in hoogreliëf<br />

hindoesymbolen afgebeeld: Kamadeva, god van de liefde en<br />

de seksuele begeerte, en Makara, een mythologisch wezen in de<br />

vorm van een vis, geassocieerd met de godin van de Ganges. De<br />

familie moet dit meubelstuk ten zeerste hebben gewaardeerd,<br />

omdat ze het na hun verblijf in Indië meenamen naar Nederland<br />

en het lieten registreren als een van hun erfgoederen.<br />

57

Praalwieg<br />

ca. 1900<br />

In de kunstgeschiedenis tref je veel praalwiegen aan, ontworpen<br />

om niet alleen een kind in te slapen te leggen, maar ook om trots<br />

aan bezoekers te tonen. Aan veel Europese hoven had je dan ook<br />

van die soms ronduit indrukwekkende meubelen. Denk aan de<br />

praalwieg van de koning van Rome, bewaard in het Kunsthistorisches<br />

Museum in Wenen. Deze prachtige wieg, te danken aan<br />

een anonieme vakman maar overduidelijk in art-nouveaustijl,<br />

valt op door de exuberante versiering. Als een fakkeldrager<br />

houdt een sensueel gedrapeerde vrouwenfiguur de wieg naar<br />

voren. Die is prachtig ingelegd met takken in lijsten van plantaardige<br />

vorm, die ook de voet van het meubel en de bovenkant<br />

van de schacht versieren.<br />

Wieg, Parijs, art nouveau, fruithout. Thierry de Maigret SVV, Parijs, Drouot,<br />

12-06-2009. © Thierry de Maigret. € 10.228 (inclusief kosten)<br />

Op stap!<br />

ca. 1922-1929<br />

Door zijn veelzijdigheid is dit een zeer praktische stoel. Ten<br />

eerste kan het kind dat erin zit zich verplaatsen, zelfs als het<br />

nog niet kan lopen, dankzij een systeem van wieltjes, en zonder<br />

gevaar, want een riem houdt hem stevig op zijn plaats. Ten<br />

tweede kan men het kind voeden dankzij een trapeziumvormig<br />

dienblad dat in de randen van het meubel zit vervat en voorzien<br />

is van houten armen die in het midden scharnieren, zodat<br />

het plat kan worden opgevouwen als het niet wordt gebruikt.<br />

Tot slot zit er een ronde, wit geëmailleerde tinnen pot onder de<br />

afneembare zitting, waarin het kind discreet zijn behoefte kan<br />

doen. Het is een stoel die perfect beantwoordt aan de diverse<br />

behoeften van het kind, inclusief de onweerstaanbare drang om<br />

in zijn omgeving op verkenning te gaan.<br />

The Baby Scooter Car Co, stoel met pot, Engeland, gelamineerd hout, tin.<br />

Londen, The Victoria and Albert Museum, inv. B.301-1996.<br />

Een open doekje<br />

ca. 1923<br />

Pierre Chareau, speeltafel, Frankrijk, gelakt essenhout, gaas, 75 x 179 x 119 cm.<br />

Parijs, Centre Pompidou – Musée National d’Art Moderne. © Domaine public/<br />

Centre Pompidou, MNAM-CCI/ Dist. RMN-GP. Foto: Bertrand Prévost.<br />

Deze ingenieuze speeltafel laat zien hoe Pierre Chareau (1883-<br />

1950) een nieuw meubeltype uitvond dat de traditionele speelgoedkist<br />

combineerde met de speeltafel. Zijn ontwerp, met<br />

cirkelvormig blad, heeft aan weerszijden laden met netten. Zijn<br />

de kinderen klaar met spelen, dan kunnen ze de laden uitschuiven<br />

en hun speelgoed opbergen, terwijl het toch nog zichtbaar<br />

blijft. Deze tafel werd door de meubelmaker in 1923 gepresenteerd<br />

op de Salon des artistes décorateurs, in een ‘kinderhoek’,<br />

waar hij gedurfde combinaties van materialen, motieven en meubelelementen<br />

tentoonstelde.<br />

58

Dat loopt op rolletjes<br />

ca. 1930-1939<br />

Kinderwagens waren populair vanaf de 19e eeuw, dankzij de<br />

vooruitgang van industrieel geproduceerde materialen. Tenen<br />

en rieten exemplaren waren jarenlang bijzonder in trek, omdat<br />

ze over het algemeen lichter waren dan hun houten tegenhangers,<br />

er moderner en kindvriendelijker uitzagen en makkelijker<br />

waren te reinigen. Ze waren vaak ook goedkoper om te maken,<br />

hoewel een elegant, designbewust exemplaar als dit hier wellicht<br />

vrij duur was, gezien de afwerking, met onder meer extra stroken<br />

stof om de kap waterdicht te maken, verchroomde metalen<br />

spatborden voor de wielen en een cilindervormig handvat van<br />

crèmekleurig geschilderd hout.<br />

Alfons Pollak, kinderwagen, Duitsland, rieten zitting, teen, hout, verchroomd<br />

staal. Londen, The Victoria and Albert Museum, inv. B.1 – 2005.<br />

In de schoolbanken<br />

ca. 1949<br />

Aan het begin van de 20e eeuw leidde de aanzienlijke stijging<br />

van het aantal schoolgaande kinderen tot een vernieuwing van<br />

de onderwijspraktijken en meer aandacht voor hygiëne. Dankzij<br />

de industriële vooruitgang kwam het tot betere klaslokalen en<br />

schooluitrusting. Ook het schoolmeubilair werd geleidelijk aan<br />

vernieuwd, met dank aan moderne ontwerpers. Vanaf de jaren<br />

50 werden deze kleine schoolbank en stoel gebruikt in kleuterscholen.<br />

Het waren stevige meubelen en tegelijk licht, zodat een<br />

kind ze kon verplaatsen. De rugleuning, armleuningen en twee<br />

achterpoten zijn gemaakt van één gebogen stalen buis, een ergonomische<br />

vorm die veel ruimte uitspaart.<br />

Jacques Hitier, stoel MCA 300 en tafel MCA 321, metalen buis, eiken multiplex,<br />

45 x 31,5 x 32,5 cm (stoel) en 47 x 50 x 39 cm (tafel). Parijs, Centre Pompidou<br />

– Musée National d’Art Moderne. © Fondation Jacques Hitier/ Centre Pompidou,<br />

MNAM-CCI/Dist. RMN-GP. Foto: Philippe Migeat.<br />

Voor het plezier<br />

1971<br />

Patrick Arlet, Pomme, Frankrijk, melamine, 99 x 99 x 99 cm. Parijs, Centre<br />

Pompidou – Musée National d’Art Moderne. © Centre Pompidou,<br />

MNAM-CCI/ Dist. RMN-GP. Foto: Hélène Mauri.<br />

Wat als meubelen een spel zouden zijn, of beter nog, een allesomvattende,<br />

beschermende ruimte, met een ontwerp dat aangenaam<br />

is voor kinderen en hen uitnodigt tot allerlei creatieve speelervaringen?<br />

Dat was de uitdaging die een aantal ontwerpers aangingen<br />

in de jaren 60-70, een uitdaging die zou doorgaan tot het einde van<br />

de eeuw, met de komst van kunststoffen en melamine, die leidden<br />

tot het ontstaan van een nieuwe esthetiek die kleurrijk en organisch<br />

was. De reusachtige Pomme van Patrick Arlet is daarvan een<br />

treffend voorbeeld. Dit multifunctionele meubel bestaat uit een<br />

bord waarop kinderen zich vrij kunnen uitdrukken, en een bureau<br />

waar ze hun boeken en schriften op kwijt kunnen.<br />

59

NFT Art<br />

De terugkeer van het enfant terrible<br />

‘Wanneer een nieuw<br />

medium verschijnt,<br />

ontstaat daar grote<br />

opwinding over, maar<br />

die interesse verdwijnt<br />

gaandeweg ook weer’<br />

GWENVAEL LAUNAY<br />

César Piette, Groen-blauwe vogel, 2021, NFT, oplage van 25. © de kunstenaar. Met toestemming van<br />

Almine Rech Gallery. Verkoopplatform: www.niftygateway.com. Prijs: € 2.400.<br />

Critici hadden de NFT’s al<br />

doodverklaard. Niets is echter<br />

minder waar! Met kunst als favoriete<br />

speeltuin staat de NFT-markt weer<br />

volop in de belangstelling. Analyse<br />

van een sector die zich langzamer<br />

maar ook gezonder ontwikkelt dan<br />

we hadden gedacht.<br />

TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />

NFT’s of Non-Fungible Tokens –<br />

digitale eigendomstitels van een<br />

digitaal object, zoals een digitaal<br />

kunstwerk, foto, video, tekst of<br />

muziek, gegarandeerd door een blockchain<br />

– verschenen voor het eerst op de markt van<br />

de hedendaagse kunst in 2016 en beleefden<br />

in 2021 een duizelingwekkende groei,<br />

aangevuurd door een aantal spectaculaire<br />

successen. Een digitale collage van kunstenaar<br />

Beeple, Everydays: The First 5000 Days,<br />

ging bij Christie’s van de hand voor liefst<br />

69,3 miljoen dollar, een paar maanden later<br />

gevolgd door het recordbedrag van 91,8 miljoen<br />

dollar voor The Merge van Pak. Het jaar<br />

erna keerde het tij echter al en zagen veel<br />

NFT-collecties hun waarde dalen. Dat was<br />

een onverwachte wending. De markt was<br />

blijkbaar te hard van stapel gelopen.<br />

Gwenvael Launay, directeur van het Brusselse<br />

filiaal van Almine Rech, legt uit waar<br />

de belangstelling van de sector voor dit fenomeen<br />

vandaan komt: “Het is een klassiek<br />

patroon: wanneer een nieuw medium verschijnt,<br />

ontstaat daar grote opwinding over,<br />

juist omdat het nieuw is, maar die interesse<br />

verdwijnt gaandeweg ook weer. Toen<br />

dit medium verscheen, stelden we onze<br />

kunstenaars voor hen te ondersteunen bij<br />

de ontwikkeling van NFT’s. Zo hebben we<br />

Kenny Scharf, César Piette en Brian Calvin<br />

gesteund bij hun productie van NFT’s.<br />

Momenteel houden we ons wat afzijdig van<br />

deze sector, maar als een van onze kunstenaars<br />

zich wil gaan toeleggen op de verkoop<br />

van NFT’s, zullen we die graag steunen.”<br />

Dat is een gewaagde gok, gezien de twijfelachtige<br />

reputatie van NFT’s. Benjamin Spark is<br />

een beeldend kunstenaar die naast zijn schilderijen<br />

op doek ook een digitale praktijk heeft<br />

ontwikkeld en nu een vooraanstaande spreker<br />

over dit onderwerp is. Hij is ook een vroege<br />

60

Benjamin Spark, Crypto Girl, NFT, digitaal werk. © de kunstenaar. Verkoopplatform: www.rarible.com. Prijs: € 1.500.<br />

verzamelaar van NFT’s. Hij legt uit: “Het is een<br />

nichesector die voorbehouden is aan insiders,<br />

niet in de laatste plaats omdat er verschillende<br />

barrières zijn voor toegang tot de markt: de<br />

handel vindt plaats in cryptomunten, je hebt<br />

een digitale portemonnee (‘wallet’) nodig en<br />

er zijn een paar dingen die je moet begrijpen<br />

voordat je je op deze markt begeeft.”<br />

<strong>2024</strong>, EEN UITSTEKEND JAAR?<br />

En hoe doet de markt het in <strong>2024</strong>? Als we de<br />

cijfers en analisten mogen geloven, zullen<br />

NFT’s weer op de voorgrond treden. Die<br />

comeback zal zacht verlopen, door meerdere<br />

factoren. Ten eerste kost het, zoals bij elke<br />

nieuwe activaklasse, tijd om geaccepteerd te<br />

worden, en dat duurt zelfs nog langer als het<br />

om baanbrekende technologieën gaat. Benjamin<br />

Spark bevestigt: “Mensen moeten deze<br />

markt eerst begrijpen voordat ze hem kunnen<br />

accepteren en waarderen. Bovendien,<br />

terwijl we fysiek eigendom gewoon zijn, is<br />

het begrip digitaal eigendom moeilijker te<br />

begrijpen voor het grote publiek. Een ander<br />

probleem is dat de meeste mensen het reële<br />

tegenover het virtuele plaatsen. Toen de eerste<br />

computers verschenen, dacht men dat ze<br />

ons zouden afsluiten van de wereld. Dezelfde<br />

aversie zag je met Facebook en daarna met<br />

de smartphone ... Steeds weer onderschat<br />

men het menselijke vermogen zich aan te<br />

passen aan de technologie. En waarom zouden<br />

we trouwens niet van beide werelden<br />

kunnen genieten? In de kunst is het niet<br />

anders: ik haal net zoveel plezier uit het bezit<br />

van fysieke als van digitale werken.”<br />

Een andere factor die geïnteresseerden zou<br />

kunnen geruststellen is dat NFT’s, net als andere<br />

activa, cyclisch weer in waarde stijgen,<br />

onder meer omdat ze verbonden zijn met<br />

de prijs van cryptomunten. Tot slot zou de<br />

daling van kunst-NFT’s zijn veroorzaakt door<br />

de waardedaling van verzamelobjecten, met<br />

name verzamelingen van afbeeldingen vergelijkbaar<br />

met verzamelkaarten die tegen veel<br />

te hoge prijzen werden verhandeld. Spark<br />

bevestigt dat: “Kunst-NFT’s zijn vervuild door<br />

verzamelobjecten zoals CryptoPunks. Die<br />

verzamelobjecten zijn voor hedendaagse<br />

digitale kunst wat Pokémons zijn voor kunstwerken<br />

in musea. In het echte leven verwarren<br />

we Pokémon en Picasso niet, maar op de<br />

NFT-markt is dat wel het geval.”<br />

Het enige waar we zeker van kunnen zijn, is<br />

dat dit opkomende segment – van de eerste<br />

kunstenaars is de marktwaarde pas drie<br />

jaar oud – dat de ‘digital natives’, de generaties<br />

Z, Alpha en de Millennials, aantrekt, de<br />

komende jaren aanzienlijk zal groeien. Volgens<br />

een studie van de Boston Consulting<br />

Group zal tegen 2030 meer dan een miljard<br />

mensen cryptomunten gebruiken. Grail Ca-<br />

‘Ik haal net zoveel<br />

plezier uit het bezit<br />

van fysieke als<br />

van digitale werken’<br />

BENJAMIN SPARK<br />

pital, een adviesbureau voor investeringen<br />

in digitale kunst, voorspelt dat de digitale<br />

kunstmarkt tegen die tijd wel eens een<br />

waarde van zo’n 1 biljoen dollar zou kunnen<br />

bereiken. Wie biedt meer?<br />

SURFEN<br />

www.technoimpact.tech<br />

61

Kunstresidenties<br />

Artistieke ademruimte<br />

Van instituten tot galeries, van<br />

geïsoleerde tot gedeelde werkruimtes<br />

en van paradijselijke landschappen<br />

tot de grootstad. Voor een kunstenaar<br />

kan een residentie buiten de eigen<br />

werksfeer een uitgelezen kans<br />

zijn: meestal gaat het om een<br />

goed voorziene werkruimte in een<br />

inspirerende omgeving. Vaak zijn daar<br />

voorwaarden aan verbonden, van<br />

complexe applicatievereisten tot het<br />

achterlaten van een geproduceerd<br />

werk voor de plaatselijke collectie.<br />

Naast instituten richten ook galeries<br />

en particulieren een residentie in.<br />

TEKST: TAMARA BEHEYDT<br />

Enkele belangrijke instituten in<br />

<strong>België</strong> bieden een residentie aan.<br />

WIELS heeft een residentiewerking,<br />

waarbij meerdere kunstenaars,<br />

enerzijds werkend in <strong>België</strong> en<br />

anderzijds internationaal, tot zes maanden<br />

lang in de ateliers kunnen verblijven<br />

en werken. Af en toe besluit een buitenlandse<br />

kunstenaar via die weg in <strong>België</strong> te<br />

blijven, maar hoe dan ook is een langdurige<br />

residentie een cruciale manier om<br />

connectie te vinden met de plaatselijke<br />

kunstwereld. Bij WIELS is er dan ook nog<br />

het gemeenschapsgevoel tussen de kunstenaars<br />

onderling wanneer die elkaars<br />

praktijk leren kennen.<br />

Dat is anders in het geval van Museum<br />

Dhondt-Dhaenens, dat zijn oorsprong<br />

kent in de privécollectie van Jules en Irma<br />

Verzamelaars<br />

ondersteunen<br />

kunstenaars door<br />

het kopen van werk,<br />

maar sommigen gaan<br />

een stapje verder.<br />

Dhondt-Dhaenens en individuele residenties<br />

aanbiedt in de nabijgelegen Woning van<br />

Wassenhove, een iconisch postbrutalistisch<br />

gebouw van architect Juliaan Lampens. In<br />

ruil voor reiskosten, een per diem en eventueel<br />

productiebudget, wordt van de residenten,<br />

die geselecteerd zijn door een jury,<br />

verwacht dat zij in de woning of het museum<br />

© Arteventura.<br />

62

© Arteventura.<br />

een publieksgerichte presentatie organiseren:<br />

een tentoonstelling of evenement.<br />

Verzamelaars ondersteunen kunstenaars<br />

door het kopen van werk, maar sommigen<br />

gaan een stapje verder. Het Brusselse<br />

koppel François Huet en Odile Repolt besloot<br />

een huis achter de eigen woning om<br />

te bouwen tot residentie. Acht weken per<br />

jaar woont en werkt er een kunstenaar,<br />

die Huet en Repolt met een commissie<br />

selecteren op basis van een open call. De<br />

kunstenaar krijgt een werkingsbudget<br />

van 1.500 euro en wordt uitgenodigd om<br />

in ruil bij te dragen aan de ‘archive box’,<br />

die sporen van alle verblijvende kunstenaars<br />

samenbrengt. In <strong>2024</strong> werd voor<br />

het eerst een kunstenaar rechtstreeks<br />

uitgenodigd, de Amerikaan John Ryan<br />

Brubaker. Ook Fondation CAB en Fondation<br />

Boghossian/ Villa Empain bieden<br />

kunstenaarsresidenties aan in Brussel,<br />

respectievelijk individueel en met meerdere<br />

kunstenaars tegelijk.<br />

PLAATSGEBREK<br />

In het najaar van 2023 opende de Berlijnse<br />

galerie GNYP een tweede vestiging<br />

in Antwerpen. De galerie is een atypische<br />

ruimte, verdeeld over twee verdiepingen<br />

van een prachtig herenhuis in de Harmoniewijk.<br />

Op de verdiepingen daarboven<br />

hebben de oprichters, Marta Gnyp en Giovanni<br />

Springmeier, een verblijf en atelier<br />

ingericht voor buitenlandse kunstenaars.<br />

Onder anderen Kaifan Wang (China),<br />

In Arteventura kunnen geselecteerde<br />

kunstenaars op een finca verblijven,<br />

van het atelier gebruikmaken en zich door<br />

het overweldigende Andalusische landschap<br />

laten inspireren.<br />

Wojciech Fangor (Polen) en Kate Pincus-<br />

Whitney (Verenigde Staten) verbleven<br />

er langere tijd in de aanloop naar hun<br />

tentoonstelling in GNYP Gallery. Kunstenaars<br />

van andere continenten komen er<br />

zelfs werken aan hun shows voor de Berlijnse<br />

galerie. De gepaarde verblijfskosten,<br />

die de galerie op zich neemt, wegen niet<br />

op tegen de torenhoge transportkosten<br />

voor het overbrengen van bestaand werk<br />

uit een ander werelddeel. Bovendien komt<br />

het goed over wanneer een galerie gloednieuwe,<br />

ter plaatse geproduceerde werken<br />

kan presenteren.<br />

Een ander groot voordeel: stedelijke residenties<br />

kunnen een belangrijk (weliswaar<br />

tijdelijk) antwoord bieden op het grote<br />

tekort aan atelierruimte in de stad. In<br />

Brussel en Antwerpen is het vinden van<br />

een betaalbare werkplek voor kunstenaars<br />

een gigantisch (en groeiend) probleem.<br />

Vaak bestaat het compromis uit een heel<br />

kleine, slecht verlichte of amper verwarmde<br />

plek. Sommige werkingen zoals Level<br />

© Arteventura.<br />

63

Een langdurige<br />

residentie is een<br />

cruciale manier om<br />

connectie te vinden<br />

met de plaatselijke<br />

kunstwereld.<br />

Een plek om te<br />

herbronnen, focussen<br />

en netwerken.<br />

Five (Brussel) en Morpho (Antwerpen)<br />

proberen dit op te lossen door collectieve<br />

residenties en ateliers te beheren, maar<br />

toch blijven kosten en de staat van de<br />

gebouwen een probleem. Als jonge kunstenaar<br />

uit pakweg Berlijn, waar uiteraard<br />

gelijkaardige problemen voorkomen, kan<br />

het dus een welkome verademing zijn om<br />

een grote ruimte met veel licht ter beschikking<br />

te krijgen in Antwerpen.<br />

INSPIREREND LANDSCHAP<br />

GNYP is geen uitzondering: wel meer<br />

galeries richten residenties op. Hauser &<br />

Wirth gooit het over de landelijke boeg. De<br />

galerie van kunstenaars als Paul McCarthy,<br />

Sonia Boyce en Berlinde De Bruyckere,<br />

met locaties in onder meer New York en<br />

Hongkong, bouwde een hoeve in Somerset<br />

(VK) om tot galerie en polyvalente ruimte<br />

voor educatieve en gemeenschapsvormende<br />

evenementen. Er is ook een ‘farm<br />

shop’, een bar, een prachtige tuin én een<br />

residentieplek, waar kunstenaars maar<br />

ook schrijvers of curatoren in het natuurrijke<br />

landschap inspiratie kunnen opdoen.<br />

Ook de Franse galerie Christophe Gaillard,<br />

met een vestiging in Brussel, lanceerde<br />

La Résidence/ Le Tremblay in een kasteel<br />

in het westen van Frankrijk. Via een open<br />

call wordt een kunstenaar geselecteerd<br />

die er een maand mag verblijven en een<br />

werkingskost van 1.500 euro ontvangt. De<br />

kunstenaar kiest zelf of die daar een werk<br />

of andere dienst voor in ruil stelt.<br />

In eigen land kunnen kunstenaars eveneens<br />

het groen opzoeken. Het Frans<br />

Masereel Centrum in Kasterlee is een residentieplek<br />

met focus op grafische kunsten.<br />

De negen kunstenaars die er vijf weken<br />

tegelijk verblijven (zo’n twintig kunstenaars<br />

per jaar) worden door een jury geselecteerd<br />

uit reacties op de open call en betalen een<br />

bijdrage van 1.850 euro voor het verblijf,<br />

De residentieruimtes bij GNYP Gallery, Antwerpen. Foto: Kaifan Wang.<br />

64

Juliaan Lampens, Woning Van Wassenhove. Foto: Rik Vannevel.<br />

Stedelijke<br />

residenties bieden<br />

een tijdelijk<br />

antwoord op het<br />

grote tekort aan<br />

atelierruimte.<br />

het gebruik van de ateliers, verschillende<br />

drukpersen, materialen en begeleidende<br />

expertise van de medewerkers. Een bedrag<br />

dat vele kunstenaars ervoor over hebben,<br />

maar anderen zich niet kunnen veroorloven.<br />

Weliswaar bestaan er beurzen om<br />

de kosten eventueel te helpen dragen. De<br />

kenmerkende driehoekige residentiehuisjes<br />

worden binnenkort vervangen door een<br />

grote (en duurzamere) nieuwbouw, waar<br />

nog meer aandacht zal zijn voor gemeenschapsgevoel.<br />

Een gedeelde keuken zorgt<br />

bijvoorbeeld sneller voor een sfeer van<br />

uitwisseling en ontmoeting.<br />

De Antwerpse Hilde Van Gorp studeerde<br />

af als kunstenaar maar trok de reclamewereld<br />

in, totdat ze met haar man besloot<br />

om een huis te bouwen op een finca, een<br />

ruraal domein op zo’n honderd kilometer<br />

van Sevilla. Ze creëerden er Arteventura,<br />

een residentie met een ruim atelier en<br />

verblijfplaatsen voor in totaal vier kunstenaars.<br />

De residenten worden gekozen uit<br />

een open call en kunnen, tegen betaling,<br />

gedurende een maand of twee weken (in<br />

de zomer) op de finca verblijven, van het<br />

atelier gebruikmaken, maar vooral zich<br />

door het overweldigende landschap laten<br />

inspireren. De werking verbindt geen enkele<br />

vereiste aan de kunstenaar wat betreft<br />

presentatie of productie, maar ondersteunt<br />

wel actief een gedegen uitwisseling<br />

tussen de residenten. Een mooi voorbeeld<br />

is Kasper De Vos, die in 2019 uitzonderlijk<br />

meerdere maanden in Arteventura verbleef<br />

en letterlijk met zijn tekenmateriaal<br />

het landschap introk. Tussen 2020 en 2023<br />

creëerde hij werken geïnspireerd op deze<br />

residentie en de natuurrijke omgeving in<br />

de Andalusische heuvels. De residentie<br />

leverde hem dus artistiek heel wat op.<br />

Weg uit de gewoonlijke omgeving op zoek<br />

naar uitdaging, ruimte, nieuwe ervaringen<br />

en ontmoetingen: residenties kunnen een<br />

plek zijn om te herbronnen, te focussen<br />

en te netwerken. Zelfs wanneer er kosten<br />

aan verbonden zijn, kan een residentie een<br />

waardevolle, inspirerende periode in een<br />

oeuvre of een welkome verademing vormen<br />

– ruimte in de letterlijke en figuurlijke<br />

betekenis van het woord.<br />

65

Ontdek<br />

Constant Permeke, De sjees, 1926. Collectie Mu.ZEE/Permekemuseum.<br />

het<br />

vernieuwde<br />

www.permekemuseum.be

KUNSTZINNIGE UITSTAP<br />

IN DE LEIESTREEK<br />

Van de gerenommeerde meesters langs de Leie tot<br />

hedendaagse kunstenaars, de Leiestreek biedt een<br />

voedingsbodem vol inspiratie voor creatievelingen. Geen<br />

wonder dus dat je hier een kunstzinnige vakantie beleeft.<br />

Wij tippen je alvast vier kunstzinnige bestemmingen en niet te<br />

missen tentoonstellingen en events.<br />

4X KUNSTBESTEMMINGEN OM NIET TE MISSEN<br />

MACHELEN-AAN-DE-LEIE<br />

Machelen-aan-de-Leie behoort tot de mooiste, meest idyllische<br />

plekken van de Leiestreek. Combineer de locaties en doe-tips rond<br />

lokale kunstenaars Roger Raveel en Martin Wallaert daarom met<br />

enkele toeristische tips en maak er een deugddoende uitstap of<br />

meerdaagse van.<br />

NIET TE MISSEN:<br />

• Roger Raveel Museum – www.rogerraveelmuseum.be<br />

• Anekd’Arte: zie ‘Op de agenda’ – www.anekdarte.be<br />

Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Machelen-aan-de-Leie vind je op<br />

» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-machelen-aan-de-leie<br />

DEINZE<br />

Strijk neer in Deinze want hier bespeur je uitmuntende kunst.<br />

Liefhebbers laten er zich verwonderen in het mudel (Museum van<br />

Deinze en de Leiestreek) of verkennen het schilderachtige Leielandschap<br />

dat al vele kunstenaars kon inspireren.<br />

NIET TE MISSEN:<br />

• Mudel – www.mudel.be<br />

• Langs kunst in de Leiestreek fietsroute – www.toerisme-leiestreek.be/<br />

langs-kunst-de-leiestreek-fietsroute<br />

• Biënnale van de Schilderkunst – www.biennalevandeschilderkunst.be<br />

Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Deinze vind je op<br />

» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-deinze<br />

KORTRIJK<br />

Kortrijk is een stad vol creativiteit en cultuur, een ware designstad<br />

en culturele hotspot. Verken de geplaveide straten, ontdek musea<br />

en galeries en geniet van bruisende evenementen die de creatieve<br />

energie van de stad vieren. Kortrijk biedt een inspirerende beleving<br />

vol artistieke expressie.<br />

NIET TE MISSEN:<br />

• Triënnale Kortrijk – www.triennalekortrijk.be<br />

• Creative City Tour – www.visitkortrijk.be/kortrijk-creative-city-tour-8-km<br />

Alle tips voor een kunstzinnige uitstap in Kortrijk vind je op<br />

» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-kortrijk<br />

SINT-MARTENS-LATEM<br />

Al meer dan een eeuw bekend als een waar kunstoord… dit idyllische<br />

dorp mag niet ontbreken op je bucketlist. In en rond Sint-Martens-Latem<br />

ontdek je prikkelende musea, kleurrijke galerijen,<br />

verrassende kunstroutes en meer. Bovendien bewonder je er de<br />

tijdloze schoonheid die zoveel kunstenaars in het verleden en heden<br />

al inspireerde.<br />

NIET TE MISSEN:<br />

• Museum Dhondt-Dhaenens – www.museumdd.be<br />

• Gust De Smet wandelroute – www.toerisme-leiestreek.be/<br />

gust-de-smetwandelroute<br />

• Biënnale van de Schilderkunst – www.biennalevandeschilderkunst.be<br />

OP DE AGENDA<br />

In <strong>2024</strong> pakt de Leiestreek uit met enkele prestigieuze tentoonstellingen,<br />

een biënnale en een triënnale. Daarin staan zowel hedendaagse<br />

kunst als toonaangevende werken uit het verleden in de<br />

schijnwerpers.<br />

Welke kunstzinnige events je absoluut niet mag missen?<br />

Dat kom je te weten op<br />

» www.toerisme-leiestreek.be/kunst-agenda<br />

ENKELE TOPPERS:<br />

HET KUNSTUUR ROESELARE<br />

1/4 – 3/11<br />

Belevingsexpo - Sint-Amandskerk Roeselare<br />

Tijdens deze tweede editie van Het Kunstuur lichten bekende Vlamingen<br />

een selectie Belgische topstukken uit de periode 1850-1950<br />

toe.<br />

» www.hetkunstuur.com/roeselare<br />

TRIËNNALE KORTRIJK<br />

29/6 – 6/10<br />

Actuele kunst in de stad - Stadscentrum Kortrijk<br />

Triënnale Kortrijk bedekt de binnenstad met hedendaagse, interactieve<br />

installaties en speelse objecten.<br />

» www.triennalekortrijk.be<br />

BIËNNALE VAN DE SCHILDERKUNST<br />

30/6 – 6/10<br />

Tentoonstellingen - Museum van Deinze en de Leiestreek, Roger<br />

Raveel Museum, Museum Dhondt-Dhaenens<br />

Drie topmusea bundelen hun krachten en werpen een hedendaagse<br />

blik op de eigen collecties en de bijzondere band met het<br />

Leielandschap.<br />

» www.biennalevandeschilderkunst.be<br />

EMILE CLAUS. PRINS VAN HET LUMINISME<br />

28/9/<strong>2024</strong> – 26/1/2025<br />

Tentoonstelling - Museum van Deinze en de Leiestreek<br />

Deze prestigieuze slottentoonstelling bundelt de belangrijkste werken<br />

uit het rijke oeuvre van Emile Claus.<br />

» www.mudel.be<br />

» Alle tips en info vind je op<br />

www.toerisme-leiestreek.be/kunst

Museum tips<br />

Onze innerlijke stem<br />

23-06 t/m 03-11<br />

MACS<br />

Hornu<br />

www.mac-s.be<br />

Over herinneringen<br />

en sporen<br />

01-06 t/m 01-09<br />

BPS22<br />

Charleroi<br />

www.bps22.be<br />

De video’s van Ariane Loze gaan over hoe we omgaan met de druk van de kapitalistische<br />

samenleving. Ze volgde een acteeropleiding en ging al snel werken met<br />

performances, die ze combineert met audiovisuele media. In 2008 presenteerde<br />

ze haar eerste films: St Erme, Horror en Pursuit, die uniek zijn omdat ze die in haar<br />

eentje creëerde en zelf alle rollen vertolkte voor een camera. De tentoonstelling<br />

presenteert een tiental werken, die samen zo’n vijftien jaar omspannen, van<br />

haar eerste stille video’s tot haar laatste werk geproduceerd door het MACS, en<br />

belicht de belangrijkste maatschappelijke thema’s die de kunstenaar aankaart.<br />

Ter afsluiting van de tentoonstelling liet Ariane Loze zich inspireren door een tekst<br />

die verband houdt met het industriële verleden van Le Grand-Hornu, met name<br />

Energy and Equity van Ivan Illich. Dit werk verscheen in 1973 en waarschuwde voor<br />

de impact van onze consumptie- en productiewijzen op de samenleving. (ah)<br />

Ariane Loze, Inner Landscape, 2018, HD-videoprojectie, geluid, kleuren, 7’11”. © de kunstenaar en<br />

