UO86Hc

COLUMN
Jaap Middel is afdelingshoofd
Arbo & Milieu en Hoger
Veiligheidskundige bij Dion BV
uit Hardenberg. Dagelijks
ondersteunen hij en zijn team
bedrijven met arbo- en milieuvraagstukken.
Daarnaast biedt
het bedrijf een scala aan
opleidingen aan. Naast zijn
reguliere werk bij Dion is hij
actief in de Nederlandse
Vereniging van Veiligheidskundigen
(NVVK).
In de periodieke columns gaat
hij in op arbo-onderwerpen die
spelen in een organisatie.
Hier onveilig?
Onmogelijk!
(Het verschil tussen beleving
en werkelijkheid)
Als iemand het thema veiligheid op de agenda heeft gezet, dan is het wel Pieter
van Vollenhoven. Jarenlang heeft hij zich ingezet voor een veiliger samenleving,
met name door de belangen voor onafhankelijk onderzoek naar (ernstige)
gebeurtenissen steeds te benadrukken bij de overheid. Dit met als enig doel om uit
het gebeurde lering te kunnen trekken. Uiteindelijk zou het tweeëntwintig jaar duren
voordat zijn levenswerk, de Onderzoeksraad voor Veiligheid, er kwam.
Deze Onderzoeksraad voor Veiligheid haalde de onderste steen boven in vele zaken,
onder andere de brand in het detentiecentrum op Schiphol-Oost, de hoge sterfte in
verschillende Nederlandse ziekenhuizen, de brand bij Chemie-Pack in Moerdijk, het
functioneren van Jeugdzorg, het instorten van het dak van de Grolsch Veste, de vele
roodlichtpassages op het spoor, met een aantal ernstige en vele bijna ongevallen
als gevolg, en nog veel meer. De Onderzoeksraad voor Veiligheid kwam vaak tot
onthutsende conclusies.
Zo ook het bericht van de Onderzoeksraad voor Veiligheid die zich zorgen maakt over
de veiligheid en het verantwoordelijkheidsbesef van de bouwsector. Moeten we ons
dan ongerust maken?
Als ik terugkijk op de maand november en de ernstige ongevallen in ogenschouw
neem, dan wordt ik daar best ongerust van. Vier fatale ongevallen in één maand
die een relatie hebben met de bouw, daarnaast tientallen ernstige bedrijfsongevallen
in diverse sectoren. Toeval?. In feite een onvermijdelijke samenloop van
omstandigheden, maar dat wil niet zeggen dat alles zo is gepland of is bedoeld;
ongevallen plan je immers niet. Ongevallen voorkomen kan zeker wel, daarvoor
dient de onderneming wel zijn risicoprofiel te (willen) kennen.
Hoezo onveilig, hier werken we veilig!. Tenminste dat kan de beleving van een
onderneming zijn. In werkelijkheid kan de praktijksituatie iets anders weergeven: Hoe
beleven uw medewerkers die veiligheid - wat speelt zich af op de werkvloer - zit het
‘tussen de oren’ - prestatie belangrijker dan veiligheid - doet men alsof - hoe staat
het met uw bedrijfscultuur en het gedrag van de medewerkers? Allemaal vragen
die spelen in zo’n organisatie. Die vragen moet u kennen om de antwoorden, de
daarmee gepaard gaande risico’s en de beheersing daarvan te kunnen genereren.
Cultuur- en gedragsaspecten zijn binnen uw organisatie belangrijk, temeer omdat bij
ongevallen deze aspecten zeker een rol spelen.
Kijk dus eens naar de werkelijkheid, wat gaat u doen met bedrijfscultuur, waar kan het
toe leiden? Organisatiecultuur leidt tot een voor de organisatie typische manier van
denken, voelen en doen. Alle collectieve aannames, waarden, overtuigingen en
normen, gedragsregels en 'sociale controle' daarop, leiden tot specifiek gedrag in
een organisatie. Gedrag is aan de buitenkant zichtbaar; wat mensen doen én laten,
hoe en wat ze communiceren, wat er feitelijk gebeurt. Dat is waarneembaar en daar
kunt u dus op sturen. Dat gaat niet zomaar, uw doorzettingsvermogen wordt op de
proef gesteld en is ook vereist, want het is een leerproces van alle betrokkenen.
Sturen op de gedragsaspecten in uw organisatie voorkomt erger: Hoeveel ongevallen
en bijna ongevallen hebben een directe relatie naar deze gedragsaspecten. Schuld
van de medewerker toch? Ja, dat denken we altijd, terwijl de grondslag meestal in
de organisatiecultuur ligt. Het verschil tussen beleving en de werkelijkheid is zichtbaar,
kijk maar eens om u heen. Neem eens de tijd om uw organisatie en medewerkers te
observeren. U kunt soms tot opmerkelijke conclusies komen.
BOUWEN IN HET OOSTEN
39