Schitterend Schinnen - Natuurmonumenten

Schitterend Schinnen
> 9 Wandelroutes
door een
onontdekte
gemeente
Schitterend Schinnen
GRATIS

2
4
6
8
Welkom op de
9 wandelwegen
in Schitterend
Schinnen
Inhoudsopgave
Voorwoord
Gemeente Schinnen
Landschapspark de Graven
Overzichtsplattegrond
Gemeente Schinnen
10 1 > Graaf Lambertroute 12,5 km
16 2 > Kleine-kernenroute 16,6 km
24 3 > St. Rosaroute 16,3 km
30 4 > Wanenbergroute 11,5 km
36 5 > Plateauroute 11,5 km
42 6 > Danikerbergroute 6,5 km
52 7 > Rengeloateroute 5 km
58 8 > Beekdalroute 8 km
68 9 > Panoramaroute 14,2 km
79 Natuurmonumenten
80 Colofon
Meer informatie
T. 0900-555 9798 (€ 1,- p.g)
I. www.vvvzuidlimburg.nl
E. info@vvvzuidlimburg.nl
We noemen onze gemeente trots: Schitterend
Schinnen. Wie ons landelijke gebied met zijn mooie
dorpen kent, zal dat grif beamen. Voor hen is dit
wandelboekje een bevestiging van wat ze al weten.
Voor alle anderen, toeristen en onze eigen inwoners,
is dit boekje de opening naar een verbluffend mooi
stukje Limburg.
Er worden in dit wandelboekje negen routes door dorpen
en platteland van de gemeente Schinnen beschreven, met
kleine stukjes door Sittard-Geleen, Onderbanken en de
Duitse gemeente Selfkant.
Wie één van deze negen routes bewandelt, krijgt op een schitterend
presenteerblaadje aangeboden wat veel mensen onder
tijdsdruk najagen. Ontspanning, beweging en fitness; spelen
met kinderen en ze opvoeden; genieten van natuur, monumentale
kastelen en boerderijen met hun weilanden, akkers en
boomgaarden; bijkomen in gezellige cafés en herbergen; de
dagelijkse boodschappen doen in de (boerderij)-winkels...
In Schinnen hoort dat allemaal tot de aangenaam hoge kwaliteit van het leven van alledag.
Met dit boekje in de hand kunt ook u delen in die kwaliteit. U zult op elk van de negen routes
een Schitterend Schinnen aantreffen en als die schittering zich weerspiegelt in uw gezicht,
dan hebben de routes hun doel bereikt.
Mijn dank gaat uit naar Landschapspark De Graven dat de aanleg van de routes mede
heeft gefinancierd en naar de samenstellers en uitgever van deze gids, VVV Zuid-Limburg,
Natuurmonumenten, IVN, Vereniging Historie Schinnen, de Monumentencommissie en naar
de omliggende gemeenten voor hun medewerking en vooral naar de leden van de
Werkgroep Toerisme.
Graag verwelkom ik u in onze schitterende gemeente.
Ik wens u veel wandelgenot.
De Burgemeester,
B.H.M. Link
Landschap Sweikhuizen
3

Schitterend Schinnen
Elke gewone dag is een dagje uit
In Schinnen treft u alle ingrediënten voor een afwisselend dagje uit: natuur,
sport en spel, cultuur, lekker eten, folklore en monumenten. De gemeente ligt
centraal in de schitterende omgeving van het Geleenbeekdal, Stammenderbos
en de Groenmetropool.
'Landschapspark de Graven' is één van de mooiste wandelgebieden van Zuid-Limburg.
Diverse wandelroutes, zoals het Pieterpad, doorkruisen de wandelgebieden. De gemeente
Schinnen heeft meer dan 200 monumenten. Het bekende, elegante 17e-eeuwse Fabritiushuis,
het indrukwekkende, eind 18e-eeuwse Kasteel Amstenrade met zijn unieke park en het oude
Kasteel Terborgh met zijn huiveringwekkende Bokkenrijdersgeschiedenis zijn de moeite waard.
In Kasteel Amstenrade geeft de jonge gravin groepsrondleidingen op afspraak.
In Kasteel Doenrade kunt u heerlijk eten en comfortabel overnachten. De culinaire tradities van
Schinnen zijn befaamd. Moderne agrariërs laten zien hoe belangrijk een vitaal platteland is
voor deze culinaire tradities. Enkele restaurants bereiken grote culinaire hoogte met producten
van lokale agrariërs. In het pittoreske gehucht Thull kunt u bij de bierbrouwerij het brouwersambacht
bekijken én het resultaat proeven.
Het oude ambacht kenmerkt ook Stroopfabriek Canisius waar al meer dan honderd jaar stroop
wordt gestookt. Sweikhuizen heeft een bijzonder oud pruimenras: de ‘Sjweikeser rengeloate’,
een variant van de Reine Claude en één van de lekkerste pruimen van Nederland.
Hoeve Krekelberg in Schinnen heeft niet alleen een natuurcamping, er wordt ook spelt
verbouwd, een traditioneel graan dat door de plaatselijke windmolen wordt gemalen en door
de dorpsbakker wordt verwerkt. Bourgondische Limburg is in Schinnen verbonden met een
vitaal platteland, waar bezoekers en inwoners evenveel van genieten, waar het leven van
alledag voor veel mensen een dagje uit is.
4 Schitterend Schinnen 5

5
zie kaart pag. 8
Landschapspark De Graven
Gehuisvest in de voormalige steenfabriek Plinthos, centrum voor natuur, educatie en zorg.
Daniken 1, 6174 RA Schinnen, T. 046-436 1548, F. 046-436 1549, I. www.degraven.nl, E. info@degraven.nl
Mensen waarderen het buitengebied steeds meer. Die waardering gaat verder dan het eigen
belang: toeristen, recreanten, agrarische ondernemers, projectontwikkelaars, natuurbeschermers
en gemeenten vinden elkaar ondanks hun soms tegengestelde interesses. Brede groepen
van de bevolking zien in dat het buitengebied van levensbelang is voor economie,
voedselvoorziening, cultuur en recreatie van iedereen. Samenwerking tussen verschillende
partijen biedt nu dan ook perspectief op duurzame, gezamenlijk gedragen oplossingen.
Landschapspark De Graven werkt sinds 1999 als samenwerkingsverband van de gemeente
Sittard-Geleen en Schinnen, de landbouwsector, de Provincie Limburg, het Waterschap Roer
en Overmaas en de natuurorganisaties. Landschapspark De Graven realiseert nieuwe natuur
en daardoor een duurzame balans tussen rood en groen, tussen bebouwd terrein en buitengebied.
In het sterk verstedelijkte gebied van de regio heeft het Landschapspark een oppervlak
van 5.700 ha. Het beslaat daarmee het grootste deel van het buitengebied van de gemeente
Schinnen en Sittard-Geleen. Landschapspark De Graven versterkt de kwaliteit van de groene
ruimte in de buitengebieden, voorziet in de recreatieve behoeften van de inwoners en versterkt
de ecologische structuur. Landschapspark De Graven werkt op het snijvlak van stad en platteland.
De stichting rust qua taken op drie pijlers: natuur, economie en educatie. Projecten die
Landschapspark De Graven initieert hebben altijd met deze drie aspecten te maken.
Bij de realisatie van projecten komen, naast de verbetering van natuur en natuurwaarden,
ook economische aspecten (de verbetering van de positie van de landbouw) en educatieve
elementen aan de orde. Landschapspark De Graven ontwikkelde op die manier in de
afgelopen tijd tal van projecten. De realisatie van het project Beekdalen Schinnen is één van de
meest bekende projecten. De aanpak van de recreatieve routes in Schinnen is ook zo’n project.
Momenteel wordt gewerkt aan o.a. de verdere ontwikkeling van het dal van de Geleenbeek.
6 Schitterend Schinnen
14
zie kaart pag. 8
VVV Limburg Winkel Sittard
Rosmolenstraat 2, 6131 HX Sittard-Geleen
T. 0900-555 9798 (€ 1,- p.g.), F. 043-601 6640
E. info@vvvzuidlimburg.nl
I. www.vvvzuidlimburg.nl
De Limburg Winkels zijn dé informatie- en
cadeauwinkels van VVV Zuid-Limburg.
De thema’s grenzeloze regio, wellness, onbeschaamd
genieten, op avontuur/buiten zijn en indrukken verzamelen
komen naar voren in deze inspirerende winkels.
Landschap Sweikhuizen
De basisvoorziening informatieverstrekking staat natuurlijk
voorop, maar daarnaast vindt u ook een uitgebreid
assortiment met echte Limburgse streekproducten.
7

Plattegrond gemeente Schinnen
GELEEN
3
Hoog
Veld
N583
Daniken
Daniker-
4
2
berg
5
8 Schitterend Schinnen
Geleenbeek
Abshoven
Sweikhuizen
4
Spaubeek
1
N582
Oude Kerk
Hegge
Munstergeleen
16
Nagelbeek
Wanen-
berg
Lippenberg
Puth
15
A76
E314
Windraak
Wolfhagen
14 13
Geleenbeek
Het
Hoge Roth
Schinnen
11
12
Thull
Kathagen
N276
N580
Klein Doenrade
Vaesrade
Hillensberg
7
6
Doenrade
Amstenrade
N582
8
Oirsbeek
N581
N298
Viel
10
9
Jabeek
Bingelrade
HEERLEN
N580
Merkelbeek
46 > nummer op de kaart
11 > paginanummer voor meer informatie
1 46 Gasterie de Bokkereyer
2 74 Bruin Café Boyens
3 56 Biesenhof Geleen
4 79 Natuurmonumenten
5 6 Landschapspark de Graven
6 38 Kasteel Doenrade
7 13 Janssenmolen Oirsbeek
8 14 Café Pierre Oirsbeek
9 78 Gastronomie Smeets
10 12 Kasteel Amstenrade
11 10 Alfa Bierbrouwerij
12 66 Hoeve Krekelberg
13 64 Gemeentehuis Schinnen
14 7 VVV Zuid-Limburg
15 78 Boerderijrestaurant ‘Aan Sjuuteeänjd’
16 70 Kasteel Terborgh
H Horecagelegenheid
O Overnachtingaccommodatie
Start Start route
Tip >
VVV Zuid-Limburg
beschikt over vele
unieke themawandelingen
en
fietstochten in de
Grensmaasvallei.
Vraag bij uw
VVV Kantoor
naar de mogelijkheden!
Beleef de Grensmaasvallei
> Actief & Sport
> Attracties &
Bezienswaardigheden
> Bourgondisch
Genieten
> Kuren & Wellness
> Musea & Cultuur
> Natuur & Water
> Spiritualiteit
> Inclusief handige plattegrond
Beleef de Grensmaasvallei
Sprankelend Stein
GRATIS
Wandelen in de Maaskentj
> 5 Nieuwe wandelroutes
in en om de Gemeente Stein
> Inclusief handige plattegrond
Sprankelend Stein
GRATIS
9

oute
1
> Graaf Lambertroute
Route in twee delen
Start > Parkeerplaats Hagendorenweg, Amstenrade (tegenover Kasteel Amstenrade)
Duur > ca. 3 uur
Lengte > ca. 12,5 km
Routeaanduiding > paaltjes met wit gekleurde ring
Deze route is genoemd naar de in 2007 onverwacht overleden Nederlandse diplomaat
Lambert, graaf d’Ansembourg, in Amstenrade kortweg ‘der graaf’ genoemd.
De route begint bij de voor Nederland ongekende pracht van kasteel Amstenrade en voert
langs lanen en dorpen die vol zijn van Limburgse cultuur en geschiedenis, langs natuur,
weiland en akkers, langs lage beekdalen en hooggelegen vergezichten. De route is in twee
delen. U kunt in de plaats Merkelbeek afslaan naar het beginpunt bij Kasteel Amstenrade.
10 Schitterend Schinnen
Kasteel Amstenrade
N580
Doenrade
RAADHUISSTRAAT
H
Klein Doenrade
MOLE NWE G
LIMIETWEG
3
LIMIETWEG
N582
O
2
Vaesrade
H
4
P ROVINCIALE WE G
H
H
N581
HULTERWEG
H
H
N298
KAMPGATS
HOMMERTER ALLEE
Viel
Oirsbeek
HOUTSTRAAT
5
HOLTE RWE G
H
KEMKENSWEG
1 start
MISWEG
H
6
Merkelbeek
OUDE MISWEG
Op de
Knolberg
MGR. MANNE NSSTRAAT
7
AKKE RWE G
J ULIANASTRAAT
N276
HAGENDORENWEG KLOOSTERSTRAAT
Amstenrade
HEERLEN
Route 1 > Graaf Lambertroute
Bingelrade
De
Bisschop
11

1
2
Route 1 > Graaf Lambertroute
Kasteel Amstenrade
De Hommerter Allee is de oude oprijlaan van Kasteel Amstenrade. Het kasteel wordt
bewoond door de familie d’Ansembourg. De internationale uitstraling van het gebouw en de
familie geven het geheel een bijzonder aura. Het kasteel is het mooiste voorbeeld van neoclassicisme
in Nederland. De achttiende-eeuwse architect Digneffe tekende een symmetrisch
gebouw, maar zijn plan is niet helemaal uitgevoerd, wat de bijzondere L-vorm verklaart.
Al in de 12e eeuw lag hier een burcht. Vanaf 1350 was dit het woonhuis van de familie Huyn
van Amstenraed, later van de prinsen De Ligne. Charles Joseph De Ligne, de ‘Grand Seigneur’,
diplomaat, veldheer, filosoof en essayist moest het kasteel verkopen wegens schulden.
De nieuwe eigenaar, Nicolaas Willems, die carrière maakte aan het hof van de Luikse Prinsbisschop,
liet het huidige kasteel bouwen. Via vererving en huwelijk kwam het in bezit van de
familie d’Ansembourg. Deze begon met de aanleg van het kasteelpark in Engelse landschapsstijl.
De oranjerie is nu onderdeel van een tuincentrum. Boven in het park ligt de Kloes, een
grot uit mergelsteen en veldbrandsteen, onderdeel van de Engelse landschapstuin. De circa 65
soorten bomen maken een bezoek aan het kasteelpark meer dan de moeite waard. Het park
is in de winterperiode (1 oktober tot 1 mei) geopend van 10.00 tot 16.00 uur en in de zomerperiode
(1 mei tot 1 oktober) van 10.00 tot 18.00 uur.
Deel 1
> Ga vanaf de Hagendorenweg rechtsaf de Allee in. Ga meteen links de Hommerter Allee
in richting Nuth. Loop over de Hommerter Allee en ga bij de vijfde kruising naar rechts, de
Limietweg in.
Zomereiken
Op de Limietweg heeft u een mooi vergezicht op de kerk van Puth. Langs deze weg staan
zomereiken.
> Vervolg de Limietweg en loop door de Schoolstraat tot aan de Dorpstraat. Ga hier links
tot in het centrum van Oirsbeek. Ga dan via de markt (en langs de Schepenbank) naar de
Raadhuisstraat tot aan Romenkamp. Ga hier rechtsaf en meteen linksaf de Molenweg in
richting de Janssenmolen.
12 Schitterend Schinnen
3
4
Schepenbank, Oirsbeek
Oirsbeek
Door de Grachtstraat in Oirsbeek stroomt een ondergrondse beek, de Vloot. Het woord ‘Oir’
komt waarschijnlijk van de ijzerhoudende grond in deze buurt. De kerk in het centrum is in
1953 gebouwd naar ontwerp van Peutz. De toren is uit 1514. In de Schepenbank werd vroeger
recht gesproken. Enkele van de geruchtmakendste veroordelingen van de bokkenrijders hebben
in dit gebouw plaatsgevonden. Onder de Schepenbank is nog een Romeinse waterput.
Het bronzen beeld op de markt herinnert aan de zelfstandige gemeente Oirsbeek.
De Fatimagrot in de omgeving van de Janssenmolen aan de Boompjesweg is in 1946
gebouwd in één van de holle wegen van Oirsbeek uit dankbaarheid dat Oirsbeek gespaard is
gebleven tijdens de Tweede Wereldoorlog. De ‘Janssenmeule’ uit 1878 (bovenkruier met stenen
romp) is nog in bedrijf en maalt onder andere het spelt dat in de regio wordt verbouwd.
> Bij de Janssenmolen gaat u naar rechts de Provincialeweg Zuid op.
Steek deze over en sla vervolgens de eerste weg in naar links, de Hulterweg.
Panorama
Als u de Hulterweg omhoog heeft gelopen, kunt u even rusten en genieten van het uitzicht
naar alle streken.
> Loop verder over de Hulterweg, onder de Provincialeweg Noord door naar Merkelbeek,
en sla via het Plein rechtsaf de Houtstraat in. Vervolgens gaat u over de Steenweg.
Tegenover Eetcafé Smeets gaat u naar rechts en aan het einde van de weg links.
Deze weg blijft u volgen tot u weer in Amstenrade bent.
13