Galerie Michel Rein, Parijs/ Brussel.<br />

BPS22 pakt uit met werk van twee Belgische<br />

kunstenaars die beiden het penseel hanteren:<br />

Alain Bornain en Éric Fourez. Bornain maakt<br />

gebruik van diverse media. Hier presenteert<br />

hij een ensemble nieuwe schilderijen, over<br />

thema’s die in zijn hele oeuvre aan bod komen:<br />

de obsessie met het geheugen en de kwetsbaarheid<br />

ervan, door het vervagen en de<br />

ambiguïteit van het beeld. Zo doen sommige<br />

van zijn werken het oude genre van de vanitas<br />

herleven. Tegelijk heeft BPS22 kunstcriticus en<br />

curator Claude Lorent carte blanche gegeven<br />

om een relevante groep schilderijen van Éric<br />

Fourez samen te brengen. Deze kunstenaar, al<br />

jaren gefascineerd door de Noordzee, heeft zijn<br />

werk volledig toegespitst op het reconstrueren<br />

van sporen die de golven achterlaten als ze het<br />

zand overspoelen en zich daarna terugtrekken.<br />

Jaar na jaar lijkt het figuratieve zich op te lossen<br />

in het abstracte. (ah)<br />

Alain Bornain, Image 23/02, olieverf op doek,<br />

250 x 360 cm. © de kunstenaar.<br />

Belgisch<br />

expressionisme<br />

24-08 t/m 13-10<br />

Musée Marthe Donas<br />

Ittre<br />

www.museemarthedonas.be<br />

Georges Carrey, ca 1950, olieverf op doek, 49 x 64 cm.<br />

Foto: Luc Schrobiltgen.<br />

In 1945 vond in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel een tentoonstelling<br />

van Franse kunst plaats, met werk van kunstenaars als Bissière, Bazaine,<br />

Manessier, Estève en Le Moal. Een en ander maakte een sterke indruk op de<br />

kunstenaars die net de Jeune Peinture Belge (JPB) hadden opgericht. De relatie<br />

tussen de Franse schilderkunst en het Belgische abstract expressionisme vormt<br />

het hoofdthema van deze tentoonstelling. Het eerste deel gaat over ‘de vorige<br />

generatie’, van wie werk in Frankrijk werd tentoongesteld: Ernest Engel-Pak,<br />

René Guiette, Joseph Lacasse, Victor Servranckx en Georges Carrey. Daarna<br />

komen de stichtende leden van de JPB aan bod: Willy Anthoons, de enige van<br />

de groep die ook beeldhouwer was, Anne Bonnet, Georges Collignon, Maurice<br />

Boel, Louis Van Lint, Antoine Mortier, Lismonde, Denyse Goffin, Gaston Bertrand,<br />

Francine Holley, Rudolf Meerbergen, Jack Godderis en Marc Mendelson.<br />

Alle tentoongestelde werken komen uit een privécollectie. (ah)<br />

68

Het raadselachtige werk<br />

van Ron Mueck<br />

29-06 t/m 17-11<br />

Museum Voorlinden<br />

Wassenaar<br />

www.voorlinden.nl<br />

Paarden en<br />

beschaving<br />

02-07 t/m 03-11<br />

Château de Versailles<br />

Versailles<br />

www.chateauversailles.fr<br />

Eigenlijk zijn de hyperrealistische<br />

figuren van de in Engeland<br />

werkende Australiër<br />

Ron Mueck geen sculpturen<br />

in de klassieke zin van<br />

dat woord. Op het eerste<br />

gezicht lijken ze namelijk<br />

op werkelijk bestaande<br />

mensen, met wie je geneigd<br />

bent een band te krijgen.<br />

Toch doen ze op de een of<br />

andere manier onwerkelijk<br />

aan. Ze zijn vervaardigd uit<br />

siliconen en fiberglas, dat op<br />

natuurlijke wijze is gepolychromeerd<br />

en van echt<br />

haar voorzien. Het is te zien<br />

dat er lang aan gewerkt is<br />

en de kleinste details, zoals<br />

rimpels, nagels en oogharen,<br />

zijn met uiterste precisie<br />

weergegeven. En toch klopt<br />

er iets niet. Dat ligt niet aan<br />

het feit dat ze soms wat<br />

groter en dan weer iets kleiner<br />

zijn dan echte mensen,<br />

maar omdat ze omgeven lijken te zijn door een onbestemde raadselachtigheid.<br />

Alleen blijft men daar wel gebiologeerd naar kijken. (er)<br />

Ron Mueck, En Garde (Three Dogs), 2023, gemengde materialen. Verschillende afmetingen.<br />

© de kunstenaar. Met toestemming van Thaddeus Ropac. Foto: Gautier Deblonde.<br />

Zou onze<br />

beschaving<br />

er heel<br />

anders<br />

hebben<br />

uitgezien<br />

mocht het<br />

paard niet<br />

hebben bestaan?<br />

Deze<br />

tentoonstelling<br />

laat zien<br />

hoezeer<br />

het paard<br />

koningen, koninginnen en aristocraten heeft<br />

vergezeld van de 15e tot de 20e eeuw. De expo<br />

begint met een selectie portretten van de<br />

lievelingspaarden van Europese gekroonde<br />

hoofden. Vervolgens komt een aantal thema’s<br />

aan bod: de luxe van stallen zoals die in<br />

Chantilly en Versailles, de paardrijderskunst,<br />

het paard als gezel van de mens in oorlogstijd,<br />

ruiterfeesten, harnassen en andere meesterwerken<br />

van de edelsmeedkunst, het paard als<br />

model voor kunstenaars en ook als inspiratie<br />

voor mythologische en fantastische verhalen.<br />

De dertien secties van deze expo zijn ondergebracht<br />

in beroemde ruimten van het kasteel<br />

van Versailles, waaronder de Salon d’Hercule,<br />

de Spiegelzaal en de vertrekken van Madame<br />

de Maintenon. (ah)<br />

René-Antoine Houasse, Louis XIV, roi de France<br />

(1638-1715), ca. 1674, olieverf op doek. © Château de<br />

Versailles, Dist. RMN. Foto: Christophe Fouin.<br />

De wereld van morgen<br />

t/m 27-10<br />

Institut du Monde Arabe<br />

Parijs<br />

www.imarabe.org<br />

Sinds de jaren 2000 gebruiken kunstenaars uit de Arabische wereld en de diaspora<br />

sciencefiction om de wereld van morgen te verbeelden en onomwonden te<br />

laten zien hoe samenlevingen veranderen. Onder de titel Arabofuturs. Sciencefiction<br />

et nouveaux imaginaires nodigt deze tentoonstelling van hedendaagse<br />

kunst de bezoeker uit binnen te treden in de droomwereld van speculatieve fictie<br />

en de nieuwe Arabische verbeelding. Achttien kunstenaars (video- en beeldend<br />

kunstenaars, fotografen en performers) openen hier nieuwe perspectieven en<br />

proberen een bevrijdende alternatieve kijk te bieden op hun favoriete onderwerpen:<br />

globalisering, moderniteit, ecologie, migratie, gender en dekolonisatie.<br />

De tentoonstelling is opgevat als een schip dat vertrekt vanuit de meest tastbare<br />

realiteit om dan steeds onwerkelijkere alternatieve toekomsten te verkennen. (ah)<br />

Skyseeef, uit de reeks ‘Culture is the waves of the future’, 2022, foto. © de kunstenaar.<br />

69

Museum tips<br />

Vrouwen en de Nabis<br />

22-06 t/m 03-11<br />

Musée de Pont-Aven<br />

Pont-Aven<br />

www.museepontaven.fr<br />

Psychoses<br />

15-06 t/m 15-09<br />

Musée de Lodève<br />

Lodève<br />

www.museedelodeve.fr<br />

Aan het einde van<br />

de 19e eeuw waren<br />

de Nabis een groep<br />

jonge kunstenaars<br />

met lef, die een<br />

gemeenschappelijke<br />

visie hadden en het<br />

werk van Gauguin<br />

bewonderden. De<br />

tentoonstelling onthult<br />

een ander facet<br />

van de groep, waartoe<br />

Sérusier, Denis,<br />

Vuillard, Bonnard,<br />

Vallotton, Ranson en<br />

Lacombe behoorden.<br />

Hier worden ze<br />

bestudeerd via hun<br />

vrouwen, minnaressen,<br />

moeders en<br />

schoonmoeders.<br />

Zij omringden de<br />

groep, niet als<br />

kunstenaars op zich,<br />

maar als medewerkers,<br />

assistenten en<br />

emotionele, morele en financiële steunpilaren. Een aantal thema’s loopt als een<br />

rode draad door deze expo: het ontstaan van de groep, de conventionele, sociale<br />

en amoureuze banden tussen mannen en vrouwen, het naai- en borduurwerk<br />

van de vrouwen en tot slot de directe en indirecte invloed die ze hadden op de<br />

totstandkoming van de Nabis. (ah)<br />

Maurice Denis, Les Muses, 1893, olieverf op doek, 171 x 137,5 cm. © Parijs, Musée d’Orsay, dist.<br />

RMN-Grand Palais. Foto: Patrice Schmidt.<br />

Het expressionisme zag het licht aan het begin<br />

van de 20e eeuw en na de Eerste Wereldoorlog<br />

kwam het volop tot bloei in Duitsland. Het<br />

beïnvloedde alle kunstvormen, van theater en<br />

muziek tot architectuur en film. De tentoonstelling<br />

Psychoses onderzoekt in het bijzonder<br />

de invloed van de schilderkunst en de grafische<br />

kunst op de film. Werken van belangrijke<br />

kunstenaars uit de beweging (onder wie Alexej<br />

von Jawlensky, August Macke, Erich Heckel,<br />

Otto Dix en Emil Nolde) worden afgezet tegen<br />

fragmenten uit twaalf beroemde films, waaronder<br />

Metropolis (Fritz Lang), Der letzte Mann en<br />

Nosferatu (F.W. Murnau) en Das Cabinet des Dr.<br />

Caligari (Robert Wiene). Deze interdisciplinaire<br />

benadering maakt meteen duidelijk hoezeer<br />

de kunstwereld toen bruiste van de creativiteit<br />

en dompelt ons rechtstreeks onder in de Duitse<br />

samenleving van het interbellum, ten prooi<br />

aan naoorlogse trauma’s en een ongenadige<br />

analyse van haar neurosen. (ah)<br />

Käthe Kollwitz, De dood overvalt een vrouw, 1934.<br />

Stadtmuseum Tübingen.<br />

Beyond fashion<br />

t/m 08-09<br />

Saatchi Gallery<br />

Londen<br />

www.saatchigallery.com<br />

Aan de hand van werken van beroemde modefotografen wil deze tentoonstelling laten zien<br />

hoe de fotografie verder is gegaan dan het louter presenteren van producten. Modefotografie<br />

bood ook een andere kijk op ons leven en onze verlangens en prikkelde ons om de grenzen<br />

van de creativiteit te verleggen. Met werk van onder anderen Nick Knight, Peter Lindbergh,<br />

Viviane Sassen en Paolo Roversi, maar ook van de jongere generatie, brengt de expositie hulde<br />

aan de heel eigen visie van deze fotografen en toont hoe de modefotografie is uitgegroeid tot<br />

een ongemeen boeiende beeldtaal. De tentoonstelling omvat vier onderdelen: ‘Allure’ brengt<br />

een eerbetoon aan de tijdloze schoonheid, ‘Fantasy’ focust op de inventiviteit van fotografen,<br />

‘Realism’ presenteert kunstenaars die voornamelijk op straat werken, op het snijvlak van mode<br />

en de echte wereld en ‘Surrealism’ presenteert werk van de jongste generatie. (ah)<br />

Daniel Sannwald, Camper campaign, A/W 2015. © de kunstenaar.<br />

70

Schilder in<br />

het interbellum<br />

18-06 t/m 15-09<br />

Museo Thyssen-Bornemisza<br />

Madrid<br />

www.museothyssen.org<br />

Barre<br />

winters<br />

t/m 01-09<br />

J. Paul Getty Museum<br />

Malibu<br />

www.getty.edu<br />

Deze tentoonstelling laat ons kennismaken met grote namen van de Spaanse<br />

schilderkunst uit de 20e eeuw, met name uit het interbellum. Het oeuvre van<br />

Rosario de Velasco (1904-1991) belichaamt perfect de terugkeer naar de orde die<br />

de Spaanse kunst van de jaren 20 tot 40 kenmerkte en die zijn parallel vond in de<br />

Nieuwe Zakelijkheid in Duitsland en de Novecento-beweging in Italië. Deze stijl<br />

combineerde een radicale terugkeer naar de figuratieve traditie met een aantal<br />

moderne verworvenheden. In het oeuvre van Rosario de Velasco nemen de menselijke<br />

figuren, groot en sereen, de volledige ruimte van originele composities in,<br />

met nieuwe, gedurfde invalshoeken. De tentoonstelling is het resultaat van recent<br />

onderzoek, dat heeft geleid tot de herontdekking van verloren gewaande werken,<br />

waarvan sommige een belangrijke plaats in zijn oeuvre innemen. (ah)<br />

In 1608 was de winter in de Nederlanden<br />

uitzonderlijk koud. Het eerste wintertafereel<br />

van Hendrick Avercamp dateert uit dat jaar. De<br />

schilder was dus ongetwijfeld onder de indruk<br />

van de barre weersomstandigheden en hij was<br />

zeker niet de enige, want schilderijen van dit<br />

type raakten na dat jaar in de mode. Dit is meteen<br />

ook het thema van deze tentoonstelling,<br />

met tekeningen en schilderijen van Avercamp<br />

en andere Nederlandse kunstenaars uit de<br />

vroege jaren 1600. Het gaat met name om<br />

landschappen in ijskoude winters en ongewoon<br />

koele zomers. Het ensemble getuigt zo van<br />

de aanhoudende afkoeling van het klimaat in<br />

de 17e eeuw en laat zien hoe kunstenaars de<br />

fundamentele onzekerheid van het leven en de<br />

noodzaak om zich aan te passen benadrukten<br />

in hun afbeeldingen van schaatsers op het ijs<br />

en vissers. (ah)<br />

Gerrit Battem, Figuren op een bevroren kanaal, ca. 1670,<br />

potlood, bruine inkt, waterverf. Malibu, Getty Museum,<br />

inv. 85.GC.222.<br />

Rosario de Velasco, Adam en Eva, 1932, olieverf op doek. Madrid, MNCARS-Museo Nacional<br />

Centro de Arte Reina Sofía. © de kunstenaar en VEGAP, Madrid, <strong>2024</strong>.<br />

Hedendaagse video<br />

07-06 t/m 29-09<br />

Kunsthaus<br />

Zürich<br />

www.kunsthaus.ch<br />

Rita McBride, Mae West, a proposal for Effnerplatz,<br />

Munich, Germany, 2003-2004, single-band video,<br />

kleur, geluid; aangekocht op dvd en cd; PAL,<br />

4:3, duur: 4’5’’. Kunsthaus Zürich, 2004. © <strong>2024</strong>,<br />

ProLitteris, Zürich.<br />

De collectie digitale kunst van het Kunsthaus Zürich is met meer dan zeshonderd werken<br />

een van de grootste van Zwitserland. Toen ze die te zien kregen, besloten Luca Rey, wetenschappelijk<br />

medewerker van de collectie grafische kunst, en Eléonore Bernard, restaurateur<br />

van kunstwerken, samen een eerste tentoonstelling te organiseren. Ze selecteerden<br />

daarvoor tien werken, alle gecreëerd tussen 2000 en 2005. Inhoudelijk richt deze selectie<br />

zich op specifieke aspecten van de digitale transformatie: speciale effecten en een nieuw<br />

gevoel voor esthetiek, mogelijk gemaakt door de technologische evolutie, en het bewerken<br />

van televisiefilms om nieuwe verhalen te creëren en op andere manieren emoties<br />

op te roepen. De tentoonstelling en de bijbehorende catalogus gaan ook nader in op<br />

maatschappelijke vraagstukken die verband houden met de overgang van analoge naar<br />

digitale media. (ah)<br />

71

Museum agenda<br />

KBR<br />

△ James Ensor - Inspired<br />

by Brussels<br />

till 02-06<br />

KMSK<br />

△ MAGINE!100 Years of<br />

International Surrealism<br />

till 21-07<br />

MAD Brussels<br />

△ Fashion Moves<br />

07-06 till 31-08<br />

Maison De L’Histoire<br />

Européenne<br />

△ Bellum et Artes.<br />

L’Europe et la guerre de<br />

Trente Ans<br />

till 12-01-2025<br />

Musée belge de la<br />

France-Maconnerie<br />

△ Va te faire Maître<br />

till 20-07<br />

Musée Juif<br />

△ Passage. Textiles &<br />

Rituels<br />

till 01-09<br />

Hanne Darboven, Das Welttheater 79, 1979, offsetdruk op papier. © de kunstenaar. Te zien in SMAK in Gent.<br />

Musée Magritte<br />

△ Magritte·Folon. La<br />

fabrique poétique<br />

till 21-07<br />

Musée Mode &<br />

Dentelle<br />

△ Jules François Crahay.<br />

Back in the spotlight<br />

till 10-11<br />

Antwerpen<br />

M HKA<br />

△ Dierenleven<br />

08-06 till 22-09<br />

△ Vedran Kopljar. MEAN<br />

till 01-09<br />

△ De Stadcollectie<br />

Antwerpen<br />

till 05-01-2025<br />

MAS<br />

△ Naar Antartica. De<br />

poolpioniers van de<br />

Belgica<br />

21-06 till 03-10<br />

Red Star Line<br />

museum<br />

△ Einstein, een gewilde<br />

vlucheling<br />

till 08-09<br />

FOMU<br />

△ Re/sisters - A lens on<br />

gender and ecology<br />

till 18-08<br />

△ Dirk Braeckmann.<br />

Echtzeit<br />

till 19-01-2025<br />

MoMu<br />

△ Baloji - Augurism<br />

till 16-06<br />

RockoxHuis<br />

△ Jan Davidsz. De Heem<br />

till 01-10<br />

Ath<br />

Maison Culturelle<br />

D’Ath<br />

△ Léopoldine Roux. À Ciel<br />

Ouvert<br />

till 29-06<br />

Binche<br />

Musée international<br />

du Carnaval et du<br />

Masqu<br />

△ Binche Intime. Une<br />

exploration sonore<br />

till 15-09<br />

Brugge<br />

Adornes Domein<br />

△ Gloire et infortune d’un<br />

voyageur du XVe siècle<br />

till 31-12<br />

Brussels<br />

Africa museum<br />

△ ReThinking Collections<br />

till 29-09<br />

Argos centre for<br />

audiovisual arts<br />

△ Herman Asselberghs.<br />

Time wasted<br />

till 30-06<br />

Art et Marges<br />

△ Ca$h<br />

till 29-09<br />

Belfius Art Collection<br />

△ Inspired by Love<br />

till 22-06<br />

Boghossian<br />

Foundation - Villa<br />

Empain<br />

△ Josef and Anni Albers.<br />

Iconic couple of<br />

modernism<br />

till 08-09<br />

Botanique<br />

△ Possibles I Probables.<br />

LAb(au)<br />

till 28-07<br />

BOZAR<br />

△ Histoire de ne pas rire.<br />

Het surrealisme in <strong>België</strong><br />

till 16-06<br />

△ James Ensor<br />

till 23-06<br />

Broodhuis<br />

△ Spelen maar!<br />

till 25-08<br />

Centrale<br />

△ Maren Dubnick.<br />

Accumulator<br />

till 01-09<br />

CIVA<br />

△ Simone Guillissen-Hoa<br />

till 22-09<br />

Design Museum<br />

Brussels<br />

△ Innovating across<br />

Borders. Reflections on<br />

the Oeuvre of Sándor<br />

Borz Kováts<br />

till 22-09<br />

Fondation Thalie<br />

△ Regenerative Futures<br />

till 28-09<br />

Fondation A<br />

△ Contacts<br />

till 30-06<br />

ISELP<br />

△ c’est le ,om de cette<br />

pierre qui fait paysage<br />

till 29-06<br />

Italiaans Cultureel<br />

Instituut<br />

△ L’arte triestina al<br />

femminile nel ‘900<br />

d’avanguardia italiano<br />

ed europeo<br />

till 31-07<br />

René Magritte Museum<br />

△ Jane Graverol<br />

09-06 till 20-10<br />

Tour & Taxis<br />

△ Titanic. The Artifact<br />

Exhibition<br />

till 30-06<br />

ULB Culture<br />

△ Belgica Biladi Een<br />

Belgisch-Marokkaans<br />

verhaal<br />

till 22-07<br />

WIELS<br />

△ Alexis Blake. Crack<br />

Nerve boogie Swerve.<br />

L’Archive -Joseph<br />

Kusendila. Platteau,<br />

Groupe Theatral<br />

07-06 till 11-08<br />

△ Jana Euler. Oilopa<br />

21-06 till 29-09<br />

Wittockiana<br />

△ Chris Delville et<br />

Francois Emmanuel. Le<br />

dit de la renarde<br />

till 16-06<br />

Wittockiana. Musée<br />

des arts du livre et de<br />

la reliure<br />

△ Jean Boghossian.<br />

Abstract Writings,<br />

Abstract Thoughts<br />

till 15-09<br />

72

Design Museum<br />

△ Olivetti Folon<br />

till 15-09<br />

Charleroi<br />

Le BPS22<br />

△ Alain Bornain.<br />

Amourable - Éric Fourez.<br />

Sur les traces de la Mer<br />

du Nord…<br />

01-06 till 01-09<br />

Musée de la<br />

Photographie<br />

△ Laura Henno. Outre<br />

Monde - Ethel Lilienfeld.<br />

EMI<br />

01-06 till 29-09<br />

Deinze<br />

Mudel<br />

△ Claus Inspireert!<br />

till 09-06<br />

Drogenbos<br />

FeliX Art & Eco<br />

Museum<br />

△ Futuromarennia,<br />

Oekraïne & avant-garde<br />

till 09-09<br />

Flémalle<br />

La Châtaigneraie<br />

△ Errare Humanum Est<br />

till 14-07<br />

Gaasbeek<br />

Kasteel van Gaasbeek<br />

△ Échos rebelles<br />

till 03-11<br />

Geel<br />

De Halle<br />

△ Mosa Mystica<br />

till 16-06<br />

Gent<br />

Industriemuseum<br />

△ FERRO NON FERRO<br />

till 01-09<br />

KiOSK<br />

△ Arnaud Rogard. Ik met<br />

twee<br />

till 09-06<br />

Museum Dr. Guislain<br />

△ Off-Comics<br />

till 23-06<br />

△ Ikigai<br />

till 08-09<br />

SMAK<br />

△ Private Passion X Public<br />

Duty<br />

till 05-01-2025<br />

△ Sirah Foighel Brutmann<br />

& Eitan Efrat Là - Tarek<br />

Atoui<br />

till 25-08<br />

Grimbergen<br />

Cultuurcentrum<br />

Strombeek<br />

△ Maëlle Dufour. Sonar<br />

till 08-09<br />

Hingene<br />

Kasteel d’Ursel<br />

△ Les Liaisons Désireuses<br />

till 13-10<br />

Hornu<br />

CID<br />

△ Super Power Design<br />

till 25-08<br />

MACS<br />

△ Ariane Loze - Orla Barry<br />

23-06 till 03-11<br />

Ittre<br />

MIMDo<br />

△ Claudine Péters-Ropsy.<br />

La nature recomposée<br />

till 02-06<br />

Kluisberg<br />

Beukenhof-Phoenix<br />

△ Sculpture. Resilience<br />

till 22-09<br />

La Louvière<br />

Centre Daily-Bul & C°<br />

△ Dominique Lacoudre.<br />

Je ne sais faire preuve<br />

de discipline que dans<br />

l’indiscipline<br />

till 16-06<br />

Centre de la Gravure<br />

△ Nos géantes<br />

till 02-06<br />

Keramis<br />

△ Les bucoliques.<br />

Allégories du vivant<br />

till 25-08<br />

MILL<br />

△ Temps de pause<br />

till 15-09<br />

Leuven<br />

M Leuven<br />

△ Alias<br />

till 01-09<br />

Liège<br />

Europa Expo<br />

△ Da Vinci - L’artiste,<br />

l’ingénieur, le gastronome<br />

till 30-06<br />

Trinkall Museum<br />

△ Dan Miller. À l’oeuvre<br />

- Modesties d’Andre<br />

Wostijn<br />

till 09-03-2025<br />

La Boverie<br />

△ Abstrait - Cécile<br />

Miguel. Au creux des<br />

apparances<br />

till 18-08<br />

Musée de la Vie<br />

wallonne<br />

△ #365 Unpacked<br />

till 06-10<br />

Mechelen<br />

Kunsthal Mechelen.<br />

De Garage<br />

△ The Fountain Show<br />

till 25-08<br />

Menen<br />

cultuurcentrum<br />

& Stadsmuseum<br />

Menen<br />

△ Het Unieke Universum/<br />

L’Univers Unique<br />

till 14-07<br />

Mons<br />

CAP<br />

△ Rodin. Une<br />

Renaissance moderne<br />

till 18-08<br />

△ Raphaël Decoster<br />

till 30-06<br />

Morlanwelz<br />

Musée royal de<br />

Mariemont<br />

△ Les Amis de<br />

Mariemont. Histoire<br />

d’une passion<br />

till 02-06<br />

Namur<br />

Le Delta<br />

△ La carte postale, objet<br />

de collection, oeuvre<br />

d’art<br />

till 18-08<br />

Puurs-Sint-<br />

Amands<br />

Emile<br />

Verhaerenmuseum<br />

△ Le Jardin enchanté<br />

16-06 till 06-10<br />

Raversijde<br />

Atlantikwall<br />

Raversyde<br />

△ Getekende oorlog:<br />

De atlantikwall Gestript<br />

- Ensor 1940 - James<br />

Baron Ensor<br />

till 11-11<br />

Sint-Niklaas<br />

Cultuurhuis de Bijl<br />

△ External Brain. Luk Van<br />

Soom & Toon Teeken<br />

till 19-05<br />

Mercatormuseum<br />

△ Hachmi Azza<br />

till 08-09<br />

Tongeren<br />

Gallo-romeins<br />

museum<br />

△ De oudheid in kleur<br />

till 02-06<br />

Tournai<br />

TAMAT<br />

△ Abstract<br />

till 21-07<br />

Turnhout<br />

De Warande<br />

△ HYBRIDEN:<br />

Samengestelde wezens<br />

uit fabels, mythen en<br />

legenden<br />

08-06 till 17-11<br />

Westende<br />

△ 60 ans de la Maison de<br />

la Culture<br />

till 28-09<br />

Villa Les Zephyr<br />

△ Wear Sunscreen<br />

till 03-11<br />

Le Pavillon<br />

△ Stellar Scape. Les<br />

nouvelles conquêtes<br />

spatiales<br />

22-06 till 26-01<br />

Musée Félicien Rops<br />

△ Le Cercle des Femmes<br />

peintres (1888-1893) &<br />

Kikie Crêvecoeur<br />

till 08-09<br />

Alexis Blake, Crack Nerve Boogie Swerve, 2019/2023, performance en installatie. © de kunstenaar.<br />

Foto: Diana Oliveira. Te zien in WIELS in Brussel.<br />

Stuur de gegevens voor september<br />

door naar christophe.dosogne@ips.be<br />

vóór 05-08.<br />

73

ARTMEETS<br />

CLASSIC<br />

CARS 20<br />

24<br />

Expo and sales<br />

14 and 15 September from 11 a.m. to 6 p.m.<br />

Art & Language collective | D.D. Trans | De Senna Tramaine<br />

Early Jack | Geluck Philippe | Ikonomopoulou Maria<br />

Kawamata Tadashi | Kronz Bradley | Martin Kris<br />

Matsutani Takesada | Nash David | Panamarenko<br />

Raveel Roger | Skully Sean | Tuymans Luc<br />

Van Bossche Guy | Van Den Broek Koen<br />

Vanderleenen Marc | Venet Bernar | Verdegem Jos<br />

Weidenbaum Peter<br />

Hof te Vitseroel<br />

Vitseroelstraat 66, 1740 Ternat | Belgium<br />

info: www.artmeetsclassiccars.be<br />

Veilinghuis PICTURA<br />

OPENBARE VERKOPING<br />

Maandag 26 augustus <strong>2024</strong> om 18.00 uur<br />

Brusselsesteenweg, 656 te 9050 Gentbrugge (Gent)<br />

23.03-27.10.<strong>2024</strong><br />

LOUIS THEVENET<br />

Een leven in kleur | La couleur redéfinie<br />

Halle – den AST & Villa Servais – www.thevenet150.be<br />

‘Stilleven met tafel, stoel en schilderspalet’, 1925 (Collectie den AST) © Foto Reinhart Cosaert<br />

Inktpot in houtsnijwerk<br />

Verscheidene mooie inboedels:<br />

Schilderijen, beeldhouwwerk, aquarellen en tekeningen<br />

Mooie bronzen, klokken, sierstukken<br />

Europees en Chinees porselein, kristal, glas, boeken, graaek,<br />

verzamelmateriaal<br />

Kijkdagen:<br />

vrijdag 23, zaterdag 24 en zondag 25 augustus van 10-18 uur<br />

catalogus: verkrijgbaar ter plaatse en<br />

online: www.pictura.be<br />

Inlichtingen: Henk Vervondel tel: 0475/74.49.25

guillaume Corneille spelend met zijn kat luna, in zijn atelier © Henny Riemens<br />

TenToonsTelling<br />

Corneille<br />

langs de vreugde<br />

29.06 03.11.<strong>2024</strong><br />

La Louvière<br />

Dinsdag Zondag<br />

10 u 18 u<br />

standaard: 8 €<br />

senior (+65): 6 €<br />

MuseumPass: gratis<br />

rue des Amours 10<br />

7100 la louvière<br />

+32 (0) 64 27 87 27<br />

accueil@centredelagravure.be<br />

Tentoonstelling georganiseerd<br />

met de stichting guillaume<br />

Corneille.

