hoofdstuk 1 - Teus van Eck

3.2 Onderbouwing van de gemaakte keuzes
3.2 Onderbouwing van de gemaakte keuzes
3.2.1 Algemeen
Zowel in de literatuur als in de praktijk maakt men onderscheid tussen het fysiek
systeem en het multi-actor netwerk. De definities voor deze begrippen zijn erg
afhankelijk van de specifieke situatie waarin ze gebruikt worden. De twee begrippen
worden achtereenvolgend toegelicht.
Het fysiek systeem varieert van een simpel apparaat tot uitgebreide en ingewikkelde
technische of administratieve processen en systemen. Een algemeen kenmerk
van het begrip is dat het technisch en/of procesmatig verklaarbaar en verifieerbaar
is. Meestal gaat het om functies of diensten die leverbaar zijn via het ontworpen,
gebouwde en geëxploiteerde fysiek systeem. Waar het fysiek systeem ophoudt en
andere systemen beginnen en de wijze van interactie met andere systemen is sterk
afhankelijk van de context. Vaak is een fysiek systeem ook weer onderdeel van
grotere systemen.
Voor fysieke systemen zijn vooral de volgende gegevens van belang:
• Hoe het fysiek systeem is onderverdeeld in verschillende lagen/delen.
• De technische, economische en verduurzaming prestaties en kosten in de
gebruiksfase.
• Economie betreft meestal alleen de directe kosten en opbrengsten. Rendementscriteria
van investeerders kunnen variëren van zeer korte terugverdientijden
tot een lange termijn maatschappelijke visie. Nu het milieu en
de eindigheid van de beschikbaarheid van grondstoffen steeds belangrijker
worden is de vraag hoe de verduurzamingprestaties van het fysiek systeem in
de besluitvorming moeten worden gewogen. Dit speelt vooral in de discussie
tussen diverse actoren over publieke versus private belangen. Voor verduurzaming
prestaties zijn er zeer uiteenlopende definities.
• "Life cycle analyses" (LCA’s) ten aanzien van de eerdergenoemde prestaties
en kosten over de totale levenscyclus. Ook hiervoor zijn te hanteren definities
en verwachtingen sterk afhankelijk van betrokken actoren.
• Kwaliteitsborging van ontwerp tot einde gebruiksfase. Technisch gezien kan
dit volledig beschreven en geverifieerd worden. De uitvoering hangt sterk af
van opstelling, gedrag en belangen van de betrokken actoren.
• In hoeverre zijn systemen echt innovatief ten opzichte van alternatieven? Of
blokkeren ze mogelijke verdergaande innovatie?
• De fase in het gehele proces van plan tot daadwerkelijk gebruik waarin het
fysiek systeem zich bevindt.
Het belang van en de beïnvloedingsmogelijkheden voor de diverse onderdelen
kunnen per fase sterk verschillen.
Uit deze korte opsomming blijkt al dat het fysiek systeem en het multi-actor netwerk
niet los van elkaar kunnen worden gezien.
Het multi-actor netwerk is nog minder eenduidig dan het fysiek systeem. Alles wat
besluitvorming betreffende de keuze van fysieke systemen kan beïnvloeden valt in
principe onder dit netwerk. Dit betreft met name:
31