5
8
zie kaart pag. 8
Route 1 > Graaf Lambertroute
Merkelbeek
De oude dorpskern heet Douvergenhout. Merkelbeek is de naam van het beekje dat (moeilijk
herkenbaar) door het dorp stroomt. De neogotische kerk is uit de tweede helft van de negentiende
eeuw en in 1935 uitgebreid. In de tuin van het verlaten klooster staat een Mariagrot uit
1887 die vanaf het begin veel pelgrims trok.
Café Pierre
Provinciale weg 114
6438 BJ Oirsbeek
T. 06-2473 3221
I. www.cafepierre.nl
E. Pierre@cafepierre.nl
Café Pierre is een sfeervol, bruin café, mooi ingericht
door uitbater en naamgever Pierre l’Ortye.
Het is een gezellig café met zo nu en dan een
knallend themafeest en daarmee een sfeervolle
ontmoetingsplaats voor jong & oud! Het café is met
haar gerenoveerde feestzaal tevens zeer geschikt voor
kleine en grote evenementen en partijen.
Het café beschikt daarnaast over goede rookvoorzieningen
en een terras met een speeltuin voor de kinderen
in een bosrijke omgeving. Het café is van woensdag tot
en met zondag geopend. Al met al een ideale locatie
om op en top te genieten van Bourgondisch Limburg!
Iedere vrijdag After Work Borrel vanaf 16.00 uur!
14 Schitterend Schinnen
6
7
Deel 2
Janssenmolen
> Als u alleen deel 2 wilt lopen, neem dan bij Kasteel Amstenrade de Kemkensweg naar het
noorden, via de Holterweg tot in Merkelbeek. De Holterweg gaat over in de Amstenraderweg,
u bevindt zich nu in Merkelbeek. Vervolgens slaat u rechtsaf de Maarweg in. Aan het
einde van deze straat gaat u linksaf de Steenweg in. Ga rechtsaf bij de Misweg, die in noordoostelijke
richting het dorp verlaat. Neem de eerste weg naar rechts, de Oude Misweg.
Lindebomen, meidoorn en nog veel meer
Op de Misweg wandelt u tussen de lindebomen. In de verte ziet u de grote indoor-skibaan op
de voormalige mijnberg en het windmolenpark in Duitsland. De Oude Misweg is een verharde
holle weg. In de berm vindt u een eikenhaagbeuk, vlierbes, veldesdoorn en meidoorn.
> Ga bij de T-splitsing naar links. Vervolg uw weg langs het kapelletje. De Julianastraat,
waardoor u nu loopt, ligt in het oude beekdal van de Quabeek. Ga bij de volgende
T-splitsing naar rechts en bij het kruispunt weer naar rechts. Vervolg uw weg over de
Vogelsvalderenweg en steek het kruispunt over op de Mgr. Mannensstraat.
Neem vervolgens de eerste weg links naar de Akkerweg, onder de brug door naar links.
Bos en wei, oude steenberg, futuristische vergezichten
Langs de Akkerweg staan winter- en zomereiken. Voor de tunnel staan essen. De bosschages
van verschillende loofbomen eindigen in grote weilanden. Vanaf de Hagendorenweg ziet u de
moderne constructies van de zendmast van Afnorth (NAVO) en de overdekte skibaan. Verder
ziet u de watertoren van Vrieheide, diverse kerktorens en de oude steenbergen van Duitse
steenkoolmijnen.
> Op het einde van de Akkerweg neemt u rechtsaf het voetpad (evenwijdig aan afrastering)
en blijf dit pad volgen tot aan de verharde weg. Ga hier naar links en loop de
Hagendorenweg naar beneden tot u weer aankomt bij Kasteel Amstenrade.
15

oute
2
> Kleine-kernenroute
Route in 2 delen
Start > Kasteel Doenrade; Limpensweg 20, 6439 BE Doenrade
Duur > ca. 5 uur
Lengte > ca. 16,5 kilometer (zuidelijk deel: 9 km, noordelijk deel 7,5 km)
Routeaanduiding > paaltjes met zwart gekleurde ring
Deze route voert door een nauwelijks ontdekt stukje Limburg vol bossen, adembenemende
vergezichten tot diep in Duitsland, lieflijke beekdalen en eeuwenoud akkerland. De route
brengt u langs dorpen en gehuchten met sprookjesachtige namen als Etzenrade, Bingelrade,
Doenrade, Quabeek, Merkelbeek en Jabeek. De route bestaat uit twee delen. U kunt beide
delen samen in ongeveer 5 uur lopen. U kunt ook één van beide delen lopen.
16 Schitterend Schinnen
Landschap Doenrade
N580
O
H
ZWARTE GRAAF
start
1
H O
Wehr
Hillensberg
KLEIN
DOENENRADER-
WEG
H
VIELDER-
WEG
Doenrade
GROENHAAGWEG
Klein Doenrade
VIEL
Viel
3
Oirsbeek
WAANDERWEG
B OS CHWE G
2
4
5
B56
Rodebach
Duitsland
WIEGELRADER-
STRAAT
Süsterseel
Jabeek
6
HULTERWEG
EIND-
STRAAT
DORPSTRAAT
N580
14
13
CLOUSERWEG
GREYERTWEG
12
GRACHT-
WEG
ROERWEG
KRUIS-
STRAAT
7
Merkelbeek
Route 2 > Kleine-kernenroute
VEESTRAAT
11
E TZE NRADERWEG
Bingelrade
GRACHTWE G
Op de
Knolberg
10
MOLEN-
WEG
8
MASTRICHTE RSTRAAT
MOLTWE G
ROE RMOLE N
E TZE NRADE
L410
Wildpark
Etzenrade
VIJFZILLEN-
WEG
De
Bisschop
BRUNSSUM
9
17

1
2
3
Route 2 > Kleine-kernenroute
Kasteel Doenrade met hotel, restaurant en terras
Kasteel Doenrade ligt in een adembenemend mooie omgeving. Het 16e-eeuwse kasteel
(verbouwd in de 18e eeuw) is in gebruik als hotel-restaurant, u kunt er slapen, eten en iets
drinken. Het kasteel ligt knus tussen zijn hoeven, die nog steeds als boerenbedrijf in gebruik
zijn. De combinatie van een kasteel met een boerenhoeve als voorburcht is typisch voor Zuid-
Limburg. Bij Kasteel Doenrade kunt u nog een goede indruk krijgen van het sociaal-economische
leven op dergelijke plekken. Bij de kasteelboerderij staan twee oude linden, ook wel
‘liefdesboom’ genoemd vanwege het hartvormig blad. Linden kunnen 250 jaar oud worden
en 30 meter hoog. Het hout is zacht en poreus, goed voor houtsnijwerk. Het dorp Doenrade
is oud, vermoedelijk uit de 12e eeuw. Het ligt ongeveer 300 meter ten noorden van Kasteel
Doenrade. De kerk van Doenrade is uit de tweede helft van de 19e eeuw.
Deel 1
> Loop vanaf het kasteel de weg op, ga op het eind rechtsaf en neem de eerste weg links,
de Groeneborgweg. Steek 100 meter na binnenkomst van het dorp Merkelbeek bij de eerste
splitsing rechtdoor over en loop de Maastrichterweg in. U kunt ook even het dorp inlopen.
Merkelbeek
De oude dorpskern heet Douvergenhout. Merkelbeek is de naam van het beekje dat (moeilijk
herkenbaar) door het dorp stroomt. De neogotische kerk is uit de tweede helft van de 19e
eeuw en in 1935 uitgebreid. In de tuin van het verlaten klooster staat een Mariagrot uit 1887
die vanaf het begin veel pelgrims trok.
> Vervolg de route, als u Merkelbeek uitloopt, komt u in het Maastrichterstraatje,
een kiezelpad.
Het Maastrichterstraatje en Limburgse graften
Langs het Maastrichterstraatje staan fruitbomen. Eén van de bomen heeft een nestkast voor
de steenuil. De perceelscheiding van meidorenhagen is typisch voor Limburg. De waterpoelen
en graften zijn voor het waterbeheer en erosiebestrijding en horen al eeuwenlang bij het
Limburgse landschap. Graften bieden ook een woon- of schuilplaats aan wild (dassen, marters
en vogels). Het zijn in feite oude bosranden die men heeft laten staan bij het ontginnen van
een stuk bos. Men begon beneden bij het dorp, dat gewoonlijk in een dal bij een waterloop
lag. Hoger op de helling werd zelden gebouwd. Bij hevige regenval komt het voor dat goede,
vruchtbare grond wegspoelt en de paden en wegen beneden in het dal ermee bedolven
worden.
> Vervolg het weggetje en sla na ongeveer 200 meter linksaf.
Holle weg Doenrade
De Wanderer
De oude naam van dit gebied is de Wanderer. In de bosrand zitten bosuilen. Ze leven onopvallend,
u zult er niet snel één zien. Ze zijn ’s nachts actief en kunnen zelfs bij weinig maanlicht
goed zien. Bosuilen hebben een voorkeur voor loofbossen en oude bomen. Van daaruit speuren
de uilen naar hun prooi. In één van de bospercelen broeden buizerds. Zowel vossen als
dassen komen in dit gebied voor.
> Vervolg de weg. Deze weg is na de ruilverkaveling aangelegd. Voor de ruilverkaveling was
hier een veldweg. Ga beneden aan de splitsing rechts. Na een paar honderd meter komt u bij
een bos. Neem het pad naar rechts, het bos in.
18 Schitterend Schinnen 19
4

5
6
7
Route 2 > Kleine-kernenroute
Het Knotbomenbos
In dit bos staan statige beuken. De wilde kers is aangeplant. Ook tamme kastanjes komen hier
voor. Aan het eind van het bos staan knotbomen, ze leverden aanmaakhout voor de bakovens
en stutten voor fruitbomen. Deze bomen zijn al jaren niet meer geknot. Ze worden langzaam
topzwaar en zullen afbreken. De grote kuilen in het bos zijn grindgaten. Boeren gebruikten dat
grind voor de verharding van veldwegen.
> Vervolg uw weg over het pad door het bos. Als u aan de bosrand komt, is er een
T-splitsing. Ga naar rechts naar het uitzichtpunt.
Vergezicht tot in Duitsland
De bosrand op de achtergrond is het stroomgebied van de Rode Beek en de grens met
Duitsland. De Rode Beek is grotendeels weer in natuurlijke staat teruggebracht en zoekt meanderend
een weg door haar dal. De windmolens staan op Duits grondgebied. Rechts ziet u de
Brunssummerheide en in het midden de bossen van Schinveld.
> Volg de weg verder omhoog, Bingelrade ligt links van u. Ga bij de verharde weg rechts af,
de Geerstraat in. Loop verder, rechts aanhoudend, over deze weg tot aan de eerste huizen
van Merkelbeek, ga dan naar links, u loopt door een dal. Bij de T-splitsing links.
Droogdal met waterbassin
Dit is één van de vele droogdalen in dit gebied. Droogdalen ontstonden aan het eind van de
laatste ijstijd. Waar de zon scheen, smolt het ijs als eerste. Die kant had daardoor het meest te
lijden van erosie. In de graften aan de rechterkant komen levendbarende hagedissen voor.
Verderop ligt rechts van de weg één van de waterbassins die enkele jaren geleden zijn aangelegd
om het water op te vangen dat na stortbuien van de heuvels afstroomt.
> Als u de hele route wilt wandelen loopt u bij het kruispunt aan de rand van Bingelrade
rechtdoor, anders slaat u linksaf. U bent dan in Bingelrade, zie punt 14 van deze route.
20 Schitterend Schinnen
8
9
Deel 2
> Loop rechtdoor het dorp weer uit. Neem na 300 meter het pad naar links. Aan het eind
van het pad komt u op de Maastrichterweg. Ga naar rechts.
Vliegend hert
Met een beetje geluk ziet u in deze holle weg een vliegend hert: de grootste kever in
Nederland. De larven leven van dood eikenhout, volwassen kevers van sap uit wondjes in
stammen en takken van oude eiken.
> Voor de tunnel rechts, vervolgens naar links, steek de provinciale weg over.
U komt in Etzenrade.
Etzenrade
Het gehucht Etzenrade heeft een aantrekkelijk streekmuseum: de Etzenraderhoeve. Het
museum ligt in een rustieke omgeving. De hoeve en de watermolen bestonden al rond 1600
maar zijn mogelijk veel ouder. Door oorlogshandelingen werden rond 1702 nogal wat boerderijen
en mogelijk ook het kasteel Etzenrade ernstig vernield of beschadigd. Bewoners vluchtten
naar Brunssum. De huidige hoeve is uit het begin van de 18e eeuw. Het museum bevindt zich
in het oudste gedeelte van de hoeve.
21