Kunst inzicht<br />

Stéphanie Frederickx – #064<br />

Galerist buiten<br />

vier muren<br />

Stéphanie Frederickx heeft al een fascinerend parcours<br />

afgelegd binnen de wereld van hedendaags design en<br />

kunst. Haar nieuwsgierigheid, open geest, creatieve<br />

intuïtie en het stimulerende gevoel van teamwerk<br />

drijven haar van het ene project naar het andere, als<br />

nomadische galerist van verzameldesign en kunst.<br />

Welke inzichten hebben jou<br />

als galerist gebracht tot dit<br />

nomadische project?<br />

“Het meest boeiende aan<br />

een nomadisch project is dat<br />

de locatie ook een rol speelt.<br />

In plaats van steeds tussen<br />

dezelfde vier muren te zitten,<br />

inspireert de plaats evenveel<br />

als dat het werk en de kunstenaars<br />

mij prikkelen. Ik selecteer<br />

kunstenaars voor een bepaalde<br />

locatie of zoek de juiste ruimte<br />

voor bepaald werk, zoals grote<br />

installaties. Bezoekers voelen<br />

zo ook een extra motivatie om<br />

te komen kijken. Er onstaat een<br />

veel persoonlijkere relatie om de<br />

werken te leren kennen, ze aan<br />

te raken, van dichtbij te zien.”<br />

Hoe verloopt het curationele<br />

proces?<br />

“Hetgeen ik breng zit tussen<br />

kunst en design in, wat voor mij<br />

heel boeiend voelt om daar vrij<br />

in te zijn. Er zitten veel Belgische<br />

kunstenaars tussen omdat hier<br />

veel talent is, maar er zijn geen<br />

geografische grenzen. Mijn<br />

keuzes zijn intuïtief; ik moet een<br />

kunstwerk in het echt ervaren<br />

voordat ik een beslissing neem.<br />

Ik let op de tastbaarheid van de<br />

werken en de keuze van materialen,<br />

en ik ben streng als het<br />

gaat om de afwerking. Veel van<br />

de kunstenaars steken zelf de<br />

handen uit de mouwen: ze zijn<br />

betrokken bij het hele proces,<br />

van timmerwerk tot laswerk.<br />

Ik werk regelmatig samen met<br />

een aantal mensen die ik niet<br />

alleen bijsta, maar ook begeleid<br />

en aanmoedig om hun werk<br />

zowel binnen als buiten <strong>België</strong><br />

te verkopen. Hoewel ik veel zelf<br />

doe, organiseer ik toch zo’n vier<br />

à vijf exposities per jaar, wat<br />

behoorlijk uitdagend is. Ik merk<br />

een nieuwe trend waarbij er<br />

meer samenwerking is tussen<br />

verschillende galeries, wat ik als<br />

een positieve ontwikkeling zie.<br />

Hoewel ik het belangrijk vind<br />

om internationaal bekendheid<br />

te krijgen, neem ik nog niet deel<br />

aan beurzen. Designverzamelbeurzen<br />

zijn vaak te trendgevoelig<br />

voor mij, ik voel ik meer<br />

voor de continuïteit van Art<br />

Brussels en Brafa, mochten ze<br />

hier voor openstaan.”<br />

Wie zijn jouw publiek?<br />

“Ik heb reeds een trouwe groep<br />

niet-digitale volgers die mijn<br />

keuzes waarderen en nieuwsgierig<br />

zijn naar wat ik doe. Elke<br />

nieuwe locatie lokt ook een nieuw<br />

publiek. Sommigen gaan voor<br />

één stuk, anderen willen echt<br />

verzamelen en een oeuvre van<br />

een kunstenaar of ontwerper volgen.<br />

Zoals bij kunst, is er ook bij<br />

verzameldesign een vraag naar<br />

inhoud. Esthetiek alleen is niet<br />

voldoende. Ik wil een scheiding<br />

creëren tussen de consumptie en<br />

het verhaal achter deze stukken.<br />

De meeste stukken zijn uniek of<br />

in een editie van tien. Tegelijk<br />

voel ik nog een aarzeling in de<br />

verzamelwereld door het ongekende,<br />

de associatie met vintage,<br />

het gemis aan verhaal.”<br />

© R.V.<br />

‘Mijn keuzes zijn intuïtief; ik moet<br />

een kunstwerk in het echt ervaren<br />

voordat ik een beslissing neem’<br />

Welke rol speelt je persoonlijke<br />

achtergrond?<br />

“Mijn opleiding als schoenmaker<br />

leerde me om de technische<br />

samenstelling van een object<br />

te doorgronden. Een job in<br />

de mode bracht me ertoe om<br />

verschillende inspiraties tot één<br />

show samen te voegen. Mijn<br />

lederatelier, dat ik nog steeds<br />

heb, voelt nu therapeutisch aan,<br />

terwijl het vormen van een team<br />

en platform voor anderen mij<br />

meer dynamisch voortstuwt.”<br />

Welke projecten staan er op<br />

de agenda?<br />

“Deze zomer keer ik terug naar<br />

een unieke locatie die gevormd<br />

wordt door een 14e-eeuwse<br />

kerktoren met daarnaast een<br />

16-eeuwse ruimte. Ik laat de plek<br />

op me inleven, waardoor keuzes<br />

gemaakt worden die dan weer<br />

in dialoog gaan met nieuwe<br />

beslissingen. Ik toon daar onder<br />

meer Jojo Corväiá (Caracas,<br />

Venezuela), die op een autodicatische<br />

en intuitieve wijze zijn<br />

emotie van de dag in keramisch<br />

werk vertaalt. De designer Sam<br />

Kerckaert (°1993, Gent, <strong>België</strong>),<br />

die pas sinds vorig jaar actief is,<br />

maakt alle stukken zelf en komt<br />

hier met nieuw werk. De zeventigjarige<br />

Mexicaanse kunstenaar<br />

Perla Krauze (Mexico City) zal,<br />

geïnspireerd vanuit haar leven,<br />

werken tonen die herinneringen<br />

vormen van haar eigen<br />

grote installaties. Verder zal ik<br />

verschillende designtoepassingen<br />

van gerecycled vinyl met<br />

hars presenteren van de jonge<br />

Zwitser Fabio Hendry.”<br />

88 Gallery London x<br />

Stéphanie Frederickx<br />

20 t/m 23-06<br />

@88gallerylondon<br />

Satm.02 by Stéphanie<br />

Frederickx<br />

11-07 t/m 25-08<br />

Kerktoren, Nederherenweg 1,<br />

Sint-Anna ter Muiden, Sluis, NL<br />

Stéphanie Frederickx<br />

www.stephaniefrederickx.com<br />

76

Galerie tips<br />

Steven Peters Caraballo<br />

t/m 30-06<br />

Gallery Ysebaert<br />

Sint-Martens-Latem<br />

www.galleryysebaert.be<br />

<strong>Zomer</strong>expo tijdens<br />

Watou <strong>2024</strong><br />

06-07 t/m 01-09<br />

De Queeste Art<br />

Abele/Watou<br />

www.dequeeste-art.be<br />

Bloedmooi en mysterieus: de schilderkunst van Steven Peters Caraballo intrigeert.<br />

Solotentoonstellingen zijn niet dik gezaaid, maar daar komt de laatste jaren<br />

verandering in. Verwar hem niet met zijn tweelingbroer Stefan Peters, die ook in<br />

Hasselt woont en op een heel andere manier het potentieel van de schilderkunst<br />

exploreert. Steven Peters Caraballo (°1978) verleidt de kijker niet alleen met een<br />

verbluffend vakmanschap. Zijn soloshow in Gallery Ysebaert in Sint-Martens-<br />

Latem noemt hij The Vorce, een neologisme waarin ‘divorce’ echoot. Hij vertrok<br />

van het beroemde schilderij Die Toteninsel van Böcklin, waarvan de versie uit 1883<br />

in handen was van Hitler. In de tentoonstelling verbindt hij het dodeneiland met<br />

De goddelijke komedie van Dante, de passage waarin de Styx wordt overgestoken.<br />

In zijn fantasie is Charon, de veerman van de doden, een jonge vrouw in een<br />

wit gewaad. Eigen versies van het eiland, portretten, spelende aapjes: het zijn<br />

fragmenten van een veelgelaagde tocht. (cv)<br />

Steven Peters Caraballo, The birth of Charon, olieverf op doek, 152 x 209 cm. © de kunstenaar.<br />

Prijs: € 50.000 (incl. btw).<br />

De Queeste Art<br />

is partner van<br />

het Kunstenfestival<br />

Watou<br />

en de locatie<br />

is opgenomen<br />

op de kaart van<br />

het drukbezochte<br />

kunst- en<br />

poëziefestival.<br />

Wat is in de<br />

galerie te<br />

ontdekken? De<br />

benedenverdieping is voorbehouden voor een<br />

nieuwe solo van Daniel Enkaoua, die in Spanje<br />

woont. Zijn schilderkunst wordt internationaal<br />

geëxposeerd; hier zijn het recente portretten<br />

en stillevens. Ze zijn dikker en dynamischer geschilderd,<br />

waarbij het werk soms naar abstractie<br />

neigt. Zo ontstaat ook een grotere spanning<br />

tussen nervositeit en rust, de verstilling die de<br />

taferelen uitstralen. Boven wordt ingezoomd op<br />

Jules Schmalzigaug en Paul Joostens. Tekeningen<br />

en collages uit de jaren 1920 van de Antwerpse<br />

avant-gardekunstenaar Paul Joostens,<br />

een vriend van de dichter Paul van Ostaijen,<br />

dialogeren met werk op papier en schilderijen<br />

van de jonggestorven Jules Schmalzigaug. Deze<br />

kunstenaar staat bekend als de enige Belgische<br />

futurist. Een solotentoonstelling van hem is dit<br />

najaar te zien in het prentenkabinet van het<br />

KMSKA in Antwerpen. (cv)<br />

Daniel Enkaoua, Aure en violet de profil, 2023, olieverf<br />

op doek, 55 x 44,2 cm. © de kunstenaar. Met toestemming<br />

van De Queeste Art. Richtprijs: tussen € 7000 en<br />

€ 60.000.<br />

Gilbert Decock<br />

02-06 t/m 25-08<br />

Den Heeck<br />

Bornem<br />

www.denheeck.be<br />

Gilbert Decock, Zonder titel, 1977,<br />

70 x 70 cm, gouache. © de kunstenaar.<br />

Met toestemming van Den Heeck.<br />

Richtprijs: € 2200.<br />

Bornem is deze zomer een hotspot voor kunstliefhebbers. Vanaf 30 juni wordt dankzij de expositie<br />

DAUWRAUW – Een Bruegeliaans landschap het kasteel Marnix de Sainte-Aldegonde uitzonderlijk<br />

opengesteld. Graaf John de Marnix, de bewoner, heeft de grootste privécollectie ter wereld van<br />

etsen van Pieter Bruegel. Die collectie wordt nu verrijkt met hedendaags werk van zeven bekende<br />

kunstenaars. Wat verderop presenteert Kasteel d’Ursel in Hingene de expo Les Liaisons Dangereuses.<br />

Vergeet de vlakbij gelegen galerie Den Heeck niet, waar een intieme soloshow is te zien met<br />

gouaches, zeefdrukken en enkele schilderijen van Gilbert Decock (1928-2007). De kunstenaar uit<br />

Knokke zweerde bij het vierkant en de cirkel. Geometrische basisvormen, maar het vierkant is ook<br />

een oud symbool voor het aardse en de cirkel voor het kosmische. De kleuren beperkte hij meestal<br />

tot wit, zwart en grijs- of bruintinten. Een minimalistisch oeuvre vol variaties en een belangrijke<br />

naam in de naoorlogse abstractie in <strong>België</strong>. (cv)<br />

77

Galerie tips<br />

Frederik Lizen in Oostende<br />

02-06 t/m 21-07<br />

valerie_troost gallery<br />

Oostende<br />

www.valerietraan.be<br />

Daled, Ronse en<br />

Van Laere<br />

02-06 t/m 23-06<br />

Galerie S&H De Buck<br />

Gent<br />

www.galeriedebuck.be<br />

valerie_<br />

troost gallery<br />

in Oostende<br />

is het zusje<br />

van de Antwerpse<br />

galerie<br />

valerie_<br />

traan, dat<br />

vorig najaar<br />

het levenslicht<br />

zag.<br />

De zomer<br />

wordt daar<br />

ingezet met<br />

Landscapes<br />

van Frederik<br />

Lizen. De<br />

Antwerpse<br />

kunstenaar (°1986) is vooral bekend van zijn schilderijen die hij in de stad op<br />

straat maakt onder de naam En Plein Public: geen street art, maar heuse schilderkunst<br />

op panelen rond werven en op andere non-locaties, inspelend op de<br />

omgeving, onze tijd en vaak de kunstgeschiedenis. Het M HKA kocht al zo’n werk<br />

aan. Dit jaar is hij op invitatie van het kunstenfestival The Crystal Ship aan de slag<br />

in Oostende. Een geweldige humor en, hoe kan het anders in het Ensorjaar, nu<br />

ook knipogend naar Ensor. Het is te ontdekken tijdens een wandeling langs een<br />

heleboel werken. In de galerie is een ander aspect van zijn openluchtschilderkunst<br />

te zien: werk op papier dat hij weg van de stad ‘en plein air’ maakt. Daarna,<br />

van 28 juli tot 15 september, presenteert Dirk Zoete een nieuwe soloshow. (cv)<br />

En Plein Public (Frederik Lizen), werk in de Sint-Paulusstraat, Oostende, <strong>2024</strong>, interventie in de<br />

openbare ruimte voor The Crystal Ship. Richtprijs Landscapes: tussen € 1500 en € 4000.<br />

Not all of those who wander … (are lost), een<br />

aangepaste quote van Tolkien, is de titel van<br />

een tentoonstelling met werk van Jeroen Daled,<br />

Edith Ronse en Frederik Van Laere in galerie<br />

S&H De Buck. Jawel, de kunstwetenschapper<br />

Van Laere, onder meer bekend als curator,<br />

schildert al meer dan dertig jaar. In 2021 kwam<br />

hij met zijn werk naar buiten, nu voor het eerst<br />

in een galerie. Landschappen, een weg, een<br />

man bij een buitenmaatse prei: de schilder kijkt<br />

om zich heen en laat verwijzingen naar literatuur,<br />

beeldende kunst en filosofie rondwaren,<br />

al dan niet met een absurdistisch kantje. Op<br />

hun eigen manier geven ook de fotowerken<br />

van Jeroen Daled en de sculpturen van Edith<br />

Ronse heel gevoelig een visie op de mens in de<br />

wereld. Wat later zet de galerie traditiegetrouw<br />

een expositie op touw in Le Studio in de Franse<br />

gemeente Oiron. Deze zomer is er van 14 juli<br />

tot 30 augustus werk te zien van Laurent-Marie<br />

Joubert, Johan Clarysse en Siegfried De Buck.<br />

(cv)<br />

Edith Ronse, Ever-transforming, 2023, kunststof<br />

(plasticrète), 90 x 90 x 86 cm. © de kunstenaar. Met<br />

toestemming van Galerie S&H De Buck. Prijsindicatie<br />

groepsexpo: vanaf € 890<br />

Marie-Jo Lafontaine<br />

19-07 t/m 31-08<br />

TICK TACK<br />

Antwerpen<br />

www.ticktack.be<br />

Marie-Jo Lafontaine, Liquid<br />

Crystal, 1999, zwart-witfoto,<br />

214 x 134 cm. © de kunstenaar.<br />

Richtprijs: tussen € 20.000<br />

en € 40.000.<br />

TICK TACK opende in mei 2019 in De Zonnewijzer van architect Léon Stynen in Antwerpen. Een galerie<br />

om goed in de gaten te houden, en na zonsondergang een non-stop raamcinema. 5 Years TICK TACK<br />

trapte af met Le nouveau Biedermeier, een groepsexpo die tot 29 juni het nieuwe conservatisme in de<br />

hedendaagse kunst aankaart. Daarna installeert Marie-Jo Lafontaine haar Summerbar and Cinema. In de<br />

zomerbar hangt de fotoreeks 'Liquid Crystals' (1999), zwart-witportretten van Antwerpse jongeren die nu<br />

zeker zo relevant zijn. In de cinema ziet u haar muzikale roadmovie Brussels Swings (2017) en in de kelder<br />

de video-installatie Dance The World!. Marie-Jo Lafontaine, de wereldbekende pionier van de videokunst<br />

in <strong>België</strong>, komt voor de dag met een soort sociale sculptuur waar ook muzikanten en performers optreden.<br />

De viering vervolgt met een uniek project: vanaf 24 augustus een grote groepsshow van TICK TACK<br />

in Kunsthalle Recklinghausen en tegelijk reist de gerenomeerde collectie van de Kunsthalle voor het eerst<br />

naar het buitenland, naar presentaties in de galerie. (cv)<br />

78

Levendig en sensueel<br />

t/m 06-07<br />

Galerie La Forest Divonne<br />

Brussel<br />

www.galerielaforestdivonne.com<br />

These Circumstances<br />

t/m 29-06<br />

Fondation CAB<br />

Brussel<br />

www.fondationcab.com<br />

Op 86-jarige<br />

leeftijd pakt<br />

Vincent<br />

Bioulès uit met<br />

de tentoonstelling<br />

Allegro,<br />

vol plezier,<br />

kleur en<br />

jeugdigheid.<br />

We maken<br />

kennis met het<br />

werk van een<br />

man die zich<br />

steeds meer<br />

verwondert<br />

over de kracht<br />

van de natuur en de verscheidenheid van haar kleuren, materialen en licht. Hij<br />

keert terug naar de plaatsen die ‘de ruimte van zijn ziel’ vormen: de vertrouwde<br />

landschappen van de Pic Saint-Loup, de Étang de l’Or, de haven van Carnon, de<br />

huizen waarin hij woont of die hij zich herinnert ... Het is de geografie van een<br />

mensenleven, door Bioulès uitgebeeld in een sensuele, levendige schilderstijl,<br />

alsof de kunstenaar ons wil troosten voor de problemen van de wereld, door de<br />

bezoeker uit te nodigen ondanks alles de schoonheid ervan te zien. “Ik denk<br />

dat we erg gehecht zijn aan sommige plekken, sommige landschappen die we<br />

hebben bezocht en die misschien een beetje de ruimte van onze ziel, van onze<br />

gevoeligheid bepalen. Naarmate we ouder worden, wordt onze gevoeligheid natuurlijk<br />

sterker. Maar met elke lente wordt de kracht van de natuur in mijn ogen<br />

nog mooier", aldus de kunstenaar. (gg)<br />

Vincent Bioulès, L’Etang de l’Or ou le grand soir, 2023, olieverf op doek, 130 x 195 cm<br />

© Pierre Schwartz. Met toestemming van de kunstenaar en Galerie La Forest Divonne.<br />

Prijs: € 5.000 tot 50.000.<br />

Deze tentoonstelling met werk van Greet Billet,<br />

Katinka Bock, Manon de Boer, Willy De Sauter,<br />

Céline Mathieu, Guy Mees en Johanna von<br />

Monkiewitsch wil onze waarneming prikkelen<br />

en ons laten kennismaken met een andere<br />

realiteit, de grens van de ruimte of wat daarin<br />

verborgen ligt. Céline Mathieu: “(...) het minimale<br />

gaat hand in hand met het conceptuele,<br />

ver voorbij geometrie, orde en harmonie.<br />

Metaal, elektriciteit, chemicaliën, maar ook de<br />

kleurschakeringen van een werk of de manier<br />

waarop stukken papier worden opgespeld: dit<br />

alles getuigt van een heel eigen aanpak. De<br />

praktijk van de kunstenaars is niet alleen een<br />

ode aan de oprechtheid en soberheid, maar is<br />

ook verbonden met de ruimte waarin ze tentoonstellen.<br />

Talrijke fysieke, sociale, historische<br />

en artistieke referenties lijken de werken te inspireren,<br />

alsof ze hun omgeving en de omstandigheden<br />

in zich opnemen. En elk op zijn eigen<br />

manier absorbeert het licht en sublimeert de<br />

eenvoud.” (gg)<br />

Guy Mees, 4X, 1970, gepolijst aluminium, 4 elementen:<br />

4 x 125 x 10 x 1 cm. © de kunstenaar. Met toestemming<br />

van CAB. Foto: Philippe De Gobert.<br />

De duistere verlangens<br />

van Devaux<br />

t/m 27-07<br />

La Patinoire Royale –<br />

Galerie Valérie Bach<br />

Brussel<br />

www.prvbgallery.com<br />

Thomas Devaux, Dichroic 3.76, <strong>2024</strong>, dichroïsch<br />

glas, pigmentdruk en aluminium lijst, verguld met<br />

goudblad (22 karaat), 150 x 120 cm. © de kunstenaar<br />

en La Patinoire Royale. Galerie Valérie Bach.<br />

Prijs: € 3.000 tot 20.000.<br />

Kunstfotograaf Thomas Devaux (°1980, woont en werkt in Parijs) heeft verschillende<br />

complexe reeksen gecreëerd, waarin zowel de fundamentele waarden van de fotografie<br />

als haar evolutie en toekomst aan bod komen. In Brussel presenteert hij een ruime selectie<br />

werken en installaties uit zijn trilogie The Shoppers, Rayons en Dichroics. Die laatste titel is<br />

ontleend aan de favoriete drager van deze kunstenaar: dichroïsch glas, met zijn boeiende<br />

optische eigenschappen, vooral dan de veranderende kleuren. De kunstenaar legt uit:<br />

“Deze tentoonstelling gaat over verlangen, maar het is een duister verlangen. Het gaat niet<br />

om het verlangen tussen een man en een vrouw, maar tussen een individu en een consumptieartikel.<br />

Ik probeer die spanning te doorgronden, door objecten uit een supermarkt<br />

te integreren in mijn werk." Devaux past een vorm van transsubstantiatie toe: een uiterst<br />

banaal stukje realiteit transformeren tot een heilige icoon. (gg)<br />

79

Galerie tips<br />

Op zoek naar de ziel<br />

t/m 22-06<br />

Galerie de l’Ouvrage<br />

Namen<br />

Een serene rust<br />

t/m 13-07<br />

Le Salon d’Art<br />

Brussel<br />

www.lesalondart.be<br />

Iets meer dan twintig jaar<br />

geleden begon André<br />

Navez werken te creëren<br />

met cement, een materiaal<br />

met tal van interessante<br />

eigenschappen. Zo zorgt<br />

de variërende korrelgrootte<br />

voor verschillende texturen,<br />

de dichtheid van het mengsel<br />

maakt het werk sterker<br />

of lichter, de reactie op de<br />

vochtigheid beïnvloedt de<br />

manier waarop het materiaal<br />

wordt gemanipuleerd en de<br />

extreme matheid vangt op<br />

een heel bijzondere manier<br />

het licht op. Bij het creëren<br />

van een werk hecht Navez<br />

veel belang aan de gebaren<br />

en het blazen. De droogfase<br />

is immers een ware openbaring.<br />

In het zoeken naar<br />

intensiteit, ritme en licht<br />

worden de oppervlakken in<br />

de massa gekleurd. Tijdens het uitharden ondergaan ze nog talrijke sproeibehandelingen.<br />

Navez combineert graag oppervlakken die met elkaar resoneren.<br />

Hij is voortdurend op zoek naar de ziel van de materie. Voor hem leiden mijn<br />

oppervlakken ‘een eigen leven’ en vormen ze ‘een eigen realiteit: het zijn géén<br />

beelden’. (de kunstenaar) (gg)<br />

André Navez, zonder titel, cement en pigment op glasvezel, 126 x 92 cm. Met toestemming van<br />

André Navez en Galerie de l’Ouvrage. Prijs: € 300 tot 2.500.<br />

Hij kijkt naar bomen zoals weinigen dat doen.<br />

De sinds 1956 in Parijs werkende Alexandre<br />

Hollan (°1933, Boedapest) heeft door zijn werk<br />

rond bomen een heus ecosysteem opgebouwd.<br />

Al tientallen jaren blijft hij trouw aan de bomen<br />

rond zijn woning in het Franse departement<br />

Hérault. Het betreft hooguit een tiental<br />

exemplaren, maar ze vormen de kern van zijn<br />

artistieke activiteit. Hij creëert er talloze versies<br />

van, variërend van grote figuratieve doeken<br />

tot bomen die soms maar uit één lijn bestaan,<br />

van kleurrijke schilderijen met acrylverf tot<br />

subtiele houtskooltekeningen. Jean Marchetti<br />

presenteert drie reeksen van Hollan op deze<br />

expo. “De getekende bomen vertonen een<br />

vrije modulatie van grijstinten, de geschilderde<br />

een briljante zindering van kleuren. De kleuren<br />

worden naast elkaar aangebracht in verschillende<br />

schakeringen en lagen, om te komen<br />

tot een vorm van schijnbare sereniteit en rust.”<br />

(Ludovic Degroote) (gg)<br />

Alexandre Hollan, Rayonnement de la lumière dans un<br />

arbre, 2023, acryl op papier © de kunstenaar.<br />

Prijs: € 1.000 tot 6.000.<br />

Intieme foto’s van Ann Ray<br />

t/m 28-06<br />

Galerie de la Béraudière<br />

Brussel<br />

www.delaberaudiere.com<br />

Ann Ray, Habit de sueur, 2006, foto,<br />

4/5 + 1 AP, 50 x 60 cm. © de kunstenaar<br />

Prijs: € 3.000 tot 35.000.<br />

De privécollectie van Jacques en Marie Claire de la Béraudière is de vrucht van een nu al meer<br />

dan dertig jaar durende passie. Ze telt beroemde werken van sommige van de grootste namen<br />

van de moderne fotografie, zoals William Klein, Lucien Clergue, Douglas Gordon, Anselm<br />

Kiefer, Steve McCurry, Dorothea Lange, Robert Mapplethorpe, Joel-Peter Witkin, Shirin Neshat<br />

en Ralph Gibson. Hun werk krijgt gezelschap van een selectie werken van Ann Ray (°Brest,<br />

1969, Brest), befaamd om haar boeiende en gevoelvolle foto’s op het gebied van mode, dans<br />

en portretten. Dankzij haar scherpe oog voor details en vermogen om vluchtige momenten<br />

vast te leggen, krijgen haar foto’s een gevoel van intimiteit en authenticiteit dat een snaar<br />

raakt bij de kijker. Via haar lens vangt Ann Ray de essentie van haar onderwerpen, waarbij ze de<br />

complexiteit en de diepte van hun persoonlijkheid onthult met een opmerkelijke helderheid<br />

en gevoeligheid. (gg)<br />

80

Kunst inzicht<br />

valerie_troost – #065<br />

Troost aan zee<br />

Oostende is al van kindsbeen af een speciale plek<br />

voor Veerle Wenes, galeriehouder van valerie_traan<br />

in Antwerpen. Een rijke geschiedenis en de culturele<br />

aanwezigheid van onder andere Mu.ZEE, het Ensorhuis,<br />

De Grote Post, de Venetiaanse Gaanderijen en de belleépoquewijk<br />

vermengen hier met een vakantiesfeer en<br />

het oneindig veranderlijke zicht op de zee. Zo ontstond<br />

na dertien jaar het verlangen om een tweede galerie te<br />

openen in deze bijzondere, ongepolijste stad aan zee met<br />

de levendigheid van een grootstad: valerie_troost.<br />

Foto: Siska Vandecasteele.<br />

U leidt valerie_troost samen<br />

met co-curator Frank Maes.<br />

Vanwaar deze samenwerking?<br />

“Frank Maes is artistiek leider<br />

van Emergent in Veurne. We<br />

hebben elk onze achtergrond,<br />

ons eigen referentiekader<br />

en netwerk. Maar we stelden<br />

vast dat er veel affiniteiten<br />

zijn tussen de respectievelijke<br />

programma’s van Emergent<br />

en valerie_traan. Er is bijgevolg<br />

een voldoende stevige,<br />

gemeenschappelijke basis om<br />

tot een interactie te komen die<br />

een uniek programma oplevert<br />

dat voortvloeit uit een dialoog<br />

tussen Frank en mij.”<br />

Vanuit welke gedeelde visie<br />

programmeren jullie?<br />

“In een wereld waarin we<br />

overspoeld worden door een<br />

steeds gesofisticeerdere beeldindustrie<br />

wordt vaak vergeten<br />

of verdonkeremaand dat elk<br />

beeld in een specifieke context<br />

tot stand komt én een concrete<br />

drager nodig heeft. Wij hebben<br />

aandacht voor kunstwerken die,<br />

naast het scheppen van een virtueel<br />

beeld, ook in deze concrete,<br />

materiële dimensies een bijzondere<br />

interactie aangaan met<br />

de toeschouwer en de ruimte<br />

waarin ze gepresenteerd zijn. En<br />

zo de relatie tussen het concrete<br />

en het imaginaire op spanning<br />

zetten. Dit gebeurt ook in de<br />

solotentoonstelling van Frederik<br />

Lizen die in juni opent. Lizen beschildert<br />

en plein public houten<br />

schuttingen waarmee her en der<br />

in de stad werven afgeschermd<br />

zijn. Dat heeft hij nu voor het<br />

stadsfestival The Chrystal Ship<br />

ook op verschillende plaatsen<br />

in Oostende gedaan. De sociale<br />

interactie speelt een belangrijke<br />

rol tijdens het creatieproces.<br />

Anderzijds maakt hij ‘en pleinair’<br />

landschappen met gouache<br />

en pastelkrijt. De snelheid<br />

waarmee hij op schuttingen<br />

moet werken heeft hem een<br />

vermogen bijgebracht tot het<br />

scannen van de omgeving en<br />

tot een heel directe, spontane<br />

neerslag van die indrukken in<br />

complexe en toch heel synthetische<br />

landschapsbeelden. Er is<br />

dus een boeiende wisselwerking<br />

tussen de schuttingschilderijen,<br />

die momenteel in de Oostendse<br />

binnenstad te zien zijn, en zijn<br />

landschappen die we in de galerie<br />

zullen tonen.”<br />

De selectie kunstenaars die<br />

jullie presenteren bevindt zich<br />

op het raakvlak tussen kunst,<br />

design en architectuur. Hoe<br />

positioneer jullie je daarmee op<br />

de kunstmarkt?<br />

“De specifieke aandacht voor de<br />

relaties tussen kunst, architectuur<br />

en het alledaagse genereert<br />

een focus, die een zekere coherentie<br />

en profiel verleent aan ons<br />

programma. Daarmee appelleren<br />

we zeker aan professionelen,<br />

zoals architecten of vormgevers,<br />

maar hopen we ook iedereen<br />

aan te spreken die een gevoelig-<br />

‘Door onze lichte structuur kunnen<br />

we onze tijd maximaal vrijhouden<br />

voor wat ons echt interesseert’<br />

heid en interesse heeft voor deze<br />

materie. We worden ook gevolgd<br />

door institutionele spelers. Onze<br />

positie op de markt is die van<br />

een relatief kleine galerie met<br />

een lichte structuur, die de ambitie<br />

heeft om kunst van een hoog<br />

niveau op een kwaliteitsvolle,<br />

onderbouwde wijze te presenteren.<br />

We werken regelmatig met<br />

buitenlandse kunstenaars, zoals<br />

vorig jaar in Antwerpen met de in<br />

Berlijn wonende Haleh Redjaian<br />

of de Portugese Fernanda<br />

Fragateiro, maar logistieke kosten<br />

bepalen mede de grenzen<br />

van ons programma. Door onze<br />

lichte structuur kunnen we onze<br />

tijd maximaal vrijhouden voor<br />

wat ons echt interesseert: sterke,<br />

verzorgde tentoonstellingen presenteren<br />

vanuit de eigen sterkte<br />

en intuïtie voor wat betekenisvol<br />

en beloftevol is. Ontwikkelingen<br />

op de internationale kunstmarkt<br />

spelen slechts een minieme rol.”<br />

Hoe belangrijk zijn<br />

deelnames aan beurzen of<br />

samenwerkingen met andere<br />

galeries/instellingen?<br />

“Beurzen zijn uitstekende platforms<br />

om kunstenaars zichtbaarheid<br />

te verlenen, zowel naar<br />

privéverzamelaars als naar institutionele<br />

spelers toe. Het zijn<br />

ook goede gelegenheden om<br />

banden te smeden met andere<br />

galeries. Samenwerken met andere<br />

galeries, ook buitenlandse,<br />

bevalt ons enorm, omdat dit<br />

een uitwisseling van bezoekers<br />

én kunstenaars teweegbrengt.<br />

We spelen ook graag in op evenementen<br />

zoals Theater aan Zee<br />

tijdens de zomer, om zo nieuwe<br />

potentieel geïnteresseerden te<br />

kunnen bereiken. De solotentoonstelling<br />

van Dirk Zoete die<br />

eind juli opent, met tekeningen<br />

die voortvloeien uit en aanleiding<br />

geven tot de constructie<br />

van ruimtelijke assemblages<br />

en van maskerades en kostumeringen,<br />

sluit mooi aan bij dit<br />

evenement én het Ensorjaar.”<br />

Frederik Lizen<br />

En plein public<br />

02-06 t/m 21-07<br />

Dirk Zoete<br />

28-07 t/m 15-09<br />

valerie_troost<br />

Oostende<br />

www.valerietraan.be<br />

81

Galerie agenda<br />

Contretype<br />

△ Kryztal. Sébastien<br />

Reuzé & Sybren<br />

Vonoverberghe<br />

till 07-07<br />

Galerie Zwart Huis<br />

△ Stefan Peters. Fearful<br />

Symmetry<br />

till 30-06<br />

Damien & The Love<br />

Guru<br />

△ Melanie Kitti & Mickael<br />

Marman<br />

till 29-06<br />

Fondation CAB<br />

△ These Circumstances<br />

till 29-06<br />

Gallery Nosco<br />

△ Magdalena Fernández.<br />

Pintura Móvile<br />

till 15-06<br />

Gallery Sofie Van den<br />

Bussche<br />

△ Ado Hamelryck.<br />

onderHUIDs<br />

02-06 till 29-06<br />

Frédérick Mouraux<br />

Gallery<br />

△ Anatoly Gankevich.<br />

Waiting Status<br />

till 22-06<br />

Hangar<br />

△ Unique. Beyond<br />

photography<br />

till 08-06<br />

Elodie Antoine, Teton Ballon. © de kunstenaar. Te zien in Chez Olivia in Brussel.<br />

