hoofdstuk 1 - Teus van Eck

Er kwamen wettelijke eisen voor isolatie van nieuwe woningen, stimuleringsregelingen
voor isolatie van bestaande woningen, verdere verbeteringen van de CV
(combi)gasketel, beperkte uitbreiding van stadsverwarming en zeer kleinschalige
introductie van zon-PV, zonneboilers en warmtepompen. Verder veranderde er
weinig in de woningbouwsector. De aanneemsom bleef meestal bepalend. De
aannemer bouwde de wat beter geïsoleerde woning en de installateur maakte een
standaard installatie voor verwarming, warm tapwater en elektra. Bij renovaties
werd vaker de spouw en soms het dak en/of vloer geïsoleerd, dubbel glas geplaatst
en de gaskachel vervangen door een gasketel. Dit laatste gaf wel een hoger comfort
maar meestal ook een hoger gasverbruik. Voor verdere integrale aanpak, Warmteterugwinning
(WTW) en energie-efficiënte apparatuur was nauwelijks aandacht.
Kwaliteitscontroles door gemeentes en energiebedrijven verdwenen veelal en
werden de verantwoordelijkheid van bedrijven en bewoners.
Door de kortstondige forse prijsstijgingen van olie en aardgas midden jaren 80
nam de interesse voor verduurzaming van het energieverbruik verder toe. Maar dit
veranderde weer na de snelle prijsdaling voor energie die volgde. Rond de eeuwwisseling
richtte de maatschappelijke en politieke discussie zich vooral op het vrij
maken van de energiemarkt. Dit zou de beste oplossing zijn voor een betrouwbare,
betaalbare en schone energievoorziening. Zie voor de ontwikkeling van de energiemarkt
ook Rödel 2008 en Van Eck 2007.
Pas de laatste jaren lijkt er een (definitieve?) omslag in het denken over de toekomstige
energievoorziening te komen en dringt de noodzaak voor toepassing van de
Trias Energetica geleidelijk door. Dit lijkt vooral te komen door:
• De forse prijsstijgingen voor fossiele brandstoffen in combinatie met de toekomstig
verwachtte schaarste. Inmiddels zijn de prijzen weer gedaald en lijkt
de aandacht zich weer veel sterker te gaan richten op de financiële crisis.
• De eindigheid van de Nederlandse aardgasvoorraad in combinatie met de
aangetoonde kwetsbaarheid van de internationale voorziening.
• De koppeling van het energieprobleem aan het klimaatprobleem, vooral na
het optreden van Al Gore.
Omdat het energieverbruik in woningen ca. 25% van het totale verbruik van elektriciteit
en warmte is heeft de overheid van toepassing van de Trias Energetica voor
deze sector een speerpunt gemaakt. Er zijn inmiddels veel initiatieven (zie o.a. ook
VVM/Milieu 2009) maar hoe groot is de realiteitswaarde? Wat zijn de technische
mogelijkheden, wat kost het en wat presteert het binnen de Trias Energetica? Is er stimulerende
wet- en regelgeving en werken alle betrokken actoren nu integraal samen
in bouwprojecten met als eerste prioriteit verduurzaming van het energieverbruik in
woningen? Hiermede zijn we weer terug bij de probleemstelling van dit boek.
3.2.3 Situatie in de energiesector
De energiesector is traditioneel erg technisch georiënteerd met veel aandacht voor
het fysiek systeem. Na de liberalisering van de energiemarkt is de totale fysieke
keten van brandstofwinning tot eindverbruikers wettelijk en commercieel in een
aantal afzonderlijke delen opgesplitst. Er is wel veel meer aandacht voor commercie
en risicomanagement gekomen, maar een integrale benadering van het
3.2.2 Situatie in de bouwsector
35