10
11
Route 2 > Kleine-kernenroute
> Loop door Etzenrade heen. Neem na ongeveer 300 meter de weg naar rechts (Molenweg)
en loop langs de Roermolen door naar de beek.
Kastanjelaantje en Rode Beek
De bomen in dit laantje zijn wilde kastanjes. U bent nu in het stroomgebied van de Rode
Beek. Het is zeer moerassig gebied. Al het water uit de hoger gelegen landbouwgronden komt
hier samen. De moerasjes raken begroeid, er is sprake van ‘verlanding’. Dit gebied werd vroeger
ook ‘Het Broek’ genoemd, de oude naam voor moerassig gebied. (Kasteel Hoensbroek is in
moerassig gebied gebouwd.) Rond 1900 liep het Broek door tot achter Schinveld en ging daar
over in een zeer groot moeras- en vengebied, het Leiffender Ven.
Steek de beek over en u komt bij de grens met Duitsland. Sla bij de T-splitsing linksaf en bij
de volgende T-splitsing weer linksaf, steek de beek weer over en loop richting Jabeek.
Steenuilen
Rechts en links ziet u weer kleine moerasgebieden. Rechts is een laan van knotwilgen.
Vogels, onder andere steenuilen, nestelen graag in deze bomen.
> Aan het eind van deze weg liggen de eerste huizen van Jabeek. Loop naar rechts het dorp
binnen.
12 Jabeek
14
Het kunstenaarsdorp Jabeek is een goed bewaard geheim. De naam Jabeek is een verbastering
van Quabeek, het beekje dat ondergronds door het dorp loopt. Jabeek was tot 1982 de
kleinste gemeente van Nederland. Er is een echte Cuyperskerk, de H. Gertrudiskerk.
Het dorp heeft verder veel monumenten en boerderijen. Enkele boerderijen zijn met een
ondergronds gangenstelsel met elkaar verbonden. De bossen en Rode Beek van Jabeek
vormen een indrukwekkend natuurgebied. Er liggen nog enkele monumentale watermolens.
> Loop door tot de Dorpstraat, ga links richting Bingelrade. Vervolgens de tweede naar links
(Eindstraat). Na de bocht in de weg naar rechts, de eerste weg links nemen, tussen huisnummers
15 en 17. Ga de holle weg omhoog, rechts af onder de tunnel door.
22 Schitterend Schinnen
13
Essen en dassen
In deze holle weg bij Jabeek treffen we zeer veel opgaande essen aan. Deze bomen werden
vroeger veel geplant door boeren vanwege het harde hout. Takken werden gebruikt voor
bezemstelen en dergelijke. De gaten langs deze holle weg zijn de pijpen van dassenholen.
De das is het grootste roofdier in Nederland.
> De weg gaat omhoog tot u bij een uitzichtpunt komt met twee forse populieren.
Volg de weg.
Landschap Doenrade
Bingelrade
Bingelrade is een dorp met lintbebouwing langs een aantal wegen. Het dorp heeft vier afzonderlijke
kernen: Bingelrade, Quabeek, Raath en Viel. Het negentiende-eeuwse landhuis in
Raath staat op de plek van het vroegere Kasteel Raath. De Lambertuskerk uit 1935 is neogotisch
met art-deco elementen in de westkant. Een ‘rade’ (ook ‘rode en ‘rath’) is een in de
middeleeuwen open gekapte en ontgonnen plek in een bos.
> Neem in Bingelrade de 2e weg rechts, loop langs kasteel ‘Raath’. De 2e weg rechts is de
Dorpstraat, hier komt de korte route (zie punt 8) erbij. Loop langs de kerk. Neem de weg
naar links, de Wiegelraderstraat, en blijf deze weg volgen. Ga bij de Schutterij rechtdoor,
Doenrade in. Neem de 1e weg links, de Zwarte Graaf, dan de 2e weg links, de Beekstraat.
Ga aan het eind naar rechts en dan weer naar links. Buiten de bebouwde kom ligt aan de
rechterkant weer Kasteel Doenrade.
23

oute
3
> St. Rosaroute
Start > Parkeerplaats Gemeenschapshuis Streektrefcentrum in Doenrade
Duur > ca. 5 uur
Lengte > ca. 16,5 km
Routeaanduiding > paaltjes met grijs gekleurde ring
24 Schitterend Schinnen
Recreëeren in de natuur
Deze wandeling voert door prachtige natuurgebieden langs het mooie, oude vestingstadje
Sittard en het schilderachtige Duitse plaatsje Hillensberg. De geologische breuklijn tussen
het Zuid-Limburgse heuvelland en het middenterras van de Maas is goed te zien. U passeert
het grootste reservaat in Nederland voor de korenwolf, een bedreigde hamstersoort, en de
pelgrimskapel van Sint Rosa. De route voert van het plateau van Doenrade (ca. 105 meter
boven NAP) naar Sittard (45 meter boven NAP). Ook een bezoek aan het historische
Stadscentrum van Sittard is mogelijk via deze route.
H
P UTSTRAAT
KOLLENWEG
Wanen-
berg
AKERWEG
3
SITTARD
2
LAHRSTRAAT
Munstergeleen
Windraak
Lippenberg
Het
Hoge Roth
Puth Oirsbeek
LAHRWEG
SITTARDERGATS
4
Hillensberg
1
H
start
N276
N580
Klein Doenrade
Route 3 > St. Rosaroute
B E KKE RVELD-
H
WEG
H
KERK STRAAT
Wehr
MICHAEL-
STRAßE
B E RGSTRAßE
5
Doenrade
BINGELRADER-
STRAßE
H
KATTENBERG
Viel
25

1
2
Route 3 > St. Rosaroute
Holle wegen: bijzondere planten en dieren
De Sittarder Gats is een holle weg. Holle wegen zijn door erosie en betreding uitgesleten
paden. Het bijzondere microklimaat en de grote verschillen in milieu (droog, nat, zon, schaduw
en verschillende grondsoorten) zorgen voor een grote variatie aan bijzondere plantensoorten:
slanke sleutelbloem, gevlekte aronskelk, bosanemoon en muskuskruid. U ziet ook klimplanten
als bosrank en klimop. In de Sittarder Gats vallen de vele knotbomen op. Boeren gebruikten
het snoeihout vroeger voor verschillende doelen. De holle bomen, steile hellingen en rust zijn
ideaal voor uilen, vleermuizen, dassen en zangvogels. De gaten langs de weg zijn dassenholen.
Als u goed kijkt, ziet u de wissels (paadjes) waar dieren de weg oversteken. Na hevige regenbuien
ziet u het resultaat van erosie: de löss ligt centimeters dik op de weg.
> Loop verder over de Sittarder Gats. Achter het bos na 100 m rechtsaf, over de akkerrand
tot de weg. Ga linksaf langs de bosrand. Dan kunt u kiezen voor de lange of korte route.
Voor de korte route: ga rechtsaf, houd links aan en ga de tweede weg naar rechts. Lees de
routebeschrijving verder na punt 4. Als u de lange route volgt, ga dan bovenaan rechts, dan
links over de Akerweg.
De korenwolf in hamsterreservaten
In het lagere deel van het plateau bij de Akerweg vindt u het belangrijkste hamsterreservaat
van Zuid-Limburg. Hamsterreservaten zijn landbouwgebieden waar wilde hamsters, beter
bekend onder hun Limburgse naam ‘korenwolven’, leven. Ecologische verbindingszones tussen
de reservaten vergroten het leefgebied van de korenwolf. Elke korenwolf woont in een eigen
stelsel van gangen: de burcht. Tijdens zijn winterslaap is de uitgang, een valpijp, dichtgemaakt.
Tussendoor eet hij van zijn wintervoorraad. Korenwolven zijn vlijtige hamsteraars: in één
burcht is ooit 65 kilogram graan gevonden, maar meestal hamsteren ze ongeveer 35 kilogram.
In april komt de korenwolf weer boven de grond en gaat weer hamsteren.
Het hamsterreservaat wordt ook zeer gewaardeerd door akkervogels zoals de veldleeuwerik en
de patrijs. Grauwe gorzen, geelgorzen, kneutjes en kepen fourageren hier soms met tientallen
tegelijk. Hier kunt u ook, met enig geluk, een kwartel horen slaan.
> De route vervolgt over de Akerweg en Kolleberg naar de Sint Rosakapel en een bezoekje
aan het historische stadscentrum van Sittard. Heen en terug is dit niet meer dan 2 kilometer.
Ga dan tegenover de kapel naar rechts, naar het pittoreske Duitse plaatsje Hillensberg.
26 Schitterend Schinnen
3
Sint Rosa en het oude vestingstadje Sittard
Sinds 1671 staat er op het hoogste punt van Sittard, de Kollenberg, een kapel gewijd aan
Sint Rosa. De aanleiding was een ‘pestepidemie’, vlak na de in Sittard uitbundig gevierde zaligverklaring
van de dominicanes Rosa van Lima. De ‘pest’ was vermoedelijk een dysenterieepidemie.
Er waren zeer veel slachtoffers. De Sittardenaren beloofden dat ze, als de epidemie
zou ophouden, een kapel voor Sint Rosa zouden bouwen en haar naamdag op 30 augustus
elk jaar zouden vieren met een plechtige processie. Sindsdien staat de maand augustus in
Sittard in het teken van Sint Rosa met als drukbezocht hoogtepunt de Sint Rosaprocessie op
de laatste zondag in augustus naar de kapel op de Kollenberg. Meestal lopen er meer dan
duizend pelgrims mee, zowel uit Sittard als van verre.
Sittard koestert relieken van Sint Rosa in reliekhouders in verschillende kerken. Het zijn
prachtige voorbeelden van 17e eeuwse zilversmeedkunst. Het historische centrum van Sittard
heeft een prachtige markt, veel oude, smalle vestingstadhuizen en gezellige cafés.
27

4
Route 3 > St. Rosaroute
Historische Markt Sittard
> Vervolg de route over het pad Duustergats tot de T-splitsing, dan rechtsaf over de
Lahrweg. Ga 50 meter voorbij de bebouwde kom rechtsaf en de 1e weg links.
De Feldbiss: de aarde beweegt
De helling langs het plateau van Doenrade is een geologische breuklijn, de Feldbiss. Dit is een
breuk in de aardkost. De breuk loopt hier in de richting NW - ZO. Het gebied ten noorden
hiervan is de afgelopen twee miljoen jaar 200 meter gedaald (de Roerslenk), terwijl het gebied
in het zuiden steeg (de Limburgse heuvels). Rivieren sleten de dalen uit, de meegevoerde aarde
werd in het lage gebied neergelegd zodat het vlak werd. Het resultaat kunt u hier goed zien.
Elk jaar beweegt de breuk 0,1 millimeter. In 2000 jaar is dat 20 centimeter. In 1992 was er in
deze streek een aardbeving met een kracht van 5,8 op de schaal van Richter. Schoorstenen
braken af, voorraadblikken in kelders vielen van de schappen.
> Neem de 2e weg naar links, de 1e naar rechts en ga rechtdoor naar Hillensberg.
Volg in Hillensberg de verharde weg rechts ga weer naar rechts langs het Bürgerhaus tot
aan de splitsing. Ga dan linksaf.
28 Schitterend Schinnen
5
Hillensberg
Hillensberg is een bergdorpje in de Duitse Selfkant. De prachtige vergezichten naar
het Maasdal verhullen dat het maar om een bescheiden berg gaat: 100 meter hoog.
De St. Michaelskerk is één van de oudste religieuze gebouwen in de regio, wat onder andere
blijkt uit het bouwmateriaal: mergel, veldsteen en zelfs resten van Romeinse dakpannen.
> Loop in Hillensberg bergaf en ga na 200 meter rechtsaf, de Bingelraderstrasse. Ga op het
einde naar links, steek de weg over en volg de weg tot aan het startpunt in Doenrade.
29

oute
4
> Wanenbergroute
Start > Parkeerplaats bij de kerk te Puth, hoek Kerkweg en Pastoor Albertsstraat
Duur > ca. 3 uur (een verkorte route is aangegeven)
Lengte > ca. 11,5 km; ook een kortere route is beschreven
Routeaanduiding > paaltjes met blauw gekleurde ring
Deze route biedt u vergezichten en holle wegen, bossen en een wijngaard, lintdorpen en een
dorp dat vroeger abdij was. Woorden als ‘Hondskerk’, ‘korenwolf’ en ‘Wanenberg’ benadrukken
de sprookjessfeer van het gebied, zelfs de zilverkleurig oplichtende chemische installaties
aan de noordelijke horizon hebben iets magisch. Tijdens de hele wandeling ziet u hoe de
unieke Limburgse geologie bepalend is voor zowel natuur als bebouwing.
30 Schitterend Schinnen
Vakwerkhuis Puth
Munstergeleen
PUTHERWEG
N582
GELEENSTRAAT
PUTHERWEG
VOGE LZANG
1
O
2
VOGELZANG
H
start
EEKERWEG
PASTOOR ALB E RTSSTRAAT
WATERSLEYERWEG
SITTARDE RWE G
4
Puth
SITTARDE RWE G
DAALWE G
3
STE E NGRAAF PAD
Wanen-
berg
Route 4 > Wanenbergroute
B OTKUILWE G
WINDRAAK
H
ROOTSWEG
Lippenberg
5
WINDRAAK
7
HELWEG
SITTARDERWEG
Windraak
6
31

1
2
3
Route 4 > Wanenbergroute
Puth
Het dorp Puth ligt centraal tussen Schinnen en Geleen. U vindt er markante vakwerkhuizen
zoals de Vogelzang met een atelier van een edelsmid. Ooit was er midden in het dorp de
waterput waar de bewoners van Onderste Puth en Bovenste Puth elkaar ontmoetten. Nu staat
er de kerk, die in 1930 werd gebouwd. Het terras achter de winkel ’t Sfeertje geldt als één van
de mooiere rustpunten voor wandelaars op het Pieterpad.
> Loop vanaf de kerk de Geleenstraat in en ga na ongeveer 150 meter rechtsaf, de straat
heet Vogelzang. Bij de driesprong gaat u naar links. De weg komt uit op de Geleenstraat.
Loop enkele meters over deze straat, en neem vervolgens de eerste weg naar rechts,
de Putherweg. Loop ongeveer 1 kilometer over deze weg en neem de tweede afslag naar
rechts, de Eekerweg.
Holle wegen
De Maas stroomde enkele honderdduizenden jaren geleden in een breed dal en sleet geleidelijk
een steeds dieper dal in het landschap. De Maas zette verschillende lagen klei, leem en
grind af. Door erosie is het vrij vlakke plateau veranderd in het huidige dalenlandschap met
diepe dalen en vele geulen. Door afzetting van klei en leem werden oude erosiegeulen weer
deels opgevuld. Op het eind van de IJstijden is de bevroren bovenlaag gaan ontdooien en
weggegleden. Op deze wijze zijn aan de rand van het plateau droogdalen (grubben) ontstaan.
In deze droogdalen ontstaan vaak holle wegen door betreding en erosie. U zult verschillende
mooie holle wegen tegenkomen met een grote diversiteit aan planten en dieren. Diepe gaten
duiden op dassenburchten. Acacia, populier, Spaanse aak, boskriek, haagbeuk, verschillende
soorten eiken, kardinaalsmuts en vlier zorgen het hele jaar door voor grote afwisseling in het
landschap.
> Loop door, houd rechts aan bij de driesprong en ga aan het eind van de weg naar links.
Ga aan de bosrand weer naar links. U bent in de Hondskerk.
De Hondskerk
De Hondskerk is een gevarieerd hellingbos vol loofbomen, struiken en kruiden. Het bos ligt op
de Wanenberg. De bovenlaag van de grond is hoofdzakelijk löss, daaronder zitten fijn, lichtgeel
zand en grind. Dit werd vroeger uitgegraven en als bouwmateriaal gebruikt (o.a. voor de kerk
van Puth).
32 Schitterend Schinnen
4
Op hellingen liggen akkers en weilanden. Vroeger werd het
hout van het bos gebruikt in het huishouden, het zogenoemde
geriefhout. Hier ligt ook de heemtuin Munstergeleen, waar u
ruim 500 plantensoorten kunt bezichtigen, gegroepeerd in hun
verschillende biotopen.
> Vervolg uw weg langs het bos en laat de heemtuin links
liggen. Na ruim 500 meter kunt u hier een verkorte route
nemen door de weg naar rechts in te slaan, de Wanenberg.
Neem dan de tweede weg rechts en ga op het eind hiervan links.
Houd bij de volgende splitsing links aan en ga bij de kleine kapel naar rechts.
U komt weer bij de kerk van Puth. Als u de hele route loopt, gaat u hier rechtdoor en
steekt bij de viersprong recht over. U loopt nu langs de rand van Munstergeleen.
Pater Karel, Munstergeleen
Munstergeleen
De naam Munstergeleen (gemeente Sittard-Geleen) komt wellicht van de proosdij die er
ooit lag. Van die proosdij rest niet veel. De St. Pancratiuskerk is uit 1925 en bevat glas-in-loodramen
van de kunstenaar Jacques Verheyen. In Munstergeleen ligt de monumentale
17e-eeuwse Chorushoeve, een boerderij met vakwerk in leem, wat uniek is voor Limburgse
boerderijen. Munstergeleen is verder bekend om de onlangs heilig verklaarde Pater Karel,
wiens kapel hier nog terug te vinden is.
33