Abele/Watou<br />

De Queeste Art<br />

△ Une expo estivale à<br />

Watou<br />

06-07 till 01-09<br />

Antwerpen<br />

Annie Gentils Gallery<br />

△ Bow A Head<br />

till 14-07<br />

Base-Alpha Gallery<br />

△ Souvenirs From<br />

Whimsical Travels<br />

till 22-06<br />

Callewaert<br />

Vanlangendonck<br />

Gallery<br />

△ Guy Vandenbranden.<br />

Geometry gives the most<br />

profound pleasures<br />

till 30-06<br />

DMW Gallery<br />

△ Emilie Terlinden.<br />

Waiting for the Sun<br />

till 22-06<br />

Everyday Gallery<br />

△ Francisco Mender<br />

Moreira. Backpack<br />

Almanac<br />

till 30-06<br />

Galerie Art Forum<br />

△ Ena Lindenbaur en<br />

Bruno Guihéneuf<br />

till 28-06<br />

Galerie De Zwarte<br />

Panter<br />

△ Michael Bastow -<br />

Mugo - Fres Bervoets<br />

till 23-06<br />

Galerie Raf Van<br />

Severen<br />

△ Luis-Manuel<br />

Lambrechts. The sun, the<br />

moon and a monkey<br />

till 15-06<br />

Galerie Vrijdag<br />

△ Marie Julia Bollansée.<br />

The angelic conversation<br />

till 30-06<br />

Gallery Fifty One<br />

△ Notre Mer - Michael<br />

wolf. Cheung Chau Sinrise<br />

till 13-07<br />

GNYP Gallery<br />

△ Lizzy Lunday. New<br />

Myths and Amalgamated<br />

Monsters<br />

till 22-06<br />

Newchild<br />

△ TOTEM<br />

till 13-06<br />

NQ Gallery<br />

△ Verwey and Masks<br />

09-06 till 28-07<br />

△ Alexander Tinei.<br />

Orange Offset<br />

till 30-06<br />

Ronny Van De Velde<br />

△ J.J. Grandville (1803-<br />

1847)<br />

till 14-07<br />

TICK TACK<br />

△ Summerbar et cinema<br />

chez Marie-Jo Lafontaine<br />

19-07 till 31-08<br />

Tim Van Laere Gallery<br />

△ Friedrich Kunath.<br />

I Remain Exhausted<br />

till 06-07<br />

FOMU<br />

△ Dirk Braeckman. Echtseit<br />

till 19-01-2025<br />

Stieglitz19<br />

△ Kevin Osepa<br />

till 29-06<br />

Bacht-Maria-<br />

Leerne<br />

Francis Maere Fine Arts<br />

△ Ooidonk Art Festival<br />

till 30-06 &<br />

20-07 till 15-09<br />

Brussels<br />

Alice<br />

△ Nicolas Jullien. BOB<br />

till 15-06<br />

Almine Rech<br />

△ Ryoji Ikeda<br />

06-06 till 27-07<br />

Arthus Gallery<br />

△ Murmurations<br />

till 30-06<br />

Belfius Art Gallery<br />

△ inspired by Love<br />

till 22-06<br />

Belgian Gallery<br />

△ Robin Wen. Damien<br />

Cadio<br />

23-05 till<br />

Chez Olivia<br />

△ Elodie Antoine.<br />

Souplesses<br />

till 06-07<br />

Galerie Christophe<br />

Gaillard<br />

△ Tetsumi Kudo<br />

till 29-06<br />

Galerie de la<br />

Béraudière<br />

△ A private collection &<br />

Human beings by Ann<br />

Ray<br />

till 28-06<br />

Galerie Eric Mouchet<br />

△ Ken Matsubara -<br />

Isabelle Plat<br />

till 13-07<br />

Galerie Felix Frachon<br />

△ Marianne Aublet.<br />

Harmonies<br />

till 15-06<br />

Galerie Hubert &<br />

Breyne<br />

△ Francois Avril<br />

till 15-06<br />

Galerie La Forest<br />

Divonne<br />

△ Vincent Bioules.<br />

Allegro<br />

till 06-07<br />

Galerie La Patinoire<br />

Royale Bach<br />

△ Casper Brindle.<br />

California Light<br />

till 08-06<br />

△ Thomas Devaux. Cet<br />

Obscur Objet du Désir<br />

till 27-07<br />

Galerie Martin Kudlek<br />

△ Helena Parada Kim.<br />

Christos Venetis<br />

till 08-06<br />

Galerie Sablon d'Art<br />

△ Henri Beaufour. Le<br />

monde est-il "Comic"?<br />

03-07 till 28-07<br />

Galerie Templon<br />

△ Abdoulaye Konaté.<br />

L'âme des signes<br />

till 15-06<br />

Harlan Levey Projects<br />

△ Emmanuel Van der<br />

Auwera. Studio II: Nine<br />

Florida Stories - Ella<br />

Littwitz. The day the Sky<br />

Hung Low<br />

till 15-06<br />

JAP. Entre Deux<br />

Portes<br />

△ Arnau Labelle-Rojoux.<br />

Département des poules<br />

till 30-06<br />

La Lettre Volée<br />

△ Aldo Guilaume Turin.<br />

Nucléo: sur les travaux<br />

de Cécile Massart<br />

till 27-06<br />

La Peau De l'ours<br />

△ Francois Bauer. Le<br />

jardin extraordinaire<br />

till 06-07<br />

La Verrière<br />

△ Emmanuelle Castellan.<br />

Spektrum<br />

till 27-07<br />

Lancz Gallery<br />

△ Leon Devos. Peintre<br />

de la joie<br />

till 02-07<br />

Laurentin Gallery<br />

△ Lou Van'T Riet.<br />

Triptyque<br />

07-06 till 13-07<br />

Le Neuf Gallery<br />

△ Guillaume Thunis.<br />

Beddru. Ine Lammers.<br />

till 29-06<br />

Le Salon d'Art<br />

△ Alexandre Hollan.<br />

Équilibres<br />

till 13-07<br />

Lempertz<br />

△ Stijn Ank. Sculpture<br />

till 29-06<br />

Maruani Mercier<br />

△ Samuel De Saboia.<br />

Metaphysical Poetry<br />

05-06 till 20-07<br />

82

Mathilde<br />

Hatzenberger<br />

△ Metaverre, Richard<br />

Meitner, Anne-Lise<br />

Riond Sibony et Gérald<br />

Vatrin<br />

till 07-07<br />

Michèle Schoonjans<br />

Gallery<br />

△ Amélie Scotta. End<br />

Paper<br />

till 29-06<br />

Modesti Perdriolle<br />

Gallery<br />

△ Samantha McEwen<br />

till 29-06<br />

Montoro12 Gallery<br />

△ Lionel Dury<br />

till 07-06<br />

Nationale Gallery<br />

△ In the mix<br />

till 28-06<br />

Nosbaum Reding<br />

Bruxelles<br />

△ Stefaan De Croock. In<br />

Limbo<br />

till 13-07<br />

Nino Mier<br />

△ André Butzer & Adrian<br />

Altintas - Mònica Subidé<br />

till 08-06<br />

Objects With<br />

Narratives Gallery<br />

△ Marius Ritiu. Meteor<br />

Shower<br />

till Juli<br />

Odradek<br />

△ Aika Furukawa et Philip<br />

Wittmann. Dialogue<br />

asémique<br />

till 15-06<br />

OV 37<br />

△ Disorder, Transmission,<br />

Love in Silence. Goro<br />

Kakei. Carole Vanderlinden<br />

till 29-06<br />

Pierre Marie Giraud<br />

△ Imaemon XIV. Kakiemon<br />

XV. Yuki Hayama<br />

till 22-06<br />

Projeckt<br />

△ Adel Abdessemed<br />

till 19-06<br />

QG Gallery<br />

△ Cécile Bart. Ecco Fatto<br />

till 22-06<br />

Rodolphe Janssen<br />

△ Cornelia Baltes. Touch -<br />

Matthew Hansel. Me, My<br />

Shadow and All of Our<br />

Friends<br />

till 13-07<br />

Rossicontemporary<br />

△ Le Monde a Changé<br />

till 20-07<br />

Spazio Nobile Gallery<br />

△ Åsa Jungnelius. Desire<br />

Utensil Container<br />

till 15-09<br />

Studio 84<br />

△ Daniel Rachamim. A<br />

moment<br />

till 07-07<br />

The 6A Gallery<br />

△ Burhan Amer. Dorsan<br />

Cousin. Catherine Millet.<br />

Sophie Jouve. Samuel<br />

Hennen. Théodé. Jean<br />

Coutellier. Zhang Wen<br />

Hai<br />

till 16.06<br />

The Palm Beach<br />

△ Emilie Danchin. Les<br />

bois des rêves’<br />

till 15-06<br />

UNLOCQ53<br />

△ Marin Kasimir. Parfois,<br />

le génie du lieu<br />

till 26-08<br />

Vetro Conceptstore<br />

△ Antichambre<br />

till 06-07<br />

Xavier Hufkens<br />

△ Joan Semmel. An<br />

Other View<br />

till 15-06<br />

Irène Laub Gallery<br />

△ Tatiana Wolska<br />

till 02-06<br />

Marie Ange Boucher<br />

△ Jephan de Villiers.<br />

L’autre Terre. Oeuvres<br />

récentes - Malgorzata<br />

Paszko. Peintures<br />

till 07-07<br />

Charleroi<br />

Galerie Jaques<br />

Cerami<br />

△ Vincen. Beeckman.<br />

Vincen Notre Histoire<br />

till 15-06<br />

Diest<br />

Meubart<br />

△ Free Enterprises<br />

till 31-07<br />

Durbuy<br />

Galerie Brachot<br />

△ Poker Face<br />

till 30-06<br />

Gent<br />

Galerie S&H De Buck<br />

△ Jeroen Daled, Edith<br />

Ronse et Frederik Van<br />

Laere<br />

02-06 till 23-06<br />

Zebrastraat<br />

△ Belvédère. Marie<br />

Cloquet<br />

till 08-06<br />

Grand-Leez<br />

Exit 11<br />

△ Fragile<br />

09-06 till 04-08<br />

QG Knokke<br />

△ L'art et son concept ıı<br />

till 30-06<br />

Kuurne<br />

Galerie Jos Depypere<br />

△ Koen Scherpereel<br />

15-06 till 14-07<br />

La Louvière<br />

Galerie Nardone<br />

△ Mario Ferretti. On<br />

disait que<br />

till 06-07<br />

Liège<br />

Espace 251 Nord<br />

△ Hybrides<br />

till 29-06<br />

Galerie Christine<br />

Colon<br />

△ Geneviève Van der<br />

Wielen - Marie Guilbert<br />

till 09-06<br />

Louvain-la-<br />

Neuve<br />

Espace 001<br />

△ Camille Holdermann<br />

et Khloé Lagarde. Ad<br />

Odysseia<br />

till 16-06<br />

Mechelen<br />

Galerie Artmut<br />

△ Alexis Stoelen. Nele<br />

Vanheers<br />

till 09-06<br />

Merendree<br />

Galerie Lieve<br />

Lambrecht<br />

△ Tuin&Beeld<br />

till 07-07<br />

Namur<br />

Oosteeklo<br />

William Wauters<br />

Galerie<br />

△ zomercollectief<br />

23-06 till 01-09<br />

△ Paul Van Gysegem<br />

till 16-06<br />

Oostende<br />

Galerie du Rat Mort<br />

△ Tekeningen van Roland<br />

Devolder<br />

till 30-08<br />

Sint-Martens-<br />

Latem<br />

Gallery Ysebaert<br />

△ Steven Peters<br />

Caraballo. The Vorce<br />

till 30-06<br />

Soumagne<br />

Galerie Wégimont<br />

Culture<br />

△ Tout Terrain.<br />

Présentation des<br />

céramistes. Mon Colonel<br />

& Spit<br />

till 16-06<br />

Spa<br />

Galerie Azur<br />

△ Denis De Gloire<br />

till 09-07<br />

Spy<br />

Galerie Aarnor<br />

△ Exposition collectivevente<br />

D-Day, 80 ans.<br />

till 09-06<br />

Tournai<br />

Rasson Art Gallery<br />

△ Glide & Dream<br />

till 29-06<br />

Wijnegem<br />

Knokke<br />

Galerie Berko<br />

△ Isabelle de Borchgrave.<br />

Oeuvres Recentes<br />

27-07 till 20-08<br />

Horus Gallery<br />

△ Sea Through<br />

till 09-06<br />

Maruani Mercier<br />

△ Picasso. Ceramics &<br />

works on paper<br />

03-08 till 08-09<br />

Galerie de l'Ouvrage<br />

△ André Navez<br />

till 22-06<br />

La Galerie de la<br />

Mirande<br />

△ Metamorphoses<br />

till 09-06<br />

Galerie Détour<br />

△ Vincent Smets. De l'un<br />

à l'autre<br />

till 15-06<br />

Terrace Gallery<br />

△ Angel Vergara. What<br />

happens<br />

till 31-08<br />

Kevin Osepa, Klof, La Protektora, foto © de kunstenaar. Te zien bij Stieglitz 19 in<br />

Antwerpen.<br />

Maurice Verbaet<br />

Gallery<br />

△ Francis Dusépulchre.<br />

Shapes/Shades<br />

till 30-06<br />

Stuur de gegevens voor juni door<br />

naar christophe.dosogne@ips.be<br />

vóór 05-08.<br />

83

Puntenberekening<br />

Een onmisbaar<br />

instrument<br />

Hoe bepalen galeriehouders de waarde van een schilderij?<br />

Die vraag horen we vaak, en dus gaan we even nader in op een<br />

praktijk waar men doorgaans nogal discreet over doet, maar die<br />

nog niets aan efficiëntie heeft ingeboet: de puntenberekening<br />

(of oppervlakteberekening).<br />

TEKST: GWENNAËLLE GRIBAUMONT<br />

De zogenaamde puntenmethode<br />

bestaat hierin dat men elk formaat<br />

een aantal punten toekent,<br />

gaande van 0 (18 x 15 cm) tot 120<br />

(195 x 130 cm). Afhankelijk van de technieken<br />

die een kunstenaar gebruikt of zijn<br />

reputatie komt men dan tot een precieze<br />

prijs die overeenkomt met een bepaalde<br />

oppervlakte. In de praktijk hanteren veel<br />

galeriehouders die methode, door een<br />

index te gebruiken die ze vermenigvuldigen<br />

om prijzen per formaat te verkrijgen.<br />

Edouard Mazel (Mazel Galerie) legt uit:<br />

“Een index per kunstenaar die we dan<br />

kunnen vermenigvuldigen op basis van<br />

de oppervlakte van een werk is toch wel<br />

een beetje een must, omdat er niet echt<br />

een alternatief is. We gebruiken dit als<br />

hulpmiddel om onze prijslijst op te stellen.<br />

Uiteraard kan de waarde aanzienlijk<br />

variëren, afhankelijk van de kunstenaar,<br />

diens reputatie, productiviteit, techniek,<br />

enzovoort. Traditioneel hebben schilderijen<br />

een hogere ratio dan tekeningen op<br />

papier. Daarom passen we onze prijzen<br />

aan op basis van de tijd die nodig is om het<br />

Edouard Mazel. © Mazel Galerie.<br />

‘We passen we<br />

onze prijzen aan<br />

op basis van de tijd<br />

die nodig is om het<br />

werk te voltooien’<br />

EDOUARD MAZEL (MAZEL GALERIE)<br />

84

Afmetingen in punten. Archief van de Association<br />

des Galeries d'art actuel de Belgique.<br />

Justine Jacquemin. © Galerie DYS.<br />

‘Deze methode<br />

gebruik ik vooral voor<br />

kunstenaars van wie<br />

de werken sterk in<br />

grootte variëren’<br />

JUSTINE JACQUEMIN (GALERIE DYS)<br />

werk te voltooien, als er grote verschillen<br />

zijn. Voor werken van Levalet met dezelfde<br />

oppervlakte rekenen we bijvoorbeeld niet<br />

hetzelfde bedrag. Zo is het werk getiteld<br />

Yoga geschilderd met acryl op doek, terwijl<br />

het werk getiteld Dérailler geschilderd is<br />

met acryl op uitgesneden hout, wat niet<br />

alleen meer tijd in beslag neemt, maar ook<br />

vrij bijzonder is omdat het een combinatie<br />

van schilderwerk en unieke objecten is.”<br />

Zodra de waarde van een kunstenaar is<br />

vastgesteld, vermenigvuldig je die met het<br />

aantal punten of met de ‘hoogte + breedte’<br />

van het werk (d.w.z. de omtrek gedeeld<br />

door twee). Justine Jacquemin (Galerie<br />

DYS) bevestigt dit: “Het is een methode<br />

die ik vooral gebruik voor kunstenaars van<br />

wie de werken sterk in grootte variëren. De<br />

index stelt ons in staat een zekere consistentie<br />

te bereiken.”<br />

RECHTVAARDIGING VAN DE PRIJZEN<br />

Hoewel deze techniek van punten gebaseerd<br />

op de oppervlakte voor veel<br />

galeriehouders een belangrijke leidraad<br />

vormt, is het ook zo dat iedereen dit ruim<br />

interpreteert en aanpast. De meest frappante<br />

zwakte van deze aloude maatstaf<br />

is dat er geen rekening wordt gehouden<br />

met prijsdalingen. Laten we een voorbeeld<br />

nemen: het punt voor een weinig bekende<br />

kunstenaar is vastgesteld op 50 euro. Een<br />

werk van 100 x 81 cm (40 punten, voor<br />

een oppervlakte van 81 cm²) zou geschat<br />

worden op 2.000 euro (40 x 50 euro). Een<br />

ander werk, van 195 x 130 cm (120 punten,<br />

voor een oppervlakte van 253,5 cm²) zou<br />

een waardering van 6.000 euro krijgen<br />

(120 x 50 euro). Die verhouding berust op<br />

een ijzeren logica. Toch lijkt deze meerwaarde<br />

voor sommige galeriehouders<br />

los te staan van de wetten van de markt.<br />

Edouard Mazel legt uit: “Het tariefstelsel<br />

dat wij hanteren omvat een systeem van<br />

afnemende prijzen, want als het schilderij<br />

zeer groot is, zal het duurder zijn en van<br />

nature monumentaler – twee criteria die<br />

het moeilijker maken om het verkocht te<br />

krijgen. Tot slot moet worden opgemerkt<br />

dat verschillende factoren kunnen leiden<br />

tot een opwaardering van de prijsschaal:<br />

het succes van een verkoop (in een galerie<br />

of op een veiling), een institutionele<br />

tentoonstelling, een belangrijke aankoop,<br />

enzovoort. Het is misschien verleidelijk de<br />

prijzen te verhogen wanneer werken goed<br />

verkopen, maar er is een gouden regel",<br />

aldus Mazel: “Je mag de prijs van een kunstenaar<br />

nooit te snel verhogen. Dat werkt<br />

totaal averechts. Het ergste wat er evenwel<br />

kan gebeuren, is dat je de prijs laat zakken.<br />

Dan verlies je het vertrouwen van de verzamelaars<br />

en wordt het bijzonder moeilijk<br />

dat te herwinnen." Jacquemin is het<br />

daarmee eens: “Je moet zeer voorzichtig<br />

zijn met het verhogen van prijzen. Je mag<br />

dat met slechts 5 tot 10% doen en je moet<br />

het kunnen rechtvaardigen door concrete<br />

factoren die volledig losstaan van het emotionele.<br />

Verhoog je de prijzen te snel, dan<br />

krijg je de werken niet meer verkocht, en<br />

dat is een ramp voor zowel de kunstenaar<br />

als de galeriehouder.”<br />

SURFEN<br />

www.galeriedys.com<br />

www.mazelgalerie.com<br />

85

GONE<br />

ASTRAY<br />

Karolina Hägg, teapot from the series The Cocktail Effect, 2013, sugar, silver<br />

Sieraden en<br />

gebruiksvoorwerpen op<br />

de rand van de rede<br />

Jewellery and<br />

utensils on the<br />

fringe of reason<br />

86<br />

coda-apeldoorn.nl/goneastray<br />

17.05 - 22.08.<strong>2024</strong>

tba.<br />

CHAIR<br />

Design by<br />

CHRISTOPHE GEVERS, 1958<br />

ARTWORK BY: NICOLAS BOURTHOUMIEUX - PHOTOGRAPHY BY MAX VICCA<br />

BE Classics is distributed by Quattro Benelux<br />

Altenaken 11 | B-3320 Hoegaarden<br />

Tel: 00 32 16 765400<br />

Mail: quattro@quattro-bnlf.com<br />

QUATTRO-BENELUX.COM

Permeke<br />

Op zoek naar een nieuw publiek<br />

Constant Permeke (1886-1952)<br />

was als kunstenaar geboeid door<br />

de Vlaamse landschappen, het<br />

boerenleven en de arbeidersklasse.<br />

Hij wordt vaak geassocieerd met<br />

donkere kleuren en massieve<br />

figuren. Tegenwoordig vind<br />

je de verzamelaars van zijn<br />

werken voornamelijk in <strong>België</strong>.<br />

Zal de heropening van het<br />

Permekemuseum helpen om een<br />

breder publiek aan te spreken en de<br />

kijk op zijn werk te verruimen?<br />

TEKST: GILLES BECHET<br />

Zittend naakt, n.d., houtskool en pastel op papier, 99,8 x 69,7 cm. Sotheby’s, Parijs, 19-06-2020. © Sotheby’s.<br />

€ 17.500.<br />

Er is meer dan één Permeke. Het oeuvre<br />

van deze in 1886 in Antwerpen<br />

geboren schilder is immers bijzonder<br />

divers. De kunstenaar heeft zelf nooit<br />

beweerd tot een bepaalde stroming te behoren,<br />

behalve zijn eigen stroming. Lange tijd<br />

werd hij nochtans gezien als dé vaandeldrager<br />

van het identitaire expressionisme. Hij<br />

was veel meer dan een schilder van vissers<br />

en boeren in sombere kleuren. Zijn bijzonder<br />

overvloedige productie omspant verschillende<br />

stijlen en periodes. Permeke was in<br />

de eerste plaats een intuïtieve schilder. Zijn<br />

expressie kwam van binnenuit: “In het begin<br />

was ik verbonden met de natuur, maar op<br />

den duur voelde ik dat louter weergeven bedrog<br />

was. Schilderen is niet zeggen wat het<br />

oog ziet, maar wat het hart en de geest zien.”<br />

André De Ridder, criticus en mededirecteur<br />

van de Brusselse galerie Sélection,<br />

omschreef hem in 1953 als ‘een regionaal<br />

genie’. Constant Permeke was al op jonge<br />

leeftijd een populaire kunstenaar. Toen hij<br />

in het interbellum onder contract stond<br />

88

Permeke was in<br />

de eerste plaats een<br />

intuïtieve schilder.<br />

Zijn expressie kwam<br />

van binnenuit.<br />

bij galerie Le Centaure, maakte hij vrij veel<br />

werken in opdracht, met name landschappen<br />

en stillevens.<br />

Al vanaf het begin waren het vooral Belgische<br />

verzamelaars die belangstelling toonden<br />

voor zijn werk. Dat is nog steeds zo.<br />

“Het is een kleine markt”, bevestigt Melissa<br />

Lafont, expert in Belgische kunst bij Millon<br />

<strong>België</strong>. “90% van de bieders zijn Belgen<br />

en 10% Amerikanen. In de VS heb je een<br />

handvol bijzonder erudiete verzamelaars<br />

en liefhebbers van Belgische kunst, met<br />

een specifieke interesse voor zeer fraaie<br />

stukken. Een olieverfschilderij brengt tegenwoordig<br />

3.000 tot 8.000 euro op, terwijl<br />

een tekening van de hand gaat voor 3.000<br />

tot 4.000." In de meeste Belgische veilinghuizen<br />

gaan geregeld werken van Permeke<br />

onder de hamer, voor een vrij schappelijke<br />

prijs. Ook op veilingsites worden geregeld<br />

werken te koop aangeboden. De afgelopen<br />

twintig tot dertig jaar is zijn marktwaarde<br />

behoorlijk gedaald. Christophe Bernaerts<br />

van het Antwerpse veilinghuis Bernaerts<br />

vertelt: “Toen mijn vader begon, daagde<br />

voor elk schilderij van Permeke een koper<br />

op. Tegenwoordig zijn kopers kieskeurig.<br />

Verzamelaars zijn nu op zoek naar krachtige<br />

werken. Werken van gemiddelde kwaliteit<br />

krijg je nog moeilijk verkocht.”<br />

KWALITEIT EN HERKOMST<br />

Het veilingrecord voor een werk van Permeke<br />

dateert uit 2003, toen Schelde Roeier,<br />

een schilderij uit 1921, voor 225.000 euro<br />

werd gekocht door een Belgische verzamelaar<br />

bij Sotheby’s in Amsterdam. Het<br />

schilderij was door de grootvader van de<br />

verkoper rechtstreeks van de kunstenaar<br />

gekocht. Tegenwoordig blijven kwaliteit<br />

en herkomst twee belangrijke argumenten<br />

om een goede prijs te krijgen, net als<br />

de periode van de jaren 20, door de markt<br />

beschouwd als het beste decennium van<br />

zijn carrière. “Houtskooltekeningen van<br />

Het rode paard, 1929, olieverf op doek, 60 x 65 cm. Millon <strong>België</strong>, 30-11-2021. © Millon. € 24.000.<br />

een prima herkomst gaan nu vrij vlot van<br />

de hand”, zegt Christophe Bernaerts.<br />

Een tekening van de Veranneman Foundation<br />

bijvoorbeeld, twee keer tentoongesteld,<br />

in Oostende en Rotterdam, bracht<br />

28.000 euro op, terwijl de richtprijs 21.000<br />

euro bedroeg. Een andere tekening, met<br />

een richtprijs van 10.000 euro, werd<br />

verkocht voor 16.000 euro. In de jaren 30<br />

creëerde Constant Permeke ook sculpturen,<br />

waaronder talrijke bronzen. Die<br />

gaan tegenwoordig van de hand voor zeer<br />

uiteenlopende prijzen. Zo ging in 2018 een<br />

torso met een richtprijs van 50.000-70.000<br />

euro bij Sotheby’s, in Parijs, de deur uit<br />

voor 393.000 euro, terwijl een masker van<br />

kleinere afmetingen in 2007 bij Lempertz<br />

3.000 euro opbracht.<br />

Melissa Lafont: “Dit is een minder bekend<br />

deel van Permekes oeuvre. Het is een<br />

markt voorbehouden aan kenners. De<br />

vraag is dan ook klein. Ik hoop dat met de<br />

heropening van het Permekemuseum deze<br />

werken een nieuw publiek zullen aantrekken.”<br />

ONBEKENDE MEESTERWERKEN<br />

Het is moeilijk de evolutie van Permekes<br />

marktwaarde te voorspellen. Werk van gemiddelde<br />

kwaliteit is dan wel uit de mode,<br />

maar uitzonderlijke werken zullen altijd op<br />

de belangstelling van verzamelaars kunnen<br />

rekenen. Een positieve verrassing is immers<br />

nooit uit te sluiten. “Er zijn ongetwijfeld<br />

onbekende meesterwerken die angstvallig<br />

worden bewaard in privécollecties en die<br />

op een gegeven moment weer op de markt<br />

zullen komen,” vermoedt Melissa Lafont.<br />

Nog steeds sterk doordrongen van zijn<br />

Vlaamse en expressionistische identiteit,<br />

moet de kunstenaar uit Jabbeke nog een<br />

nieuw publiek zien te vinden. Historische<br />

verzamelaars worden oud en hebben de<br />

meeste stukken op hun verlanglijst al verzameld.<br />

Verzamelaars tussen veertig en zestig<br />

jaar zijn minder geïnteresseerd in Permeke.<br />

De uitdaging van het Permekemuseum,<br />

dat net heropend is na een ingrijpende<br />

verbouwing, bestaat erin te laten zien dat<br />

hij niet de kunstenaar is die we denken dat<br />

hij is, maar dat hij een moderne schilder en<br />

beeldhouwer is die altijd heeft geprobeerd<br />

zijn beeldtaal opnieuw uit te vinden.<br />

BEZOEKEN<br />

Permekemuseum<br />

Jabbeke<br />

www.permekemuseum.be<br />

89

Is er nog toekomst<br />

voor filatelie?<br />

Wie jonger dan veertig is, kan het<br />

zich misschien moeilijk inbeelden,<br />

maar ooit was postzegels verzamelen<br />

heel populair. Nu is het een zaak<br />

van gepassioneerde liefhebbers en<br />

kenners, van wie sommigen voor<br />

zeldzame exemplaren diep in de<br />

beurs tasten. De recordbedragen<br />

op veilingen geven slechts een<br />

gedeeltelijk beeld van deze markt,<br />

die zich heeft gestabiliseerd en<br />

gevrijwaard van speculanten en die<br />

een ruime waaier van prijzen hanteert.<br />

TEKST: GILLES BECHET<br />

In de jaren 80 was in Brussel de Zuidstraat<br />

met zijn tientallen handelaars een<br />

paradijs voor postzegelverzamelaars.<br />

Men kocht er postzegels per stuk, met<br />

een catalogus onder de ene arm en een<br />

zorgvuldig geannoteerde lijst van de meest<br />

gezochte items onder de andere. Pierre Kaiser,<br />

filatelie-expert bij veilinghuis Williame,<br />

in 1925 opgericht door zijn grootvader, is de<br />

laatste overlevende van die gouden tijd: “We<br />

waren de eersten en zullen waarschijnlijk<br />

ook de laatsten zijn. De markt is intussen<br />

ingrijpend veranderd”, zegt hij. “Ik verkoop<br />

vrijwel nooit meer in de winkel. Ik heb voor<br />

de veilingformule gekozen omdat ik denk<br />

dat dit duidelijker is. Als de eigenaars postzegels<br />

niet willen verkopen op een veiling,<br />

kan ik ze van hen kopen.”<br />

Sinds de oprichting heeft Williame altijd<br />

zaalveilingen georganiseerd, maar tegenwoordig<br />

verloopt alles online. Kaiser: “Er is<br />

geen fysieke aanwezigheid meer, maar er<br />

komen wel nieuwe klanten bij. We hebben<br />

onze contacten over de hele wereld uitgebreid.<br />

Uiteindelijk hebben we nu bijna meer<br />

klanten dan vroeger. We bereiken ze in ieder<br />

geval, en nemen op een andere manier<br />

contact met ze op: per e-mail of brief, waardoor<br />

meteen ook een zekere sympathie<br />

ontstaat. Soms komen ze naar de winkel.<br />

De filatelie, gepromoot en verspreid via het<br />

internet, is nu een nichemarkt, toegankelijk<br />

voor alle soorten verzamelaars en kenners.<br />

Het is een gestructureerde markt, zonder<br />

turbulentie, met als typerend kenmerk<br />

dat hij verdeeld is in geografische zones.<br />

Verzamelaars zijn vooral geïnteresseerd in<br />

postzegels uit hun eigen land.”<br />

SPECIFIEKE MARKTEN<br />

De filatelie is een markt van vraag en aanbod,<br />

waar het aantal verzamelaars evenredig<br />

is aan de grootte van het land. “Als<br />

bakermat van de filatelie telde <strong>België</strong> ooit<br />

een groot aantal belangrijke verzamelaars,<br />

die internationale collecties aanlegden.<br />

Geleidelijk aan zijn die verzamelingen teruggekeerd<br />

naar de markt”, vertelt Kaiser.<br />

“Postzegels van uitmuntende kwaliteit<br />

gingen terug naar het land van uitgifte:<br />

Spaanse naar Spanje, Griekse naar Griekenland<br />

en Britse naar Groot-Brittannië.”<br />

In de jaren 80 beleefde de filatelistische<br />

markt een speculatieve koorts, die evenwel<br />

van korte duur was, weet Daniel Berrous,<br />

filateliedeskundige bij Millon: “Speculanten<br />

zetten toen in op zeer specifieke<br />

markten. Dat waren over het algemeen<br />

ministaten, zoals Liechtenstein, Monaco,<br />

de eilanden in de Stille Oceaan of bepaalde<br />

opkomende landen, waar grote hoeveelheden<br />

postzegels van gering belang<br />

werden uitgegeven. Al die markten zijn nu<br />

ingestort.”<br />

Rest nog China, een enorme en zeer bijzondere<br />

markt. Kaiser: “In de jaren 60 was<br />

daar het uitgiftevolume niet altijd groot en<br />

veel van deze Chinese postzegels gingen<br />

naar het buitenland. Tegenwoordig zijn<br />

ze zeer gewild.” De toppers op de markt<br />

zijn nu, in elk land, de ‘klassiekers’, dat wil<br />

zeggen de eerste uitgiften, tussen 1840<br />

en 1900, waarvan de markwaarde licht<br />

Een hobby van<br />

jongeren is filatelie<br />

nooit geweest.<br />

is gestegen in de loop der decennia. De<br />

belangrijkste factor die de waarde van een<br />

postzegel bepaalt, is echter zijn kwaliteit<br />

en frisheid. “De eerste gestempelde Belgische<br />

postzegel kan twintig tot honderdduizend<br />

euro waard zijn”, zegt hij. “Gaat<br />

het om een Brussels poststempel, slecht<br />

aangebracht op een te kort afgeknipte<br />

postzegel zonder rand, dan is dat exemplaar<br />

vrijwel niets waard, zelfs al gaat het<br />

om het eerste Belgische exemplaar.”<br />

HOBBY VAN GEPENSIONEERDEN<br />

Filatelie is misschien iets dat het grote<br />

publiek interesseert, maar een hobby van<br />

jongeren is het nooit geweest. En dat is het<br />

nog steeds niet. Het profiel van nieuwe verzamelaars<br />

blijft in de leeftijdscategorie 40-60<br />

jaar. “Het is een hobby van gepensioneerden.<br />

Op zeldzame uitzonderingen na zijn er geen<br />

jongeren bij betrokken”, aldus Berrous. Sommigen<br />

zien het als een investering, kopen<br />

verzamelingen op internet en verkopen de<br />

postzegels dan stuk voor stuk, of reeks voor<br />

reeks, in de hoop zo een beetje winst te maken<br />

of hun pensioen aan te vullen.<br />

In de filatelie is het de zeldzaamheid<br />

die de recordprijzen bepaalt. De British<br />

Guiana One Cent Magenta, beschouwd<br />

als de zeldzaamste postzegel ter wereld,<br />

is momenteel goed voor het internationale<br />

veilingrecord. Op een veiling bij<br />

Sotheby’s in 2014 bracht die een recordbedrag<br />

van $ 9,4 miljoen (€ 7,9 miljoen) op.<br />

Een Amerikaanse luchtpostzegel uit 1918<br />

ging van de hand voor een recordbedrag<br />

van $ 2.006.000 (inclusief kosten) op een<br />

veiling georganiseerd door Siegel Auction<br />

Galleries in New York, in november 2023.<br />

Op die postzegel is de Curtiss – Jenny –<br />

90

Eerste Belgische postzegel, uitgegeven<br />

op 1 juli 1849, gefrankeerd<br />

10 centimes voor een afstand van<br />

minder dan 30 km. © Maison Williame.<br />

Huidige waarde: € 3.000;<br />

Postzegel van Leopold II, met<br />

opdruk, 1906, uitgegeven ter<br />

gelegenheid van de opening<br />

van een postkantoor in de<br />

Chinese concessie van Tientsin.<br />

© Maison Williame. Huidige<br />

waarde: € 7.000<br />

Eerste Belgische postzegel, uitgegeven<br />

op 1 juli 1849, gefrankeerd<br />

20 centimes voor een afstand van<br />

meer dan 30 km. ©Maison Williame.<br />

Huidige waarde: € 3.000<br />

Werkplaatsbewijs van souvenirvelletje nr. 1 van het Légion des Volontaires Français (LVF),<br />

het expeditiekorps dat in de USSR aan de zijde van de Wehrmacht tegen het Rode Leger<br />

vocht. Eerste uitgifte van 21 oktober 1941 met een liefdadigheidstoeslag van 100 F. Kavel<br />

van 90 proefdrukken geveild bij Million op 19-04-<strong>2024</strong>. © Millon. € 19.000.<br />

