Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden
Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden
Klik hier voor het antwoord! - Thijs van der Zanden
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Genealogie <strong>van</strong> Thomas <strong>van</strong> Dooren.<br />
Mij present G.B graaf secretaris<br />
Bijlage 20 - Tussen Weijereind en Lensheuvel door J.W.Hagen<br />
- 12.1998<br />
bewaarplaats: Reusel<br />
archief: H.W.R.<br />
inventarisnr: De Schééper 39 pag. 28 - 32<br />
Het droevige einde <strong>van</strong> Jantje zon<strong>der</strong> Ziel<br />
Op welk moment hij zijn bijnaam heeft gekregen is niet helemaal duidelijk, maar op zekere dag is men<br />
Jan Verspaandonk in Reusel Janje zon<strong>der</strong> Ziel gaan noemen, Jantje zon<strong>der</strong> Moraal had ook gekund,<br />
want er was iets niet in de haak met de normen en waarden die hij hanteerde. Waar <strong>het</strong> maar mogelijk<br />
was probeerde hij zijn dorpsgenoten te pakken te nemen en te bedriegen. In zijn functie <strong>van</strong> procureur bij<br />
de dingbank <strong>van</strong> Reusel had hij daar ook alle gelegenheid toe. Eenmaal op <strong>het</strong> hellend vlak gekomen<br />
ging <strong>het</strong> steeds ver<strong>der</strong> bergafwaarts, totdat hij op een gegeven ogenblik door de overheid werd<br />
ingerekend. Toen was <strong>het</strong> snel met hem gedaan, heel snel zelfs. Met de kortst mogelijke procedure werd<br />
hij door de hoogste Brabantse rechtsinstantie ter dood veroordeeld en in Den Haag opgehangen en<br />
begraven.<br />
In <strong>het</strong> on<strong>der</strong>staande wordt verteld hoe alles in zijn werk is gegaan.<br />
Dubieuze praktijken<br />
Verspaandonk is eind juni (gedoopt op 30 juni) 1668 geboren als zoon <strong>van</strong> de clandestien opererende<br />
katholieke schoolmeester <strong>van</strong> <strong>het</strong> dorp. In 1702 trad hij <strong>voor</strong> de eerste keer in <strong>het</strong> huwelijk met Mechtilda<br />
Spoormans.<br />
Drie jaar later komt hij in conflict met de deken <strong>van</strong> <strong>het</strong> Onze Lieve Vrouwe Gilde, omdat die had<br />
geweigerd hem zijn verdiende loon als koster uit te betalen, <strong>het</strong> ging maar om tien gulden, maar dat<br />
mocht niet verhin<strong>der</strong>en dat Verspaandonk de deken <strong>voor</strong> de plaatselijke rechtbank bracht en hem<br />
<strong>voor</strong>lopig niet meer losliet (SARA RA Bladel 1, op data 19 mei en 29 juni 1705). Op 29 juni 1705 wordt<br />
hij officieel als procureur bij de dingbank ingeschreven, waarbij hij ondr eede verklaart de belangen <strong>van</strong><br />
ie<strong>der</strong>een naar eer en geweten te zullen behartigen (SARA RA Bladel 1, op data 29 juni 1705) Tien jaar<br />
later staat hij als herbergier te boek, terwijl hij ook een paar keer burgemeester <strong>van</strong> <strong>het</strong> dorp is geweest.<br />
Dat laatste lijkt een hele eer, maar dan wel een eer waar ie<strong>der</strong>een <strong>het</strong> liefst <strong>voor</strong> bedankte, zo'n lastig en<br />
gevaarlijk baantje was dat in die tijd. Ook Verspaandonk heeft er hin<strong>der</strong> <strong>van</strong> on<strong>der</strong>vonden. Een dubieuze<br />
declaratie <strong>van</strong> enkele verteringen in zijn eigen herberg liep uit op een langdurig conflict met een <strong>der</strong><br />
schepenen in Reusel, Aelbertus Panis ge<strong>het</strong>en. Verspaandonk riep daarbij de hulp in <strong>van</strong> een procureur<br />
bij de Raad <strong>van</strong> Brabant om zijn belangen te verdedigen. (SARE NA Eindhoven, 135: procuratie d.d. 28<br />
mei 1714). Maar hij deed meer. Hij zon op wraak en zoch Panis met allerlei lasterpraatjes een nooit<br />
opgehel<strong>der</strong>de moord op Jan Dijckman in 1698 in de schoenen te schuiven. De manier waarop hij dat<br />
deed mag tekenend <strong>voor</strong> hem <strong>het</strong>en. Om zijn doel te bereiken bena<strong>der</strong>de hij de <strong>voor</strong>malige weduwe <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> slachtoffer. Als die bereid was een bepaalde acte over Panis te tekenen zou ze daar beslist niet<br />
slechter <strong>van</strong> worden. En als ze niet bereid was zou hij haar wel weten te dwingen, desnoods <strong>voor</strong> <strong>het</strong><br />
gerecht <strong>van</strong> Eindhoven of ergens an<strong>der</strong>s (SARE RA Bladel invt.nr 39 d.d. 25 maart 1715). Op die manier<br />
zette hij mensen on<strong>der</strong> druk.<br />
Dronkemansmethode<br />
Een an<strong>der</strong>e beproefde methode <strong>van</strong> Verspaandonk was om iemand eerst dronken te voeren en vervolgens<br />
bepaalde verklaringen te ontlokken of blindelings een stuk te laten tekenen. Op 28 april 1715 wist hij op<br />
die manier Adriaan <strong>van</strong> Doorn over te halen tot een proces tegen diens oom Hendrik Abrahams. Van<br />
Doorn trapte erin en gaf Veaspaandonk carte blanche, wat <strong>het</strong> ook mocht gaan kosten (SARE RA Bladel<br />
invt.nr 39, d.d. 30 april 1715) Zelfs zijn aartsvijand Albertus Panis heeft hij op die manier te pakken<br />
willen nemen. On<strong>der</strong> de mom hun on<strong>der</strong>linge twist <strong>voor</strong> altijd de wereld uit te willen helpen zette hij hem<br />
in zijn eigen herberg eerst de nodige potten bier <strong>voor</strong>, om vervolgens met een zogenaamde<br />
verzoeningsverklaring op de proppen te komen. Als zijn vrouw hem niet tijdig had gewaarschuwd zou<br />
Panis zo in de val zijn gelopen (SARE RA Bladel invt.nr 39, d.d.30 juli 1715).<br />
De gewetenloze procureur begon zijn ziel steeds ver<strong>der</strong> te verliezen. Eind 1715 richtte hij zijn pijlen weer<br />
op Adriaan <strong>van</strong> Doorn, capiteijn <strong>van</strong> de inwoon<strong>der</strong>s tot Reusel. Het moment was goed gekozen: <strong>het</strong><br />
houden <strong>van</strong> de "soogenaemde biegulden tot Reusel". Daar werd stevig bij gedronken en Van Doorn was<br />
= blad 31 =
Change language