5
6
Route 4 > Wanenbergroute
> Loop door langs de rand van het dorp en sla bij de T-splitsing rechtsaf. Steek de
provinciale weg over en loop rechtdoor over de Watersley. Na 500 meter komt u op een
kruispunt. De route gaat rechtsaf. U passeert een gebied waar de korenwolf gedijt.
De korenwolf
In het gebied tussen Watersley en Windraak is de korenwolf, die in Limburg dreigde uit te
sterven, weer met succes uitgezet. ‘Korenwolf’ klinkt nogal bedreigend, maar het is de
Limburgse naam voor een wild hamstertje. Elke korenwolf woont in een eigen stelsel van
gangen: de burcht. Tijdens zijn winterslaap is de uitgang, een valpijp, dichtgemaakt. Tussendoor
eet hij van zijn wintervoorraad. Korenwolven zijn vlijtige hamsteraars: in één burcht is ooit 65
kilogram graan gevonden, maar meestal hamsteren ze ongeveer 35 kilogram. In april komt de
korenwolf weer boven de grond en gaat weer hamsteren.
> Loop de Sittarderweg helemaal af tot in Windraak. Ga dan scherp naar rechts over de
hoofdstraat van Windraak en neem de eerste weg links.
Wint of wind? De vergezichten zijn in ieder geval magnifiek
De hooggelegen lintbebouwing van Windraak ligt aan de provinciale weg op de rand van een
plateau. U heeft een magnifiek uitzicht over de brede Maasvallei, de Kollenberg, Sittard-Geleen
en de spectaculaire contouren van de chemische industrie. Het buitenterras van het ijscafé ter
plaatse biedt daarvoor een goede gelegenheid. Het drie huizen tellende Schinnense deel van
het gehucht heeft officieel Wintraak (met ‘t’), de rest van het gehucht heet Windraak (met ‘d’).
Er is een klooster (van de Liefdezusters van het Kostbaar Bloed) aan de doorgaande weg
Brunssum-Sittard.
> Neem het eerste weggetje naar links, langs de parkeerplaats. U loopt door het
recreatiegebied Windraak. Links van de weg ligt een wijngaard.
34 Schitterend Schinnen
7
Wijngoed Wanenberg
Wijngaard met vergezicht
In de wijngaard op deze helling wordt een speciale druivensoort geteeld: de ‘Wanenberger
Pinot Gris Primeur’. De ligging op het zuiden, de beschutting van het Danikerbos en de
kiezelige ondergrond (kalk-löss) staan garant voor een zeer goed glas wijn. De rozen vooraan
dienen als verklikker van meeldauw. De valkenkast dient om te voorkomen dat muizen aan
de wortels gaan vreten. De Wanen-bergwijn heeft zich een heel eigen plekje veroverd tussen
de Limburgse wijnen. Zowel in 2001 als 2002 werd de wijn in een Duitse keuring bijzonder
geprezen.
> De weg kronkelt naar beneden. Na ruim 500 meter komt u op een driesprong. Houd links
aan en ga na 50 meter bij het kruis naar rechts, het voetpad op. Ga bij de T-splitsing op dit
pad naar links, richting Heemtuin. Ga bij de T-splitsing met de verharde weg naar links.
Volg deze weg, houd rechts aan en ga bij het eind van de weg naar rechts. Neem vervolgens
de tweede weg rechts en ga op het eind hiervan links. Houd bij de volgende splitsing links
aan en ga bij de kleine kapel naar rechts. U komt weer bij de kerk van Puth.
35

oute
5
> Plateauroute
Start > Kasteel Doenrade, Limpensweg 20, 6439 BE Doenrade
Duur > ca. 2,5 uur
Lengte > ca. 11,5 km
Routeaanduiding > paaltjes met rood gekleurde ring
De plateauroute voert u door een stukje Limburg met een heel eigen karakter. Verscholen in
de plooien van de plateaus vindt u deftige monumenten naast herinneringen aan de gruwelijke
tijd van de Bokkenrijders; liefdevol gekoesterde natuur naast spectaculaire industrie.
Oude dorpjes en ongekend ruime vergezichten vormen het onvergetelijke decor van deze
route.
36 Schitterend Schinnen
Kasteel Doenrade
Munstergeleen
DAALWEG
H
Wanen-
ROOTSWEG
SITTARDERWE G
berg
ONDERSTE
PUTH
6
H
HONDSKE RK
WINDRAAK
Lippenberg
7 H
Windraak
STEENSTRAAT
Puth
WINDRAAK
SITTARDERWEG
SCHOLTISSEN HOLENWEG
Wolfhagen
5
4
Het
Hoge Roth
Schinnen
KLOOSTERWEG
SITTARDER-
GATSKE
3
WOLFHAGEN KOLLERSTRAAT
SITTARDERGATS
Route 5 > Plateauroute
Hillensberg
Doenrade
BEUKENBERG
N276
Klein Doenrade
N580
H
O
H
start
BEUKENBERG
Oirsbeek
ZWARTE GRAAF
BEEK-
STRAAT
H
2
1
H
KE RKSTRAAT
KLE IN DOE N RADERWE G
CLOUSERWEG
37

1
2
6
zie kaart pag. 8
Route 5 > Plateauroute
Kasteel Doenrade met hotel, restaurant en terras
Doenrade is een oud dorp, vermoedelijk al uit de 12e eeuw. De kerk van Doenrade is uit de
tweede helft van de negentiende eeuw. Ongeveer 300 meter ten zuiden van het dorp ligt
kasteel Doenrade in een adembenemend mooie omgeving. Het 16e-eeuwse kasteel (verbouwd
in de 18e eeuw) is in gebruik als hotel-restaurant, u kunt er slapen, eten en iets drinken.
Het kasteel ligt knus tussen zijn hoeven, die nog steeds als boerenbedrijf in gebruik zijn.
De combinatie van een kasteel met een boerenhoeve als voorburcht is typisch voor Zuid-
Limburg. Bij kasteel Doenrade kunt u nog een goede indruk krijgen van het sociaal-economische
leven op dergelijke plekken. Bij de kasteelboerderij staan twee oude linden, ook wel
‘liefdesboom’ genoemd, vanwege het hartvormig blad. Linden kunnen 250 jaar oud worden
en 30 meter hoog. Het hout is zacht en poreus, goed voor houtsnijwerk.
> Loop van de parkeerplaats van kasteel Doenrade door de laan en ga dan rechtsaf richting
Oirsbeek. Dit is de Klein Doenradeweg. Ga onder de brug door en houd rechts aan.
Steek de Provinciale weg over naar de Beukenberg en loop deze helemaal uit.
Beukenberg, een drukke holle weg
De Beukenberg is een fraaie holle weg, maar nogal druk bereden. Let op! Er is geen trottoir
voor voetgangers. Holle wegen zijn ontstaan door betreding en erosie. Ze voeren het hemelwater
af. Na een flinke regenbui kunt u beneden de uitgespoelde grond soms centimeters dik
zien liggen.
Kasteel Doenrade Hotel Restaurant
Limpensweg 20, 6439 BE Doenrade
T. 046-442 4141, I. www.kasteeldoenrade.nl
E. info@kasteeldoenrade.nl
Uw locatie voor elke gelegenheid. > A la carte
restaurant met een ruim nieuw terras > Diverse unieke
zalen voor vergaderingen, koffietafels, familiediners en
bedrijfsfeesten > Ridderzaal voor huwelijksvoltrekkingen
Bezoek onze geheel vernieuwde website
www.kasteeldoenrade.nl
38 Schitterend Schinnen
Nb. Combineer uw wandeling met een heerlijke high
tea. Reservering mogelijk vanaf 6 personen !
3
> U komt bij de dorpsrand van Oirsbeek. Loop langs de dorpsrand door het doodlopende
straatje en sla dan rechtsaf richting Schinnen.
Het Ketelenbosje, erosie en graften
Door erosie op de grens van het plateau en het dal Wolfhagen is een pakket löss weggespoeld,
waardoor een sterk kiezelhoudende ondergrond aan de oppervlakte kwam in
het zogenaamde ‘Ketelenbosje’. De bewoners van Oirsbeek en Schinnen gebruikten in het
verleden deze kiezel om kuilen in de wegen op te vullen. In de helling aan de rechterzijde van
de weg ligt een waardevolle graft. Graften horen al eeuwenlang bij het Limburgse landschap.
Ze houden niet alleen erosie tegen, ze bieden ook een woon- of schuilplaats voor wild (dassen,
marters, vogels, enz.). De graften zijn in feite oude bosranden die men heeft laten staan toen
men een stuk bos ging ontginnen. Men begon beneden, dicht bij het dorp dat gewoonlijk in
een dal bij een waterloop lag. Hoger op de helling werd zelden gebouwd. Sommige graften
zijn beschermd of liggen in natuurreservaten. Ze vertragen de afvoer van het hemelwater.
Bij hevige regenval komt het voor dat goede, vruchtbare grond wegspoelt en de paden en
wegen beneden in het dal ermee bedolven worden.
> Vervolg de weg tot bij de eerste huizen van Schinnen (buurtschap Wolfhagen).
39

4
5
6
Route 5 > Plateauroute
Wolfhagen
Deftige renaissance, gruwelijke bokkenrijders, medicinale landschapstuin. Het gehucht
Wolfhagen kenmerkt zich door lintbebouwing. Het verbluffende Fabritiushuis (renaissancehuis
uit het begin van de 17e eeuw) is één van de oudste monumenten in de gemeente Schinnen.
Het huis is gebouwd door de familie Timmers (Latijn: Fabritius) die in Limburg generaties lang
kerkelijke leiders en politieke bestuurders leverde. Nu is het in gebruik als kantoor en woonhuis.
Eromheen liggen bijzonder mooie Limburgse boerderijen waarvan enkele in de 17e eeuw
getuige waren van de oprichting van de eerste Bokkenrijdersbende. Door armoede gedreven
vormden de mensen misdadige bendes die met brandbrieven, gewelddadige overvallen en
duivelse rituelen de gevestigde orde flink onder druk zetten. Gevangen bokkenrijders werden
opgehangen in het nabijgelegen Danikerbos. Vandaag is van die duivelse terreurperiode niets
meer te merken, integendeel: in Wolfhagen ligt de ‘Lijsterhof’ (gebouw met karakteristieke
klokgevel uit 1939), waar een grote medicinale kruiden- en landschapstuin de bezoekers in
vredelievender sferen brengt. Van half mei tot en met half september open op zondag- en
woensdagmiddag.
> U loopt nu Schinnen binnen, buurt Wolfhagen, neem de eerste weg rechts, de
Scholtissenholenweg.
Scholtissenholenweg
Schuilplaats voor dieren, vergezichten voor mensen. U loopt nu over de Scholtissenholenweg.
Een schoolvoorbeeld van een holle weg met fraaie begroeiing. De weg is een schuilplaats voor
vogels en vleermuizen. Aan het eind van de weg heeft u mooie vergezichten.
> Vervolg de weg naar boven tot aan de T-splitsing bij het kruisbeeld. Sla linksaf en
loop naar Puth. Let op! Neem het linkerdeel van het fietspad. Sla in Puth eerste straat
(Onderste Puth) rechtsaf.
Puth
Het dorp ligt centraal tussen Schinnen en Geleen. U vindt er markante vakwerkhuizen (de
Vogelzang, met een atelier van een edelsmid). Ooit was er midden in het dorp de waterput
waar de bewoners van Onderste Puth en Bovenste Puth elkaar ontmoetten. Nu staat er de
kerk, die in 1930 werd gebouwd. Het terras achter de winkel ’t Sfeertje geldt als rustpunt voor
wandelaars van het Pieterpad.
40 Schitterend Schinnen
7
Fabritiushuis
> Vervolg de weg, loop na Café Laurenske de eerste weg rechtsaf (Sittarderweg) richting
voetbalveld langs de speeltuin. Sla na het voetbalterrein rechtsaf en neem de eerste weg
links, deze is onverhard. Ga na 200 meter, bij het bankje aan het einde van de weg, rechtsaf.
Neem dan de eerste weg linksaf, een bospad. Vervolg de route die door het bos kronkelt en
ga rechts de trappen omhoog. Loop door tot u uit het bos bent en ga dan linksaf. Blijf langs
de bosrand lopen, het bos ligt aan uw linkerhand. Bij de T-splitsing (met verharde weg)
rechtsaf, vervolgens links, en dan de eerste verharde weg rechts. Op het einde, bij T-splitsing
rechts. Links ligt ijsboerderij Coumans. Sla aan het einde van de weg rechtsaf, loop langs het
tankstation en sla dan de eerste weg linksaf.
Wint of wind… de vergezichten zijn magnifiek
De lintbebouwing van Wintraak ligt aan de provinciale weg op de rand van een plateau. U
heeft magnifiek uitzicht over de brede Maasvallei, de Kollenberg, Sittard-Geleen en de spectaculaire
contouren van de chemische industrie. Het drie huizen tellende Schinnense deel van
het gehucht heeft officieel Wintraak (met ‘t’), de rest heet Windraak (met ‘d’). Er is een klooster
(van de Liefdezusters van het Kostbaar bloed) aan de doorgaande weg Brunssum-Sittard.
> Ga de eerste weg rechtsaf. U heeft een mooi uitzicht, in de verte ligt Huize Watersley
(voor invaliden) tussen zijn hellingen. Ga de tweede weg links, na het bassin. Op het einde
rechts, onder de brug door. U komt nu in Doenrade, neem tweede weg links, de kerk ligt aan
uw rechterhand. Tegenover café Bennelij gaat u rechtsaf. Ga vervolgens weer rechts, het pad
Ut Schiefke in. Ga rechtsaf, vervolg de weg De Zwarte Graaf. Aan het einde links, vervolg de
weg, die heet eerst Kruisstraat daarna Klein Doenraderweg. U ziet aan uw rechterhand
Kasteel Doenrade liggen.
41

oute
6
> Danikerbergroute
Start > Gasterie de Bokkereyer, Bergstraat 1, 6174 RN Sweikhuizen
Alternatieve start > Biesenhof, Biesenweg 1, 6164 RA Geleen
Duur > ca. 1,5 uur
Lengte > ca. 6,5 kilometer
Routeaanduiding > paaltjes met geel gekleurde ring.
In dit gebied beginnen de Limburgse heuvels. En wat voor heuvels! De Danikerbergroute
voert u langs steile bospaadjes met verrassende vergezichten naar boomgaarden met een
unieke pruimensoort. Een monumentaal restaurant waar de Middeleeuwse Commanderij
van de Duitse Orde was gevestigd, naast een berg waar ooit galgen voor de bokkenrijders
stonden. Moderne zorg voor natuur en cultuurlandschap laten u genieten van dit eeuwenoude
en unieke gebied.
42 Schitterend Schinnen
Stammenhof
GELEEN
Manege
Kinderboerderij
7
6
8
Daniker-
10
alternatieve start
Geleenbeek
Daniken
11
9 berg
H
Plinthos
5
KERKSTRAAT
H
BERGSTRAAT
H
Sweikhuizen
DUISTE R GATSKE N
VELDWEG
4
Route 6 > Danikerbergroute
DUISTER GATSKEN
HOGEWEG
12
start
1 2
H
3
HOGEWEG
3
KEMPKENSWEG
N582
43