‘De eerste gestempelde<br />

Belgische postzegel<br />

kan twintig tot<br />

honderdduizend euro<br />

waard zijn’<br />

PIERRE KAISER, MAISON WILLIAME<br />

JN-4-tweedekker te zien, ook wel ‘Jenny<br />

inverted’ genoemd, omdat het midden<br />

van de postzegel door een drukfout ondersteboven<br />

werd gedrukt. Ook in <strong>België</strong><br />

leidde een drukfout tot een van de meest<br />

gezochte postzegels. Het gaat om een<br />

postzegel uit 1920, met daarop het stadhuis<br />

van Dendermonde. Het midden werd<br />

per abuis omgekeerd op een plaat van<br />

twintig exemplaren; er zijn er dertien van<br />

geregistreerd. Kaiser: “Het is een postzegel<br />

die zo’n honderdduizend euro waard is. We<br />

kennen er zelfs een paar die goed zijn voor<br />

driehonderdduizend euro.”<br />

RICHTPRIJS: $ 1,5 TOT 2,5 MILJOEN<br />

Er zijn ook mensen die postzegels verzamelen<br />

op de originele gestempelde<br />

enveloppe. Die zijn natuurlijk zeldzamer,<br />

want hoewel mensen al postzegels begonnen<br />

te verzamelen slechts een paar jaar<br />

nadat de eerste postzegel werd uitgegeven,<br />

dacht niet iedereen eraan de enveloppe te<br />

bewaren. Berrous: “Het gaat hier om twee<br />

verschillende soorten verzamelingen. Het<br />

is niet hetzelfde verzamelaarsprofiel. Het<br />

verzamelen van enveloppen vereist meer<br />

research. Ook hier is de waarde afhankelijk<br />

van de potentiële markt. Een enveloppe<br />

gedateerd 2 mei 1840, met daarop<br />

de Penny Black, de eerste postzegel in<br />

Groot-Brittannië en ter wereld, werd dit<br />

jaar bij Sotheby’s te koop aangeboden met<br />

een richtprijs van 1,5 tot 2,5 miljoen dollar.<br />

De uiteindelijke opbrengst is niet bekend.<br />

De zeldzaamste brief uit <strong>België</strong> is die met<br />

de allereerste Belgische postzegel erop,<br />

verstuurd de dag voordat die in omloop<br />

kwam. De waarde ervan wordt geschat op<br />

een paar honderdduizend euro.”<br />

De filatelie is een nichemarkt die evolueert<br />

in de luwte, met internationale tentoonstellingen<br />

die tal van bezoekers lokken,<br />

en regionale, nationale en internationale<br />

wedstrijden waarbij jury’s collecties<br />

beoordelen en de mooiste bekronen met<br />

een medaille. Voor Pierre Kaiser betekent<br />

het evolueren van de markt niet dat die op<br />

korte of middellange termijn zal verdwijnen.<br />

Daarmee is Daniel Berrous het eens:<br />

“Men zal altijd op zoek gaan naar uitzonderlijke<br />

stukken, die in beperkte hoeveelheden<br />

beschikbaar zijn. En er zijn talloze<br />

verschillende postzegelverzamelingen<br />

mogelijk. Het is een gefragmenteerde maar<br />

volwassen markt. Er zijn vrijwel geen nieuwe<br />

ontdekkingen te doen. We weten wat<br />

er bestaat en we weten waar we naartoe<br />

gaan. Het probleem is dat er steeds minder<br />

handelaars zijn. Mensen die een verzameling<br />

willen beginnen, hebben behoefte aan<br />

begeleiding en advies.”<br />

91

Verliefd op<br />

Jane Graverol<br />

Jane Graverol kende de voorbije jaren een even plotse als spectaculaire<br />

heropleving. De kunstenaar uit Elsene, die met de surrealistische<br />

beweging geassocieerd wordt, had een lange carrière en liet een nog<br />

grotendeels onontdekt oeuvre na.<br />

TEKST: GILLES BECHET<br />

Le trait de lumière, 1959, olieverf op isorel, 80 x 60 cm. Richtprijs € 35-55.000, verkocht 29 maart 2023 bij<br />

Bonhams Parijs, € 508.400 inclusief kosten. © Bonhams Parijs.<br />

Een vrouwelijke surrealist? De eerste<br />

naam die vandaag opduikt is ongetwijfeld<br />

de Belgische Jane Graverol.<br />

Dat is echter niet altijd zo geweest.<br />

Toen de kunstenaar in 1984 op 79-jarige<br />

leeftijd stierf, had ze er een lange, grotendeels<br />

onderbelichte carrière opzitten, die begon<br />

met een eerste tentoonstelling in 1927. In<br />

1949 ontmoette ze de groep van de surrealisten,<br />

met wie ze onder meer tentoonstelde<br />

in Galerie Lou Cosyn. Ze bleef lange tijd in<br />

de schaduw, maar werd wel geapprecieerd<br />

door enkele specialisten, totdat ze met een<br />

tentoonstelling in het Rood Klooster, in 2017,<br />

een groter publiek wist te bereiken, gevolgd<br />

door een tweede expo rond het vrouwelijke<br />

surrealisme in Musée de Montmartre, in<br />

2023, waarvoor ze met haar schilderij Le sacre<br />

du printemps ook de affiche illustreerde.<br />

Ook op de markt zagen we de voorbije jaren<br />

een zeldzame belangstelling voor haar<br />

werk, of toch zeker een deel ervan. In 2023<br />

ging de verkoop echter door het dak. Nadat<br />

Bonhams in Londen twee veilingen georganiseerd<br />

had van minder bekende namen<br />

uit de surrealistische beweging, hield het<br />

huis in Parijs een derde verkoop. Voor die<br />

editie wilde Christine de Schaetzen, verantwoordelijk<br />

voor het Brusselse filiaal, graag<br />

Belgische kunstenaars naar voren schuiven.<br />

Ze contacteerde een aantal verzamelaars<br />

met de vraag of ze iets aan te bieden hadden.<br />

“Een koppel kwam aanzetten met een<br />

schilderij van Jane Graverol dat ze in de jaren<br />

70 gekocht hadden in de veilingzaal van het<br />

Paleis voor Schone Kunsten”, vertelt ze. “Ik<br />

heb het werk opgenomen met een richtprijs<br />

van 30.000 euro, terwijl het in de tijd van<br />

Graverol eerder rond de 10.000 euro zal gekost<br />

hebben. Het ging om Le trait de lumière.<br />

De biedingen schoten omhoog tot 200.000<br />

euro, met gegadigden van zowat overal. Het<br />

92

‘Graverol heeft een<br />

bijzondere techniek,<br />

waarbij ze schilderen<br />

collagekunst<br />

combineert. Opvallend<br />

is ook haar gebruik<br />

van verlooptinten’<br />

MARIE GODET<br />

La chute de Babylone, 1967, olieverf en collage op masonite, 92,5 x 72,3 cm. Richtprijs: € 50-<br />

70.000, verkocht 12 juni 2023, Bonhams Parijs, € 540.000 inclusief kosten. @ Bonhams Parijs.<br />

laatste opbod ging tussen een Aziatische en<br />

een Amerikaanse verzamelaar op zoek naar<br />

werk van vrouwelijke surrealisten. Het doek<br />

werd uiteindelijk afgehamerd voor 579.975<br />

euro (inclusief kosten), wat zomaar eventjes<br />

1189% boven de raming zit.”<br />

“Toeval en een duidelijke ‘verliefdheid’<br />

hebben dankzij de zichtbaarheid van een<br />

internationaal verkoophuis deze onderschatte<br />

kunstenares een hoge vlucht doen<br />

nemen”, analyseert Augustin Nounckele<br />

van Galerie Retelet uit Monaco. Amper<br />

enkele weken later haalde een ander schilderij<br />

van Graverol, La chute de Babylone,<br />

ook bij Bonhams een vergelijkbare prijs.<br />

UIT DE SCHADUW<br />

Een plotselinge belangstelling heeft altijd<br />

iets verrassends, maar in het geval van Jane<br />

Graverol zijn er toch een aantal verklaringen.<br />

Om te beginnen is de stroming zelf<br />

weer in. En daarnaast zijn er vooral ook<br />

vraag en aandacht op de markt voor vrouwelijke<br />

kunstenaars die te lang onderbelicht<br />

zijn gebleven. Bij Graverol komt er nog<br />

de toegankelijkheid bij van de beelden die<br />

op het eerste gezicht wel wat aan die van<br />

Magritte doen denken. Opmerkelijk is dat<br />

Rachel Baes (1912-1983), die andere vrouwelijke<br />

surrealist, maar dan wat ruwer en<br />

somberder, tot op heden niet dezelfde bedragen<br />

haalt. Wie zich zeker verheugt over<br />

het enthousiasme voor het werk van Jane<br />

Graverol is Marie Godet. Zij werkt aan een<br />

beredeneerde catalogus van het oeuvre van<br />

de kunstenaar voor de Stichting Marcel Mariën.<br />

“Dat is goed nieuws, maar we zijn nog<br />

een heel eind verwijderd van de erkenning<br />

die ze verdient”, vindt de kunsthistoricus.<br />

Geruime tijd voordat ze de groep van de surrealisten<br />

leerde kennen, begon Jane Graverol<br />

al met schilderen. Ze heeft een zeer gevarieerde<br />

en lange carrière gekend, die ook pastels,<br />

werken in hout en objecten omvat. Ze ontwikkelde<br />

een heel bijzonder gebruik van de collage.<br />

De recente belangstelling voor het werk<br />

van de kunstenaar is wereldwijd. Dat verkoopt<br />

niet alleen in Europa, maar net zo goed<br />

in de Verenigde Staten en in Azië, alhoewel<br />

we moeten toegeven dat de markt toch vooral<br />

geïnteresseerd is in haar meest Magritteachtige<br />

werk. In de compositie van bepaalde<br />

schilderijen springen de gelijkenissen nogal in<br />

het oog, maar er zijn ook best veel verschillen.<br />

“Graverol heeft een heel bijzondere techniek,<br />

waarbij ze schilder- en collagekunst combineert”,<br />

zegt Godet. “Opvallend is ook haar<br />

gebruik van verlooptinten, terwijl Magritte de<br />

voorkeur gaf aan effen kleuren.” De kunstenaar<br />

was zich bewust van de verwantschap,<br />

die bijgedragen heeft tot haar bekendheid in<br />

de jaren 50, maar wilde er zich ook van onderscheiden.<br />

Daar heeft ze veel over gediscussieerd<br />

met Marcel Mariën, met wie ze vijf jaar<br />

heeft samengeleefd. Zo pakte ze uit, op een<br />

tentoonstelling in 1964 met als titel Infiniment<br />

petit, met schilderijen van uitvergrote<br />

micro-organismen. Godet: “Ze had een zeer<br />

open fantasiewereld, met een uitgesproken<br />

belangstelling voor natuurwetenschappen en<br />

dinosaurussen, wat vrij zeldzaam was.”<br />

Haar werk weerspiegelt ook de angst van<br />

haar tijd, volgens Lyse Vancampenhoudt,<br />

een kunsthistoricus en onderzoeker die<br />

zich toelegt op vrouwelijke kunstenaars<br />

uit de 19e en 20e eeuw. “Zonder zich een<br />

feministe te noemen dacht ze na over het<br />

lot van de vrouw in die periode”, zegt zij. “En<br />

ze bouwde een onafhankelijke carrière uit,<br />

levend van haar schilderkunst.”<br />

Er vallen in het werk van Jane Graverol<br />

ongetwijfeld nog veel nieuwe facetten te<br />

ontdekken. Afwachten of de markt en de verzamelaars<br />

dezelfde nieuwsgierigheid aan de<br />

dag zullen leggen voor de minder populaire<br />

perioden en werken.<br />

BEZOEKEN<br />

Jane Graverol<br />

09-06 t/m 20-10<br />

René Magritte Museum & Museum voor<br />

Abstracte Kunst<br />

Brussel<br />

www.magrittemuseum.be<br />

93

Kennis van zaken<br />

De geur van een hardgekookt ei<br />

van de 19e eeuw. Gebruikszilver uit die periode<br />

leggen we gewoon op de weegschaal.<br />

Vaak vakwerk, maar het zijn en blijven gebruiksvoorwerpen.<br />

Stijl? Louis XV of Louis<br />

XVI, tegenwoordig wordt dat allemaal<br />

oubollig bevonden.<br />

Als maatstaf voor gebruikszilver hanteren<br />

we voor een openbare veiling 200 euro per<br />

kilogram. De zilverprijs wordt in de verkoop<br />

hoe dan ook opgepikt. Ooit, toen het als<br />

statussymbool gold, betaalde men veel geld<br />

voor dat zilver. Die tijden zijn voorbij. Artdecozilver<br />

is een ander verhaal. Dat strakke<br />

past in de moderne interieurs. Hier gaat het<br />

niet om het gewicht maar om design.”<br />

Zilveren truweel, gebruikt ter gelegenheid van de eerste steenlegging van het (oude) stadhuis van<br />

Oostende (1709). Hoogte: 27.5 cm (met houten steel).<br />

Op 18 juni veilt Bernaerts<br />

Auctioneers in Antwerpen een<br />

relevante zilvercollectie, waarvan<br />

een zilveren truweel uit 1709<br />

deel uitmaakt. Wij noteerden<br />

een monoloog van Christophe<br />

Bernaerts, Hoofd expertises van<br />

het veilinghuis, over dit stuk en<br />

zilver in het algemeen.<br />

TEKST: BEN HERREMANS<br />

Christophe Bernaerts: “De mensen<br />

vallen hier binnen met zilverwerk,<br />

overtuigd van de waarde ervan.<br />

Helaas. Veelal gaat het om verzilverd<br />

metaal. Dan moet ik hun hardnekkige<br />

vooroordelen uit de weg ruimen. Niet altijd<br />

evident: om te beginnen hebben zilver en<br />

verzilverd metaal nagenoeg dezelfde kleur.<br />

’Het is gemerkt, er staan stempels op’, argumenteren<br />

ze. Maar een gemerkt stuk is niet<br />

per definitie een zilveren object. Dikwijls<br />

staat er een cijfer op, bijvoorbeeld 10. Om<br />

een vaste vorm te krijgen, moet zilver met<br />

een ander metaal worden gelegeerd. Dat<br />

cijfer is het gehaltemerk. Het vertelt hoeveel<br />

eenheden op duizend van het stuk van zilver<br />

is. Zilver van het 1e gehalte haalt 925/1000.<br />

Zilver van het 2e gehalte komt uit op 800 à<br />

830/1000. 10 is geen zilver. Soms vermeldt<br />

een stempel ‘EPNS’: Electro Plated Nickeled<br />

Silver. Anders gezegd: verzilverd metaal.<br />

Wat wij vooral zien, is zilver uit de 2e helft<br />

STEMPELS<br />

“Zilver uit de 18e eeuw valt dikwijls te herkennen<br />

aan de proefsteek, die een zigzagpatroon<br />

volgt. Het is een soort waarborg.<br />

Die proefsteek klopt meestal wel. Vaak<br />

heeft dit zilver vier stempels. Ze vormen<br />

de identiteitskaart en zeggen wie (meestermerk)<br />

het zilverwerk waar (stadsmerk)<br />

en wanneer (jaarletters) heeft gemaakt en<br />

wat het zilvergehalte (gehaltemerk) is. Wat<br />

die stempels betekenen, kun je opzoeken<br />

in naslagwerken en op websites. Onontbeerlijk<br />

is Poinçons d’argent van Tardy, een<br />

klein boekje dat voor om en bij 30 euro in<br />

de FNAC ligt. De belangrijkste merktekens<br />

staan daarin, hoogstwaarschijnlijk ook de<br />

stempels op jouw zilverwerk. Zo geraak je<br />

al ver in de tijdsbepaling van een stuk.<br />

Belangrijk aan zilverwerk is dat alles klopt.<br />

De stijl moet sporen met de merktekens.<br />

Anders scheelt er iets. Mariages zijn samengestelde<br />

stukken die kapot waren en<br />

gerestaureerd zijn, of waar later iets aan<br />

toegevoegd werd. Deksels vergen bijzondere<br />

aandacht. Daar merk je geregeld stijlbreuken.<br />

Een zilverwerk moet homogeen, uit één geheel<br />

zijn. Alles moet tot in het detail over het<br />

hele stuk doorlopen: motieven, versieringen,<br />

randen. Om dat te controleren moet je geen<br />

expert zijn. Gewoon goed je ogen gebruiken.<br />

Een witte aanslag wijst op zilver: zilversulfaat<br />

is een chemische reactie tussen het<br />

zilver en zwavelverbindingen in de lucht.<br />

Nog enkele tips. Verzilverd metaal weegt<br />

zwaarder dan zilver. Een zwaar object is<br />

een slecht teken. Voorts heeft zilver een<br />

warme glans en voelt het bij aanraking<br />

warmer aan. En als je over zilver wrijft,<br />

ruikt het naar hardgekookte eieren.”<br />

94

‘Een zilverwerk<br />

moet homogeen,<br />

uit één geheel zijn.<br />

Alles moet tot in<br />

het detail over het<br />

hele stuk doorlopen:<br />

motieven,<br />

versieringen,<br />

randen’<br />

CHRISTOPHE BERNAERTS<br />

HEILIGDOM<br />

“Grote zilververzamelaars heb je almaar<br />

minder. En ze worden oud. Er is gewoon<br />

minder interesse voor zilver. De jeugd pikt<br />

het niet op. Het is onze taak om mensen<br />

telkens te overtuigen. De collectie die we<br />

eind juni veilen werd in een goede periode<br />

gekocht. Ze behoorde toe aan een echte<br />

kenner, die naar die stukken op zoek ging,<br />

connecties had en bemiddeld was. Hij bewaarde<br />

zijn voorraad zilver in een gesloten<br />

kamer. Dat was een heiligdom voor die<br />

man. Niemand mocht daar binnen. Hij is<br />

nu overleden, we verkopen het voor zijn<br />

erfgenamen.<br />

Enkele topstukken verhuisden al naar<br />

openbare instellingen. Prima, zo blijft er<br />

erfgoed bewaard. Maar er blijft nog veel<br />

waardevols over. De waarde van deze collectie<br />

20-25 jaar geleden? Dat waren stukken<br />

van 5000 tot 30.000 euro omgerekend.<br />

Nu gaan die weg voor 3000 à 4000 euro.<br />

Dat heeft ook een goede kant. Het maakt<br />

zilverwerk bereikbaarder. Een mooie,<br />

zilveren 18e-eeuwse koffiekan tegen die<br />

prijs, daar was vroeger geen denken aan.<br />

Halen we de prijzen van destijds niet meer,<br />

voor een appel en een ei gaat het beslist<br />

niet weg. Belgen stellen kwaliteit op prijs<br />

en willen er ook een prijs voor betalen. We<br />

staan bekend als goede verzamelaars.”<br />

TRUWEEL UIT OOSTENDE<br />

“Dat zilveren truweel is een opvallend stuk.<br />

Op de achterkant staat: ‘Truweel. Gebruikt<br />

ter gelegenheid van de eerste steenlegging<br />

van het (oude) stadhuis van Oostende<br />

(1709) en als gift geschonken door de<br />

toenmalige burgemeester, schepencollege,<br />

schatbewaarder, griffier en pensionaris aan<br />

het gilde van de metselaars aldaar.’’ Zo begint<br />

dat voorwerp te leven. Gegraveerd op<br />

de voorzijde prijkt het wapenschild van de<br />

stad Oostende en als opschrift ‘Den 8 July /<br />

1710’. Verso vind je de namen van de schenkers.<br />

Zilvermerken? Een herkeuringsmerk<br />

uit 1832 voor werken van voor de Hollandse<br />

periode recto en een ongeïdentificeerd<br />

meesterteken verso. Bijgevoegd is een<br />

burijngravure uit 1711 met een gezicht op<br />

het oude stadhuis, dat niet meer bestaat.<br />

Wie heeft hier iets aan? Misschien een rijke<br />

Oostendenaar, maar dit is zeker interessant<br />

voor de stad Oostende zelf. Ik heb<br />

de waarde op 3000 à 4000 euro geschat.<br />

Niemand maakt een zilveren truweel, het<br />

draait om het verhaal erachter. Dit stuk<br />

leg je niet gewoon op de weegschaal. Het<br />

wapenschild van Oostende viel makkelijk te<br />

traceren, maar voor zulke informatie kan je<br />

altijd terecht bij Stichting Museum Moffarts<br />

in Lummen. Het voorwerp werd al geschat<br />

door een man die in het vak zit. Die plakte<br />

er een waarde van 8000 à 10.000 euro op.<br />

Allicht had die al het idee om contact op te<br />

nemen met de stad Oostende. Het is geen<br />

evidente waardebepaling, ik tast in het duister.<br />

Maar qua erfgoed is 3000 à 4000 euro<br />

voor de stad Oostende zo goed als niets.”<br />

VEILING<br />

Veiling: 18-06<br />

Bernaerts<br />

Antwerpen<br />

www.bernaerts.eu<br />

95

Veilingen<br />

Wereldwijd<br />

$ 6.000.000 (€ 5.500.000)<br />

Action Comics #1, 1938. Heritage<br />

Auctions, Dallas, 04-04. © Heritage<br />

Auctions.<br />

€ 327.600 (inclusief<br />

kosten)<br />

Auguste Rodin, L’Âge d’airain, ca.<br />

1875-1877, klein model, gegoten in<br />

1945 door Alexis Rudier Fondeur,<br />

Parijs, brons met bruin-zwart patina,<br />

64,6 x 24,2 x 18,8 cm. Mercier<br />

& Cie, Rijsel, 07-04. © Mercier.<br />

€ 44.800 (inclusief kosten)<br />

Yves Saint Laurent, podiumjas voor<br />

Johnny Hallyday, haute-couturecollectie<br />

lente/zomer 1971, borduurwerk: François<br />

Lesage. Bonhams Cornette de Saint Cyr,<br />

Parijs, 09-04. © Bonhams.<br />

$ 504.000 (€ 474.000)<br />

Peter Paul Rubens, De Maagd en het<br />

Kind met de rozenkrans, olieverf op<br />

gemaroufleerd paneel, 42,8 x 34,3 cm.<br />

Christie’s, New York, 17-04. © Christie’s<br />

Images Ltd.<br />

AFGELOPEN<br />

Superman,<br />

hoogvlieger bij<br />

Heritage Auctions<br />

Op 4 april werd op een veiling bij<br />

Heritage Auctions in Dallas een<br />

nieuw internationaal veilingrecord<br />

geboekt met een nog in perfecte<br />

staat verkerend exemplaar<br />

van het eerste nummer van het<br />

stripmagazine Action Comics uit<br />

1938, waarin voor het eerst het<br />

personage Superman te zien was.<br />

De nieuwe eigenaar had er $ 6<br />

miljoen (€ 5,5 miljoen) voor over. In<br />

totaal gingen acht stripalbums van<br />

de hand voor $ 500.000 of meer.<br />

Alles tezamen bracht de veiling<br />

$ 28,2 miljoen op. Dat is $ 1,7 miljoen<br />

meer dan het vorige record<br />

voor een aan de stripkunst gewijde<br />

veiling, geboekt bij Heritage Auctions<br />

in september 2021.<br />

De schoonheid van<br />

Rodin bij Mercier<br />

Op 7 april kon men bij Mercier &<br />

Cie in Rijsel bieden op een klein<br />

model (‘2e réduction’) van de<br />

beroemde sculptuur L’Âge d’airain<br />

(ca. 1875-1877) van Auguste Rodin<br />

(1840-1917). “Deze eeuwige jonge<br />

man met een atletisch lichaam was<br />

een van de eerste meesterwerken<br />

van de absolute topper van de<br />

Franse beeldhouwkunst in de 19e<br />

eeuw”, aldus La Gazette Drouot in<br />

het nummer van 19 april jongstleden.<br />

Toen het voltooide werk<br />

werd gepresenteerd, vond men<br />

het schandaleus. Men achtte het<br />

te volmaakt om te zijn gebeeldhouwd<br />

in plaats van gegoten naar<br />

een model. In Rijsel ging het van<br />

de hand voor € 327.600 (inclusief<br />

kosten), wat wordt beschouwd als<br />

een fatsoenlijk bod, aangezien het<br />

om een postuum afgietsel gaat,<br />

gemaakt door gieter Alexis Rudier<br />

in Parijs, in november 1945.<br />

Haute couture<br />

verrast bij Bonhams<br />

Op 9 april hield Bonhams Cornette<br />

de Saint Cyr zijn allereerste<br />

volledig aan haute couture<br />

gewijde veiling, onder de titel<br />

‘1910-2010. Un Siècle de Haute<br />

Couture’. In totaal gingen 371 lots<br />

onder de hamer: kleren, schoenen,<br />

hoeden en juwelen. Het geheel<br />

bood een mooi overzicht van<br />

een eeuw topcreaties, te danken<br />

aan Gabrielle Chanel, Madeleine<br />

Vionnet, Elsa Schiaparelli, Cristóbal<br />

Balenciaga, Christian Dior, Hubert<br />

de Givenchy, Jeanne Lanvin, Jean<br />

Patou en Yves Saint Laurent. De<br />

totale opbrengst bedroeg<br />

€ 672.940 en 81% van de lots ging<br />

de deur uit (in 99% van de gevallen<br />

werd minstens de richtprijs<br />

gehaald). Het klapstuk van de veiling<br />

was een uiterst zeldzame jurk<br />

van Christian Dior, uit zijn laatste<br />

haute-couturecollectie van 1957.<br />

Deze strapless jurk van ivoorkleurig<br />

zijdesatijn, geborduurd met kleine<br />

witte parels op zilveren lovertjes,<br />

werd afgehamerd op € 53.000, het<br />

dubbele van de laagste richtprijs.<br />

Bijna vijftig creaties werden<br />

aangekocht door de erfgoedafdelingen<br />

van grote modehuizen<br />

en door vier buitenlandse musea.<br />

Ook verzamelaars, stichtingen en<br />

modeprofessionals boden op deze<br />

uitgelezen stukken, in de volle<br />

zaal of aan de telefoon. Musée<br />

Yves Saint Laurent Paris nam het<br />

jasje dat Yves Saint Laurent in 1971<br />

creëerde voor Johnny Halliday in<br />

voorkoop. Voortaan zal Cornette<br />

de Saint Cyr elk jaar een veiling<br />

van haute couture houden.<br />

Een Rubens<br />

bij Christie’s<br />

Een olieverfschets van Peter<br />

Paul Rubens (1577-1640) bracht<br />

op 17 april op de ‘A Park Avenue<br />

Collection’-veiling bij Christie’s<br />

in New York een bedrag op dat<br />

binnen de richtprijzen bleef. De<br />

bewuste schets werd gemaakt<br />

ter voorbereiding van een groot<br />

schilderij voor de dominicanenkerk<br />

(Kluizekerk) in Lier, niet ver<br />

van Antwerpen, nu bewaard in<br />

het Poesjkinmuseum in Moskou.<br />

Dergelijke olieverfschetsen<br />

werden al snel beschouwd als<br />

zelfstandige kunstwerken. In deze<br />

schets beeldde Rubens de Maagd,<br />

het Kind en de figuren rechts in<br />

kleur af, terwijl de gewaden van<br />

de figuren links grotendeels met<br />

een penseel werden omlijnd en<br />

een paar fraaie accenten werden<br />

toegevoegd aan de vorm van het<br />

model. Het relatief onafgewerkte<br />

karakter van een aantal van deze<br />

figuren getuigt van het vertrouwen<br />

van de meester in de vaardigheden<br />

van zijn assistenten, die het<br />

gros van de eindversie voor hun<br />

rekening namen. Vaak werden<br />

gedetailleerdere schetsen gemaakt<br />

voor kunstenaars of vaklui die niet<br />

in Rubens’ atelier werkten. De<br />

meeste figuren rond de Maagd en<br />

het Kind op dit werk hebben een<br />

band met de dominicanen. Experts<br />

verwachtten een opbrengst van<br />

$ 500.000 tot 700.000. De nieuwe<br />

eigenaar betaalde er uiteindelijk<br />

$ 504.000 (€ 474.000) voor.<br />

96

€ 1.379.000<br />

Robert Ryman, Untitled Painting #12, olieverf en gesso op<br />

doek, 53,3 x 53,3 cm. Sotheby’s, Parijs, 23 en 24-04. © Sotheby’s<br />

Art Digital Studio.<br />

€ 86.800 (inclusief kosten)<br />

Jacob Jordaens (toegeschr.), De berouwvolle<br />

heilige Petrus, olieverf op paneel, 61 x 49,5 cm.<br />

Quai des Enchères, Mâcon, 25-04. © Quai des<br />

Enchères.<br />

€ 60.000<br />

Grote retabel, Mechelen, eind 16e eeuw,<br />

albast en gesneden, beschilderd en verguld<br />

hout, 101 x 58,5 cm. Mirabaud Mercier, Parijs,<br />

25-04. © Mirabaud-Mercier.<br />

Mooie resultaten<br />

moderne en<br />

hedendaagse kunst<br />

bij Sotheby’s Paris<br />

Op 23 en 24 april hield de Parijse<br />

vestiging van Sotheby’s haar eerste<br />

veiling van moderne en hedendaagse<br />

kunst sinds deze twee<br />

afdelingen zijn samengevoegd om<br />

de verschillende kunststromingen<br />

vanaf het begin van het impressionisme<br />

tot nu samen te kunnen<br />

presenteren. De veiling, die meer<br />

dan zevenhonderd geïnteresseerden<br />

lokte, bracht € 30.969.801<br />

op, kosten inbegrepen, waarvan<br />

€ 17.931.500 op de avondveiling.<br />

Vooral Europese kunstenaars<br />

waren zeer succesvol, zoals blijkt<br />

uit de verkoop van vier tekeningen<br />

van Amedeo Modigliani uit de<br />

collectie van Dr. Paul Alexandre<br />

voor € 1.174.750, terwijl La fillette<br />

en robe bleue au col rouge van<br />

Chaïm Soutine de deur uitging<br />

voor € 1.439.500, bijna het dubbele<br />

van de richtprijs. Ook voor Amerikaanse<br />

kunstenaars was er veel<br />

belangstelling. Zo telde een koper<br />

€ 1.379.000 neer voor Untitled<br />

Painting #12 van Robert Ryman,<br />

een kunstenaar die te boek staat<br />

als een van de grondleggers van<br />

de minimalistische schilderkunst<br />

en een pionier van de monochrome<br />

schilderkunst. In Musée<br />

de l’Orangerie in Parijs vindt<br />

momenteel een tentoonstelling<br />

over hem plaats.<br />

Jordaens piekt in<br />

Mâcon<br />

Jacob Jordaens (1593-1678) werd<br />

geboren in Antwerpen, waar hij<br />

zijn hele leven woonde en werkte.<br />

Samen met Rubens en Van Dyck<br />

vormde hij de top van de 17eeeuwse<br />

Vlaamse schilderkunst.<br />

Als leerling van Adam van Noort<br />

slaagde Jordaens erin gaandeweg<br />

een eigen stijl te ontwikkelen, misschien<br />

minder barok, een combinatie<br />

van idealisme en realisme. Dit<br />

aan hem toegeschreven schilderij<br />

op paneel is daarvan een treffend<br />

voorbeeld. De berouwvolle heilige<br />

Petrus, waarvan verschillende<br />

versies bekend zijn, ging op 25 april<br />

in Mâcon onder de hamer bij Quai<br />

des Enchères. Volgens het Parijse<br />

expertisebureau Turquin is het werk<br />

door Jordaens zelf geschilderd en<br />

moet het worden beschouwd als<br />

een op zichzelf staand schilderij,<br />

dat als model in het atelier werd<br />

bewaard, of als een studie voor<br />

een meer afgewerkte versie. De<br />

richtprijs bedroeg € 40.000-60.000.<br />

Niemand weet hoe het schilderij<br />

is terechtgekomen in Bourgogne,<br />

waar het uiteindelijk werd verkocht<br />

voor € 86.800, kosten inbegrepen.<br />

De haute époque<br />

bij Mirabaud-<br />

Mercier<br />

“Een selectie van de voortreffelijkste<br />

kunstwerken, de meest<br />

bewonderenswaardige dingen<br />

die de mens ooit heeft gevormd,<br />

geslepen, geweven, gesmeed,<br />

gegraveerd of gegoten”, zo omschreef<br />

de Franse kunsthistoricus<br />

Edmond Bonnaffé de collectie<br />

die op 25 april door Mirabaud<br />

Mercier te koop werd aangeboden<br />

in Drouot. Het ensemble, bijeengezameld<br />

door de in Wenen<br />

geboren Parijse antiquair Frédéric<br />

Spitzer (1815-1890), waarvan een<br />

deel al in 1893 was verkocht aan<br />

grote westerse nationale musea<br />

of particulieren, omvatte een<br />

veertigtal objecten, met een<br />

geschatte waarde van enkele<br />

honderden euro’s tot 120.000<br />

euro, rechtstreeks afkomstig van<br />

de nazaten van de handelaar die<br />

leverancier van onder anderen<br />

baron Adolphe von Rothschild en<br />

Sir Richard Wallace was. Een van<br />

die stukken was een uitzonderlijke<br />

retabel, gecreëerd in Mechelen<br />

aan het einde van de 16e<br />

eeuw uit albasten platen, in een<br />

lijst van gesneden, beschilderd en<br />

verguld hout (richtprijs:<br />

€ 12.000-15.000). Het stuk ging<br />

van de hand voor € 60.000.<br />

Design schittert<br />

bij Phillips<br />

Op 2 mei hield Phillips een<br />

designveiling in Londen, met een<br />

opbrengst van £ 3,9 miljoen. Dit<br />

resultaat bevestigt de interesse<br />

van de markt voor belangrijke<br />

stukken uit de 20e en 21e eeuw. Zo<br />

werden sterke resultaten behaald<br />

voor de twee belangrijkste lots,<br />

de salontafel Grecque van Diego<br />

Giacometti (1902-1985), die<br />

£ 533.400 (€ 623.811) opbracht, en<br />

een X-vormige taboeret, toegewezen<br />

voor £ 304.800 (€ 354.000).<br />

De canapé How High the Moon<br />

van Shiro Kuramata (1934-1991),<br />

een heus icoon van de jaren 1980,<br />

ontlokte een verwoede biedstrijd<br />

en werd uiteindelijk afgehamerd<br />

op £ 177.800 (€ 207.937), meer dan<br />

vijf keer de hoogste richtprijs en<br />

meteen ook een internationaal<br />

veilingrecord voor een canapé van<br />

deze reeks. De tafellamp Abstrait<br />

van Georges Jouve (1910-1964) en<br />

een set van drie Sole-lampen van<br />

Gio Ponti (1891-1979) overtroffen<br />

ruimschoots de hoogste richtprijs.<br />

Een en ander bewijst dat er nog<br />

steeds veel belangstelling is voor<br />

Frans en Italiaans design van het<br />

midden van de 20e eeuw.<br />

97

Veilingen<br />

Wereldwijd<br />

£ 177.800 (€ 207.937)<br />

Shiro Kuramata, canapé, How High the Moon, 1987, vernikkeld staal, 72,5 x 155,5 x 82,5 cm.<br />