1
2
3
Route 6 > Danikerbergroute
Gasterie de Bokkereyer
Uw pleisterplaats in Landschapspark de Graven
De pleisterplaats is in boerderijstijl gebouwd. Het Openlucht Museum van Bokrijk stond
model voor de diverse verbouwingen. De grote poort naast de ingang geeft aan waar vroeger
het ‘Stammenderpaedje’ liep, het pad van Sweikhuizen naar de Stammenhof. De Gasterie is
gezellig ingericht met oude boerenspullen.
> U verlaat Gasterie de Bokkereyer en wandelt rechts af. U volgt de weg. Rechts ziet u de
monumentale hoeve van de Stammenhof met haar landerijen. U passeert het bordje van
de Groenmetropool.
De Groenmetropool
Groenmetropool is de naam voor een fiets- en een autoroute.
Waar drie landen lang ondergronds verbonden waren door
steenkoollagen, zijn nu bovengronds twee routes aangelegd.
De nadruk ligt op het gemeenschappelijke industriële verleden. Twee bewegwijzerde routes -
de groene route voor fietsers en de metropoolroute voor auto’s - zorgen ervoor dat de lokale
bevolking en toeristen het hele gebied, waar nieuwe technologie en wetenschap nog steeds
belangrijk zijn, kunnen ontdekken en beleven.
> Sla linksaf de verharde veldweg (Kempkensweg) in. Vanaf hier heeft u een prachtig overzicht
over de Danikerberg. U slaat vervolgens de eerste weg linksaf, bij bordje knooppunt 36.
Links en rechts passeert u diverse fruitbomen.
Sjweikeser Réngeloate
Zuid-Limburg is beroemd om zijn fruitteelt. Fruitbomen hadden hoge stammen, zodat het vee
niet kon snoepen van bladeren en vruchten. Perenbomen herkent u aan de spitse, piramidevormige
kroon, appelbomen aan de bolvormige kroon en pruimenbomen zijn min of meer
eivormig. De boomgaarden hebben hoge landschappelijke waarde en zijn belangrijk voor het
kweken van nieuwe fruitrassen. Tot in de jaren zestig was Sweikhuizen bekend vanwege de
Sjweikeser Réngeloate. Rond 1820 kweekten fruittelers hier een wilde, zure pruimensoort die
de sappigste en fruitigste pruimen van het land levert. Het telen ervan is bijzonder: het gaat via
de wortelstek en niet via enting op stam. Sinds enkele jaren wordt deze pruim weer volop aangeplant.
44 Schitterend Schinnen
4
5
Sjtegelke
> Sla bij de eerste weg linksaf ter hoogte van de bank en vervolg uw weg op het onverharde
pad. Wandel het pad verder naar beneden. U loopt over een echte Limburgse holle weg.
Holle wegen
Een holle weg of grub(be) is een weg tussen de akkers boven op het plateau en het dorp in
het dal. Holle wegen zijn door erosie uitgesleten of door mensenhand uitgegraven. Ze voeren
het regenwater af en kunnen daardoor steeds dieper worden. U kunt er een grote variatie aan
plantensoorten aantreffen, zoals speenkruid, bosanemoon, robertskruid, muskuskruid, gevlekte
aronskelk, bosvergeet-mij-nietjes en klimplanten zoals bosrank en klimop.
Graften
Aan de rechterzijde van de weg ziet u graften. Deze houden de erosie tegen en bieden ook
een woon- of schuilplaats aan wild (dassen, marters, vogels, enzovoort). De graften zijn oude
bosranden die men heeft laten staan bij het ontginnen van een stuk bos. Men begon beneden,
dicht bij het dorp dat gewoonlijk in een dal bij een waterloop lag. Hoger op de helling
werd zelden gebouwd. Bij hevige regenval komt het voor dat goede, vruchtbare grond wegspoelt
en dorpen beneden in het dal ermee bedolven worden.
> Aan het eind van het verharde pad gaat u rechtdoor op het onverharde pad. U loopt nu in
het Geleenbeekdal. U vervolgt uw weg tot aan de brug bij de Geleenbeek.
45

6
1
zie kaart pag. 8
Route 6 > Danikerbergroute
De Geleenbeek
De Geleenbeek ontspringt in Benzenrade bij Heerlen en stroomt richting Susteren, om in
Stevensweert in de Maas uit te stromen. ‘Geleen’ is afgeleid van het Germaanse woord
'Glana', wat heldere beek betekent. De gekanaliseerde delen van de Geleenbeek worden
door gemeenten, waterschap en provincie weer in de oorspronkelijke vorm teruggebracht.
De beek stroomt door een landelijke omgeving, behalve in Sittard, waar ze dwars door
het centrum van de stad loopt en waar een gegraven aftakking is gemaakt, de Molenbeek
genaamd. Bij Schinnen en Geleen maken de beek en haar dalen een belangrijk deel uit
van Landschapspark de Graven.
Gasterie de Bokkereyer Sweikhuizen Geleenbeek
Bergstraat 1, 6174 RN Sweikhuizen
T. 046-443 0561 / 06-5269 7032
E. Dohme248@planet.nl
I. www.bokkereyer.nl
Aan de rand van de eeuwig zingende bossen en de
Rengeloate boomgaarden van het idyllische dorpje
Sweikhuizen vindt u boven op de berg Gasterie de
Bokkereyer.
De Gasterie als pleisterplaats voor wandelaars en
fietsers, is een goede aanvulling op het aangelegde
Landschapspark de Graven. Een geweldig groot wandel-
en natuurgebied waar zoveel moois te ontdekken
valt. Een jong, maar professioneel team van enthousiaste
medewerkers zorgt voor een optimale service en
gastvrijheid. Een keur van lunch- en streekgerechten,
koude en warme dranken, Belgische bieren met het
befaamde Sint Gummaris, het Bokkereyer bier en
uiteraard het Schinnense Alfa pils, maken het verpozen
in de Bokkereyer met het panoramische uitzicht met
terras tot een ongelofelijk mooi rustpunt.
46 Schitterend Schinnen
U waant zich op vakantie.
In de Gasterie kunt u velerlei informatie uit de regio
vinden en kiezen uit een groot aantal wandelroutes
en Bokkenrijdertochten. Voor de kinderen is er een
uitgebreide speelweide. Bij Gasterie de Bokkereyer is
iedereen welkom, ook voor feesten, partijen en
arrangementen!
Maandag open vanaf 11.00 uur, alle andere dagen
van 10.00 uur.
7
8
> Een klein zijsprongetje brengt u bij de Biesenhof, waar u kunt genieten van koffie en
andere lekkere dingen. Ga voor de Biesenhof gelijk over de brug linksaf en vervolg de beek
over ongeveer 300 meter.
De Biesenhof, Limburgs genieten in een oude commanderij
De Biesenhof ligt aan de voet van de Biesenberg. De Biesenhof is een typisch Limburgse
carréhoeve met een rijke historie. Vlak na 1259 stichtte de Duitse Orde hier een commanderij.
Deze had naast een geestelijke taak ook een militaire functie. De commanderij, ook wel ridderhuis
‘de Kleine Biesen’, viel onder gezag van landcommanderij ‘Alden Biesen’ in het tegenwoordige
België. In de Biesenhof zijn de houten dakconstructie, de open keuken, de moderne
inrichting, de serre en het prachtige terras uitzonderlijk, evenals de lekkere Limburgse
gerechten met een knipoog naar de internationale keuken.
> Vervolg de route langs de Geleenbeek en het hek van de kinderboerderij.
Kinderboerderij Daniken
Meteen aan de Geleenbeek vindt u Kinderboerderij Daniken. Mensen van Buitenkans beheren
de boerderij. Ze zijn het hele jaar door druk in de weer met moestuin, weides, speeltuin, stallen
en hokken en natuurlijk met de bewoners van de boerderij.
47

9
10
Route 6 > Danikerbergroute
> Steek het weiland over tot aan de bosrand. Bij het verharde pad gaat u naar rechts,
langs de bosrand schuin omhoog. U bent op de Danikerberg.
De Danikerberg en het Danikerbos
De Danikerberg is het hoogste punt in de omgeving. Vanaf de berg heeft u een prachtig
uitzicht op Geleen, Munstergeleen en Sittard. Het grote moderne gebouw is het hoofdkantoor
van Sabic, de Arabische chemische multinational, ontworpen door architectenbureau Groupa
Aukett. Vroeger stond op de Danikerberg de galg waar veroordeelden, waaronder veel
bokkenrijders, werden opgehangen.
Het ontstaan van het heuvellandschap
Vijf miljoen jaar geleden was het Limburgse heuvelland een vlakte op zeeniveau. Het Ardenner
massief, waar Zuid-Limburg deel van uitmaakt, werd langzaam omhooggestuwd. Ten zuiden
van Sittard kwam het land omhoog. Het heuvelland is een plateaulandschap waarin beken en
rivieren dalen hebben uitgeslepen. De Maas liep ooit veel oostelijker dan nu; door de opheffing
van het Ardenner massief gleed de rivier langzaam maar zeker naar het westen, waarbij
een breed aflopend terrassenlandschap ontstond waar het water in de zachte mergel een
diepe vallei heeft uitgeslepen. Op de plateaus zijn in de laatste IJstijd (zo’n 30.000 jaar geleden)
door westenwinden vruchtbare lagen löss (zware kleigrond) afgezet. De löss is op vele
plaatsen door erosie naar beneden gespoeld, waardoor oude grindrijke afzettingen aan de
oppervlakte kwamen. Deze zijn vaak bebost gebleven omdat landbouw hier niet goed mogelijk
is. Het Danikerbos is hiervan een duidelijk voorbeeld.
> Vervolg het pad omhoog. Vlak voor u het bos inloopt, gaat u naar rechts, ook deze weg
gaat omhoog. Verlaat daar het verharde pad en neem het onverharde pad rechts langs de
bosrand. Boven aangekomen gaat u bij de T-splitsing linksaf. U vervolgt uw weg langs de
bosrand. Hier heeft u een prachtig uitzicht over het kerkdorp Sweikhuizen.
Sweikhuizen (Zjweikese)
De naam Sweikhuizen is misschien afkomstig van het woord Zweihuizen ofwel twee huizen
(Stammenhof, het bovenhuis, en Biesenhof, het benedenhuis). Sommigen herkennen het oude
Germaanse woord ‘zwaag’ (land waar vee wordt geweid) in de naam Sweikhuizen.
Stammenhof en Biesenhof besloegen een gebied dat uitgestrekter was dan het huidige kerkdorp.
Ertussen, in Sweikhuizen, woonden pachters en knechten. Later kwamen daar nog handwerklieden
bij. De R.K. Kerk van Sweikhuizen is een juweeltje.
48 Schitterend Schinnen
Kerk H.H. Dionysius en Odilia, Sweikhuizen
Het bakstenen gebouwtje met torentje op het dak, stamt uit 1739 en heeft een barok uiterlijk.
De laatgotische preekstoelkuip, een barok altaar, een oksaal uit 1851 en het mooie licht maken
de kerk sfeervol. Op het pleintje bij de kerk staat een beeld van de markante pastoor Thissen,
die midden in de dorpsgemeenschap stond, waarnaar de carnavalsmuts in zijn hand verwijst.
Er staat ook een beeld van St. Odilia, de patroonheilige van Sweikhuizen en beschermer van
blinden. Van heinde en verre komen mensen naar deze kerk om er te trouwen.
> Vlak voordat u het bos verlaat, gaat u linksaf (na ± 300 meter) het bos weer in. Dit pad
loopt licht de heuvel af. Bij de T-splitsing in het bos gaat u links, waarna u meteen rechts
naar beneden loopt. Achter de scherpe bocht naar links gaat u naar rechts, het onverharde
pad op. Op het eind van dit pad gaat u linksaf en gelijk rechts door het hek. U vervolgt
vervolgens uw weg rechts op het kiezelpad rondom Plinthos.
49

11
12
Route 6 > Danikerbergroute
Plinthos
Het kiezelpad loopt rondom Plinthos. Plinthos is een oude steenfabriek (met het bijzondere
Ringovensysteem, waarbij het vuur van de ene oven naar de andere werd verplaatst), die
vroeger St. Jozef heette. De fabriek dateert uit 1920 en is tot 1974 in bedrijf geweest De ringoven
is uniek, de fabriek is rijksmonument. In 2002 werd het gebouw gerestaureerd, waarbij
zoveel mogelijk gebruik werd gemaakt van milieuvriendelijke, duurzame en hergebruikte materialen.
Sindsdien zijn hier verschillende ‘groene’ organisaties gevestigd, zoals Landschapspark de
Graven. Het gebied rond Plinthos is door cultuurhistorische ingrepen en de achtergebleven
resten van bouwmateriaal, een gevarieerd leefgebied voor allerlei planten en dieren. Zo komen
hier de bijenorchis en de levendbarende hagedis voor. Het Centrum voor Natuur- en Milieu-
Educatie (CNME) van de Westelijke Mijnstreek is hier ook gevestigd.
> Aangekomen bij de parkeerplaats van Plinthos loopt u rechts de weg weer op. Vervolgens
gaat u de eerste weg rechts. Deze landweg volgt u ruim een kilometer tot aan de eerste
kruising. U gaat linksaf, het onverharde pad op.
De Groene Paal: prehistorie
Ongeveer 200 meter na de driesprong ligt rechts in de akker een vindplaats uit de prehistorie.
In 1983 zijn bij opgravingen restanten blootgelegd van een tent van 13.000 jaar oud. Een dergelijke
nederzetting uit de Magdaleniencultuur is vrij uniek voor ons land. In het kampement
werden vuurstenen en stukjes rode oker gevonden. Brokken natuursteen, die de tent op zijn
plaats moesten houden, gaven de contouren aan. Door de enkele duizenden vuursteenschilfers
bij de ingang van de tent krijgt men de indruk dat hier gereedschappen uit vuursteen werden
gefabriceerd.
> Bij het verharde pad gaat u vervolgens weer rechts. U loopt door tot aan de grote weg
waarna u weer rechtsaf gaat. Het startpunt, Gasterie De Bokkereyer, is weer in zicht.
50 Schitterend Schinnen
Schoorsteen Plinthos, voormalige steenfabriek St. Josef
51

oute
7
> Réngeloateroute
Start > Gasterie De Bokkereyer, Bergstraat 1, 6174 RN Sweikhuizen
Duur > ca. 1 uur
Lengte > ca. 5 km
Routeaanduiding > paaltjes met groen gekleurde ring
De Réngeloateroute voert rond het spectaculair gelegen dorp Sweikhuizen. Hier begint
het Limburgse heuvelland voor mensen die uit het noorden komen. Meteen is alles anders…
een echt bergdorpje met steile straten en panoramische vergezichten, beboste heuvels,
mythische maretak hoog in de bomen, wijnbouw en een uniek pruimenras: de Sjweikeser
Réngeloate. Van het recente mijnverleden rest niet meer dan de naam ‘Koolweg’, maar de
sfeer van het oude Limburgse platteland, met zijn heuvelende akkers en weilanden, met
zijn fruitbomen, meidoornhagen en typische ‘sjtegelkes’, is er nog volop.
52 Schitterend Schinnen
Stammenderbos
H
6
5
Daniker-
B E RGSTRAAT
4
Spaubeek
8
berg
H
H
SLE IJ ERWE G
7
KERKSTRAAT
3
2
DUISTE RGATSKE N
BERGSTRAAT
Route 7 > Réngeloateroute
HOGEWEG
9
Sweikhuizen
start
H
Oude Kerk
1
HOGEWEG
KEMPKENSWEG
10
53

1
2
3
Route 7 > Réngeloateroute
De Bokkereyer, uw pleisterplaats in Landschapspark De Graven
De pleisterplaats, met restaurant en café, is in boerderijstijl gebouwd. Het Openlucht Museum
van Bokrijk stond model voor de diverse verbouwingen. De grote poort naast de ingang geeft
aan waar vroeger het ‘Stammenderpaedje’ liep, het pad van Sweikhuizen naar de Stammenhof.
De Gasterie is gezellig ingericht met oude boerenspullen.
> Ga vanaf De Bokkereyer meteen links en ga na ca. 250 meter naar rechts. Rechts in het
weiland staan een paar prachtige oude notenbomen. Links is het Stammenderbos.
Het Stammenderbos
De steilste en droogste delen van de hellingen en de natste delen van het beekdal zijn
begroeid met bos. Het Stammenderbos is een echt hellingbos; beuken, eiken en berken met
een arme, open ondergroei. Op een enkele plek zien we de valse acacia, een fraai bloeiende
boom die in de 17e eeuw uit Amerika geïmporteerd is. Door actieve recreatie zijn grote delen
van het Stammenderbos gehavend. Aan de voet van de hellingen en in het beekdal zien we
een vochtig bostype met soorten als zwarte els en es.
> Het pad knikt naar links en weer naar rechts, u loopt tussen meidoornhagen.
Meidoornhagen en fruitbomen
Links en rechts staan meidoornhagen, de traditionele afscheiding van akkers en weilanden
op het Limburgse platteland. De fruitbomen zijn ‘Sjweikeser Réngeloate’. Zuid-Limburg is al
eeuwen beroemd om zijn fruitteelt. De fruitbomen hadden hoge stammen, zodat het vee in
de fruitwei niet kon snoepen van bladeren en vruchten. Perenbomen herkent u aan de spitse,
piramidevormige kroon, appelbomen aan de bolvormige kroon en pruimenbomen zijn min
of meer eivormig. De boomgaarden hebben hoge landschappelijke waarde en een belangrijke
cultuurhistorische en biologische betekenis, onder andere voor het kweken van nieuwe fruitrassen.
Tot in de jaren zestig was Sweikhuizen bekend vanwege de Sjweikeser Réngeloate:
verspreid op de hellingen rond het dorpje lagen boomgaarden met deze bijzondere pruimensoort.
Rond 1820 wisten fruittelers in Sweikhuizen uit een wilde, zure pruimensoort een soort
te kweken die de sappigste en fruitigste pruimen van het land levert. Het telen ervan is bijzonder:
het gaat via de wortelstek en niet via enting op stam. Sinds enkele jaren wordt deze
pruim weer volop aangeplant. De wilde pitvrucht, smaakvolle pruimen, de scheuten die als
wortelstek worden geplant en een draaiende stam hebben, maken deze pruim zeer bijzonder.
54 Schitterend Schinnen
4
5
Poel Sweikhuizen
> Loop langs het pad, links, met de vermelding ‘gevaarlijk pad‘ tot aan de bank boven op de
Biesenberg. Hier heeft u een mooi uitzicht op de Biesenhof, de meanderende Geleenbeek en
de poelen.
Maretak en sjtegelkes
De bolvormige takken in de bomen heten maretak (Engels: ‘mistletoe’). Maretak is een epifyt:
hij groeit op de takken van bepaalde bomen en voedt zich met de sappen van zijn gastheer.
De vruchten van de maretak zijn plakkerig en worden verspreid door vogels. Daarom heet
maretak ook wel vogellijm. In Nederland komt maretak alleen in Zuid-Limburg voor.
Germanen kenden magische krachten toe aan de maretak. De ijzeren draaipoortjes heten
‘sjtegelkes’. Ze geven mensen vrije toegang tot de weilanden, maar het vee kan er niet door.
> Vervolg het kronkelende pad naar beneden. Pas op in de holle weg, die is moeilijk
begaanbaar. Ga op de T-splitsing naar rechts.
Huis en molen Sint Jans-Geleen
Nog geen eeuw geleden was er, zeker op het platteland, geen elektriciteit. Water en wind
waren de enige energiebronnen. Langs de Geleenbeek en haar zijtakken lagen 24 watermolens.
Zij deden dienst als graan-, olie- (koolzaad) en houtmolens. In de directe nabijheid lagen
tien kastelen. Voor de kasteelheren waren de molens een bron van inkomsten. De pachters
waren verplicht hun graan daar te laten malen, 10% was voor de kasteelheer. Zo’n molen
werd banmolen genoemd.
> Neem het pad naar rechts, aan uw rechterhand ligt het bos, links ligt weiland. U heeft
weer een prachtig uitzicht op de Biesenhof, uw volgende doel. U kunt ook de trap links naar
beneden nemen en dan over de paden die de natuurlijke loop van de beek volgen, naar de
Biesenhof gaan.
55

6
7
3
zie kaart pag. 8
De Biesenhof, Limburgs genieten in een historische omgeving
De Biesenhof ligt aan de voet van de Biesenberg. Het is een typisch Limburgse carréhoeve met
een rijke historie. In 1259 meldden documenten de verkoop van een gebouw met grond aan
de Duitse Orde. Niet veel later stichtte de Duitse Orde hier een commanderij. Deze had naast
een geestelijke taak ook een militaire functie. De commanderij, ook wel ridderhuis ‘de Kleine
Biesen’, viel onder het gezag van landcommanderij ‘Alden Biesen’ in het tegenwoordige België.
> Neem vanaf de Biesenhof het pad langs de Geleenbeek. Links ligt de visvijver.
Ga, over het eerste bruggetje, naar rechts. Links ziet u in de berghelling een wijngaard liggen.
Jonge wijngaard
De wijngaard op deze helling is in 2004 aangelegd. In 2006 is de eerste wijn geoogst.
> Loop rechtdoor, het pad gaat over in een weg: de Vloedsgraaf. Ga bij het kruispunt naar
links. U loopt aan de voet van de Danikerberg.
Biesenhof
Biesenweg 1, 6164 RA Geleen
T. 046-443 2003, F. 046-443 0941
I. www.biesenhof.nl, E. info@biesenhof.nl
De ‘Biesenhof’, een typische Limburgse carréhoeve, is
gelegen in een prachtig wandelgebied in het dal van
de Geleenbeek. In deze recentelijk gerenoveerde hoeve
is het goed toeven, onder het genot van een drankje
en heerlijke gerechten heeft u een exclusief uitzicht
over de Sweikhuizerberg.
56 Schitterend Schinnen
Onze accommodatie is tevens geschikt voor
(groeps)feesten, partijen en overnachtingen.
Geleenbeek
8
9
10
De Danikerberg, het Danikerbos
en het ontstaan van de Limburgse heuvels
De Danikerberg is het hoogste punt in de omgeving. Vroeger stond op de Danikerberg de
galg waar veroordeelden, waaronder veel bokkenrijders, werden opgehangen. Vijf miljoen jaar
geleden was het Limburgse heuvelland een vlakte op zeeniveau. Het Ardenner massief, waar
Limburg deel van uitmaakt, werd langzaam omhooggestuwd en kantelde. Ten zuiden van
Sittard kwam het land omhoog, daaraan heeft Zuid-Limburg zijn huidige vorm te danken.
Het heuvelland is eigenlijk geen heuvelland maar een plateaulandschap waarin beken en
rivieren dalen hebben uitgeslepen. De Maas liep ooit veel oostelijker dan nu; door de opheffing
van het Ardenner massief gleed de rivier langzaam maar zeker naar het westen, waarbij
een breed aflopend terrassenlandschap ontstond waar het water in de zachte mergel een
diepe vallei heeft uitgeslepen. Op de plateaus zijn in de laatste IJstijd (zo’n 30.000 jaar geleden)
door westenwinden vruchtbare lösslagen afgezet. De löss is op vele plaatsen door erosie
naar beneden gespoeld, waardoor oude grindrijke afzettingen aan de oppervlakte kwamen.
Deze zijn vaak bebost gebleven omdat landbouw hier niet goed mogelijk is. Het Danikerbos
is hiervan een duidelijk voorbeeld.
> Vervolg uw weg. Na ca. 250 meter is er een kruising met de Koolweg.
De Koolweg
Deze holle weg werd voor 1900 gebruikt voor het vervoer van steenkool van Kerkrade naar de
haven in Urmond. Kleine paarden, de ‘kolenkinken’, waren achter elkaar gespannen, omdat de
weggetjes smal waren. Elk paard droeg zakken kolen op zijn rug. Paarden die graan vervoerden
heetten ‘korenkinken’.
> Loop 50 meter terug en ga dan naar links, dit is de Hogeweg. Rechts ligt weer een
boomgaard met Sjweikeser Réngeloate. Ga bij de T-splitsing naar rechts.
Hoogste punt
Dit is het hoogste gedeelte van de Sweikhuizerberg: 110 meter boven NAP. Rechts staan
mooie kastanjebomen.
> Loop rechtdoor, u komt weer bij de Bokkereyer.
Route 7 > Réngeloateroute
57

oute
8
> Beekdalroute
Start > Mulderplas, Thullerkerkweg, Thull (Schinnen)
Duur > ca. 2 uur
Lengte > ca. 8 kilometer (verkorte route mogelijk)
Routeaanduiding > paaltjes met violet gekleurde ring
Het Limburgse heuvellandschap is geologisch gezien een plateaulandschap waarin rivieren en
beken brede dalen hebben uitgesleten. Op deze route krijgt u een indruk van de vorming
van dit miljoenen jaren oude landschap en tegelijk komt u op plekken waar het moderne
Limburg nadrukkelijk aanwezig is: de goed verzorgde wegkruizen en kapelletjes, de ambachtelijke
bierbrouwerij en stroopproducent en de liefdevol gekoesterde natuur met zijn voor
Nederland unieke flora en fauna.
58 Schitterend Schinnen
Mulderplas
ZANDBERG
6
H
V E E WE G
5
Puth
H
A76
E314
H
7
H
4
Wolfhagen
H
STATIONS-
STRAAT
8
H
H
ACHTER
DE KERK
3
Schinnen
9
1
start
Geleenbeek
10
THULLERWE G
2
THULLE RKE RWE G
H
Thull
THULL
Kathagen
Route 8 > Beekdalroute
Oirsbeek
HOMMERTERWEG
Vaesrade
11
59

1
2
3
Route 8 > Beekdalroute
De Mulderplas en de Muldermolen
Je zou het niet zeggen, maar de Mulderplas is nog jong. In dit moerasgebied waren de slikvijvers
van de mijnen die aan de Geleenbeek lagen. Steenkolen werden gewassen, het afvalwater
werd hier geloosd. In 1984 is het slik verwijderd en de bodem gereinigd. Zo ontstond
de Mulderplas, tegenwoordig een populaire plek voor sportvissers. Rond de Mulderplas liggen
mooie bossen. Ten noorden van de plas ligt de Muldermolen aan de voet van de prachtige
Krekelberg. Aan de voorzijde zien we nog een takelhaak en naast het huis nog een molensteen.
De oorspronkelijke molen stond op de plaats waar nu de Mulderplas is, een moerassig
gebied dat regelmatig onder water stond. In het verleden lagen er overal watermolens langs
de meanderende Geleenbeek. Er werd voor zo’n molen een aftakking gemaakt: de molentak,
waardoor het water langs het molenrad werd geleid. Met een sluis werd de watertoevoer
geregeld. Toen de waterrechten gekocht werden door de staatsmijnen, raakten de meeste
molens langs de Geleenbeek in verval. Maar deze molen werd in 1950 verplaatst naar de
andere kant van de weg en werd toen elektrisch aangedreven. Achter de Muldermolen
pronkt de Krekelberg met zijn bossen en bergweiden. Aan de andere kant van Mulderplas
ligt de Geleenbeek. Het dal van de Geleenbeek is hier parkachtig. Een mooi contrast is het
moerasbos achter de Geleenbeek. Dit is een natuurontwikkelingsproject.
> Loop vanaf de parkeerplaats Mulderplas meteen rechts richting vijver. Het pad loopt even
parallel aan de Thullerkerkweg. Achter de bomen ligt de Alfa bierbrouwerij.
De Alfa Brouwerij
De Alfa Brouwerij is een familiebedrijf uit 1870. De ambachtelijke brouwerij is de enige in
Nederland die haar brouwwater uit een eigen, door het Ministerie van VWS erkende, bron van
natuurzuiver water wint. Sinds 1960 is Alfa in heel Nederland verkrijgbaar. Alfa brouwt volgens
het Duitse Reinheitsgebot.
> Houd het pad aan langs de waterkant, sla bij de T-splitsing linksaf en bij het fietspad weer
links. U loopt nu langs de Geleenbeek.
De Geleenbeek
De Geleenbeek ontspringt in Heerlen, in de kelder van de Benzenraderhof en meandert van
zuid naar noord door het landschap. De beek is 42 kilometer lang en mondt bij Stevensweert
uit in de Maas. De beek is nu idyllisch, maar in de tijd van de mijnen stroomde door de
Geleenbeek zwart, zwaar verontreinigd water uit de kolenwasserijen.
60 Schitterend Schinnen
IJsvogel langs de Geleenbeek
Kanalisatie vanaf 1930 degradeerde de beek helemaal tot afvalgoot. Maar nu is de Geleenbeek
weer helemaal hersteld. Grillige bochten waar het water vrij stroomt en de beek haar eigen
weg uitslijpt in het land, zorgen weer voor de typische hoge en lage oevers met een ongekende
variatie aan begroeiing. Daardoor kon de kleurrijke ijsvogel weer terugkeren, het trotse symbool
van de bijzondere natuur rond de Geleenbeek. Wellicht ziet u er één laag over het water
scheren of op de uitkijk naar visjes en larven. IJsvogels graven hun nest uit in de steile oeverwanden,
soms wel tot zo’n 90 centimeter diep en brengen er hun jongen groot. Ook de grote
gele kwikstaart voelt zich in zijn element rond het ondiepe, langzaam stromende water. Hij
voedt zich met insecten en bouwt zijn nest eveneens pal aan de beekoever, in een spleet of
tussen de wortels van een boom.
> Op het fietspad gaat u (bij de bocht naar links) rechtsaf. Even verderop gaat u over de
Geleenbeek heen. Vervolgens gaat u rechtsaf. U wandelt over de oude spoorbaan.
61

4
5
11
zie kaart pag. 8
Route 8 > Beekdalroute
Een verlaten mijnspoor en een bewoonde bunker
Het mijnspoor is niet meer in gebruik. Ooit reden hier continu kolenwagons heen en weer om
steenkool van de staatsmijn Emma in Hoensbroek naar de Maashaven van Stein te vervoeren.
Aan het eind van het pad ligt aan de straat een bunker uit de Tweede Wereldoorlog.
Er wonen vleermuizen.
> Steek de weg over (Stationsstraat) en volg het pad langs het bos.
Bos in soorten
Van nature komen in het beekdal bron- en broekbossen voor. Dat zijn bossen van de vochtige
grond met boomsoorten als zwarte els, iep, populier en vogelkers. Hier op de lösshelling van
het Geleenbeekdal groeit voornamelijk zomereik en beuk. Naast deze twee soorten komen
ook hazelaar, winterlinde, haagbeuk en tamme kastanje voor. Soorten die het op de bodem
van dergelijke hellingbossen goed doen, zijn subtiele voorjaarsbloeiers zoals dalkruid, salomonszegel
en lelietje van dalen. Dit type bos is rijk aan vogels. Naast kool-, pimpel- en staartmezen,
roodborst en winterkoning kunt u boomklevers, boomkruipers en appelvinken zien en horen.
Ook een typische bosvogel als de specht komt hier in allerlei soorten voor: grote bonte, kleine
bonte, groene en zwarte spechten zijn hier allemaal druk bezig.
> Sla na ca. 500 meter (bij de knuppeltrap en het ruiterpad) rechtsaf. Links ziet u wat rest
van de Heistermolen. Daarachter ligt Canisius, de stroopproducent. Bij de weg aangekomen
slaat u rechtsaf.
Bezoek aan Alfa Brouwerij
Thull 15-19, 6365 AC Schinnen, T. 046-443 2888
I. www.brouwerijbezoek.nl, E. info@alfa-bier.nl
Ontdek de Bron. Bezoek onze brouwerij met
proeflokaal, bronhuisje, museum en filmzaal.
U beleeft de Limburgse gemoedelijkheid op z’n best
en ervaart de unieke smaak van onze ALFA bieren.
> reserveren is noodzakelijk > rondleidingen dagelijks
incl. zaterdagen en zondagen > meer informatie?
Bel ons of kijk op onze website.
62 Schitterend Schinnen
6
7
Visvijver
Heistermolen en Canisius
De Heistermolen was één van de vele watermolens in de Geleenbeek. Het rechter gebouw is
de oude graanmolen, gebouwd in 1891. Eerder lag hier een oliemolen uit 1566 waar voornamelijk
koolzaad werd geproduceerd als brandstof voor olielampen en voor het bakken van
o.a. aardappels. Het linker gedeelte werd later gebruikt als schorsmolen. Canisius is de bekende
stroopproducent. Van appels, peren en suikerbieten worden stropen gemaakt die in de
Limburgse keuken niet weg te denken zijn: op het brood, bij kazen en pasteien, bij de
bereiding van wild en stoofvlees zijn de verschillende soorten stroop onmisbaar.
> Steek de Geleenbeek over en volg gelijk het pad dat naar rechts kronkelt. Bij de Y-splitsing
houdt u rechts aan. Na het poortje gaat u links. Vervolg uw weg langs de waterkant.
Visvijvers
In de nieuw ingerichte visvijver met zijn schone water zwemmen rietvoorns, spiegelkarpers,
schubkarpers, zonnebaarzen en palingen. Boven de vijver kunt u soms de kleurige ijsvogel
bezig zien. Het water van de vijver wordt regelmatig ververst. Aan de andere kant van de weg
staat een pomp die het opborrelende bronwater in de vijver pompt.
63