Phillips, Londen, 02-05. © Phillips.<br />

RICHTPRIJS: € 20.000-30.000<br />

Jane Graverol, Cruauté de la mémoire, 1956,<br />

olieverf op paneel van isorel, 56 x 46,3 cm.<br />

Piasa, Parijs, 05-06. © Piasa. Foto: Fabrice<br />

Gousse.<br />

OP KOMST<br />

Een surrealistisch<br />

kabinet bij Piasa<br />

Op woensdag 5 juni gaat bij Piasa<br />

een selectie belangrijke surrealistische<br />

werken uit de collectie van<br />

Geneviève en Jean-Paul Kahn<br />

onder de hamer. De collectie is in<br />

de loop van tientallen jaren opgebouwd<br />

en bestaat uit schilderijen,<br />

werken op papier en sculpturen,<br />

alle met grote zorg geselecteerd,<br />

rekening houdend met zowel de<br />

intrinsieke kwaliteit als het jaar<br />

waarin ze werden gecreëerd. Deze<br />

collectie, met werken van een<br />

groot aantal internationale kunstenaars<br />

uit Europa, de Verenigde<br />

Staten, Latijns-Amerika en de<br />

Dominicaanse Republiek, vormt<br />

een origineel surrealistisch ensemble<br />

met literaire vertakkingen,<br />

gaande van het cadavre exquis<br />

tot objecten met die uitgesproken<br />

vrouwelijke toets die Geneviève<br />

en Jean-Paul Kahn zo dierbaar<br />

was. Men kan onder meer bieden<br />

op een van de meest iconische<br />

beelden van het surrealisme, de<br />

fameuze Joconde L.H.O.O.Q. van<br />

Marcel Duchamp, een beroemde<br />

compositie van Dorothea Tanning,<br />

een heuse ode aan de beweging,<br />

een sculptuurdoos van de Amerikaanse<br />

kunstenaar Joseph Cornell<br />

en een buitengewone surrealistische<br />

tekening van Jackson Pollock.<br />

Tegelijkertijd bevestigt deze collectie<br />

de natuurlijke verwantschap<br />

tussen de surrealistische beweging<br />

en de Amerikaanse popart, met<br />

werken van vooraanstaande<br />

vertegenwoordigers van die<br />

laatste beweging, waaronder twee<br />

zelfportretten van Andy Warhol,<br />

een Hot Dog van Roy Lichtenstein,<br />

een topstuk van Robert Indiana<br />

en een object-sculptuur van Claes<br />

Oldenburg.<br />

De Renaultcollectie<br />

bij<br />

Christie’s<br />

Op 6 juni houdt Christie’s een<br />

uitzonderlijke veiling van 33<br />

werken uit de kunstcollectie van<br />

de Renault Group. Deze werken,<br />

geselecteerd uit een totaal van 550<br />

stukken, gecreëerd door enkele<br />

van de grootste namen van de<br />

naoorlogse periode, laten zien hoe<br />

nauw de samenwerking tussen<br />

Renault en de kunstwereld is.<br />

Deze baanbrekende bedrijfscollectie<br />

belichaamt nog steeds de<br />

uitgesproken avant-gardistische<br />

visie van een huwelijk tussen<br />

kunst, design en innovatie. Men<br />

kan bieden op zelden vertoonde<br />

werken, waaronder enkele die<br />

speciaal voor Renault werden<br />

gecreëerd en andere die later<br />

werden aangekocht ter aanvulling<br />

van ensembles toegespitst<br />

op kunstenaars die een band met<br />

het bedrijf hebben. Deze veiling,<br />

georganiseerd ter financiering<br />

van een nieuw steunfonds voor<br />

kunst, cultuur en erfgoed, richt<br />

meteen ook de schijnwerpers op<br />

het uitzonderlijke en unieke culturele<br />

engagement van Frankrijks<br />

bekendste autoconcern.<br />

Een herontdekte<br />

Kirchner bij<br />

Ketterer Kunst<br />

Het leven en het werk van Ernst<br />

Ludwig Kirchner (1880-1938) zijn al<br />

uitgebreid onderzocht. Liefhebbers<br />

van het Duitse expressionisme<br />

wacht echter een verrassing op<br />

de avondveiling bij Ketterer Kunst<br />

op 7 juni, georganiseerd ter gelegenheid<br />

van het 70-jarige bestaan<br />

van het veilinghuis: een schilderij<br />

dat decennialang niet meer te zien<br />

is geweest, maar van uitzonderlijk<br />

belang is in het oeuvre van de<br />

medeoprichter van Die Brücke. Dit<br />

werk met als titel Tanz im Varieté<br />

(Steptanz) is al tachtig jaar eigendom<br />

van een verzamelaarsfamilie<br />

uit Baden-Württemberg. Het werd<br />

gecreëerd in 1911, het jaar waarin<br />

de kunstenaar verhuisde van Dresden<br />

naar Berlijn, een kosmopolitische<br />

stad met toen twee miljoen<br />

inwoners. De Duitse hoofdstad<br />

was een bruisende smeltkroes die<br />

hem ongetwijfeld zou inspireren<br />

en natuurlijk ook een sterkere<br />

aanwezigheid op de kunstmarkt<br />

zou garanderen. Werken uit deze<br />

periode, tot aan de Eerste Wereldoorlog,<br />

behoren tot zijn meest<br />

opmerkelijke en vind je nu bijna<br />

uitsluitend in musea. Dit werk is<br />

dan ook een grote zeldzaamheid<br />

op de markt en is een karakteristiek<br />

en buitengewoon geslaagd<br />

staaltje van Kirchners streven om<br />

een zeer dynamisch tafereel vast<br />

te leggen. Dit herontdekte werk<br />

zou € 2 tot € 3 miljoen moeten<br />

opbrengen.<br />

Kostbare<br />

manuscripten<br />

bij Christie’s<br />

In de zomer van 1955 kocht de<br />

15-jarige Martin Schøyen zijn<br />

eerste oude boek in Florence. Uit<br />

de boekband stak een fragment<br />

van een Frans manuscript met<br />

preken van omstreeks 1300, het<br />

eerste van wat zou uitgroeien tot<br />

een van de grootste collecties<br />

manuscripten ooit. Schøyens<br />

vroege enthousiasme voor het<br />

verzamelen had hij grotendeels<br />

te danken aan zijn vader, de<br />

ingenieur Martin O. Schøyen<br />

(1896-1962), wiens eigen bibliotheek<br />

de katalysator was voor<br />

de huidige collectie. Aan het<br />

einde van de jaren 1980 stond<br />

Martin Schøyen bij veilinghuizen,<br />

academici en handelaars bekend<br />

als een toegewijde bibliofiel die<br />

zich bij het verzamelen liet leiden<br />

door wetenschappelijke kennis<br />

en nauwgezette aandacht voor<br />

de markt. Zijn steeds talrijkere<br />

98

RICHTPRIJS: € 2.000.000-3.000.000<br />

Ernst Ludwig Kirchner, Tanz im Variété (Steptanz), 1911, olieverf op doek,<br />

120 x 145 cm. Ketterer Kunst, München, 07-06. © Ketterer Kunst.<br />

RICHTPRIJS: £ 700.000-1.000.000<br />

(€ 815.000-1.165.000)<br />

De Bijbel van Geraardsbergen, Zuidelijke Nederlanden,<br />

eind 12e eeuw, verlucht manuscript op velijn.<br />

Christie’s, Londen, 11-06. © Christie’s Images Ltd.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 600.000-800.000<br />

Beeldje van Ushnishavijaya, Midden-<br />

Tibet, 18e eeuw, deels verguld zilver<br />

en koperlegering, 17,2 cm hoog.<br />

Bonhams, Parijs, 11-06.<br />

© Bonhams.<br />

aanwinsten, ingegeven door<br />

een brede interesse, zouden<br />

uiteindelijk de geschiedenis<br />

van het schrift en de literaire<br />

cultuur van over de hele wereld<br />

gaan omvatten. De verkoping<br />

van deze collectie, bij Christie’s<br />

in Londen, op 11 juni, bestrijkt<br />

1300 jaar cultuurgeschiedenis en<br />

omvat manuscripten die op de<br />

Werelderfgoedlijst staan, zoals<br />

de Crosby-Schøyen Codex, de<br />

Hebreeuwse Holkham-bijbel, de<br />

Codex Sinaiticus Rescriptus en de<br />

Bijbel van Geraardsbergen, maar<br />

ook Griekse literatuur, meesterwerken<br />

van het humanisme,<br />

de eerste Engelse wetten, een<br />

Schotse kroniek van historisch<br />

belang en de oudst bekende<br />

boekband. De indrukwekkende<br />

reuzenbijbel uit de Sint-Adriaansabdij<br />

in Geraardsbergen (met<br />

een geschatte waarde van<br />

£ 700.000-1.000.000) is een uiterst<br />

zeldzaam voorbeeld in privébezit<br />

van een 12e-eeuwse presentatiebijbel,<br />

het hoogtepunt van<br />

de Romaanse boekproductie en<br />

ook bekend als een meesterwerk<br />

van de Vlaamse kunst. Dit werk<br />

zal ongetwijfeld kunnen rekenen<br />

op de interesse van het Vlaamse<br />

koperspubliek. Het Rozenkransgebedenboek<br />

(£ 50.000-80.000),<br />

een verlucht manuscript op perkament<br />

daterend van omstreeks<br />

1500-1510, uit de kring van de<br />

Doornikse ‘Maître de Hugues de<br />

Loges’, is uitzonderlijk omdat het<br />

betekenis overbrengt door middel<br />

van beelden, los van woorden.<br />

De collectie van<br />

Jules Speelman bij<br />

Bonhams<br />

Na een reizende tentoonstelling<br />

in Azië in het voorjaar wordt de<br />

uitzonderlijke collectie van Jules<br />

Speelman, een van ‘s werelds<br />

meest vooraanstaande verzamelaars<br />

en handelaars van Aziatische<br />

kunst, op 11 juni verkocht bij Bonhams<br />

Cornette de Saint Cyr in Parijs.<br />

De collectie is het resultaat van<br />

zestig jaar verzamelen door deze<br />

liefhebber van Aziatische kunst en<br />

boeddhistische beeldhouwkunst.<br />

Men kan bieden op een selectie<br />

van 28 Tibetaanse, Nepalese en<br />

Chinese boeddhistische beeldjes<br />

en objecten daterend uit de<br />

11e tot de 18e eeuw. Het toplot<br />

is een 17e-eeuws beeldje van de<br />

achtarmige godin Ushnishavijaya,<br />

van gedeeltelijk verguld zilver<br />

en een vergulde koperlegering,<br />

versierd met turkooizen stenen,<br />

met een richtprijs van € 600.000<br />

tot € 800.000. Dit prachtige<br />

exemplaar wordt toegeschreven<br />

aan de Newar-vaklui van het Tashi<br />

Lhunpoklooster. Jules Speelman<br />

kwam in 1964 bij zijn vader Alfred<br />

in de antiekzaak werken. Het bedrijf<br />

was in de 19e eeuw opgericht<br />

in Nederland en ontwikkelde zich<br />

vervolgens in Engeland gedurende<br />

drie generaties. Oorspronkelijk<br />

verkocht A & J Speelman antiek,<br />

Europese keramiek, zilverwerk,<br />

wandtapijten, meubelen, Chinees<br />

porselein en kunstwerken. Samen<br />

met zijn vader ging Jules zich<br />

toespitsen op Aziatische kunst en<br />

onder zijn wijze leiding groeide A<br />

& J Speelman uit tot de grootste<br />

handelaar in Aziatisch antiek,<br />

met specifieke aandacht voor<br />

figuratieve beeldhouwkunst en<br />

kunstwerken ouder dan tweeduizend<br />

jaar.<br />

Het blauw van Yves<br />

Klein bij Artcurial<br />

Velen weten het niet, maar voordat<br />

hij als kunstenaar wereldberoemd<br />

werd met het naar hem genoemde<br />

blauw (IKB, International Klein<br />

Blue), was Yves Klein (1928-1962)<br />

een topsporter. In 1947 ontdekte hij<br />

het judo, toen deze discipline nog<br />

niet als sport werd beschouwd,<br />

maar als een intellectuele opvoedingsmethode<br />

die tot zelfbeheersing<br />

moest leiden. In 1952 bracht<br />

Yves Klein anderhalf jaar door aan<br />

het Kõdõkan Instituut in Tokio om<br />

zijn techniek te perfectioneren.<br />

Op 25-jarige leeftijd werd hij 4e<br />

dan zwarte band en een paar jaar<br />

later publiceerde hij Les Fondements<br />

du Judo. In 1957 koos deze<br />

liefhebber van het absolute het<br />

blauw van de hemel als voertuig<br />

voor zijn zoektocht: hij patenteerde<br />

een bijzonder intens ultramarijnblauw<br />

dat zijn handelsmerk zou<br />

worden. Zestien objecten in het<br />

legendarische Yves Klein blauw die<br />

toebehoorden aan grote kampioenen<br />

en atleten, waaronder<br />

Tony Parker en Zinedine Zidane,<br />

zullen op de avond van 1 juli door<br />

Artcurial worden geveild tijdens<br />

een liefdadigheidsevenement. De<br />

opbrengst van de veiling zal door<br />

de vereniging Le Sport a du Cœur<br />

worden gebruikt ter financiering<br />

van haar programma’s gericht op<br />

het tegengaan van sociale uitsluiting,<br />

het bestrijden van ongelijke<br />

toegang tot sport en het helpen<br />

van sporters in moeilijkheden.<br />

Het eerste<br />

meesterwerk van<br />

Titiaan bij Christie’s<br />

Voor het eerst in meer dan 145 jaar<br />

zal een meesterwerk van de jonge<br />

Titiaan (ca. 1488-1576), De rust<br />

tijdens de vlucht naar Egypte,<br />

hét klapstuk zijn van een veiling,<br />

met name het eerste deel van de<br />

aan oude meesters gewijde veiling<br />

bij Christie’s, in Londen, op 2 juli.<br />

Experts verwachten een opbrengst<br />

van £ 15 tot 25 miljoen. Het is een<br />

van de laatste religieuze werken<br />

uit de beginjaren van de kunstenaar<br />

die nog in privébezit zijn. Dit<br />

schilderij, dat het zeldzame voorrecht<br />

geniet niet één maar twee<br />

keer te zijn gestolen – eerst door<br />

Napoleon, en dan nog eens aan<br />

het einde van de jaren 1990 – is<br />

door enkele van Europa’s grootste<br />

collecties gegaan en werd voor<br />

het laatst geveild door Christie’s<br />

in 1878, voordat het in de collectie<br />

van Longleat House kwam.<br />

99

ANTENOR<br />

AUCTION<br />

ANTENOR VI<br />

<strong>COLLECT</strong>IE GRAAF DE GANAY - <strong>COLLECT</strong>IE MEVROUW M. - <strong>COLLECT</strong>IE A. DE R.<br />

& ANDERE PRIVATE VERZAMELINGEN<br />

LIVE VEILING OP 9 JUNI <strong>2024</strong><br />

TENTOONSTELLING<br />

07-09 Juni | Ancienne Nonciature<br />

Zavelstraat 7 - 1000 Brussel<br />

+32 (0)2 898 09 50<br />

info@antenor-auction.com<br />

ANTENOR<br />

AUCTION<br />

@

ANTENOR<br />

AUCTION<br />

LUXE II<br />

JUWELEN, HORLOGES<br />

& LEDERWAREN<br />

LIVE VEILING OP 10 JUNI <strong>2024</strong><br />

TENTOONSTELLING<br />

07-09 Juni | Ancienne Nonciature<br />

Zavelstraat 7 - 1000 Brussel<br />

+32 (0)2 898 09 50<br />

info@antenor-auction.com<br />

ANTENOR<br />

AUCTION<br />

@

€ 48.000<br />

Verrassend afgehamerd<br />

CR-Art Auctions, een recent geopende<br />

veilingzaal in Harelbeke,<br />

West-Vlaanderen, trok afgelopen<br />

april veel aandacht met zijn eerste<br />

catalogusveiling. Onder de verschillende<br />

kavels bevonden zich een paar geëmailleerde<br />

medaillons op koper, vervaardigd<br />

in Limoges in de 17e eeuw. Limoges was,<br />

voordat het beroemd werd om porselein,<br />

een centrum van uitmuntend vakmanschap<br />

op het gebied van emaille, en stond ook<br />

wijd en zijd bekend om dat emaillewerk of<br />

l’oeuvre de Limoges. Deze kunsttechniek,<br />

genaamd opus lemovicense in het Latijn,<br />

dateert uit de 12e eeuw en evolueerde door<br />

de eeuwen heen, van champlevé tot reliëf<br />

en uiteindelijk geschilderd op koper vanaf<br />

het einde van de 15e eeuw.<br />

Tegen de 17e eeuw had de emailleertechniek<br />

op koper een niveau van perfectie bereikt<br />

dat kon wedijveren met schilderkunst,<br />

dankzij de vaardigheid van de emaillisten in<br />

het aanbrengen van lagen emaille, gekleurd<br />

met metaaloxiden, op een koperen<br />

plaat, waarbij elke kleur een specifieke<br />

stook vereiste. Deze technische virtuositeit<br />

resulteerde in chromatische en lichtgevende<br />

effecten die zeer gewaardeerd werden door<br />

verzamelaars, die deze delicate stukken beschouwden<br />

als bewijs van het vakmanschap<br />

van de lokale emailleurs.<br />

Een prominente familie in deze traditie was<br />

de familie Laudin, waarbij Jacques I Laudin<br />

(ca. 1627-1695) een belangrijke rol speelde.<br />

Hij was de oudste zoon van zijn vader, Noël<br />

Laudin, en werkte in het familieatelier in<br />

de faubourg Monique in Limoges. Jacques<br />

I Laudin produceerde een groot aantal<br />

emailwerken in grisaille, die populair waren<br />

in de 16e eeuw en geïnspireerd waren door<br />

wereldlijke en mythologische thema’s uit<br />

de renaissancestijl. De twee medaillons die<br />

werden aangeboden door CR-Art Auctions,<br />

met afbeeldingen van de Romeinse<br />

keizers Nero en Julius Caesar, waren<br />

typisch voor deze stijl.<br />

Ondanks enkele kleine beschadigingen<br />

werden de medaillons geschat op een<br />

verkoopprijs van 600-800 euro. Echter, ze<br />

overtroffen ruimschoots deze schatting door<br />

48.000 euro op te brengen. Dit verbluffende<br />

succes benadrukt de hoge waardering voor<br />

authentieke werken van Jacques I Laudin<br />

en zijn bijdrage aan de emaillekunst van<br />

Limoges in de 17e eeuw.<br />

Twee medaillons met profielen van de Romeinse<br />

keizers Nero en Julius Caesar, Limoges, in de stijl<br />

van Jacques Laudin I, 17e eeuw, email op koper,<br />

diam. 25 en 23,5 cm. CR-Art Auctions, 16 & 17-04.<br />

© CR-Art Auctions.<br />

102

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

16 t/m 17-04 Chinese vaas verrast bij CR-Art Auctions<br />

€ 7.500<br />

Raymond de Meester de Betzenbroeck (1904-1995),<br />

De Poedel. Richtprijs: € 1.000-1.200. © CR-Art Auctions.<br />

€ 5.500<br />

Chinese balustervormige vaas in brons en<br />

cloisonné, 19e eeuw. Richtprijs: € 250-400.<br />

© CR-Art Auctions.<br />

€ 7.000<br />

Leerling van Frans Pourbus II en toegeschreven<br />

aan Justus Sustermans (1597-1681), portretschilderij.<br />

Richtprijs: € 2.000-3.000. © CR-Art Auctions.<br />

16 t/m 17-04 Emile Claus scoort bij Vanderkindere<br />

€ 25.000<br />

Toegeschreven aan Abraham van Diepenbeeck<br />

(1596-1675, Vlaamse school),<br />

Het mystieke huwelijk van de Heilige<br />

Catharina, olieverf op gemaroufleerd<br />

doek, voormalige collectie van de<br />

markiezin d’Assche, 104 x 140 cm.<br />

Richtprijs: € 8.000-12.000.<br />

© Vanderkindere.<br />

€ 23.000<br />

Emile Claus (1849-1924, Belgische<br />

school), Fermes en bordure de Lys,<br />

olieverf op doek, 46 x 64 cm. Richtprijs:<br />

€ 3.000-4.500. © Vanderkindere.<br />

€ 16.000<br />

Yakor Lyapunov, kokoshnik, grote<br />

zilveren kovsh van 84 zolotnik met<br />

email cloisonné en bloemendecoratie,<br />

Sint-Petersburg, ca. 1899-1908,<br />

22 x 10,3 cm. Richtprijs: € 800-1.200.<br />

© Vanderkindere.<br />

€ 4.200<br />

Charles Catteau (1880-1966), eivormige<br />

vaas in polychrome faience van Boch<br />

Keramis, zwart gedecoreerd op oranje<br />

en gouden achtergrond, met een<br />

weergave van Perseus en de Gorgonen,<br />

1936, hoogte: 30,4 cm. Richtprijs:<br />

€ 400-600. © Vanderkindere.<br />

17-04 Een parfumbrander bij Millon Belgique<br />

€ 29.000<br />

Zeldzame parfumbrander in brons, gedeeltelijk<br />

verguld, fijne versiering met draken en een feniks,<br />

grepen in de vorm van de kop van een tempelleeuw,<br />

China, 17e-18e eeuw, apocrief merk bestaande<br />

uit zes karakters (Xuande), 18 x 17 x 12 cm.<br />

Richtprijs: € 4.000-6.000. © Millon Belgique.<br />

€ 17.000<br />

Zeldzaam koppel schenkkannen in brons en email<br />

cloisonné, fijn gedecoreerd met vleermuizen en<br />

boeddhistische symbolen, China, Qianlong-periode<br />

(1736-1795), hoogte: 43 cm. Richtprijs: € 6.000-8.000.<br />

© Millon Belgique.<br />

€ 23.000<br />

Groot boeddhabeeld in<br />

hout uitgesneden, gelakt en<br />

gedeeltelijk verguld, rechtstaand<br />

op een sokkel van<br />

lotusbloemen, Japan, Edoperiode<br />

(1603-1867), hoogte:<br />

120 cm. Richtprijs: € 3.000-<br />

5.000. © Millon Belgique.<br />

103

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

18-04 Mooie resultaten voor Dürer en Rembrandt bij Old Master Print<br />

€ 8.500<br />

Albrecht Dürer, Vijf landsknechten en<br />

een oosterling, ets. Richtprijs:<br />

€ 8.000-12.000. © Old Master Print.<br />

€ 11.000<br />

Rembrandt van Rijn, zeldzame ets<br />

met een studie van een zieke vrouw in<br />

bed. Richtprijs: € 2.800-3.800. © Old<br />

Master Print.<br />

De sterkhouders van de veiling<br />

bleken eens te meer de werken<br />

van de grootmeesters in dit<br />

medium. Een zeldzame ets van<br />

Rembrandt met schetsen van<br />

onder meer een zieke vrouw in<br />

bed werd verkocht voor € 11.000.<br />

Een zelfportret met muts en sjaal<br />

uit 1633 verwisselde van eigenaar<br />

voor het mooie bedrag van<br />

€ 8.000. Het grafisch werk van<br />

Dürer realiseerde gelijkaardige<br />

opbrengsten, met als duurste<br />

de ets Vijf landsknechten en een<br />

oosterling die verkocht werd<br />

voor € 8.500. De houtsnede Het<br />

Laatste Avondmaal (1523) werd<br />

verkocht voor € 8.000, terwijl<br />

ook de houtsnedes uit de kleine<br />

en grote passie met prijzen tot<br />

€ 4.000-5.000 een stevig resultaat<br />

neerzetten. Algemeen gezien<br />

was er verder veel belangstelling<br />

voor de zeer vroege werken, en<br />

ook voor onze Vlaamse meesters.<br />

Kunst uit Italië lijkt dan weer<br />

enigszins op zijn retour.<br />

18 t/m 19-04 Chinese lente bij Rob Michiels Auctions<br />

€ 110.000<br />

Zeldzame Chinese ijzerrode gedecoreerde<br />

‘draken’kom met gele fondkleur, Qianlong-merk<br />

en -periode. Richtprijs: € 40.000-80.000. © Rob<br />

Michiels Auctions.<br />

€ 85.000<br />

Uitzonderlijke polychrome Iznik-schotel met een<br />

pauw, Turkije, laatste kwart 16e eeuw. Richtprijs:<br />

€ 20.000-40.000. © Rob Michiels Auctions.<br />

€ 46.000<br />

Chinese ‘Famille Rose’-vaas met Lan Caihe,<br />

Qianlong-merk en -periode. Richtprijs: € 1.200-<br />

1.800. © Rob Michiels Auctions.<br />

20 t/m 22-04 Belgische namen scoren bij Maison Jules<br />

€ 15.500<br />

Léon Spilliaert (1881-1946), Maria Hendrikapark<br />

in Oostende, 1930, gemengde techniek. Richtprijs:<br />

€ 10.000-14.000. © Maison Jules.<br />

€ 4.200<br />

Constant Permeke, Drinkende<br />

Boerin, houtskooltekening.<br />

Richtprijs: € 2.500-<br />

3.000. © Maison Jules.<br />

De succesvolle driedaagse<br />

aprilveiling bracht heel wat leuke<br />

verrassingen. Absolute blikvanger<br />

op de eerste dag was een typisch<br />

werk van Léon Spilliaert uit 1930.<br />

Zijn kunstwerk in gemengde<br />

techniek Maria Hendrikapark in<br />

Oostende werd afgehamerd op<br />

€ 15.500. De zeldzame én grote<br />

brons Steigerend paard van<br />

Domien Ingels uit 1925 haalde<br />

vlot € 8.500. Voor een kleine<br />

houtskooltekening van Constant<br />

Permeke, Drinkende Boerin,<br />

werd gestreden tot € 4.200,<br />

terwijl een kleine ets met het<br />

portret van Emile Claus door<br />

Jenny Montigny heel verrassend<br />

goed was voor € 2.800. Op de<br />

tweede dag werd een gouden<br />

zakhorloge van Le Phare uit<br />

1890 geveild voor € 4.400 en een<br />

Japanse blauwwitte Arita-schotel<br />

uit de Meij-periode voor € 4.400.<br />

Op de derde veilingdag met<br />

hedendaags en modern werk<br />

waren de beste scores weggelegd<br />

voor onder anderen Raoul De<br />

Keyser (vijf zeefdrukken uit 1973<br />

voor € 6.800), een doek van<br />

Dan Van Severen (€ 4.600), een<br />

installatie van André Bogaert<br />

(€ 4.200) en een mixed mediacollage<br />

van Philippe Vandenberg<br />

uit 1991 (€ 4.200).<br />

104

Collect-1/2pQ - juin FR+NL.qxp_320 10/05/24 11:02 Page3<br />

OPENBARE VEILING<br />

18 & 19 JUNI om 18u30<br />

N. Berchem - Olieverf op doek gemonteerd op doek<br />

“Pastorale scène”. Nederlandse school. 17e-eeuwse periode<br />

P. Delvaux - “Gezicht op een straat in Hoei". Zwarte inkt, gewassen en<br />

aquarel op papier. Gesigneerd en gedateerd 10-(19)32 in Hoei<br />

VEILING 27 - 28 - 29 JUNI, 13u<br />

Cartier Tank Solo model horloge<br />

18-karaats roze gouden kast<br />

18-karaats witgouden ring bezet<br />

met een briljant geslepen diamant<br />

van 1,20 karaat en 2 briljant<br />

geslepen diamanten van 0,50 karaat<br />

Kijkdagen: 17 - 25 Juni<br />

Wolstraat 19/2 · 1000 Brussel<br />

info@arenbergauctions.com<br />

+32 (0) 2 544 10 55<br />

Walasse Ting, 1 Cent Life, 1964<br />

TENTOONSTELLING<br />

14, 15 EN 16 JUNI<br />

VAN 10 TOT 18 U<br />

HOTEL DE VENTES VANDERKINDERE S.A.<br />

685-687 ALSEMBERGSESTEENWEG - 1180 B RUSSEL<br />

PRIVÉ PARKING • TEL. 02 344 54 46<br />

info@vanderkindere.com<br />

w w w . v a n d e r k i n d e r e . c o m

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

21-04 Curiosa bij MonsAntic<br />

€ 6.500<br />

Mannenpolshorloge Longines<br />

Flyback, chronograaf in 18-karaats<br />

geelgoud, geschroefde bodem,<br />

30CH-uurwerk met opwindmechanisme,<br />

diameter: 3,7 cm. Richtprijs:<br />

€ 2.600-4.000. © MonsAntic.<br />

€ 1.200<br />

Hergé, Kuifje: de krab met<br />

de gulden scharen, uitgeverij<br />

Casterman, N&B A13, 1941,<br />

pagina 77 met omgekeerde<br />

strips. Richtprijs: € 1.000-<br />

1.500. © MonsAntic.<br />

€ 750<br />

Penantmeubel Napoleon III, eind 19e<br />

eeuw, met inlegwerk in Boulle-stijl,<br />

zwartgelakt, oplegsel in brons, bovenblad<br />

in marmer, 105 x 107 x 44 cm.<br />

Richtprijs: € 300-400. © MonsAntic.<br />

22-04 Scènes uit de 20e eeuw bij Haynault<br />

€ 26.000<br />

Victor Tardieu (1870-<br />

1937), paar markttaferelen<br />

in Vietnam<br />

(schetsen), gouache en<br />

pastel op karton, 19 x 25<br />

cm. Richtprijs: € 1.000-<br />

1.500. © Haynault.<br />

€ 18.000<br />

Luong Xuan Nhi (1914-2006), levendig<br />

tafereel langs de rivier, olieverf op<br />

karton. Richtprijs: € 1.500-2.000.<br />

© Haynault.<br />

€ 14.500<br />

Jo Delahaut (1911-<br />

1992), Composition,<br />

1958, olieverf op<br />

doek. Richtprijs:<br />

€ 6.000-8.000.<br />

© Haynault.<br />

€ 13.000<br />

Auguste Puttemans (1866-1922),<br />

Isis, godin van het leven, bronzen<br />

beeld met bruine patina, in de<br />

basis staat gegrift: ‘Je suis ce qui<br />

a été et ce qui sera. Aucun mortel<br />

n’a encore levé le voile qui me<br />

couvre’, 59,5 x 29 x 37,5 cm. Richtprijs:<br />

€ 6.000-8.000. © Haynault.<br />

€ 10.000<br />

Jean Michel Folon (1934-2005), Zonder<br />

titel, 1974, aquarel, potlood en collage.<br />

Richtprijs: € 6.000-8.000. © Haynault.<br />

22 t/m 23-04 Hoogste prijs voor kleinste werk bij Horta<br />

€ 43.000<br />

Toegeschreven aan Marten Ryckaert (Vlaamse<br />

school, 17e eeuw), Ruiter met hond en kasteelhoeve<br />

op de achtergrond, olieverf op paneel,<br />

16,5 x 28 cm. Richtprijs: € 5.000-7.000. © Horta.<br />

€ 38.000<br />

George Minne (1866-1941, Belgische<br />

school), Les trois saintes femmes,<br />

sculptuur in hout. Richtprijs:<br />

€ 3.500-5.000. © Horta.<br />

€ 28.000<br />

Victor Servranckx (1897-<br />

1965, Belgische school),<br />

Opus 60, olieverf op doek.<br />

Richtprijs: € 12.000-15.000.<br />

© Horta.<br />

€ 18.500<br />

Charles George Dufresne (1876-1938,<br />

Franse school), Le marché d’esclaves,<br />

olieverf op doek. Richtprijs: € 4.000-<br />

6.000. © Horta.<br />

106

23-04 Collectibles en curiosa bij Bonhams Cornette<br />

€ 45.000<br />

Jean E. Puiforcat (1887-1945), uitzonderlijke bestekkoffer van het model<br />

Mentone, in zilver 950°/°°, 159 stuks, ca. 1930. Richtprijs: € 45.000-<br />

55.000. © Bonhams Cornette.<br />

€ 12.000<br />

Albert Servaes (1883-1966), Winterlandschap, 1917.<br />

Richtprijs: € 12.000-15.000. © Bonhams Cornette.<br />

€ 6.700<br />

Grand Tour-werk naar het<br />

model van de Borghesevaas,<br />

vaas in albast, versierd<br />

met een fries in Griekse<br />

stijl, 19e eeuw. Richtprijs:<br />

€ 1.200-1.500. © Bonhams<br />

Cornette.<br />

VEILING XXXIV: VEILING BELGISCHE KUNST 21 JULI <strong>2024</strong> OM 13U<br />