8
Route 8 > Beekdalroute
> Loop verder over het pad tot aan de weg (Stationsstraat). Steek de straat over, ga even
naar links en neem na ongeveer 40 meter het pad naar rechts. U loopt richting kerk. Volg het
pad tot de verharde weg. Links ligt het spectaculaire nieuwe dorpscentrum met gemeentehuis.
U kunt even het dorp in lopen, maar de route gaat hier rechtsaf. U loopt aan de voet
van de steile heuvel waar bovenop de kerk van Schinnen ligt.
Schinnen
Het dorp Schinnen is één van de zes kernen van de gemeente Schinnen. De dorpskerk ligt
opvallend aan de rand van een steile heuvel. De onderkant van de mergelstenen toren is het
oudste deel (12e eeuw), de zijbeuken zijn uit de 14e eeuw. In de 19e eeuw werden de toren
verhoogd en de zijbeuken verlengd. In 1900 zijn priesterkoor en zijkapellen aangebouwd.
Het mooi gelegen kerkhof is nog in gebruik. In het centrum van Schinnen ligt het moderne
complex van gemeentehuis, winkels en woningen spectaculair tegen een steile heuvelwand.
Het geheel rijst on-Nederlands hoog op rondom het ovale dorpsplein.
> Ga verder over de verharde weg. Na ca. 200 meter, net buiten de kern van Schinnen, ligt
links een bos. U gaat naar links, langs de bosrand. Op de T-splitsing kunt u de verkorte route
nemen, terug naar de Mulderplas. U kunt hier ook het bos ingaan voor een bezoek aan de
kapel boven op de heuvel. Voor het vervolg van de route gaat u rechtdoor over het pad,
tussen de weilanden.
9 Kapellerbos
10
Het hellingbos heeft een grote variatie aan bomen en vogels. Boven op de berg ligt in een
sprookjesachtige omgeving de mooie Mariakapel. De kapel is in 1939 in tijden van dreigende
oorlog, gebouwd om vrede af te smeken. De jaarlijkse drukbezochte processie naar deze kapel
kan soms niet doorgaan wegens een plaag van de processierups in het bos.
> Daal aan de andere kant van de berg weer naar beneden en neem het pad naar rechts.
Links ligt Hoeve Krekelberg.
64 Schitterend Schinnen
Hoeve Krekelberg
In de 15e eeuw lag hier al een boerderij met de naam Krekelberg. Het gebouw is in de loop
der eeuwen verschillende keren afgebrand en weer opnieuw opgebouwd. Het huidige gebouw
dateert van 1880. Het is een typisch Limburgse carréboerderij. Op de akkers wordt onder
andere spelt verbouwd, het oude graan, waarmee verschillende bakkers in de buurt heerlijke
broden en vlaaien bakken. De rustige natuurcamping met zijn ruime kampeerplekken en
prachtig uitzicht is één van de mooiste campings van Nederland.
> Neem boven het pad naar links. Houd bij de Y-splitsing verderop links aan. Ga bij de
geasfalteerde weg naar links en bij de grote weg (Hommerterweg) rechtsaf. Hier heeft u
een prachtig uitzicht over het Limburgs dalenlandschap en de buurtschap Thull.
Krekelberg
65

11
12
zie kaart pag. 8
Route 8 > Beekdalroute
Limburgs landschap
Het Zuid-Limburgse landschap is ontstaan door wind, water en mensenhanden. Vijf miljoen
jaar geleden was het huidige heuvelland een vlakte op zeeniveau. Door krachten diep in de
aardschol werd het Ardenner massief, waar Limburg deel van uitmaakt, omhoog gestuwd in
een soort kantelbeweging. Zuidelijk van wat nu Sittard is, kwam het land omhoog.
Het Limburgse heuvelland is eigenlijk geen heuvelland, maar een plateaulandschap waarin
beken en rivieren (sommige zijn al lang weer verdwenen) in de loop van miljoenen jaren dalen
hebben uitgeslepen. Dit gebeurde echter niet gelijkmatig, zodat er in Limburg geen sprake is
van canyonvorming. De Maas heeft ooit veel oostelijker gelopen dan nu.
Hoeve Krekelberg
Altaarstraat 120, 6365 AM Schinnen
T. 046-4438313
I. www.hoevekrekelberg.nl
E. info@hoevekrekelberg.nl
Hoeve Krekelberg is een uitstekend verzorgd natuurkampeerterrein,
met zo'n 75 ruime plaatsen gelegen
op verschillende terrassen tegen een helling.
Deze unieke ligging biedt u een fraai uitzicht over het
omringende Zuid-Limburgse heuvelland. De hoeve zelf
is een eeuwenoude Limburgse carréboerderij, die nog
volop in bedrijf is.
66 Schitterend Schinnen
Naast rust en groen, hechten wij ook veel waarde aan
comfort. Op onze camping vindt u uiteenlopende
voorzieningen die zorgen voor een prettig en comfortabel
verblijf. Ons moderne toiletgebouw, de slechtweer
/ inforuimte en het kindvriendelijke veld met
veilige kindertoestellen zullen u aangenaam verrassen.
Hoeve Krekelberg is centraal gelegen in Zuid-Limburg,
een streek waar veel te zien en te beleven is. Uitgebreide
wandel- en fietsmogelijkheden liggen binnen
uw bereik. Fraaie landschappen en gevarieerde natuurgebieden
worden afgewisseld met diverse attracties.
Door de opheffing van het Ardenner massief gleed de rivier langzaam maar zeker naar het
westen af, waarbij een breed aflopend terrassenlandschap ontstond. De zachte kalksteen van
de ondergrond werd door de eroderende werking van het water weggespoeld, zodat uiteindelijk
een vrij diepe vallei kon ontstaan. Dat in Limburg zoveel mergel gewonnen kan worden is
eveneens een gevolg van de kracht van water. De bodemlagen spoelden letterlijk van de hellingen.
Zo kwam kalkhoudende grond (mergel) aan de oppervlakte. Dit is de oudste grond van
Nederland, nog gevormd in de tijd dat Limburg bij de evenaar lag. Er zijn fossielen gevonden
van tropische land- en zeedieren.
> Loop verder over de Hommerterweg en sla na ca. 750 meter rechtsaf, het Mulderwegske
in. Houd rechts aan. Na ca. 250 meter ziet u een oorlogsmonument. Het Mulderwegske
maakt eerst een bocht naar rechts en dan naar links en al snel ziet u (achter de stallen) een
voetpad naar links. Neem dit pad en volg het naar boven tot aan de T-splitsing waar u rechts
gaat. U heeft hier een prachtig uitzicht over het landschap en het dorp Vaesrade. Volg het
voetpad ongeveer 100 meter waarna u rechtsaf gaat. Volg dit pad en houd links de bosrand
aan. U wandelt nu op het Thullender voetpad. Blijf het voetpad verder bergafwaarts volgen
tot aan de grote weg. Hier gaat u rechtsaf.
Deze weg blijft u volgen tot u (na de Alfa Bierbrouwerij) het startpunt
van de route weer bereikt.
67

oute
9
> Panoramaroute
Route in twee delen
Start > Gasterij Kasteel Terborgh, Heisterbrug 119, 6365 CC Schinnen
Duur > ca. 5 uur
Lengte > ca. 15 kilometer (twee delen: 6,5 en 8,5 km)
Routeaanduiding > paaltjes met rood gekleurde ring
De Panoramaroute voert u langs alles wat Limburg te bieden heeft. Middeleeuwse
riddergoederen, Limburgse carréboerderijen, vakwerkhuizen, kerkjes en een klooster,
lieflijke dorpjes, heuvels met panoramische vergezichten, akkers, weilanden, bossen…
en voldoende plekjes om even uit te rusten en te genieten van de Limburgse
gastvrijheid en culinaire cultuur.
68 Schitterend Schinnen
Poel achter Kasteel Terborgh
GELEEN
5
N583
Hoog
Veld
Daniker-
7 8
berg
6
H
3
H
Daniken
KERK-
STRAAT
BERGSTRAAT
4
DUIS TE R GATSK E N
Spaubeek
Abshoven
H
2
N582
Sweikhuizen
WEG LANGS STAMME N
Oude Kerk
HE ISTE RB RUG
1
Munstergeleen
H
Hegge
P AN OR AMAWE G
9
start
H
HE ISTERB RUG
H
Nagelbeek
Wanen-
berg
Lippenberg
Puth
KE RKPAD
H
Route 9 > Panoramaroute
STEENSTRAAT
H H H
H H
H
A76
E314
Windraak
Schinnen
SCHOLT ISSE N HOLE NWE G
WOLFHAGEN
MOUTHE UVE LLAAN
10
Geleenbeek
13
11 12
H
Het
Hoge Roth
Wolfhagen
Thull
69

1
2
3
Route 9 > Panoramaroute
Deel 1
Kasteel Terborgh
Kasteel Terborgh, ook wel ‘Huis Schinnen’, was het stamslot van de Heren van Schinnen.
De eerste burcht is gebouwd door een vertrouweling van keizer Karel de Grote. Er resten
alleen nog sporen van een motte (versterkte vluchtheuvel) achter het huidige kasteel, dat in
feite een 16e en 17e eeuwse verbouwing van de oude voorburcht is. De kapel, te zien vanaf
de binnenplaats, is 17e eeuws. Kasteel Terborgh speelde een rol in de Bokkenrijdertijd.
Er waren rechtszittingen, kerkers, pijnbanken en een galg. Een gearresteerde bokkenrijder
rukte zich los tijdens zijn rechtszitting en vluchtte de kapel in, rekenend op kerkelijke
onschendbaarheid. Maar de rechter besloot dat die onschendbaarheid niet gold voor huiskapellen:
de bokkenrijder moest hangen. De laatste telg van het geslacht Schinnen overleed in
1763. Het kasteel is niet te bezichtigen. Voor het kasteel ligt een prachtige, oude watermolen.
Voor het kasteel staat tussen vier bomen een monumentaal kruisbeeld.
> Vanaf de brug van Terborgh komende gaat u linksaf, over het onverharde pad langs de
Geleenbeek.
De Geleenbeek noord
De Geleenbeek ontspringt in Heerlen in de kelder van de Benzenraderhof en meandert van
zuid naar noord. De beek is 42 kilometer lang en mondt bij Stevensweert uit in de Maas.
De idyllische beek veranderde door de mijnindustrie in een gekanaliseerde, zwaar verontreinigde,
zwarte beek. Maar nu is de Geleenbeek weer een vrij stromend, meanderend water met
hoge en lage oevers en een variatie aan begroeiing. De kleurrijke ijsvogel is terug en vindt weer
visjes en larven en kan weer nestelen in de steile oeverwanden. Ook de grote gele kwikstaart
bouwt zijn nest pal aan de beekoever, in een spleet of tussen de wortels van een boom.
> Steek de asfaltweg over en blijf het pad volgen, dat het bos (Stammenderbos) in gaat en
flauw naar links draait, richting paddenpoel (een poel aan uw linkerkant).
Het Stammenderbos
De steilste en droogste delen van de hellingen en de natste delen van het beekdal zijn begroeid
met bos. Het Stammenderbos is een echt hellingbos; beuken, eiken en berken met een
70 Schitterend Schinnen
4
arme, open ondergroei. Op een enkele plek zien we de valse acacia, een fraai bloeiende boom
die in de 17e eeuw uit Amerika geïmporteerd is. Door actieve recreatie zijn grote delen van
het Stammenderbos gehavend. Aan de voet van de hellingen en in het beekdal zien we een
vochtig bostype met soorten als zwarte els en es. In het drassig land links ligt de paddenpoel.
> Loop bij de paddenpoel omhoog het bos in. Volg goed de rood gemarkeerde paaltjes.
Door de bomen ziet u een groot gebouw: het Retraitehuis.
Het Retraitehuis
Het retraitehuis is gebouwd in 1923-1924, in opdracht van een Jezuïetenorde. Het gebouw
diende voor ontspanning en bezinning van priesters. Omdat iedere priester elke dag een mis
moest doen, waren er tientallen kleine altaartjes langs de muren van de kerk waar ’s ochtends
aan de lopende band snelle missen waren. In 1942 ging het gebouw door een nachtelijk bombardement
in vlammen op. Na de bevrijding werd de allereerste Nederlandse bouwvergunning
afgegeven voor de herbouw van het Retraitehuis. Het gebouw doet nu dienst als asielzoekerscentrum
en is één van de grootste in zijn soort in Nederland.
> Vervolg het pad langs de tennisvelden en Huis Sint Jans Geleen met zijn oude molen.
Het bos gaat over in heuvelende weilanden.
71

5
6
Route 9 > Panoramaroute
Maretak, pruimen, dorenheggen en sjtegelkes
De bolvormige takken in de bomen heten maretak (Engels: ‘mistletoe’). Maretak groeit op de
takken van bepaalde bomen en voedt zich met de sappen van zijn gastheer. De vruchten van
de maretak zijn plakkerig en worden verspreid door vogels. Daarom heet maretak ook wel
vogellijm. In Nederland komt maretak alleen in Zuid-Limburg voor. In de weilanden ziet u pruimenboompjes,
de beroemde ‘Sjweikeser Réngeloate’. Tot in de jaren zestig van de twintigste
eeuw was Sweikhuizen bekend vanwege de Sjweikeser Réngeloate. Rond 1820 kweekten fruittelers
hier uit een wilde, zure pruimensoort de sappigste en fruitigste pruim van het land.
Het telen ervan is bijzonder: het gaat via de wortelstek en niet via enting op stam. Sinds
enkele jaren wordt deze pruim weer volop aangeplant. De doornige hagen zijn de traditionele
Limburgse scheidingen tussen akkers en weilanden. Beneden meandert de Geleenbeek, verder
weg liggen Beek en de bedrijven van Chemelot. De draaipoortjes heten ‘sjtegelkes’. Ze geven
mensen vrije toegang tot de weilanden, maar het vee kan er niet door. De trap links naar
beneden leidt naar de Biesenhof, een prachtig gerestaureerde, monumentale Limburgse boerderij,
waar een restaurant en brasserie in zijn gevestigd.
> Het bospad komt uit op de weg. Loop rechts omhoog langs het speeltuintje en sla weer
rechtsaf richting de kerk. U bent in Sweikhuizen.
Sweikhuizen (Zjweikese)
De naam Sweikhuizen is misschien afkomstig van het woord Zweihuizen: twee huizen (de
Stammenhof of het bovenhuis, en de Biesenhof of het benedenhuis). Sommigen herkennen
het oude Germaanse woord ‘zwaag’ (land waar vee wordt geweid’) in de naam Sweikhuizen,
Stammenhof en Biesenhof besloegen een gebied dat uitgestrekter was dan het huidige kerkdorp.
Ertussenin, in Sweikhuizen, woonden pachters, knechten en ander personeel. Later kwamen
daar nog handwerklieden bij. De R.K. Kerk van Sweikhuizen is een juweeltje. Het eenbeukige
bakstenen gebouw met torentje op het dak, stamt uit 1739 en heeft een barok uiterlijk.
De laatgotische preekstoelkuip, een barok altaarretabel, een oksaal uit 1851 en het mooie licht
maken de kerk sfeervol. De kerk ligt midden in Sweikhuizen aan de doorgaande weg en een
lieflijk, rustig pleintje. Op het pleintje staat een beeld van de markante pastoor Thissen, die
midden in de dorpsgemeenschap stond, waar de carnavalsmuts in zijn hand naar verwijst.
Er staat ook een beeld van St. Odilia, de patroonheilige van Sweikhuizen en beschermer van
blinden. Van heinde en verre komen mensen naar deze kerk om er te trouwen.
> Vervolg de weg over het Duistergatsken, voor de kerk gaat u links, blijf deze weg volgen
richting de Danikerberg.
72 Schitterend Schinnen
7
Danikerberg: Limburgs landschap
De Danikerberg is het hoogste punt in de omgeving met een prachtig uitzicht op Geleen,
Munstergeleen en Sittard. Het grote moderne gebouw is het hoofdkantoor van Sabic, de
Arabische chemische multinational, ontworpen door architectenbureau Groupa Aukett.
Vroeger stond op de Danikerberg de galg waar veroordeelden, waaronder veel Bokkenrijders,
werden opgehangen. Vijf miljoen jaar geleden was het Limburgse heuvelland een vlakte op
zeeniveau. Het Ardenner massief, waar Limburg deel van uitmaakt, werd langzaam omhooggestuwd
en kantelde. Ten zuiden van Sittard kwam het land omhoog, daaraan heeft Zuid-
Limburg zijn huidige vorm te danken. Het heuvelland is een plateaulandschap waarin beken
en rivieren de dalen hebben uitgeslepen. De Maas liep ooit veel oostelijker dan nu; door de
opheffing van het Ardenner massief gleed de rivier langzaam maar zeker naar het westen,
waarbij een breed aflopend terrassenlandschap ontstond waar het water in de zachte mergel
een diepe vallei heeft uitgeslepen.
Op de plateaus zijn in de laatste IJstijd (zo’n 30.000) jaar geleden door westenwinden vruchtbare
lösslagen afgezet. De löss is op vele plaatsen door erosie naar beneden gespoeld,
waardoor oude grindrijke afzettingen aan de oppervlakte kwamen. Deze zijn vaak bebost
gebleven, omdat landbouw hier niet goed mogelijk is. Het Danikerbos is hiervan een duidelijk
voorbeeld.
> Vervolg de route naar rechts (markeringspunt is wegkruis op boom).
Uitzicht kerk Puth
73

8
2
zie kaart pag. 8
Route 9 > Panoramaroute
Holle wegen
Een holle weg of grub(be) is een weg tussen de akkers op het plateau en het dorp in het dal.
Holle wegen zijn door erosie uitgesleten of door mensenhand uitgegraven. Ze voeren het
regenwater af en kunnen daardoor steeds dieper worden. U kunt er een grote variatie aan
plantensoorten aantreffen, zoals speenkruid, bosanemoon, robertskruid, muskuskruid, gevlekte
aronskelk, bosvergeet-mij-nietjes en klimplanten zoals bosrank en klimop.
> Links ligt het dorp Puth. Loop verder over de weg naar rechts. Sla links af naar de
Stammenhof. Neem vóór de boerderij bij de wilg met kruis de onverharde weg naar links.
Loop naar beneden tot u weer bij kasteel Terborgh bent.
Bruin Café Boyens
Bergstraat 91,
6174 RP Sweikhuizen
T. 046-443 1298
E. janboyens@home.nl
Bruin Café Boyens ligt midden in het idyllisch gelegen
dorp Sweikhuizen, pal tegenover het kleine maar
prachtige Odilia-kerkje anno 1739. Sweikhuizen is
één van de 6 kerkdorpen van de Gemeente Schinnen
en grenst met de Westzijde aan Geleen. Ons sfeervol
ingericht familie-café dateert uit 1875, is een vaste
pleisterplaats voor burgers en buitenlui en wandelaars.
74 Schitterend Schinnen
De blikvanger in onze zaak is de originele Scandinavische
kachel die de zaak heerlijk ouderwets verwarmd.
De authentieke boeren- gebruiksvoorwerpen en
gereedschappen brengen U terug in de tijd van het
vroegere boerenleven. Het buitenterras laat u genieten
van de dorpse rust en gezelligheid. Er zijn wandelroutes
van diverse afstanden rondom Sweikhuizen, Danikerbos,
Geleenbeekdal, Stammenderbos en het Landschapspark
de Graven in onze zaak verkrijgbaar.
We verzorgen ook Thema-Groepswandelingen, betreffende
cultuurhistorische en natuur- elementen in het
Geleendal en rondom Sweikhuizen, onder deskundige
leiding van een gids.
9
10
Deel 2
> Als u met uw rug naar Kasteel Terborgh staat, gaat u naar rechts, het onverharde eikenlaantje
in. Volg deze weg. De Geleenbeek stroomt rechts. Achter de weilanden links ziet u de
huizen van het gehucht Heisterbrug. Steek de weg over of loop onder het bruggetje door
direct langs de beek, en vervolg het pad.
De Geleenbeek zuid
Goed zichtbaar is hoe de natuur in en langs de beek weer vrij spel heeft, de beek meandert
en zoekt weer haar eigen weg. Achter bomen vol maretak ziet u het dak van de tennishal van
Schinnen. Daarachter ligt het gemeenschapshuis van Schinnen (Noeber Beemden) aan de
visvijver.
> Ga bij de splitsing naar rechts. Bij de vijver loopt u even naar rechts tot bij het minieme
bronnetje waaruit ijzerhoudende water welt dat langs de vijver naar de Geleenbeek loopt.
Het ijzer in het water kleurt alles bruinrood. Loop weer terug langs de vijver tot aan de weg.
Steek over bij het zebrapad en vervolg de weg langs de beek. Links ligt de kerk van Schinnen
en daarachter de Krekelberg. Loop door tot aan de Mulderplas.
De Mulderplas
De Mulderplas werd 1984 aangelegd door het uitdiepen van de slikvijvers van de kolenmijnen,
die grensden aan de Geleenbeek. De Mulderplas is nu een gesloten geheel, populair bij sportvissers,
en omzoomd door bossen. Naar het noorden hebben we een fraai beeld van heuvels,
bossen, weiden: de Krekelberg. Het Geleenbeekdal laat hier een parkachtig landschap zien,
met bosjes, graslanden, fiets- en wandelpaden. Een mooi contrast is het aan de andere kant
van de beek gelegen moerasbos, een natuurontwikkelingsproject. Loop helemaal langs de plas.
Aan het eind is een picknickplaats. Daarachter ligt Bierbrouwerij Alfa, die sinds mensenheugenis
met eigen bronwater natuurzuiver bier brouwt. Aan de overkant van de weg ziet u links
geknotte bomen. Boeren gebruikten dit hout vroeger voor allerlei doeleinden.
> Ga naar links, over de verharde weg. Neem nog vóór de Muldermolen het pad
naar rechts naar de berg.
75

11
12
Route 9 > Panoramaroute
De Krekelberg
Ook de Krekelberg is een hellingbosje met vooral beuken en weinig onderbegroeiing.
Aan de rechterzijde van het smalle pad langs de bosrand (bergaf) zien we een dassenburcht.
Een das wordt ongeveer 75 centimeter lang. In de herfst weegt een mannetje circa 20
kilogram. Dassen zijn van boven grijs, van onderen zwart, de kop is wit, met aan weerszijden
van de snuit een zwarte streep die zich rond de ogen en oren verbreedt. Ze graven hun hol
met hun sterke, kromme nagels op de zonzijde van een beboste heuvel uit. Dat hol heeft vier
tot acht uitgangen en een luchtkoker. Er is ruimschoots plaats voor een dikke laag mos en een
wijfje met jongen. De meeste gangen worden niet gebruikt, ze dienen als vluchtweg. De das is
erg zindelijk en schoon, in tegenstelling tot sommige andere holbewoners. Dassen bewegen
langzaam en traag. Het voedsel bestaat in lente en zomer voornamelijk uit wortels, vooral
berkenwortels. Later uit beukennootjes en eikels. Soms eet een das de larven en honing uit
een wespennest zonder zich iets aan te trekken van wespensteken. In de herfst heeft de das
zich voldoende vetgemest, maakt met bladeren een warm, zacht bedje in zijn hol en eet tot
de echte kou begint van zijn voorraad. Dan rolt de das zich op in zijn bladernest en begint
aan een diepe winterslaap. Als hij tegen de lente weer voor de dag komt, is hij zo mager als
een hout.
> Neem het paadje dat links steil omhoog gaat, het bos in. U kunt ook een stukje rechtdoor
lopen door de holle weg omhoog om te genieten van de prachtige vergezichten en de
Limburgse boerderijen. U kunt ook in het bos de idyllische Mariakapel zoeken. Loop weer
terug tot het steile paadje. Volg het pad door het bos totdat het tussen twee huizen door
uitkomt op de Altaarstraat.
Mariakapel
Verscholen in het bos op de Krekelberg ligt een mooie Mariakapel.
Deze kapel is gebouwd in het jaar 1939 om vrede af te smeken in
tijden van oorlogsdreiging. De kapel is elk jaar eindpunt van een
drukbezochte processie. Soms gaat de processie niet door vanwege
een vervelende plaag in het bos: de processierups.
> Steek de Altaarstraat schuin over (klein stukje naar rechts,
dan links de Moutheuvellaan in). Loop omhoog over de
Moutheuvellaan. Sla rechtsaf en ga dan weer naar rechts
(’t Laantje). Loop door de buurtschap Wolfhagen.
76 Schitterend Schinnen
13
Mariakapel
Wolfhagen: deftige renaissance,
gruwelijke bokkenrijders, medicinale landschapstuin
Het gehucht Wolfhagen kenmerkt zich door lintbebouwing. Het verbluffende Fabritiushuis
(renaissancehuis uit het begin van de 17e eeuw) is één van de oudste monumenten binnen de
gemeente Schinnen. Het huis is gebouwd door de familie Timmers (Latijn: Fabritius) die in
Limburg generaties lang kerkelijke leiders en politieke bestuurders leverde. Nu is het in gebruik
als kantoor en woonhuis. Eromheen liggen bijzonder mooie Limburgse boerderijen waarvan
enkele in de 17e eeuw getuige waren van de oprichting van de eerste Bokkenrijdersbende.
Door armoede gedreven vormden de mensen misdadige bendes die met brandbrieven,
gewelddadige overvallen en duivelse rituelen de gevestigde orde flink onder druk zetten.
Gevangen Bokkenrijders werden opgehangen in het nabijgelegen Danikerbos. Vandaag is van
die duivelse terreurperiode niets meer te merken, integendeel: in Wolfhagen ligt de ‘Lijsterhof’
(gebouw met karakteristieke klokgevel uit 1939), waar een grote medicinale kruiden- en landschapstuin
de bezoekers in vredelievender sferen brengt.
> Ga naar links, de Scholtissenholenweg in en ga bij de T-splitsing weer naar links. U komt in
het dorp Puth. Neem de eerste weg naar links, het Kerkpad, steek de grote weg over en ga in
Schinnen, bij de buurtschap Heisterbrug, naar rechts. Neem de eerste weg naar rechts en ga
bij de driesprong weer naar links. U komt bij het startpunt, Kasteel Terborgh.
77

15
zie kaart pag. 8
9
zie kaart pag. 8
Boerderijrestaurant ‘Aan Sjuuteeänjd’
Dorpsstraat 74, 6365 BH Schinnen
T. 046-443 1767, F. 046-443 4930
I. www.sjuut.nl, E. info@sjuut.nl
Bourgondische genieten in een exclusief Zuid-
Limburgs restaurant? Bij het gezellige boerderijrestaurant
wordt een ode gebracht aan Limburgse streekproducten
en Limburgse wijnen. Dit is met recht het
mekka voor de Limburgse keuken. Het restaurant is
sinds 2005 onderscheiden met een Michelin Bib
Gastronomie Smeets - Restaurant Au Jardin des Charpentiers
Steenweg 6, 6447 BP Merkelbeek
T. 046-442 1284, F. 046-442 5648
I. www.gastronomie-smeets.com
E. info@eetcafesmeets.nl
Kwaliteit voor een dorpse prijs. Mogelijkheid voor koffie
en kleine kaart op ons lounge-terras. Voor honden
hebben we op het terras een verfrissende bak water!
Restaurantfaciliteit Au Jardin des Charpentiers beschikt
over een aparte rookruimte. We zijn zeer rolstoel-
78 Schitterend Schinnen
Mulderplas
Gourmand en dit wil dus zeggen dat er een uitstekende
prijs-kwaliteitverhouding is. Gesloten op dinsdag en
woensdag.
toegankelijk met bijvoorbeeld een invalide toilet.
U bent met of zonder kinderen van harte welkom!!
4
zie kaart pag. 8
Natuurmonumenten
Natuurmonumenten aan het werk in het Geleenbeekdal
Een verrassend aantal dagvlinders fladdert weer rond in het Geleenbeekdal. Natuurmonumenten
heeft daarvoor onder andere bomen aan de rand van het bos gekapt.
Vlinders verplaatsen zich namelijk graag langs lage struikenrijen en houden van bloemrijke
graslanden. Ook door het aanbrengen van oude landschapselementen als poelen, bosjes,
heggen en graften kunnen dieren en planten zich gemakkelijk door het beekdal verspreiden.
Een natuurlijk, halfopen landschap levert een grote variatie aan planten en dieren op.
Natuurmonumenten zorgt door kappen, maaien en begrazing voor geleidelijke overgangen
en afwisseling van bos en grasland. De koeien in de weilanden houden het gras kort en geven
struiken en boompjes geen kans. Zo houdt het landschap zijn open karakter. Via de mest,
de poten en de vacht van de dieren verspreiden de plantenzaadjes zich. Op de mest komen
allerlei insecten af, die op hun beurt weer een lekker hapje vormen voor vogels en dassen.
Zo profiteert iedereen van de natuur.
De Geleenbeek mag weer kronkelen
Natuurmonumenten werkt samen met andere organisaties stap voor stap aan het herstel
van de in het verleden rechtgetrokken Geleenbeek. Grillige bochten komen terug; het water
mag stromen en bochten uitslijpen zoals het wil en gevarieerde oevers ontstaan. Zo kon de
kleurrijke ijsvogel zijn rentree maken. Deze vogel graaft zijn nest uit in steile oeverwanden.
Ook de grote gele kwikstaart voelt zich weer helemaal thuis langs het ondiepe, langzaam
stromende water.
Doe mee met Natuurmonumenten
Natuurmonumenten is een vereniging van ruim 880.000 leden, met een gezamenlijk doel:
zorgen voor de natuur in Nederland. Daarom verwerven en beheren we natuurgebieden - het
zijn er inmiddels 345 - met een gezamenlijke oppervlakte van 100.000 hectare. Zo houden we
Nederland open en groen en kunnen we blijven genieten van de natuur. Uw steun is daarbij
hard nodig. Doe mee, geef op giro 9933. Of word lid, het kan al vanaf 2,- euro per maand.
Kijk voor meer informatie op www.natuurmonumenten.nl.
79

Kennismaken met Limburgse streekproducten, wijnen, likeuren, bieren,
Limburgse CD's, boeken, hap en stap-arrangementen, outdoorartikelen,
Limburgse kunst en nog veel meer kan in de VVV Limburg Winkels.
Deze treft u aan in het centrum van Sittard (Rosmolenstraat 2 ), Epen, Heerlen
en Valkenburg. Daarnaast kunt u terecht bij het VVV Servicepunt van Schinnen,
gesitueerd bij Spar Hubers, Nieuwe Markt 1a te Schinnen.
Onze overige VVV infopunten in de Grensmaasvallei vindt u in
> Geleen (Sigarenmagazijn Deli, Raadhuisstraat 15) > Stein (BiblioNova, Raadhuisplein 11)
> Beek (Filmclub Beek, Markt 63) en Echt (VVV Vestiging Echt, Plats 1).
Info
Telefonische informatie tijdens kantooruren: 0900-555 9798 (€ 1,- p.g.)
I. www.vvvzuidlimburg.nl / E. info@vvvzuidlimburg.nl
Colofon
Deze brochure is een uitgave van de Toeristische
Werkgroep Schinnen, Gemeente Schinnen en
VVV Zuid-Limburg. Wij hebben deze brochure met
de meeste zorg samengesteld. Alle informatie hierin
wordt echter verstrekt zonder aansprakelijkheid
onzerzijds. © VVV Zuid-Limburg 2009
Coördinatie & algemene tekst
Stichting Natuurmonumenten, Vereniging Historie
Schinnen, Stichting Landschapspark De Graven, IVN
Schinnen, Gemeente Schinnen, VVV Zuid-Limburg
Fotografie Caspar Slijpen, Jo Schoonbrood, Rein
Bollen, VVV Zuid-Limburg, Jo Hermans
Grafisch ontwerp Het Vormlab, Heerlen
Routes Caspar Slijpen
Cartografie Anyway Productions, Heinkenszand
Druk Leen, Hasselt