Exposition du jeudi 23 au samedi 25 mai de 10 à 18 heures.<br />

Maurice SYS (1880-1972)<br />

Herman Jean Joseph RICHIR<br />

(1866-1942)<br />

Geo VERBANCK<br />

(1898-1967)<br />

René MAGRITTE<br />

(1898-1967)<br />

Veilingzaal Gerpinnes: rue de Bertransart 52 | Kantoor Woluwe Saint Pierre: rue au bois 177 | Kantoor Nivelles: rue de Saintes 31<br />

Tel. +32 71 50 59 95 | +32 495 25 16 20 | info@mjvsoudant.be | www.mjvsoudant.be<br />

107

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

23 en 25 t/m 26-04 Moderne meesters bij Bernaerts<br />

€ 110.000<br />

Floris Jespers (1889-1965),<br />

De communicant, 1925,<br />

olieverf op doek. Richtprijs:<br />

€ 50.000-60.000.<br />

© Bernaerts.<br />

€ 46.000<br />

Pierre Alechinsky, Zonder titel,<br />

jaren 1990-2000, acrylverf op<br />

doek. Richtprijs: € 20.000-<br />

30.000. © Bernaerts.<br />

€ 38.000<br />

Rik Wouters (1882-1916), Femme en rose (forêt),<br />

aquarel. Richtprijs: € 20.000-30.000. © Bernaerts.<br />

€ 23.000<br />

Léon Spilliaert, Zonder titel (Poppen), 1934,<br />

potlood, penseel in Oost-Indische inkt, gewassen.<br />

Richtprijs: € 25.000-30.000.<br />

© Bernaerts.<br />

26 t/m 27-04 Een kookboek bij Arenberg Auctions<br />

Op 26 en 27 april hield Arenberg<br />

Auctions een geslaagde<br />

veiling met zeldzame boeken,<br />

manuscripten en atlassen. Een<br />

uitgebreid handschrift met<br />

recepten voor de dagelijkse<br />

keuken, samengesteld door een<br />

Antwerpse huisbewaarster uit de<br />

18e eeuw, kreeg voorafgaand veel<br />

media-aandacht. Het bijzondere<br />

kookboek was op € 300-400<br />

geschat, maar werd uiteindelijk<br />

voor € 7.500 verkocht. Een andere<br />

blikvanger was een prachtige<br />

eerste editie van het botanische<br />

werk Hortus floridus van Crispijn<br />

van de Passe II (ca. 1594-1670) met<br />

bijzondere aandacht voor tulpen.<br />

Geschat op € 20.000-25.000 vond<br />

het een nieuwe eigenaar voor<br />

€ 35.000. Tenslotte kon onder<br />

meer ook een exemplaar van Le<br />

Roman de la Rose uit ca. 1505 op<br />

veel interesse rekenen. Het boek<br />

was geschat op € 10.000-15.000,<br />

maar werd verkocht voor € 41.000.<br />

€ 35.000<br />

Crispijn van de Passe II, Hortus floridus […],<br />

Arnhem, Utrecht, J. Jansz. & C. van de Passe,<br />

1614-1617. Richtprijs: € 20.000-25.000.<br />

© Arenberg Auctions.<br />

€ 7.500<br />

Gastronomisch manuscript getiteld<br />

Koock Boeck, aangevuld<br />

met medische en huishoudelijke<br />

recepten, Antwerpen,<br />

1788. Richtprijs: € 300-400.<br />

© Arenberg Auctions.<br />

29-04 Collectiestukken bij Millon Belgique<br />

€ 22.000<br />

Marcel Caron (1890-1961),<br />

Pijproker op café, 1926,<br />

olieverf op doek, gemaroufleerd<br />

op paneel, 65 x 55 cm.<br />

Richtprijs: € 4.000-6.000.<br />

© Millon Belgique.<br />

€ 13.000<br />

Frans Smeers (1873-1960), De visvangst,<br />

olieverf op doek, 50 x 60 cm. Richtprijs:<br />

€ 5.000-7.000. © Millon Belgique.<br />

€ 12.000<br />

Pierre Alechinsky,<br />

Zonder titel, 1976,<br />

inkt en aquatint op<br />

Chinees papier, 98,5<br />

x 60 cm. Richtprijs:<br />

€ 10.000-15.000.<br />

© Millon Belgique.<br />

€ 11.000<br />

Jean Colin (1881-1961), Twee vrouwen aan het strand,<br />

olieverf op paneel, 37 x 60 cm. Richtprijs: € 1.000-2.000.<br />

© Millon Belgique.<br />

108

AUCTIONS<br />

T h e m a v e i l i n g e n<br />

EXPO<br />

vrijdag 14 -<br />

dinsdag 18 JUNI<br />

Zaterdag 22<br />

Zondag 23 JUNI<br />

AUCTION<br />

Zandloperstraat 10<br />

9030 Gent-Mariakerke<br />

tel: +32 9 224 14 40<br />

mail: dvc@dvc.be<br />

Kunst-, Design-,<br />

Juwelen- en Antiekveiling <strong>2024</strong><br />

Aanvang<br />

Sluiting<br />

za. 8 juni - 9.00 uur ma. 10 juni - 18.00 uur<br />

Kijkdagen van 8 t/m 10 juni<br />

Openingstijden:<br />

za. 8 juni t/m<br />

ma. 10 juni 11.00 - 17.00 uur<br />

(laatste veilingdag)<br />

Tot ziens in ons veilinghuis!<br />

Les Deux Garçons,<br />

bronzen sculptuur,<br />

unicum, afm. 49 x 33 cm.<br />

Taxatie € 2.400 - € 4.600<br />

Geelgouden schakelarmband,<br />

14 krt, bezet met parel en<br />

briljant geslepen diamantjes<br />

Taxatie € 1.200 - € 1.600<br />

Venduehuis Dickhaut B.V. I Bredestraat 23/23A<br />

8 t/m 10 juni<br />

Maurits Cornelis<br />

Escher (1898-1972),<br />

bruine kunststoffen<br />

multiple, 1972, Vissen,<br />

oplage van 500 stuks,<br />

uitg. dr. Andreas Landshoff<br />

Publishers, diam. 13,5 cm.<br />

Taxatie € 600 - € 1.500<br />

Henry Schouten<br />

(1857/64-1927),<br />

olieverf op doek,<br />

De connaisseurs<br />

Taxatie € 1.000 - € 2.000<br />

Inbreng van goederen voor de septemberveiling<br />

mogelijk na afspraak. Bieden kan tijdens de kijkdagen<br />

in de Bredestraat 23/23A of via uw eigen<br />

computer.<br />

www.veilingmaastricht.nl<br />

Tel 0031 43 321 30 95 I info@veilingmaastricht.nl<br />

SEDERT 1930<br />

I 6211 HA Maastricht<br />

Detail. JAN VAN BEERS (1852-1927) Romance (bij daglicht). Olie op doek.<br />

Gesigneerd ‘Jan van Beers’. Est.: € 5000 - 6000. 42.5 x 38 cm.<br />

Classic.<br />

Veiling<br />

18 - 20 | 6<br />

Kijkdagen<br />

13 - 17 | 6<br />

Verlatstraat 18, 2000 Antwerpen<br />

info@bernaerts.be - www.bernaerts.be<br />

LIVE.BERNAERTS.EU | INVALUABLE | DROUOTLIVE

Veiling resultaten<br />

<strong>België</strong><br />

30-04 Grote namen bij Bonhams Cornette<br />

€ 70.000<br />

Bernar Venet, Undetermined Lines, 1991.<br />

Richtprijs: € 50.000-70.000. © Bonhams<br />

Cornette.<br />

€ 50.000<br />

Lynn Chadwick R.A. (1914-<br />

2003), Pair of sitting figures<br />

V (male figure). Richtprijs:<br />

€ 50.000-70.000. © Bonhams<br />

Cornette.<br />

€ 40.000<br />

Marthe Wery (1930-2005), Zonder<br />

titel, 2003, acryl op aluminium.<br />

Richtprijs: € 40.000-60.000.<br />

© Bonhams Cornette.<br />

€ 28.000<br />

Valerio Adami, Il Miraggio, 1965, olieverf op<br />

doek. Richtprijs: € 18.000-25.000. © Bonhams<br />

Cornette.<br />

110

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

01-06 Deweer Gallery Estate bij De Vuyst<br />

RICHTPRIJS: € 320.000-400.000<br />

Panamarenko (1940-2019), IJsvogel, 2003. © De Vuyst.<br />

Kunstgalerij De Vuyst organiseert<br />

op zaterdag 1 juni een belangrijke<br />

Timed Auction met werken uit<br />

de collectie van Deweer Gallery<br />

Estate. Deweer Gallery was van<br />

1979 tot 2019 toonaangevend en<br />

gespecialiseerd in internationale<br />

en Belgische hedendaagse kunst.<br />

Begin jaren 80 introduceert ze als<br />

eerste Belgische galerie de Duitse<br />

Neue Wilde en de Italiaanse<br />

Transavanguardia. Tegelijkertijd<br />

neemt ze de promotie van hedendaagse<br />

Belgische kunstenaars op<br />

zich. Panamarenko exposeert er<br />

voor het eerst in 1983 en Jan Fabre<br />

toont vanaf 1985 elk belangrijk<br />

hoofdstuk van zijn beeldende<br />

kunstpraktijk in een soloshow. De<br />

veiling omvat een selectie van 158<br />

sculpturen, installaties, schilderijen,<br />

tekeningen, foto’s en grafieken<br />

van onder anderen Michaël Aerts,<br />

Emmanuelle Antille, Stephan<br />

Balkenhol, Sergey Bratkov, Keith<br />

Brumberg, Jean-Pierre Bruneaud,<br />

Johannes Brus, Tony Cragg, Enzo<br />

Cucchi, Jan De Cock, Franky Deconinck,<br />

Frank Dornseif, Endart, Jan<br />

Fabre, Christoph Fink, Günther<br />

Förg, Melissa Gordon, Albert Hien,<br />

Klaus Jung, Ilya & Emilia Kabakov,<br />

Kudzanai Chiurai, Thomas Lange,<br />

Matthieu Laurette, Aernout Mik,<br />

Josef Felix Müller, Panamarenko,<br />

Bernhard Prinz, Jaap Schlee, Klaus<br />

Simon, Koen Vanmechelen, Robin<br />

Winters en Norbert Witzgall.<br />

VEILINGHUIS MAISON JULES<br />

VEILING KUNST, ANTIEK & VINTAGE<br />

VEILING<br />

ZA 15 & ZO 16 JUNI om 11u<br />

Kijkdagen vanaf vrijdag 7 juni t.e.m. vrijdag 14 juni<br />

AUCTIONS<br />

Belgium<br />

Verkoop in LIVE op<br />

Drouot digital en<br />

invaluable.com<br />

OPENBARE VERKOOP<br />

GECATALOGEERD<br />

ZONDAG 23 juni vanaf 13u30<br />

Expo : vanaf woensdag 19 juni tot zaterdag 22 juni, tussen 10u en 17u.<br />

Toege. aan ZOLOTAS<br />

JAMES ENSOR RAOUL DE KEYSER JOSÉ VERMEERSCH<br />

HEILIG-KRUISPLEIN, ST.-AMANDSBERG (GENT)<br />

vlot bereikbaar, nabij R4 (afrit Oostakker)<br />

ruime parking voor de deur<br />

CATALOGUS EN INFO:<br />

www.maisonjules.be<br />

info@maisonjules.be - Tel. 0475/45 86 23 & 0478/84 30 58<br />

Vervolguitverkoop collectie zak-en armbandhorloges<br />

PEROT L.<br />

Antieke en stijlvolle meubelen, oude en moderne schilderijen,<br />

prenten, keramisch, porselein, beeldhouwwerken, juwelen,<br />

horloges en verzameling vuurstenen en fossielen…<br />

Rue Grande 193b B-7020 Maisieres,<br />

Mons (Bergen), <strong>België</strong> (tegenover de SHAPE) 065 739 400<br />

Volledige voorwaarden, foto’s en catalogus op…<br />

www.monsantic.com<br />

Volgende verkoop op 1 en 2 september<br />

111

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

20 t/m 21-06 The Castle Sale bij Coronari Auctions<br />

Interieurbeeld van Kasteel van Wannegem-Lede. © Coronari Auctions.<br />

In juni pakt Coronari Auctions<br />

uit met een heuse kasteelveiling.<br />

Tijdens deze tweedaagse veiling<br />

gaat de inboedel van Kasteel van<br />

Wannegem-Lede onder de hamer.<br />

Het kasteel met als bijnaam<br />

‘Petit Trianon’ is een laat-18eeeuws<br />

‘maison de plaisance’, gebouwd<br />

in opdracht van de Gentse<br />

kapitaalkrachtige familie Baut de<br />

Rasmon, en herbergt een heel<br />

gamma aan ware parels. De collectie<br />

bestaat onder meer uit tal<br />

van originele neoclassicistische en<br />

empire-elementen, zoals sculpturen,<br />

luchters en kandelaars,<br />

aangevuld met veel schilderijen,<br />

meubels en decoratieve objecten,<br />

afkomstig uit verschillende prestigieuze<br />

internationale collecties.<br />

Het aantal hoogtepunten is te<br />

omvangrijk om een volledig overzicht<br />

te geven. In het bijzonder<br />

vermelden we twee paar indrukwekkende<br />

vuurverguld bronzen<br />

kandelaars met achttien lichtpunten<br />

in de stijl van Pierre-Philippe<br />

Thomire (1751-1843). Tot slot vormt<br />

het kasteel ook het decor van een<br />

indrukwekkende tapijtenveiling,<br />

met ruim 200 diverse tapijten.<br />

08-06 Eugène Leroy bij Voglaire<br />

In het begin van de jaren 60 kwam<br />

de schilder Georg Baselitz tijdens<br />

een bezoek aan Parijs een zelfportret<br />

van Eugène Leroy tegen<br />

in de winkel van Pierre Langlois,<br />

tussen een verzameling primitieve<br />

voorwerpen. Hij was zo onder de<br />

indruk van het schilderij dat hij<br />

het als volgt beschreef: “Ik vond<br />

er bruine beelden, als velden, als<br />

steen, als hout, als mos, als geur.<br />

Een stapel metalen platen van de<br />

RICHTPRIJS: € 20.000-30.000<br />

Eugène Leroy, Zelfportret, 1961.<br />

© Voglaire.<br />

duiventil die mijn hoofd verlichtte.<br />

Het was alsof alle broeken van<br />

de schilder aan een haak hingen<br />

en het verhaal vertelden van<br />

een onbekend meesterwerk.”<br />

Het is met deze woorden dat we<br />

misschien worden meegezogen<br />

in de twee zelfportretten van de<br />

schilder die veilinghuis Damien<br />

Voglaire aanbiedt voor de verkoop<br />

op 8 juni. Twee werken uit 1961 en<br />

1972, beide geschat op € 20.000-<br />

30.000; de oudere met een figuratieve<br />

toets, terwijl de recentere al<br />

volledig abstract was. Het verband<br />

tussen deze twee doeken is de<br />

dikte en diepte die de schilder aan<br />

zijn schilderijen gaf. De dikte van<br />

het werk van de schilder wordt geëvenaard<br />

door de finesse van de<br />

grafietlijn van Stéphane Mandelbaum<br />

in twee portretten, Femme<br />

Bira et prédelle aux bustes (1979,<br />

richtprijs: € 15.000-20.000) en Indigène,<br />

gueule fêlée (1979, richtprijs:<br />

€ 15.000-20.000). Een zeldzame<br />

stoel van Ruth Francken (richtprijs:<br />

€ 15.000-20.000), Homme (1971),<br />

is een van de hoogtepunten van<br />

de veiling.<br />

09 t/m 10-06 Zesde hoofdstuk voor Antenor Auctions<br />

Veilinghuis Antenor Auctions<br />

houdt twee veilingen in de<br />

Ancienne Nonciature op de Zavel<br />

in Brussel: Antenor VI en Luxe II.<br />

De eerste, op 9 juni, brengt een<br />

aantal zeer uiteenlopende privécollecties<br />

samen met meubelen,<br />

design, schilderijen en decoratieve<br />

kunsten door de eeuwen heen.<br />

Topstukken zijn een stilleven<br />

van Gustave Van de Woestyne<br />

(richtprijs: € 25.000-35.000), Blue<br />

Butterfly – a single unique butterfly<br />

van Damien Hirst (richtprijs:<br />

€ 20.000-30.000) en La Vierge<br />

Marie et l’Enfant Jésus caressant<br />

un agneau devant des rosiers<br />

blancs, olieverf op paneel van<br />

Jean-François Portaels (richtprijs:<br />

€ 5.000-8.000). De tweede dag<br />

van de veiling, 10 juni, is gewijd<br />

aan de verkoop van luxesieraden,<br />

horloges en tassen. Er wordt<br />

ook een privécollectie zonder<br />

minimumprijs aangeboden ten<br />

voordele van de NGO Artsen<br />

zonder Grenzen.<br />

RICHTPRIJS: € 25.000-35.000<br />

Gustave Van de Woestyne, Stilleven,<br />

olieverf op doek, gesigneerd rechtsonder,<br />

72 x 82 cm. © Antenor Auctions.<br />

112

10-06<br />

Belgische kunst en wijn in de kijker<br />

bij Haynault<br />

10-06<br />

Oude en moderne meesters<br />

bij Amberes<br />

Anto Carte, De tuinman, olieverf op<br />

doek. © Haynault.<br />

Op de veiling van 10 juni wordt een<br />

zeer mooie kelder aangeboden,<br />

waaronder een mooie collectie van<br />

La Romanée Conti en verschillende<br />

Pétrus. Twee portretten van<br />

Anto Carte, een tuinman en een<br />

vissersvrouw, twee animatiescènes<br />

van Pierre Paulus en een landschap<br />

van Saverys zullen zeker<br />

een bod opleveren. De decoratieve<br />

kunsten zijn goed vertegenwoordigd,<br />

met een selectie van<br />

zilverwerk van Wolfers en Delheid,<br />

glaswerk van Val-Saint-Lambert<br />

en Delfts aardewerk uit de 17e en<br />

18e eeuw. In de beeldhouwkunst<br />

is er een zeer groot brons van de<br />

beeldhouwer Paule Bisman.<br />

Amberes veilt op de kunst- en antiekveiling<br />

op 10 juni een groot aanbod<br />

oude en moderne meesters, onder<br />

anderen Wyckaert, Bram Bogart, Fred<br />

Bervoets, Corneille, Alechinsky, Roja<br />

Ting, Ulrike Bolenz, Frans Mortelmans,<br />

Victor Dolphyn, Jef Lambeaux, Portielje,<br />

Josuë Dupon, Achille Van Sassenbrouck,<br />

Charles Mertens, Roland De Winter,<br />

Ton Schulten, Lindström. Ook een<br />

grote collectie juwelen en religieuze<br />

kunst wordt aangeboden. Verder Chinees<br />

porselein, grafiek, zilver, tapijten,<br />

design, antieke wapens en oudheden.<br />

RICHTPRIJS: € 1.000-1.500<br />

Alfred Stevens (1823-1906), Lezende jonge dame met bloemenhoed, olieverf op<br />

doek, 73 x 53 cm. © Amberes.<br />

12 t/m 13-06 Staande boeddha bij Debaveye<br />

RICHTPRIJS: € 10.000-15.000<br />

Chinese staande boedhha, 6e eeuw,<br />

Qi-periode, provincie Shandong, limestone,<br />

hoogte: 72 cm. © Debaveye.<br />

RICHTPRIJS: € 500-1.000<br />

Verrekijker ‘doppel fernröhr’, ‘Meskreis<br />

mit Trager’, collectiestuk uit privé-inboedel,<br />

25 x 105 cm. © Debaveye.<br />

Een gevarieerd aanbod op de<br />

kunst-en antiekveiling bij Debaveye<br />

op 12 en 13 juni. Een topstuk<br />

bij de aziatica is een Chinese<br />

staande boedhha uit de 6e eeuw<br />

(Qi-periode), afkomstig uit de<br />

provincie Shandong en met art<br />

loss-registernr. Verder porseleinen<br />

vazen uit de 19e eeuw, coupes<br />

en vele Kanton-borden. Bij het<br />

massief zilver een trofee uit 1902,<br />

‘Drag Hunt Steeplechase Alag’,<br />

en 18e-eeuwse wijwatervaten.<br />

Daarnaast een fraaie verzameling<br />

militaria met percussieduelleerpistolen,<br />

sabels, sierdegens,<br />

borstharnassen van de Duitse<br />

Luftwaffe WOII, en een verrekijker<br />

‘doppel fernröh’’, ‘Meskreis<br />

mit Trage’, een collectiestuk uit<br />

een privécollectie. In de afdeling<br />

schilderijen en kunst namen als<br />

Bogart, DeClerck, Götzelmann,<br />

Penck, Mara, Rogge. Tot slot 18eeeuwse<br />

religieuze houtsculpturen<br />

en bronzen van onder anderen<br />

Aizelin, Bouret, Gaudez, Marchi,<br />

Moreau, Mercié en Picault.<br />

15 t/m 16-06 Academische Ensor bij Maison Jules<br />

De juniveiling bij Maison Jules in<br />

Gent brengt opnieuw boeiend<br />

werk. Een topper wordt zonder<br />

twijfel een grote academische<br />

tekening van Ensor in houtskool<br />

en zwart krijt. Het werk dateert uit<br />

de periode 1877-1880 en stelt het<br />

borstbeeld voor van de Griekse<br />

koning Menelaus. Van José Vermeersch<br />

wordt een bijna levensgroot<br />

terracottabeeld van een<br />

zittende man met hond geveild.<br />

Verder is er het grote olieverf op<br />

doek van Philippe Vandenberg,<br />

Cyclus Mama Swastika revisited,<br />

en een origineel werk uit 1973 in<br />

gemengde techniek op lompenpapier<br />

door Raoul De Keyser.<br />

Ook andere klinkende namen<br />

passeren de revue: Panamarenko<br />

(collage met tekening), Constant<br />

Permeke met een olieverf en een<br />

houtskooltekening, Félicien Rops<br />

met meerdere grote kleurengravures,<br />

Xavier De Cock, Jean Brusselmans,<br />

Laurie Lipton, Gilbert<br />

Decock, Gilbert Swimberghe,<br />

Floris Jespers, Roger Raveel,<br />

Ernest Van den Driessche en Igor<br />

Tcholaria.<br />

RICHTPRIJS: € 18.000-22.000<br />

José Vermeersch, Man met hond,<br />

groot keramieken sculptuur op originele<br />

sokkel. © Maison Jules.<br />

RICHTPRIJS: € 6.000-8.000<br />

James Ensor (1860-1949), Buste van<br />

Menelaus, 1877-1880, tekening in houtskool<br />

en zwart krijt. © Maison Jules.<br />

113

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

18 t/m 19-06 Mooie schilderijen bij Vanderkindere<br />

Het Brusselse veilinghuis Vanderkindere<br />

zal op zijn laatste<br />

catalogusverkoop van het seizoen<br />

een aantal mooie schilderijen<br />

verkopen. Bijvoorbeeld De Graflegging,<br />

toegeschreven aan de<br />

Meester van de Legende van de<br />

Heilige Catharina, actief in Brussel<br />

aan het einde van de 15e eeuw.<br />

Deze olieverf op eiken paneel<br />

wordt geschat op € 5.000-7.000.<br />

De verloren zoon door J.-B.<br />

Weenix van de 17e-eeuwse Hollandse<br />

school, wordt geschat op<br />

€ 6.000-8.000. Onder de aangeboden<br />

objecten bevindt zich een<br />

verguld bronzen empire-klok met<br />

een voorstelling van een ‘allegorie<br />

van trouw’. De klok rust op een<br />

zwart marmeren voet met een<br />

wijzerplaat gesigneerd Etienne in<br />

Nancy en wordt geschat op<br />

€ 2.000-3.000.<br />

RICHTPRIJS: € 6.000-8.000<br />

J.-B. Weenix, De verloren zoon, 17e<br />

eeuw, olieverf op doek gemonteerd,<br />

106 x 123 cm. © Vanderkindere.<br />

Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - info@sdvu.be<br />

Bavikhoofsestraat 74, 8530 Harelbeke<br />

056/711 580 | info@debaveye.be<br />

Kabinda<br />

Sha Qi, dit Sadji<br />

Chinese porseleinen<br />

vaas 91 cm, 19e<br />

De Clerck Antoon pastel<br />

89 x 106<br />

Massief zilveren<br />

18e wij watervat<br />

ONTDEK ONZE CATALOGUS<br />

www.debaveye.be<br />

Kunst en antiekveiling:<br />

12 & 13 juni om 13.30u<br />

Tentoonstelling: zaterdag 8, zondag 9<br />

& maandag 10 juni van 14.00u tot 18.00u<br />

Dim: 117 x 148 cm<br />

114

18 t/m 20-06 Romantiek bij Bernaerts<br />

RICHTPRIJS: € 5.000-6.000<br />

Jan Frans Boeckstuyns (1650-1734), Christuskind<br />

als Salvator Mundi, tweede helft<br />

17e eeuw, staand op schedel en console,<br />

Mechelen, fragment van biechtstoel.<br />

© Bernaerts.<br />

RICHTPRIJS: € 5.000-6.000<br />

Jan Van Beers (1852-1927), Romance<br />

(bij daglicht), olieverf op<br />

doek. © Bernaerts.<br />

In de Classic-veiling van juni richt<br />

veilinghuis Bernaerts de blik op<br />

het verleden. Van schilderijen,<br />

tekeningen, prenten van oude<br />

meesters, over meubelen en antiek<br />

tot een keur aan 19e-eeuwse<br />

schilderijen van romantische<br />

meesters. Uit verscheidene<br />

Belgische privécollecties komen<br />

enkele belangrijke werken en<br />

objecten onder de hamer. Zo<br />

wordt ten eerste een uitzonderlijke<br />

verzameling Russische iconen<br />

gepresenteerd, gevolgd door een<br />

belangrijke en omvangrijke reeks<br />

18e-eeuws zilver. Daarnaast zijn<br />

de romantische meesters in grote<br />

getale vertegenwoordigd, met<br />

onder anderen Eugène Verboeckhoven,<br />

Frans van Severdonck,<br />

Léopold Fissette, Gerard Portielje<br />

en Ferdinand Roybet. Van Michael<br />

Neher wordt een subliem zicht op<br />

het Leuvense stadhuis anno 1857<br />

gepresenteerd en de Antwerpse<br />

Gustave Vanaise neemt ons mee<br />

naar een dramatisch moment<br />

in de woelige late 16e eeuw.<br />

Portretschilders Carolus Tremerie,<br />

Charles Boom en Jan Van Beers<br />

leggen in hun sentimentele werken<br />

het zielenleven van de geportretteerden<br />

bloot. Een romantische<br />

duik in de kunstgeschiedenis<br />

dus, om al warm te lopen voor het<br />

nakende zomerseizoen.<br />

19-06 Ets van Jules De Bruycker bij Flanders Auctions<br />

Een aantal opvallende stukken<br />

in het aanbod van de kunst- en<br />

antiekveiling bij Flanders Auctions<br />

op 19 juni: de uitzonderlijke ets<br />

KULTUR! van Jules De Bruycker,<br />

gedrukt in Londen (richtprijs:<br />

€ 2.000-3.000), en een opgezette<br />

lynx met alle correcte CITESdocumentatie<br />

(richtprijs: € 800-<br />

1.200). Verder een grote collectie<br />

meubelen uit de 19e eeuw, maar<br />

ook een unieke maquette van het<br />

oude Kasteel van Ingelmunster.<br />

RICHTPRIJS: € 2.000-3.000<br />

Jules De Bruycker (1870-1945), KULTUR!, ets<br />

genummerd 12/35. © Flanders Auctions.<br />

RICHTPRIJS: € 800-1.200<br />

Opgezette lynx, met alle CITES-documentatie.<br />

© Flanders Auctions.<br />

21 t/m 22-06 Privécollectie bij Elsen<br />

De veiling op 21 en 22 juni bij<br />

veilinghuis Elsen is exclusief<br />

gereserveerd voor de Harry Dewitcollectie<br />

(1941-2023), die bijzonder<br />

rijk is aan munten en penningen<br />

uit de Zuidelijke Nederlanden, van<br />

de 14e tot de 18e eeuw. Onder de<br />

RICHTPRIJS: € 4.000<br />

Medaillon, La garnison d’Anvers fait allégeance<br />

aux Etats généraux, 1577, Zuidelijke<br />

Nederlanden, origineel gegoten<br />

in lood, diameter: 17,7 cm. © Elsen.<br />

interessante lots is een opmerkelijk<br />

origineel loden medaillon<br />

ter herdenking van de herovering<br />

van de citadel van Antwerpen in<br />

1577. Getraumatiseerd door de<br />

Spaanse furie die de stad in 1576<br />

had geplunderd, vroegen en<br />

kregen de inwoners van Antwerpen,<br />

uit angst dat het in de<br />

citadel gevestigde garnizoen zich<br />

opnieuw tegen de stad zou keren,<br />

in augustus 1577 toestemming van<br />

de Staten-Generaal om de citadel<br />

te ontmantelen. Dit prachtige<br />

medaillon maakt deel uit van een<br />

reeks van zes voorstellingen van de<br />

overgave van de Antwerpse citadel<br />

aan de Staten-Generaal, rond 1580<br />

vervaardigd naar het werk van de<br />

schilder Martin de Vos en gepopulariseerd<br />

door zeven gravures<br />

van de gebroeders Wierix. Dit is<br />

de derde aflevering in de reeks,<br />

waarin de overwinnaars trouw<br />

zweren aan de Staten-Generaal<br />

(richtprijs: € 4.000).<br />

115

Komende veilingen<br />

<strong>België</strong><br />

22-06<br />

Privécollectie bij DVC Gent<br />

24 t/m 25-06<br />

Een Van Rysselberghe bij Horta<br />

RICHTPRIJS: € 10.000-20.000<br />

Konstantin Gorbatov (1876-1945),<br />

Zicht op Capri, 1931, olieverf op board,<br />

40 x 50 cm. © DVC Gent.<br />

Bij DVC Gent vindt op 22 juni<br />

de zomerveiling plaats met deel<br />

één van de collectie Russische en<br />

Oekraïense kunst Lah-Van Lach.<br />

Deze verzameling is over vele<br />

decennia opgebouwd met een<br />

duidelijk oog voor het esthetische<br />

en enkele ronkende namen uit de<br />

post-impressionistische en avantgardebewegingen.<br />

Met ca. 110<br />

werken op papier, canvas, board<br />

en paneel is dit een buitenkans<br />

voor verzamelaars en liefhebbers.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 8.000-12.000<br />

Théo Van Rysselberghe, Portrait<br />

présumé de Monsieur<br />

Dewinter, 1883, olieverf op<br />

doek, gesigneerd en gedateerd,<br />

105 x 85 cm. © Horta.<br />

RICHTPRIJS: € 8.000-10.000<br />

Jean-Michel Folon, L’avenir, 1971, aquarel op<br />

papier, gesigneerd en gedateerd,<br />

39 x 52 cm. © Horta.<br />

25-06<br />

Varia bij Millon Belgique<br />

Vlaamse school, 17e eeuw, olieverf op koper.<br />

© Millon Belgique.<br />

Millon Belgique<br />

houdt op 25 juni een<br />

zeer gevarieerde<br />

veiling. Er worden<br />

schilderijen en kunstvoorwerpen<br />

verkocht.<br />

In het aanbod: oude<br />

schilderijen, klassieke<br />

kunstvoorwerpen,<br />

zilverwerk, decoratieve<br />

kunst, moderne<br />

kunst en hedendaagse<br />

kunst.<br />

Tot de hoogtepunten van de<br />

maandelijkse catalogusverkoop<br />

op 24 en 25 juni bij Horta behoren<br />

onder andere Le repas du<br />

Roi, een vroeg 17e-eeuws olieverf<br />

op paneel toegeschreven aan<br />

Frans Francken II (richtprijs:<br />

€ 15.000-20.000), en een 17eeeuwse<br />

Nature morte à la table<br />

dressée toegeschreven aan<br />

Jacob van Es (richtprijs:<br />

€ 10.000-15.000). Tot de werken<br />

uit de 19e en 20e eeuw behoort<br />

een belangrijk olieverfschilderij<br />

op doek, Portrait présumé de<br />

Monsieur Dewinter, gesigneerd en<br />

gedateerd ‘Théo Van Rysselberghe<br />

83’ (richtprijs: € 8.000-12.000). Een<br />

lot van vier prenten door Alphonse<br />

Mucha, Les Arts, prints op satijn,<br />

is geschat op € 6.000-8.000. La<br />

Fenaison van Constant Permeke<br />

wordt geschat op € 8.000-12.000.<br />

Hedendaagse kunst omvat werken<br />

van Olivier Strebelle, Salvador Dalí<br />

en Jean-Michel Folon. Juwelen<br />

omvatten een Rolex Oyster Perpetual<br />

Date, geschat op € 13.000-<br />

14.000, en een collectie van twintig<br />

zakhorloges.<br />

25-06 The Male Form bij Bonhams Cornette<br />

RICHTPRIJS: € 12.000-18.000<br />

Auguste Rodin, Torse masculin dit<br />

aussi torse no 748, ca. 1880-1885, brons<br />

met bruin patina, oplage 12 ex.<br />

© Bonhams Cornette.<br />

RICHTPRIJS: € 5.000-7.000<br />

Youssef Nabil, Pierre et Gilles, Parijs<br />

2000, ed. 1/10, handgeschilderde foto.<br />

© Bonhams Cornette.<br />

The Male Form, een veiling rond<br />

het thema van het mannelijk<br />

lichaam georganiseerd door Bonhams,<br />

komt eindelijk naar Brussel<br />

na succesvolle veilingen rond dit<br />

thema in Londen in 2021, New<br />

York in 2022 en Parijs in 2023. Het<br />

doel van de veiling blijft hetzelfde:<br />

een markt uitdagen die altijd de<br />

voorkeur heeft gegeven aan de<br />

representatie van vrouwen door<br />

de mannelijke blik in plaats van<br />

andersom. Bonhams Cornette<br />

de Saint Cyr zet zo de mannelijke<br />

representatie in de kunst in de<br />

schijnwerpers. Hoogtepunten<br />

van de veiling zijn: Torse masculin<br />

dit aussi torse no 748 van Auguste<br />

Rodin (richtprijs: € 12.000-18.000),<br />

Pierre et Gilles, Paris 2000 van<br />

Youssef Nabil (richtprijs: € 5.000-<br />

7.000), Untitled (paneel 6 uit Sex<br />

in the Shed), 1975 van Tom of Finland<br />

(richtprijs: € 15.000-25.000).<br />

116

27 t/m 29-06 Herontdekte Ensor bij Arenberg Auctions<br />

Van 27 t/m 29 juni wordt een rijke en diverse selectie<br />

van oude en moderne prenten en tekeningen,<br />

stereofoto’s, erotica, Aziatica en meer aangeboden<br />

bij Arenberg Auctions. Topstukken zijn onder meer<br />

een herontdekt geschilderd stilleven van James<br />

Ensor, een verzameling verfijnde miniaturen op<br />

ivoor naar tekeningen in de collectie van de Prins<br />

de Ligne en een prestigieus heraldisch handschrift<br />

van de Grote Raad van Mechelen door de zusters<br />

van de Abdij van Maredret.<br />

RICHTPRIJS: € 10.000-12.000<br />

James Ensor (1860-1949), Vaas met<br />

bloemen, 1940, olieverf op doek,<br />

18,9 x 12,4 cm. © Arenberg Auctions.<br />

RICHTPRIJS: € 3.000-4.000<br />

Negen miniaturen op ivoor naar tekeningen<br />

in de collectie van de Prins de Ligne, 18e<br />

eeuw, 8,5 x 5,5 cm. © Arenberg Auctions.<br />

02 t/m 03-07 Zeldzame Guandi bij Rob Michiels<br />

Voor de zomerveiling organiseert<br />

Rob Michiels Auctions ook ditmaal<br />

een tweedaagse veiling met<br />

een groot aanbod aan Aziatische,<br />

Europese en Gandhara-kunst. Ze<br />

biedt een unieke collectie diverse<br />

Chinese bronzen objecten, een<br />

ruim aanbod snuifflessen en een<br />

gevarieerde collectie Chinees<br />

porselein aan. De veiling vindt<br />

plaats op 2 en 3 juli in Brugge en<br />

kan ook online gevolgd worden<br />

via de partnerplatforms van Rob<br />

Michiels Auctions. RICHTPRIJS: € 5.000-10.000<br />

RICHTPRIJS: € 40.000-80.000<br />

Een uiterst zeldzaam Chinees verguld bronzen<br />

beeld van Guandi, Ming-periode. © Rob<br />

Michiels Auctions.<br />

Een zeldzame Chinese blauwwitte lantaarnvormige vaas met<br />

figuren in een landschap en kalligrafie, Shunzhi – vroege<br />

Kangxi-periode. © Rob Michiels Auctions.<br />

21-07 Belgische kunst bij MJV Soudant<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 15.000-20.000<br />

René Magritte, Aan<br />

meneer en mevrouw<br />

Emile Langui ..., 1957 (?),<br />

pentekening op papier.<br />

© MJV Soudant.<br />

RICHTPRIJS:<br />

€ 2.000-3.000<br />

Jo Delahaut, Compositie.<br />

© MJV Soudant.<br />

Het is een traditie geworden<br />

dat veilinghuis MJV Soudant<br />

op 21 juli in Gerpinnes een<br />

veiling houdt die uitsluitend<br />

gewijd is aan Belgische<br />

kunst. Dit jaar worden onder<br />

andere werken aangeboden<br />

van Jo Delahaut, René<br />

Magritte en Taf Wallet.<br />

117

Auction calendar june—august <strong>2024</strong><br />

Belgium<br />

MAY<br />

26-2 Salle de ventes Rops<br />

Art et antiquités ONLINE<br />

JUNE<br />

1 De Vuyst<br />

Deweer Gallery Estate<br />

LOKEREN<br />

3 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

3 Salle de ventes Uccle<br />

Saint-Job<br />

Antiquités BRUXELLES<br />

3 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

4 Berg van Barmhartigheid<br />

Juwelen en numismatiek<br />

BRUSSEL<br />

8 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

8 Damien Voglaire<br />

Art moderne et contemporain<br />

BRUXELLES<br />

9 Antenor Auction<br />

Paintings, furniture and<br />

works of art from Antiquity to<br />

contemporary BRUXELLES<br />

10 Antenor Auction<br />

Luxe II: Jewels, watches and<br />

bags BRUXELLES<br />

10 Amberes<br />

Kunst en antiek ANTWERPEN<br />

10 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

10 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

10 Haynault<br />

Tableaux, Mobilier et Objets<br />

d'art BRUXELLES<br />

11 Berg van Barmhartigheid<br />

Fietsen, meubilair,<br />

verzamelobjecten en juwelen<br />

BRUSSEL<br />

11-18 Bonhams-Cornette de<br />

Saint Cyr<br />

The No Reserve Sale -<br />

Europe Online ONLINE<br />

12 Hôtel des ventes Mosan<br />

Art et antiquités LIÈGE<br />

12 Hôtel des ventes Mosan<br />

Vente bourgeoise LIÈGE<br />

12-13 Debaveye<br />

Kunst en antiek HARELBEKE<br />

13-24 Bernaerts<br />

Classic. Timed Online ONLINE<br />

15 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

15-16 Maison Jules<br />

Kunst en antiek en vintage<br />

GENT<br />

16 MJV Soudant<br />

Objets d'art et collection<br />

vases Boch Keramis ONLINE<br />

16 Millon Belgique<br />

Bandes dessinées BRUXELLES<br />

17 Salle de ventes Uccle<br />

Saint-Job<br />

Verreries BRUXELLES<br />

17 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

17 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

17 Bonhams-Cornette de<br />

Saint Cyr<br />

Contemporary Art BRUXELLES<br />

17-18 Galerie Moderne<br />

Art et antiquités BRUXELLES<br />

18-19 Vanderkindere<br />

Art et antiquités BRUXELLES<br />

18-19 Galerie Athena<br />

Kunst en antiek BRUSSEL<br />

18-20 Bernaerts<br />

Classic. ANTWERPEN<br />

18-24 Bonhams-Cornette de<br />

Saint Cyr<br />

Belgian & Contemporary Art<br />

Online ONLINE<br />

19 Flanders Auctions<br />

Kunst, antiek en design<br />

WINGENE<br />

20-21 Coronari Auctions<br />

The Castle Sale NAZARETH<br />

20-22 Sylvie's Wine Auctions<br />

Midzomerveiling wijn<br />

ANTWERPEN<br />

21-22 Jean Elsen & ses Fils<br />

Collection Harry Dewit<br />

BRUXELLES<br />

22 DVC Gent<br />

Collectie Russische en<br />

Oekraïense schilderkunst<br />

GENT<br />

22 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

23 DVC Gent<br />

Kunst en antiek GENT<br />

23 MonsAntic<br />

Art et antiquités MONS<br />

24 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

24 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

24 Ventes Elysée<br />

Art et antiquités<br />

GRIVEGNÉE-LIÈGE<br />

24-25 Horta<br />

Art et antiquités BRUXELLES<br />

25 Ventes Elysée<br />

Art et antiquités ONLINE<br />

25 Bonhams-Cornette de<br />

Saint Cyr<br />

The Male Form BRUXELLES<br />

25 Salle de ventes du<br />

Béguinage<br />

Art et antiquités BRUXELLES<br />

25 Millon Belgique<br />

Tableaux & Objets d'Art<br />

BRUXELLES<br />

25 Louiza Auctions<br />

Art moderne et contemporain<br />

BRUXELLES<br />

25-26 Jordaens<br />

Kunst en antiek MORTSEL<br />

27-29 Arenberg Auctions<br />

Boeken, prenten, tekeningen<br />

en schilderijen BRUSSEL<br />

29 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

29 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

JULY<br />

1 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

1 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

2-3 Rob Michiels Auctions<br />

Aziatische, Europese en<br />

Gandare kunst BRUGGE<br />

6 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

8 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

8 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

13 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

15 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

20 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

21 MJV Soudant<br />

Vente d'art belge GERPINNES<br />

22 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

27 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

29 Amberes<br />

Burgerveiling ANTWERPEN<br />

29-4 Salle de ventes Rops<br />

Art et antiquités ONLINE<br />

AUGUST<br />

3 Cnock<br />

Juwelen KNOKKE<br />

3 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

4 Cnock<br />

Kunst en antiek KNOKKE<br />

5 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

10 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

12 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

17 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

19 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

24 ABS Veilingen Mechelen<br />

Deurwaarderstukken<br />

MECHELEN<br />

26 Veilinghuis Pictura<br />

Inboedel, kunst en antiek<br />

GENT<br />

26 Maison des Huissiers de<br />

Justice<br />

Vente aux enchères judiciaire<br />

BRUXELLES<br />

26 Ventes Elysée<br />

Art et antiquités GRIVEGNÉE-<br />

LIÈGE<br />

27 Ventes Elysée<br />

Art et antiquités ONLINE<br />

27-28 Jordaens<br />

Kunst en antiek MORTSEL<br />

Netherlands<br />

MAY<br />

27-3 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door Part 1<br />

ONLINE<br />

27-4 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door Part 2<br />

Premium ONLINE<br />

JUNE<br />

3 Veilinghuis Bouwman<br />

Speelgoed ONLINE<br />

3-10 Veilinghuis Korendijk<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

4-6 Veilinghuis De Jager<br />

Kunst, antiek, juwelen en<br />

aziatica GOES<br />

8-10 Venduehuis Dickhaut<br />

Kunst, antiek, juwelen en<br />

design ONLINE<br />

10 ADAMS Amsterdam<br />

Auctions<br />

Kunst en antiek AMSTERDAM<br />

10-24 Venduehuis Den Haag<br />

Summer Auctions: Exclusive<br />

Jewellery ONLINE<br />

10-25 Venduehuis Den Haag<br />

Summer Auctions: Exclusive<br />

Silver ONLINE<br />

10-26 Venduehuis Den Haag<br />

Summer Auctions: Arts of the<br />

East: Asian Ceramics & Works<br />

of Art ONLINE<br />

10-27 Venduehuis Den Haag<br />

Summer Auctions: Home &<br />

Interiors ONLINE<br />

11 ADAMS Amsterdam<br />

Auctions<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

17 Zuydwal Veilingen<br />

Schilderijen, bronzen,<br />

Chinees porselein, design en<br />

exclusieve handtassen HUIZEN<br />

17-19 Veilinghuis Onder de<br />

Boompjes<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

17-19 Veilinghuis Klinkhamer<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

17-21 Zwiggelaar Auctions<br />

Boeken, prenten, tekeningen<br />

etc. AMSTERDAM<br />

18-20 Oprechte Veiling<br />

Haarlem<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

24 AAG Auctioneers<br />

Classic to Contemporary Art<br />

AMSTERDAM<br />

24-28 Korst van der Hoeff<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

24-28 Derksen Veilingbedrijf<br />

Kunst en antiek ARNHEM<br />

24-1 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door Part 1<br />

ONLINE<br />

24-2 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door Part 2<br />

Premium ONLINE<br />

25-26 Veilinghuis Omnia<br />

Kunst en antiek KOLMHAM/<br />

HOOGEZAND<br />

26-27 Vendu Rotterdam<br />

Algemene veiling ROTTERDAM<br />

28 Schulman<br />

Bankbiljetten en munten<br />

AMSTERDAM<br />

29 Van Sabben Auctions<br />

Poster Auction 63 HOORN<br />

29 Schulman<br />

Bankbiljetten en munten<br />

ONLINE<br />

29 Derksen Veilingbedrijf<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

30 Veilinghuis Peerdeman<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

JULY<br />

1-4 Van Spengen<br />

Kunst en antiek ONLINE<br />

4-6 Twents Veilinghuis<br />

Kunst en antiek ENSCHEDE<br />

8 Vendu Rotterdam<br />

Juwelen en horloges<br />

ROTTERDAM<br />

AUGUST<br />

26-4 Venduehuis Den Haag<br />

Vendue Next Door Part<br />

3 Special: modelbouw &<br />

miniaturen ONLINE<br />

28-29 Vendu Rotterdam<br />

Algemene veiling ROTTERDAM<br />

Luxembourg<br />

JUNE<br />

8 Lux Auction<br />

Montres d'exception<br />

LUXEMBOURG<br />

22 Goldfield Auctions<br />

Luxembourg<br />

Arts et antiquités LUXEMBOURG<br />

118

Fair calendar<br />

june—august <strong>2024</strong><br />

Belgium<br />

Denmark<br />

Monaco<br />

Switzerland<br />

United Kingdom<br />

JUNE<br />

AUGUST<br />

AUGUST<br />

JUNE<br />

JUNE<br />

2-7 Antwerp Design Week<br />

Antwerpen<br />

5-9 Civilisations<br />

Brussel<br />

20-22 Egmont Art Days<br />

Brussel<br />

29-1/9 Enter Art Fair<br />

Copenhagen<br />

France<br />

JUNE<br />

23-25 art3f Monaco<br />

Monaco<br />

Scotland<br />

JUNE<br />

10-16 VOLTA Basel<br />

Basel<br />

11-16 Photo Basel<br />

Basel<br />

10-19 Liste Art Basel<br />

Basel<br />

26-2/7 The Treasure House<br />

Fair<br />

London<br />

28-5/7 London Art Week<br />

London<br />

AUGUST<br />

10-18 Knokke Art Fair<br />

Knokke<br />

6-13 Printemps Asiatique<br />

Paris<br />

AUGUST<br />

30-1/9 Art-o-rama<br />

Marseille<br />

30-1/9 Paréidolie<br />

Marseille<br />

7-23 Glasgow Contemporary<br />

Art Fair<br />

Glasgow<br />

Spain<br />

JUNE<br />

26-30 Can Art Fair <strong>2024</strong><br />

Ibiza<br />

13-16 Art Basel<br />

Basel<br />

The Netherlands<br />

JUNE<br />

7-9 Het Juweel<br />

Driebergen<br />

collect<br />

Chsée de St-Job n° 638 - 1180 Bxl Tel : 02/372 92 19 - info@sdvu.be<br />

V.Introini<br />

Chéri Samba<br />

L.Sabattini<br />

Dim : 80 x 100 cm<br />

€ 49,50<br />

voor 9 nummers<br />

of € 20 digitaal<br />

Sam Francis<br />

Een jaar lang leesplezier!<br />

www.collectaaa.be<br />

Alain Richard<br />

119

Koninklijke Belgisch – Luxemburgse<br />

kamer van veilingzalen<br />

Veilingmeesters-Taxateurs, Makelaars en Deskundigen V.z.w. Opgericht In 1936<br />

Louizalaan 500, 1000 Brussel<br />

Tel. 0475-62 71 85<br />

Fax 02-741 60 70<br />

www.auctions-in-belgium.be<br />

info@auctions-in-belgium.be<br />

Uittreksel ledenlijst (Volledige lijst gratis verkrijgbaar op secretariaat hierboven)<br />

ANTWERPEN<br />

Amberes b.v.b.a<br />

(Dir. Rik Dupain - Marc<br />

Royer)<br />

Terninckstraat 6-8-10, 2000<br />

Antwerpen<br />

T.03/226.99.69 F.03/227.03.89<br />

www.amberes.be.<br />

Gecatalogeerde kunstveilingen,<br />

schattingen voor nalatenschappen<br />

en verzekering.<br />

Geïllustreerde catalogus.<br />

Wekelijkse burgerveilingen.<br />

Meer dan 35.000 loten<br />

toegewezen per jaar.<br />

Bernaerts Kunstveilingen<br />

(Dir. Ch. & P. Bernaerts)<br />

Verlatstraat 16-22, 2000<br />

Antwerpen<br />

T.03/248.19.21<br />

info@bernaerts.be<br />

www.bernaerts.be<br />

Oude, romantische &<br />

moderne meesters. Antiek,<br />

toegepaste kunsten, design,<br />

werk op papier. Live & online<br />

Expertises voor verdeling en<br />

verzekering.<br />

Campo & Campo<br />

(Dir. Guy Campo)<br />

Grote Steenweg 19-21, 2600<br />

Berchem<br />

T.03/218.47.77<br />

F.03/218.53.63<br />

guy@campocampo.be<br />

www.campocampo.be<br />

Vijf gecatalogeerde kunsten<br />

antiekveilingen, schilderijen,<br />

grafiek, beeldhouwwerken,<br />

kunst, meubelen,<br />

porselein, zilverwerk, tapijten,<br />

wijn e.a.<br />

DVC<br />

(Dir. D. Van Cappel)<br />

Ellermanstraat 36-38, 2060<br />

Antwerpen<br />

T.03/232.36.64<br />

F.03/234.22.14<br />

dvc@dvc.be<br />

www.dvc.be<br />

Gecatalogiseerde kunst- en<br />

antiekveilingen schattingen<br />

en expertises van nalatenschappen<br />

en verzekeringen.<br />

Jordaens N.V.<br />

(Dir. Rik Martens)<br />

Drabstraat 74, 2640 Mortsel<br />

T.03/449.44.30<br />

info@jordaens.eu<br />

www.jordaens.eu<br />

Openbare verkopingen van<br />

kunst, antiek, juwelen, wijn,<br />

collecties en inboedels.<br />

Taxatie voor verdeling en<br />

verzekering.<br />

BRUSSEL<br />

Arenberg Auctions<br />

(Dir. Henri Godts)<br />

Wolstraat 19 bus 2 - 1000<br />

Brussel<br />

T. 02-5441055<br />

info@arenbergauctions.com<br />

www.arenbergauctions.com<br />

Veilingen van zeldzame<br />

atlassen, boeken, prenten<br />

en tekeningen. Ook gehele<br />

bibliotheken, archieven en<br />

zeldzame manuscripten.<br />

Haynault Kunstveilingen<br />

(Dir. Rodolphe de<br />

Maleingreau d’Hembise)<br />

Stallestraat 9, 1180 Ukkel<br />

T.02/842.42.43<br />

info@haynault.be<br />

www.haynault.be<br />

Negen gespecialiseerde veilingen<br />

per jaar: juwelen, goud<br />

en zilverwerk (3x); munten<br />

penningen, verzamelingen<br />

en historische souvenirs (2x);<br />

schilderijen, kunstwerken uit<br />

Europa en Azië (4x).<br />

Lempertz 1798<br />

(Dir. Emilie Jolly)<br />

Grote Hertstraat 6,<br />

1000 Brussel<br />

T.02/514.05.86<br />

brussel@lempertz.com<br />

www.lempertz.com<br />

Schattingen en expertises<br />

van maandag tot vrijdag<br />

van 9:00 – 13:00 uur en van<br />

14:00 uur -17:00 uur.<br />

Hôtel de Ventes Horta<br />

(Dir. Dominique de Villegas)<br />

Roodebeeklaan 70/74, 1030<br />

Schaarbeek<br />

T.02/741.60.60<br />

F.02/741.60.70<br />

info@horta.be<br />

www.horta.be<br />

Maandelijkse gecatalogiseerde<br />

verkoop van antiek,<br />

kunst, juwelen en wijn.<br />

BA Auctions<br />

(Dir. Ph Serck)<br />

Ernest Allardstraat 7-9<br />

Zijstraat Zavel, 1000 Brussel<br />

T.02/511.53.24<br />

F. 02/503.62.10<br />

info@ba-auctions.com<br />

www.ba-auctions.com<br />

Verkoop van kunst en antiek.<br />

Specialist in klassieke en<br />

moderne Belgische kunst.<br />

Galerie Moderne<br />

(Dir. David & Jérôme Devadder)<br />

Parnassusstraat 3, 1050 Elsene<br />

T.02/511.54.15<br />

F.02/511.99.40<br />

info@galeriemoderne.be<br />

www.galeriemoderne.be<br />

Elf maandelijkse gecatalogiseerde<br />

verkopen.<br />

HENEGOUWEN<br />

Monsantic<br />

(Dir. Daniel Otten)<br />

Rue Grande 193b, 7020 Mons<br />

T.065/73.94.00<br />

F.065/73.94.09<br />

otten@monsantic.com<br />

www.monsantic.com<br />

Openbare gecatalogiseerde<br />

verkoop. Taxaties op woensdag,<br />

zaterdag of op afspraak.<br />

Gratis vervoer bij u thuis.<br />

LUIK<br />

Hôtel des Ventes Elysée<br />

(Dir. José & Ch. Fairon)<br />

Boulevard Cuivre et Zinc 28,<br />

4000 Luik<br />

T.04/221.09.09<br />

F. 04/221.15.05<br />

info@ventes-elysee.be<br />

www.ventes-elysee.be<br />

Maandelijkse openbare<br />

verkoop van antiek en<br />

kunstvoorwerpen, vintage,<br />

lederwaren, juwelen. Taxaties<br />

en ontvangst van maandag<br />

tot vrijdag van 9 tot 12 uur en<br />

van 13 tot 17 uur. Gesloten op<br />

woensdag.<br />

Légia Auction<br />

Rue de Cras-Avernas 12, 4280<br />

Hannut<br />

T. 019/63.55.59<br />

0495/87.99.01 (Bruno de<br />

Wasseige) - 0475/27.73.87<br />

(Vincent de Lange)<br />

contact@legia-auction.com<br />

www.legia-auction.com<br />

Openbare verkoop van kunst<br />

en antiek, tapijten, meubels,<br />

juwelen, schilderijen,<br />

Aziatische kunst.<br />

Gratis taxaties op afspraak.<br />

Librairie LHomme<br />

(Dir. David Lhomme)<br />

Rue des Carmes 9, 4000 Luik<br />

T.04/221.39.79<br />

F.04/222.24.19<br />

librairie@michel-lhomme.com<br />

www.michel-lhomme.com<br />

Kwaliteits antieke en<br />

moderne boeken, prenten,<br />

schilderijen, curiosa.<br />

Hôtel des Ventes Legros<br />

(Dir. Benoît Legros)<br />

Rue Peltzer de Clermont 41,<br />

4800 Verviers<br />

T. 087/33.01.00<br />

F.087.30.19.00<br />

benoit.legros@euronet.be<br />

www.venteslegros.com<br />

Regelmatige verkoop van<br />

antiek en kunstwerken.<br />

Hôtel des Ventes Mosan<br />

(Dir. Maxence Nagant de<br />

Deuxchaisnes)<br />

Rue du Nord belge 9, 4020<br />

Luik<br />

T.04/344.91.70 - F.04/341.39.19<br />

www.hvm.be<br />

Gratis taxaties elke vrijdag<br />

van 9u tot 12u30 en van 14u<br />

tot 18u.<br />

NAMEN<br />

Salle de Ventes Rops<br />

(Dir. B. de Sauvage)<br />

Avenue d’Ecolys 2, 5020<br />

Namen<br />

T.081/74.99.88<br />

F.081/74.99.86<br />

www.rops.be<br />

www.rops-online.be<br />

Maandelijkse openbare<br />

verkoop van antiek en<br />

burgerveiling. Gratis taxaties<br />

aan huis op afspraak of in<br />

het veilinghuis elke dag<br />

van 9 tot 12 uur, behalve op<br />

maandag en donderdag.<br />

OOST-VLAANDEREN<br />

Coronari<br />

(Dir. Tim De Doncker)<br />

Steenweg 144/A, 9810<br />

Nazareth<br />

T. 09/3123240<br />

info@coronariauctions.com<br />

www.coronariauctions.com<br />

Coronari Auctions organiseert<br />

vier internationale kunst- en<br />

antiekveilingen per jaar.<br />

Gespecialiseerd in Europese,<br />

Aziatische en Islamitische<br />

kunst, met bijzondere aandacht<br />

voor Chinees porselein,<br />

oude meesters en schilderijen<br />

uit de 19e en 20e eeuw.<br />

Grote internationale uitstraling.<br />

Wetenschappelijke<br />

expertise. Schattingen,<br />

onderzoek, advies.<br />

DVC<br />

(Dir. D. Van Cappel)<br />

Zandlopersstraat 10, 9030<br />

Mariakerke<br />

Ook in Antwerpen<br />

T.09/224.14.40<br />

dvc@dvc.be<br />

www.dvc.be<br />

Gecatalogiseerde kunst- en<br />

antiekveilingen. Schattingen<br />

en expertises voor nalatenschappen<br />

en verzekeringen.<br />

Galerie en Veilingzaal<br />

Pictura b.v.b.a.<br />

Brusselsesteenweg 656, 9050<br />

Gentbrugge<br />

T.0475/74.49.25<br />

henk.vervondel@telenet.be<br />

www.pictura.be<br />

Loeckx auctioneers<br />

(Dir. Cécile La Pipe,<br />

Peter en Natan Loeckx)<br />

Ingelandgat 4, 9000 Gent<br />

T.09/223.37.93<br />

F.09/233.76.71<br />

info@loeckx.be<br />

www.loeckx.be<br />

International art & antiques<br />

auctions. Expertises.<br />

De Vuyst<br />

(Dir. Guy De Vuyst &<br />

Pascale Philips)<br />

Kerkstraat 22-54, 9160<br />

Lokeren<br />

T.09/348.54.40<br />

F.09/348.92.18<br />

www.de-vuyst.com<br />

info@de-vuyst.com<br />

Internationale veilingen<br />

en tentoonstellingen van<br />

17e eeuw tot hedendaagse<br />

kunst.<br />

Schattingen en expertises<br />

van nalatenschappen en verzekeringen.<br />

WAALS-BRABANT<br />

Salle de Ventes du<br />

Beguinage s.p.r.l.<br />

(Olivier Bolens - David Libotte)<br />

Avenue Vésale 11, 1300 Wavre<br />

T.02/218.17.42<br />

T. 01/0454944<br />

F.02/218.86.50<br />

info@svbeguinage.com www.<br />

salledeventesdubeguinage.<br />

be<br />

Online via Drouot digital.<br />

WEST-VLAANDEREN<br />

Carlo Bonte Auctions<br />

Kardinaal Mercierstraat 20,<br />

8000 Brugge<br />

info@carlobonte.be<br />

www.carlobonte.be<br />

T.050 33 23 55<br />

Internationale online.<br />

Kunst- en antiekveilingen,<br />

Asian art, western art,<br />

antiques, design.<br />

Advies bij verkoop, expertise,<br />

schattingen.<br />

Van de Wiele Auctions<br />

Groeninge 34, 8000 Brugge<br />

T.050 49 07 69<br />

auctions.vandewiele@proximus.be<br />

www.vdw-auctions.com<br />

Zeldzame drukken en handschriften,<br />

oude kaarten, atlassen,<br />

grafiek en schilderijen.<br />

Schattingen voor verzekeringen<br />

en nalatenschap.<br />

120

Aanbevolen<br />

adressen<br />

Zoekers<br />

Art Handling<br />

ART ON THE MOVE<br />

Henri-Joseph Genessestraat 1, 1070<br />

BrusselTél. : 02 333 2411<br />

georges.merz@art-onthemove.be &<br />

stephane.merz@art-onthemove.be<br />

Gespecialiseerde en inclusieve dienstverlening:<br />

voor, gedurende en na<br />

het transport. Ophangen/hangen,<br />

bescherming & verpakking, beveiligde<br />

opslag, verzekering, nationaal &<br />

internationaal transport/verzending,<br />

douaneformaliteiten, enz...<br />

www.art-onthemove.be<br />

Boeken<br />

ERIK TONEN BOOKS<br />

ANTWERPEN<br />

Museum<br />

MEM – MUSEUM VAN EROTIEK<br />

EN MYTHOLOGIE<br />

Dit museum in een mooi huis van de<br />

Zavel geeft een historisch overzicht van<br />

de erotische kunst in de loop der tijden<br />

sinds de oudheid tot hedendaags.<br />

Deze private collectie, toont zeldzame<br />

voorwerpen van allerlei aard : ivoren,<br />

schilderijen, skulpturen, griekse<br />

en romeinse antikwiteiten, japanse<br />

etsen, tekeningen , litho’s, werken van<br />

Belgische artiesten en andere curiosa.<br />

Sint-Annastraat, 32 (Zavel) Brussel<br />

T: +32(0)2/514.03.53<br />

E-Mail : info@m-e-m.be<br />

www.m-e-m.be<br />

Gezocht<br />

Ik ben op zoek naar schilderijen en<br />

tekeningen van de Belgische kunstenaar<br />

Guillaume van Strydonck (1861-<br />

1937) voor aankoop, maar ook voor<br />

uitwisseling van gegevens over de<br />

kunstenaar en zijn schilderijen. Graag<br />

contact opnemen met Luc De Wilder,<br />

voorzitter heemkundekring Machelen.<br />

0499/46.23.52 of<br />

luc.de.wilder1@telenet.be<br />

Guy Poelvoorde zoekt schilderijen van<br />

Brugse schilders (o.a. Reckelbus), de<br />

Ierse School (o.a. Ballagh, O’Conor),<br />

Paul Permeke, Paul Klein, Gaston<br />

Bogaert, en schilderijen met honden<br />

en paarden.<br />

Tel: 0475/39 34 98 www.guyart.com<br />

Verzamelaar is op zoek naar 17e- en<br />

18e-eeuwse tekeningen of schilderijen<br />

met zeegezichten, veldslagen,<br />

bloemen en stillevens.<br />

Jean Pierre Moerman, 0472/308 106<br />

Kwalitatieve geïllustreerde kunstboeken<br />

over beeldende kunst en toegepaste<br />

kunst. Uitgebreid assortiment<br />

voor kunsthistorici, musea, professionele<br />

antiquairs, galeries en verzamelaars.<br />

Nieuwe of tweedehandse<br />

kunstboeken, bibliofiele uitgaven of<br />

antieke boeken. Bezoek onze website<br />

voor een overzicht van ons aanbod of<br />

stuur ons een e-mail met uw specifieke<br />

wensen:<br />

www.erik-tonen-books.com<br />

Restauratie<br />

RESTAURATIEATELIER TEMPERA<br />

Tempera bvba, Aalst<br />

Aäron Uytterhaegen<br />

Restauratie van schilderijen op doek en<br />

paneel en gepolychromeerde beelden.<br />

Voor vrijblijvende deskundige beoordeling:<br />

tempera@telenet.be of 0494<br />

47 60 32<br />

www.temperarestauratie.be<br />

Verzekeringen<br />

INVICTA ART INSURANCE<br />

Verzekeren ten dienste van de kunst<br />

Eeckman Jean-Pierre<br />

& Eeckman Isabelle<br />

67-69 Bd. Reyerslaan<br />

1030 Brussel<br />

Tel : 02/735 55 92<br />

info@invicta-insurance.be<br />

Musea – Privé collecties –<br />

Tentoonstellingen – Particuliere en<br />

beroepsstichtingen –<br />

verblijven – Transport<br />

www.invicta-art.com<br />

Flessenverzamelaar zoekt 17e-19e<br />

eeuwse glazen wijnflessen, liefst met<br />

glaszegel. Willy Van den Bossche,<br />

wvdbossche@telenet.be of GSM: +32<br />

473 37 24 94. https://www.facebook.<br />

com/profile.php?id=100080201273036<br />

Gezocht: In samenwerking met<br />

Richard Overstreet, Leonor Fini’s<br />

rechtsopvolger en co-auteur van de<br />

Catalogue Raisonné van Leonor Fini’s<br />

olieverfschilderijen, die in 2021 werd<br />

gepubliceerd, zijn we actief op zoek<br />

naar schilderijen die niet in de eerste<br />

versie van dit werk zijn opgenomen<br />

om het te actualiseren. We zijn ook op<br />

zoek naar originele werken (tekeningen<br />

of aquarellen) die tussen 1940 en 1955<br />

werden gemaakt, aangezien verschillende<br />

series die in deze periode werden<br />

geproduceerd ook zullen verschijnen in<br />

het supplement dat momenteel wordt<br />

geschreven. Eigenaren van dergelijke<br />

werken kunnen contact met ons opnemen<br />

via het volgende e-mailadres:<br />

cedric.crlf@gmail.com.<br />

UW ADVERTENTIE HIER<br />

Uw advertentie verschijnt gedurende een<br />

volledig jaar (9 nummers) voor € 340.<br />

Eén plaatsing kost € 45. (prijzen excl. btw).<br />

Inlichtingen: Joris van Glabbeek<br />

09 216 20 24 of collect.net@ips.be<br />

121

LE-Gallery - London & Keerbergen<br />

“Seascape no1”<br />

Roy Lichtenstein, 1964<br />

GRAND CASINO<br />

KNOKKE<br />

23-25 AUGUST<br />

<strong>2024</strong>

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!